1symposion

de mens als geestelijk wezen, bezien vanuit hermetisch perspectief

man – a spiritual being, seen from a hermetic point of view

2 3In de Symposionreeks verschijnen de teksten van symposia die twee keer

per jaar gehouden worden door de Stichting Rozenkruis op het conferentiecentrum Renova te Bilthoven.

Deze bundel, deel 31 uit de Symposionreeks, bevat de teksten van het symposion dat plaatsvond op 7 december 2013.

s y m p o s i o n

de mens als geestelijk wezen, bezien vanuit hermetisch perspectief

man – a spiritual being, seen from a hermetic point of view

tweetalig symposion over de hermetische visie 1600-2014

gehouden op het conferentiecentrum Renova op 7 december 2013

Renova-Bilthoven Uitgeverij Rozekruis Pers

4

symposionreeks 31de mens als geestelijk wezen, bezien vanuit hermetisch perspectiefman – a spiritual being, seen from a hermetic point of view

c o l ofonbijdragen van else ham peter forshawgary lachmanwendelijn van den brul

afbeelding omslag piero della francesco, de ideale stad, ca. 1470boekverzorging en druk rozekruis pers, haarlemletter adobe’s minion propapier 90 grams promail plus natuurwit

isbn: 978-90-6732-437-3© 2014 rozekruis pers–haarlem

rozekruis persbakenessergracht 52011 js haarlem(023) 532 38 52info@rozekruispers.comwww.rozekruispers.com

inhoud

Woord vooraf 6else ham

eerste voordracht | first presentationDe mens als geestelijk wezen – gezienvanuit een hermetisch perspectief 10peter forshaw

tweede voordracht | second presentationZorgen voor de kosmos –Gnosis en kosmisch bewustzijn 34gary lachman

derde voordracht | third presentationDe hermetische mens 56wendelijn van den brul

Sluitingswoord 63

content

Introduction 66

Man as a Spiritual Being – seen from ‘Hermetic’ perspective 70

Taking Care of the Cosmos – Gnosis and Cosmic Consciousness 86

Hermetic Man 104 Closing word 110

76

Woord vooraf

Else Ham

H ermes Trismegistus, de grote denker uit het oude Egyp-te, noemde de mens een buitengewoon wezen. Hij zei

dat van alle schepselen alleen de mens tweevoudig is: hij heeft een sterfelijk lichaam maar een onsterfelijke ziel. De mens is de bewoner van die twee werelden, de uiterlijke wereld van de ma-terie en de zintuigen, en een innerlijke wereld van bewustzijn.Hermetici, zou je kunnen zeggen, zijn op zoek naar de geest. Op zoek naar de verbinding van de menselijke geest met de kosmos en het goddelijke. Naar de kennis, de gnosis, die de sterfelijke mens in eenheid brengt met zijn onsterfelijke ziel. Nu, in de 21ste eeuw, streven wij ernaar tot die kennis door te dringen en een universeel mensbeeld te omvatten dat ver over onze beperkte eigen grenzen en denkbeelden heen gaat. Van groot belang is dat wij onszelf als een geestelijk wezen leren kennen, waardoor de door conflicten verscheurde mensheid inzicht in zijn toestand kan verkrijgen.

Vandaag gaat over de vraag wat ‘de mens als geestelijk wezen’, zoals de oude Egyptische wijsheid ons vertelt, betekent. Toen ik werd gevraagd om vandaag gastvrouw te zijn, stelde ik me-zelf de vraag ‘wat betekent het voor mij? Wat betekent het om een geestelijk wezen te worden?’ Misschien heeft u uzelf deze vraag ook gesteld, toen u besloot om naar deze conferentie te gaan.Om eerlijk te zijn, ik heb niet het volledige antwoord. Maar ik hoop dat vandaag een paar antwoorden een stukje dichterbij zullen komen.Daarnaast vroeg ik me zelf af: waarom? Waarom is het belang-rijk een antwoord op deze vraag te vinden? Zelf denk ik dat het antwoord op een of andere manier de oplossing kan zijn voor de mensheid. Op deze wereld, gevuld met tegenstellin-gen, conflicten en veel ogenschijnlijke saaiheid, zijn we vaak continu op zoek naar betekenis, naar een reden waarom we

iets doen. Maar waar vinden we deze betekenis? Buiten in de wereld, binnen in ons, of beide? Zijn niet eigenlijk veel crisis-sen in de wereld een reflectie van een innerlijke crisis die zich in de mens afspeelt?Hermetici zoeken naar de verbinding tussen de menselijke geest, de kosmos en god. Want wat Hermes denkt, gaat over het werkelijk begrijpen van de mensheid. Hetgeen vaak veel verder gaat dan ons eigen beperkte gedachten.Door de jaren heen zijn in heel de wereld mensen op zoek naar antwoorden. En zo doen we dat ook vandaag, daarin op weg geleid door drie sprekers.

