Aandacht transformeert.Aandacht is als de zon die op iets schijnt waardoor het helemaal zichtbaar wordt.Joost Drenthe

Aandacht geeft energie, en intentie transformeert.Deepak Chopra

‘Alle poorten naar verandering bewaken we zelf en kunnen alleen van binnenuit worden geopend.Niemand kan iemand anders veranderen, noch met argumenten noch met emotionele druk.’Mary Ferguson

Alles gebeurt voor mij, niet met mij.Byron Katie

Alles op Zen - tijd

Als ik de realiteit tegenspreek, verlies ik, maar alleen voor 100 procent.Byron Katie

Als ik een gebed zou hebben, dan was het dit:‘God, bespaar me het verlangen naar liefde, goedkeuring en waardering. Amen.’Byron Katie

Als ik kijk naar de graven van de grootmoedigsten, sterft in mij elk gevoel van afgunst; als ik van de mooisten de grafschriften zie, kwijnt in mij elk wild verlangen; als ik voor een grafsteen het verdriet van ouders aanschouw, loopt mijn hart over van medelijden; als ik het graf van die ouders zie, overdenk ik het loze verdriet over hen die wij spoedig zullen volgen: als ik koningen zie rusten naast hen die hen onttroond hebben, als ik denk aan briljante rivalen die naast elkaar liggen, aan de heiligen die in hun strijd om het laatste woord de wereld hebben verdeeld, als ik met verbazing en verdriet de mensheid beschouw en haar partijen, haar onnozele conflicten en twistpunten.Als ik op de graven de verschillende jaartellen zie staan van hen die gisteren stierven en van hen die al zeshonderd jaar dood zijn, gaan mijn gedachten uit naar de grote dag dat wij allemaal tijdgenoten zijn en gezamenlijk onze opwachting maken.Joseph Addison

Als ik tegenwoordig terugkijk op mijn leven, wat ik soms doe, valt het mij op hoezeer ik de dingen die ik destijds belangrijk

en verleidelijk vond, nu als volstrekt onbeduidend en absurd beschouw.Succes, bijvoorbeeld, in zijn verschillende verschijningsvormen; bekendheid en lof; allerlei genoegens zoals geld verdienen, vrouwen verleiden of reizen; de hele wereld afschuimen en als de duivel zelf meemaken en beschrijven wat de wereld van genot allemaal te bieden heeft.Als ik erop terugkijk, blijken al deze oefeningen in zelfbevrediging holle fantasieën te zijn, wat Pascal noemt ‘de aarde likken’.Malcolm Muggeridge

Als ik zie tot welke grote gevolgen kleine dingen kunnen leiden, denk ik weleens…er bestaan helemaal geen kleine dingen.Bruce Barton

Als je doordringt tot de ziel van een ander, bevind je je op gewijde grond.

Als je met een (ernstig) probleem geconfronteerd wordt, denk dan eerst goed na.Is er een oplossing, dan heeft het geen zin u op te winden.Is er geen oplossing, dan heeft het geen nut u op te winden.Dalai Lama

In essentie heb je bij alle problemen maar 3 ‘koninklijke keuzes’:1.Je kunt er iets aan doen en je doet dat2.Je kunt er niets aan doen en je accepteert dat3.Je kunt of wilt er niets aan doen en je kunt of wilt het ook niet accepteren; neem dan afscheid !

“Als je troebel water met rust laat, wordt het vanzelf helder.”Lao Tse

Als je werkt, ben je een fluit door wiens hart het fluisteren van de uren in muziek verandert…En wat is werken met liefde?Dat is de stof weven met draden die uit je eigen hart zijn getrokken, alsof je liefste die stof zal dragen…Kahlil Gibran, De Profeet

Als twee gouden vogels die in dezelfde boom zitten, twee intieme vrienden, wonen het ego en het Ik in hetzelfde lichaam.De eerste eet de zoete en zure vruchten van de boom van het leven, terwijl de tweede van een afstandje toekijkt.

Mundaka Upanishad

Bedenkend dat, als zij geen haat meer duldt, het (denken) hervindt de oorspronkelijke onschuld en eindelijk leert dat het is zelfverrukkend, zelfverstillend, zelfverschrikkend, zijn wil en zoete zin des hemels zin.William Butler Yeats

Begin met het einde voor ogen.Stephen R.Covey

‘Behoed uw hart boven al wat te bewaren is, want daaruit zijn de oorsprongen des levens’.

Behandel iemand zoals hij is, en hij blijft zoals hij is.Behandel hem zoals hij kan en zou moeten zijn en hij wordt wat hij kan en moet zijn.Goethe

‘Bejegen anderen zoals jij door hen bejegend wilt worden’.

Beter een goed conflict dan kwaaie koppen, frustraties en slaande deuren.

Betrokkenheid is de sleutel voor de bruikbaarheid.

Bevredigde behoeften motiveren niet.Alleen onbevredigde behoeften motiveren.

Blijf thuiskomen bij jezelf.Jij bent degene op wie je hebt gewacht.Byron Katie

Dat de dingen die we met volharding doen, ons steeds gemakkelijker afgaan, heeft niets met de aard van de opdracht te maken; de vaardigheid om ze te doen is toegenomen.Emerson

De belangrijkste problemen kunnen niet worden opgelost binnen hetzelfde kader waarin ze gecreëerd zijn.Albert Einstein

‘De bron van tevredenheid moet in de geest ontspringen.Wie de menselijke natuur niet kent en alles behalve zichzelf wil veranderen, zal zijn leven verspillen met zinloze pogingen.En de wrok waarvan hij verlost wilde worden, zal alleen maar toenemen.’

Samuel Johnson

De grootste veldslagen van het leven vinden dagelijks plaats in de stille kamers van de ziel.Religieuze leider David O. McKay

De Heer werkt van binnen naar buiten.De wereld werkt van buiten naar binnen.De wereld zou mensen uit het slop halen.Christus haalt het slop uit de mensen en dan halen ze zichzelf uit het slop.De wereld zou mensen vormen door hun omgeving te veranderen.Christus verandert mensen, en dan veranderen zij hun omgeving.De wereld zou menselijk gedrag vormen, maar Christus kan de menselijke natuur veranderen.Ezra Taft Benson

De omstandigheden maken de mens niet zwak, maar laten zien wie hij in werkelijkheid is.Thomas a Kempis

De realiteit is altijd vriendelijker dan de verhalen die we erover vertellen.Byron Katie

De stem van het geweten is zo teer, dat men haar gemakkelijk kan smoren, maar ook zo zuiver dat men haar onmogelijk kan miskennen.Madame de Stael

De ziel leidt jou naar de goede, volmaakte mogelijkheden, zodat je precies dat ervaart wat jij gepland hebt te ervaren.Maar wat je er werkelijk wilt en gaat ervaren, maak jij zelf uit.Neale Donald Walsh

‘De zwakkeling is wreed.Zachtaardigheid kan men alleen verwachten van de sterke.’Leo Roskin

Dienstbaarheid is de rente die we betalen voor het privilege hier op aarde te mogen leven.N. Eldon Tanner

Dit is het ware geluk – ingezet worden voor een doel dat je zelf als groot beschouwt.Een natuurkracht worden.

Niet zo’n driftig, egoïstisch mannetje vol ziekelijke wrok; en maar klagen dat de wereld zich niet inzet voor jouw geluk.Ik ben van mening dat mijn leven toebehoort aan de hele samenleving.Daarvoor zal ik doen wat ik kan, zolang als ik leef.Dat is voor mij een voorrecht.Als ik sterf, wil ik absoluut niets meer over hebben.Hoe harder ik werk, hoe meer ik leef.Ik ben blij om het leven zelf.Het is voor mij geen kaarsje.Het is een schitterende fakkel die ik nu omhooghoud.En voordat ik hem overdraag aan een nieuwe generatie, zal ik hem zo helder mogelijk laten branden.George Bernhard Shaw

Door het onpersoonlijke persoonlijk te maken, maken we het negatieve (verwijt) positief (verlangen).

Een intergraal wezen weet zonder te gaan, ziet zonder te kijken, en brengt dingen tot stand zonder te doen.Lao-tse

Een mens moet zich niet afvragen wat de zin van het leven is, maar onder ogen zien dat hem die vraag gesteld wordt door het leven zelf.Daarop kan hij alleen antwoorden door zijn verantwoordelijkheid te nemen voor zijn eigen leven.Franklin Covey

Een Oosterse wijsheid zegt:‘Als je buigt, buig dan diep.’‘Betaal tot op de laatste cent’, leert de christelijke moraal.

Echte allure bestaat in deze wereld alleen bij de gratie van een onberispelijke levensstijl.David Starr Jordan.

Er is altijd maar één probleem: je niet – onderzochte verhaal in het moment.Byron Katie

Er is in het leven slechts een heldendaad:het leven te zien zoals het is en het lief te hebben.Romaine Roland Etos, Pathos, Logos.Etos geloofwaardigheid, Pathos gevoel, Logos logica.Peroonlijkheid, Betrokkenheid, Rationaliteit.Grieks filosofie

Er komt een dag dat je vecht tegen de grote verleiding of gebukt gaat onder enorm verdriet.Maar de echte strijd lever je hier en nu…Nu komt het erop aan of je op die dag jammerlijk faalt of als overwinnaar te voorschijn komt.Karakter is niet op afroep beschikbaar, het wordt gevormd in een geleidelijk proces.Phillips Brooks

Geen vriendschap zonder vertrouwen, geen vertrouwen zonder integriteit.Samuel Johnson

Geluk is de uitkomst van een leven.Dat volledig geleefd wordt.En wanneer je volledig leeft.Maak je je geen zorgen of je gelukkig bent of niet.Mihaly Csikszentmihalyi

Goed werk is liefde die zichtbaar wordt gemaakt.Kahlil Gibran

Goed zijn is streven naar het goede.Multatuli

‘Grote veranderingen gaan stap voor stap’.

‘Geen spoor zonder dwarsliggers’.

Heer, geef mij de moed te veranderen wat ik kan en moet veranderen, het inzicht te accepteren wat ik niet kan veranderen en de wijsheid om het verschil te zien.Alcoholics Anonymous

Het geluk geeft ons veel te leen.Niets in eigendom.Publilius Syrus

Het hart heeft redenen die de rede niet kent.Pascal

Het is edelmoediger jezelf helemaal aan een persoon te geven dan je keihard in te zetten voor het heil van de massa.Dag Hammarskjold

‘Het is niet het probleem dat ons lijden veroorzaakt, het is onze gedachte over dat probleem’.

Het feit dat ‘we niet verstoord raken door wat ons overkomt, maar door onze gedachten over wat er gebeurt.’Griekse filosoof Epictetus

Het leven wordt vooruit geleefd, maar achteruitkijkend begrepen.

Het leven is een berg, er bovenop een schat en vele paden leiden naar omhoog, ik klaagde soms hoe zwaar mijn rugzak woog, maar later bleek toch dat ik alles nodig had.En eenmaal boven aangekomen bleek dat ik zelf de schat was uit mijn dromen.Het Orbis team

Het meest persoonlijke is het meest algemene.Carl Rogers

‘Het uniek menselijke vermogen tot goed of kwaad is de stille getuige van wat iemand is, niet van wat hij beweert te zijn’.William George Jordan

Hoe beter je jezelf en je gevoelens begrijpt, des te meer ga je houden van ‘dat wat is’.Baruch Spinoza

Hoe kunnen we nog groeien als we niet meer weten wat we niet weten en steeds uitgaan van wat we wel weten.Thoreau

‘Hoop op leven geven’.

‘Houden van is een werkwoord. Liefde - het gevoel – is het product van het werkwoord’.

Iedereen is een spiegelbeeld van jezelf – je eigen denken dat wordt weerkaatst.Byron Katie

‘Iemand kan alleen je zelfrespect afnemen als jij het hem geeft.’ GandhiIk ben dat, jij bent dat, alles is dat, en dat is alles wat er is.’Oude wijzen zeiden dit.

Ik ben de oorzaak van mijn eigen lijden, maar alleen van al mijn lijden.Byron Katie

Ik laat mijn concepten niet los – ik treed ze tegemoet met begrip. Dan laten ze mij los.Byron Katie

Ik neem als mijn leidraad de hoop van een heilige:bij cruciale kwesties, eenheid,bij belangrijke kwesties, verscheidenheidbij alle kwesties, grootmoedigheid.Inaugurele rede van George Bush Senior

‘Ik weet het niet’ is mijn favoriete uitgangspunt.Byron Katie

Ik wil de gedachten van God kennen… de rest is bijzaak.Albert Einstein

In het begin was er het verlangen, het eerste zaadje van de geest; wijzen die hebben gemediteerd in hun hart, hebben door hun wijsheid het verband tussen het bestaande en het nietbestaande ondekt.‘Hymne der Schepping’, Rig Veda

Je bent heel ver verwijderd van de realiteit als je gelooft dat er een geldige reden is om te lijden.Byron Katie

Je bent wat je diepe, bezielende wens is.Zoals je wens is, zal je wil zijn.Zoals je wil is, zullen je daden zijn.Zoals je daden zijn, zal je lot zijn.Brihadaranyaka Upanishad IV.4.5

Je hoeft je kamer niet uit.Blijf aan je tafel zitten en luister.Je hoeft niet eens te luisteren, alleen te wachten.Je hoeft niet eens te wachten, alleen te leren stil, rustig en eenzelvig te zijn.Het woord zal zich zomaar aanbieden om zich te laten ontmaskeren.Het heeft geen keuze; het zal in extase aan je voeten liggen rollen.Franz Kafka Tsjechische schrijver Je kunt niet spelen met het beest in jezelf zonder zelf een beest te worden.Je kunt niet spelen met leugens zonder je aanspraak op de waarheid te verspelen.Je kunt niet spelen met wreedheid zonder je gevoeligheid te verliezen.

Wie een mooie tuin wil, maakt geen plekje vrij voor onkruid.Dag Hammarskjold

‘Je kunt iemands hand kopen, maar niet zijn hart, zijn inzet en zijn creativiteit’.

Je schreeuwt zo hard wat je niet bent, dat ik niet hoor wat je zegt.EmersonKarma is de eeuwige bevestiging van de vrijheid van de mens…Onze gedachten, onze woorden en onze daden zijn de draden van het net dat we om onszelf heen gooien.Swami Vivekananda

Laat de gulden regel niet alleen gelden voor uw verleden, maar ook voor uw leven nu.Edwin Markham

‘Lijden is een keuze’Byron Katie

‘Meet tweemaal, zaag eenmaal.’Een timmermanswet.

Men kan de duizend loten van het kwaad snoeien of in een ruk de wortels uitroeien.Thoreau

Men opent het hart van anderen wanneer men zijn eigen hart openstelt.Pasguier Quesnel

Neem afstand van al het denken, en er is geen plek waar je niet heen kunt.Seng-ts’an ( de Derde Patriarch van zen )

Niemand kan mij pijn doen – dat is mijn taak.Byron Katie

‘Niemand kan je kwetsen zonder jouw instemming.’Eleanor Roosevelt

Niet iedere moeilijkheid is een probleem.

Niets buiten jezelf kan je ooit geven wat je zoekt.Byron Katie

Niets is zo bemoedigend als het onmiskenbare vermogen van mensen om hun leven meer inhoud te geven door met hart en ziel daarnaar te streven.Henry David Thoreau

Of je houdt vast aan je gedachten of je onderzoekt ze.Een andere keuze is er niet.Byron Katie

Om je ware aard te leren kennen, moet je wachten op het juiste moment en de juiste omstandigheden.Als de tijd rijp is, ontwaak je als uit een droom.Je begrijpt dat wat je hebt gevonden van jou is en niet van buiten komt.Boeddhistische soetra

Ons bestaan is zo vergankelijk als de herfstwolken.Het gadeslaan van geboorte en dood van levende wezens is als het kijken naar de bewegingen van een dans.Een mensenleven is als een bliksemflits in de lucht, en kolkt voorbij als een stroompje dat van een steile berg naar beneden raast.Gautama Boeddha

Pareto-principe:80 procent van de resultaten vloeit voort uit 20 procent van de activiteiten.

Probeer eerst te begrijpen, dan begrepen te worden.Het geheim van effectieve communicatie.Stephen R. Covey

‘Problemen die je met je gedrag gecreëerd hebt, kun je met een praatje niet wegnemen’.Stephen R. Covey

Rups of Vlinder ?Elke man en elke vrouw – heeft vleugels, nu nog in de vouwEn elke vrouw en elke man – wil groeien naar wat worden kanWaar wil je meer van, wat mag minder? Blijf je een rups of word je een vlinder?

‘Succes,’ zei T.J.Watson, de oprichter van IBM, ‘ligt in het verlengde van vergissingen.’

‘Succesvolle mensen doen die dingen waar mislukkelingen een hekel aan hebben.’

‘Niet dat mensen met succes dat soort dingen wel leuk vinden, maar ze kunnen hun afkeer ondergeschikt maken aan hun doel.’E.M. Gray

Tegen de stroom in zwemmen is moeilijk.Maar het is de enige manier om de bron te bereiken .

‘Van binnen naar buiten’ is een benadering die leert dat je eerst in je privé - leven moet slagen voordat je dat daarbuiten kunt doen, dat je eerst jezelf trouw moet zijn voordat je iemand anders iets beloofd, kortom dat je bij jezelf moet beginnen om je relaties met anderen te verbeteren.‘Van binnen naar buiten’ is een continu, natuurlijk groeiproces dat via een besef van onafhankelijkheid leidt tot het besef van wederzijdse afhankelijkheid.Ik heb in mijn werk met de meest uiteenlopende mensen te maken gehad, maar ik heb nog nooit gezien dat iemand langs de omgekeerde weg – ‘van buiten naar binnen’ – een permanente oplossing had gevonden.Stephen R. Covey

Vandaag de dag zien we maar al te vaak dat iemand zich gedraagt als een robot.Hij begrijpt zichzelf niet en de enige die hij kent, is degene die hij denkt te moeten zijn.Hij praat zonder te communiceren.Hij glimlacht zonder werkelijk plezier.Echte pijn voelt hij niet meer, alleen nog een onbestemde wanhoop.Over dit type mens kan men twee dingen zeggen.Hij lijdt aan een gebrek aan spontaniteit en individualiteit, waar ogenschijnlijk niets aan te doen is.Maar daarnaast valt niet te ontkennen dat hij lijkt op de meeste van ons.Erich Fromm

Vandaag zal ik over niets dat gebeurt oordelen.Een gebed in A Course in Miracles

Volwassenheid is het vermogen om voor je eigen overtuiging en gevoelens op te komen zonder voorbij te gaan aan de van anderen.Hrand Saxenian

Voordat er sprake kan zijn van verandering moet er strijd zijn en voordat er sprake kan zijn van strijd moet er onenigheid zijn.

Strijd is voor een conflict wat maagsap voor de spijsvertering is, en toch zijn er mensen die zonder strijd tot overeenstemming proberen te komen.

“Waardeer vandaag niet alleen om wat je hebt geoogst maar vooral om wat je hebt gezaaid voor morgen”.

Wat er het minst toe doet mag nooit ten koste gaan van wat er het meest toe doet.Goethe

‘Wat ik vandaag ben, daar heb ik gisteren voor gekozen’.Wat voor ons en achter ons ligt zijn kleinigheden vergeleken met wat in ons ligt.Oliver Wendell Holmes

Wat moreel juist is, kan verstandelijk worden begrepen.Het is ook na te voelen.Je kunt ernaar leven.Maar toch kan het je ontglippen.Je ware natuur onttrekt zich aan je bewustzijn.Alleen die waarheid die tot je wezen is doorgedrongen, is je eigen waarheid. Ze behoort tot het bewuste en het onbewuste.Ze is spontaan voorhanden, willekeurig en niet willekeurig.Dat is het ware leven.Het is meer dan een bezit.Zolang er ruimte is tussen de waarheid en jezelf, kun je niet tot de waarheid doordringen.Je gedachten, gevoelens, verlangens of besef van leven zijn niet hetzelfde als leven.Daarom is het doel van het leven iets goddelijks.Alleen dan kunnen we de waarheid als de onze beschouwen zonder haar ooit te verliezen.Het is niet iets buiten ons, zelfs niet binnen ons.Wij zijn de waarheid en de waarheid, dat zijn wij.Amiel

Wat u met uw gedrag creëert, kunt u met een praatje niet wegnemen.Stephen R.Covey

Wat voor ons en achter ons ligt zijn kleinigheden vergeleken met wat in ons ligt.Oliver Wendell Holmes

‘Wat we te gemakkelijk verwerven, zullen we nooit leren waarderen.Slechts wat moeite kost heeft voor ons waarde.

