BESEDAdigitaal

Vereniging Nederland - Bulgarije

September 2008

Nummer 35

In dit nummer:

Georgi KitovCromlech MadjarovoDe Bulgaarse uiAgenda & �ieuws

Beseda 35 digitaal

Uitgave van deVereniging Nederland-Bulgarije

September 2008

Bestuur:Harry WitteveenJulia Quak-StoilovaLarisa FilipovaKenneth PowellMisha AlmaArie van VeelenHerbert Joosten Webmaster:Frank Lindeboom

Secretariaat:Van der Hoopstraat 47/21051 VB Amsterdamtel. 06-42290328secretariaat@beseda.nl

Internet:http://www.beseda.nl

Lidmaatschap:€ 20,- per jaar voorparticulieren(gezinslidmaatschap)

€ 56,- per jaar voorbedrijven

Rekeningnummer:Postbank 634573t.n.v. VerenigingNederland-Bulgarije,Barneveld

© beseda

Opening grafiektentoonstelling Zoals de naam al aangeeft wordt deTriennale voor grafische kunsten vanSofia om de drie jaar in de Bulgaarsehoofdstad gehouden. Vorig jaar voor devijfde opeenvolgende maal. Kunstenaarskunnen hun werken inzenden. Dezeworden gekeurd door een jury en daarnatentoongesteld. Ter gelegenheid van de viering van de130-jarige bevrijding en de 100-jarigeonafhankelijkheid reist een gedeelte vandeze tentoonstelling door verschillendeEuropese landen. In Nederland vindt de expositie plaats in Galerie en Beeldentuin De Queestewww.galeriedequeeste.nl Koerbergseweg6, 8181 LL in Heerde van 13 september t/m 10oktober 2008 Openingstijden op zondagen van 14.00 tot 17.00 uur en op afspraak viainfo@galeriedequeeste.nl en tel. 0578-611299 De Bulgaarse ambassadeur, de heer Zlatin Trapkov, opende de tentoonstelling op zaterdag 13september j.l. om 15.00 uur in aanwezigheid van een 50-tal genodigden.Hij kon zich geen betere plaats indenken dan in deze galerie van de leden van onze verenigingde heer en mevrouw Tjapko en Marjolein Jager. De galerie heeft zich al enige tijdgespecialiseerd in Bulgaarse moderne kunst en heeft o.m. werk van de beroemde Bulgaarsekunstenaars Svetlin Roussev en Rumen Skorchev in stock. Wim van der Beek, kunstrecensent, hield bij de opening een inleiding over grafiek in hetalgemeen en over de 35 kunstwerken uit Sofia in het bijzonder. Hij merkte op, dat vooral delithografie(steendruk) de voorkeur geniet van de 24 exposanten. Weinig of geen houtsneden,etsen, linoleumsneden en zeefdrukken dus. Het beperkte scala van grafische disciplines wordtvolgens Van der Beek grotendeels gecompenseerr door variatie in vorm en inhoud. Hetcomplete spectrum van abstractie (Svilen Blashev) tot figuratie (Valentin Starchev met Motion)trekt voorbij. Hij maakt in het bijzonder nog melding van het werk van Elena Panayotova genaamd PrivateCorrespondence, dat afgebeeld staan op de voorpagina van Beseda nummer 34, een collectieverzonden postenveloppen. Hierin zag hij duidelijk een relatie met conceptionele kunst vano.m. de Japanner On Kawara, die vindt, dat kunst slechts kunst is als er een poststempel opstaat. Tenslotte sprak hij zijn bewondering uit over het vakmanschap, techniekbeheersing enambachtelijke kwaliteit van de geexposeerde werken. Jammer genoeg heb ik geen catalogusgezien van de expositie, maar alleen een lijst genummerde werken en de makers ervan. Mocht u na bezoek van de binnententoonstelling nog meer willen weten van Bulgaarse kunst,dan is er buiten de galerie in het park van landgoed De Koerberg een groot aantal sculpturen tezien, die prachtig harmonieren met het omringende landschap. Jammer genoeg was er alleen een stencil met de namen van werken en artisten, maar geencatalogus.

