Beroepsgeheim en politie/justitie...Beroepsgeheim en politie/justitie 7 Inleiding Voor u ligt de in...

Handreiking

Beroepsgeheim en politie/justitie

De artsenfederatie KNMG vertegenwoordigt ruim 53.000 artsen en studenten geneeskunde. Van de KNMG maken deel uit de Koepel Artsen Maatschappij en Gezondheid (KAMG), Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband (LAD), de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB), de Nederlandse Vereniging voor Verzekeringsgeneeskunde (NVVG), de Orde van Medisch Specialisten (OMS) en de Vereniging van Specialisten in ouderengeneeskunde (Verenso).

Handreiking Beroepsgeheim en politie/justitie is een uitgave van artsenfederatie KNMG © Herziene versie februari 2012, Utrecht


KNM

G Handreiking

Handreiking


Beroepsgeheim en politie/justitie 5

Inhoudsopgave

Inleiding 7

I Beroepsgeheimalgemeen 11 1 Beroepsgeheim:zwijgplichtenverschoningsrecht 11

2 Verschoningsrecht 18

3 Afgeleidberoepsgeheim 22

4 Beroepsgeheimnaoverlijden 23

II Beroepsgeheim:bijzonderesituaties 25 5 Patiëntpleegtstrafbaarfeitbinnendehulpverlening 25

6 Patiëntpleegdestrafbaarfeitbuitendehulpverlening 27

7 Patiëntheeftletselopgelopen 28

8 Politie/justitiebetreedtpraktijk/instelling 30

9 Inbeslagneming 33

10 Verdovendemiddelen 38

11 Wapensenanderegevaarlijkevoorwerpen 39

12 Beeld-engeluidsopnamen 40

13 Kindermishandelingenvolwassenengeweld 44

14 Artsalsgetuige 45

15 Artsalsverdachteineenstrafzaak 47

16 Forensischarts 49

III Overige 53 Praktischepuntenbijcontactenmetpolitie/justitie 53

Afkortingen 53

Literatuur 54

Bijlage:AanvraagformulierMedischeInformatie,SDU2010 56


InleidingVooruligtdein2012herzieneversievandeKNMGHandreikingbe-roepsgeheimenpolitie/justitie.Deeersteversievandezehandreikingwerdin2004gepubliceerd.Geregeld,metnamenaincidentenwaarbijonschuldigeslachtoffersvallen,wordtderoepomversoepelingvanhetmedischberoepsgeheimgehoord.Dezegeluidenkunnenafkomstigzijnvanonderanderedepolitie,hetOpenbaarMinisterie(OM),deInspectievoordeGezondheidszorg(IGZ)endeOnderzoeksraadvoordeVeiligheid.1Daarbijkunnenuiteenlopendeargumentenwordengebruikt.KeeropkeerheeftdeKNMGlatenwetenhetnieteenstezijnmeteen(gedeeltelijke)opheffingofversoepelingvanhetmedischberoepsgeheim,omdatdittotveelgrotererisico’svoordesamenlevingkanleidendandegevarendiedaarmeemogelijkzoudenkunnenwordenvoorkomen.2Tegelijkertijdmoetenartsenzichbewustzijndathetberoepsgeheiminbepaaldesituatiesweldoorbrokenmagworden.Hetmedischberoeps-geheimisimmersnietabsoluut.Inbepaaldegevallenkanhetaandeordezijnomhetberoepsgeheimtedoorbreken,ookjegenspolitieofjustitie.Bijvoorbeeldalsdatgeschiedtmettoestemmingvandepatiënt,ofalsdatwettelijkverplichtis,ofnaafwegingvaneenconflictvanplichten.Ditdocumentprobeertdaarbijenigehouvastvoordeartstebieden.Insommigegevallenmoetdeafwegingomhetberoepsgeheimtedoor-brekeninhetmedischdossierwordenaangetekend.Omdathetmedischdossierprimairisbedoeldalshulpmiddelbijdezorgverleningaandepatiënthoeftdatnietinallegevallen.Indezehandreikingbevelenwijaanomdeafwegingendiehebbengeleidtothetverstrekkenvaninformatieopgrondvaneenconflictvanplichteninhetdossieraantetekenen.Maarerzijnooksituatiesdenkbaarwaarinhetverstandigisom,methetoogopdezorgverleningaandepatiënt,aantetekenenwatderedenisgeweestomhetberoepsgeheim(nog)niettedoorbreken.Metnamealseenartsconcreteaanwijzingenheeftdatsprakeisvaneengevaarlijkesituatiemaartochbewustbesluitomnaafweginghetberoepsgeheim(nog)niettedoorbreken.

1 EenvoorbeeldishetschietincidentinAlphenaandenRijnin2011waarbijzevendodelijkeslachtoffers

eneenaantalgewondenvielen.

2 KNMGGespreksnotitieRondetafelgesprek17november2011,TweedeKamercommissieV&J.Opinternet:

www.knmg.nl/beroepsgeheim.

Inleiding

Beroepsgeheim en politie/justitie 98 Beroepsgeheim: inleiding

Indezehandreikingisvoortsopgenomendatingevalvaneengrootschaligongevaloframpartsenmetdeuitdrukkelijkeofverondersteldetoestem-mingnamenvanslachtoffersmogenverstrekkenaanpolitieofjustitiealsdatnodigisomfamilieofbetrokkenhulpdienstenteinformerenoverdeverblijfplaatsvanhetslachtoffer(par.II.7).

Wetgevingenrechtspraakoverdemogelijkheidomhetberoepsgeheimtedoorbrekenzijnnietaltijdevenduidelijk,ooknietvoorartsen.Daaromisdezehandreikingbedoeldalspraktischhulpmiddelominconcretesituatieshouvasttebiedenaanhettoepassenvanbestaandenormen,vastgelegdinwet-enregelgevingeningeldendejurisprudentie,ophetgebiedvanhetmedischberoepsgeheiminrelatietotpolitieenjustitie.Ditdocumentbevatgeennieuwenormen–enisdusgeenrichtlijnmaareenhandreiking–maarisbedoeldalspraktischhulpmiddelvoorartsenbijvragenoverhoeomtegaanmethetberoepsgeheimjegenspolitieenjustitie.Artsenkomenweleensmetpolitieofjustitieinaanraking.Somsalsslachtoffervaneenstrafbaarfeit,somsalsgetuigeensomszelfsalsverdachte.Indergelijkesituatieskunnenvragenrijzenmetbetrekkingtothetverstrekkenvaninformatieaanpolitieenjustitieendeverhoudingmethetmedischberoepsgeheim.Dezehandreikingbevateenalgemeendeeloverhetberoepsgeheim(deelI).DaarnavolgenindeelIIenkelebijzonderesituatieswaarinvragenkunnenrijzenrondhetberoepsgeheimvanartsen.Daarinwordtuiteengezethoeartsenindiebijzonderesituatiesmethetberoepsgeheimzoudenmoetenomgaan.

Sinds2004iservooralnieuwejurisprudentieverschenenophetterreinvanhetberoepsgeheiminrelatietotpolitieenjustitie,inhetbijzondermetbetrekkingtothetinbeslagnemenvanpatiëntendossiersdoorjustitie.Indezeherzieneversievandehandreikingisdetekstmetnamegeactualiseerdenuitgebreidnaaraanleidingvandienieuwejurispru-dentie(enliteratuur).Voortszijnoponderdelenenkeleverbeteringenenaanvullingendoorgevoerd,bijvoorbeeldoverdeinbeslagnemingvanincidentmeldingsgegevens.

DeKNMGisWilmaDuijst(juristenforensischarts,GGDIJsselland),JohanLegemaate(hoogleraargezondheidsrecht,UvA/AMC),TinekeStikker(GGZNederland)enhetlandelijkeExpertisecentrumMedischeZakenvanhetOpenbaarMinisterieRotterdamzeererkentelijkvoorhuncommentarenopeerdereconceptenvandezeherzienehandreiking.

ErbestaatookeenHandreikingpolitieenjustitievandeNVZverenigingvoorziekenhuizen(2004).Voorartsendiewerkzaamzijninziekenhuizengeldtdathetziekenhuiskanoptredenalsvertegenwoordigervandearts.DeNVZhandreikingbevatonderanderedeaanbevelingvoorziekenhuizenomeenofmeercontactfunctionarissentebenoemendiedecontactentussenhetziekenhuisendepolitieenjustitieonderhoudt.

MedenaaraanleidingvanhetAlphenseschietincidentwerkteGGZNederlandtentijdevandeherzieningvandezehandreikingookaaneenbranchecodeoveruitzonderingenophetberoepsgeheimbijsamenwerkingmetpolitieenjustitie.3

Bijdezehandreikinghoorteenhandzamesamenvattinginzakformaat.Dezevindtuopwww.knmg.nl/beroepsgeheim.Denummeringindezehandreikingcorrespondeertmetdenummeringindesamenvatting.Wiltudezeopvragen,[email protected] - 28 23 322(optie2).

3 ‘GGZNederlandwerktaaneenbranchecodeomtrentuitzonderingenberoepsgeheim’.NieuwsberichtGGZ

Nederland,12juli2011.


Beroepsgeheimalgemeen1Beroepsgeheim:zwijgplichtenverschoningsrecht

Hetberoepsgeheim4bestaatuitdezwijgplichtenhetverschoningsrecht.Dezwijgplichtgeldttegenoveriedereen.Hetverschoningsrechttegenoverderechter,derechter-commissaris5,deofficiervanjustitieendepolitie.6

omvang van het beroepsgeheimHetberoepsgeheimomvatallegegevens,dieeenartsindeuitoefeningvanzijnberoepoverdepatiënttewetenkomt,ooknietmedischezakenenzakendiedeartsbuitendepatiëntomtewetenkomt.

Voorbeeld 1De politie vraagt of de arts een bepaalde persoon heeft behandeld of in de instelling of praktijk heeft gezien. De arts geeft geen antwoord, tenzij met toestemming van de patiënt of als sprake is van een conflict van plichten.

Voorbeeld 2De politie vraagt aan enkele ziekenhuizen in de regio of zich iemand met een schotwond heeft gemeld. De arts geeft geen antwoord, tenzij sprake is van een conflict van plichten.

Voorbeeld 3De politie verzoekt een arts om met een patiënt te mogen spreken, die wordt verdacht van het plegen van een misdrijf. Opsporingsambtenaren moeten zich houden aan de regels voor binnentreden (zie II.8). In het algemeen is het zo dat de politie een verdachte overal mag aanhouden. Maar een arts kan van mening zijn dat er ernstige medische bezwaren bestaan tegen het horen of aanhouden van de patiënt. De arts brengt de politie daarvan dan op de hoogte. Bij ernstige medische bezwaren heeft de politie (tijdelijk) geen toegang tot de patiënt (proportionaliteitsbeginsel). Het aanhouden van een verdachte is pas wenselijk als dat medisch gezien verantwoord is.

4 Art.88WetBIG,art.7:457BW(=WGBO),art.12Wbp,art.272Sr.

5 Rechter=rechterterzitting;Rechter-commissaris=onderzoeksrechter.

6 OnderpolitiewordtookverstaanKoninklijkeMarechaussee.

I

I

12 Beroepsgeheim: zwijgplicht en verschoningsrecht Beroepsgeheim en politie/justitie 13

Uitzonderingen op het beroepsgeheim

Ookincontactenmetpolitie/justitiebewaartdeartshetberoepsgeheim:waarheidsvindingisgeengrondvoordoorbrekingervan,niettijdenshetopsporingsonderzoek,niettijdenshetgerechtelijkvooronderzoekennietterterechtzitting.

Hetberoepsgeheimkandoorbrokenwordenalssprakeisvan1 toestemmingvandepatiëntof2 eenwettelijkeplichttotsprekenof3 eenconflictvanplichten:d.w.z.methetvrijgevenvaninformatieaan

politie/justitiekanernstigeschadevoordepatientofvooranderenwordenvoorkomen.

Hetverdientaanbevelingderedenenvanhetdoorbrekenvanhetberoeps-geheiminhetdossieraantetekenen.

Ad 1 Toestemming van de patiënt. Alsdepatiëntofzijnvertegenwoordigertoestemminggeeftvoorhetopen-baarmakenvanzijngegevensaanpolitie/justitieisdeartsnietgehoudenaanzijnberoepsgeheim.Datbetekentechternietdathijdanverplichtistespreken.Welmoethijgoederedenenhebbenomdannoginformatiegeheimtehouden.Insommigegevallen,diehiernanogaanbodzullenkomen,magdetoestemmingvandepatiëntwordenverondersteld.

Ad 2 Wettelijke plicht tot spreken.AlgemenevoorbeeldenvanwettelijkebepalingendieeenartsverplichtentotsprekenzijntevindenindeWetopdelijkbezorgingendeWetpubliekegezondheid.

Ad 3 Conflict van plichten.7

Heeftdeartsinformatieovereenpatiëntdiehijvanwegezijnberoepsge-heimnietmagprijsgevenmaarkandoorbrekingvanhetberoepsgeheimernstigeschadevoordieanderofvoordepatiëntzelfvoorkomen,dankanersprakezijnvaneenconflictvanplichten.Deartsstaatdanvoordekeuzetussenzijnberoepsgeheimenhetvoorkomenvanernstigeschade.Deveiligheidvoorpersoneninenrondomhetziekenhuiswaardeartswerkzaamiskandaarbijinhetgedingzijnenookwordenmeegewogenindebelangenafweging.

7 Art.40Sr:overmachtindezinvannoodtoestand.

Bijhetmakenvandekeuzemoetdeartszichdevolgendevragenstellen:π Allesisinhetwerkgesteldomeersttoestemmingtotdoorbrekingvan

depatiëntteverkrijgen.π Deartsverkeertingewetensnooddoorhethandhavenvande

zwijgplicht.π Erisgeenanderewegdandoorbrekingvanhetgeheimomhetpro-

bleemoptelossen.π Hetnietdoorbrekenvandezwijgplichtlevertvoordepatiëntzelfof

vooreenanderernstigeschadeop.π Hetmoetvrijwelzekerzijndatdoordegeheimdoorbrekingdieschade

kanwordenvoorkomenofbeperkt.8

Doorbrekingvanhetberoepsgeheimtegenoverpolitie/justitieopgrondvaneenconflictvanplichtenismetname9geoorloofdinsituatieswaarinernstigeschadealsgevolgvanstrafbaarhandelenkanwordenafgewenddooringrijpenvandearts,bijvoorbeelddoorbij(eenvermoedenvan)kindermishandelingdepolitieopdehoogtetestellen.Dedreigingvoordepatiëntofvooreenandermoetreëelzijnennietopeenandere,minderingrijpendewijzeafgewendkunnenworden.Besluiteenarts,naafwegingvandediversebelangen,omdepolitieteinformeren,danmoethijzijnbe-roepsgeheimzominmogelijkschenden.Hijmoetdusnietmeergegevensverstrekkendanstriktnoodzakelijkisvoorhetdoel.Geadviseerdwordtompolitie/justitieteverzoekenomgerichtevragenopschrifttestellenenomhetgevenvaninformatiezoveelmogelijktebeperkentotfeitelijkegegevens,dusgeenvermoedensofinterpretaties.Vanzijnafwegingenmagdeartsaantekeningmakeninhetmedischdossier;ditisgeenwettelijkeplichtmaarwordtwelaanbevolendoordeKNMG.10Erzijngevallendenk-baarwaarineenartsconcreteaanwijzingenheeftdatsprakeisvaneengevaarlijkesituatiemaartochbewustbesluitomnaafweginghetberoeps-geheim(nog)niettedoorbreken.Ineendergelijkgevalishetdoorgaansverstandigooknotitietemakenvanderedenenomhetberoepsgeheim(nog)niettedoorbreken.Mendienthierbijvoorogentehoudendathetmedischdossiertotdoelheeftdekwaliteitencontinuïteitvanzorgtebevorderen.Hetisgeenvehikelvoormaatschappelijkerisicotaxaties.

8 ZieookKNMGRichtlijneninzakehetomgaanmetmedischegegevens(januari2010),p.17enH.J.J.

Leenen,J.K.M.GeversenJ.Legemaate,HandboekGezondheidsrecht:DeelI:Rechtenvanmenseninde

gezondheidszorg.Houten:BohnStafleuvanLoghum2007,p.240.