Uiteindelijk weet alleen God wat de ware prijs van iets is.’Thomas PaineWat wij laten gebeuren raakt ons meer dan wat er gebeurt.

We gaan de dimensie binnen waarin we controle hebben – de binnenkant.Byron Katie

We onderwijzen wat we willen leren, en omdat we het niet leren, onderwijzen we het weer en weer en weer.Karin de Galan

We zoeken niet naar een manier om de meester te imiteren, we zoeken wat zij zochten.Oosterse wijsheid

We zijn wat we herhaaldelijk doen.Uitnemendheid is dan ook geen handeling, maar een eigenschap. Aristoteles.

Wie de wet breekt, breekt zijn hals.Cecil B. deMille

‘Wie gelooft in zijn plannen kan ze ook uitvoeren’.Stephen R. Covey

‘Wie handig is met een hamer, denkt dat alles een spijker is.’ Maslow

‘Wie niet zaait, zal niet oogsten’.Stephen R. Covey

Wil je liever gelijk hebben of vrij zijn?Byron Katie

Wij mogen onze zoektocht niet staken;hij eindigt immers altijd bij de oorsprong alsof we er nooit eerder geweest zijn.T.S. Eliot.

Wij zijn geen menselijke wezens met een spirituele ervaring.Wij zijn spirituele wezens met een menselijke ervaring.Tielhard de Chardin

Zonder het echt te beseffen dreef ik toen op de innerlijke kracht die ik had ontwikkeld in cel 54 van de centrale gevangenis van Cairo.Noem het een talent of een kwaliteit, in ieder geval is het het vermogen om te kunnen veranderen.

Ik wist dat de situatie uiterst gecompliceerd was en dat ik alleen mocht hopen op verandering als ik mezelf de nodige psychologische en intellectuele vaardigheden zou eigen maken.Gesteund door mijn levensbeschouwing en mijn kwaliteiten als mens heb ik geleerd dat iemand die het netwerk van zijn eigen gedachten niet kan veranderen, ook zijn omgeving niet kan veranderen.Zo iemand zal nooit een stap verder komen.Anwar Sadat

Abstract Met zijn gedachten ergens anders, verstrooid. Abstraheren Aftrekken, staat tegenover concreet; de zaak beschouwend zoals ze hier en nu is met al haar bijkomstigheden.Actiepunt De persoon en diens individuele werkpunt waarop de therapeut zijn actie richt.Adagium ‘Eerst een vertrouwensrelatie en dan pas confrontatie’.Adjudant De gezinnen waar een kind een gelijkwaardige positie ten opzichte van een van de ouders inneemt noemt men een gezin met een Adjudant.Dit verschijnsel komt vaak voor in éénoudergezin.Adolescenten Jeugd, spec. rijpere: laatste jaren voorafgaande aan volwassenheid. Agorafobische patiënten Vrees, plein – of straatvrees, een vorm van ruimtevrees, ziekelijke angst voor open vlakten, ook wel voor drukke straten.AgressieAgressie is een emotie die op een psychische en/of fysieke manier geuit wordt: b.v. als spanning; tandenknarsen;

schelden; schreeuwen; woedend reageren; er op slaan; vernielen…..omdat je verrast wordt en geen uitweg weet; omdat je iets dwars zit of iets je niet zint; omdat je iets (kost wat kost) gedaan wilt krijgen of wilt bereiken.Het kan een spontane uiting zijn (reagerend op een bepaalde situatie of in een bepaalde sfeer die ontstaat), of een bewuste, doordachte en/of georganiseerde uiting (als “methode” b.v. bij misdaden).Het is belangrijk dat die emotie “erkend” wordt; dat we die emotie niet ontkennen, negeren, veroordelen, afwijzen, belachelijk maken of bagatelliseren.De persoon die de agressie voelt of er uiting aan geeft zal zich dan ontkent, genegeerd, veroordeeld, afgewezen of uitgedaagd voelen. Het is daarom van belang dat we op die “emotie” ingaan (bij onszelf of bij anderen) en verwoorden: wat zit me toch zo dwars? / Ik zie dat je heel kwaad bent. / Wat wil je voor elkaar krijgen? / Ik voel me bedreigd. Waar komt agressie (bij onszelf en anderen) vandaan?X Zwakke persoon: maakt een twijfelende (en soms gespannen) indruk; weinig standvastig; angstig; verlegen; onzeker; wantrouwend; heeft vaak een negatief beeld van zichzelf; is niet in balans/evenwicht/harmonie met zichzelf; onderdanigX Agressieve persoon: maakt een onrustige (en vaak gespannen) indruk; snel geprikkeld en geïrriteerd; driftig en fel (aanvallend/afkeurend/kwaad) reagerend; wantrouwend; absoluut overtuigd van het eigen gelijk; wil zich bewijzen; is niet in balans/evenwicht/harmonie met zichzelf; overheersendX Krachtige persoon: maakt een standvastige indruk; is zeker van zichzelf; vol vertrouwen; is veelal in balans/evenwichtig/harmonie met zichzelf; zelfbewust Vaak gekoppeld aan;X Zwakke persoon: passieve opstelling / zichzelf “geweld” aandoen;X Agressieve persoon: gewelddadige opstelling / anderen “geweld” aan doen;X Krachtige persoon: niet-gewelddadige en/of geweldloze opstelling / noch jezelf en noch anderen “geweld” aan doen.We hebben allemaal momenten waarop we ons “zwak”,”agressief” of “krachtig” voelen.Dit is ondermeer afhankelijk van de situatie, van hoe we ons op dat moment voelen; van wie we tegenover ons hebben (“meerdere/mindere-positie”); wat we voor “belangen” hebben om b.v. iets te bereiken of gedaan te krijgen; wat voor vaardigheden we hebben om voor onszelf op te komen. Welk gevoel zouden we het liefst op zoveel mogelijk momenten hebben? Dat we ons “zwak” voelen? Dat we “agressief” zijn? Dat we ons “krachtig” voelen?

Is agressie hetzelfde als geweld?Nee, geweld is een uitingsvorm van onze natuurlijke (ingeboren) agressie.Een andere uitingsvorm van agressie is geweldloosheid (daadkrachtig, positief en creatief gericht denken, voelen en handelen).Bij “passiviteit” komt onze agressiviteit niet tot uitdrukking, verdoven we die als het ware.Deze kan naar binnen slaan (b.v. wroeging; haat; schuldgevoelens vanwege het niet-handelen), en heeft naar buiten toe het effect dat negatieve situaties, en situaties van onrecht, blijven voortbestaan. Waar komt “agressie”, “Zwakte” en “kracht” vandaan?Dit heeft veel te maken met het “overlevings-instinct” dat we allemaal in ons hebben; onze “geaardheid” (onze “natuur”) en wat we (soms al als ongeborene; baby; kleuter) meegemaakt (ervaren) en gezien (aangeleerd) hebben.Hoe houden we ons staande als we (soms al op heel jonge leeftijd) in een “onveilige” omgeving leven (b.v. onderdrukt, verwaarloosd, tekortgedaan, ontkend, gekleineerd, vernederd, geslagen, uitgescholden, kapotgemaakt worden).Mede afhankelijk van onze “geaardheid” zullen we hier op reageren met lijdzame onderwerping; inwendige gevoelens van verzet/woede/angst/haat/geweld; proberen “weg te vluchten” uit de onveilige situatie; onszelf proberen te “verdedigen”; de aanval in te gaan.We verdedigen ons omdat we willen “overleven”; omdat we ons staande willen houden; omdat we erkend willen worden.De verdediging kan naar binnen gericht zijn (“defensief”) of die verdediging kan naar buiten gericht zijn, aanvallend (“offensief”).Het is agressie, een levens-energie / een levensdrift…die ons “drijft” omdat we willen leven, er bij willen horen.Ons “gekwetst zijn” kan zich richten op een behoefte om zichzelf steeds opnieuw te (laten) kwetsen (“slachtofferschap / martelaarschap”) of om anderen te kwetsen (uit genoegdoening of vergelding).Mede afhankelijk van wat we “gezien” of “geleerd” hebben zal die “agressie” zich uiten in:

a) gewelddadige vormen (destructie, gemeenheid, psychisch of fysiek geweld)

b) niet-gewelddadige vormen (aanpassing, passiviteit, medelijden of sympathie)

c) geweldloze vormen (op samenwerking gerichte houding m.b.t. positieve activiteiten; sociaal vaardig zijn en zich sociaal verantwoordelijk voelen; ieders gelijkwaardigheid voorop stellen; goedheid en gerechtigheid bevorderen; eerlijkheid, eenvoud, oprechtheid nastreven; assertief zijn).

We zijn beïnvloed door het gedrag van onze ouders en opvoeders; door andere kinderen of personen; door wat we op de televisie en in kinderfilms zien.Het voelt ook lekker om de meerdere te zijn: de baas te zijn.En het voelt vreselijk om de mindere of het slachtoffer te zijn.Alliantie Werkrelatie.Alternatief Afwisselend, om beurten, keuze latend tussen twee mogelijkheden.Altruïstisch Onzelfzuchtig, onbaatzuchtig.Ambivalente houding Dubbel waardig, twee tegengestelde eigenschappen of waarden tegelijk bezittend (bijv.liefde en haat t.o.v. hetzelfde voorwerp).Analytisch Deelt het geheel in stukken.Anamnese Herinnering, terugroeping i.h.geheugen: voorgeschiedenis v.d. ziekte.Anamnestische vragen Wat zijn de klachten? Wanneer zijn ze begonnen? Wat speelde er toen in het leven van de cliënt? Wanneer treden de symptomen op? Et cetra.Aplomb Stelligheid, zekerheid (iets met – beweren), zelfverzekerdheid (met – optreden). Appreciëren Op prijs stellen, waarderen.Arbitrair Willekeurig, despotisch, scheidsrechterlijk, maar ook: op willekeur berustend, naar eigen dunk. Assertief Voor zichzelf opkomend.Associëren Verbinden omwille van een of ander belang zich verenigen met een of meer andere personen wegens gemeenschappelijke doel of belang.Verbinding van bewustzijnsinhouden, zo dat bij het optreden van een gedachte, idee of voorstelling ook regelmatig een andere optreedt. Attributietheorie De verklaringen die mensen hebben wanneer er problemen zijn.Men is geneigd om het eigen falen toe te wijzen aan externe factoren (en het succes aan persoonlijke eigenschappen). Beoordeelt men echter anderen dan wordt hun falen toegeschreven aan hun persoonlijke eigenschapen (en het succes aan externe factoren). Authentiek Samengetrokken uit, die met eigen hand zelf iets volbrengt.

Autobiografische reacties 1.We oordelen: we zijn het ergens mee eens of niet. 2.We onderzoeken: we stellen vragen vanuit ons eigen referentiekader. 3.We adviseren: we geven raad op grond van onze eigen ervaringen. 4.We interpreteren: we proberen erachter te komen waarom mensen zich op een bepaalde manier gedragen en baseren ons daarbij op onze eigen motieven.Autonomie Bezittend, zelf bepalend, dat men ‘zichzelf kan zijn’ los van anderen.Basale inzichten De basis of grondslag betreffend.Basalere pijn Elke pijn heeft een (vage) herinnering in zich aan een basalere pijn, namelijk dat we opgedeeld en niet geheel onszelf zijn en dat onze relaties met belangrijke anderen ernstig verstoord zijn.Basisfactoren van het leven Zekerheid, sturing, wijsheid en kracht.Betrokken Rechtstreekse Communicatie BRCBlinde vlek Iedere mens heeft blinde vlekken. Het zijn delen van jezelf die je niet kunt zien, zoals je oog zichzelf niet kan zien, tenzij in een spiegel. Een ander kan die spiegel voor je zijn zodat je je eigen blinde vlek kunt waarnemen.Kijk bijvoorbeeld maar eens waaraan je je stoort in een ander – daar zit vaak een blinde vlek – een niet toegestaan deel, van jou.Als het geen deel van je was, zou het je niet raken. Ofwel: wie zichzelf belt, krijgt de ‘in – ge – sprek – toon’.Cartoon Getekend humoristisch(vaak spottend) plaatje; getekende grap.Casework Vorm van maatschappelijk werk,waarbij de behandeling is aangepast a.d.bijzondere omstandigheden v.d. persoon die moet worden geholpen.Casus Toevallig.Causaliteit Verband tussen oorzaak en gevolg, oorzakelijkheid.Centrum van ons bestaan In het centrum van ons bestaan vinden we de zekerheid, sturing, wijsheid en kracht voor ons leven: Zekerheid vertegenwoordigt je waardigheid, identiteit, zelfrespect, fundamentele persoonlijke kracht of juist het ontbreken daarvan. Sturing is het punt van waar uit je richting geeft aan je leven. Aan de hand van je kaart en je interne referentiekader laat je je principes gelden om van moment tot moment je beslissingen te kunnen nemen.

Wijsheid geeft je leven perspectief, en bepaalt je gevoel voor evenwicht; je ziet hoe de verschillende principes met elkaar in verbinding staan. Wijsheid is oordeel, onderscheidingsvermogen en begrip. Het is een geïntegreerd geheel. Kracht is het vermogen om iets te verwezenlijken. Het is de energie om keuzes te kunnen maken en beslissingen te nemen. Kracht stelt je ook in staat om diepgewortelde eigenschappen te overwinnen en te cultiveren tot iets met een grotere effectiviteit. Circulaire Rondgaan.Circulariteit Met circulariteit wordt onder andere bedoelt dat in een interactie, de ene (re)actie gevolg/oorzaak is van de andere (re) actie, die weer gevolg/oorzaak is van de andere reactie.Clement Lankmoedig, goedertieren.Cluster van problemen Aantal problemen tegelijkertijd: lichamelijke, persoonlijke, sociale, materiele en maatschappelijke aspecten. Coalities Langdurige verbintenissen die andere uitsluiten van het subgeheel waartoe zij behoren.Een coalitie is een voorbeeld van een mechanisme dat triadevorming of triangulatie wordt genoemd.(zie triadevorming).Coalities zijn bijzonder hardnekkig en indringend, omdat mensen in een coalitie elkaar bevestigen en versterken in hun idee over hoe de vork aan de steel zit en vooral in het idee dat zijzelf niet de schuld zijn.Maar bovendien voorzien zij in de behoefte aan steun, de wens om niet alleen te staan in conflicten.Het vinden en formuleren van een probleem waar elk gezinslid last van heeft als een eerste stap tot verandering doorbreekt de basis van de coalitievorming.Cognitief Kennis.Cognitief doel Kennis: Navertellen/ Benoemen/ Opnoemen/Opsommen. Inzichten: Verband aangeven/ Beargumenteren/Uitleggen/ Verschil aangeven/Verklaren/ Omschrijven/Vergelijken. Toepassing: Maken/Ontwerpen/ Schrijven /Uitvoeren/ Toepassen in een praktijksituatie’.Competent Gerechtigd, bevoegd, bekwaam. Complementair Aanvullend.

Complete boodschap Het is de techniek om jezelf zo compleet mogelijk uit te spreken over wie je bent in relatie tot anderen op een bepaald moment.Het is daarom een techniek die zichzelf als techniek over de kop helpt, datgene wat je wilt zeggen en alles wat je daaromtrent voelt en denkt.1.Ik boodschap, bijvoorbeeld: ik voel me niet serieus genomen; 2.Jij boodschap, bijvoorbeeld: jij neemt me niet serieus.3.Ik jij boodschap, bijvoorbeeld: ik voel me niet serieus genomen door jou, je kleineert mijn opmerkingen steeds en ik wil dat je ze wel serieus neemt, anders ga ik me afsluiten. Complimenten Het geven van specifieke complimenten is een belangrijke vaardigheid van trainers. Bovendien geven complimenten draagkracht voor de kritiek die ook komt.Los daarvan krijgt u ook door complimenten te geven meer autoriteit.Complimenten moeten voldoen aan twee voorwaarden.Allereerst moeten ze specifiek zijn en gericht op het onderwerp van de training.Daarnaast moeten complimenten echt gemeend zijn.U moet het voelen, niet alleen zeggen.Complimenten zijn een vorm van aandacht en de meeste deelnemers stellen dat prijs.Conditioneel Voorwaardelijk.Conditionering Bedingen, voorwaarde, stellen: overeenkomen, afspraken. Conflicten Zijn de onderhandelingen over de grenzen.Conflict Coaching Win – win situaties Zorg voor de realiteit Zorg voor resultaat Toegeven (verliezen – winnen) Creatief onderhandelen (winnen – winnen) Compromis sluiten (1/2 winnen – ½ verliezen) Ontlopen (verliezen – verliezen) Forceren (winnen – verliezen) Congruent Overeenstemmend, gelijk en gelijkvormig. Confrontatie Confrontaties zijn interventies om in contact te treden met anderen.Ze dienen daarom helder en persoonlijk te zijn en afgestemd op wie de ander is.Confrontatie is dus een activiteit van de hulpverlener waarin hij zijn verantwoordelijkheid voor de effectiviteit van de therapie op zich neemt.De therapeut die confrontatie vermijdt, vermijdt ook de crisis die centraal staat in de levens van cliënten (en in de therapie) en kan dus nauwelijks therapeutisch zijn.

Confrontatie is het middel dat uiteindelijk bewustzijn en inzicht omzet in actie, in gerichte actie, in een completer gedrag, en het geeft een nieuwe betekenis aan het leven van cliënten. Een leven zonder confrontatie is richtingloos, passief en onmachtig.Voor een goed begrip van wat confrontatie is, dienen we terug te keren naar feit dat mensen verdeeld zijn geraakt in een toegestaan en een niet-toegestaan deel.Het gevolg daarvan is, zoals we gezien hebben, dat zij elke confrontatie met hun niet-toegestane deel zullen vermijden. Daardoor beschikken zij niet over het geheel aan gevoelens, gedrag en reactiemogelijkheden dat in hen huist.Bovendien creëert die verdeling twee soorten gedrag.Gedrag dat uitdrukt wat we ons zelf toestaan en gedrag wat onderdrukt wat we ons zelf niet toestaan.Cliënten leven dus constant met een dubbelzinnige ervaring en gedrag.Zij vallen niet samen met wie ze werkelijk zijn en gedragen zich incongruent op bepaalde gebieden.Consideratie Overweging; het in aanmerking nemen v. bijzondere omstandigheden, toegeeflijkheid.Consistente trend Zichzelf gelijkblijvend(( bijv.: consistent gedrag ) geen innerlijke tegenspraak bevattend.Constitutie Vaststelling, (lichaam) gestel.Contact Contact maken is een actie van de een naar de ander.Een intentionele beweging waarbij het aftasten is of de ander beschikbaar en bereidwillig is.De basis voor leren van of met een ander is contact.In deze module gaan we ervan uit dat contact iets anders is dan verbinding.Vergelijk het met een telefoonnetwerk: verbinding is altijd aanwezig; of je contact hebt hangt af van of je de ander belt en of hij of zij opneemt.Dit is tevens gebaseerd op het universele fenomeen dat alles op een of andere wijze verbonden is met elkaar.Waarbij het een keuze is om er contact mee te maken.Waarbinnen het illusie is dat er geen verbinding of relatie is.Waarmee maken we eigenlijk contact?Vaak gaat de aandacht vrij snel naar de inhoud of de manier waarop iets gebracht of gezegd wordt.Door wat iemand zegt, weet of doet en de manier waarop dat gebeurt, los te koppelen van wie iemand is wordt het duidelijker om elkaar aan te spreken en in contact te gaan.