Mededelingen vanuit het bestuur

Georgi Kitovgeroepen door de Thracische goden

Op 14 september 2008 zat ik in een restaurant inBourgas. In de hoek hing een flatscreen TV, hetBulgaarse nieuws was net begonnen. Opeens verscheeneen foto van Georgi Kitov in beeld met een zwarteomranding. Een Bulgaarse archeoloog die velebelangrijke Thracische gouden schatten vond was doorde Thracische goden teruggeroepen.

Georgi Kitov stierf op 65 jarige leeftijd aan eenhartaanval in Starosel, het dorpje waar hij in 2000 metzijn expeditieteam TEMP begonnen was met deopgravingen van de Thracische tempel bij de locatiegenaamd Chitnyova. De opgravingen waren in verbandmet een te kort aan geld opgeschort maar waren eenweek voor zijn overlijden weer opgestart.

Georgi Kitov werd geboren op 1 maart 1943 inDupnitsa. Hij studeerde af in 1966 met eengeschiedenisgraad aan de Sv Kliment Ohridskiuniversiteit in Sofia en specialiseerde zich tussen 1974- 1975 in de kunstgeschiedenis aan de staatsuniversiteitvan Sint-Pertersburg in Rusland.

In 1972 werkte Kitov voor het Archeologisch Museumen de Bulgaarse academie van wetenschappen.

Kitov heeft in hetlaatste kwart van de20ste eeuw veelroem verworvenmet zijn veleontdekkingen.

Zijn belangrijkstevondsten waren deThracische gravenbij Strelcha, hetreligieuze complexnabij Starosel enhet Aleksandrovskagraf bijHaskovo, datversierd is metunieke fresco's uithet midden van devierde eeuw voorChristus.

De belangrijkste vondst was de ontdekking van een 673gram zwaar gouden masker van de Thracische koningSevt III in de buurt van Kazanlak.

In 2005 riep Time magazine de ontdekking van deThracische koning Sevt III uit tot een van de meestopzienbarende archeologische vondsten van deafgelopen jaren.

Kitov kreeg niet alleen faam maar ook veel kritiek envooral op zijn methodiek om high-speed te gaan gravenmet zware machines in plaats van de meer zorgvuldigeborstel-en-troffel methode van de meeste archeologen.Een artikel in het tijdschrift Archeologie in 2005 zettevraagtekens bij de kwaliteit van zijn studie, zijnzakelijke ethiek, zijn zelfbeeld en zijn eigen promotieen zijn contacten met mensen die verdacht werden vanplunderingen en verkoop van antiquiteiten.

Kitov ergerde zich niet aan de kritiek en zei datbulldozers nodig waren om gelijke tred te houden metde plunderaars. "De plunderaars graven dag en nacht,"zei hij op de Nationale Radio in 2005.

Kitov was erg geliefd bij de Bulgaarse bevolking. Zijnvondsten gaven de Bulgaren weer iets om trots op tezijn. Lezers van een groot Bulgaars dagbladnomineerden Georgi Kitov tot een van de vijfenvijftiggrootste Bulgaren uit de Bulgaarse geschiedenis. Zijnschatten zullen tot in de eeuwigheid gekoesterd blijven.

Georgi Kitov 1943 - 2008

De tombe van koning Sevt III

door K. Powell

Het Bulgaarse Stonehenge

Verscholen in het oostelijke deel van hetRodopigebergte bevindt zich een gebied dat ook welBunar Alta (zes bronnen) genoemd wordt. Het ligtongeveer een kilometer ten zuidwesten van het dorpDolni Glavanak, in de regio van Madjarovo.

In dit gebied bevindt zich een Thracische cultplaats,ook wel “cromlech” genaamd, bestaande uit een ovaalvan verticale rechtopstaande rotsblokken (megalieten).Deze stenen zijn zonder te graven geplaatst en staan aleeuwenlang op hun plaats.