9 Bijhogeuitzonderingkanschendingplaatsvindenzondergevaarzetting,zieonderII,9.

10 ZiebijvoorbeeldKNMGRichtlijneninzakehetomgaanmetmedischegegevens(januari2010),par.3.6;

KNMGMeldcodeArtsenenkindermishandeling:MeldcodeenStappenplan(2008),art.3,lid1.


Voorbeeld 1Een patiënt vertelt aan zijn psychiater dat hij zijn ex-vrouw gaat opzoeken en dat daarbij rake klappen zullen vallen. Als de arts de dreiging als reëel inschat en door een melding aan de politie (mogelijk) kan voorkomen dat iets dergelijks gebeurt, mag hij zijn beroepsgeheim schenden.

Voorbeeld 2Een stomdronken patiënt wil na een nachtelijk bezoek aan de Huisartsen-dienst op zijn motor stappen. Als zijn veiligheid en die van de andere weg-gebruikers alleen kan worden gegarandeerd door de politie in te schakelen, mag de arts dat doen.

Voorbeeld 3Een patiënt brengt de arts op de hoogte van zijn voornemen om een bom tot ontploffing te brengen/een moord te plegen op een aanwijsbaar persoon/bepaald kind te ontvoeren. Als de arts door een melding aan politie (moge-lijk) kan voorkomen dat er slachtoffers vallen, mag hij zijn beroepsgeheim schenden.

Voorbeeld 4Een kinderarts constateert bij een baby van een half jaar het ‘shaken baby syndroom’. Na een gesprek met de ouders wordt duidelijk dat de vader hiervoor waarschijnlijk verantwoordelijk is. Als de arts de vader een direct gevaar acht voor de baby en mogelijk andere kinderen mag hij de politie inschakelen.

Voorbeeld 5Een werknemer zegt tegen de bedrijfsarts, die de verzuimbegeleiding doet, dat hij hem straks wel weet te vinden ‘om hem te verbouwen’ als hij niet rapporteert dat hij in verband met zijn ziekte de komende maanden niet kan werken. Als de arts goede redenen heeft om deze dreiging als direct gevaar voor zichzelf op te vatten en een redelijk gesprek, bijv. met een onafhanke-lijke derde, niet mogelijk is, mag hij zijn beroepsgeheim schenden en aangifte doen bij de politie. Voor beroepsgeheim tegenover de werkgever: zie de opmerking na voorbeeld 6.

Voorbeeld 6Een verzekeringsarts bespreekt met een werknemer de resultaten van de WIA-keuring. Hij adviseert de werknemer gedeeltelijk weer aan het werk te gaan in passend werk, dat bij de werkgever beschikbaar is. De werknemer is het hier niet mee eens en dreigt dat de arts bij terugkeer naar het werk ‘het er niet levend af zal brengen en anderen ook niet’. De arts mag zijn

beroepsgeheim doorbreken als hij meent dat de dreiging serieus is en dat hij (mogelijk) kan voorkomen dat er slachtoffers vallen: hij kan aangifte doen bij de politie.

OpmerkingBijdetweelaatstevoorbeeldenwordtterzijdeopgemerktdatdebe-drijfsartsofverzekeringsartshetberoepsgeheimtegenover de werkgeverpasmagdoorbrekenalssprakeisvanernstigdreigendgevaarvoordewerknemerzelf,dewerkgeverofcollega’s.Alsdewerknemerdoorzijnagressievehoudingbeoordelingofadviseringdoordebedrijfsartsofverzekeringsartsonmogelijkmaakt,danmagdeartsaandewerkgevermeldendatdewerknemernietvoldoetaandewettelijkeverplichtingen(zoalshetverstrekkenvanjuisteinformatie,hetmeewerkenaanrelevantonderzoekenhetmeewerkenaanherstel)endatdienon-coöperatieveopstellingdewerknemermoetwordenaangerekend.11

Bedachtmoetwordendat,alsstrafrechtelijkewaarheidsvindingenmedi-schegeheimhoudingomvoorrangstrijden,inderechtspraakalsregelhetlaatstebelangprevaleert.12Artsendiedatlastigvinden,moetenbedenkendatopsporingsfunctionarissenvoorhuninformatievoorzieningdoorgaansnietafhankelijkzijnvanhulpverlenersalleen.

beginselen van proportionaliteit en subsidiariteitBijhetnemenvandebeslissingomhetberoepsgeheimwelofniettedoor-breken,dientdeartsdebeginselenvansubsidiariteitenproportionaliteittebetrekken.Metsubsidiariteitwordtbedoelddatdeartszichdevraagmoetstellenofdeveiligheidvanhetslachtofferookopminderingrijpendewijzekanwordenbeschermddandoordepolitieintelichten.Zoja,danmoethijkiezenvoorhetminderingrijpendealternatief.Alsernstigeschadevoordepatiëntofvooreenanderechteralleenkanwordenvoorkomendooreenschendingvanhetberoepsgeheim,danisdattoegestaan.Metproportionaliteitwordtbedoelddathetvoordeeldatdeschendingmetzichmeebrengtmoetopwegentegendeschadealsgevolgvandeschen-dingvanhetgeheim.Alshetinschattenvandatvoordeelvoordeartsinkwestielastigis,verdienthetaanbevelingvertrouwelijkoverlegteplegenmeteencollegaofmetdeKNMG-artseninfolijn.13

11 Ziebijv.CMT22januari2002,MC2002,p.595.

12 SchalkenT.M.,Opsporingenberoepsgeheim:tweeconflicterendebelangen,2003(Adviesaanhet

ErasmusM.C.,Rotterdam).

13 Tijdenskantoorurenbereikbaar:030-2823322.Ofbuitenkantoorurenvia:www.knmg.nl/artseninfolijn


Voorbeeld 1Een 3-jarig meisje overlijdt, vermoedelijk als gevolg van mishandeling door haar moeder. Omdat meerdere hulpverleners, waaronder de gezinsvoogd, jarenlang intensief betrokken zijn bij dit gezin, wordt ook de gezinsvoogdes strafrechtelijk vervolgd voor dood door schuld of zwaar lichamelijk letsel door schuld. De rechter-commissaris heeft vervolgens het Consultatiebureau-dossier bij de Stichting Thuiszorg in beslag genomen. Die Stichting bood echter aan om het dossier eerst aan een onafhankelijke arts Jeugdgezond-heidszorg te verstrekken, waarna die een samenvatting kan maken en specifieke vragen van het OM kan beantwoorden, waardoor de privacy-belangen van het slachtoffertje en haar moeder niet meer zouden worden geschaad dan strikt noodzakelijk is.

Voorbeeld 2Een moeder wordt verdacht van schuld aan de dood van haar tien maanden oude kindje. Mogelijk leed de moeder aan het syndroom Münchhausen by Proxy. Het kindje was reeds enkele malen eerder opgenomen geweest in het ziekenhuis wegens levensbedreigende incidenten, waarbij telkens alleen de moeder aanwezig was. Twaalf dagen na het ontslag uit het LUMC overleed het kindje, opnieuw alleen in aanwezigheid van de moeder. Het OM be-schouwt de moeder als verdachte en verzoekt het LUMC om verstrekking van de medische gegevens van het kindje. De ouders geven daarvoor toestem-ming, maar het LUMC weigert met een beroep op het medisch beroepsge-heim (verschoningsrecht). De vraag of hier sprake is van ‘zeer uitzonderlijke omstandigheden’ die de waarheidsvinding boven het verschoningsrecht stellen kan worden beant-woord door de volgende vragen te beantwoorden:π of het hier een zeer ernstig delict betreft;π of de veiligheid van andere kinderen uit het gezin in het geding is;π of het om een grote hoeveelheid medische gegevens gaat;π of er sprake is van een verdenking jegens de verschoningsgerechtigde;π of de verschoningsgerechtigden bereid zijn de medische gegevens ter inzage te geven aan het NFI en na kennisgeving van het oordeel van het NFI opnieuw te beoordelen of het de gevraagde gegevens aan het OM wil verstrekken.Aldus kan men concluderen of er sprake is van ‘zeer uitzonderlijke omstan-digheden’. In het onderhavige voorbeeld was dat niet het geval omdat niet uitgesloten was dat het OM de gegevens op een andere wijze (of op een later moment) alsnog kon verkrijgen.14

14 Vgl.HR26mei2009,NJ2009,263(LUMC).

de arts beslistHetisnietdepolitie,rechter(-commissaris)ofofficiervanjustitiemaardeartszelfdiebeslistofhijzichophetberoepsgeheimberoeptofniet.Hijmaaktdaartoeeenbelangenafwegingtussenhetberoepsgeheimenbelan-gen,dieinhetgedrangkomenbijhetbewarenvanhetgeheim.Alleeningevallenwaarindeartszichduidelijktenonrechteophetverschonings-rechtberoept,zaleenrechterdebeslissingvandeartsoverrulen.

handhavingAlseenartshetberoepsgeheimopzettelijkschendt,riskeerthijeenstraf-rechtelijkevervolging(art.272WvSr).Vervolgingvanditdelictvindtalleenplaatsalsdegetroffenpersoonaangiftedoetbijdepolitie,ervoldoendebewijsisenalshetOMvervolgingopportuunacht.WanneerdepolitieofhetOMdeartszelfominformatieverzoektzaleenstrafrechtelijkevervol-gingvandeartsopbasisvanart.272Srnietmogelijkzijn.HetOMzaldannamelijkdoorderechtbanknietontvankelijkwordenverklaardomdathetverzoekominformatiedoorofnamenshetOMzelfisgedaan.Ongeoorloofdedoorbrekingvanhetberoepsgeheimkanookleidentoteentuchtrechtelijkemaatregelof–bijschade–totcivielrechtelijkeaanspra-kelijkheidsstelling.Overigenskaneenartsookwordenaangesprokenophettenonrechtevasthoudenaanhetberoepsgeheim.Datgeldtbijvoor-beeldalsdepatiëntdaardoorineenhulpelozetoestandisgebracht.Denkbijvoorbeeldaaneenartsdienietsdoetmeteenserieusvermoedenvankindermishandelingenhetkindlateroverlijdt.Dekansechterdateenartsdaarvoorveroordeeldzalwordeniszeerkleinteachten.15

15 AndersdanindeVerenigdeStatenkennenwijinNederlandgeen‘dutytowarn’.ZieookJ.K.M.Gevers,

‘Derdenwaarschuwenvoorgevaar:eenkwestievanmogenofmoeten?’.TvGR,Gezichtspunt2003,nr.8.

18 Beroepsgeheim: verschoningsrecht Beroepsgeheim en politie/justitie 19

2Verschoningsrecht

Hetverschoningsrechtgeeftdeartshetrechtomzichtegenoverderechter(-commissaris)te‘verschonen’vanhetafleggenvaneengetuige-nisofvanhetbeantwoordenvanvragenindienhijdoortesprekenzijnberoepsgeheimzouschenden.

De(marginaaltoetsende)rechterkaneenberoepvandeartsophetverschoningsrechtalleenterzijdeschuivenalshijvanoordeelisdatdeartszichduidelijktenonrechteophetverschoningsrechtberoept.

“Aanhetverschoningsrechtligttengrondslagdathetmaatschappelijkbelangdatdewaarheidinrechteaanhetlichtkomt,moetwijkenvoorhetmaatschappelijkbelangdateeniederzichvrijelijkenzondervreesvooropenbaarmakingvanhettoevertrouwdeombijstandenadviestotdeverschoningsgerechtigdemoetkunnenwenden”,aldusdeHogeRaado.a.inhetErasmusMCarrest.16

Hetverschoningsrechtkomttoeaanhendiezichdaar–opbasisvanwetenjurisprudentie–opmogenberoepen.Hetverschoningsrechtisondermeeraanartsentoegekend.Hetgeeftdeartshetrechtzichte‘verscho-nenvan’hetafleggenvaneengetuigenisendiebeslissingneemthijzelf.Personenzonderverschoningsrechtdienendesgevraagdtespreken.Derechter(-commissaris)respecteerteenberoepophetverschoningsrechtzolangvoldoendeduidelijkisdatdeartsdevragennietkanbeantwoordenzonderzijnberoepsgeheimtedoorbreken(marginaletoetsing).17

verschoningsrecht ook tegenover de politieFormeelgeldthetverschoningsrechtalleentegenoverderechterenderechter-commissaris.OmdatechterinformatiedieeenartsaaneenagentofaanhetOMgeeft,ookinrechtekanwordengebruikt,kandeartshetverschoningsrechtooktegenovereenagentenOfficiervanJustitieinroe-pen.Zoudatniethetgevalzijn,danzouhetverschoningsrechttegenoverderechterimmersillusoirzijn.

16 HR21oktober2008,NJ2008,630.

17 Vgl.HofAmsterdam8mei2001,TvGR2002/8;HofAmsterdam18juli2002,TvGR2002/70;Rb

’s-Gravenhage,12juli2007,TvGR2007/29;RbZutphen,20november2007,LJNBB8606;HogeRaad,3maart

2009,LJNBG9218;HogeRaad,26mei2009,LJNBG5979enBB0281;RbMaastricht,5november2009,nr.

09/405,GJ2010/31.

geen plichtGeeftdepatiëntdeartstoestemmingomeenverklaringafteleggen,danverplichtditdeartsnietomtespreken.Hetverschoningsrechtvandeartsstaatnietterbeschikkingvandepatiëntmaariseenrechtdatdeartszelfmaguitoefenenterondersteuningvanzijnzwijgplicht.OokdeHogeRaadisvanmeningdatdetoestemmingvandebetrokkeneofdienswettelijkevertegenwoordigeromonderhetberoepsgeheimvallendeinformatieaanderdenteverstrekken,hetverschoningsrechtnietopheft.18DeHogeRaadberoeptzichdaarbijophetalgemenemaatschappelijkebelangdatburgerszichvrijelijkenzondervreesvooropenbaarmakingvandeaaneenartstoevertrouwdeinformatietothemalsvertrouwenspersoonmoetkunnenwenden.Deartsmoetdietoestemmingwelbetrekkenbijdeafwegingofhijdegevraagdegegevenszalverstrekkenmaartochkandeartsbeslissendathetverschoningsrechtaandeinformatieverstrekkingindewegstaat,ondanksdeverleendetoestemming.Deachtergrondhiervanismedegelegeninhetbegrip‘silencesignificatif’.Ditbetekentdatdearts,alshijalleenzousprekenalsditinhetvoordeelvandepatiëntis,doorzichteberoepenophetverschoningsrechtdeindrukzouwekkenietsachtertehouden.

zeer uitzonderlijke omstandighedenEenuitzonderingophetberoepsgeheiminstrafzakenkanbestaanalssprakeisvan‘zeeruitzonderlijkeomstandigheden’.Alsdaarvansprakeiskan,aldusdeHogeRaad,19hetbelangvandewaarheidsvindingprevalerenbovendebelangendiehetberoepsgeheimbeoogttebeschermen.Diebelangenbestaanuithetindividueleenhetalgemenebelang.Deindivi-duelepatiëntmoetopvertrouwelijkheidkunnenrekenenomdemeestintiemeinformatietekunnenverstrekkenteneindegezondtewordenc.q.blijven.Desamenlevinginhetalgemeenmoetopvertrouwelijkheidkunnenrekenenopdatdegezondheidszorgvooriedereentoegankelijkis.Aandezwijgplichtenhetverschoningsrecht(=beroepsgeheim)ligttengrondslagdathetmaatschappelijkbelangdatdewaarheidinrechteaanhetlichtkomt,moetwijkenvoorhetmaatschappelijkbelangdateeniederzichvrijelijkenzondervreesvooropenbaarmakingvanhettoevertrouwdeombijstandenadviestotdeverschoningsgerechtigdemoetkunnenwenden.20Omdieredenheeftdewetgeverhetverschoningsrechto.a.voorartsenerkendinart.218WetboekvanStrafvordering.