De uitwisseling kan plaatsvinden op vorm, op inhoud en op eigenheid / ervaring.Door aandacht te hebben voor de eigenheid, vergroot je de kans dat mensen zich gehoord en gezien ervaren.Dat vergemakkelijkt de afstemming en vergroot de kans op gezamenlijkheid.Onder eigenheid verstaan we hier alle lading, de drijfveren, de waarden, de geraaktheden, de beleving, de ervaring, het unieke in die mens.Om contact te krijgen moet men ook contact maken.Contact komt van twee kanten: wie hij is, kan verwachten dat de ander dat ook doet.Wie echter contact maakt door zichzelf te laten zien, merkt dat hij vaak contact terugkrijgt, ook al moet hij dat soms opeisen.Counseling Adviseren / Raad, het erbij springen, helpen in zijn moeilijkheden, niet zozeer door rechtstreekse raad, dan wel door gesprekken met hem te voeren die hem inzicht in zijn eigen moeilijkheden kunnen verschaffen.Correlatie Wederzijdse betrekking, onderlinge afhankelijkheid.De gedachte dat het probleem niet bij onszelf ligt, is het probleem. De paradoxale theorie van verandering die luidt:Verandering is pas mogelijk als men wordt die men is, heeft dan ook een aanvulling nodig: en als men de ander laat zijn wie hij is.Creativiteit Is de belangrijkste vorm van leren. Kenmerkend voor creativiteit is het combineren van abstract afstand nemen en concrete betrokkenheid, afhankelijk van wat het onderwerp nodig heeft.Credo De geloofsbelijdenis,(iemands politiek). Credo van de OrbistrainerVoor een training of coaching sta ik stil en besef:Ik heb genoeg en ik ben genoeg.Niet perfect.Perfect zou teveel zijn.Maar ik ben menselijk en dat is genoeg.Er is niets dat de mens met wie ik straks werk, kan denken,of voelen, of willen, of zeggen waar ik geen deel aan heb en dat ik niet in mezelf kan vinden.Zo kan ik met hem zijn, zo wil ik met hem zijn.Ik ben voldoende.Dat is voldoende. Crisis Beslissing, scheiden, beslissen, keerpunt, beslissende wending (in ziekte, in zaak): bedenkelijke staat v. zaken, teruggang i.h. economische leven.

Het Chinese karakter voor crisis geeft dat aardig weer; het bestaat uit twee tekens te weten mogelijkheid en gevaar. Crux Kruis, moeilijk probleem.Cultiveren Aankweken (vriendschap e.d.),beoefenen (een kunst),beschaven (volk). Cynisch Wereldminachtend, schaamteloos ongevoelig, niet gelovend aan het goede in andere mensen en dit spottend latende blijken.Delegeren Is gebaseerd op erkenning van het zelfbewustzijn, het voorstellingsvermogen, het geweten en de vrije wil van anderen.1.Gewenste resultaat.2.Richtlijnen.3.Hulpmiddelen.4.Aansprakelijkheid.5.Consequenties.Depersonalisatie Verstoring i.h. bewustzijn v.d. eigen persoon, v.h. eigen ik.De patiënt beleeft een onwerkelijkheid van eigen gevoelens, gedachten en handelingen, v.h. eigen lichaam resp. lichaamsdelen en lichaamsfuncties v.d. omgeving en wat daarin plaatsvindt, of v.e. verandering i.d. beleving v.d. tijd.Depressief Sombere gedrukte gemoedsstemming. Destructief Vernielend, verwoestend.Determinist Volgens deze leerschool wordt je persoonlijkheid gevormd door de ervaringen in je kinderjaren.Je mogelijkheden en beperkingen liggen in feite al vast. Deterministisch paradigma Ze voelen zich steeds meer slachtoffer, alsof hun leven is voorbeschikt. Ze wijten hun situatie aan krachten van buiten af: andere mensen, omstandigheden, zelfs de sterren.Diagnostic and Statistical Manual of Mental DisordersHet DSM is een Amerikaans handboek voor diagnose en statistiek van psychische aandoeningen dat in de meeste landen als standaard in de psychiatrische diagnostiek dient.De huidige versie (uit 2000) is een tekstrevisie van de vierde editie, aangeduid als DSM-IV-TR.De DSM was noodzakelijk geworden om een einde te maken aan de gigantische internationale spraakverwarring in de psychiatrische literatuur.Termen als bijvoorbeeld: “depressie” of “psychose” werden door verschillende auteurs heel anders ingevuld, en waren vaak ook nationaal gekleurd.Zo kon met de DSM veel meer eenheid gebracht worden in diagnosen: het was nodig om alle symptomen duidelijk te omschrijven, en precies te definiëren welk symptomen

kunnen voorkomen bij een ziektebeeld, en hoeveel symptomen dienen aanwezig te zijn, voor er er gesproken kan worden dat een bepaald syndroom, of ziektebeeld, bij een patiënt aanwezig is.Diagnose Nauwkeurig leren kennen, onderkenning,vaststelling v.d.aard en de bron v.e. ziekte uit de verschijnselen.Een goede diagnose vergt een persoonlijke betrokkenheid van de therapeut die door geen standaardprocedure is te vervangen.Een diagnose, zo kunnen we stellen, is niet meer dan de subjectieve weergave (in objectiverende termen) van de visie van de hulpverlener op de presentatie door de cliënt van zichzelf in een specifieke relatie die zij beiden bepalen.Het is de kwaliteit van de interactie die de kwaliteit van de informatie bepaalt.De betekenis van het woord diagnose is ‘door en door kennen’, en men leert iets pas te kennen als men er mee omgaat.Diagnostische labels Zijn subjectieve en soms zelfs negatieve boodschappen, psychiatrische termen zijn jij boodschappen, zij zeggen iets over de ander en laten het ikgedeelte, dat in elke boodschap zit, achterwege.En slechts die twee samen, de jij en de ik boodschap, vormen de relationele waarheid van de spreker.Het is natuurlijk zo, dat diagnostische labels een bepaalde werkelijkheid van uiterlijk gedrag en innerlijk beleven weergeven. Ze hebben hun invloed op het denken, de verwachtingen en de inzet van de hulpverlener.Maar dat hebben ze ook op de cliënten. Ten slotte werken diagnostische labels stigmatiserend en hebben zij grote invloed op hoe de buitenwereld tegen cliënten aankijkt.Diagnostiseren Is een continu, relationeel, actiegericht proces.Het is niet alleen onrechtvaardig om mensen éénmaal te diagnostiseren, het is bovendien onverstandig. Het hulpverleningsproces verandert niet alleen je kijkt op de problemen, maar ook de mogelijkheden die er zijn om te veranderen en de manier waarop dat kan gebeuren.Een hulpverlener die zulke veranderingen niet meemaakt, kan niet meer zijn dan een statische invulling van een aan het begin gemaakt plan.Het gaat hier niet alleen om het bijstellen van de diagnoses, maar ook om het totaal anders zien en ervaren van cliënten, zoals dat in een zich verdiepende therapie gebeurt.Diagnose – in – actie Onderscheiden we drie aspecten:X.Het onderwerp:

Onder het onderwerp verstaan we het probleem dat de cliënten willen oplossen.Vaak is dat het aanmeldingsprobleem.X.Het werkpunt:Onder het werkpunt verstaan we het probleem dat volgens de hulpverlener opgelost moet worden, omdat dit het aspect in het functioneren van de cliënten betreft dat hen verhindert om zelf de moeilijkheden (onderwerpen) op te lossen.X.Actiepunt:Onder het actiepunt verstaan we diegene of diegenen waarop de hulpverlener zijn aandacht richt om met het werkpunt aan de slag te gaan.Dat kan diegene zijn die het meest gemotiveerd is om veranderingen aan te brengen.Wanneer de hulpverlener het onderwerp, het werkpunt en het actiepunt gevonden heeft, staat hij voor de taak die tot werkbare interventies in het gesprek zelf om te zetten.Concreetheid, alledaagsheid en actualiteit zijn daar bij de richtlijnen.Hij probeert het gesprek steeds terzake in het hier en nu te houden. Hij formuleert steeds helder wat hij wil dat er gebeurt en maakt een einde aan wat hij vindt dat er zeker niet moet gebeuren.Dichotomie In tweeën, en temnoo=snijden, tweedeling; tweedelige classificatie.Didactisch Onderwijzend, het is niet voldoende dat je zegt wat ze anders moeten doen. Je moet er voor zorgen dat ze anders en beter met zichzelf en met elkaar omgaan.Didactische structuur Verkennen, verwerven, verwerken. X.Met uw uitleg verkent de deelnemer de stof;X.in een opdracht verwerft hij de stof;X.en in de nabespreking verwerkt hij de stof.Differentiatie Het verschillend maken of worden.Dilemma Dubbel, het aangenomene, nemen, keuze tussen twee zaken beide onaangenaam of lastig.Dilemma’s zijn, dat is hun aard, niet op te lossen.Men kan ze stellen en leren hanteren totdat zij zichzelf oplossen. Dilettant Genoegen geven, vermaken, beoefenaar v. kunst of wetenschap of vak uit liefhebberij, vaak in ongunstige zin v. niet geheel bekwame liefhebber, niet vakman.Directieven Een richting geven, richtlijnen, alg. voorschriften hoe te handelen.

Discipline Is dat wat de discipel doet: de discipel van een filosofie, een ethiek, een algehele doelstelling of van iemand die staat voor die doelstelling.Met andere woorden, ben je een effectieve manager van jezelf, dan komt je discipline van binnen uit.Je discipline komt voort uit je vrije wil.Je bent een discipel, een volgeling van je hoogste waarden.Je hebt de wilskracht en de integriteit om je gevoelens daaraan ondergeschikt te maken.E.M. Gray zegt; ‘Succesvolle mensen doen die dingen waar mislukkelingen een hekel aan hebben’. ‘Niet dat mensen met succes dat soort dingen wel leuk vinden, maar ze kunnen hun afkeer ondergeschikt maken aan hun doel.’ Om daartoe in staat te zijn moet je een doel hebben, een roeping.Discrepanties Niet overeenstemmen, dat wil zeggen: 1. Tussen wat de cliënt waarneemt en wat hij zelf waarneemt;2. Tussen wat de cliënt ervaart en wat hij zelf ervaart;3.Tussen wat de cliënt vindt en wat hij zelf vindt.Dramadriehoek Een veel voorkomend mechanisme in de interactie tussen mensen is het willen helpen (redden) of geholpen willen worden.De zogenoemde’drama - driehoek’ ontstaat wanneer een persoon ervan uitgaat dat hij een ander moet helpen, omdat hij/zij niet instaat zou zijn zorg voor zichzelf te dragen.De dramadriehoek komt dan ook op gang als iemand zich hulpeloos opstelt en (vaak onbewust) de slachtofferrol inneemt. Wanneer iemand de schuld bij een ander neerlegt of de geboden hulp niet accepteert, komt de derde rol in beeld: de schuldhebber of aanklager.De dramadriehoek is in essentie een patroon van onmacht en afhankelijkheid.Het is een vaak onbewust en daardoor automatisch reactiepatroon, waarin mensen ongewild terecht komen. Aanklager…Slachtoffer…Redder. Drie basisposities: 1. Disengaged – positie, gekenmerkt door afstand en neutraliteit. 2. Professional – positie, gekenmerkt door neutraliteit en empathie. 3. In- formed or engaged – positie, in plaats van neutraliteit en empathie zijn hier subjectiviteit en persoonlijke reactie van centrale betekenis.Dynamiek Met sterke innerlijke bewogenheid, een dynamisch persoon.Echelon Elk der graden v.e.serie.Eclectisch Het beste kiezend.Eerste contact De spanning van ‘nu kan het gebeuren’ moet als het ware omgezet worden in ‘nu gaat het gebeuren’.

De opening: wat te doen? X Wat wil je?. X Wat doe je?. X Wat neem je waar?. X Wat ervaar je daarbij?. X Wat denk je?. Effectieve communicatie Probeer eerst te begrijpen, dan begrepen te worden.Effectiviteit Is een kwestie van evenwicht, ik noem dat de P/PM – balans.P staat voor productie.PM staat voor productiemiddel. In staat zijn om jezelf tot iets te verplichten is de belangrijkste voorwaarde voor de ontwikkeling van de basiseigenschappen van effectiviteit.Je krijgt greep op je kennis, vaardigheid en motivatie.Ze zijn stuk voor stuk bij te schaven, zodat je ze met elkaar in evenwicht kunt brengen.Egoïst Zelfzuchtig persoon.Egocentrisch Zichzelf als middelpunt beschouwend, alles op zichzelf betrekkend, het eigen ik steeds voorop stellend.Eigenheid Alle lading, de drijfveren, de waarden, de geraaktheden, de beleving, de ervaring, het unieke in die mens. Eigenschappen Zijn erg van invloed op ons leven. Het zijn consistente patronen, waarvan we ons vaak niet bewust zijn. Elke dag opnieuw geven ze uitdrukking aan onze persoonlijkheid. Ze zijn effectief…of niet.Zoals de grote pedagoog Horace Mann ooit zei:Eigenschappen zijn net een kabel. We vlechten elke dag een draad en na enige tijd is hij onbreekbaar.Scepsis, egoïsme, weifelmoedigheid, en gebrek aan geduld.We definiëren een eigenschap als de doorsnede van kennis, vaardigheid en streven.Kennis is het theoretisch paradigma: wat moet gedaan worden en waarom. Vaardigheid is: hoe moet het gedaan worden.En streven is de motivatie: de wil om het te doen.We spreken van een eigenschap als iets aan deze drie voorwaarden voldoet. Elementair De grondbeginselen betreffend.Elimineren Over de drempel zetten,uit, weg, uitbannen, uitstoten, uitschakelen, verwijderen, wegwerken. Emotionele bankrekening Geeft uitdrukking aan de mate van vertrouwen die we binnen een relatie opbouwen.

EMDR Eye movement desensitization and reprocessing is therapeutische interventietechniek die voornamelijk wordt toegepast bij mensen met een PTSS posttraumatische stresstoornis. Deze therapie is ontwikkeld door Francine Shapiro en bestaat sinds eind jaren 80.Een essentieel element is het telkens ompolen van de aandacht van links naar rechts naar links enzovoort.Dat kan met oogbewegingen ( de therapeut gaat met zijn of haar vingers zo’n 25 cm voor het gezicht van de cliënt heen en weer ) of met geluiden ( een koptelefoon met een geluid met een links – rechts effect erin ) of de therapeut duwt of klopt zachtjes op bijvoorbeeld de linkerknie – rechterknie – linkerknie. Empathie Aangedaan zijn / het zich in voelen in een ander om zijn reacties en houding beter te begrijpen.Empathisch luisteren 1.De inhoud nazeggen. 2.De inhoud herformuleren. 3.Je gevoel laten zien. 4.Een combinatie van de tweede en de derde. Je herformuleert de inhoud en je laat je gevoel zien.Empirisch Volgens ervaring, volgens waarneming of proefneming.Energetische werking De energie betreffende, van de aard van energie.Ensceneren In scène zetten, als schijnvertoning in elkaar zetten en uitvoeren.Entameert Gesprek / onderhandeling.Equivalent Evenveel vermogen; waard zijn, gelijkwaardig, iets wat gelijkwaardig is aan iets anders; iets wat ter vervanging kan dienen.Esoterische Vergrotende trap van esoo=binnen, alleen voor ingewijden bestemd en begrijpelijk.Essentiële a.Wezenlijk, b. Noodzakelijk, wezenlijk de kern der zaak betreffend, het wezen uitmakend.Experiëntiëlehulp Ze zullen van je gedrag moeten leren, niet alleen van je woorden.Zeg ze dus niet wat ze fout doen, help ze het beter te doen door anders met hen om te gaan dan zij zelf doen. Extreem Meest naar buiten gelegen, uiterst; overtreffende trap.Facet Klein gezicht, aanblik, blik vanuit bep, zijde,aspect, bep. kant v.e. zaak, kwestie of situatie.

Feedback Mensen krijgen iets ‘terug gevoed’of ‘teruggeleid’ van het geen ze zelf (onbewust) zenden.Reactie of commentaar.Feedback geven is zeker voor communicatietrainingen een belangrijke vaardigheid.Deelnemers komen om te leren hun gedrag te veranderen.Veel van hun gedrag vindt onbewust plaats.Deelnemers hebben blinde vlekken en zien niet goed wat ze doen en wat ze daarmee bereiken.Simpel gezegd: deelnemers zien bepaalde onhandigheden niet in, maar ook hun kwaliteiten niet.Met feedback geef je ze daar inzicht in.Feedback regels Wil feedback doeltreffend zijn – dat wil zeggen, wil feedback blinde vlekken wegnemen – dan moet hij voldoen aan een aantal regels: 1.Feedback beschrijft altijd concreet gedrag en het effect daarvan. 2.Zowel voor de ontvanger van de feedback als voor de groep (als die erbij is), is het leerzaam om samen naar tips te zoeken.Uit gedrag en effect volgt vaak meteen een tip. 3.Goede feedback is in evenwicht. U geeft zowel de positieve punten als de negatieve punten. Feedback doseren Deel uw deelnemers eens in naar hun ‘niveau’ van zelfvertrouwen. 1.De onzekere deelnemer krijgt twee gerichte complimenten: dingen die hij wezenlijk goed doet, maar niet van zichzelf weet. 2.De ‘gemiddelde’ deelnemer krijgt twee complimenten en één tip. 3.De ‘potential’, overtuigd van zichzelf en met een sterke leerbehoefte, krijgt twee complimenten en twee tips.Het paradoxale hierin is dat u dus niet afgaat op wat u ‘objectief’ vindt, want dan zou de potential waarschijnlijk veel meer complimenten krijgen.Meestal doet hij het immers beter dan de onzekere deelnemer.U bent er echter om mensen te stimuleren tot leren, niet om ze te beoordelen.Wie laag scoort in zelfvertrouwen moet eerst krachtiger worden. Dan komt vanzelf de durf tot experimenteren met gedrag en dus het leren van vaardigheden. Feedback Checklist hier en nu 1.Zien. 2.Aankaarten: observatie en hypothese. 3.Iedereen aan het woord laten over zijn aandeel.

4.Vragen naar werksituatie: wat herken je van je eigen gedrag in andere situaties. 5.Koppeling maken met trainingsinhoud.Flexibel Buigen, buigzaam, ook lenig, gedwee, meegaand, gemakkelijk aanpasbaar naar de omstandigheden veranderen, verbuigbaar.Flow Is een model over gelukservaringen: uitgedaagd worden, geconcentreerd bezig zijn, het gevoel hebben op de toppen van je kunnen te werken.Dit kan met heftige ervaringen, zoals skiën of een kind ter wereld brengen, maar ook met simpele als een rapport schrijven of een ingewikkelde maaltijd koken.Fobie Een ongegronde ziekelijke maar soms zeer drukkende onontkoombare angst voor bep. situaties, toestanden, voorwerpen of dieren.Zo kent men o.a. pleinvrees, straatvrees (agorafobie), vrees voor gesloten ruimten (claustrofobie), angst dat men een bep. ziekte zal krijgen (nosofobie, bijv. angst voor kanker: carcinofobie), vrees voor scherpe voorwerpen (aichmofobie), angst voor katten (ailurofobie) en vele andere. Een merkwaardige fobie is de fobofobie vrees dat men een fobie zal krijgen.Frustratie Innerlijke gesteldheid die optreedt als iemand het bereiken v.e. nagestreefd doel wordt verhinderd; de persoon voelt zich teleurgesteld, gedwarsboomd, tekortgedaan, verongelijkt.Frustratietolerantie De mate waarin een persoon teleurstellingen of belemmeringen voor het bereiken van zijn doel aankan, kan verwerken.Geconditioneerd Voorbeschikt tot het hebben van bep. opvattingen door afkomst, milieu, opvoeding e.d.Gedifferentieerd Niet gelijk, met onderling verschil, waarin onderscheid is (of gemaakt wordt). Niet eenzijdig.Gedrag 1 Gedrag dat uitdrukt wat er in ons leeft en toegestaan wordt. 2 Gedrag dat onderdrukt wat in ons leeft maar niet toegestaan wordt. 3 Gevoelens, gedachten die in ons leven maar niet toegestaan worden, opdat men er zich niet naar zal gedragen. Geïncorporeerde vaardigheden ‘Als er een gemis aan zekerheden is, is er angst: en als er angst is, is er vrees voor de angst van de ander’.