Peter Forshaw studeerde Sanskriet en de Tibetaanse en Indiase filosofische gedachtewereld. Jaren lang verbleef hij in Frank-rijk, India, Thailand en Japan totdat hij zich bezig ging houden met het esoterische denken in de westerse wereld. Hij heeft over Marsilio Ficino geschreven en ook over Heinrich Khunrath, de vermaarde doctor in de medicijnen en trouwe aanhanger van theosofie. Khunrath en met hem veel denkers uit de 16e eeuw geloofden dat de theosofische adept die kennis bezit over de engelen en hun hiërarchieën de openbaring kon bereiken. Hij zou dan ‘mentaal migreren’ naar de ‘heilige verblijfplaats van de goede engelen van de godheid’ en uiteindelijk zou hij ‘een menselijke God worden of een goddelijke mens.’Dit concept is werkelijk essentieel is voor mensen die streven naar een bewust en verantwoord bestaan in de 21e eeuw.Peter Forshaw is assistent-professor aan het centrum voor de geschiedenis van de hermetische filosofie van de universiteit van Amsterdam en eindredacteur van Aries, een tijdschrift dat de westerse esoterie behandelt..

Gary Lachman heeft een groot aantal boeken geschreven over de westerse esoterie en de hermetische wetenschappen. Voor de Verlichting was deze kennis voor iedereen toegankelijk maar toen het materialisme de boventoon ging voeren werd deze als occult bestempeld. Gary onderzoekt de betekenis van het menselijk bestaan en werkt onderwerpen uit als ‘de opgave van de mens om zorg te dragen voor de kosmos, zoals bijvoor-beeld in de Kabbala beschreven is.

8

In zijn boek Hermes Trismegistus – de link tussen het oude Egypte en de wereld van vandaag onderzoekt hij de invloed van Hermes van de oudheid tot in de moderne tijd. Hij beschrijft hoe de naam Hermes Trismegistus samengesteld werd uit de namen van de mythische goden Hermes en Thoth. Zoals hij het ziet, spreken het Corpus Hermeticum en ook de denkers uit de renaissance over ‘het kosmisch bewustzijn’ dat ‘gnosis is, ken-nisse des harten’ Dit kan omschreven worden als een plotse-linge, directe en transformerende kennis van de werkelijkheid.’Boeiend is dat Gary dit idee terugbrengt naar recente ontdek-kingen op het gebied van de neurologie waarbij hij suggereert dat de toekomstige evolutie zich zal ontwikkelen tot dit meer natuurlijke bewustzijn.

Wendelijn van den Brul, medeoprichter van de Stichting Ro-zenkruis spreekt over het hermetische gedachtegoed. Hermes zegt dat ‘de ziel haar essentie in de mens geeft of deelt als leven, waardoor zowel ‘beweging’ als ‘openbaring’ mogelijk gemaakt worden. Het hermetische denken gaat ervan uit dat de mens alleen door de ‘ziel’ kan leven. Echter, de ziel krijgt haar leven en bewegen niet door het leven of de vorm waarin zij verblijft. Zij heeft een eigen leven en verlangt ernaar herenigd te worden met de geest of het Gemoed.Als zij als het ware gevangen is in een menselijk lichaam en de mens haar bij alle avonturen (illusies) van zijn eigen bestaan betrekt, zal zij wegkwijnen.De verlichte mens of de mens die naar verlichting streeft, ver-langt ernaar deze situatie te transformeren en tracht een nieu-we verbinding te maken tussen zijn ziel en een hoger Licht, of het Gemoed.

eerste voordracht

De mens als geestelijk wezen – gezienvanuit een hermetisch perspectief

Peter Forshaw

derde voordracht

De mens als geestelijk wezen –vanuit hermetisch perspectief

Wendelijn van den Brul

56 57

De hermetische mens

Wendelijn van den Brul

S preken over Hermes is spreken over bewustzijn, niet het ons bekende bewustzijn dat functioneert via de zintuige-

lijke waarnemingen waardoor wij op onze omgeving reageren en ermee in contact zijn. Nee, de hermetische teksten maken ons dat meer dan duidelijk: het betreft een verfijnde haast ab-stracte manier van denken. Abstract in de zin van niet direct betrekking hebbende op ons zelf, onze belevingswereld, maar een juist daar boven uit stijgend Al omvattend soort bewust-zijn.Om in deze gedachtenwereld te kunnen doordringen moeten wij ons zelf plaatsen in het grote verband, of de relatie die wij hebben, met God de Kosmos en de Mens. Wij hebben het grote voordeel van onze tijd waarin zoveel ontdekt is over bijvoor-beeld trilling, vibratie, snelheid, materie, doordringbaarheid, beïnvloeding en communicatie tussen velden. Over de invloed van het hart op de hersenen is steeds meer bekend en een idee van onze eenheid met alle levende wezens is ons niet vreemd.Toch gaat Hermes nog een stap verder, hij dwingt ons op zoek te gaan in ons zelf en daar te ontdekken wat verborgen is: het wezen van de onsterfelijke ziel. Het is vanuit die ziel dat wij kunnen gaan leren hermetisch te denken.En dit is denk ik de uitdaging waar wij als mensen nu voor staan.Het veranderen van de rups in de vlinder. Een transformatie naar een geestelijk wezen. Omdat, zoals Hermes zegt, wij men-sen sterfelijke goden zijn en goden onsterfelijke mensen.Giovanni Pico della Mirandola, één van de intelligentste en meest universele geesten uit de Italiaanse renaissance begreep dit, ook toen was er een groot moment voor de mensheid, waarin heel het wereldbeeld veranderde. Van de aarde als mid-delpunt van de wereld naar een enorme Kosmos, met de zon als middelpunt. Misschien was dat al heel wat en was men niet toe aan mensbeeld wat alle voorstelling te boven ging. Pico probeerde, als Hermes die net ontdekt was, de mensen aan te