18 HR26mei2009,LJNBG5979(LUMC).

19 Vgl.HR30november1999,NJ2002,438;HR29juni2004,NJ2005,273,HR9mei2006,NJ2006,622,

HR27mei2008,NJ2008,407,LJNBC1370enHR21oktober2008,NJ2008,630,LJNBD7817;HR26mei2009,

NJ2009,263;enHR5juli2011,LJNBP6144(OMvordertmedischdossiervan(nog)nietverdachte(n)).

20 Vgl.HR21oktober2008,NJ2008,630(ErasmusMC).

20 Beroepsgeheim: verschoningsrecht Beroepsgeheim en politie/justitie 21

Hetverschoningsrechtvandeartsisechterinzoverrenietabsoluut,aldusdeHogeRaad,“datzichzeeruitzonderlijkeomstandighedenlatendenkenwaarinhetbelangdatdewaarheidaanhetlichtkomt–ookt.a.v.datgenewaarvandewetenschaphemalszodanigistoevertrouwd–moetprevale-renbovenhetverschoningsrecht.Devraagofzichdergelijkeuitzonderlijkeomstandighedenvoordoen,laatzichnietinhetalgemeenbeantwoorden.”InderechtspraakvandeHogeRaadzijndeze‘zeeruitzonderlijkeomstan-digheden’inwezenlijkverschillendesituaties,waarvandevolgendedriekunnenwordenonderscheiden:21

1 Depatiënt(ofdiensvertegenwoordiger)wordtverdachtvaneenstraf-baarfeit.

2 Deartswordtverdachtvaneenstrafbaarfeitdatniettegenzijncliëntisgericht,maarwaarbijhetwelnoodzakelijkisdatwordtbeschiktoveronderhetberoepsgeheimvallendeinformatie.

3 Deartswordtverdachtvaneenernstigstrafbaarfeitjegensdepatiënt.

Deeerstesituatieiseenklassiekgeval,waarinzowelhetindividuelealshetalgemenebelangvanhetberoepsgeheimaandeordezijn.Erisdanweinigruimtevoordoorbrekingvanhetberoepsgeheim.Indetweedesituatiekanhetalgemenebelangvanhetberoepsgeheimmindergrootwordengeachtomdatinhetalgemeennietverwachthoefttewordendatburgersdegezondheidszorgzullenmijdenomdatfrauderendehulpverlenerskunnenwordenvervolgd.Datinzo’ngevalgebruikkanwor-dengemaaktvaninformatieuitindividuelepatiëntendossiers,maaktdathetindividuelebelangvanhetberoepsgeheimhierwelinhetgedingis.Erisdanietsmeerruimtevoordoorbrekingvanhetberoepsgeheim.Indederdesituatielegthetalgemenebelangvanhetberoepsgeheimmindergewichtindeschaalomdaterinhetalgemeenvanmagwordenuitgegaandatvermeendestrafbarefeitenjegenspatiëntenstrafrechtelijkzullenwordenvervolgd.Bovendienzaldepatiëntinveelgevallenwelin-stemmenmethetgebruikvaninformatieuitdienspatiëntendossier,zodathetindividuelebelangvanhetberoepsgeheimooknietinhetgedingis.Indezesituatieissprakevanverondersteldetoestemmingvandepatiënteniserdanookveelruimteomhetberoepsgeheimtedoorbreken.

21 ZieookJ.Legemaate,NootbijHR26mei2009,NJ2009,263(LUMC).

VoorbeeldEen patiënte met een erfelijke spierziekte overlijdt na ruim tien jaar onder behandeling te zijn geweest van ziekenhuis X. Na het inbrengen van een pacemaker eind juni, voelt de patiënte zich op 9 juli niet goed. Na behande-ling in het ziekenhuis is patiënte op 11 juli naar huis gestuurd, waar zij die-zelfde dag overlijdt. Volgens de patholoog van het NFI is longembolie en een recent groot hartinfarct de doodsoorzaak, maar door gebrek aan klinische gegevens is het niet mogelijk om ander medisch falen aan te tonen of uit te sluiten. De OvJ verzoekt het ziekenhuis daarop om een kopie te verstrekken uit het medisch dossier van de voor de patholoog relevante medische gege-vens. De partner van patiënte heeft intussen bij de politie aangifte gedaan van een vermoeden van dood door schuld en heeft schriftelijk toestemming gegeven voor de afgifte van de gevraagde gegevens.Om te beoordelen of in dit geval sprake is van ‘zeer uitzonderlijke omstan-digheden’ die doorbreking van het beroepsgeheim rechtvaardigen, kunnen de volgende overwegingen een rol spelen:π het gaat om een tegen een arts bestaande verdenking van schuld aan

een strafbaar feit;π dit strafbare feit betreft een ernstig misdrijf (dood door schuld);π patiënte heeft tijdens haar leven geen toestemming gegeven om haar

medische gegevens aan anderen te verstrekken, maar deze vraag is waarschijnlijk in het geheel niet aan de orde geweest;

π de echtgenoot van patiënte heeft aangifte gedaan van dood door schuld;π de echtgenoot is door de jaren heen steeds betrokken geweest bij de

behandeling van patiënte;π de echtgenoot heeft toestemming verleend voor verstrekking van de door

de OvJ gevraagde gegevens;π de voor het onderzoek benodigde gegevens bevinden zich alle in het

medisch dossier van patiënte en kunnen niet op andere wijze worden verkregen dan door kennisneming van het dossier.

Op deze gronden kan worden geconcludeerd dat er ‘zeer uitzonderlijke omstandigheden’ zijn die de waarheidsvinding boven het verschoningsrecht plaatsen.22

22 Vgl.HR21oktober2008,LJNBD7817(ErasmusMC).

22 Beroepsgeheim: afgeleid beroepsgeheim Beroepsgeheim en politie/justitie 23

3Afgeleidberoepsgeheim

Bijdehulpverleningbetrokkenpersonenzondereigenberoepsgeheim,dieberoepshalvetoeganghebbentotpatiëntgegevens,hebbeneenvandeartsafgeleidberoepsgeheim.

Deartsofinstellingbrengtdezepersonendaarvanopdehoogte.

Sommigemedewerkersvandeartshebbeneeneigen,uitdeaardvanhunberoepvoortvloeiend,beroepsgeheim,bijvoorbeeldverpleegkundigenenparamedischberoepsbeoefenaren.Anderenhebbendatniet:assistenten,portiers,receptionistes,secretaressesvandearts,co-assistenten,fysici,biomedici,ICT-ers,vrijwilligers,stagiairesentelefonistes.Voorallen,diegeeneigenberoepsgeheimhebbenmaarwelberoepsmatigopdehoogterakenvanbehandelgegevensvandepatiënt,geldteenafgeleidberoeps-geheim.23Alspolitie/justitiehenbenadert,geldenvoorhendezelfderegelsvanhetberoepsgeheimalsvoorartsen.Achtergrondhiervanisdebescher-mingvanhetberoepsgeheimvandearts.Ditzouillusoirwordenindiendepolitiedebenodigdeinformatievaneenanderdandeartszoukunnenkrijgen.BepalingenhieroverzijnopgenomenindetoepasselijkeCAO’s.

Terbeschermingvanzijnberoepsgeheimdientdeartszijnmedewerkerstewijzenophunafgeleidberoepsgeheimendeconsequentiesdaarvan.Ditgeldtzekeralseenmedewerkeropgeroepenwordtomalsgetuigeopeenzittingteverschijnen,omdatderechternietverplichtisgetuigenhieroptewijzen(maardatindepraktijkveelalweldoet).Doorgaansvolgtdeafgeleidverschoningsgerechtigdedeprimairverschoningsgerechtigdeinzijnbeslissingomzichaldannietteberoepenophetverschoningsrecht.Overigenskandewerkgeverdewerknemernietverplichtenomineenbepaaldgevaltezwijgen;dezeneemtuiteindelijkzelfdebeslissing.

Wanneerpolitieofjustitieverzoektomafgiftevangegevensuiteenpatiën-tendossier,rustdeverantwoordelijkheidvoordevraagofeninhoeverregegevenswordenverstrektendewijzewaaropdatgebeurtbijdearts.Deartsmagdezeverantwoordelijkheidnietoverlatenaaneenpraktijk-assistent.Hetisdaarbijnietvanbelangofdeartsaldannietaanwezigisopdepraktijk.Depraktijkmoetnamelijkzodanigzijngeorganiseerddatzo’nverzoekaltijddeartszelfbereiktof,alsdatnietmogelijkis,aanzijnvervangerwordtvoorgelegd.24

23 Ookopgrondvanart.12Wbp.

24 Vgl.CentraalTuchtcollegevoordeGezondheidszorg,29juli2008,nr.2007/221.Stct.13augustus2008,

nr.155/pag.8.

4Beroepsgeheimnaoverlijden

Hetberoepsgeheimgeldtooknahetoverlijdenvandepatiënt.

Nadedoodvandepatiëntmagdeartshetgeheimalleenschenden:1 alshijmagveronderstellendatdeoverledene,alshijnoginlevenwas

geweest,daarvoortoestemmingzouhebbengegeven(‘verondersteldetoestemming’)of

2 alser–nabelangenafweging–zwaarwegendeargumentenzijnvoorschendingvanhetgeheimof

3 alssprakeisvaneenwettelijkeverplichting,bijvoorbeeldbijtwijfelaanhetnatuurlijkekaraktervanhetoverlijdenofeenniet-natuurlijkedood;danishetinschakelenvandegemeentelijkelijkschouwerverplichtof

4 alssprakeisvanzeeruitzonderlijkeomstandigheden.

Hetberoepsgeheimeindigtnietbijhetoverlijdenvandepatiënt.Politie/justitiekan/kunnenbelanghebbenbijopenbaarmakingvangegevensvandepatiënt.Indatgevalkandeconstructievandeverondersteldetoestem-mingoplossingbieden.

Hierbijkunnendevolgendevragenbehulpzaamzijn:π hoegrootishetbelangvandeoverledene(goedenaam,privacy)?π hoegrootishetbelangvanpolitie/justitie?π ishetopenbarenvanmedischegegevensaanpolitie/justitiedeenige

mogelijkheidomhetbelangtedienen?π omwatvoorbelanggaathet(medischefout,opsporingmoordenaar)?π watvoorgegevenswordengevraagd(meerofminderdelicate)?Bijtwijfelkanoverlegdwordenmeteenforensischarts.

Naastdeverondersteldetoestemming,kanvolgensgeldendejurisprudentieinzagevannabestaandenookgebaseerdwordenop‘concreteaanwijzingendatzonderinzageeenzwaarwegendbelangzouwordengeschaad’.25Voorbeeldendaarvanzijn:informatieverstrekkenaaniemanddiewilkunnenachterhalenwiehaarvaderis;informatieverstrekkenteneindeeengevondenoverledenbabytekunnenidentificeren;informatieverstrekkenaannabe-staandenvaneenoverledenewaarbijgrotefinanciëlebelangenspeleneneruitanderebronnendanhetdossierconcreteaanwijzingenzijndatdeoverle-denetijdensdelaatstewijzigingvandienstestamentwilsonbekwaamwas.

25 DeHogeRaad(20april2001,TvGR2001/42)konzichverenigenmethetoordeelvanhetHof,dathet

belangvangeheimhoudingvanzodaniggewichtisdatdaaropslechtseeninbreukkanwordengemaaktin-

dienervoldoendeconcreteaanwijzingenbestaandateenanderzwaarwegendbelanggeschaadzoukunnen

worden.


Beroepsgeheim:bijzonderesituaties5Patiëntpleegtstrafbaarfeitbinnendehulpverlening

Eenartsmagaangiftedoenbijdepolitievanstrafbarefeiten26dieeenpatiëntjegenshem,zijnmedewerkersofpraktijkpleegt.

Deartsgeefthierbijnaameneventueeladresgegevensvandedadervrij,maargeenmedischegegevens.

Deartsgeeftbijvoorkeurzijnwerkadresop;ditheetdomiciliekiezen.

Eenopsporingsambtenaarisverplichtdeaangifteinontvangsttenemen.27

Wordteenartsbedreigdvanwegehetdoenvanaangifte?Danwordtdepolitievandewoonplaatsvandeartsinofvanhetbureauvandeaangifteingelicht.

Eenartsisterughoudendmethetdoenvanaangiftealshetagressiefgedrageensymptoomisvaneenziekte,waarvoordepatiëntonderbehandelingisbijdearts.

Wordteenartsdooreenpatiëntbedreigdofmishandeld,ofheefteenpa-tiëntuitdepraktijkgestolenofvernielingenaangebracht,dankandeartshiervanaangiftedoenbijdepolitie.Isnietdeartsofdiensmedewerkerslachtoffermaareenmedepatiëntofbezoekerdanverdienthetdevoor-keurdatdezezelfaangiftedoet.

Iedereenkanaangiftedoenvaneenstrafbaarfeit.Voorburgersbestaatzelfseenverplichtingtotaangiftevanbepaaldestrafbarenfeiten,zoalsmisdrijventegenhetlevenenverkrachting(art.160Sv).Verschoningsge-rechtigden,zoalsartsen,zijndoordewetgevervrijgesteldvanaangifte-plicht(art.160,lid2,Sv).Nietelkemelding(=hetterkennisvandepolitiebrengen)eindigtineenaangifte.Eenaangifteeindigtineenondertekendstukwaaropdeaangifteisaangetekend.

26 FeitenwaaropinhetWetboekvanStrafrechtstrafisgesteld,bijv.mishandeling(art.300-303),bedreiging

(art.284),afpersing(art.317),ontucht(art.246),diefstal(art.310-312),lasterensmaad(art.261-262),

vernieling(art.350).

27 Eenopsporingsambtenaarisverplichtdeaangifteinontvangsttenemen.Weigerthij,dankandegene

dieaangiftedoetzichwendentotdienschef,deofficiervanjustitieofdeNationaleOmbudsman.Wordt

eenstrafbaarfeitnietvervolgdofwordtvervolgingnietvoortgezetdankanbetrokkeneklagenbijhet

Gerechtshof.Hetdoenvanvalseaangifteisstrafbaar.

II

II

26 Beroepsgeheim: patiënt pleegt strafbaar feit Beroepsgeheim en politie/justitie 27

Bijdeaangiftemogendenaameneventueeladresvandepatiëntverstrektworden.Erwordennietmeergegevensverstrektdannoodzakelijkisvoordeaangifte.Hetdoenvanaangiftemoetgezienwordenalsuiterstemiddel.Bijhetdoenvanaangiftevangedragingenvannaastenvandepatiënt,dienietbijdeartsinbehandelingzijn,speelthetberoepsgeheimgeenrol,zodaterdusvanelkstrafbaarfeitdoorhengepleegdaangiftegedaanmagwordenofdeartsalsgetuigekanoptreden.

Alshetagressievegedragvandepatiënteensymptoomisvanzijnziektemoetdeartsterughoudendzijnmethetdoenvanaangifte:eerstmoetinterneenoplossingwordengezocht.Voortsmoetdearts/instellingzichinspannenomonveiligesituatieszoveelmogelijktevoorkomen.

Methetoogopmogelijkerepresaillesvandepatiëntverdienthetaanbeve-lingdatdeartshetadresvandeinstellingwaarhijwerktopgeeftinplaatsvanzijnprivé-adres.Alsdeartswordtbedreigdverdienthetaanbevelingdathij(ofdeinstelling)maatregelentreftinhetbelangvanzijnveiligheid(escorte,politieinlichtenetc.).

einde behandelingsovereenkomst?Crimineelgedragvandepatiëntjegensdeartszalveelaldevertrouwens-relatieschaden,evenalshetdoenvanaangiftehiervan.Datkanvoordeartseengewichtigeredenvormenomdebehandelingsovereenkomstoptezeggen.Deartsneemtdaarbijderegelsvoorhetopzeggenvandebehan-delingsovereenkomstinacht.Zozalhijdepatiëntvantevorenmoetenwaarschuwenendewegwijzennaareenvolgendehulpverlenerofinstel-ling.28

Voorbeeld 1Een patiënt verzoekt een huisarts om een medische verklaring. Omdat hij behandelaar is van deze patiënt weigert de arts deze af te geven, conform de KNMG-richtlijnen.29 De patiënt trekt de arts hardhandig over zijn bureau en bedreigt hem met een mes. De arts mag aangifte doen.