De meest bekende cromlech in het wereld is"Stonehenge" in Zuid-Engeland.

De cromlech nabij Dolni Glavanak werd gebouwdtijdens de tweede fase van de Vroege ijzertijd (8e tot 6eeeuw voor Christus). Archeologen hebben bij deontdekking resten van aardewerk, stukjes gips enmetalen gereedschappen gevonden, welkehoofdzakelijk geconcentreerd rond de rechtopstaandeblokken steenlagen.

De gevonden attributen gaven aanwijzigen dat op dezelocatie cult rituelen hebben plaatsgevonden.

De locatie heeft een zeer lange tijd zijn functiebehouden. Ook tijdens de Late ijzertijd (5de-1ste eeuwvoor Christus) en zelfs in de Middeleeuwen werd hetgebruikt door de bewoners van destijds.

Ten zuiden van de cromlech bevinden zich nog tweekleinere cirkels van steen. Hier werden as resten vanoverleden kinderen gevonden. Na uitsplitsing van dematerialen bleek dat de crematie elders werduitgevoerd, en dat vervolgens de as naar de cromlechgebracht werd om het in de heilige cirkels neer teleggen.

De cromlech is van een redelijke omvang en heeft eenunieke cultureel-historische waarde. Het is namelijk hetenigste bewaard gebleven megalietmonument van zijnsoort op het Bulgaars grondgebied.

De omgeving van Madjarovo staatvooral bekend om haar vogels. Inde bergen rondom het stadjevliegen diverse giersoorten,adelaars en de zwarte ooievaar. Ukunt een bezoek brengen aan hetNature Conservation Center. Inhet center bevindt zich een kleineexpositie over de diverse vogels.

U kunt hier ook een tourbespreken om de vogels vandichtbij te zien. U wordt's morgens in alle vroegte naar eenuitkijkpost op 20 meter van devoederplaats gebracht, waarna hetlange wachten begint totdat devogels trek krijgen

Madjarovo heeft niet veelovernachtingsmogelijkheden. Inde stad bevindt zich het 3 sterrenHotel Rai. (www.hotelraibg.com).U kunt bij het NatureConservation Center een kamer huren. VanuitMadjarovo kunt u vele bezienswaardigheden,zoals bijvoorbeeld Perperikon en Tatul, bezoeken.Ook voor de wandelaar is het een uitstekendgebied met vele routes.

De Bulgaars Uibloembol van het jaar

Sinds de laatste tien jaar worden in Engeland,Frankrijk, Italië, Japan, Duitsland en Nederland/België de bloembollen en zomerbollen van het Jaarverkozen. Hiervoor wordt een vakjury uitgenodigdbestaande uit top tuinjournalisten. De juryledenkunnen een keuze maken uit een aantal genomineerdebolproducten. De doelstelling van de verkiezing is omde winnende bol internationaal onder de aandacht tebrengen. Normaliter valt een tulpen- of eennarcissensoort in de prijzen maar in 2008 is het deBulgaarse ui (Nectaroscordum siculum) geworden. DeBulgaarse ui is een bloembol waaruit prachtigebloemen komen en is een leuke tuinplant die jarenachtereen kan terugkomen.

De Nectaroscordum siculum behoort net als de Alliumtot de Liliaceae (lelieachtigen). De plant isherhaaldelijk van naam veranderd. Een van de oudenamen is Allium bulgaricum, letterlijk vertaaldBulgaarse ui. Waarschijnlijk is de plant voor het eerstin Bulgarije ontdekt en daarna wetenschappelijkbeschreven. Een latere onderzoeker, de bioloog Lindley, heeftontdekt dat de plant weliswaar veel overeenkomstenheeft met de Allium, o.m. bloeiwijze en geur, maar dater ook evidente verschillen zijn. Hij konwetenschappelijk staven dat de plant een nieuwe naamverdiende. Hij gaf de nieuwe naam Nectaroscordumsiculum subsp.bulgaricum naar de nectar in debloemen, waarvan de bijen honing maken en zo is hettot nu toe gebleven.