sporen tot een god te worden want, dat begreep hij, was wer-kelijk mogelijk.Hij schreef een rede over de menselijke waardigheid en bena-drukte daarin de menselijke vrijheid. Hij is in staat alle levens te leven zegt hij, want: ‘God heeft ín de mens bij zijn geboorte zaden van alle mogelijk-heden en kiemen van elk soort leven gelegd. En die welke ieder zelf opkweekt, zullen ín hem groeien en hun vruchten voort-brengen. En als dat slechts plantaardige kiemen zijn, wordt hij gelijk een plant; als het alleen de zinnelijke zijn, wordt hij dier-lijk. Kweekt hij de kiemen der redelijkheid, dan wordt hij een hemels wezen. En als hij die van de Rede, dat is het inzicht en de wijsheid kweekt, wordt hij een zoon van God. Maar als hij, met geen enkel lot tevreden, zich terugtrekt op het centrum van de eigen wezenseenheid, wordt hij één van geest met God en zal hij in de eenzame ondoorgrondelijkheid des Vaders die boven alles verheven is, allen overtreffen.’Deze gedachte herkennen we ook in het bekende soefi-gezegde:

God slaapt in de rots, droomt in de plant,beweegt in het dier,en ontwaakt in de mens.

De eenzaamheid van God, of de Schepper kom je wel vaker te-gen. Je leest dan dat hij de mensen schiep omdat hij zich alleen in zijn schepping voelde. Dat is niet juist mijns inziens, is het niet het principe van de Ene, de bron, waaruit alles voortkomt dat hij zich uitdrukt, of wel uitstroomt in een onafgebroken voortdurend Zijn? Wanneer je het woordbeeld God gebruikt als fundeerder van het Al, en als de grote levendmaker erkent, moeten daarin wel begrepen zijn de twee woorden Licht en Liefde. Licht en Liefde of het Vader-Moeder principe. Het mannelijke en vrouwelijke aanzicht als basis voor iedere schep-ping. Licht en Liefde, beide eeuwig stromend, want dat zijn de eigenschappen: zij delen zich oneindig.Vanuit dat principe gedacht is God in de mens. Uit stromen van Licht en Liefde vonkt Leven voort. Vanuit zo een vonk of kernbeginsel wordt het leven. Ontstaat ontwikkeling, groei, ontsluit zich de bedoeling die als potentieel verborgen ligt in

58 59

de vonk. Zien we zo de mens dan begrijpen we waarom God in hem ontwaken kan. De vlam van de mens die hem met de bron verbindt of met God, vibreert in Licht en Liefde. Licht, of wijs-heid, of denkvermogen, en Liefde, of leven, of ziel.En daarmee komen we dan midden in het onderwerp van deze dag en voordracht: ‘de mens is een geestelijk wezen.’ Tenmin-ste: Wij hebben de keuze om een geestelijk wezen te worden.De sleutel is hiertoe is de ziel.Hermes onderwijst in veel teksten de mens over de ziel, de on-sterfelijke ziel.Ten eerste zal de mens kennis verkrijgen over zijn ziel, en wan-neer de mens dit begrepen heeft en de subtiele sfeer van zijn ziel binnen begint te gaan, of leert kennen, dan gaat Hermes er toe over de ziel te onderwijzen. Haar te doen herinneren wat haar afkomst is; haar wijst hoe zij zich kan bevrijden uit de ma-teriële wereld die haar omringt (want zij is immers verbonden aan een menselijk wezen) en tot haar eigen wezen en verheven toestand zich verheffen kan. Zodat de mens geestelijk wordt en zij, de god in de mens ontwaakt.Dat is het proces van de rups en de vlinder. Dat is het wonder van de mens of zijn grootsheid. Pico della Mirandola citeert daarom Asclepius van Athene die heeft gezegd dat de mens op grond van dit wisselend aspect, op grond van een natuur, die zichzelf omvormen kan, in de mysteriën door Proteus wordt gesymboliseerd, de zeegod die als de golven van gedaante kon veranderen, Wat leert Hermes de mens over de ziel? En hoe verkrijgt hij de vleugels waarmee hij zich verheffen kan in geestelijke luchten? Hij, en u en ik, kunnen leren onderscheid te maken tussen wat lichamelijk en onlichamelijk is.Tussen wat stoffelijk, zichtbaar, en onstoffelijk, en daardoor niet direct waarneembaar of onzichtbaar is. Of zoals dat nu in de spiritualiteit wordt genoemd: wakker te worden. Of je be-wustzijn te verplaatsen van het begrensde naar het onbegrens-de. Van het sterfelijke naar het onsterfelijke, in een individueel proces waarin de mens en de ziel elkaar ontmoeten en gaan samen vallen. Niet in de gewone zin waar de ziel het menselijk leven onderhoudt, maar omgekeerd, zo dat de ziel haar eigen-lijke verheven staat van zijn kan gaan uitdrukken in een mens