Voorbeeld 2Een jongeman komt, begeleid door een aantal vrienden met wie hij voetbal-de, met een gezwollen enkel op de afdeling SEH. De verpleegkundige zegt dat hij niet geholpen kan worden omdat het niet spoedeisend is: hij moet voor

28 ZieKNMGstandpuntNiet-aangaanofbeëindigingvandegeneeskundigebehandelingsovereenkomst.

Versie3.0,2005.

29 KNMG,Richtlijneninzakehetomgaanmetmedischegegevens.Januari2010,par.3.2.

dit soort zaken eerst langs zijn huisarts of huisartsenpost. De jongeman en zijn vrienden eisen toegang tot de arts en anders “kunnen ze wel eens gaan schieten”. Politie mag ingeschakeld worden.

Voorbeeld 3Een werknemer is het niet eens met het advies van de bedrijfsarts en gooit een bronzen kunstwerkje door een glazen deur. De arts mag aangifte doen.

bewakers van patiëntenBewakersvangedetineerdepatiëntenwordentotdepraktijkofinstellingtoegelatenvoorzoverdatnodigisomhunwerktekunnendoen,zoalsvluchtentevoorkomen.Behandelingenverzorgingmoetenzominmogelijkwordengehinderd.Datbetekentdatartsenmogenaangevenofzijwillendatbewakers–methetoogophetrechtopprivacy30–welofnietwordentoegelatentijdensdebehandelingenhoezijwelofnietkunnenofwillenbehandelen.VoorprobleemgevalleniserhetJustitieelMedischCentrum(JMC)inScheveningen.DitJMCbehandeltpersonendieinvoorlopigehech-teniszitten,gedetineerdzijnofeenmaatregelondergaan.

6Patiëntpleegdestrafbaarfeitbuitendehulpverlening

Komteenartstijdensonderzoekofbehandelingvaneenpatiënttewetendathijstrafbarefeitenheeftbegaan,danvaltditonderhetberoepsge-heim.Hijdoethiervangeenaangifte.Ditisslechtsandersalshetbelangdatgediendismethetdoenvanaan-gifte(bijvoorbeeldhetwegnemenvangevaarvooranderen)groterisdanhetbelangvandegeheimhouding.

Eenieder,dieervanopdehoogteisdatiemandeenstrafbaarfeitheeftbe-gaan,isbevoegddaarvanaangiftetedoen:nietalleenhetslachtoffer,maarookeenander.31Eeniederdieopdehoogteisvanernstigemisdrijvenzoalsmoord,doodslagenverkrachtingisverplichtomaangiftetedoen.Ookdepogingenvoorbereidingtotdezemisdrijvenvallenonderdeaangifteplicht.Inbepaaldegevallenishetnietvoldoenaandeaangifteplichtstrafbaar.Voorartsenenanderen,diezichkunnenberoepenophetverschonings-

30 Art.7:459BW(WGBO).

31 Art.161Sv.

28 Beroepsgeheim: patiënt heeft letsel opgelopen Beroepsgeheim en politie/justitie 29

rechtgeldtdezeaangifteplichtechterniet.32Datbetekentdateenarts,dieindebehandelrelatiemeteenpatiënttewetenisgekomendatdezeeenvandegenoemdeernstigefeitenheeftbegaan,nietverplichtistothetdoenvanaangifte.33Datwilzeggendathijnietstrafbaaris,alshijgeenaangiftedoet.Overigensblijfthetwelmogelijkdathijaangiftevandezemisdrijvendoet,maarinprincipeverhindertdezwijgplichtdat.Ditgeldtzowelvoorgepleegdealsvoornogteplegenmisdrijven.

7Patiëntheeftletselopgelopen

Opverzoekvandepolitiekandebehandelendartsfeitelijkemedischeinformatieverstrekkenaandepolitieoverletseldateenpatiëntheeftopgelopen.HijvulthiertoehetAanvraagformulierMedischeInformatiein.(Sdu2010).

Depolitieverstrektditformulieraandearts,eventueelviadepatiënt.

Deartsvulthetformulieralleeninalsdepatiëntofzijnvertegenwoordigerhetheeftondertekend.Isgeenvertegenwoordigerbeschikbaardankandeartsbesluitenhetformulierintevullenopbasisvanverondersteldetoestemming.

Ingevalvaneengrootschaligongevaloframpmogenartsenmetdeuitdrukkelijkeofverondersteldetoestemmingnamenvanslachtoffersver-strekkenaanpolitieofjustitieteneindefamilieofbetrokkenhulpdienstenteinformerenoverdeverblijfplaats.

Depolitiekanbehoeftehebbenaaninformatieoveropgelopenletselbijeenpersoon,bijvoorbeeldeenslachtoffervaneenverkeersongelukofmishandeling,maarhetkanookomeenverdachtegaan.Opdiewijzehooptdepolitiebijvoorbeeldvasttestellenwelkstrafbaarfeitisgepleegdofwelkletselopgelopenisdoorhetmogelijkgepleegdestrafbarefeit.34Informatieoverhetletselkannodigzijnvoordepolitie/hetOMomeenstrafbaarfeittekwalificeren.Bijvoorbeeld:isheteenmishandelingmet

32 Bijv.:LeidseBalpenzaak,CollegevanBeroepNIP20juni1997,TvGR1999/5.

33 FrankenA.A.,TekstenCommentaarStrafvordering,2001,p.555;CorstensG.J.M.,HetNederlandsstrafpro-

cesrecht,2002,p.73-75.

34 Bijv.art.6Wegenverkeerswet:strafbaarisondermeerhetzichschuldigmakenaaneenverkeersongeval

waardooreenanderlichamelijkletseloploopt,waardoorhijzijnnormalebezighedennietkanuitoefenen.

eenopgelopenblauwoog(‘eenvoudigemishandeling’)ofisdeoogkasopmeerdereplaatsengebrokenmetblijvendletselaanhetoog(‘zwaremishandeling’)?

Bijgrootschaligeongevallenenrampen(denkaanKoninginnedaginApeldoorn2009ofhetschietincidentinAlphenaandenRijn2011)kandepolitieofjustitieinhetkadervanhunhulpverlenendetakenaanartsen(bijvoorbeeldinziekenhuizen)vragenomnamenvanslachtoffersteverstrekkendiealsgevolgvanhetongevaloframpinhetziekenhuiszijnopgenomen.Artsenmogenzomogelijkmettoestemmingvanhetslachtof-fer(wanneerdieaanspreekbaaris),maarzonodigmetdiensveronderstel-detoestemming(wanneerdienietaanspreekbaaris),inbeginseluitsluitselgevenoverhetverblijfvandebetrokkeneinhetziekenhuis,opdatpolitieofjustitiedefamilieofbetrokkenhulpdienstenkaninformerenwaarhetslachtofferzichbevindt.

aanvraagformulier Insituaties,waarinhetnietmogelijkisachterafdooreenonafhankelijk(forensisch)artsdeschadetelatenconstateren,kandepolitiedebehan-delendarts(ditisdeartsdieineersteinstantiehulpverleende)vragendezeinformatieteverstrekken.HiervoorheeftdeKNMGreedsin1988insamenwerkingmethetOpenbaarMinisterieenhetMinisterievanJustitieeenformulierontwikkeld:hetAanvraagformulierMedischeInformatie.Detekstisin2010geactualiseerd(ziespecimeninbijlage).DepolitiekanhetformulierbestellenbijdeSdu.35Depolitieverstrekthetformulieraandearts(eventueelviadepatiënt).

Depatiëntofzijnvertegenwoordiger36geefttoestemmingvoordegege-vensverstrekkingdoorondertekeningvanhetformulier.Deartsbeslistofhij,metgerichtetoestemmingvandepatiënt,degevraagdeinformatiever-strekt;hijisdaartoenietverplicht.Isdepatiëntnietinstaatomtoestem-mingtegeven(bijvoorbeeldomdathijbewusteloosis)ofisdepatiëntterzakewilsonbekwaam(bijvoorbeeldverwarddoorhetongeval)dankandepolitieditophetformulieraangeven.Isgeenvertegenwoordigeraanwe-zigofbereikbaar,dankandeartsbesluitenopgrondvanverondersteldetoestemmingdeinformatiealsnogteverstrekken.

35 ZiedewebsitevanSdu,DenHaag:www.sdu.nl/catalogus/652001.Hierendaarroulerenafwijkende

formulieren,dieopprincipiëlepuntenafwijkenvanhetSdu-formulier.DeKNMGadviseertuitsluitendhet

Sdu-formuliertegebruiken.

36 VolgensdeWGBO-rangorde:curatorofmentor,bijontbrekenhiervaneenschriftelijkgemachtigde,bij

ontbrekenhiervaneenechtgenoot,geregistreerdepartner,ofanderelevensgezel(tenzijdezepersoondatniet

wil)enbijontbrekenhiervaneenouder,kind,broerofzusvandepatiënt(tenzijdezepersoondatnietwil).

30 Beroepsgeheim: politie/justitie betreedt praktijk/instelling Beroepsgeheim en politie/justitie 31

Gaathetomeenminderjarigepatiëntjongerdan12jaar,danonder-tekent(en)degezagsdrager(s).Eenminderjarigepatiëntvanaf12jaarmoetzelfhetformulierondertekenen.Isdeminderjarigeechterwilsonbekwaam,danondertekent(en)degezagsdrager(s).

Ophetformuliermagdeartsalleenobjectiefwaarneembareletselsver-melden,zonderconclusiestetrekken.Heeftdepolitiemeerinformatienodig,danmoeteenonafhankelijkeartsmetexpertiseopdatgebiedwordeningeschakeld.

VoorbeeldTijdens een caféruzie loopt een man ernstige verwondingen op aan zijn hoofd. De politie neemt een jongeman, die verdacht wordt van de mishande-ling, mee naar het bureau. De politie heeft behoefte aan medische informatie over de toestand van het slachtoffer na de vechtpartij. Daartoe verstrekt zij het Aanvraagformulier Medische Informatie aan de behandelend arts; dat is de arts die het slachtoffer op de SEH behandelde. De arts vult feitelijke medische gegevens in op het – door de patiënt ondertekende – formulier.

8Politie/justitiebetreedtpraktijk/instelling

Depolitielegitimeertzichendeeltderedenvanhaarkomstmee.Innoodsituatieskanditookachterafplaatsvinden.

Politie/justitiemagpubliekeruimteszoalseenontvangsthal,wachtkamerofgangvrijbetreden.Politiemagookandereruimtesvrijbetredenalszijkomtomhulpofbijstandteverlenen.Bijvoorbeeld een vechtpartij op de spoedeisende hulp, vuurwapengevaarlijk persoon op een verpleegafdeling.

Komtpolitie/justitieinhetkadervanopsporingdankanzijverpleeg-afdelingenofpatiëntkamersalleenbetreden1 mettoestemmingvandepatiëntof2 metmachtigingvande(hulp)OfficiervanJustitie.37

37 EenhulpofficiervanjustitieiseenpolitierangendusgeenhulpjevandeOfficiervanJustitie.

Deonder1genoemdetoestemminggeldtvoorhethorenvaneenpatiëntalsgetuige.Voorhethorenofaanhoudenvaneenpatiëntalsverdachteisgeentoestemmingvandepatiëntvereist.Hiervoorneemtdepolitiezomogelijkeerstcontactopmetdearts/instelling.

Deartsbrengtdepolitieervanopdehoogtealserernstigemedischebezwarenbestaantegenhethoren/aanhoudenvaneenpatiënt.

Hetbinnentredenvanbehandelkamerstijdensonderzoekofbehande-lingmoetzoveelmogelijkwordenvermedenenisalleentoegestaanmettoestemmingvandepatiëntenvandearts.Zo kan een arts bezwaar maken omdat onderzoek/therapie wordt belem-merd of vanwege infectiegevaar.

voor hulpverleningInacutesituaties(bijv.bedreigingvanhulpverleners)bestaangeenbeper-kingeninhettoelatenvanpolitieindepraktijkofinstelling.

voor opsporingsactiviteiten Binnentredendoorjustitiëleautoriteiteninverpleegafdelingen of patiënt-kamersiseeninbreukophetgrondwettelijkehuisrecht(art.12Grondwet)enmagalleenplaatsvindenmettoestemmingvandepatiëntofzijnvertegenwoordiger.Isergeentoestemming,daniseenmachtigingvande(hulp)OfficiervanJustitievereist.38Eenartsofinstellingisverplichtomeenpolitiefunctionarisdieinhetbezitisvanzo’nmachtigingtoegangteverlenen.

Voorhetbinnentredenvanbehandelkamers,(OK,SEHendergelijkeruim-tes)tijdensdebehandelinggeldthethuisrechtniet;daarheeftdepatiëntechterrechtopfysiekeprivacyopgrondvandeWGBO.Zondertoestem-mingvandepatiënteninvoorkomendegevallenvandeartsmogenderdendebehandelingnietbijwonen,behoudensnoodsituaties(vooraanhoudingopdezeplaatsen:ziehierna).Datisalleentoegestaanmettoestemmingvandepatiënt,tenzijdeartsofinstellinghiergemotiveerdbezwaartegenmaakt(bijv.omdatdithethandelenalsgoedhulpverlenerfrustreert39ofvanwegeinfectiegevaar).

38 Art.2AlgemeneWetophetbinnentreden.

39 Art.7:459BW(WGBO).

32 Beroepsgeheim: politie/justitie betreedt praktijk/instelling Beroepsgeheim en politie/justitie 33

Eenopsporingsambtenaarmageenontvangsthal of wachtkamer vanzorg-instellingofpraktijkvrijbetreden.Datgeldtookvoorsoortgelijkeruimtes,diebestemdzijnvoorhetpubliek.

Inpraktijken/instellingenverdienthetaanbevelinghetbinnentredenviaeencontactpersoontelatenverlopen.Eventuelelocaleregelsmoetenbekendzijnbijdepolitie.

Hetzichlegitimerenenmeldenvanderedenvandekomstisgewenstomuittesluitendatiemandzichtenonrechteuitgeeftalsopsporingsamb-tenaarenomtewetenofdepolitiekomtinhetkadervanopsporingofhulpverlening.Inhetlaatstegevalspeelthetberoepsgeheimdoorgaansgeenrol.

VoorbeeldPolitiefunctionaris vraagt de arts om de naam van het slachtoffer van een verkeersongeval om diens familie op de hoogte te stellen. De arts geeft de naam, zo mogelijk met toestemming van de patiënt.

Voorhethoren/aanhoudenvaneenverdachtepatiëntneemtdepolitiezomogelijkeerstcontactopmetdearts/instelling.Alsdatnietmogelijkiszaldepolitiezichmeldenbijdeafdelingenaangevenwaarvoorzeinhetziekenhuiszijn.Deartsbrengtdepolitieervanopdehoogtealserernstigemedischebezwarenbestaantegenhethoren/aanhoudenvaneenpatiënt.Wordtdepatiëntgehoordalsgetuige,danishethorenafhankelijkvanzijntoestemming.Wordtdepatiëntgehoordofaangehoudenalsverdachte,danisgeentoestemmingvandepatiëntvereist(verdachteheeftwelzwijgrecht).

Aanhoudingmagaltijdenoveralplaatsvinden,zondertoestemmingvandepatiëntalsverdachteofvandearts.Alsernstigemedischebezwarenbestaantegenaanhouding,zoudepolitiepasnademedischebehande-lingtotaanhoudingmoetenovergaan,aangeziendanhetmiddelingeenverhoudingstaattothetgezondheidsbelang(proportionaliteitsvereiste).40Hetisvanbelanghierovervoorafcontacttehebbenmeteencontactfuncti-onarisinpraktijkofinstelling.

40 W.L.J.M.Duijst-Heesters,Boeveninhetziekenhuis.Eenjuridischebeschouwingoverdeverhouding

tussenhetmedischberoepsgeheimendeopsporingvanstrafbarefeiten.DenHaag:Sduuitgevers,p.92e.v.

(2eherzienedruk).

9Inbeslagneming

politie/justitie wil gegevens bij arts in beslag nemen

Opsporingsambtenarenmogengeenbrieven,anderegeschriftenentekst-dragerszoalsdvd’s,cd’sofusb-sticks41bijartseninbeslagnemen,tenzijdeartsdaarvoortoestemminggeeft.

