BIG is beautiful ?

23
Oisterwijk, 13 maart 2013 BIG is beautiful?

description

BIG is beautiful ?. Oisterwijk , 13 maart 2013. Nederlandse gemeenten. 1990:673 gemeenten 2000:537 gemeenten 2012:415 gemeenten 2017:340 gemeenten 2025:100-150 gemeenten Gemiddelde omvang 40.000 inwoners (in EU: 5.400) 27 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners (7%). - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of BIG is beautiful ?

Page 1: BIG is  beautiful ?

Oisterwijk, 13 maart 2013

BIG

is beautiful?

Page 2: BIG is  beautiful ?

2

Nederlandse gemeenten

• 1990 : 673 gemeenten

• 2000 : 537 gemeenten

• 2012 : 415 gemeenten

• 2017 : 340 gemeenten

• 2025 : 100-150 gemeenten

• Gemiddelde omvang 40.000 inwoners (in EU: 5.400)

• 27 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners (7%)

Page 3: BIG is  beautiful ?

3

Rutte II

• Opschalen van gemeenten tot bestuurlijke eenheden

van minstens 100.000 inwoners

• Opschalen van provincies tot landsdelen

• Bezuinigingen: € 1.050.000.000,-

Page 4: BIG is  beautiful ?

4

Rutte II

De verpakking voor schaalvergroting:

• “Decentralisatie vergt medeoverheden die op een

passende schaal zijn georganiseerd”

• “Maakt meer maatwerk mogelijk en vergroot de

betrokkenheid van burgers”

Page 5: BIG is  beautiful ?

5

De theorie achter decentraliseren

Slagvaardigheid

Integrale beleidsvoering

Maatwerk

Politieke en beleidsparticipatie

Toegankelijkheid politieke organen

Betrokkenheid politieke organen

Zorgvuldige afweging belangen en prioriteiten

Goedkoper en beter

Page 6: BIG is  beautiful ?

6

Welk probleem lossen we eigenlijk op?

• Financiën?

• Rijksbegroting?

• Kwetsbaarheid?

• Kwaliteit?

Page 7: BIG is  beautiful ?

7

Financiën?

• Onderzoek COELO onder alle Nederlandse gemeenten

(2002-2012)

• Gekeken naar totale uitgaven (excl. Grondexploitatie)

en naar uitgaven van de functie bestuur per hoofd van

de bevolking (gecorrigeerd voor inflatie)

• Controlegroepen:

- alle niet-heringedeelde gemeenten

- 135 niet-heringedeelde gemeenten (20.000-100.000 inwoners)

- heringedeelde gemeenten uit andere jaren

Page 8: BIG is  beautiful ?

0

5

10

15

20

0 50.000 100.000 150.000

Aantal inwoners

0

25.000

50.000

Personeel (fte per 1000 inwoners, schaal op linkeras)Gemiddeld bruto loon (euro, schaal op rechteras)

Page 9: BIG is  beautiful ?

Lasten per inwoner (excl. grondexploitatie)

0

2.000

4.000

0 50.000 100.000 150.000

Aantal inwoners

Page 10: BIG is  beautiful ?

10

Financiën?

Kort voor herindeling

Kort na herindeling

Na meer dan 4 jaar

Totale lasten Hoger Hoger Hoger (1)

Lasten gemeentebestuur

Geen significant effect

Geen significant effect

Geen significant effect (2)

Belasting Lager (3) Geen significant effect

Geen significant effect

Bron: M.A. Allers, J.B.Geertsema, Kabinet rekent zich rijk met gemeentelijke opschaling, Me Judice, 9 november 2012

Noot:1] Lange termijn : kosten 10% hoger2] Zou goedkoper moeten worden3] Tijdelijk lagere lasten om de burger te lijmen?

Page 11: BIG is  beautiful ?

11

Financiën?