Aan het einde van de opvoeding heeft het kind het ervaringserfgoed van zijn familie – vaak in meerdere generaties doorgegeven – geïncorporeerd. Geïnvolveerde stijl Verwikkeld in, betrokken in, besloten in. Geparentificeerde kinderen Een hiërarchische fout is, dat een kind een te grote functie vervult in de relatie tussen beide ouders of een al te intensieve band heeft met één van beide, zodat de ander buitengesloten wordt (bijvoorbeeld een vader en dochter binnen een stiefgezin).Kinderen zijn uiterst gevoelig voor wat hun ouders nodig hebben, en als de partner die behoefte niet vervult, vullen zij dat gat.Deze ‘geparentificeerde’ kinderen komen in de hiërarchie boven de andere kinderen te staan, naast of zelf boven de ouder(s), een positie die voor een kind zeer beklemmend is. Gepredisponeerd Voorbeschikt.Gepreoccupeerd Geheel verzonken in gedachten / in beslag genomen door zorgen of door vooroordelen (vooringenomen).Gesprek Blijf zelf in het hier en nu van het gesprek.Van alle richtlijnen is deze misschien wel de meest wezenlijke.De intensiteit van een gesprek is afhankelijk van de mogelijkheid om in het hier en nu te blijven.In de interactie in het hier en nu zijn alle ingrediënten aanwezig die nodig zijn om tegenstellingen in onszelf en tussen ons en anderen te bespreken en op te lossen.Er bestaat zelf geen andere mogelijkheid.Frustraties en trauma’s uit het verleden kunnen als het ware alleen wegvloeien doordat zij een plaats krijgen in de huidige interactie.Gevoelens Gevoelens die mensen elkaar toeschrijven komen vaak voort uit de frustratie die ze oplopen als ze niet bereiken wat ze willen.Het zijn dus vaak negatieve gevoelens die op het gedrag van anderen geprojecteerd worden.‘Ik houd van je’,’Ik haat je’,’Ik ga bij je weg’,’Ik heb je nodig’.Geweten Een diep geworteld besef van goed en kwaad. Met je geweten kun je ontdekken wat je uniek maakt, en ben je instaat jezelf als zodanig te ontplooien aan de hand van je morele richtlijnen.Via je geweten heb je contact met je fundamentele waarden en kun je een levensvisie ontwikkelen.

Groei – continuüm Van afhankelijkheid via onafhankelijkheid naar wederzijdse afhankelijkheid.Op het groei – continuüm is afhankelijkheid het paradigma voor jij; jij zorgt voor mij; jij zorgt dat ik succes heb; het is jouw schuld als ik faal.Onafhankelijkheid is het paradigma voor ik: ik doe het; ik ben verantwoordelijk; ik kan kiezen.Wederzijdse afhankelijkheid is het paradigma voor wij: wij doen het; wij kunnen samenwerken; als wij onze krachten bundelen kunnen we iets beters realiseren.Afhankelijke mensen hebben anderen nodig om hun doel te bereiken.Onafhankelijke mensen berijken hun doel op eigen kracht.Mensen met een goed ontwikkeld besef van wederzijdse afhankelijkheid laten hun eigen initiatieven samengaan met die van anderen.Haptonomie Is een door Frans Veldman (1920-2010) ontwikkelde therapie waarbij aanraking tussen de therapeut en de patiënt een belangrijk aspect is.In de therapie staat de gevoelsbeleving van de cliënt en hoe hij omgaat met zichzelf en anderen, centraal.‘Haptonomie’ betekent de leer van het menselijk gevoel en gevoelsleven (hapsis=gevoelscontact, nomos=wet).De haptotherapeut beoogt de patiënt zich (meer) bewust te laten zijn van en beter om te gaan met het eigen lichamelijk gevoel en inzicht te krijgen in de wisselwerking tussen lichamelijk gevoel en geestelijk gevoelsleven.Andere doelstellingen omvatten het beter leren omgaan met pijn en doorbreken van de vicieuze cirkel die vaak optreedt bij stress-gerelateerde pijn.‘Hang your – self – methode’ ‘Het valt me op dat je lang praat. Wat vind je daar zelf van?’Niet doen.Dit is een ‘hang your-self-methode’ waar niemand mee gediend is. Durf uw mening te geven!Hedonistische levensstijl Leer dat het rustig genieten v.h. leven het doel v.d.mens is, genotzoeker. Heretiketteren Anders leren denken, en situaties op een andere wijze gaan benaderen. Heroïsche rol Heldhaftig.Hersenhelften Al tientallen jaren wordt er veel onderzoek verricht in het kader van de theorie van de dominante hersenhelft.Op grond van de resultaten is er reden om aan te nemen dat beide hersenhelften zich specialiseren.De ene hersenhelft controleert andere functies dan de andere.Ze verwerken ook verschillende soorten informatie en richten zich op verschillende soorten problemen.

De linkerhersenhelft is meer logisch/verbaal ingesteld en de rechter meer intuïtief/creatief.De linker werkt met woorden, de rechter met beelden.De linker denkt in deeltjes en details, de rechter bekijkt het geheel en de relatie tussen de delen.De linker is analytisch, deelt het geheel in stukken; de rechter is synthetisch, ziet de onderdelen in hun verband.De linker denkt in sequenties en is tijdgebonden; de rechter denkt structureel en is niet tijdgebonden.Mensen gebruiken weliswaar hun beide hersenhelften, maar bij vrijwel iedereen is één hersenhelft dominant.Je zou kunnen zeggen dat in onze cultuur de linkerhersenhelft dominant is.Woorden, rekenen, logica staan op een zeker voetstuk; creativiteit en intuïtie zijn van minder belang.De meeste mensen vinden het moeilijker om hun rechterhersenhelft aan te spreken. Het geven van ‘de volledige boodschap’ Kemler geeft aan dat het conflict belangrijk is te laten zien wie we zijn, dus wat we van binnen denken, voelen en willen.Deze open manier van communiceren noemt hij: het geven van’de volledige boodschap’.Door zowel de ‘boventafelse’ boodschap te geven, als de innerlijke ‘ondertafelse’ gevoelens en gedachten die erbij horen te benoemen, ervaart de ander de ruimte om naar je te luisteren en kan ook zijn innerlijke deel toelaten en uitspreken (volgens het principe’ wat je geeft is wat je terugkrijgt’ van Stephen Covey).Er is moed en eerlijkheid voor nodig, daarom is het belangrijk om te zeggen dat je het moeilijk vindt.Waarom werkt het zo sterk?Een ander gedrag (en dat willen bij de ander bereiken) ontstaat door een ander gevoel over de zaak.Als ik het gevoel wil raken bij de ander zal ik eerst mijn gevoel moeten uiten, want wat je wilt hebben van de ander moet je eerst geven.Het geven van ‘de volledige boodschap’.1.Benoem je last / moeite om het te zeggen. ( Dit kan ook als laatste )2.Wat zie ik gebeuren? = Hoofd3.Wat voel ik daar bij? of =Hart Wat gebeurt er daardoor bij mij? Wat doet dat bij mij? (Geef hierna de ander even de tijd om het te verwerken!) 4.Wat wil ik (ander) van je =Handen / handeling Wat wil ik (liever)?

Het geven van ‘de volledige boodschap’ ValkuilenHet praktisch toepassen van de volledige boodschap kent een aantal valkuilen:

Een volledige boodschap geven is altijd in de ik - vorm, ‘waar ik last van heb’ en niet ‘wat jij eens zou moeten doen’. Een jij boodschap is vaak bedreigend, je laat de ander niet in zijn waarde.

Daarentegen is een ik boodschap open. Een tweede valkuil is stap 2 (je gevoel er over, het

hartgedeelte) overslaan, dus het probleem benoemen en daarna direct zeggen wat je anders wilt.

In het verlengde hiervan ligt de derde valkuil om over het gevoel te praten in plaats van vanuit het gevoel.

Of het gevoel te beschrijven als een conclusie. Bij deze drie valkuilen ontwijkt men het gevoel terwijl dat nu juist de boodschap zo krachtig maakt.

Geef de ander ook de tijd om te ‘processen’ en te reageren als je je gevoel uitgesproken hebt voordat je aan je wensen toekomt.

Een zesde valkuil is als de volledige boodschap niet overkomt bij de ander, hij / zij reageert niet op de boodschap, om het dan op te geven. Juist dan is het belangrijk om daar dan de volledige boodschap te geven en te herhalen, bv.:’ik vind het erg onprettig dat je niet op mij reageert, zo voel ik me in de steek gelaten. Ik zou graag willen dat je er toch op reageert’.

Een volgende valkuil is de zin niet afmaken:’ik vind het niet leuk’, is niet af. Er mist dan ‘want, omdat, waarom’ je dat niet leuk vindt. Een boodschap is volledig als het zowel het hoofd (wat vind je een probleem), het hart (waarom vind je het een probleem) als het handelen (wat zou je anders willen) van de persoon aanspreekt.

Tenslotte werkt het geven van de volledige boodschap niet, als je het als truc, niet écht, aanwendt. Mensen prikken feilloos door een façade heen, de kracht van de volledige boodschap is met volle aandacht en eerlijkheid de ander aanspreken.

Het ten onrechte reduceren van problemen tot het:1. Somatisch gebied heet medicaliseren of somatiseren;2. Psychisch gebied heet psychologiseren of

individualiseren;3. Sociaal gebied heet sociopathologiseren;4. Materieel gebied heet materialiseren;5. Maatschappelijk gebied heet politicaliseren.

Homeostase Het handhaven van de status quo.Het in stand houden van het systeem.Houden van Houden van is een werkwoord. Liefde – het gevoel – is het product van het werkwoord.

Hulpverlener Is iemand die op een vaardige manier bezig is met er zijn, niet iemand die bezig is vaardig te zijn. Door met respect om te gaan met zijn eigen reacties, gevoelens en gedachten heeft de hulpverlener vele mogelijkheden om zich in de hulpverleningssituatie te bewegen.Hij zal bijvoorbeeld overeen- komsten en verschillen opmerken tussen hoe hij zelf tegen bepaalde problemen, relaties of oplossingen aankijkt en hoe cliënten dat doen.Hij zal vanuit zichzelf, vanuit zijn bevreemding, verbazing of begrip, het gezin om verduidelijking vragen.Daardoor krijgt hij niet alleen een persoonlijk begrip van de problemen, maar dingt ook de cliënten tot een scherpe en terzake doende formulering van hun problemen. Hij zal verder zijn gevoelsmatig aanvoelen van de moeilijkheden en van de pijn van de cliënten respecteren en naar buiten brengen.Hij zal voelen hoe diep iemands verdriet hem treft en wat dat al dan niet met zijn eigen verdriet en dat van anderen te maken heeft. Hij zal de mogelijkheden hebben om helemaal in de situatie onder te gaan en zich te identificeren met de pijn van zijn cliënten, zodat er een empathische reactie vanuit hem zelf ontstaat.Zo’n empathische reactie vanuit zichzelf is volgens Whitaker (1988) een vereiste voor een ervaringsgerichte werkwijze.Hij zal echter niet alleen ervaren wat gelijksoortig of hetzelfde is, hij zal ook opmerken waarin hij verschilt van de cliënten, waaraan hij zich ergert, wat hem niet bevalt aan hoe de cliënten met elkaar en met hem omgaan.En dat zal de persoonlijke bron zijn van waaruit hij kan confronteren.Op eenzelfde manier zal hij opmerken hoe cliënten hem vanuit hun gemis een bepaalde functie of rol op willen dringen die hij niet wil, bijvoorbeeld de rol van rechter in een echtelijke ruzie.Hij zal opmerken dat het hem niet toegestaan is om bepaalde zaken, gevoelens die hij zou willen uiten, naar voren te brengen.En als hij dat toch doet, dat men hem dan probeert onschadelijk te maken.Omdat hij echter trouw wenst te blijven aan zichzelf en vrij wil blijven om te doen wat hem goeddunkt, zal hij vanuit zichzelf naar voren komen om te zorgen dat hij niet in een bepaalde rol gedwongen wordt.Hij zal ten strijde trekken tegen de normen, regels, rollen en eisen de cliënten hem proberen op te leggen.Hij zal laten zien wat hij voor zichzelf mist in de relatie met de cliënten en waar hij behoefte aan heeft.

En op die manier zal hij steeds de mogelijkheid hebben om zich op een persoonlijke en relationele manier uit de situatie te werken waar hij eerst door opgeslokt dreigde te worden.De hulpverlener wordt zo als het ware het centrum waaromheen de cliënten hun (oude) verhoudingen uitspelen.Maar omdat hij, als dat centrum, in zijn gedrag uit wat in de onderlinge verhoudingen van de cliënten niet toegestaan was, moeten de cliënten een nieuwe positie vinden.Niet alleen ten opzichte van het niet-toegestane deel wat zich nu in de persoon van de hulpverlener onontkoombaar wel aan hen voordoet, maar ook ten opzichte van elkaar.De hulpverlener dient een uiterst subjectief centrum te zijn, het zou gevaarlijk zijn als hij ook maar de schijn van objectiviteit zou hebben.Het zou dan immers betekenen dat iemand objectief zou weten wat ‘goed leven’ is of wat goed is voor de cliënten.Gelukkig weet niemand dat en kan niemand dat voor een ander bepalen.De hulpverlener ontleent zijn kracht juist aan het feit dat hij niet meer pretendeert te zijn dan openlijke, persoonlijke en relationele presentatie van zichzelf en niet die van iets ‘objectiefs’.Zou het iets objectiefs zijn, dan zouden cliënten alleen, maar ja of nee kunnen zeggen tegen de objectieve waarheid.Het zou hen dwingen tot toegeven en overgave of verzet en afwijzen.Omdat het iemand is die hen confronteert met wat zij niet willen ervaren en omdat hij dat persoonlijk doet, wordt er een appel op cliënten gedaan om ook een persoonlijke reactie te geven.Zij worden daardoor als het ware voor een dilemma gesteld.De cliënt kan besluiten de hulpverlener als persoon te negeren en af te wijzen.Dat is moeilijk als er al een persoonlijk band gegroeid is en er al met veel inzet oprechte hulp gegeven is.Of de cliënt kiest ervoor zichzelf als persoon te negeren door een niet-toegestaan deel van zichzelf af te wijzen.Dat wordt heel moeilijk om vol te houden als de hulpverlener in zijn gedrag laat zien hoe de cliënt meer zichzelf kan zijn.Daardoor wordt immers het verlangen van de cliënt om zichzelf te zijn, om zijn verstoorde persoonlijke integriteit te herstellen, aangesproken.Dat de hulpverlener in zijn functie van ‘centrum’ uiterst subjectief is, is ook van wezenlijk belang voor hem zelf.Hij is dan namelijk vrij om te veranderen, om door de cliënten, hun reacties of door eigen gevoelens, beïnvloed te worden.Hij kan daardoor trouw blijven aan zijn door invloed van buitenaf en binnenuit steeds veranderende ‘I-ness’.

Een niet onbelangrijke bij effect van dit alles is dat de hulpverlening door op boven beschreven manier te werk te gaan de hulpverlening ontmythologiseert.Hij haalt er de mythe van wetenschappelijk, methodisch, technisch, theoretisch gefundeerd handelen vanaf.Een mythe die de hulpverlening graag overeind houdt, maar die gezien het gebrek aan bewijs zeer beperkt waargemaakt kan worden (Garfield & Bergin 1986).De ervaringsgerichte hulpverlener brengt de hulpverlening zo terug naar zijn basis: mensen die mensen helpen door met elkaar een relatie aan te gaan die nieuwe ervaringen creëert en daardoor nieuwe mogelijkheden tot probleem oplossing en relatievorming mogelijk maakt. Humor Lachen en verwarring, creëren de beste mogelijke omgeving waarin veranderingen plaats kunnen vinden.Het creëert een mogelijkheid voor de cliënten en de therapeuten om van de therapie ervaring te genieten en hun situatie van een heel andere kant te zien.Het kan als resultaat hebben dat de cliënten toleranter staan ten opzichte van hun eigen tegenstrijdigheden en irrationele impulsen. Cliënten waarderen een lichte toets in de therapie.Het geeft hen het gevoel dat het niet altijd zwaar en moeilijk hoeft. Het relativerend effect dat humor heeft, helpt hen om ook de zonnige kant van de medaille te zien. Huwelijk De intiemste, rijkste, plezierigste, productiefste en meest bevredigende relatie tussen twee mensen kan zijn.Hypothese Onderstelling, vooronderstelling, voorlopig aangenomen stelling.Hypothetisch Bij wijze v. veronderstelling aangenomen, doch niet werkelijk bestaand.Identiteit Het identiek zijn; de persoonlijkheid die mens is.i! Gebruik je dubbel I Als bij ons thuis iemand iets onverantwoordelijks doet, zelfs een van de jongsten, en afwacht totdat iemand anders met een oplossing komt, zeggen we:‘Gebruik je dubbele i!’ ( inventiviteit en initiatief ). Illusie Zinsbegoocheling, hersenschim, ijdel gebleken verwachting.Impasse Doodlopend slop; moeilijke situatie waaruit geen uitkomst is tenzij door radicale terugkeer tot beginpunt. Hulpverlening is een serie grote en kleine impasses die de hulpverlener samen met de cliënten moet oplossen.Een hulpverlening zonder impasse is haast onmogelijk, tenzij ten koste van de diepgang.

Het is dan ook door het werk in de impasses dat men laat zien wat voor soort hulpverlener men is of wil zijn.Impasses: wat te doen? 1.Wat wil je? 2.Wat doe je? 3.Wat neem je waar? 4.Wat ervaar je? 5.Wat denk je?.De richting bij het werken in een impasse is echter in eerste instantie naar binnen. Imperatief Bevelen, gereed maken, gebiedend, dwingend.Implicaties Verwikkeling in een zaak.Impliciet Intensief v. implicare, er mede in opgesloten, mede betrokken in, stilzwijgend er in begrepen.Improviseren met de theorie Leer te improviseren met uw theorie.Begin erover te vertellen en blik af en toe op onderstaande zinnen. Kies er een en spreek die uit.Praat door en u merkt dat u er vanzelf iets bij verzint.1.Een goed voorbeeld hiervan is…2.Zoals ik laatst in de krant las…3.Als ik een metafoor gebruik…4.Om het heel simpel te zeggen…5.Concluderend…6.Hieraan tegengesteld is…7.Zoals het spreekwoord zegt…8.Als je dit begrijpt/doet, dan kun je…9.Het principe is…10.Het is net zoiets als…11.De vraag waar het om gaat is…12.Dit zijn de drie belangrijkste…13.In de praktijk betekent dit…

Incest Bloedschande ( geslachtsgemeenschap tussen nauwe bloedverwanten, bijv. vader en dochter, moeder en zoon, broer en zus).Incestueus Bloedschennig.Incompeten Onbevoegd,onbekwaam, ongeschikt. Incongruenties Ongepast / ongerijmd / niet gelijk.Incorporeren Lichaam, inlijven.Indolentie Gevoelloosheid, geestelijke traagheid.I – ness, de ‘ik - heid’ I – ness is ten eerste de mate waarin de hulpverlener kan bepalen wie hij is en wat hij met en van een ontmoeting wil.

Ten tweede betekent het de mogelijkheid om een identiteit te hebben apart van anderen en zich daar goed bij te voelen, en de mogelijkheid om de identiteit die anderen ten opzichte van de hulpverlener innemen toe te staan, te respecteren en te waarderen, en de mogelijkheid om in het hier en nu van de interactie te blijven en om terzake te blijven. Inferieur Vergrotende trap, minderwaardig, ondergeschikt.Instructie van een opdracht 1.Het doel/nut. Bijvoorbeeld oefenen met, verder bespreken van… 2.Een overzicht van de opzet. Bijvoorbeeld eerst een opdracht, dan een nabespreking. 3.Wat gaan ze precies doen in hun subgroep? Loop dit nauwgezet met ze door, liefst met ondersteuning van een opdracht op papier of op flap. 4.Wat gaat er daarna gebeuren (in de grote groep)?Welke bijdrage moeten ze leveren? (een rapportage, verdere discussie, vragen over onduidelijkheden, tips.) 5.Hoeveel tijd is er voor de opdracht?Geef ook altijd een eindtijd. Hoe laat verwacht u dat ze klaar zijn? 6.Check of de opdracht duidelijk is. 7.Deel zo nodig de groepjes in.Dit hoeft alleen te gebeuren bij een beginnende groep.Bij een ervaren groep doen de deelnemers dat zelf na stap 8. 8.Geef het startsein voor de opdracht.Vat de rode draad samen, herhaal de eindtijd waarop u ze terug verwacht en herhaal de instructie voor datgene wat ze nu gaan doen (de eerste stap). 9.Loop binnen tien minuten alle groepjes kort langs om te checken of ze doen wat u verwacht.Instrueren Ineenvoegen, onderwijzen, vooronderzoek doen, deelnemers moet u op afstand sturen.Intake Trainer Intakegesprek, oriënterend gesprek alvorens tot de behandeling v.d. cliënt wordt overgegaan.Aanpak van de intake:U kunt kiezen hoe u de intake doet. Uitgebreide individuele gesprekken, een bijeenkomst met de hele trainingsgroep,een schriftelijke intake… 1.De voorbereiding. 2.De aftrap. 3.Vragen voor de deelnemers. 4.Bluf, maar beloof niet te veel. 5.Eventueel:een rondleiding. 6.Hak de knoop door: het definitieve programma.