Deartskanermeeinstemmenalsdepatiënttoestemminggeeftofvan-wegeeenconflictvanplichten.Conflict van plichten: als sprake is van zeer uitzonderlijke omstandigheden kan het waarheidsbelang prevaleren boven het beroepsgeheim.

De(marginaaltoetsende)rechterkaneenberoepvandeartsophetver-schoningsrechtalleenterzijdeschuivenalshijvanoordeelisdatdezeeenkennelijkonredelijkeafwegingmaakt.

beslagverbodInbeslagnemingvanbrievenenanderegeschriftenzoalsdossiers,receptenenpatiëntenadministratiebijpersonenmetverschoningsrecht,bijvoorbeeldartsen,isinprincipeverboden(art.98Sv).42VolgensdeHogeRaadvallenookandere‘tekstdragers’zoalscd-roms,usb-sticksenhardeschijvenvancomputersonderdecategoriebrievenengeschriften.43

uitzonderingen op beslagverbodOphetbeslagverbodbestaateenbelangrijkeuitzondering:dossiersmogenwelinbeslaggenomenwordenalsdeartshiervoortoestemminggeeft.Datkanhijslechtsdoenalsdepatiënthemdaarvoortoestemminggeeftofalssprakeisvaneenconflictvanplichten.Bijeenconflictvanplichtenkanalleeninzeeruitzonderlijkeomstandighedenhetwaarheidsbelangprevale-ren.Tedenkenvaltaanmoord,verkrachtingen/ofzakendiemaatschappe-lijkzeergevoeligliggen.Criteriavoordeuitzonderlijkheidzijn:π depersoonsgegevenszijnonmisbaarennietopanderewijzete

verkrijgen;π hetgaatomeenernstigstrafbaarfeit;π depatiëntwasaandezorgvaneenverschoningsgerechtigde

toevertrouwd.

41 HR15januari1991,NJ1991,668.

42 Ophetstoffelijkoverschot,afgenomenbloedenanderlichaamsmateriaalishetbeslagverbodvolgens

dewettekstnietvantoepassing.

43 HR15januari1991,NJ1991,668.

34 Beroepsgeheim: inbeslagneming Beroepsgeheim en politie/justitie 35

Deoverwegingisdathetslachtoffereenzelfdeaanspraakheeftopstraf-rechtelijkebeschermingeneenonafhankelijkonderzoekalsiederandertegenwiezo’nzwaarstrafbaarfeitwordtbegaan.

Ineenzaakwaarinineenslootophetterreinvaneenpsychiatrischziekenhuisdestoffelijkeoverschottenzijngevondenvaneenmaneneenvrouw,vordertdeOfficiervanJustitiedeverstrekkingvandedagrapportenuithet(elektronisch)patiëntendossiervanXomdatdaaruithettijdstipzoukunnenblijkenwaaropXdeopeninrichtingopdedatumvandemogelijkedoodslagzouhebbenverlatenenweeristeruggekeerd.DeOfficiervanJus-titiesteltzichophetstandpuntdatdevorderinggerechtvaardigdisomdatersprakeisvan‘zeeruitzonderlijkeomstandigheden’waarinhetbelangvandewaarheidsvindingmoetprevalerenbovenhetverschoningsrechtvandepsychiater,medegeletopdeernstvanhetmisdrijf(doodslag).Derechtbankisechtervanmeningdathetverschoningsrechtinditgevalnietdoorbrokenhoeftteworden,ookalgaathetomeenmogelijkzeerernstigstrafbaarfeit.Hetonderzoekwasnamelijknoginvollegangendaarbijzoudenooknoganderepersonenzonderverschoningsrechtwordengehoord.Derechtbankachttehetdaaromnietuitgeslotendatdegewensteinformatielangsanderewegverkregenkonworden.BovendienhadhetOMtegenoverderechtbankverklaarddathetXnietalsverdachtebeschouwdeendatdepositievanXdusnietwezenlijkverschildemetdievananderepatiëntendieinhetpsychiatrischziekenhuisverbleven.Zoudepsychiaterzijnverschoningsrechtdoorbrekendanzoudendieanderepatiëntenredenkunnenhebbenomtevrezendatookhungegevensbijjustitieterechtzoudenkomen.Datzouhenkunnenbelemmerenomzichvrijelijktothunbehandelaarstewenden.Inditgevalenonderdezeomstandighedenvindtderechtbankdusdathetbelangvanhetverschoningsrechtmoetprevale-renbovenhetbelangvandewaarheidsvinding.44

Totnutoezijninderechtspraak‘zeeruitzonderlijkeomstandigheden’vooralaangenomeninzakenwaarindehulpverlenerzelfverdachtewas.

Detoestemmingvande(vertegenwoordigervande)patiënthefthetver-schoningsrechtvandeartsnietautomatischop.OokalsdeoudersvaneenoverledenbabytoestemminggevenvoordeverstrekkingvangegevensaanhetOM,dannogmagdeartsmeteenberoepopzijnverschoningsrechtbesluitenomdegevraagdegegevensnietteverstrekken.DitzegtdeHogeRaadineenzaakwaarineentienmaandenoudebabyisoverleden,waar-bijzicheengrootaantallevensbedreigendeincidentenhebbenvoorgedaanenwaarvanmeldingisgedaanbijhetAMK.45

44 Rechtbank’s-Gravenhage17juni2008.LJNBH2222(op6februari2009gepubliceerdopRechtspraak.nl).

45 HR26mei2009,LJNBG5957enBB0281.

formele procedure Deafwegingkanlastigzijn.Indepraktijkworden,omdoorzoekingtevoorkomen,degegevensweleensineengeslotenenvelopmeegegeven,terwijltegelijkbezwaarwordtaangetekendtegendeinbeslagnemingvandegegevens.Derechtbankkandanineen(spoed)procedureronddeinbeslagnemingbeslissenofdezegeoorloofdis.Omtevoorkomendathetvolledigemedischdossierinhetstrafrechtdossieropgenomenwordt,kaneensamenvattenderapportageaanpolitie/justitiewordenverstrekt,diedooreenonafhankelijkartsisgemaakt.

ArtsenontvangendoorgaanseenschriftelijkevorderingvandeOfficiervanJustitie(OvJ)tothetverstrekkenvanpatiëntgegevens(gevoeligegegevens).EendergelijkevorderingisgebaseerdopeenschriftelijkemachtigingvaneenRechter-Commissaris(RC)exartikel105of126nd/nfof126ud/ufWetboekvanStrafvordering(Sv).Hettweedelidvanartikel126nfbepaaltechterdathetverschoningsrechtvoorgeheimhoudingsplichtigen(artikel96aSv)vantoepassingis.Deopdewetgebaseerdevorderingbetekentdusnietdatdeartsverplichtisdiensberoepsgeheimtedoorbreken.Deartshoeftdusnietaaneendergelijkevorderingtevoldoenenmagzichberoepenophetverschoningsrecht.HetkanzijndatdeOvJofdeRClaterpersisteertinhetvorderenvaneenafschriftvandemedischedossiers.EenadvieszouopdatmomentkunnenzijnomdemedischeinformatieinafschriftineengeslotenenvelopaandeRCte(laten)overhandigen.46Ver-volgenszaldeRCzelfmoetenbesluitenoferzeeruitzonderlijkeomstan-dighedenaanwezigzijnomdezemedischeinformatietegebruikenofniet.

reikwijdte‘Brievenofanderegeschriften’vallenonderhetverschoningsrechtvanar-tikel98Svenmogenalleenmettoestemmingvandeverschoningsgerech-tigdeinbeslagwordengenomen.BeelddragerszoalsCT-scans,MRI-scans,röntgenfoto’s,videobeeldenvallennietonderdedefinitievan‘brievenofanderegeschriften’enzoudenduswèlinbeslagmogenwordengenomen.Dieanderebeelddragersbevattenechtervaakinformatiedieeveneensoptekstdragerstevindenis.Hetbeslagverbodisdanweinigeffectief.Debepalingisindeloopdertijdinfeitegedateerdgeraakt.Indepraktijkkanookdeafgiftevananderegegevensdragerswordenvoorkomendooreenberoeptedoenophetverschoningsrecht.

46 ZieM.Biesaert,‘Bijtwijfelzwijgen.Omgangsregelstussenartsenenpolitie.’MedischContact,22juni

2001,p.966.

36 Beroepsgeheim: inbeslagneming Beroepsgeheim en politie/justitie 37

Hetverbodgeldtookalsdevertrouwelijkestukkenzicheldersbevinden,bijvoorbeeldbijdepatiëntthuis.47Wordteenkopievanhetmedischdossierbijdepatiëntthuisaangetroffen,danmaghetwelinbeslagwordengenomen,omdathetbeslagverbodvanartikel98Svdannietvantoepassingis.Erisdanimmersgeensprakevaninbeslagnemingbijeenverschoningsgerechtigde.

inbeslagneming van incidentmeldingsgegevens

ZorginstellingenhebbensamenmetdeKNMGenhetMinisterievanVolksgezondheid,WelzijnenSporthetVeiligIncidentMelden(VIM)geïmplementeerd.Dedoelstellingvanditsysteemisdatzorgverlenersalle(bijna)incidentenmelden.Opdemeldingvolgteeninternonderzoekenzomogelijkwordenverbeteringendoorgevoerd.Determ‘veilig’wijsteropdatdemeldernietbevreesdhoefttezijnvoorarbeidsrechtelijkerepresaillesalsgevolgvanhetmelden.Eendergelijkinternsysteemkaninbelangrijkematebijdragenaandekwaliteitsverbeteringbinnendezorg.HetmeldenbinnenhetVIMgeeftdemeldernadrukkelijkgeenstrafrech-telijkeimmuniteit.HetOMheeftopgrondvandeartikelen105en126nfWetboekvanStrafvordering(Sv)debevoegdheiddegegevensuiteenVIMtevorderen.

Inde‘Aanwijzingfeitenonderzoek/strafrechtelijkonderzoekenvervol-ginginmedischezaken’stelthetCollegevanprocureurs-generaalregelsomtrentdeopsporingenvervolgingvanmedischezaken.Een‘medischestrafzaak’iseenrechtszaakwaarinhetmedischhandelenofnalatenvaneenpersoondiewerkzaamisinde(geestelijke)gezondheidszorgofdealternatievegezondheidssectoreenredelijkvermoedenoplevertvanschuldaanenigstrafbaarfeitzoalsbedoeldinartikel27Sv.

NadathetOMinkennisisgesteldvaneenstrafbaarfeitdooreenofmeerderezorgverlenersmoetdeofficiervanjustitieeenaantalafwegingenmaken,teweten:π ofeenvermoedenbestaatdateenstrafbaarfeitisgepleegd;π ofdeInspectievoordeGezondheidszorgmoetwordengeïnformeerd;π ofdenoodzaakbestaattothetinstellenvaneenfeitenonderzoeken/of

eenstrafrechtelijkonderzoek;π ofeenstrafrechtelijkevervolgingmogelijkenopportuunis.IndeaanwijzingisookaangegevendatzeerterughoudendgebruikzalwordengemaaktvandebevoegdheidgegevensuitVIMtevorderen.

47 HR1november1988,NJ1989,349.

Gegevensuitinternemeldingssystemenvanzorgaanbiedersmogennietalsbewijswordengebruiktineencivielrechtelijke,bestuursrechtelijke,tuchtrechtelijkeofdisciplinaireprocedure.Inhetstrafrechtmagditechterwelalsdegegevensnietopeenanderewijzekunnenwordenverkregenenhetgeenernstigstrafbaarfeitbetreft.48HetOMheeftzelfaangegevendathetterughoudendzalomgaanmetzijnbevoegdhedenomgegevensuitmeldingssystemenoptevragen.49HetOMzaleenvorderingachterwegemoetenlatenalsdeinformatieopeenandereminderbelastendemanierkanwordenverkregen.DaarommagwordenverwachtdathetOMineenvorderingzalonderbouwenwaaromdeinformatienietopeenanderemanierkanwordenverkregen.Mochtdieonderbouwingonverhooptontbreken,danmaguhetOMeerstvragenwaaromergeenanderemanieris,alvorensubesluitdegegevensuithetincidentmeldingssysteemaanhetOMteverstrekken.

VolgensrecenterechtspraakheefthetOMruimeremogelijkhedenombijfoutenjegensdepatiënthetpatiëntendossieroptevragen(ziepar.1).50DatbetekentdathetinveelgevallennietnodigzalzijnvoorhetOMomincidentmeldingsgegevensbijhulpverlenersinbeslagtenemen.VoortsvolgtuitBeginsel2vandeGOMAGedragscodedatdezorgaanbieder(d.i.dezorginstellingofdeindividueleberoepsbeoefenaar)ingevalvaneenincidentmetmogelijkegevolgenvoordepatiëntinformatieoverdeaardentoedrachtdaarvanenoverde(mogelijke)gevolgenopneemtinhetpa-tiëntendossier.Indatgevalkandeverstrekkingvangegevensuitincident-meldingssystemenachterwegeblijven.51

HoewelerwettelijkgeenbeperkingisominformatieuitVMSalsbewijs-materiaaltegebruiken,heefthetOMaangegevendatzijdaarveelalgeennoodzaaktoezietenslechtsinzeeruitzonderlijkeomstandighedenvandeinbeslagnamebevoegdheidgebruikzalmaken.

48 Dezehoofdregelenuitzonderingzijnooktevindeninartikel11vanhetwetsvoorstelWetcliënten-

rechtenzorg(Wcz).KamerstukkenII,2009/10,32402,nr.2.

49 Aanwijzingfeitenonderzoek/strafrechtelijkonderzoekenvervolginginmedischezaken.Staatscourant

6oktober2010,nr.15449,p.6.

50 Zieook:J.Legemaate,‘Wetcliëntenrechtenmoetvantafel.’MedischContact,16september2010.

51 GedragscodeOpenheidmedischeincidenten;betereafwikkelingMedischeAansprakelijkheid(GOMA).

DenHaag,juli2010.Opinternet:www.deletselschaderaad.nl/goma(laatstbezochtop6juli2011).Indit

verbandzijerookopgewezendatartikel21Wczerinvoorzietdatvanincidentenbijdezorgverleningmet

merkbaregevolgenvoordecliënt,meldingdaarvanmoetwordengemaaktinhetdossiervandecliënt.

ZieookJ.Legemaate,‘Destrafrechtelijkevervolgingvanmedischezaken.’NederlandsTijdschriftvoor

Geneeskunde,jrg.155,nr.16(23april2011),p.761-764.

38 Beroepsgeheim: verdovende middelen Beroepsgeheim en politie/justitie 39

10Verdovendemiddelen

Alsdeartstijdensonderzoekofbehandelingvaneenpatiënt(een)verdovend(e)middel(en)opofindienslichaamaantreft,draagthijdezezospoedigmogelijkoveraandepolitie,zondervermeldingvanpersonaliaofmedischegegevens.

behandelend artsenAanbehandelendartsenkanwordengevraagdmedischehulptebiedenalsdepatiëntinnoodis,bijvoorbeelddooreen(medischnoodzakelijke)ope-ratieteverrichtenombijvoorbeeldcocaïnebolletjesteverwijderen.Wordenverdovendemiddelenaangetroffentijdenseengeneeskundigebehandeling,danvaltdezewetenschaponderhetberoepsgeheim.Hetbelangvanhetberoepsgeheimprevaleertinbeginselbovenhetbelangvandeopsporingvanmisdrijven.Datbetekentdatindergelijkegevallendeartsdeverdo-vendemiddelenaandepolitieoverhandigtzondermededelingentedoenoverdeherkomst.

afgeven aan politieHetbezitvanverdovendemiddelenisvoordeartsstrafbaarevenalshetteruggevenervanaaneenpatiënt.Artsendienenhetmateriaaldaaromzospoedigmogelijkovertedragenaandepolitie.Erwordtschriftelijkvastge-legdomhoeveeldrugshetgaat.