die hiervoor openstaat. Een staat van onbegrensdheid, vrij, een werkelijk onbegrensd wezen! Denk aan het begrip verlichting.De ziel die in de mens woont, of in het lichaam is, is daarin het leven. Zij is het leven, en het is door de vorm, door het verbonden zijn aan een menselijk lichaam, dat het leven tot uitdrukking kan komen. De ziel schenkt of haar essentie dus als leven, waardoor bewe-ging en openbaring ontstaan. Zij zelf ontvangt haar leven, haar beweging niet uit de vorm die zij bewoont, dus niet uit het li-chaam. In die zin is zij gevangen door of in een mens, wanneer zij zich mee laat trekken in de avonturen van het menselijke bestaan.De verlichte mens, of de naar verlichting strevende mens keert dat om. Hij vraagt zich af hoe de ziel tot een eigen leven komt, waaruit haar leven moet bestaan. Op dat moment gaat de ziel zelf ook ‘leven’ in de zin van energie tot zich trek-ken van een aan haar verwante kwaliteit waaruit zij dan leeft, dat is bewust wordt, dat is: kunnende denken. Hermes zegt daarover dat de aard van de ziel is haar ware we-zen te doordenken. En: Alles wat de ziel nodig heeft om tot kennis te geraken, is in de ziel, en niet ergens anders. En de oorzaak, dat het niet wordt waargenomen, komt niet voort uit de ziel, maar bestaat in het lichaam, dat geplaatst is tussen uw waarneming en de ziel.Met lichaam bedoelt Hermes hier de denkende mens, die ade-mend, of opnemend, waarnemend, alles binnen zijn bewust-zijnssfeer trekt. Die denk-beweging wordt mogelijk gemaakt door de ziel. Want de ziel schenkt de denkstof voor het per-soonlijke leven: doordat zij binnendringt in de levensadem. Een ziel hebben betekent daarom ook deel hebben aan een den-kend leven. En hij bedoelt het menselijk denken, dat helemaal uit de zintuigen is, het onderscheiden van de verschijnselen. De ziel zelf, de onsterfelijke ziel, kan ook tot denken worden gebracht, en als zij dit doet tot bewustzijn komen. Dan ont-vangt zij ook de beweging, de denk-beweging die het leven is. Zij gaat dan haar ware wezen doordenken. Haar ware wezen bestaat uit die vlam van Licht en Liefde, haar ware wezen is God, zoals we al zeiden. God denken, wat moeten we ons daar bij voorstellen? Heel snel gezegd zou je kunnen zeggen: de schepping denken. Hoe? Door in de stroom

60 61

van Liefde en Licht opgenomen te zijn. Licht en Liefde als groot vibrerend bewustzijnsveld waarin ieder levend schep-sel ieder verschijnsel waarneembaar of onwaarneembaar hun plaats hebben. In hoofdstuk 1 van ‘De Definities van Hermes voor Asclepius’ maakt Hermes dit duidelijk:

Definitie 1God: een geestelijke wereld.De Kosmos: een waarneembare God.De mens: een vergankelijke wereld.God: een onbeweeglijke wereld.De hemel: een beweeglijke wereld.De mens: een rationele wereld.Er zijn dus drie werelden.De onbeweeglijke wereld is God, waaruit de eeuwig-bewegen-de hemelen voortkomen. De rationele wereld is de mens, want beide grootheden zijn één: God en de mens naar zijn ideële vorm. Definitie 2Er zijn derhalve in het geheel drie werelden:twee grootheden vormen de waarneembare wereld en één de geestelijke. Twee van die werelden zijn zichtbaar: de waar-neembare en de mens, de vergankelijke wereld. En de geeste-lijke wereld is deze God: hij is niet zichtbaar, maar duidelijk waarneembaar in de zichtbare dingen.Definitie 3Evenals de ziel de gestalte overeind houdt als zij in het lichaam is, dat zonder ziel onmogelijk een samenhangend geheel kan worden, zo kan al het zichtbare geen samenhang krijgen zon-der het onzichtbare.Definitie 4De mens nu is een microkosmos vanwege de ziel en de damp, en wel een volmaakte kosmos waarvan de grootte die van de waarneembare God, de Kosmos, niet te boven gaat.

De damp is het lichaam van de ziel of de zuil van de ziel. Damp kun je definiëren als ijl, beweeglijk, als wolkachtig. In stripte-keningen worden wolkjes gebruikt om de gedachten zichtbaar te laten worden. Wij zijn mensen omdat we denken. Damp is

iets wonderlijks. Het is het resultaat van de werking tussen wa-ter en vuur. Het bevat elementen van beide. Het transformeert. Water verandert door vuur en stijgt op als damp waarna het na opgestegen te zijn weer neerslaat, of terugkomt als water.