Intake, Probleembepaling 1.Werkrelatie 2.Verwijzing 3.Probleem 4.Sociale context 5.Relationele context 6.Behandelings / oplossingshypothesen. Interactiepatronen Stereotiep gedrag en vicieuze cirkels, deze interactiepatronen zijn belangrijke oorzaken waarom een probleem nooit opgelost wordt: er vindt steeds een herhaling van dezelfde zetten plaats.Interactionele Wederzijds contact. Interventie Tussenkomst, advies, vragen, inzicht, oefeningen, ondersteuning en confrontatie. Integraal Geheel, volledig; het geheel betreffend, rekening houdend met alles.Integratie Hernieuwing, het tot een geheel maken der delen.Integriteit Ongeschondenheid, onbaatzuchtigheid, rechtschapenheid, onkreukbaarheid, de werkelijkheid moet overeenstemmen met wat we zeggen, met andere woorden: beloften gestand doen en verwachtingen waarmaken.Daarvoor is een integere persoonlijkheid vereist.Je moet leven in harmonie met jezelf en je omgeving.Integriteit betekent ook contact vermijden dat doorspekt is met trucjes en dat bedrieglijk of beneden peil is.Een leugen wordt wel eens omschreven als ‘een mededeling met de intentie om te bedriegen’. Of je nu iets meedeelt met woorden of met je gedrag, als je integer bent kan bedrog nooit je bedoeling zijn. Intimidatie Vrees aanjagen, bang maken.Intrapsychische In het naar binnen gelegen (deel).Intrinsiek Waarde, werkelijke waardevoortspruitend uit het innerlijk wezen.Introductie Een handig hulpmiddel voor uw introductie is het ezelsbruggetje ‘INTROD’, de eerste 6 letters van het woord introductie.I. staat voor Interesse opwekken.Verzin iets waarmee u hun interesse opwekt voor het onderwerp. Start met een anekdote, een praktijkvoorbeeld.Maar u kunt ook starten met iets interactiefs: een stelling, een vraag aan de groep.N.staat voor Nut aangeven.Waarom is dit onderwerp belangrijk voor de deelnemers?Wat levert het hun op, als ze zich dit eigen hebben gemaakt?T.staat voor tijd.

Hoe lang duurt uw verhaal?R. staat voor respons.Wilt u vragen tussendoor?Dat is eigenlijk geen vraag want natuurlijk wilt u dat.Liever nu reacties, dan na afloop horen dat ze al in de tweede zin iets niet begrepen.In het begin zult u dit moeten aangeven.Zodra u gaat vertellen, zakken veel deelnemers in de luisterstand die ze nog kennen van vroeger.O.staat voor opzet.Geef aan hoe de opzet van uw verhaal is.Wat gaat u eerst vertellen, wat daarna?D.staat voor Doel.Wat leren mensen door dit verhaal/onderdeel? Intuïtief Stelsel dat leert dat de objecten v.d. buitenwereld bij de waarneming onmiddellijk worden gekend zonder omzetting in afbeeldingen.Intuïtie Dat is een van de sterkste en mooiste instrumenten (gereedschap) om in essentiële zaken de goede richting te ‘proeven’.Je hoort de fluisterende stem van de intuïtie pas als je de herrie van je denkgeest stil zet.Haar stem uit zich soms als een gevoel, soms als een innerlijk weten of soms als een spontane beweging.Soms subtiel, soms heel duidelijk.Vertrouw er maar op, ze zit er niet vaak naast.Als het leven te complex wordt voor je verstand, ga dan af op je intuïtie.Intuïtie is net zomin als een methode alleszeggend of alleenzaligmakend, maar het is wel de bron van de persoonlijke creativiteit en spontane reacties op de situatie. Intunen Afstemmen v. radiotoestel,(een persoon) inspelen, instrueren.Involveren In - rollen,inwikkelen; met zich meebrengen, in zich sluiten.Inzicht Is een gevolg, een bijprodukt van veranderingen, niet de veroorzaker daarvan.Ironisch Spottend het tegenovergestelde zeggen van wat bedoeld wordt.Irrationeel Niet, en tot de rede of tot de rekening behorende,strijdig mt de rede. Stelsel dat het verstand voor ontoereikend houdt om tot waarheid en juist handelen te komen. Irrelevant Niet ter zake dienend, onbelangrijk, onbeduidend.Issue Probleem, geschilpunt, kwestie, onderwerp, punt v. behandeling.

Je Centrum bestaat uit: 1.Sturing: van hieruit geef je richting aan je leven; 2.Zekerheid: vertegenwoordigt je zelfrespect, waardigheid, identiteit, fundamentele kracht of het doorbreken hiervan; 3. Kracht: het vermogen om iets te verwezenlijken; 4. Wijsheid: geeft perspectief aan je leven en bepaalt je gevoel voor evenwicht. Onderling zijn deze factoren afhankelijk en vormen ze de basis voor elke andere dimensie van je leven.Vind je harmonie tussen de vier factoren, dan creëer je een edelmoedig persoonlijkheid met een evenwichtige natuur, je ideale zelf.Joining Hulpverlener en cliënten zullen steeds weer opnieuw aansluiting moeten vinden bij steeds intensievere en persoonlijke facetten van de interactie.In onze ogen is joining dan ook niet een activiteit die uitsluitend van de therapeut uitgaat.Het is, zoals elke relatievorm, een proces van twee kanten.De hulpverlener kan daar dan ook aanspraak op maken wanneer de cliënten te weinig pogingen doen om aan te sluiten bij de therapeut en zich te voegen in het proces.Kernparadigma’s Het centrum, je Ik.Zijn.Kernkwadrant Gaat uit van uw kernkwaliteiten: eigenschappen die u van jongs af aan heeft en die zo eigen zijn dat ze uw ‘kern’ vormen. Te veel van zo’n eigenschap is te veel van het goede en vormt uw valkuil: Drammerigheid, wispelturigheid, arrogantie, u schiet door en anderen ergeren zich eraan.Omdat u zelf zo vertrouwd bent met de kwaliteit is de valkuil vaak een blinde vlek: het is toch heel normaal om zo te doen?Wilt u aan uw valkuil werken, dan gaat u op zoek naar iets dat er positief tegenover staat: uw uitdaging.Een eigenschap die uw valkuil kan compenseren.Te veel van de uitdaging, dus te veel van het goede, vormt weer iets negatiefs: uw allergie.Een allergie is een teveel aan de eigen uitdaging die in het gedrag van een ander is te bemerken.De allergie drijft iemand in zijn valkuil.Mensen die dat gedrag vertonen vindt u irritant.Kernkwaliteit Een kwaliteit is in tegenstelling tot kennis en vaardigheden, niet van buitenaf te leren. Een kwaliteit is altijd al potentieel aanwezig in de mens maar is ook te ontwikkelen.Kwaliteiten zijn positieve persoonseigenschappen zoals ambitie, betrokkenheid, daadkracht, betrouwbaarheid,

creativiteit, intelligentie en humor, doorzettingsvermogen, initiatief of flexibiliteit, en zelfverzekerdheid.Er zijn ook kwaliteiten die al meer of minder ontwikkeld zijn: Manifeste, half – latente en latente kwaliteiten.Kernkwaliteiten en valkuilen Gaan hand in hand, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wie zich echter bewust is van zijn kernkwaliteiten en valkuilen, kan zijn gedrag bijsturen en zo een buiteling in de valkuil voorkomen. Het teveel van het goede van een kwaliteit heet de vervorming. De vervorming vormt de valkuil van een persoon. X.Daadkracht / drammerigheid.X.Flexibiliteit / wispelturigheid.X. Zelfverzekerdheid / arrogantie.Kernkwaliteit en allergieAan sommige mensen kunt u zich ergeren …het gedrag dat deze weerzin opwekt, heet uw allergie.Net als de valkuil vormt de allergie een bron van potentiële conflicten.De allergie is (vaak) het tegenovergestelde van uw valkuil en is dus in feite uw uitdaging!Mensen blijken allergisch te zijn voor teveel van hun uitdaging dat zij in anderen bespeuren.Kluwengezinnen In een kluwengezin bestaan zeer hechte relaties, waarbij de buitenwereld vaak uitgesloten wordt.Kolb De leercirkel van Kolb:Iedereen leert anders.1:Concrete ervaring.2: Observatie en reflectie.3: Verkennen van theorie.4: Actief experimenteren.Vanuit de twee assen van het model van Kolb zijn er vier verschillende leerstijlen.X.De denker kan goed vanuit reflectie komen tot theorie.X.De beslisser pakt de essenties van de theorie en gaat daarmee actief experimenteren: hij past ze toe in een praktijksituatie.X.De doener werkt via trail and error.Geef hem een doel en hij kiest zijn eigen aanpak in de concrete ervaring.X.De dromer ziet concrete ervaringen en reflecteert daarop. Kritiek Reageer in ieder geval niet meteen met tegengas of argumenten.Dan weet u zeker dat u in een eindeloze discussie belandt waarin geen van beide partijen elkaar beter gaat begrijpen.Begin zelf dus met ‘begrijpen’ en kweek daarmee begrip terug. A. Luisteren en belonen.

B. Samenvatten om te checken of u begrijpt wat de deelnemer zegt.C. Doorvragen.D. Reageren.E. Vragen om akkoord.Kwaadheid Is onmacht om te zeggen wat je in jezelf frustreert en wat je anders zou willen hebben.Zolang we de woorden daarvoor niet hebben uit onze kwaadheid zich vaak in zeggen wat zo frustrerend is aan de ander en wat hij zou moeten doen.Kwetsbaarheid Van natuur zijn we al open en raakbaar.Onkwetsbaarheid is een keuze!Je kwetsbaar openstellen is dus een oproep tot iets wat er al is en een ontkenning van aangeleerd gedrag.Openheid is de ontvankelijkheid en acceptatiekracht in ons doet ons groeien.Latente Verborgen zijn, niet tot uiting komend.Leiderschap Is de eerste schepping.Een leider bekijkt eerst waar hij van uit moet gaan.Leiderschap is de goede dingen doen.Een leider kijkt of de ladder tegen de goede muur staat.Peter Drucker en Warren BennisLeugen Een leugen wordt wel eens omschreven als ‘een mededeling met de intentie om te bedriegen’.Lineaire Lijnvormig uitzetting in de lengte gemeten.Logisch Volgens de logica (volkstaal) natuurlijk (dat is - ,dat spreekt vanzelf).Logotherapie Veel zogenaamde psychische kwalen in wezen symptomen zijn van een gevoel van leegte.Logotherapie is erop gericht om elk mens te laten ontdekken dat zijn leven een unieke bestemming heeft.Los zandgezinnen Daar zien we dat elk gezinslid een eiland op zichzelf vormt.Loyaliteit Eerlijk , trouw.LSD Luisteren, samenvatten, doorvragen. LSES cliënten Lagere sociaal – economische status.LSES gezinnen Een van de kenmerken van veel gezinnen is dat een familielid (bijvoorbeeld de grootmoeder), bij allochtonen ook vaak de oudste man) de gang van zaken bepaalt.Luisteren Luisteren is een kwaliteit die iedereen inzet om signalen op te pikken.

Signalen van buiten en binnen in ons.In onszelf kunnen we luisteren naar ons gemoed/gevoel, ons lichaam en onze gedachten.Luisteren naar ons gevoel en lichaam is een kwestie van peilen en de juiste afstemming te doen, eventueel uiting aan te geven.In ons hoofd is het allemaal niet zo eenduidig.In ons hoofd spelen processen af die niet altijd leiden tot de sturing die wij graag zouden willen.Of waar we het niet bewust van zijn. X.Het lichaam geeft signalen af of ontvangt ze.Kriebel, jeuk, pijn in de buik, droge strot, warm gevoel, licht in het hoofd en ga zo maar door.Het is niet een makkelijke opgave maar het loont om naar het eigen lichaam te luisteren en woorden aan te geven.Toch is het lichaam eenduidig.X.Het gevoel is een andere bron van onze beleving.Een gevoel van blijheid, spanning, onzekerheid, geluk, onmacht etcetra.Ook hier is het een kwestie van duidelijk maken waarmee je duidelijk bent over jouw eigenheid, jouw beleving.X.In ons hoofd speelt zich een tweedeling af.Als iets gebeurt dan wordt er een keuze gemaakt.Bewust of onbewust blijkt er de keuze te zijn tussen het echt binnen te laten komen of het buiten onszelf te houden.In feite: door onszelf direct te distantiëren van wat er gebeurt worden we toeschouwer en zijn we niet meer deelnemer aan het gesprek.In ons hoofd is een continue radio bezig waar we soms de kanalen niet zuiver hebben afgestemd.En over het luisteren naar anderen: How Do I Listen to others? As if everyone were my master Speaking to me His Cherished Last Words. HafizManagement Is de tweede schepping.Een manager denkt vooral in resultaten: hoe kan ik bepaalde dingen het beste doen?Management is de dingen goed doen, analyseren, ordenen, toepassen.Een manager probeert zo efficiënt en succesvol mogelijk de ladder te beklimmen. Peter Drucker en Warren Bennis Effectief management Wil zeggen bij het belangrijkste beginnen.Managersbrief In kort bestek duidelijk te maken waaruit een prestatie – akkoord tussen managers en hun werknemers moet bestaan.Na een diepgaande discussie over verwachtingen, richtlijnen en hulpmiddelen om ervoor te zorgen dat die in overeenstemming zijn met de doelen van de organisatie, schrijft de werknemer een brief aan zijn manager waarin de

discussie wordt samengevat en waarin wordt aangegeven wanneer het volgende gesprek over de prestaties zal plaatsvinden.Een dergelijk winnen/winnen – prestatieakkoord is de hoofdactiviteit van het management.Met zo’n akkoord in de hand zijn werknemers in staat zichzelf te leiden binnen het bestek van dat akkoord.Wat uit een prestatieakkoord op basis van winnen/winnen voortvloeit is een natuurlijk of logisch resultaat. Manifeste kwaliteiten Goed zichtbaar in ons gedrag.Ze worden opgemerkt door anderen. Half - latente kwaliteiten Zijn situatie gebonden.Ze worden soms wel en soms niet zichtbaar.Latente kwaliteiten Zijn kwaliteiten die nog in ontwikkeling zijn.Om deze kwaliteiten te ontwikkelen, hebben mensen situaties nodig die hen uitdagen.Leerproces in een vijftal stappen onderverdeeld;1. wat hij wil (zijn doelen);2. wat hij kan doen om dat te bereiken (zijn gedragingen, zijn vaardigheden);3. wat hij ervaart als hij zijn doelen al dan niet realiseert (zijn gevoelens);4. wat zijn waarnemingen zijn over de effecten van zijn gedrag (zijn observaties);5. wat zijn conclusies en inzichten zijn(zijn denken).We kunnen in de problemen komen wanneer we;1. niet weten wat we willen;2. niet weten hoe we kunnen realiseren wat we willen;3. niet stilstaan bij wat we ervaren of voelen;4. niet goed waarnemen wat de ander zegt of doet en hoe ons gedrag overkomt;5. onjuiste conclusies trekken of ons door verkeerde inzichten laten leiden. Marginale Op de rand, marginale winst, zeer kleine winst. Materiele problemen Inkomen, besteding, huisvesting, arbeid, vorming en opleiding en relatie met organisaties. Memoriseren In het geheugen prenten, van buiten leren.Mentaal Geest, de geest betreffende, in de gedachte aanwezig.Merites Verdienen, verdienste, goede hoedanigheden.Metafoor Over – draging , beeldspraak in gelijkenis (bijv. het schip der woestijn

voor.kameel) gebruik v. woorden in overdrachtelijke betekenis.Metapositie Na-,achter-(soms met bet.:veranderen in),om-. Methodiek Geleidelijke ontwikkeling v.d. leerwijze.Mindmappen U pakt een papier en zet midden op het blad een trefwoord waarover het vooral moet gaan.Vervolgens plaatst u er elementen omheen die daarmee samenhangen.Maak vooral ook tekeningetjes, verbind elementen met elkaar, associeer door.Laat uw gedachten de vrije loop. Moeilijkheden Problemen, symptomen.Monsterverbond Het vierde probleem is een probleem dat de hulpverlener met zijn individuele hulpverleners actie creëert bovenop het eerste, tweede en derde probleem.De (neven) effecten van de kunstmatige relatie van de individuele cliënt met de therapeut, waarin de therapeut de deskundige professionele hulpverlening van de individuele cliënt op zich neemt (het ‘monsterverbond’).Moreel Zedelijk, gevoel v. zelfvertrouwen, vertrouwen op zijn kracht en waarde. Morfogenese – principe Houdt in dat systemen niet alleen een behoefte hebben om te blijven zoals ze zijn, maar ook een ingebouwde behoefte en noodzaak hebben om te veranderen.Mysterieus Raadselachtig, geheimzinnig.Mythe Ongegrond verhaal of praatje.Nabespreking Doe snel wat snel kan.1.Werk met antwoordvellen.2.Loop de groepjes langs en geef daar uw feedback.3.Wie het eerst komt, het eerst maalt.4.Laat één groep rapporteren.5.Vraag de subgroepen elk één vraag in te brengen waarop ze graag antwoord willen, van u of de rest van de groep.Of vraag ze om één stelling of één conclusie of één cartoon waarin ze de essentie vatten.Narcistisch Iemand die genot centraal stelt, verveelt zich snel en roept voortdurend om meer.Hij ziet het leven in termen van het genot van het moment.Hij zoekt naar een steeds grotere kick. Negatief commentaar Het is nooit voldoende wanneer je mensen zegt wat ze fout doen.

Niet toegestane deel Angst, verdriet en pijn hun plaats hebben en tevens een verlangen om die gevoelens toe te staan, om meer, completer jezelf te zijn. In probleemsituaties krijgen boodschappen ook vaak een emotionele lading, of zoals de bekende Amerikaans psychiater-psychotherapeut Waler Kempler dat noemt;een toegevoegde boodschap vanuit ons ‘niet-toegestane deel’.Als we deze lading niet benoemen, ontstaat er onderliggende spanningen met alle gevolgen van dien voor de oplossing van het conflict.57% van onze communicatie is immers non-verbaal maar doet wel degelijk ‘onderhuids’ mee. Neurose Verworven psychische stoornis van emotionele aard, zich uitend in afwijkend gedrag, dat de patiënt belemmert te functioneren.Noblesse Legt verplichtingen op.Nonreassurance Niet geruststellen.Non verbale reacties Het zijn reacties die men zichzelf niet toestaat uit te spreken.Let ook op die reacties als je confronteert; ze zeggen vaak meer dan de verwoorde reactie.Datzelfde geldt voor onaffe zinnen.Wat niet gezegd wordt is wat niet gezegd mag worden.Laat de cliënt zijn zinnen afmaken, het non verbale verwoorden. Soms is het nodig dat jij verwoordt wat jou het non verbale doet of wat het jou duidelijk maakt.Observatie Waarneming, naleving v.regel.Obstakel In de weg staan, hindernis, belemmering, iets wat in de weg staat. Ondersteunende eigenheids feedback De luisteraars zullen je feedback geven. Feedback op wie zij in essentie voor zich zien en hoe zij dit ervaren. Er is geen positieve of negatieve feedback, ook niets over de inhoud of de manier.Het gaat om jou, om wie je bent, de unieke eigenheid die op dat moment naar boven komt.Onderwerp Het alledaagse, concrete, persoonlijke probleem waarmee cliënten zitten.Ontschuldiging Geef je toestemming aan de cliënt om het probleem te mogen hebben.Onvoorwaardelijke liefde Wanneer we storten in de vorm van onvoorwaardelijke liefde – luisteren naar de fundamentele wetten van de liefde – moedigen we anderen aan om te leven naar de fundamentele wetten van het leven.Als je onvoorwaardelijk van mensen houdt, draag je bij aan hun gevoel van zekerheid.Ze weten zich op hun juiste waarde geschat.