Behandelendartsenmogennietvooropsporingwordeningeschakeld,ooknietdoorhentedwingentothetmakenvanröntgenfoto’svanverdachtebolletjesslikkerszonderhuntoestemming.52

Deofficiervanjustitiekanbijhetbestaanvanernstigebezwarentegendeverdachteinhetbelangvanhetonderzoekbepalendatdezeinzijnlichaamwordtonderzocht.Hieronderwordtverstaan:‘hetuitwendigschouwenvandeopeningenenholtenvanhetonderlichaam,röntgenon-derzoek,echografieenhetinwendigmanueelonderzoekvandeopeningenenholtenvanhetlichaam’.53Dewetschrijftverdervoordathetonderzoek

52 Isereenvermoedendatsprakeisvaneen‘bolletjesslikker’dankandezepersoondoordepolitie/

justitiewordenovergebrachtnaarhetdetentiecentrumopSchiphol,waarspecialevoorzieningenzijnom

dezemensenindegatentehoudenentemonitorendatdebolletjeszonderblijvendeschadehetlichaam

verlaten.

53 Art.56lid2Sv.

inhetlichaammoetwordenverrichtdooreenarts.Hetonderzoekmagnietwordenuitgevoerdalsdatombijzonderegeneeskundigeredenennietwenselijkis.Behandelendartsendienenechterniettewordeningezetbijhetuitvoerenvantakeninhetkadervandestrafvervolging,ookallijktdewethiereenrechtsgrondvoortebieden.Hetgeendezeartsentewetenkomen,valtimmersonderhunberoepsgeheim.Daarinverschillenzijvanforensischeartsen.

11Wapensenanderegevaarlijkevoorwerpen

Hetisonaanvaardbaardatpatiëntenofdiensnaastenwapensbijzichdragenbijeenbezoekaandeartsofvandearts.

Bijwapenbezitwordt–voorzoveraanwezig–debeveiligingsdienstinge-schakeldenzonodigdepolitiegebeld.Dewapenswordenzospoedigmogelijkovergedragenaandepolitie.Hierbijwordengeenpersonaliavandepatiëntprijsgegeven,tenzijdezehetwapenmoedwilligheeftmeegenomenomhette(kunnen)gebruikentegendehulpverlening.Deartskrijgteenschriftelijkontvangstbewijsvandeoverdrachtenbrengtdepatiëntervanopdehoogte.

Anderegevaarlijkevoorwerpendieneninbewaringtewordengegevenbijdereceptieofdebeveiligingsdienst.Isdepatiënthiertoenietbereid,dankanhemdetoegangtotdearts/instellingwordenontzegd.

Hetisonaanvaardbaardateenpatiëntwapensbijzichheeftbijeenbezoekaanofvandearts.Mogelijkheefteenpatiëntvuurwapenslegaalbijzich(meteenvergunningofverlof),maardatisnietvanbelang.Dearts/instellingdraagtverbodenwapens54zospoedigmogelijkoveraandeplaatselijkepolitie.Ditgebeurtzondervermeldingvanpersoonsgegevensvandepatiënt,tenzijdezehetwapenbewustmeenamomheteventueeltegebruikentegendehulpverlening.

54 Verbodenwapenszijnbijvoorbeeldvuurwapensenmunitie,stiletto’senandereopvouwbaremessen,

boksbeugels,ploertendoders,wurgstokkenenbusjestraangas.Hetbezitvaneenvuurwapenisnietverbo-

denalsdehoudereenvergunningofverlofdaarvoorheeft.Maarditlaatonverletdathetonaanvaardbaar

isdateenpatiënteenvuurwapenbijzichdraagtbijeenbezoekaandearts.

40 Beroepsgeheim: beeld- en geluidsopnamen Beroepsgeheim en politie/justitie 41

Hetbezitvandezevoorwerpenisstrafbaarenhetteruggevenaandepatiënteveneens.55

Bijdepatiëntkunnenookgevaarlijkemaarnietverbodenvoorwerpenzoalsstanleymessen,zakmessen,schroevendraaiers,honkbalknuppelse.d.wordenaangetroffen.Hetverdientaanbevelingaanpatiëntenviabordenenfolderskenbaartemakendatzedergelijkevoorwerpeninbewaringdienentegevenbijdereceptieofbeveiligingsdienst,metvermeldingvanderegelsvoorteruggave.Weigertdepatiëntdit,dankandeveiligheidvandeartsenmedewerkersnietwordengewaarborgdenkanwordenbeslotendepatiëntniettoetelaten.Dedoorbrekingvanhetberoepsgeheimvaltindatgevalterechtvaardigenmeteenberoepopeenconflictvanplichten.

einde behandelingsovereenkomst? Deartsmagdesgewenstdeovereenkomstmetdepatiëntbeëindigenvanwegehetwapenbezit.Vaakzaldevertrouwensrelatieverstoordzijnendatkanvallenonderde–volgensdeWGBOvereiste–gewichtigeredenenvooropzeggingvandebehandelingsovereenkomst.Hijdienthierbijweldeprocedureregelsvoorhetopzeggenvandebehandelingsovereenkomstinachttenemen(zoalsvoorafwaarschuwen,suggestievooranderehulpver-lener,intussenperiodewèlspoedhulp).56

Bijontdekkingvanstrafbarefeitenopheterdaad(bijvoorbeeldhetillegalebezitvanvuurwapens)makenverschoningsgerechtigden(artsen)geengebruikvandebevoegdheidtotaanhoudingeninbeslagneming.57

12Beeld-engeluidsopnamen

Opnamen in het kader van de behandeling:Dearts,dieverzochtwordtomopnamenaanpolitie/justitieaftegeveninhetkadervaneenstrafrechtelijkonderzoek,magdatalleendoennauitdrukkelijketoestemmingvandepatiëntofzijnvertegenwoordigerofalssprakeisvaneenconflictvanplichten.

Bovendienmoethetmateriaaleenaanvullendeenonmisbarewaardehebbeninhetstrafrechtelijkonderzoek.

55 Overigensmageenartsnietbijdepatiëntnaarvoorwerpenzoeken.

56 ZieKNMGstandpuntNiet-aangaanofbeëindigingvandegeneeskundigebehandelingsovereenkomst.

Versie3.0,2005.Zieookpar.II.5vandezehandreiking.

57 Diebevoegdheidisgeregeldinart.53en95Sv.

toestemming van de patiëntOnderhetmedischberoepsgeheimvandeartsvallenookopnamenvanbeeldenengeluiden,dietijdensonderzoekofbehandelingzijngemaakt.Zemakendeeluitvanhetmedischdossier.Ditbetekentdatdeartsuitdrukkelijktoestemmingvandepatiënt/vertegenwoordigermoethebbenvoordathijhetmateriaalmagafgevenaanpolitie/justitie.

Overigensisdeartsdannognietverplichtomdattedoen.Hijkangoederedenenhebbenomdeopnamennietaftestaan,bijvoorbeeldterbescher-mingvanhetalgemeenbelangvanhetberoepsgeheimdatisgediendmetgeheimhouding,ofomdatdetoestemmingnietweloverwogenisgegeven.

conflict van plichtenVoortskunnendebandenterbeschikkingvanpolitie/justitiewordengesteldalssprakeisvaneenconflictvanplichten.Hiervanissprakealsdeartsvanmeningisdatereenevidentgroterbelangis(vandepatiëntzelfofanderebedreigdepatiënten)danhetbelangdatmetgeheimhoudingwordtgediend.

kenbaar voor patiëntDeartsneemtdegesprekkenofbeeldenopmetmedeweteneninstem-mingvandepatiënt/vertegenwoordiger.Isechtersprakevaneenacutesituatieènvaneenwilsonbekwamepatiënt(camera’sopshockroom,traumakamer)ènvindtopnameplaatsomkwaliteitsredenendanmagtoestemmingwordenverondersteld.

kunnen opnamen in beslag worden genomen?Indejurisprudentieis–voorzoveronsbekend–nognietaanvaarddatbeeld-engeluidsopnamenkunnenwordengelijkgesteldmet‘brievenofgeschriften’waarvanart.98Sv(beslagverbodonderverschoningsgerech-tigden)spreekt.58Datbetekentdat‘beelddragers’volgensdelettervandewetbijeenartsinbeslaggenomenkunnenworden.ZieverderII.9.1.59

58 ZieookF.A.W.Bannier,W.LJ.M.Duijst,N.A.M.E.C.Fanoy,A.P.H.MeijersenJ.M.Tempelaar,Beroepsgeheim

enverschoningsrecht.Handboekvoordeadvocaat,medischhulpverlener,notarisengeestelijke.DenHaag:

Sduuitgevers2008,p.22-23.

59 OverigensisdeKNMGervoorombeeld-engeluidsopnamengelijktestellenmet–onderhetbeslagver-

bodvallende–‘brievenenanderegeschriften’(art.98Sv),omdateendergelijkeactualiseringindegeest

vandewetlijkttezijn.

42 Beroepsgeheim: beeld- en geluidsopnamen Beroepsgeheim en politie/justitie 43

InII.9.1ishetbeslagverbodmetbetrekkingtotbrievenengeschriftenbe-sproken.Ineenzaakwaarineenhuisartservanwerdverdachtnaaktfoto’stehebbengemaaktvaneenpatiëntezijnbijhemonderanderecomputers,fotocamera’sengeheugenkaarteninbeslaggenomen.Tenaanzienvandetweefotocamera’sendedaarbijbehorendegeheugenkaartenoordeeldederechtbankdatdezeiniedergevalnietkunnenwordenaangemerktalsbrievenofgeschriftenzodatdeinbeslagnamehiervanrechtmatigwas.Bovendienoverwoogderechtbankdatdevoorwerpenwaarnaarwerdge-zocht,tewetenafbeeldingen,digitalecamera’s,alsmedegegevensdragers(computers,hardeschijven,cd’s,dvd’s,floppydisks,videobanden,memorysticksendergelijke)waaropmogelijk(deels)naaktevrouwenaanwezigzijn,voorwerpvanhetstrafbarefeituitmaaktenendaarominbeslaggenomenmochtenworden.60

Opnamenmethetoogopmogelijkebedreiging door de patiënt:

Dearts,diebeeldenheeftopgenomenvanwegeeenreëlebedreigingdooreenbepaaldepatiëntofdiensfamilieenmogelijkgevaarvoorzichzelfofzijndirecteomgevingenwaaropdezebedreigingofuitvoeringdaarvantezienis,magdezeaanpolitie/justitieafgeveninhetkadervaneenstraf-rechtelijkonderzoek.

Deopnamenwordenmetmedewetenvandepatiëntofdiensfamiliegemaakt,tenzijdeartsvreestvoorzijneigenveiligheidalshijhenopdehoogtestelt.

Hetmateriaalmoeteenaanvullendeenonmisbarewaardehebbeninhetstrafrechtelijkonderzoek.

Camera’swordenveelalopgehangenmetdegedachtedatmogelijkbepaaldgedragkanwordenwaargenomen(bijvoorbeeldMünchhausenbyProxy).Bijhetophangenvandecamera’szouduseigenlijkalnagedachtmoetenwordenwattedoenwanneerbepaaldegedragingenzichdaadwerkelijkvoordoen.

60 RechtbankUtrecht,30september2008.LJNBG1561.

Vooropnamenzondermedeweteneninstemmingvandepatiëntistenminstevanbelangdatdedreiging,dievandepatiëntuitgaat,reëelisenmogelijkeengevaarinhoudt.Ookmoetdehulpverlenernagaanofergeengeschiktermiddelisomhetdoeltebereiken,bijvoorbeelddooreengesprektearrangerenmeteenderdeerbij.Besluitdehulpverlenerineenconcreetgevalbeeld-engeluidsopnamentemaken,danblijfthetvanbe-langdathij–uiteraardvoorzovermogelijk–openheidvanzakengeeftaanbetrokkene.Datimpliceertdathijdepatiëntopdehoogtesteltvanhetfeitdatopnamenwordengemaaktenmetwelkdoel.Voorhetafgevenvanopnamenwaaropdebedreigingofdeuitvoeringdaarvanistezienaanpolitie/justitieisvanbelangdatdezeeenaanvul-lendeenonmisbarewaardehebbenbinnenhetstrafrechtelijkonderzoek(eisenvansubsidiariteitenproportionaliteit).Wezenlijkisofhetstrafrech-telijkbelangzogrootisdathetprivacybelangdaaraanondergeschiktmagwordengemaakt(art.8EVRM).61

Cameratoezicht

Videobeeldenvanbewakingscamera’s,diebeeldenregistrerenomdeveilig-heidvanpersoneelenpatiëntentewaarborgen,vallenonderhetmedischberoepsgeheim.62

Aangezienhetbijhetalofnietgebruikenvanzulkebeeldengaatomeenbeslissingvaneeninstelling–issprakevaneenconflictvanplichtenofniet?–ennietvaneenindividuelearts,wordtditpuntindezehandreikingnietverderuitgewerkt.63

61 SchalkenT.M.,‘Huiszoekinginziekenhuis:wanneerweegtopsporingsbelangzwaarderdanmedisch

beroepsgeheim’,TvGR1999,p.96-101.

62 Zowordtalgemeenaangenomen:zieart.8cinsamenhangmetart.9lid4WBP;T.M.Schalkenin

Opsporingenmedischberoepsgeheim,Advies28september2003,p.9.

63 ZiedaaroverKNMGRichtlijneninzakehetomgaanmetmedischegegevens.Januari2010,par.3.18

(Beeld-engeluidsopnamen,meerspecifiekdeparagraafoverdeBewakingscamera).

44 Beroepsgeheim: kindermishandeling en volwassenengeweld Beroepsgeheim en politie/justitie 45

13Kindermishandelingenvolwassenengeweld64

Dreigteracuutgevaarvoordeveiligheidofhetlevenvaneenkindofeenvolwassene,danneemtdearts–naasteenmeldingbijhetAMK,deRaadvoordeKinderbeschermingofhetSteunpuntHuiselijkGeweld(SHG)–onmiddellijkcontactopmetdepolitie.Inoverigegevallenmagbij(vermoedenvan)kindermishandelingofvol-wassenengeweldhetberoepsgeheimjegenspolitieofjustitiealleenwordendoorbrokenvoorzoverditnoodzakelijkisomgevaarvoordeveiligheidvaneenkindofvolwasseneaftewenden.

Zelfinitiatiefnemendoorrechtstreekscontactoptenemenmetdepolitieisvooreenartsmeteengeheimhoudingsplichtoverhetalgemeendezwaarstestapdiehijkanzettennaaraanleidingvankindermishandelingofvolwassenengeweld.Voordezestapgeldtdatersprakemoetzijnvaneenconflictvanplichten.Deartszal,geletopzijnberoepsgeheim,hiertoepaskunnenovergaanalshijmeentdatalleenditzwaremiddel(opeigeninitiatiefgegevensverstrekkenaandepolitie)zalleidentothetdoeldathijbeoogt:hetafwendenvanacuutgevaarvoordeveiligheidvaneenkindofvolwassene.InalleanderegevallenligthetdoenvaneenmeldingbijhetAMKofSHGmeervoordehand.HetAMKofSHGkannaaraanleidingvaneenmeldingbesluitenomzelfmetpolitie/justitiecontacttezoeken,bijvoorbeeldomaangiftetedoen.Alspolitieofjustitiedeartsbenaderennaaraanleidingvaneenmeldingofaangiftedandientdeartszich–alshijgeentoestemmingvoorinformatie-verstrekkingkankrijgen–eveneensaftevragenofsprakeisvaneenconflictvanplichten.Waarheidsvindingalszodanig,isonvoldoenderedenominformatieaanpolitie/justitieteverstrekken.Erkanwelsprakezijnvaneenconflictvanplichtenalsmetinformatieverstrekkinggevaarvoordeveiligheidofhetlevenvaneenkindofvolwassenekanwordenvoorkomen.Zokandekansopherhaling,bijvoorbeeldbijeenanderlidvanhetzelfdegezin,onderomstandighedenredenzijnvoormedewerkingaaneenstraf-rechtelijkonderzoekendusvoorhetverstrekkenvaninformatieaanpolitieofjustitie.Eenmogelijkeredenvooreenartsomtebesluitenominformatieaanpolitieofjustitieteverstrekkenkanzijnomeendadertebewegentotbehandeling.