In de Tabula Smaragdina zegt Hermes:‘Van de aarde stijgt het op tot de hemel, en daalt het vandaar weer af tot de aarde; en neemt daarbij tot zich de kracht van hetgeen boven is, en die van hetgeen beneden is.’Is het de damp, die opstijgt en neerdaalt, is het denken, de be-weging die plaats vindt tijdens het denken? Is het de ziel die zo denkt, de kracht opneemt van hetgeen boven is: uit de geeste-lijke, onzichtbare wereld. En van hetgeen beneden is, van de mens die deze beweging mogelijk maakt.En dan komen we tot de basis, de begin woorden die u mis-schien wel herkent of zelfs heel goed kent, uit het eerste boek van het Corpus Hermeticum:‘Eens, toen ik de wezenlijke dingen overdacht en mijn gemoed zich verhief, sluimerden mijn lichamelijke zinnen volkomen in; zoals bij iemand die, na een overmatige voeding of ten gevolge van grote lichaamsvermoeidheid, door een diepe slaap wordt overvallen. En het kwam mij voor of ik een geweldig wezen zag, van onbepaalde omvang, die mij bij mijn naam noemde en tot mij zeide: Wat wilt ge horen en zien, en wat verlangt ge in uw gemoed te leren en te kennen?’Pico della Mirandola benoemt deze zelfde toestand als hij be-schrijft wanneer een mens een god geworden is of een geeste-lijke ziel:‘Ziet ge iemand die het zuivere schouwen bedrijft, van het li-chaam niet wetend, in het diepst van de geest teruggetrokken, dan is het geen aards en geen hemels wezen maar een verheve-ner nog, een god met menselijk vlees bekleed.’Misschien denkt u: vrij ingewikkeld allemaal, abstract ook. Er is inderdaad een probleem wanneer wij proberen het onzichtbare met fysieke ogen te zien. Of de ziel tastbaar te willen grijpen. Met onze zintuigen kunnen wij de waarneembare dingen erva-ren; wat daarachter verborgen gaat of wat de zichtbare dingen in stand houdt: het ontdekken daarvan kan alleen met een be-wustzijn wat boven de zintuigen uit stijgt. En ook boven het

62 63

Sluitingswoord

‘De geest spreekt tot de mens in het hart.’ Daarom zal ieder die naar Gnosis verlangt, ook streven naar een waarachtige reiniging van het hart.

Wie oprecht en volhardend naar dergelijke reinigingen streeft, en het Licht als gevolg daarvan ‘woning bij hem kan maken’, dan verandert, met het gevoelsleven, ook het denk-leven volkomen.

Vanaf dat moment zal alles wat hij onderneemt met deze reiniging van het hart geheel in overeenstemming zijn, en is de mens ‘rein’ bij alles wat hij doet of laat. Eerst dan gaat de mens binnen ‘in de sfeer van het goede’, zoals Hermes het noemt: ‘in de toestand van de ware zielegroei.’

eventueel waarnemen van overledenen. Hiervoor moeten de zinnen als in een diepe slaap vallen. ‘Van het lichaam niet we-tend.’ Dus: Wanneer het in ons stil is geworden. Wanneer het gewone denken stopt en de ziel als het ware omhoog getrokken wordt, door de ruimte of de plaats die zij krijgt in een mens.De ziel beweegt zich in ons, en omdat iedere beweging energie is ontstaat er meteen een reactie. Een energie van een gelijke, hoge snelheid voegt zich bij haar. Als een vraag en een ant-woord. Een beeld ontstaat, een gedachte, Hermes de geest van de ziel of God.In een van de Definities zegt Hermes: ‘Het gezichtsvermogen van het lichaam is het oog, maar dat van de ziel is de geest. Evenals een lichaam dat geen ogen heeft niets ziet, zo is een ziel die geen geest heeft blind.’Ja wij kunnen een geestelijk wezen zijn zoals Hermes bedoelde. Daarvoor hebben we alle mogelijkheden en de keuze. Alleen de mens is een vrij levend wezen. Je kunt zelfs een god worden, als je dat wilt, want dat is mogelijk.Daarom: wil, begrijp, vertrouw en heb lief, en je bent het ge-worden!

s y m p o s i o n

man – a spiritual beingseen from a hermetic point of view

Bilingual symposionSaturday 7 december 2013

Conference Centre Renova – Bi lthoven – NL

66 67

Introduction

Else Ham

H ermes Trismegistus, the great thinker from ancient Egypt called man twofold, man, cosmically configured,

is two-in-one in all things. His body is mortal but his soul is immortal. Man inhabits two worlds, via the senses he is part of the material world, his consciendce, his awareness enables him to take part in an inner world.The followers of Hermes are looking for the spirit. They search for the connection of the human spirit with the cosmos and the divine. They strive for knowledge, Gnosis, which ‘on the pious soul, the Mind doth mount and guide it to the Gnosis’ Light.’ Or to put it differently, Gnosis unifies mortal man with his immortal soul. Now, in the 21st century we hope to reach that Gnosis of uni-versal man who will go beyond our limited frontiers of thought thereby enabling man to know himself as a spiritual being.