Mogelijke oorzaken:

• overmaat aan coördinatie en bureaucratie

• grotere bestuurskracht, waardoor meer taken opgepakt

kunnen worden die eerder bleven liggen

• nieuwe gemeenten nog steeds te klein?

• oorspronkelijke gemeenten groot genoeg?

• Is het reëel om bezuinigingen in te boeken?

Page 12: BIG is  beautiful ?

12

Big is beautiful?

• Geen empirisch bewijs voor een goedkopere uitvoering

• Geen goed fundament onder de door het Kabinet

ingeboekte bezuinigingen

• Hoe zit het dan met continuïteit en kwaliteit?

Page 13: BIG is  beautiful ?

13

‘Herindelingen gewogen’

• Onderzoek naar herindelingen in Zuid-Holland

• 12 herindelingen: 38 gemeenten

• Gekeken naar:

- gevolgen voor burgers

- doelrealisatie

- proces.

Bron: Herindelingen gewogen, Rijksuniversiteit en Berenschot, 2008

Page 14: BIG is  beautiful ?

14

Effecten herindelingen

• Vertrouwen van burgers is afgenomen, evenals de

belangstelling van burgers voor de politiek lagere

opkomst verkiezingen

• Gemeenten zijn beter benaderbaar, maar staat

tegelijkertijd op grotere afstand van haar inwoners

• Herindelingen hebben niet geleid tot een verhoging van

de tarieven

• Op korte en middellange termijn zijn er geen gevolgen

voor het publiek voorzieningenniveau

Page 15: BIG is  beautiful ?

15

Effecten herindelingen

• Professionaliteit neemt toe door specialisatie

• Minder kwetsbaar

• Strategische denkkracht neemt toe

• Sterkere positie t.o.v. de regio en mede-overheden

• Concurrentiepositie op de arbeidsmarkt verbetert niet of

nauwelijks

• Forse financiële tegenvallers in de eerste jaren na de

herindeling inkomsten Gemeentefonds dalen

Page 16: BIG is  beautiful ?

16

Big is beautiful?

• Continuïteit: minder kwetsbaar

• Kwaliteit: professionaliteit neemt toe

• Verbeteringen in de gemeentelijke organisatie, maar…

• de burger ervaart geen verbetering

Page 17: BIG is  beautiful ?

17

‘De mythe van de schaal’

• Decentralisatie bijstand: WWB (2004)

• Is er een optimale schaal voor de uitvoering van de

WWB?

• Idee vooraf: 50.000-70.000 inwoners / 1.200-1.500

WWB-ers

Page 18: BIG is  beautiful ?

18

Case: sociale diensten

Bron: De mythe van de schaal, CAB i.o.v. Divosa, nov. 2007

Page 19: BIG is  beautiful ?

19

Case: sociale diensten

• Op het eerste gezicht: groter is beter, maar ….

… grote spreiding in antwoorden.

• Schaal is niet de juiste start van de discussie

• Wat voor soort gemeente willen we zijn?

• Lokale optimale schaal

Page 20: BIG is  beautiful ?

20

Aandachtspunten sociale diensten

• Goede lokale probleemanalyse

• Verschillende functies op verschillende schaal

• Integraal beleid en integrale uitvoering (maatwerk)

• Natuurlijke grenzen

• Kwetsbaarheid in personele stabiliteit en specialistische

taken

• Fusie is niet altijd de oplossing

Page 21: BIG is  beautiful ?

21

Optimale schaal voor gemeenten?

Klein genoeg voor• Maatwerk• Efficiency• Innovatie• Concurrentie• Gevoel van empowerment

Groot genoeg om• Schaalvoordelen te behalen• Externe effecten te internaliseren• Taken aan te kunnen

Page 22: BIG is  beautiful ?

22

Resumé

BIG

is niet altijd beautiful

Page 23: BIG is  beautiful ?

23

ColofonMarcel [email protected]. 06-46222899

CABMartinikerkhof 309712 JH GroningenTel. 050-3115113 www.cabgroningen.nl