64 ZieverderdeKNMG-Meldcodekindermishandelingenhuiselijkgeweld.Utrecht,maart2012.

Eenartskanbesluitenomvoordatdoelinformatieteverstrekkenalsaandevolgendevoorwaardenwordtvoldaan:π alsdaderbehandelingkanbijdragenaanminimaliseringvandekansop

herhaling;enπ alswaarheidsvindingnoodzakelijkisvoorhetopleggenvaneenmaat-

regeldie(mede)totdaderbehandelingleidt;enπ alsinformatieverstrekkingdaadwerkelijkkanbijdragenaan

waarheidsvinding.

14Artsalsgetuige

Dearts,dieineenstrafzaakwordtopgeroepenominhetkadervaneengerechtelijkvooronderzoekofterterechtzittingteverschijnenomeengetuigenverklaringafteleggentegenoverderechter(-commissaris),isverplichtaandeoproepomteverschijnengehoortegeven.

Deartsmaaktopgrondvanzijnberoepsgeheimzelfdeafwegingofhijterzittingeen verklaring aflegtofzichberoeptophetverschoningsrecht.65

verplicht te verschijnenInstrafrechtelijkeprocedureskangebruikgemaaktwordenvangetuigen,zowelinhetkadervaneengerechtelijkvooronderzoekalsterterechtzit-ting.Wordteenartsopgeroepenomalsgetuigeteverschijnen,danishijdaartoeinbeidegevallenverplicht.66Verschijnthijnietdankaneentweedeoproepwordenverzondenwaarineenbeveltot‘medebrenging’wordtgegeven;deartswordtdanopgehaalddoordepolitie.

verschoningsrechtIntegenstellingtotveelanderepersonenzijn(demeeste)artsen,alszevoorderechteralsgetuigeverschijnen,nietverplichtomeenverklaringafteleggen.Deredenhiervanishetverschoningsrecht.Ditgeeftdeartshetrechtzichtegenoverderechter(-commissaris)te‘verschonenvan’hetafleggenvaneengetuigenisofvanhetbeantwoordenvan(bepaalde)vragen,indienhijhierdoorhetberoepsgeheimzouschenden.Hetisdeartszelfdiebeoordeeltofenvoorwelkdeelhijzichdientteverschonen.Derechteraanvaardteenberoepophetverschoningsrecht,zolangduidelijkis

65 Art.218Sv.

66 Art.213resp.287lid3aSv.

46 Beroepsgeheim: arts als getuige Beroepsgeheim en politie/justitie 47

datdeartsdevragennietkanbeantwoordenzonderzijnberoepsgeheimteschenden.Ookhiergeldendeinpar.I.1genoemdeuitzonderingenvoorhetdoorbrekenvanhetberoepsgeheim.67

Voorbeeld Eenhuisartswordtbijeenjongebuitenlandsestudentegeroependiekoortsheeft.Alshijbijdepatiëntaankomtendedekenswegslaat,ziethijdatzezojuistisbevallen.Moederenkindwordenmetspoednaarhetziekenhuisgebracht.Aldaaraangekomenblijktdebabydoorverstikkingomhetleventezijngekomen.Depatiëntewordtalsvermoedelijkedadergezienenwordtindatkaderdoordepolitieverhoord.Dehuisartswordtgevraagdeengetuigenverklaringoptestellen.Ishijverplichtdaaraanmeetewerken?68

Alsereenvermoedenbestaatdateenstrafbaarfeitisgepleegd,steltdepolitiedoorgaanseenonderzoekin.Eenonderdeelvanditonderzoekkanzijndatgetuigenwordtgevraagdeenverklaringoptestellenoverhetgeenzehebbenopgemerkt.Dezeverklaringenkunnenineeneventuelestraf-rechtelijkeproceduretegendeverdachtewordengebruikt.

Ookartsenkunnendoordepolitiewordengevraagdeengetuigenverklaringaftegeven.Bijvoorbeeldoverdewijzewaaropeenpatiëntwerdaange-troffen.Hetverstrekkenvaninformatiekanechterstrijdigzijnmethetberoepsgeheimvandearts.Ditroeptdevraagopofdeartsverplichteengetuigenverklaringaftegevenofdathijditkanweigeren.

Alsuitgangspuntgeldtdathetberoepsgeheimookincontactenmetpolitieenjustitiewordtgehandhaafd.Datgeldtookvoorhetafgevenvaneengetuigenverklaring.Depolitieheeftinditverbandgeenbijzonderebe-voegdhedenomdeartstedwingendaaraanmeetewerken.Zelfsalsdeartsdooreenrechteralsgetuigewordtopgeroepen,ishijnietverplichttespreken.Hijkanzichdanopzijnverschoningsrechtberoepen.Deartsisoverigenswelverplichtindatgevalopdezittingteverschijnen.

Insommigegevallenkandeartsechtertochbesluitenmeetewerkenaanhetverzoekeengetuigenverklaringafteleggen.Hijzaldanzijnberoeps-geheimopzijmoetenzetten.Ditkanalleenalssprakeisvaneenvandeuitzonderingenophetberoepsgeheim.Ditisbijvoorbeeldaandeorde

67 Opgrondvanart.6EVRM(rechtopeeneerlijkproces)ishetdeartsdantoegestaanomtenbehoeve

vanzijnverweerpatiëntgegevensteopenbarenaanderechter(-commissaris),ookzondertoestemmingvan

depatiënt.

68 Ziehierna:par.II.16.

alsdepatiëntgerichtetoestemmingheeftgegevenofalsdeartsineenconflictvanplichtenkomtdoornietmeetewerken.Indatgevalmoetwelduidelijkzijndatdoorhetafleggenvaneengetuigenverklaringdirectgevaarkanwordenafgewend.

Tedenkenvaltaanhetgevaarvooreventueleanderekinderen.Ookzaldaneenafwegingmoetenwordengemaaktofdebenodigdeinformatienietopeenanderemanierkanwordenverkregen,bijvoorbeeldviaeengeconsul-teerdegemeentelijklijkschouwer.

Isdehuisartsindecasusnuwelofnietverplichteengetuigenverklaringafleggen?Nee,hijisnietverplichtdattedoen.Datzouanderszijnalsdestudentetoestemmingzouhebbengegevenofalsdeartsinconflictvanplichtenzouzijn.Ditisniethetgeval.Erisgeentoestemmingenhetgevenvaneenverklaringzounietdirectgevaarvooreenanderkunnenvoorkomen.

15Artsalsverdachteineenstrafzaak

Eenartsdiewordtverdachtvaneenstrafbaarfeitheeft–netalsiedereandereverdachte–rechtopeeneerlijkproces.Zomageenverdachtenietwordengedwongenomactiefaandienseigenveroordelingmeetewer-ken.Ditnoemenwehet‘nemoteneturbeginsel’.Hetzwijgrechtvandeverdachteendeverplichtingvoorverhorendeambtenarenomdeverdachteopditrechttewijzenishiervaneenuitwerking(art.29Sv).

Ditrechtomnietmeetehoevenwerkenaandeeigenveroordelingisech-ternietabsoluut.69Zobestaanerdiversewettelijkebepalingendiehieropeenuitzonderingmaken.Eenvoorbeeldisdateendronkenbestuurdervaneenmotorvoertuigverplichtismeetewerkenaaneenademanalyseofbloedproef.

Wanneereenartswordtverdachtvanhetplegenvaneenernstigstrafbaarfeittegeneenpatiënt,heefthetOMruimemogelijkhedenomgegevensdieonderhetmedischberoepsgeheimvallentevorderenenintezien.Hetvorderenvanhetpatiëntendossierisdanmogelijkmeteenberoepopdeverondersteldetoestemmingvandepatiënt(hetslachtoffer).

69 ZieookHR9oktober1984,NJ1985,176,LJNAC1053enEHRM17december1996,NJ1997,699,LJNZB6862

(Saunders).

48 Beroepsgeheim: arts als verdachte in een strafzaak Beroepsgeheim en politie/justitie 49

HetOpenbaarMinisterieheeftinbeginselgeenrechtompatiëntendossiersinbeslagtenemenenintezien(zieookII.9.1overhetbeslagverbod).Aanhetverschoningsrechtvanartikel98WetboekvanStrafvorderingligtdeopvattingvandewetgevertengrondslagdathetmaatschappelijkbelangdateeniederzichvrijelijkombijstandenadviestoteenartsmoetkunnenwendenzwaarderweegtdanhetmaatschappelijkbelangdatdewaarheidineenjuridischeprocedureaanhetlichtkomt.Erkunnenzichechterzeeruitzonderlijkeomstandighedenvoordoenwaarinhetbelangvandewaar-heidwelvoorgaatophetverschoningsrecht.70Wanneerzichzulkeomstandighedenvoordoenisnietinalgemenezinvasttestellen.Dievraagzaldoorderechtermoetenwordenbeantwoordwaarbijdiemoetlettenop:π deaardendeernstvanhetstrafbarefeitwaarvandeartswordtverdacht;π deaardendeinhoudvanhetmateriaaldatonderhetverschonings-

rechtvaltinrelatietothetbelangdatmethetberoepophetverscho-ningsrechtwordtgediend;

π dematewaarindebetrokkenbelangenvandepatiëntenwordengeschaadindienhetverschoningsrechtwordtdoorbroken.

Hetenkelefeitdatdeartsverdachtwordt,isniettoereikendomzijnverschoningsrechttemogendoorbreken.

Zeeruitzonderlijkeomstandighedendedenzichbijvoorbeeldvoorineensituatiemetdevolgendekenmerken:π eenartswerdverdachtvanschuldaanhetmisdrijfdooddoorschuld;π erwarengeenaanwijzingendatdeoverledenpatiëntbezwaartegende

inbeslagnamezouhebbengehad;π deinbeslaggenomengegevenswarenvancruciaalbelangvoorde

waarheidsvinding;π degegevenskondennietopeenanderewijzewordenverkregen;π debeginselenvanproportionaliteitensubsidiariteitzijninachtgenomen

(doorbrekingvangeheimhoudingstaatinverhoudingtothetbeoogdedoelenditdoelkonnietopminderingrijpendewijzewordenbereikt).

Ineendergelijkeredeneringhechtderechter(endeHogeRaad)grootgewichtaandeverondersteldetoestemmingvandepatiënt.Daardoorleidthetafwijzenvanhetberoepophetverschoningsrechtniettoteenschen-dingvandebelangenvandepatiënt.Bovendienmochtderechtermee-wegendatpatiëntenerinhetalgemeenopmogenvertrouwendatbijeenernstigvermoedenvanverwijtbaarondeskundighandelenvandeartsdegegevensuithetmedischdossierdoorjustitiezullenwordenonderzocht.71

70 HR21oktober2008.LJNBD7817.TvGR2009/9.

71 HR21oktober2008.LJNBD7817,r.o.3.5.

16Forensischarts

Voorhulpverlenersindecuratievezorggeldendegewoneregelsvanhetberoepsgeheim.Dieregelszijnnietzondermeervantoepassingindeniet-curatievesector.

Forensischartsenengevangenisartsenzijnsomsbehandelaar,somsvoerenzijeenopdrachtuitvooreenderde.Indatgevaldoorbreektderapportage-plichtinprincipedezwijgplichttegenoverdezederde(deopdrachtgever).

Deartsverteltdepatiëntwathetdoelvanhetonderzoekisenaanwiehijrapporteert.Alleenmettoestemmingvanbetrokkenemaginformatievandebehandelendesectorwordenverkregen.

behandelaarDeforensischartskaneenaantalrollenvervullen.Hetberoepsgeheimisvoorelkvanderollenverschillend.Inderolvanbehandelaar(bijarrestan-tenzorg)geldthetberoepsgeheiminvolleomvang,netalsvoorbehande-lendartsen.Datbetekentdathetberoepsgeheimgeldttegenoveriedereen,inclusiefpolitieenjustitie,uiteraardmetinachtnemingvandeinpar.I.1genoemdeuitzonderingen.

medisch adviseur Verrichtdeforensischartsalsmedischadviseurvanpolitie/justitiemedischonderzoekinopdrachtvanpolitie/justitie,dangeefthijantwoordopvoorafgesteldegerichtevragen;hijverstrektalleenrelevantemedischeinformatieendoetdatzobeperktmogelijk.Hijmoetaanbetrokkenemeedelenwathetdoelvanzijnonderzoekisenaanwiehijrapporteert.Debetrokkenekandanzelfdeafwegingmakenofhijmeewerktaanhetonderzoekenwelkeinformatiehijprijsgeeft(tenzijhetgaatomeenwettelijkeverplich-ting).Mettoestemmingvanbetrokkenekaninformatiewordenopgevraagdbijdebehandelendarts.

gemeentelijk lijkschouwer72

Inderolvangemeentelijklijkschouwerkandeartseenverzoekkrijgenvandebehandelendartsofvanjustitie.Bijeenniet-natuurlijkedoodmoethijrapporterenaandeofficiervanjustitie.Alleeninformatie,dierelevant

72 ZieookDuijst,W.L.J.M.,Gezondheidsstrafrecht,Deventer:Kluwer2009,p.37e.v.

50 Beroepsgeheim: forensisch arts Beroepsgeheim en politie/justitie 51

isvoorhetbeoordelenvandeaardvanhetoverlijden,geefthijdooraanjustitie.Medischeofandereinformatie,diegeenrelatieheeftmethetoverlijden,dientdelijkschouwervoorzichtehouden.Delijkschouwermagbijeenniet-natuurlijkedoodaanniemandinlichtingenverschaffen,dusooknietaandehuisartsoffamilieleden.Eenieder,dieinformatiewenst,moetwordenverwezennaardeofficiervanjustitie.Eventueelverstrektdeforensischartsdeinformatiemettoestemmingvandeofficiervanjustitie.Bijeennatuurlijkedoodbestaatgeenwettelijkeplichtenookgeenrechttothetinformerenvanpolitie/justitie.

Alseenbehandelendartstwijfeltaaneennatuurlijkedood,wordteenfo-rensischartsingeschakeld.73Debehandelendartsmaginditkaderslechtsdieinformatieaandeforensischartsverstrekkendieertoeheeftgeleiddatdebehandelendartsgeenverklaringvanoverlijdenkanafgeven.Gebruike-lijkisdatdebehandelendartsdegemeentelijklijkschouwerrelevanteinformatieverstrektendatdegemeentelijklijkschouwerdeinformatie,dieverbandhoudtmethetoverlijden,inzijnrapportaandeofficiervanjusti-tievermeldt.DeWetopdelijkbezorgingkentgeenwettelijkeverplichtingvoordebehandelendartsomgegevensteverstrekkenaandegemeentelijklijkschouwer.Ditisweltoegestaanalsdetoestemmingvande(overleden)patiëntdaarvoorkanwordenverondersteld.Heeftdeofficiervanjustitievragenoverdedoodsoorzaak,dankanhijzichwendentotdegemeentelijklijkschouwer.Voordebehandelendartsgeldthetberoepsgeheimjegensdeofficiervanjustitie.

In2009(Stb.2009,320)isaandeWetopdelijkbezorgingeennieuwartikeltoegevoegd(artikel10a).Datartikelintroduceerteenprocedurevoornaderonderzoeknaargevallenvanonverklaardoverlijdenvanminderjarigen(Nodo-procedure).DeNodo-procedureiseropgerichtdedoodsoorzaakbijonverklaardoverlijdenvanminderjarigenteachterhalenenteregistre-ren.Ineersteinstantieisalleenheteerstelidvanartikel10ainwerkinggetredenop1januari2010.Datlidbepaaltdatdebehandelendartsnaeenschouwingvaneenminderjarigeslechtseenverklaringvanoverlijdenaf-geeft,naoverlegmetdegemeentelijkelijkschouwer.Ditoverlegdientertoedegemeentelijkelijkschouwervanhetoverlijdenvaneenminderjarigeopdehoogtetestellen.Bovendiengeeftditdebehandelendartsdegelegen-heidzijnoverwegingenbijhetafgevenvandeverklaringvanoverlijdentetoetsen.