Today our attention wil be focused on the question ‘Man as a spiritual being?’ as the old Egyptian Wisdom has it. What does that really mean?When I was asked to be the host for today, I asked myself this question ‘what does it mean for me?’ What does it mean to be(come) a spiritual being? You might have asked yourself this question as well when you decided to go to this symposium today.Well, I don’t have the complete answer. But I hope that this day will bring some answers a bit closer to me.And secondly I asked myself: why? Why is it important to find out? Personally I think that the answer somehow can be the solution for mankind. In this world, where we suffer from con-tradictions, conflicts, and boredom, we are looking for mean-ing. But where do we find this meaning? Outside, inside, both? Aren’t many crisis’s in the world a reflection of an inner crises?Hermetists are looking for the connection between the human

spirit, the cosmos and god. It is about understanding humanity, which is beyond our own limited thoughts.Over the years, within the whole world, people have been look-ing for answers. And today we do too.

Peter Forshaw studied Sanskrit, Tibetan and Indian Philoso-phy. He spent years working in France, India, Thailand, and Japan, before turning to the esoteric thinking of the West. He has written about Marsilio Ficino and the illustrious ‘doctor of both medicines and faithful adherent of Theosophy, Hein-rich Khunrath.’ Peter says that Khunrath – and with him many 16th century thinkers – believed that the theosophical adept endowed with knowledge of the angelic orders could attain rev-elation, ‘mentally migrate’ into the ‘Sanctuary of God’s good angels’, and, ultimately, become ‘as it were a human God or a Divine man.’In his keynote lecture, Peter will explore the theme Man – as a spiritual being from alchemical, magical and spiritual point of view, and will show us how this concept is truly essential for people striving towards an aware and responsible existence in the 21st century. Peter Forshaw is assistant professor at the Centre for History of Hermetic Philosophy at the University of Amsterdam, and editor in chief of the Journal for the Study of Western Esoter-ism. Aries.

Gary Lachman has written numerous books on western eso-tericism and the hermetic sciences that were open to everyone before the Age of Enlightenment, but became known as ‘occult’ when materialistic science took over. Gary looks into the mean-ing of human existence and develops themes like ‘the human task of repairing the universe’, as described in the Kabbalah. In his book A Quest for Hermes Trismegistus he explores Hermes’ influence from ancient to modern times. He describes how the mythical gods Hermes and Thoth became the composite figure of Hermes Trismegistus. To his idea, the Corpus Hermeticum, and the Renaissance thinkers, was talk-ing about ‘cosmic consciousness’, which is ‘gnosis, knowledge of the heart which can be described as a sudden, direct, and

68

transformative knowledge of reality.’ Interestingly, Gary relates this idea to recent findings from neuroscience and suggests that future evolution should return to this more natural mode of consciousness.

Wendelijn van den Brul, co-founder and co-director at Sticht-ing Rozenkruis / Rosicrucian Foundation, addresses the con-cept of hermetic thinking. Hermes states that ‘the soul gives or shares her essence as life in Man, thus making both ‘movement’ and ‘revelation’ possible. In hermetic thinking, man can only live through ‘soul.’ The soul however, does not receive its life and movement from the body or the form it inhabits. It has a life of itself, and yearns to be re-united with the spirit, or ‘the Mind.’ And thus, when caught in a human body, when man draws her into ‘the adventures’ (illusions) of his own existence, it will wither and finally die. Enlightened man, or man striving to enlightenment, aspires to transform this situation and endeavours to re-establish a con-nection between his soul and a higher light, or the spirit.Hermes says that the nature of the soul is to contemplate its own essence. He states:‘Everything the soul needs to attain knowledge about is in the soul, and not somewhere else. And the reason that this is not observed, does not come from the soul, but originates in the body, which is situated between your perception and the soul.’ In hermetic philosophy, it is by grace of the soul that we are able to think; it is the soul that enables us to think. Which means, as a soul-being partaking in the thinking life. And we can do that by not ‘drawing it (the soul) into the illusions of our own existence.’ When however the soul itself contemplates her own being, her origin, in complete surrender to her true nature, as a mirror for the Mind, she is moved by eternal Love. Inseparably linked with this Love, it is drawn into the divine reality from which it once came forth. Love and wisdom are the powers, which constitute the glory of the immortal soul.