De hoogte van Nectaroscordum siculum is ongeveer 80tot 100 cm hoog. Voordat de plant gaat bloeien staan depuntige bloemen recht omhoog. Tijdens de bloei gaande bloemstelen hangen en wordt de nectar intens doorhommels bezocht. De standplaats dient zonnig te zijnen de bodem goed waterdoorlatend. De bollen van deBulgaarse ui worden in de herfst geplant op een dieptevan 10 cm. Bij aanraking van de bladeren wordt er eensterke uienlucht verspreid. Deze kan onaangenaam zijn,zeker wanneer het vocht uit de plant aan de handenkomt.

U kunt de Bulgaarse ui kopen bij de goede tuinhandelof op het internet bijvoorbeeld bij http://www.verberghe.nl/

�ieuws en Agenda

Oktober - �ovember 2008

5 oktober 2008

ENSEMBLE CHUBRICA met de voorstellingKONTRASTI, KONTRASTI m.m.v. DANSENSEMBLE PALOINA

Aanvang 15.30 UUR, AMSTERDAM(let op: datum en tijdstip zijn gewijzigd, dus nietop 4 oktober 's avonds, maar op zondagmiddag)

Dirigent:Ivo BoswijkSolisten:Johan Baerents accordeon, Wim Zuiderwijk tapan(trom), Erik Wolbers contrabas, Bart de Katerklarinet

Dans, liederen en muziek uit BulgarijeMuziekcentrum NoordAlkmaarstraat 10, 1024 TT AMSTERDAM

Kaarten à € 15,- via reserveren@cubrica.nl of 06-10247049

Zaterdag 1 november 2008: FESTIVALDAG van het Project IDNH in deCool te Heerhugowaard. 13.00 - 24.00 uurTijdens deze festivaldag zal Chubrica ”rondetenstijd” een concert geven. Meer informatievolgt in de volgende Beseda digitaal.

Expositie Bulgaarse iconen

Vanaf 20 september is een expositie van Tzvetan Hristovmet Bulgaarse iconen te bezichtigen in de Kloosterkerk teThesinge.

De kunst van het schilderen van iconen is ontstaan in de 5een 6e eeuw na Chr. in het Byzantijnse rijk.Al voor de komst van de Bulgaren werden er al iconengemaakt in Bulgarije. Deze traditie werd na 863 toen hetchristendom in Bulgarije werd ingevoerd zeer intensiefvoortgezet. Onbekende meesters hebben niet alleen methun talent, maar ook met het hart iconen afgebeeld. Doorhun innerlijke kracht en diepe geloof in God hebben ze dekunst door de eeuwen heen tot bloei gebracht. De iconenhielpen de christenen in hun geloof en hun leven vanalledag.

In West Europa worden de iconen gezien als een kunst,maar voor de oosters orthodoxe kerk hebben ze een diepereligieuze betekenis.

De kunst van het iconenschilderen ligt niet alleen in dejuiste afbeelding van de heilige gezichten en symbolenmaar ook in de uitdrukking van het licht dat vanaf deiconen naar buiten straalt.

Eén van de jonge generatie iconenschilders is TzvetanHristov. Hij laat zien hoe met de traditionele techniek entoewijding een verbinding word gelegd tussen het verledenen het heden. De iconen van Hristov zijn van kleinformaat, op houten panelen, en zijn auteurkopieën vanbestaande wandschilderijen en heilige iconen uit bekendekloosters en kerken in Bulgarije en Griekenland.

De expositie wordt geopend op 20 september, en is tebezien van 13.00 tot 17.00 uur, de opening met toelichting

is om 15.00 uur.

Verder geopend op 27 en 28september, 4, 5, 11, 18, 19 oktobersteeds van 13.00 tot 17.00 uur.

Kloosterkerk van Thesinge, Kapelstraat 2, 9797 PJ Thesinge (Groningen)

Meer info via:piethuisman@home.nl ofhttp://www.thesinge.com/cultuur/