Hun natuurlijke groei wordt gestimuleerd.We maken het gemakkelijker voor hen om te leven volgens de wetten van het leven: de bereidheid tot samenwerking, de intentie om een bijdrage te leveren, zelfdiscipline en integriteit.Ze leren het beste bij zichzelf naar boven te halen.Het is voor hen geen kwestie van reageren op onze voorwaarden en beperkingen.We geven hun de vrijheid om te handelen overeenkomstig hun eigen imperatieven.Niet dat we alles maar op zijn beloop moeten laten.We adviseren, verklaren en geven de mogelijkheden en beperkingen aan.Maar we houden van hen, hoe dan ook.Als we de fundamentele wetten van de liefde schenden – door er voorwaarden aan te verbinden – stimuleren we anderen datzelfde te doen met de fundamentele wetten van het leven. We brengen hen in een reactieve, defensieve positie; ze denken dat ze moeten bewijzen: ‘Ik tel mee als persoon, ik ben van jou niet afhankelijk.’Ze zijn niet onafhankelijk.Ze zijn contra – afhankelijk.Dat is een variant van afhankelijkheid die zich helemaal onder aan het groei- continuüm bevindt.Ze worden reactief, zijn sterk geneigd vijandschap als centrum te kiezen, denken vooral aan hun ‘rechten’ en proberen voortdurend het bewijs van hun individualiteit te leveren.Ze zijn niet genegen om proactief te luisteren en tegemoet te komen aan hun eigen imperatieven.Rebellie is een knoop in het hart, niet in het hoofd.De sleutel is storten – stortingen van onvoorwaardelijke liefde. Stephen R.Covey Opportunisme Handelwijze die zich laat leiden door de ogenblikkelijke omstandigheden. Oprechtheid De waarheid spreken, met andere woorden: wat we zeggen moet overeenstemmen met de werkelijkheid. Optimum Het beste.Oraties Redevoering.Organiser Een structuur waarmee u uw modules vormgeeft.OTS Ondertoezichtstelling is een kinderbeschermingsmaatregel in Nederland die gebruikt kan worden wanneer kinderen probleemgedrag ( bijvoorbeeld schoolverzuim ) vertonen.Ook is ondertoezichtstelling toepasbaar als er sprake is van ontucht, verwaarlozing, mishandeling, pedagogische onmacht van ouders en in vergelijkbare gevallen.

Overdracht Wordt door Freud gedefinieerd als een verstoring inde therapeutische relatie, doordat de cliënt onbewust de therapeut persoonlijkheidskenmerken toeschrijft die overeenkomen met iemand uit zijn verleden.P/PM – balans P staat voor de productie van wat je hebben wilt.PM staat voor productiemiddel, het middel waarmee wordt geproduceerd. Paradigma Voorbeeld.Het paradigma is de oorsprong van houdingen en gedrag.Een paradigma is een bril; het bepaalt de manier waarop je naar het leven kijkt.Referentiekader.Zijn is zien.We kunnen onze visie niet fundamenteel veranderen zonder zelf te veranderen en omgekeerd.Een paradigmawisseling – of die nu plotseling of geleidelijk gecreëerd wordt – is de belangrijkste kracht achter een radicale verandering.Paradoxale Schijnbaar tegenstrijdigParanoia Waanzin = geest, geestesziekte die het verstand niet aantast, maar met waandenkbeelden gepaard gaat; ziekelijk achterdochtig.Pareto – principe 80 procent van de resultaten vloeit voort uit 20 procent van de activiteiten.Pathologie De ziekten leer betreffend.Pathologisch defect Ziekelijk.Persoonlijkheid Onze persoonlijkheid is in wezen een samenstel van eigenschappen.‘Zaai een gedachte, oogst een handeling; zaai een handeling, oogst een eigenschap; zaai een eigenschap, oogst een karakter; zaai een karakter, oogst een doel,’ luidt een gezegde.Persoonlijk statuut Een van de effectiefste manieren om te beginnen met het einde voor ogen is een persoonlijk statuut schrijven. Het is een filosofie, een credo.Het is bedoeld voor wat je wilt zijn (je persoonlijkheid) en wat je wilt doen (je bijdragen en prestaties) en het spreekt zich uit over de waarden en principes die hierbij horen.Iedereen is uniek en daaraan moet een persoonlijke oorkonde, wat vorm en inhoud betreft, ook uitdrukking geven.Je zou een persoonlijk statuut kunnen beschouwen als een eigen grondwet, je zet neer hoe jij jezelf het liefste ziet en probeert dit ook zo goed mogelijk na te streven. Perspectief Doorzichtleer, in – zien.

Pijn Waar de pijn is, daar is de groei.Plausibel Goedkeurend, klappen, toejuichen, aannemelijk,geloofwaardig.Plenair Vol;vullen,voltallig,vergadering van alle groepen v.leden.Planning Plan tekenen, opmaken, het opmaken v.e. plan voor de te volgen handelwijze.Plannen is de kunst om onderdelen naar believen in te korten of uit te breiden zonder dat de kern verloren gaat.P.O.P Persoonlijke Ontwikkelingsplan.P.O.P Pijn onder Pijn punt.Polarisatie Toespitsing of toeneming van tegenstellingen in een groep die tot dan toe min of meer bedekt waren gebleven; het steeds verder uiteenlopen van standpunten binnen een groep.Potee Strekking van een gezegde, betekenisomvang.Potentaat Heerzuchtig persoon, iem. Die zich dominerend laat gelden, autoritair persoon, ‘baas’. Pragmatisch Geschiedschrijving die de feiten vooral uit oogpunt v. algemeen belang beschouwt.Pragmatisme Stelsel dat de praktische bruikbaarheid en de zakelijke beoordeling v. feiten, en niet de ideologie, als norm stelt.Pragmatische Levenshouding Succes werd afgemeten aan persoonlijke prestaties, status en vaardigheden om de omgang met anderen soepeler te laten verlopen.Binnen dit geloof in een Pragmatische Levenshouding ontwikkelden zich gaandeweg twee stromingen: de ene richtte zich op relatietechnieken zowel in het persoonlijke als het maatschappelijke leven, de andere bepleitte een positieve mentale instelling.Het een en ander kreeg zijn beslag in stelregels die soms de moeite waard zijn, zoals ‘je houding bepaalt je aanzien’ of ‘vrienden maak je met een glimlach, niet met een norse blik’ en ‘wie gelooft in zijn plannen kan ze ook uitvoeren’. Presentatie Een goede presentatie bevat voor de:Denker Verbanden met andere modellen die hij kent.Beslisser Schema’s, oneliners,checklisten.Kort maar krachtig.Doener Praktijkvoorbeeld.Dromer Retorische vragen of echte vragen waarmee u uw verhaal even interactief maakt.

Reflectie op een onderliggende waarde of drijfveer die onder gedrag ligt.Pretentieus Aanmatigend, vol inbeelding, met pretenties. Primair In de eerste plaats. Principes Diepe, fundamentele waarheden, klassieke waarheden, algehele noemers. Het zijn je levensdraden die met elkaar vervlochten worden tot een fraaie en hechte structuur.Zekerheid ontleen je aan je principes, die veranderen namelijk niet, dingen en mensen veranderen namelijk wel.Principes geven ook geen reacties af, ze zijn neutraal.Je grootste zekerheid is dat je de principes die je hebt kan toetsen in je eigen leven.Je weet niet of je eigen principes die goede zijn, je kunt namelijk niet alles weten, dit komt door je omgeving en een gebrekkige kijk op jezelf.Door te groeien en grenzen te verleggen kun je andere, wellicht betere principes voor jezelf ontdekken.Je principes veranderen hierdoor niet, het begrip verandert!Aan principes zijn altijd natuurlijke consequenties verbonden, negatief als je die principes verwaarloost, positief als je die principes naleeft.Redelijkheid, integriteit, eerlijkheid, menselijke waardigheid, dienstbaarheid, kwaliteit en uitnemendheid, vermogen, geduld, koestering en steun.Principiële Levenshouding Integriteit, nederigheid, trouw, gematigheid, moed, rechtvaardigheid, geduld, ijver, eenvoud, bescheidenheid en de gulden regel leert dat er voor een zinvol bestaan basisregels zijn en dat werkelijk succes en duurzaam geluk alleen te verwerven zijn door deze regels te leren en ze zo tot een wezenlijk bestanddeel van je persoonlijkheid te maken. Prioriteit Zaak die voorrang heeft.Proactiviteit Het betekent dat je verantwoordelijk bent voor je eigen leven.Het is meer dan initiatieven nemen.Ons gedrag is afhankelijk van onze besluiten, niet van onze omstandigheden.We kunnen gevoelens ondergeschikt maken aan waarden.We kunnen iets teweegbrengen en zijn daar ook verantwoordelijk voor.Alleen al het woord verantwoordelijkheid: het vermogen om je antwoord te kiezen.Proactieve mensen zijn zich bewust van dat vermogen.Ze wijten niets aan de situatie, of de conditionering van hun gedrag.Hun optreden is een bewuste keuze, gebaseerd op waarden, en niet iets dat voorvloeit uit omstandigheden en gevoelens.

Proactieve taal: Laat ik eens kijken of er geen alternatieven zijn. Ik kan het ook anders aanpakken. Ik bepaal zelf mijn gevoelens. Ik kan kiezen. Ik geef daaraan de voorkeur. Dat ga ik doen. Problemen De gedachte dat het probleem niet bij onszelf ligt, is het probleem.Onze benadering van het probleem is het probleem, zijn conflicten waarover niet onderhandeld wordt.Albert Einstein zij eens: ‘De belangrijkste problemen kunnen niet worden opgelost binnen het zelfde kader waarin ze gecreëerd zijn.’ De problemen waar we mee te maken krijgen, vallen in drie categorieën: directe invloed (problemen die betrekking hebben op ons eigen gedrag):indirecte invloed (problemen die betrekking hebben op het gedrag van anderen):of geen invloed (problemen waaraan we niets kunnen doen, zoals ons verleden of bepaalde aspecten van onze omgeving).De wegen die men bewandelt om het probleem dat men heeft niet te hoeven hebben zijn legio.De meest voorkomende zijn.1. De anderen proberen te veranderen, zodat zij ons niet meer met het probleem confronteren;2. Onszelf zo proberen te veranderen dat wij het probleem niet meer als zodanig voelen;3. Het creëren van een ander probleem (bijvoorbeeld een symptoom), zodat het eerste probleem naar de achtergrond verdwijnt;4.Ontkennen dat er een probleem is.Probleembepaling: Wat te doen?1.Wat wil je?2.Wat doe je?3.Wat neem je waar?4.Wat ervaar je daar bij?5.Wat denk je?6.Welk onderwerp kies je?Interpersoonlijke probleemgebieden:1.inclusieproblematiek: er al dan niet bijhoren; inclusieproblemen hebben betrekking op de dimensie in/uit;2. invloedsproblematiek: al dan geen invloed uitoefenen;deze invloedsproblematiek heeft betrekking op de dimensie hoog/laag;3.intimiteitsproblematiek: het zich al dan niet persoonlijk verbonden met elkaar voelen; intimiteitproblemen hebben betrekking op de dimensie dichtbij/veraf.

De hulpverlener zal pas een goed beeld kunnen vormen van het probleem, als het concreet persoonlijk en actueel is.Daarvoor dienen de volgende vijf vuistregels.1.Maak het abstracte concreet.2.Maak het onpersoonlijke persoonlijk.3.Laat gedrag beschrijven, geen gevoelens toeschrijven.4.Laat je leiden door feiten, niet door conclusies.5.Maak het voorbije actueel.Probleembespreking: Wat te doen?1.Wat wil je?2. Wat doe je?3. Wat neem je waar.4. Wat ervaar je?5. Wat denk je?. Programmeren Bij programmeren geldt bij uitstek de regel ‘goed is goed genoeg’.1.Eén thema per dagdeel (Veel beginnende trainers stoppen hun trainingen veel te vol).2.Logica in uw training, als u het maar kunt verkopen (figuurlijk). Kunt u aannemelijk maken wat de samenhang is, bijvoorbeeld door een overkoepelend thema, of door het te visualiseren?Per onderdeel en voor het geheel aangeven wat de deelnemers leren?Dat is genoeg.Logica helpt het leren, maar is geen doel op zich. 3.Extra zorg voor begin en het einde.Bij argumenteren is er een gouden regel: zet uw sterkste argument aan het begin, uw op één na sterkste argument aan het einde en uw zwakste argument in het midden.Met het begin moet u ze verleiden tot leren, met het einde kweekt u het gevoel dat ze overhouden aan de training.Begin met datgene wat de deelnemers het meeste raakt.Kies dus een thema dat voor de meeste deelnemers een leerwens bevat. Projectieve identificatie Naast de wens om het bestaande patroon in stand te houden is er dus ook de wens (en noodzaak) om het innerlijke conflict dat er aan ten grondslag ligt en er door in stand gehouden wordt op te lossen.Roltoewijzing en projectieve identificatie zijn twee processen die een brug vormen; zij verbinden het intrapersoonlijke met het interpersoonlijke. Psychosomatische klachten Psychosomatische klachten staan bij veel hulpverleners in een kwaad daglicht vanwege het door hen veronderstelde manipulerende karakter.De cliënt echter is zich niet bewust dat hij met zijn symtoom manipuleert, hij heeft gewoon zijn ‘ziekte’ en daar moet wat aan gedaan worden.

Het niet kunnen benoemen en niet kunnen uiten van conflictueuze gevoelen is een van de redenen dat die gevoelens omgezet moeten worden in somatische klachten, die op en non verbale manier wel de aandacht vragen.PTSS Posttraumatische stresstoornis is een psychische aandoening die in het DSM-IV is ingedeeld bij de angststoornissen.De aandoening ontstaat als gevolg van een ernstige stressgevende situaties, waarbij sprake is van levensbedreiging, ernstig lichamelijke letsel of een bedreiging van de fysieke integriteit.Deze situaties zijn voor de persoon traumatisch.Voorbeelden zijn:Oorlog, burgeroorlog en andere gewapende conflicten, ( Shell-shock (W.O.1.), battle fatique en concentratiekampsyndroom( W.O.1.). Gewelddadige aanvallen.Verkrachting.Emotioneel of lichamelijk misbruik in de vroege jeugd.Rancuneus Vol wrok, haatdragend.Ratio Berekening, het denken, beweeggrond.Rationaliteit Redelijkheid, berekenbaarheid.Reactief Kiezen bij verstek maakt ons reactief. Reactieve mensen worden sterk beïnvloed door hun omstandigheden.Als het goed weer is, voelen ze zich goed.Als het slecht weer is, presteren ze minder, ze worden ook sterk beïnvloed door hun sociale omgeving, het ‘sociale weer’.Iemand die reactief is, laat zijn gevoelens door anderen bepalen en maakt zich daardoor afhankelijk van hun tekortkomingen.Zij laten zich leiden door hun gevoelens.Reactieve taal: Ik kan er niets aan doen. Zo ben ik nu eenmaal. Hij maakt me zo kwaad. Ik kan het niet. Ik moet. Als ik maar…Realisering De werkelijkheid weergeven zonder veel terughoudendheid, nuchter – zakelijk.Reciprociteit Wederzijdse beïnvloeding.Referaat Terug, overbrengen, melden. Berichten:verslag uitbrengen over,voordracht houden.

Referentiekader Verband waarin men denkt en handelt, afhankelijk v. opvoeding, milieu e.d.Reflectie Het bespiegelend nadenken, beschouwing overdenken, het zich terugbuigen op eigen bewustzijn.Regels voor de hulpverlener1.Eerst een vertrouwensrelatie, dan pas werk en confrontatie. 2.Je moet uitgaan van waar de cliënt is en aansluiten bij zijnklachten (hulpvraag). 3.Je moet het proces van de cliënt volgen en niet harder/verder gaan dan hij kan.4.Het uiten van gevoelens is het doel van de hulpverlening. 5.De cliënt moet het zelf ontdekken en zelf doen. 6.Je moet je eigen gevoelens en ideeën buiten de relatie houden.7.Je hoort er te zijn voor de cliënt.8.De cliënt heeft het nodig om zijn verhaal te doen en zich te uiten. Regulerend Regelen.Relevantie Van betekenis, belangrijk.Religieuze Godsdienstige.Reminiscenties Zich herinneren, herinnering, het doen denken aan.Repersonalisatie Het kind hult zich als het ware in een nieuw en vreemd gedrag dat hem een nieuwe identiteit geeft.Repertoire Lijst, weer vinden, aantreffen, opnieuw te voorschijn brengen.Respons Reactie op een prikkel v. buitenaf.Retorisch Redekunstig: bombastisch; vraag waarop men geen antwoord verwacht.Restrictie Voorbehoud, beperkende bepaling.Restricted code Beperkte code.Review Tijdschrift.Rigide Stijf staan, Stijf: gestreng onverbiddelijk.Sarcas’me Bijtende opmerking, bittere spot.Scepsis Beschouwing, onderzoek, ( rond ) kijken, bespieden, twijfel, twijfelzucht.Schizofrenie Bep. Soort krankzinnigheid, ziekelijke gespletenheid in geestesleven, in

het bewustzijn (voornamelijk tussen verstandelijke vermogens en vermogens v. wil en gemoed).Sculpting Het uitbeelden in lichaamstaal van gezinsverhoudingen.Secundair Op de tweede plaats komend, ondergeschikt.Seismograaf Vertrouw op je intuïtie.Ga ervan uit dat wanneer je een goed contact hebt met je cliënten, wanneer je jezelf toestaat te voelen wie zij zijn en hoe jij bent in relatie tot hen, dat je dan als een soort seismograaf allerlei bewegingen en verschuivingen waarneemt, bewust en onbewust. Registreer de gevoelens, reacties en gedachten die daar het gevolg van zijn en breng ze in.Selfdisclosure Het gaat hier om een persoonlijker proces, het openleggen van de problemen en het creëren van een relatie, met de cliënten.Aansluiten door je ervaringen te delen wil niet zeggen dat je hele verhalen uit je leven moet vertellen of jouw problemen op dat moment op tafel moet leggen.Dat kan bevredigend of nodig zijn, maar meestal gaat het om fragmenten uit je ervaringen die betrekking hebben op wat er op dat moment besproken wordt.Jouw persoonlijke ervaringen dienen nooit onderwerp van discussie te worden.Sequenties Het gevolg, volgreeks, volgorde.Shit Stront, uitroep om afkeer of minachting uit te drukken.Significante Betekenen, gezegd v.e. afwijking die niet aan het toeval toegeschreven kan worden (en dus een oorzaak moet hebben van betekenis is).Simulatie Het verrichten v. schijnhandelingen,a.nabootsing v.e. model of systeem op een ander (bijv.: nabootsing van bep. gedragingen v.e. stelsel door het gedrag v.e. eenvoudiger systeem);b.nabootsing v.menselijk gedrag (bijv.m.b.v.computers).de Sleutelzin ‘Vertel dat aan hen, daar zitten ze’ is de sleutelzin. S.M.A.R.T.I. ( actiepunten ) Specifiek/Meetbaar/Acceptabel/Realiseerbaar/Tijdsgebonden/Inspiratief.Specificiteit Kenmerkend; speciaal voor bepaald doel geschikt. Sociaal 1.In groepsverband met soortgenoten levend; 2.Maatschappelijk, de menselijke samenleving betreffend. Social diseases (letterlijk:dis-eases, on-gemakken): Zou men kunnen omschrijven als kwalen die het sociale

leven bemoeilijken en daardoor de aandacht van de sociale omgeving trekken.Social devices Het kind zal tijdens het opgroeien steeds nieuwe spanningafleider moeten creëren.Somatisch Het lichaam betreffend, lichamelijk.Bijvoorbeeld in het eten van appel speelt mee dat ik mijn hongergevoel stil, (somatisch) en het besluit (psychisch) om een appel (in plaats van een reep chocolade te nemen, omdat mijn vrouw gevraagd had die voor de kinderen te bewaren(sociaal) verder zijn impliciet aanwezig het geld waarmee ik de appel gekocht heb (materieel) en het kapitalistische systeem dat hem geproduceerd en verhandeld heeft (maatschappelijk). Sophisticated Quasi – intellectueel, waanwijs, intellectueel van instelling; ook:geestig, spits.Sprakeloze deel De therapeutische ontmoeting laat die ervaring ontstaan die de cliënt tot dan toe gemist heeft.Stabilisatie Standvastig, bestendig, stabiel maken, duurzaam maken, vaststellen.Statuut Je zou een persoonlijk statuut kunnen beschouwen als een eigen grondwet.Net zoals de nationale grondwet is zij in principe altijd geldig.De grondwet is een waarborg voor de burger, met name in tijden van crisis.Het is een maatstaf voor maatschappelijke waarden en ontwikkelingen.De principes die in de grondwet verankerd zijn, geven het geheel een tijdloos karakter.Thomas Jefferson zei over de Amerikaanse grondwet: ‘Een geschreven grondwet is de garantie bij uitstek voor ons gevoel van veiligheid.’Een persoonlijk statuut dat gebaseerd is op correcte principes, is net zo’n maatstaf.We kunnen ons erdoor laten leiden, zowel bij belangrijke als bij alledaagse beslissingen, zelfs wanneer emotie een grote rol speelt. Vanwege het tijdloze karakter kunnen we er kracht uit putten in een periode van grote verandering.Het is een filosofie, een credo.Het is bedoeld voor wat je wilt zijn ( je persoonlijkheid ) en wat je wilt doen ( je bijdragen en prestaties ) en het spreekt zich uit over de waarden en principes die hierbij horen.Iedereen is uniek en daaraan moet een persoonlijke oorkonde, wat vorm en inhoud betreft, ook uitdrukking geven.Het persoonlijk statuut van een vriend van Stephen R. Covey, Rolfe Kerr, ziet er als volgt uit.