first presentation

Man as a Spiritual Being –from a ‘Hermetic’ perspective

Peter Forshaw

third presentation

Hermetic Man

Wendelijn van den Brul

104 105

Hermetic Man

Wendelijn van den Brul

S peaking about Hermes is speaking about consciousness, not the consciousness known to us, which functions by

way of the observations of the senses, by which we react to our environment and are in contact with her. No, the hermetic texts make this more than clear to us: it concerns a refined, nearly abstract way of thinking. Abstract in the sense of not being directly concerned with us, our world of experience, but an all– embracing kind of consciousness rising above this.To be able to penetrate into this world of thinking, we must place ourselves in the great connection, or the relationship we have with God, Cosmos and Man.We have the great advantage of our time, in which so much has been discovered about vibration, radiation, matter, penetra-tion, influences and communication among fields.More and more is known about the influence of the heart on the brains, and the idea of our unity with all living creatures is not unfamiliar to us. Still Hermes goes one step farther. He urges us to search in ourselves and discover what is hidden there: the essence of the immortal soul. It is from this soul that we can learn to think in a hermetic way.And this, I think, is the challenge man is confronted with now. The transformation from caterpillar to butterfly. A transforma-tion into a spiritual being, because, as Hermes says, we as hu-man beings are mortal gods and gods are immortal men.Giovanni Pico della Mirandola, one of the most intelligent and most universal men of the Italian Renaissance, understood this. The epoch of Renaissance has been a great period for mankind, in which the entire world picture changed. From the earth as a centre of the world to an enormous cosmos, with the sun as its centre.Perhaps this was already quite a thing, and people were not ready for a concept of man that was beyond all human compre-hension. Pico, just as Hermes, who had just been discovered, tried to stimulate man to become a god, for, as he understood

it, this was really possible. He wrote a speech about human dignity and stressed human freedom in it. Man is able to live all lives, he says:‘On his birth God put seeds of all possibilities and germs of each sort of life in man. And those that each person grows in him, will grow in him and bear fruit. And if they are only veg-etable, he becomes a plant, if they are only sensual germs, he becomes animal. If he grows the germs of reasonableness, he will become a heavenly creature. And if he grows those of rea-son, that is insight and wisdom, he becomes a Son of God.But if, being dissatisfied with any fate, he withdraws into the centre of his own essential unity, he becomes one in spirit with God and in his solitary inscrutability of the Father, who is el-evated above everything, he will surpass everybody. We also recognize this thought in the well-known Sufi saying:

God sleeps in the rock,dreams in the plant,moves in the animal,and wakes up in man.

The solitude of God, the Creator, you meet more often. You read then that he created man because he felt lonely in his crea-tion. This is not correct, according to me, it is not the principle of the One, the source, from which everything originates, that he expresses himself, or flows in an uninterrupted, continuous Being? If one uses the image of God as founder of the All, and recognize him as the great Creator of Life, the two words Light and Love must be included in it. Light and Love, or the Father–Mother principle. The male and female aspect as a basis for each creation. Light and Love, both eternally flowing, for these are the characteristics, they divide endlessly.Thought from that principle, god is in man. Life sparks from rays of Light and Love. From such a spark or nucleus it be-comes life. Emerges development, growth, opens the aim that is hidden in the spark.If we consider man in this way, we wil understand why God can wake up in him. The flame of man that unites him with the source, or with God, vibrates in Light and Love. Light, or wisdom, or thinking faculty, and Love, or life, or soul. And

106 107

with this we arrive in the middle of the theme of this day and the speech: ‘Man as a Spiritual Being.’ That is to say: we have a choice to become a spiritual being. The key to this is the soul.Hermes teaches man about the soul, the immortal soul, in many texts.Initially man will obtain knowledge about his soul, and, if man has understood this and starts entering the subtle atmosphere of the soul, or gets to know her, then Hermes passes on to teach the soul, making her remember her origin, pointing out to her how she can free herself from the material world that surrounds her, (after all she is connected with a human being) and she can raise herself to her own essence and lofty condi-tion. So that man becomes a spiritual being and she, the god in man, awakes.This is the process of change from caterpillar to butterfly. This is the miracle of man, or his majesty. Pico della Mirandola therefore cites Asclepius of Athens, who said that man, because of this alternating aspect, because of a nature that can trans-form itself, is symbolized in the mysteries by Proteus, the sea god who could change his shape like the waves.What does Hermes teach man about the soul? And how does man acquire the wings with which he can raise himself into these spiritual skies?He, and you and I, can learn to distinguish between what is physical and not physical. Between what is material, visible, and immaterial, and therefore not directly visible or invisible, or re-placing your consciousness from the limited to the unlimited.From mortality to immortality, in an individual process, in which man and soul meet and merge. Not in the common sense where the soul maintains human life, but just the other way round, so that the soul can express her lofty state of being in a person that is open to this. A state of being unbounded, free, a really unlimited being. Think of the idea of enlighten-ment. The soul that lives in man, or in the body, is life in it. She is life, and it is by the form, by being united to a human body that life can be expressed. The soul offers her essence as life, through which movement and revelation come into being. She herself receives life, her movement not from the form she inhabits, so not from the body. In that sense she is imprisoned