73 ZieookKNMGRichtlijneninzakehetomgaanmetmedischegegevens(Januari2010),par.3.6.

BijhetterpersegaanvandezehandreikingwasdedaadwerkelijkeNodo-procedurenognietinwerkinggetreden.Uitgangspuntvandieprocedureisdatdebehandelendarts(naoverleg)alleenindegevallenwaarinevidentsprakeisvannatuurlijkoverlijdeneenverklaringvanoverlijdenafgeeft.Alsdegemeentelijkelijkschouwerhetoverlijdenvandeminderjarigenietkanverklarenenerzijngeenaanwijzingenvooreenniet-natuurlijkedood,stelthijeenuitgebreid,neutraalmedischonderzoekinnaardedoodsoorzaakvanhetkind(hetNodo-onderzoek).Zijneraanwijzingenvoorniet-natuur-lijkoverlijden,danoverlegthijmethetOMenkangerechtelijkonderzoekvolgen.DebehandelendartsisverplichtominhetkadervandeNodo-procedureinformatieteverstrekkenaandeforensischarts.BijhetNodo-onderzoekkanmedischeobductievanhetlichaamnodigwordengeachtenmettoestemmingvandeouder(s)wordenverricht.Indiendeoudersdaargeentoestemmingvoorgeven,kanderechtbankvervangendetoestemmingverlenen.DeNodo-procedurewordtnaderuitgewerktinprotocollen.OverdeimplementatievandeNodo-proceduremoetnognaderebesluitvormingplaatsvinden.

penitentiair geneeskundigeDepenitentiairgeneeskundigeheeftderolvanbehandelaarenheeftderhalveeenberoepsgeheimtegenoveriedereen,inclusiefpolitie/justitie.Alsdegevangenisleidingofpolitie/justitiedegevangenisartsverzoektomeenadviestegeven,dangeldthetgeenhierbovenvermeldstaatbijderolvanmedischadviseur.


OverigePraktischepuntenbijcontactenmetpolitie/justitie

π Bijtelefonischeverzoekenvanpolitie/justitie:belzonodigterugterverificatie.

π Verzoekpolitie/justitieomhaarvragengerichtenschriftelijktestellen.π Benoemeencontactpersoonalsaanspreekpuntvoorpolitie/justitie.π Maakbijpolitie/justitiebekendwiedecontactpersoonis.π Decontactpersoonbenadertdebehandelendartsvandebetrokken

patiënt.π Dezeartsmaaktzelfdebelangenafwegingomtrenthetberoepsgeheim.

Afkortingen

AMK Advies-enMeldpuntKindermishandelingBW BurgerlijkWetboekEVRM EuropeesVerdragterbeschermingvandeRechtenvandeMensHR HogeRaadMC MedischContactNFI NederlandsForensischInstituutNJ NederlandseJurisprudentieNodo NaderonderzoekdoodsoorzaakOM OpenbaarMinisterieOvJ OfficiervanJustitieSHG SteunpuntHuiselijkGeweldSr WetboekvanStrafrechtSv WetboekvanStrafvorderingTvGR TijdschriftvoorGezondheidsrechtWBP WetbeschermingpersoonsgegevensWet BIG WetopdeberoepenindeindividuelegezondheidszorgWGBO Wetopdegeneeskundigebehandelingsovereenkomst

III

III

Beroepsgeheim en politie/justitie 5554 literatuur

Literatuur

knmg publicatiesπ Consult Arts en politie(versie3.0,2000).

π Consult De dokter en de dood(versie3.0,2002).

π StandpuntNiet-aangaan of beëindiging van de geneeskundige behandelingsovereenkomst (versie3.0,2005).

π Richtlijnen inzake het omgaan met medische gegevens(januari2010).

π KNMG Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld(maart2012).

overige publicatiesπ NVZ Handleiding Politie en justitie,Publicatienummer4-2004-002.

π Aanwijzing feitenonderzoek/strafrechtelijk onderzoek en vervolging in medische zaken. Staatscourant6oktober2010,nr.15449.

π Baniere.a.,Beroepsgeheim en verschoningsrecht,Handboekvoordeadvocaat,medischhulpverlener,notarisengeestelijke,DenHaag:SDU2008.

π BiesaartM.C.I.H.,Meersbergen,D.Y.A.van,Spreken of zwijgen,MedischContact2004,p.2043-2045.

π BiesaartM.C.I.H.,Bij twijfel zwijgen, Omgangsregels tussen arts en politie,MedischContact2001,p.964-967.

π BiesaartM.C.I.H.(red.),Checklist Politie aan de poort, Van Veen Toegepast Gezondheidsrecht,DenHaag,1996.

π CampenM.M.J.vanenVerdamT.J.,Strafrechtelijk opsporingsbelang en medisch beroepsgeheim,MedischContact1996,p.1133-1134.

π CorstensG.J.M.,Het Nederlands strafprocesrecht,Kluwer,2002.

π DasC.envanderWalG.,Het beroepsgeheim en de forensische geneeskunde,NederlandsTijdschriftvoorGeneeskunde2003,147,p.2076-2079.

π DuijstW.L.J.M.,Boeven in het ziekenhuis,Denhaag:Sdu2007.

π DuijstW.L.J.M.,Praktijkboek beroepsgeheim en informatieverstrekking in de zorg. Apeldoorn/Antwerpen:Maklu2009.

π Duijst,W.L.J.M.,Gezondheidsstrafrecht,Deventer:Kluwer2009.

π Gevers,J.K.M.,Derden waarschuwen voor gevaar: een kwestie van mogen of moeten?.TvGR,Gezichtspunt2003,nr.8.

π HubbenJ.H.,Justitie plaatst medisch beroepsgeheim onder druk,NederlandsJuristenblad1996/39,p.1633.

π DeJongE.J.C.,Het beroepsgeheim en derdenbelangen,inPreadviesVerenigingvoorGezondheidsrecht,2004,p.77-138.

π FrankenA.A., Tekst en Commentaar Strafvordering,2001,p.555.

π KasteleinW.R.,Het beroepsgeheim in rechte. Zwijgen: recht of plicht?,inPreadviesVerenigingvoorGezondheidsrecht2004,p.145-195.

π KasteleinW.R.,Het beroepsgeheim en de waarheidsvinding,TvGR1999,p.77.

π KasteleinW.R.,Beroepsgeheim en conflict van plichten, wettelijk regelen?,TvGR2002,p.69.

π LeenenH.J.J.,J.K.M.Gevers,J.Legemaate,Handboek Gezondheidsrecht Deel I,2007,p.224-249.

π J.Legemaate,Beroepsgeheim en verschoningsrecht in de gezondheidszorg. Enkele beschouwingen naar aanleiding van de rechtspraak van de Hoge Raad.NederlandsJuristenblad2009,afl.40,p.2619-2626.

π J.Legemaate, Wet cliëntenrechten moet van tafel.MedischContact,16september2010.

π J.Legemaate,De strafrechtelijke vervolging van medische zaken.NederlandsTijdschriftvoorGeneeskunde,jrg.155,nr.16(23april2011),p.761-764.

π MevisP.A.M.,De bescherming van het beroepsverschoningsrecht onder de wet BOB, in het bijzonder bij het afluisteren van telecommunicatie,DelictenDelinquent,2003,4,p.375-392.

π Mevis/Wöretshofer,in Wetboek van Strafvordering,TekstenCommentaar2001,p.266-271.

π SchalkenT.M.,Huiszoeking in ziekenhuis: wanneer weegt opsporingsbelang zwaarder dan medisch beroepsgeheim,TvGR1999,p.96-101.

π SchalkenT.M.,Opsporing en beroepsgeheim: twee conflicterende belangen,2003(AdviesaanhetErasmusM.C.,Rotterdam).

π SluijtersB.,De gezondheidszorg en het strafrecht,PreadviesVerenigingvoorGezondheidsrecht1989,p.63-66.

π WeryP.R.,De dokter en de diender, in Knelpunten rond het medisch dossier(J.Legemaate,red.),Vermande2000.

Beroepsgeheim en politie/justitie 5756 Bijlage: Aanvraagformulier Medische Informatie, SDU 2010

Bijlage:AanvraagformulierMedischeInformatie,SDU2010

In te vullen door de arts

Medische informatie betreffende (naam betrokkene): Datum onderzoek:

I. Omschrijving van het letsel. (Graag in voor een niet-medicus begrijpelijke Nederlandse termen kort omschrijven). Zo nodig gebruik maken van illustratie.A. Uitwendig waargenomen letsel:

Is er sprake van uitwendig bloedverlies? ■ gering ■ ernstig (wel/geen shock) B. Is er vermoeden van niet uitwendig waarneembaar letsel? ■ ja ■ nee is er vermoeden van inwendig bloedverlies? ■ ja ■ neeC. Psychische stoornissen en/of storingen in het bewustzijn. ■ ja ■ nee

II. Bijzondere mededelingen:

(plaats en datum)

■ aankruisen wat van toepassing is

Dit formulier is vastgesteld in overleg met de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst

© 2010 Sdu Uitgevers - nadruk verboden (10DD04) bestelnr. 652001

naam en handtekening van de arts

Bijlage: retourenveloppe

(toelichtingen z.o.z.)

AANVRAAGFORMULIER MEDISCHE INFORMATIE In te vullen door de opsporingsambtenaar

(REGIO) POLITIE TE/KONINKLIJKE MARECHAUSSEE:

Plaatsnaam:

Naam aanvrager:

Nummer proces-verbaal: Aan:

Wijkteam:

Telefoon:

Verzoek om medische informatie over: Burgerservicenummer:

achternaam: voorna(a)m(en):

geboortedatum: adres:

postcode: woonplaats:

die op (datum voorval): betrokken is geweest bij:

en in: is behandeld door:

Van dit voorval wordt proces-verbaal opgemaakt door (naam en functie verbalisant):

A. ■ Betrokkene heeft er geen bezwaar tegen dat door haar/zijn arts een beschrijving van het letsel wordt gegeven. B. ■ De politie/Koninklijke Marechaussee is niet in staat geweest betrokkene de onder A. genoemde verklaring te laten ondertekenen, omdat:

plaats : datum:

handtekening betrokkene i.g.v. een minderjarige handtekening ouder/voogd naam in blokletters en handtekening hulpofficier van justitie

SPECICIMEN

AANVRAAGFORMULIER MEDISCHE INFORMATIE In te vullen door de opsporingsambtenaar

(REGIO) POLITIE TE/KONINKLIJKE MARECHAUSSEE:

Plaatsnaam:

Naam aanvrager:

Nummer proces-verbaal: Aan:

Wijkteam:

Telefoon:

Verzoek om medische informatie over: Burgerservicenummer:

achternaam: voorna(a)m(en):

geboortedatum: adres:

postcode: woonplaats:

die op (datum voorval): betrokken is geweest bij:

en in: is behandeld door:

Van dit voorval wordt proces-verbaal opgemaakt door (naam en functie verbalisant):

A. ■ Betrokkene heeft er geen bezwaar tegen dat door haar/zijn arts een beschrijving van het letsel wordt gegeven. B. ■ De politie/Koninklijke Marechaussee is niet in staat geweest betrokkene de onder A. genoemde verklaring te laten ondertekenen, omdat:

plaats : datum:

handtekening betrokkene i.g.v. een minderjarige handtekening ouder/voogd naam in blokletters en handtekening hulpofficier van justitie

SPECICIMEN

58 Bijlage: Aanvraagformulier Medische Informatie, SDU 2010

TOELICHTING VOOR DE OPSPORINGSAMBTENAAR

1. Het aanvraagformulier dient voor het inwinnen van feitelijke medische informatie bij alle voorvallen waarbij letsel is ontstaan en waarbij medische hulp noodzakelijk werd geacht.

Bij letsel dient zowel rekening te worden gehouden met fysiek als met psychisch letsel. Als achtergrondinformatie voor de arts is het van belang dat het voorval zo concreet

mogelijk wordt omschreven.

2. De aanvraag dient te worden beoordeeld en ondertekend door een hulpofficier van justitie. Het is immer gewenst dat een zorgvuldige afweging plaatsvindt over de noodzaak tot het inwinnen van feitelijke medische informatie en dat de ontvangen informatie op een

ver antwoorde manier wordt behandeld.

3. Ondertekening door betrokkene is van belang in verband met de privacy van de patiënt en het beroepsgeheim van de arts, waarin de vertrouwensrelatie tussen arts en patiënt centraal staat.

Voor het verlenen van medewerking aan deze aanvraag is het voor de arts van belang te weten of sprake is van ‘informed consent’ van betrokkene (nl. gerichte toestemming van de patiënt na vooraf gegeven informatie met betrekking tot het doel van deze aanvraag).

Betrokkene dient er op te worden gewezen dat zij/hij door ondertekening instemt met het vrijgeven van informatie door de arts over het letsel.

Wanneer het gaat om een minderjarige dient de ondertekening (mede) te geschieden door ouder of voogd.

4. Indien de ondertekening door betrokkene niet mogelijk is, of indien betrokkene ondertekening weigert, dient de reden daarvan onder B. te worden vermeld.

TOELICHTING VOOR DE ARTS

1. Op het formulier, ondertekend door een hulpofficier van justitie, is aangegeven of de patiënt haar/zijn gerichte toestemming (informed consent) heeft verleend. In uitzon-deringsgevallen is deze gerichte toestemming niet mogelijk. De motivering daarvan is op het aanvraag formulier aangegeven. Deze motivering kan de arts van dienst zijn bij zijn beslissing of hij desondanks de instemming van de patiënt mag veronderstellen.

2. Bij psychische stoornissen en/ of storingen in het bewustzijn, behoeft alleen melding te worden gemaakt van een ernstig psychische afwijkende toestand of een gestoord bewustzijn, welke in relatie met het voorval kan worden gebracht (ernstige vormen van verwardheid, psychische shock, duur van een retrograde amnesie etc.).

3. In de ruimte bij II. Bijzondere mededelingen, heeft de arts de mogelijkheid aan te geven: - nadere medische informatie, bijv. reeds bestaande afwijkingen (net als andere informatie op het formulier dient deze feitelijk van aard te zijn); - motivering ten aanzien van een eventuele weigering het formulier in te vullen.

Dit formulier is verkrijgbaar bij: • Sdu Klantenservice: 070 - 3789880 of via• www.sdu.nl met zoekopdracht 652001• www.formulierenloket.nl domein Beveiliging, rubriek Overige.

SPECICIMEN

www.sdu.nl/

Colofon

Handreiking Beroepsgeheim en politie/justitie is een uitgave van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij

tot bevordering der Geneeskunst (KNMG), herziene versie februari 2012.

Deze richtlijn is met instemming van het Federatiebestuur op 24 mei 2018, aangepast aan de Algemene

verordening gegevensbescherming (AVG), die de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) vanaf 25 mei

2018 vervangt.

De artsenfederatie KNMG vertegenwoordigt ruim 53.000 artsen en studenten geneeskunde. Van de KNMG

maken deel uit de Koepel Artsen Maatschappij en Gezondheid (KAMG), Landelijke vereniging van Artsen in

Dienstverband (LAD), de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en

Bedrijfsgeneeskunde (NVAB), de Nederlandse Vereniging voor Verzekeringsgeneeskunde (NVVG), de Orde

van Medisch Specialisten (OMS) en de Vereniging van Specialisten in ouderengeneeskunde (Verenso).

www.knmg.nl/beroepsgeheim

Als u deze qr-code met uw mobiele telefoon scant, komt u terecht op de KNMG-website

waar de handreiking en een handzaam kaartje over het beroepsgeheim staan.

Vragen? Bel de KNMG Artseninfolijn 030 – 28 23 322 of mail naar [email protected]. Voor KNMG-leden

is dit een gratis service.

Opmaak buro-Lamp, Amsterdam

Contactgegevens KNMG Postbus 20051 3502 LB Utrecht - (030) 282 38 00 - www.knmg.nl

Overname van teksten uit deze publicatie is toegestaan onder vermelding van de volledige bronvermelding:

KNMG Handreiking Beroepsgeheim en politie/justitie, Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering

der Geneeskunst, februari 2012.

Beroepsgeheim en politie/justitie...Beroepsgeheim en politie/justitie 7 Inleiding Voor u ligt de in...

Documents

Transcript of Beroepsgeheim en politie/justitie...Beroepsgeheim en politie/justitie 7 Inleiding Voor u ligt de in...