Zorg voor een goed privé-leven.Zorg dat je recht hebt op Gods hulp.Sluit geen compromis ten koste van oprechtheid.Denk aan de mensen die erbij betrokken zijn.Luister naar beide partijen voordat je oordeelt.Raadpleeg anderen.Neem het op voor degenen die er niet bij zijn.Wees oprecht, maar ook besluitvaardig.Leer elk jaar een nieuwe vaardigheid.Doe vandaag wat je voor morgen had gepland.Haast je langzaam.Benader de dingen positief.Zorg dat je je gevoel voor humor niet kwijtraakt.Wees ordelijk, zowel privé als in je werk.Wees niet bang om fouten te maken; zorg dat je creatief en constructief genoeg blijft om ze te herstellen.Stimuleer het succes van je ondergeschikten.Luister tweemaal voordat je iets zegt.Zet je met al je vermogens in voor de taak die je onder handen hebt, en maak je niet druk over de volgende opdracht of over promotie. Stimulus Prikkel, stekel, steken, prikken, prikkelen, aanzetten, tussen stimulus en respons ligt de menselijke vrijheid om te kiezen.Stress Nood, en missch. v. spanning; reactie v.e. organisme op lichamelijk of geestelijk belastende invloed.Subgeheel Binnen het geheel van een gezin bestaan er subgehelen. Deze subgehelen worden gevormd vanwege bepaalde functies, interesses, taken of sekse.De opvoedingsfuncties die de partners hebben maakt hen als ouders tot een subgeheel.De gezamenlijke interesse van vader en zoon in muziek of voetballen maakt hen tot een (tijdelijke) subgeheel.Subjectief Het subject (ik) betreffend, persoonlijk, naar eigen opvatting.Sublimaties Op een hoger niveau brengen, spe. van driften e.d.Subversief Omverwerpend.Succes ‘Succes,’ zei T.J.Watson, de oprichter van IBM, ‘ligt in het verlengde van vergissingen.’ De basis van permanent succes is vertrouwen.

Supervisor Persoon belast met supervisie.Surplus Overschot; te veel.

Syllabus Inhoudsopgaaaf , register, samenvatting, overzicht, lijst, lijst van dwalingen.Symptomatisch Bijkomstig optredende ziekte.Symptomen Toeval, toestand v. sumpiptoo = ineenvallen, voorvallen,v.sun- = samen-, karakteristiek verschijnsel ( bijv.van ziekte, van toestand).Symptomen trekken door hun vreemd gedrag de aandacht van de buitenwereld.Symptomen zijn grafstenen: wat eronder ligt wil je zelf dood hebben.Een symptoom is een impasse, men gaat voor noch achteruit.Men kan er ook niet uitstappen en blijft zichzelf herhalen in het zelfde gedrag.Voor verandering is men afhankelijk van anderen.Symptomatisch gedrag Is een operatie uit onmacht die laat zien dat men geen andere mogelijkheden heeft om zijn invloed te doen gelden.Synergie Samenwerking. Simpel gezegd: de meerwaarde van het geheel ten opzichte van de delen.De relatie die de delen met elkaar onderhouden is zelf een deel. Niet zomaar een deel, maar het krachtigste en opwindendste. Synergie is overal.Zet twee planten bij elkaar en de wortels zullen zo verstrengeld raken dat ze beter groeien dan wanneer ze van elkaar gescheiden staan.Twee balken kunnen samen meer dragen dan de som van wat ze afzonderlijk kunnen hebben.Het geheel is meer dan de som van zijn delen.Eén en één is drie of meer.Synergistische communicatie Wanneer je synergistisch communiceert, stel je je hoofd, je hart en je uitdrukkingsvaardigheden open voor nieuwe mogelijkheden.Als mensen synergistisch gaan werken, lijkt het alsof men collectief alle oude scripts terzijde schuift en een nieuwe schrijft.Synthetisch Ziet de onderdelen in hun verband.Tegen overdracht Wanneer de hulpverlener zich door zijn persoonlijke problemen ten opzichten van de cliënt laat bepalen. Geeft de blinde vlekken in de analyticus weer, vanuit zijn eigen onbewuste, infantiele behoeften en is daar door een potentiële bederver van de behandeling.Angst is een van de belangrijke veroorzaker van het optreden van tegen overdracht.

Tegenoverdrachtgevoelens Zouden de ‘objectieve’ analyse en interpretaties van de overdracht in de weg staan.Zij kleuren de interpretaties in met de persoonlijke reacties van de therapeut, wiens taak het is min of meer een spiegel te zijn, die slechts reflecteert.Meestal zijn er twee soorten reacties, de ene is actief, de andere passief.De passieve reactie kenmerkt zich door signalen als:1.De hulpverlener is verlamd, hij drijft mee op de conversatie van het gezin;2.De hulpverlener heeft sterk anti en sympathieën die hetzelfde blijven;3.De hulpverlener durft niet te zeggen wat hij denkt of voelt.Bij de actieve reactie heeft de hulpverlener niet het gevoel vast te zitten.De signalen hier zijn de volgende.1.De hulpverlener geeft steeds jij boodschappen.2.De hulpverlener is niet meer geïnteresseerd in de reactie van anderen.Taxatie In de gezinstherapie spreekt men dan ook liever van taxatie dan van diagnose, omdat het doel eerder een taxatie van de mogelijkheden tot verandering is dan een vaststelling van problemen en hun oorzaken.Terminologie Vaktaal: woordkeus, de woorden die in een bep.verband worden gebruikt. Tertiair De derde plaats innemend in een volgreeks.Tertiaire winst De innerlijke en sociale voordelen die iemand heeft door het symptoom van een ander. Therapie Is vaak leren ervaren hoe we met conflicten om kunnen gaan.Therapeutisch Genezend, groeiend.Tics Onzeker, een zich steeds op dezelfde wijze herhalende onwillekeurige snelle samentrekkingen van bep. spieren of spiergroepen.Timide Vrezen, vreesachtig, bedeesd, beschroomd, schuchter, verlegen.Triadevorming De communicatiepatronen tussen meer dan twee mensen kennen een extra complicatie.In veel gesprekken tussen bijvoorbeeld drie personen zien we dat de spanning tussen twee gesprekspartners wordt afgeschoven op de derde.Een ander punt van de triade hoeft niet altijd een persoon te zijn.Veel spanningen tussen mensen worden afgeleid door steeds te praten over een onderwerp dat daar niet rechtstreeks mee te maken heeft.

Of ontstaat wanneer de spanning tussen twee personen zo groot is dat een derde punt wordt gezocht om de spanningen af te leiden.Het is een alledaags proces, te hoog oplopende conflicten kunnen bijvoorbeeld afgeleid worden door de aandacht te verleggen naar de kinderen, een ander onderwerp, drank, sex et cetra.Bij conflicten tussen ouders en kind zal het kind zijn eigen identiteit opgeven. Trainen Trainen is het stimuleren van veranderingen van gedrag, vaardigheden en overtuigingen bij deelnemers. Trainen is een geweldig vak: met aandacht voor de groep, voor de inhoud en voor jezelf.Dicht bij mensen mogen komen en ontroerende momenten meemaken.Maar ook afstand houden en het voor touw nemen.Wie traint staat nooit stil.Elke training weer kun je uitgedaagd worden iets nieuws te doen of kun je geconfronteerd worden met kanten van jezelf die je niet kende.Trainingen moeten spannend, en involverend zijn en het hoofd en het hart raken.Mensen leren als ze geraakt worden.Een training moet een doel hebben.Een training heeft altijd impliciet of expliciet houdingsdoelen.U wilt niet alleen dat deelnemers het model kennen en kunnen toepassen, maar ook dat ze enthousiast zijn om het te gebruiken.Een goede trainer is flexibel.Trainingen moeten ingebed zijn in de organisatie.Je moet je kunnen verplaatsen in de deelnemers. Spreek de taal van uw opdrachtgever.Waar gelachen wordt, wordt geleerd.Maak van elke training een feestje voor jezelf.Trainen is interactie. Checklist: ontwerpen van een training.1:Intake bij de opdrachtgever. 2:Brainstorm.3:Doelen formuleren.4:Het conceptprogramma.5:Intake bij de deelnemers.6:Stel het programma vast.Trainersvaardigheden A. De inhoud overbrengen:1.Omgaan met weerstand.2.Contact maken met de praktijk van de deelnemers.3.Kunnen spelen met de inhoud.4.Doe wat u zegt. B.Interactie begeleiden:

1.Instrueren van opdrachten. 2.Nabesprekingen leiden.3.Discussies leiden.4.Tijdsplanning. C.Feedbackvaardigheden:1.Positieve feedback geven/complimenteren.2.Negatieve feedback geven/confronteren.3.Feedback geven in het hier en nu.4.Feedback geven met humor.Trainerstruc Een echte trainerstruc is om niet alle informatie vooraf te geven.U bouwt daarmee een valkuil in de oefening in en bespreekt die in de nabespreking.Pas dan geeft u de deelnemers de relevante theorie.Transactionele Analyse (T.A) Midden 19de eeuw ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Eric Berne. Het transactionele verklaart hij als de éénheid van sociale omgang (levering of transactie over en weer in aandacht en communicatie) ;of eenvoudig gezegd:ik doe (voor) jou iets en jij doet iets (voor mij) terug.Het kenmerk van de T.A. is de positieve kijk op het menszijn, het uitgangspunt is dat een kind ‘oke’ geboren wordt.De basis van T.A. is het uitgangspunt van de drie deel of subpersoonlijkheden, die in de eerste zeven jaar van het leven gevormd worden: de ‘Ik posities’.Een Ik positie is het geheel van gedrag, verbale en nonverbale communicatie en emotie waarmee men handelt.Transfer Overdracht, overbrenging, overmaking. (Van het geleerde naar de praktijk).Transformatie Er is verandering en er is transformatie. Verandering is een basiswet op aarde, waaraan we niet ontkomen. Verandering komt vaak van buiten op je af en de meeste mensen verzetten zich er tegen.Ze willen wel veranderen, maar niet veranderd worden.Tenzij… ze daar zelf in mogen meebeslissen en het mede vorm mogen geven.Die verandering van binnenuit noemen we transformatie.Transformationeel Als transformationeel coach/trainer ga je een stap verder dan de ‘gewone’ coach door verandering van innerlijke overtuigingen, betrokkenheid te faciliteren (vergemakkelijken) van uit de cliënt zelf.Echte doorbraak en transformationele verandering ontstaan pas als zowel hoofd, hart als handelingsvermogen worden aangesproken; Hoofd: inzicht krijgen in de eigen manier van doen en de uitwerking op anderen;

Hart: werken via innerlijke drijfveren, motivatie en betrokkenheid, want de mens komt het gemakkelijkst tot een ander gedrag door een ander gevoel over de zaak;Handen: daadkracht om het anders te doen.Triangulatie Met driehoeken gemerkt.Tijdmanagement Organiseren en uitvoeren op basis van prioriteiten. Pareto-principe: 80 procent van de resultaten vloeit voort uit 20 procent van de activiteiten. Uniciteit Het uniek zijn, enig in zijn soort, onvergelijkelijk.Uitgeklaard Dat wil zeggen, net zolang mezelf uitgesproken totdat ik klaar ben met wat ik te zeggen heb.Uitingen ‘Ik herken wat je zegt’, ’Dat heb ik vroeger ook gehad’.Vaginisme Verkramping v.d. schede, vaak door psychische oorzaak.Valide Krachtig, sterk, gezond, krachtig; in staat zijn normale werkzaamheden te verrichten.Veranderingen Zijn pas mogelijk als je het probleem krijgt dat je hebt en dat geldt voor zowel de therapeut als de cliënten. Verbaal Woordelijk; op woorden betrekking hebbend; met woorden.Verbeeldingskracht Is het vermogen om iets in je geest te scheppen wat je niet met je ogen kunt zien.Verkoopgesprek In een verkoopgesprek moet u in de opening vijf elementen bespreken:xDe aanleiding voor uw bezoek.xHet nut voor de klant:’Voor u levert dat het volgende op.’‘U kunt er…aanhebben.’xDe opbouw van het gesprek:’Zullen we eerst…daarna…en tot slot…?xDe tijd:’Het gesprek duurt wat mij betreft ongeveer tot…’xVragen om akkoord:’Is dit akkoord? Spoort dit met uw verwachting van het gesprek?Vier (4) Manieren van weggaan van een probleem: Er boven hangen / Ontkennen.Vluchten.Vechter.Slachtoffer / Zielig zijn.Redder de redder ontneemt het slachtoffer de verantwoordelijkheid of het vermogen om zichzelf te helpen door het oplossen van het probleem van het slachtoffer.Slachtoffer het slachtoffer zit in een (soms zelfgeschapen) machteloosheidspositie t.o.v. de redder.

Hoewel het slachtoffer zich in een minderwaardigheidspositie bevindt, voelt hij zich in eerste instantie best comfortabel omdat de ander de problemen voor hem opknapt.In essentie is het een ‘machtige’ positie!Aanklager de aanklager is boos en ontevreden, en reageert dat af op het slachtoffer.Hij/zij probeert de macht van het slachtoffer te ondermijnen door machteloosheidsgevoelens nog eens aan te dikken (verwijten – de schuld geven). Visualiseren Aanschouwelijk maken, aanschouwelijk voorstellen. Beginnen met het einde voor ogen.Volwassenheid Is het evenwicht tussen moed en consideratie.Hrand Saxenian ‘Volwassenheid is het vermogen om voor je eigen overtuiging en gevoelens op te komen zonder voorbij te gaan aan die van anderen’. Voorstellingsvermogen Daarmee kunnen wij in onze geest een wereld scheppen los van onze huidige situatie.Vraag Een oud lerarentrucje is de formulering van de vraag. Vraag niet:’Begrijpen jullie me?’, want dat legt impliciet de ‘schuld’ bij de deelnemers.Die denken dan dat ze te dom zijn om u te begrijpen en geven dat niet graag toe.Vraag dus:’Ben ik duidelijk?’ De drempel om te reageren ligt dan lager.Vragen ’Wat gaat er in je om?’, ‘Wat denk je?’, ‘Wat betekent het voor je?’, ‘Wat is jouw reactie daarop?’,‘Vertel hem/haar, wat vind jij ervan, wat hij/zij zegt?’, ’Wat voel je erbij?’.Vrije wil We kunnen handelen op basis van ons zelfbewustzijn, onafhankelijk van allerlei invloeden van buiten af.Weerstanden Weerstand bestaat niet.Weerstand is typisch een trainersterm.‘Normale’ mensen hebben het over bezwaren, tegenargumenten, reacties.Maar als deelnemers binnen een training kritische kantekeningen plaatsen, spreken trainers over weerstand.’Weerstand’ is niets meer dan de aarzeling van mensen bij uw boodschap of advies. En dus zijn mensen eigenwijs.Letterlijk: ze hebben hun eigen wijsheid.

Werkpunt Het proces in de cliënten en hun interactie dat verhindert dat zijzelf de problemen kunnen oplossen. Wondervraag De wondervraag is een goed middel om uzelf en anderen te laten focussen op concreet gedrag en op het resultaat van de training.De wondervraag komt voort uit de oplossingsgerichte psychotherapie en staat voor de verschuiving van het verkennen van problemen naar het verkennen van oplossingen.(Stel dat er vannacht een wonder gebeurt: de problemen waarvoor je komt, worden opgelost. Je wist dat niet, want je sliep. Waaraan merk je als je wakker wordt dat het wonder is geschied?).Kortom: met de wondervraag graaft u dieper dan de oplossing die de klant u voorhoudt.Maar u voorkomt dat u vooral bezig bent met het analyseren van het probleem, wat u weinig houvast geeft voor de invulling van uw training.Na de wondervraag komt dan de vraag: waaraan schort het nu? Wat gaat er nu niet goed? Zes paradigma’s van menselijke interactie;Winnen/winnen is geen methode; het is een filosofie van de menselijke interactie.Eigenlijk is het een van de zes paradigma’s van interactie.De andere zijn: winnen/verliezen, verliezen/winnen, verliezen/verliezen, winnen en winnen/winnen of geen akkoord.Een winnen/winnen akkoord bevat perse de volgende vijf elementen.1.De gewenste resultaten (niet de methoden) geven aan wat er gebeuren moet en wanneer.2.De richtlijnen specificeren de parameters (principes, strategieën enzovoort) voor de resultaten die behaald moeten worden.3.De hulpmiddelen zijn alle menselijke, financiële, technische of organisatorische instrumenten om resultaten te bereiken.4.Verantwoordelijkheid stelt de normen voor de prestaties en het moment van evaluatie.5.De gevolgen geven aan wat er gaat gebeuren – goed en slecht, natuurlijk en logisch – op grond van de conclusies van de evaluatie.Dit zijn de vijf elementen die bepalend zijn voor een winnen/winnen akkoord.Duidelijk wederzijds begrip en overeenstemming vooraf op deze vijf terreinen kan dienen als maatstaf voor succes. Een echt winnen/winnen – akkoord is het product van het paradigma waarop het is gebaseerd.Alleen in die context geeft het richting aan een relatie van wederzijdse afhankelijkheid.Winnen/winnen – oplossingen vier stappen;

Ten eerste, probeer het probleem van de andere kant te bekijken. Probeer serieus te begrijpen wat de behoeften en de belangen van de ander zijn.Probeer ze zelfs beter te begrijpen dan hij.Ten tweede, concentreer je niet op de standpunten, maar probeer erachter te komen waar het werkelijk om gaat.Ten derde, probeer vast te stellen welke resultaten je moet bereiken voor een oplossing die voor iedereen aanvaardbaar is.Ten vierde, probeer opties te bedenken om die resultaten te halen.Zelfbewustzijn Het is het vermogen om na te denken over je eigen denkproces, het stelt ons in staat om afstand te nemen en te onderzoeken hoe we niet alleen naar onze omgeving maar ook naar onszelf kijken.Door ons zelfbewustzijn en ons geweten kunnen we inzicht krijgen in onze tekortkomingen.Zelfinzicht Weten wat u kan, weten over welke kernkwaliteiten u beschikt en weten wat u nodig heeft om uw kwaliteiten verder te ontwikkelen.Wie zichzelf kent, kan niet alleen zelf beter functioneren, maar ook anderen beter begrijpen en motiveren.

Byron KatieVier vragen die je leven veranderen

Deepak ChopraDe zeven spirituele wetten van succes

Inspiratie De kosmos is een antwoordapparaatJe bent niet alleen een schepsel.Je bent ook schepper.Als je eens wist wat je allemaal creëerde!De kosmos is een antwoordapparaat op wat je uitzendt.De wereld is een weerspiegeling van jezelf.Zo machtig ben je.Wat je geeft is ook wat je terug ontvangt.Dus: wat je wilt ontvangen van de ander heb je eerst zelf te geven.Of sterker nog: durf ik de ander te (blijven) geven wat mij ontbreekt?Durf ik zelf mijn brughelft naar beneden te laten zakken in plaats van te blijven schreeuwen naar de overkant dat de ander zijn brughelft eerst naar beneden moet doen.Uiteindelijk werkt de kosmos op energie, zoals een auto op brandstof en ons lichaam op voedsel en wat we er in stoppen is hoe het systeem zal functioneren.Zo creëren we ook steeds dat wat we juist niet willen.