in a person, when she has herself drawn into the adventures of human existence.The enlightened man, or man aspiring after enlightenment, re-verses this. He wonders how the soul comes to a life of her own, what her life must be like.At that moment the soul is going to ‘live’ in the sense of attract-ing energy of a quality that fits her, from which she lives then, that she is conscious of, that she is able to think.Hermes says about this that the nature of the soul is to perme-ate her true being. And: Everything the soul needs to acquire knowledge of is in the soul already, and nowhere else. And the reason that it is not seen, does not originate from the soul, but exists in the body, which is positioned between your percep-tion and the soul.With ‘body’ Hermes means ‘thinking man’ here, who, breath-ing and observing, draws everything into its sphere of con-sciousness. The thinking–movement is made possible by the soul. For the soul offers the thinking–matter for personal life, because she penetrates the breath of life. This is why having a soul means participating in thinking life.And he means: Human thinking that is entirely from the sens-es, distinguishing of the phenomena. The soul herself, the im-mortal soul, can also be brought to thinking, and if so come to consciousness. Then she also receives the movement, the thinking motion that is life. This is going to permeate her true being. Her true being consists of the flame of Light and Love; her true being is God, as we said before.‘God-thinking’, what do we understand by this? In short, you could say: ‘thinking creation.’ How? By being taken up in the flow of Love and Light. Love and Light as a large vibrating field of consciousness, in which every living creature, every phe-nomenon, and visible or invisible, have their place.‘The Definitions of Hermes for Asclepius’ explains this: Chapter I:Definition 1: God is a spiritual world.The Cosmos: a perceptible world.Man: a mortal world.God: a static world.

109108

Heaven: a moving world.Man: a rational world.Hermes has it that there are three worlds: The static world is God. Heaven unfolds from Him/Her, in perpetual moving. The rational world is man, for both quantities are one: God and man in its ideal form.Definition 2: Therefore there are three worlds in all: two quantities consti-tute the visible world and one the spiritual one.Two worlds are visible: the visible and man, the transitory world. And the spiritual world is God, who is invisible as such, but visible in the visible things.Definition 3: Just as the soul maintains the body, if she is in it, for without the soul the body cannot be a coherent unity, all that is visible cannot have cohesion without the visible.Definition 4: man is a microcosm, because of the soul and the vapour, and a perfect cosmos the size of which doesn’t surpass the visible God, the Cosmos.The ‘vapour’ is the soul’s body or the soul’s pillar. Vapour you can define as thin, movable, as cloudlike. In cartoon strips clouds are used to visualize thoughts. We are man because we think. Vapour is something strange. It is the result of the ac-tion between water and fire. It contains elements of both. Wa-ter changes by fire and rises as vapour after which it comes down again as water.In the ‘Tabula Smaragdina’ Hermes says:‘It goes up from the earth to heaven, and descends from there again to the earth, and takes with it the ‘Power’ of what is above, and that which is of below.’Is this the vapour that rises and comes down, is it thinking, the movement that takes place during thinking? Is it the soul that thinks in this way, absorbs the power of what is above, from the spiritual, invisible world? And from what is below, from man, who makes this movement possible?And then we come to the basis, the first words from the first book of the Corpus Hermeticum that you may recognize: ‘One day, when I was meditating on things and my mind was raised,

my physical senses lying dormant, as with someone who, after excessive eating or because of great physical fatigue, is over-come by a deep sleep. And it seemed to me that I saw a huge being of indefinite shape, which called my name and spoke thus to me: What would you like to see and hear, and what are you craving to learn to know in your mind?’Pico della Mirandola names the same condition when he de-scribes when man has become a god or a spiritual soul:‘Do you see someone who practices pure viewing, innocent of the body, withdrawn in the deepest recesses of the spirit, then it is neither an earthly nor a heavenly being, but an even more elevated one, a god clad in human flesh.’You may think: all this is fairly complicated, and abstract at that. There is a problem indeed, when we try to see the invisible with physical eyes. Or try to grasp the soul with physical hands.With our senses we can experience the visible things; what is hidden behind or what keeps the visible things in existence, can only be discovered with a consciousness that goes beyond the senses. And also goes beyond seeing the deceased. For this, the senses must fall as it were into a deep sleep, ‘innocent of the body.’So: When it has become silent in us, when common thinking has stopped and the space or room has raised the soul as it were, she gets in a person. The soul moves in us, and as every movement is energy, it causes an immediate reaction. Energy of a similar, high speed joins her. As a question and an answer. An image arises, a thought, Hermes the spirit of the soul of God.In one of the Definitions Hermes says: ‘the visual faculty of the body is the eye, but that of the soul is the spirit. Just as a body that has no eyes does not see anything, a soul that has no spirit is blind.’Yes, we can be a spiritual being as Hermes meant it to be. We have all the possibilities for this and the choice. Only man is a free–living creature. You even can be a god, if you wish, for it is possible. Therefore: will, understand, trust and love, and you have become one.

Closing word

‘The spirit speaks to the human being in the heart.’ This is why anyone, who is longing for the Gnosis, will also strive for true, purification of the heart.

The emotional life, together with the mental life, will abso-lutely change in the person who sincerely strives for purifica-tion. Then the light consequently can ‘make its abode in him.’ From that moment, everything he undertakes will be in ac-cordance with this purification of the heart.

Then the human being is ‘pure’ in everything he does. Only then will the human being enter ‘into the domain of the good’, as Hermes calls it: ‘into the state of true growth of the soul.’

110