Als we iets sterk willen, willen we de andere kant ervan juist sterk niet en daarmee stoppen we daar dus ook veel energie in.En wat denk je dat er gebeurt met iets waar je veel (al is het negatieve) energie in stopt?Het groeit en wordt sterker en manifesteert zich.Daarom hadden de oude meesters het over ‘het pad van het midden’ als ze leerlingen spiritueel verder wilden helpen.En ook: hoe sterk werkt daarom passie om je doel te bereiken.Passie is gebundelde energie.Hoeveel passie voel je voor je doel?Als dat er niet is, zoek dan naar een doel dat het wel in je losmaakt.Omarm je capaciteiten om te creëren, zo wel het positieve als het negatieve deel daar van en geef de kosmos gelegenheid dat te doen waar ze voor gemaakt is: jou laten scheppen.Joost Drenthe

InspiratieWe hebben de neiging te geloven dat de weg naar innerlijke harmonieonderbouwd dient te zijn door moeilijke veranderingen – het idee dat we onszelf of onze omgeving moeten veranderen voor we tot ontspanning zouden kunnen komen.Maar het echte ontspannen is het gevolg van het zijn, en niet van het doen en hoe meer we zoeken naar harmonie door middel van niet – doen, hoe dichter we erbij komen.Joost Drenthe

InspiratieDe boom leert lopen.Een leerling vroeg:‘Meester, waarom zoek ik verbondenheid en kan ik toch mezelf niet geven?’En de wijze antwoordde:‘Een boom ontvangt het licht van de zon en geeft dit aan de aarde.De aarde, waarin hij zelf geworteld is, geeft hem het voedsel en de kracht om zo te zijn.Dat is de natuur.De boom heeft geen andere keuze dan om boom te zijn, op die plek en op dat moment.Vaak is de mens als die boom, geworteld in zijn eigen grond, gebonden aan zijn eigen plaats en tijd.Toch wil de mens meer, hij verlangt naar Leven, naar Liefde.Daarvoor moet hij zijn wortels los maken uit het wetmatige, moet hij zijn boom leren lopen en toch boom blijven naar zijn essentie.’ Joost Drenthe

InspiratieProbeer niet om antwoorden te zoeken die niet gegeven kunnen worden want je zou niet in staat zijn ze te leven en het gaat erom om alles te leven.Leef nu je vragen.Misschien zul je dan geleidelijk, zonder het te merken.Op een dag je leven leiden naar het antwoord.Rainer Maria Rilke

InspiratieAl te vaak onderschatten wij de kracht van een aanraking, een glimlach, een vriendelijk woord, een luisterend oor, een oprecht compliment, een kleine liefdevolle daad;stuk voor stuk dingen die een leven een andere koers kunnen geven. Het aantal manieren om onze liefde voelbaar te maken is overweldigend groot.Leo Buscaglia

InspiratieRelaties zijn er niet om je gelukkig of vervuld te maken.Als je het doel van verlossing via een relatie blijft nastreven, zul je keer op keer teleurgesteld worden.Maar als je aanvaardt dat de relatie er is om je in plaats van gelukkig, bewust te maken, dan schenkt de relatie je de verlossing wel en dan stem je je af op het hogere bewustzijn dat in deze wereld geboren wil worden.Eckhart Tolle

InspiratieDankbaar de trap opLoop langzaam de trap op of af.Op elke trede sta je even stil.En zet dan ook je denken even in de vrijstand.Laat dan iets in je klinken waarvoor je dankbaar bent.Van gisteren, van deze week, of deze maand.Of Nu in ´t Heden.Volgende trede.InspiratiePersoonlijkheid en zielAl in de Egyptische geestesscholen was bekend dat de menstweevoudig van aard is: sterfelijk en wereldgericht naar depersoonlijkheid en onsterfelijk en immaterieel gericht naar de ziel.De persoonlijkheid kent eigenlijk maar twee bewegingen: weg van de moeite en de problemen en op weg naar plezier en bevrediging.

De ziel zoekt vaak juist een probleemsituatie op, om er de ervaringenop te doen om groter, ruimer, mooier, wijzer van te worden.Het is dit zieledeel dat ons toch door doet gaan, omdat het weet dat het er uiteindelijk om gaat lessen te leren en meestal leren we die lessen pas door dwars door onze problemen heen te gaan.Zo kunnen we tegelijkertijd vermoeid en verkwikt zijn, terneer geslagen en tevreden.Als we de ziel aanwezig kunnen laten zijn in onze moeilijkheden en problemen dan wordt onze ervaring ervan ‘wezen-lijk’ anders.Ik denk dat we allemaal voor ons leven een speelveld uitzoeken om een specifiek thema uit te spelen.Het speelveld van de autoriteit, of van het geld, of van de afhankelijkheid, of van het nodig-zijn, noem maar op…Steeds weer zoekt de ziel dat speelveld op en nodigt tegenspelers daarvoor uit en steeds weer vlucht de persoonlijkheid er snel van weg.De ziel zoekt het speelveld op om zoveel ervaring met dat onbeholpen geleefde thema op te doen tot uiteindelijk ooit het eindspel gespeeld kan worden en wij ons bevrijden van de last.Werkvraag: wat is jouw speelveld en thema en wie zijn jouw tegenspelers?Joost Drenthe

Oud en Nieuw: het enige momentAl een lijstje gemaakt voor het Nieuwe Jaar Waarin Alles Anders Moet?En je weet eigenlijk diep van binnen dat het wel weer teleurstellend zal aflopen?Dan heb ik hier – alsjeblieft! – een cadeautje voor je:Het heet: Het Huidige Moment.Het is bovendien het enige moment dat je ooit zult hebben.Het verleden is een droom, de toekomst een fantasie.Daartussen leven wij, van moment naar moment.Het verleden bestaat dus niet.Afhankelijk van je huidige gemoedsgesteldheid ervaar je het verleden als prettig of niet en bezie je je toekomst meer pessimistisch of optimistisch.He, dat is leuk: dan kun je je dus ook je verleden veranderen door je gemoedstoestand te veranderen?Inderdaad!En evenzeer kun je je toekomst vorm geven door jezelf in het hier – en – nu (anders) te programmeren.Dit hier – en – nu moment is bovendien het enige moment dat je zult hebben om iets te bedenken, te voelen of te doen.Probeer maar eens iets gisteren te doen of morgen te voelen.

Ken je dat van jezelf, zo’n gedachte als: ‘Als ik nou maar: dat Post-HBO diploma van Orbis heb…een leuke relatie heb…een andere baan heb…met vakantie ben geweest…, dan…’But tomorrow never comes, of zoals het bordje in een café in Den Haag aangaf:Morgen gratis koffie.Misschien rijden we daarom ook wel zo hard in onze auto.Met onze aandacht zijn we al daar – en – dan en dan moet het arme hier – en – nu lijf daar ook zo snel mogelijk heen middels zijn mechanische voertuig om weer een eenheid te vormen en zich bij de ‘mind’ te voegen die al ter plaatse was.Als dat geen stress oplevert: tezelfdertijd zijn waar je niet bent en niet zijn waar je wel bent.Dus als ik het cadeautje al een beetje voor je uitpak:Wat ook je wensen voor verbetering zijn, accepteer eerst je Huidige Moment alsof je het zelf gekozen heb.Werk van daaruit, en er niet tegenin door schuldgevoelens of zelfstraffing.Dat zal je een werkelijk hier – en – nu Oud – en – Nieuw laten beleven.Ik wens je van daaruit veel innerlijk vuurwerk.Joost Drenthe

GedichtDaar sta je dan met al je vragen, al je twijfels.Kan ik dat wel?Ben ik wel goed genoeg?Zal ik dit vak ooit naar behoren leren?Was ik te snel, of juist misschien te vroeg?

Nee, denk ik, ik ben hier wel op mijn plekik leer nog elke dag, in elk gesprek.Ik kan het nieuwe steeds weer integreren.En ben nog lang niet klaar met leren.

Ik vind het prachtig, wat ik hier bij Orbis leer.De mensen die ik er ontmoet en die ik zeer waardeer.Een leven zonder Orbis is ondenkbaar nu.Het maakt me beter in een groep en als individu.

Ik leer, en coach en mediate.Ik leer en lees en ik vergeetde helft van wat ik leer dan weermaar ik doe mijn best, ik integreerik leer van ik en jij en wijgebruik daar Hoofd, en Hart en Handen bij.

‘k Leer onderhandelen en pratende ander in zijn waarde latenme met die ander te verbindenhelp hem zijn rode draad te vinden‘k geniet van elke intervisie en elk blokik tel de dagen en kijk op de klok.

Gelukkig, ’t is weer tijd, we mogen weer.En het is steeds weer anders, elke keeren wat de opleiding ook met me doet‘k geniet ervan, het voelt zo goeddus mijne dames, mijne herenlaten we lekker weer gaan leren.

Met A.N.N.A en N.I.V.E.A aan de slaghet wordt vast weer een mooie dag.Ik eindig met het Credo van dit instituuthet zet je in de goeie richting, absoluuthet laat je werken uit je hart’t is weldoordacht, gemeend en SMART.Joke Nieland (Orbis Mediation opleiding )

Byron Katie

The Work gaat niet over schaamte en schuld.Het gaat er niet om te bewijzen dat jij degene bent die fout zit of jezelf te dwingen te geloven dat iemand anders gelijk heeft.De kracht van de omkering zit in de ontdekking dat alles wat je buiten jezelf denkt te zien in feite een projectie is van je eigen denken.Alles is een spiegelbeeld van je eigen denken.Als je de onschuld ontdekt van de persoon over wie je oordeelt, herken je ook je eigen onschuld.Voor mensen die echt de waarheid willen leren kennen is The Work een kwestie van schaakmat.The Work vereist absolute, eenvoudige, zuivere integriteit.Dat is alles, en de bereidheid om de waarheid te horen.

1.Is het waar?2.Kun je absoluut weten dat het waar is?3.Hoe reageer je wanneer je die gedachte hebt?‘Kun je een reden bedenken om deze gedachte los te laten?’Kun je een stressvrije reden vinden om deze gedachte vast te houden?4. Wie zou je zijn zonder die gedachte?Als je eerlijk ja of nee zou moeten antwoorden, op dit moment, en je zou voor eeuwig met dat antwoord moeten leven – je waarheid of je leugen – wat zou je antwoord dan zijn?

Na de vier vragen volgt de omkering.( Laten we die hele uitspraak omkeren ).Keer het om.BasisprincipesOpmerken wanneer je gedachten tegen de realiteit ingaan.Als je wilt dat de realiteit anders is dan zij is, kun je net zo goed proberen een kat te laten blaffen.Je kunt het blijven proberen, en uiteindelijk kijkt de kat je aan en zegt:’Miauw’.Willen dat de realiteit anders is, is hopeloos.Dan blijf je je hele leven proberen een kat te laten blaffen.Je bij je eigen zaken houdenJe gedachten met begrip tegemoet tredenJe bewust worden van je verhalenOp zoek naar de gedachte achter het lijdenHet onderzoek:We hechten ons niet aan mensen of dingen; we hechten ons aan niet onderzochte ideeën die we op dat moment als waar beschouwen.‘Bewijs van de waarheid’, waar is je bewijs?Het werkblad:1.Wie maakt je boos of verdrietig, wie stelt je teleur? Wat is het aan hen dat je niet aardig vond of vindt?2.Wat wil je dat er aan hen verandert?Wat moeten ze volgens jou doen?3.Wat moeten ze wel en/of niet doen, zijn, denken of voelen.4.Heb je iets van hen nodig?Wat moeten ze je geven of voor je doen om het jou naar de zin te maken?5.Wat vind je van hen?Maak een lijstje.6.Wat wil je nooit meer meemaken met die persoon, dat ding of in die situatie?De omkering voor uitspraak 6 op het oordeel – over – je naaste – werk – blad is een beetje anders dan de anderen.We veranderen’ ik wil nooit…’in ‘ik kijk ernaar uit dat…’Zo keert ‘ik wil nooit meer ruzie maken met Paul’ bijvoorbeeld om in ‘ik ben bereid om ruzie te maken met Paul’ en ‘ik kijk ernaar uit om ruzie te maken met Paul.’Deze omkering gaat over het omarmen van het leven.Als je zegt ‘ik ben bereid om te….’en het ook meent, creëer je openheid, creativiteit en flexibiliteit.Zoals ik al eerder zei, kan ik in het universum maar drie zaken vinden: de mijne, de jouwe en die van God (en voor mij is God de realiteit).Een krachtige manier om jezelf verder te helpen is om ‘en dat betekent dat…’ toe te voegen aan je oorspronkelijke uitspraak.‘Wat denk je dat je dan zou hebben?’‘Wat is het ergste dat er kan gebeuren?’

En wat kan er daarna gebeuren?En daarna?Een vierde manier om verder te komen is om te zoeken naar de ‘moeten’ – of ‘niet moeten’ – versie van je oorspronkelijke uitspraak.We gaan even spelen met de uitspraak ‘Paul moet me waarderen.’Keer het eerst om naar jezelf:Ik moet mezelf waarderen.(Dat is mijn taak, niet de zijne.)Keer het om naar de ander:Ik moet Paul waarderen.(Als ik denk dat het voor Paul zo gemakkelijk is om mij te waarderen, kan ik Paul dan waarderen? Kan ik het zelf?)Keer het dan om naar het tegenovergestelde:Paul hoeft mij niet te waarderen (Dat is soms de realiteit, Paul hoeft me niet te waarderen, tenzij hij dat wel doet).Zelfrealisatie is niet compleet tot zij leeft in daden.Nederigheid is de ware rustplaats.Een oprechte verontschuldiging is een manier om een fout te herstellen en opnieuw te beginnen op basis van gelijkheid en zonder schuldgevoel.Er bestaat niet zoiets als een scheldpartij. Er is alleen iemand die mij een waarheid vertelt die ik niet wil horen.Als ik degene die mij beschuldigt echt zou kunnen horen, zou ik mijn vrijheid vinden.De waarheid bevrijdt ons, en vrijheid onderneemt actie.

Als ik kijk naar de graven van de grootmoedigste, sterft in mij elk gevoel van afgunst;als ik van de mooiste de grafschriften zie, kwijnt in mij elk wild verlangen;

als ik voor een grafsteen het verdriet van ouders aanschouw, loopt mijn hart over van medelijden;als ik het graf van die ouders zie;overdenk ik het loze verdriet over hen die wij spoedig zullen volgen: als ik koningen zie rusten naast hen die hen onttroond hebben, als ik denk aan briljante rivalen die naast elkaar liggen, aan de heiligen die in hun strijd om het laatste woord de wereld hebben verdeeld, als ik met verbazing en verdriet de mensheid beschouw en haar partijen, haar onnozele conflicten en twistpunten.Als ik op de graven de verschillende jaartellen zie staan van hen die gisteren stierven en van hen die al zeshonderd jaar dood zijn, gaan mijn gedachten uit naar de grote dag dat wij allemaal tijdgenoten zijn en gezamenlijk onze opwachting maken.Joseph Addison Dag Hammarskjöld, de vroegere secretaris – generaal van de Verenigde Naties, sprak ooit de wijze woorden:‘Het is edelmoediger jezelf helemaal aan één persoon te geven dan je keihard in te zetten voor het heil van de massa.’Je kunt tien à twaalf uur per dag, vijf à zeven dagen per week, al je energie steken in projecten ten behoeve van duizenden mensen, terwijl je geen diepgaande relatie met je echtgenote, je zoon in zijn pubertijd of je naaste collega weet op te bouwen.Het vergt meer moed, kracht en bescheidenheid om die ene relatie te herstellen dan al die uren die je investeert in al die mensen en hun problematiek.Er is meer karakter voor nodig om die moeilijkheden te lijf te gaan dan om naarstig door te werken voor al die mensen die je niet kent.

Dutch Coffee ConcernGedrevenheid, geduld, en geloof zijn kernwoorden voor verandering.Frans FalkmannOndernemend Transformationeel Coach / Trainer en mensenmanager Patrijzenhof 201. 3755 ER EemnesTel: 035 – 531 62 52K.v.K.Amersfoort 31043972www.DutchCoffeeConcern.cominfo@FransFalkmannDutchCoffeeConcern.com

50 en ouder

*Overbodigheids gevoelens.*Nog meer kunnen doen, mee kunnen tellen.*Niet aantrekkelijk op de arbeidsmarkt.*Toenemende zorg over gezondheid ziekte.*Afnemende energie.*Kan ik nog wat willen en wat dan.*Het wel gezien hebben; vervelling en depressiviteit.*Eenzaamheid.*Balans opmaken van het leven; heb ik er wat van gemaakt.*Lege nest syndroom.*Onverschilligheid; lagere grondstemming.*Kwaaltjes.*Overlijden ouders, vrienden.*Richting laatste levensfase: wat ga ik doen?*Erfenis conflicten.*Zorgen om kinderen en hun partnerkeuze relatie aan getrouwden.*Faillissement.

Dutch Coffee ConcernGedrevenheid, geduld, en geloof zijn kernwoorden voor verandering.Frans FalkmannOndernemend Transformationeel Coach / Trainer en mensenmanagerPatrijzenhof 201. 3755 ER EemnesTel: 035 – 531 62 52K.v.K.Amersfoort 31043972www.DutchCoffeeConcern.cominfo@FransFalkmannDutchCoffeeConcern.com

35 – 50

*Opgroeiende kinderen; botsende opvoedingsstijlen man – vrouw.*Familieperikelen.*Midlifecrisis; waarom, waartoe, waarheen.*Scheiding tweede huwelijk.*Toenemende vermoeidheid; energiehuishouding.*Lege nestsyndroom.*Ziekte gezondheid en toenemende lichamelijke klachten.*Meer willen dan kunnen tweede burnout.*Verwerken van levensteleurstellingen.*Afnemende levenslijn, somberheid, wat kan ik nog.*Als ik nog wat wil, dan moet het nu.*Algehele onvrede; heeft het leven me gebracht wat ik me ervan voorstelde.*Aangetrouwden problematiek.*Carriereswitch.*Niet mee kunnen komen; vertraagde reacties.*Zorgen om conditie, geheugen en ouder worden.*Faillissemet.

Dutch Coffee ConcernGedrevenheid, geduld, en geloof zijn kernwoorden voor verandering.Frans FalkmannOndernemend Transformationeel Coach / Trainer en mensenmanagerPatrijzenhof 201. 3755 ER EemnesTel: 035 – 531 62 52K.v.K.Amersfoort 31043972www.DutchCoffeeConcern.cominfo@FransFalkmannDutchCoffeeConcern.com

25 - 35

- Wel of niet samenwonen.- Wel of niet kinderen krijgen.- Overstap van student naar werkend leven.- Sollicitatieangst.- Aardig, leuk competent, creatief, slim gevonden willen

worden; uitsloverig gedrag- Eerste burnout.- Aangaan van langetermijnverplichtingen.- Dragen van verantwoordelijkheid.- Alles willen waarmaken.- Beginnend ouderschap, huwelijksproblemen.- Moeite met conformeren aan maatschappelijke normen en

plichten.- Drukte, overbezet agenda, verplichtend succes, balans

werk – privé.- Settelen of niet.- Idealen, willen verwezenlijken.- Verslavingen.

- Werkconflicten.- Faillissement.

Dutch Coffee ConcernGedrevenheid, geduld, en geloof zijn kernwoorden voor verandering.Frans FalkmannOndernemend Transformationeel Coach / Trainer en mensenmanagerPatrijzenhof 201. 3755 ER EemnesTel: 035 – 531 62 52K.v.K.Amersfoort 31043972www.DutchCoffeeConcern.cominfo@FransFalkmannDutchCoffeeConcern.com

18 - 25- Erbij willen horen.- Juiste studiekeuze.- Verkering, ben ik wel aantrekkelijk, vragen over

sexualiteit.- Hoe kom ik over, ben ik leuk, boeiend of goed genoeg.- Loskomen van thuis, scheidingsangst,

aanpassingsproblemen.- Zelfstandig leven, praktische levenskunst, dingen kunnen

regelen.- Algehele onzekerheid: wat kan ik, wat durf ik, waar ga ik

heen.- Sexuele geaardheid.- Eerste tegenslagen, relationele teleurstellingen,

liefdesverdriet.- Financiële problemen, kunnen rondkomen, boekhouden.

- Toekomstangst, bang om volwassen te worden, tegen het leven opzien.

- Sociale angst: groepen, intimiteit, sociale verplichtingen, openbaar spreken.

- Faalangst, succesangst keuzeprobleem, wat doe ik met mijn leven.

- Kerk, geloof, onderscheiden van ouderlijke nest, competitie met broers en

- zussen.- Faillissement.