Bergen Magazine 1 van 2006

20
Jaargang 1 November 2006 Nulnummer www.bergenmagazine.nl

description

Dit is het nulnummer van Bergen Magazine.

Transcript of Bergen Magazine 1 van 2006

Page 1: Bergen Magazine 1 van 2006

Jaargang 1 • November 2006 • Nulnummer

www.bergenmagazine.nl

Page 2: Bergen Magazine 1 van 2006

Clothing, backpacks, avalanche transceiver, ropes, harnesses and sleeping bags of top Swiss quality.For more information contact Mammut Benelux B.V., phone +31 (0)79 3300 100, www.mammut.ch

Page 3: Bergen Magazine 1 van 2006

Iedereen kent het. Het gevoel dat ons overkomt op deterugreis van vakantie zodra het landschap vlakkerwordt, zoals in mijn geval bij Kufstein, Bregenz ofFribourg. Anderen worden erdoor gekweld op hetmoment dat ze de landsgrens kruisen en het landschaper weer zo vertrouwd saai gaat uitzien. Wanneer je overde Duitse A57 richting Nijmegen huiswaarts raast, vindje dertig kilometer voor de grens zelfs nog een bord voorde afslag "Alpen". Je weet maar nooit of ze zich nogbedenken, moeten onze zorgzame oosterburen gedachthebben. Cynischer kan haast niet. En nog dichter bij huisbezwijken zelfs de hardste bikkels onder ons zodra we inde onvermijdelijke vakantiefile tot stilstand komen.Waren we nog maar in de bergen! In het Duits hebben ze er een prachtig nieuw woordvoor: Bergweh. Google vindt het al 888 keer. De moun-tain blues 126.000 keer! Zoek op "bergwee" (in plaatsvan heimwee) en de Google-machine stelt voor om naar"bergweide" verder te zoeken. Onze moedertaal laatons op het gebied van bergen wel vaker in de steek.Dan toch maar "berggevoel", goed voor 85 hits en nietzo zwaarmoedig als bij de buren. Met dit woord wetenwe precies wat we bevoelen want we missen het elkedag dat we niet in de bergen zijn.Afgelopen zomer hebben we allemaal onze portie ber-gen weer gehad! Elk jaar trekken we erheen om actiefvan de bergnatuur te genieten en zo de batterijen weerop te laden. Voor velen betekent dit samen wandelen opde alm, anderen zoeken de uitdaging in een klettersteigof een klim naar de top. Wij kunnen gewoon niet zonder.De energie die het berggevoel ons geeft maakt dat wehet in het hectische leven van alledag volhouden. En zozijn we met honderdduizenden in Nederland enVlaanderen.Wij brengen u Bergen Magazine, het eersteNederlandstalige tijdschrift speciaal voor de echte berg-liefhebber, met rijk geïllustreerde verhalen en reportagesdie iedereen die "niet zonder kan" laten dromen.Binnen het bestek van dit nulnummer kunnen we maareen kleine tip van de sluier oplichten van wat u komen-de jaren van ons kan verwachten. We hopen dat u desmaak naar meer Bergen te pakken krijgt en zich aan-meldt voor een abonnement via onze website.Het berggevoel maakt van de bergen een persoonlijkebelevenis. Laat ons alleen nog uw Bergweh verzachten.Geniet vooral, zonder mate, en verlang.

Statt Heimweh, wenn ichs richtig seh,zieht ihn zurück sein Bergeweh;elf Monat Bergweh sind allweil‘ne lange Wartezeit – Bergheil.

(Karsten Heinatz)

Berggroet,Jonathan [email protected]

Berggevoel

In dit nummerIn hoger sferen 4

Niet voor niets heeft het gebied rond het Berninamassief de bijnaam Festsaal der Alpen gekregen. De valleien rondhet mondaine Sankt-Moritz zijn bekend vanwege hun landschappelijke schoonheid en de gezonde lucht. BergenMagazine serveert een banket van acht schitterende dagwandelingen voor elke smaak en in alle seizoenen.

COVERFOTO: Wandelen tussen Alp Languard en de Paradieshütte met het Berninamassief op de achtergrond. (© ST/swiss-image.ch)

© S

T/sw

iss-

imag

e.ch

Een verticaal ijsballet 10

IJsklimmen is als een delicate dans op een verticale ijs-baan. De sport vergt een grote technische discipline engeeft een enorme sportieve en esthetische voldoening.Rogier van Rijn laat zien, waarom hij hier niet genoegvan krijgt.

Pelgrims op sneeuwschoenen 14

Een groep van internationale ambtenaren maakte afge-lopen voorjaar een tocht door de sneeuw naar hetMaria Waldrastklooster in Tirol. Velen bonden voor deallereerste keer de sneeuwschoenen aan. Paul Hespwas getuige.

Colofon 18

Vooruitblik 18

Page 4: Bergen Magazine 1 van 2006

Bergen Magazine4

In hogerWandelen in de

Festsaal der Alpen

Droomlocatie Sankt Moritzin Ober-Engadin: een brede,vlakke vallei met een parel-snoer van koele bergmerenen in de achtertuin hetBerninamassief.

Wandelen Berninamassief

Page 5: Bergen Magazine 1 van 2006

Bergen Magazine 5

sferenPiz Palü, Piz Bernina, Biancograat:

klinkende namen die bij velen enthousiasme voor de bergsport

oproepen. Tegenwoordig geniet je echter zelden alleen van de mooiste

uitzichten omdat de beste plaatsen zogemakkelijk bereikbaar zijn geworden.

TEKST ANDREA STRAUßFOTO'S ANDREAS STRAUß

Page 6: Bergen Magazine 1 van 2006

8PIZ LAGALB

(2959 M)Makkelijke wandeling, overwegend bergaf als je gebruikmaakt van de Lagalbkabelbaan die tot 60 meter onder detop gaat. Mooi uitzicht op de Palügraat, Cambrena enArlas. Beginpunt: Lagalbkabelbaan aan de Berninapas. Voorde terugweg: wandelpad aan de westkant met een beteruitzicht, helaas gedeeltelijk vlak bij de skipiste. Of meernaar het oosten, via Lej Minor en Val Minor naar het dal-station, voor liefhebbers van bloemen interessanter.850 hoogtemeter,in ruim 2 uur.

TSCHIERVAHUT

(2583 M)Via het Val Roseg direct naar de Tschiervagletsjer en deTschiervahut. Beginpunt Pontresina. Vanuit Pontresina overde brede wandelroute door het vlakke Rosegdal. VanafHotel Roseg Gletscher begint het pad te stijgen. Het laatstestuk over de morene tot aan de hut wordt steeds steiler.Vanaf het terras bij de hut kijk je op de Tschiervagletsjer, dePiz Bernina, de Piz Scerscen en de beroemde noordoost-wand van de Piz Roseg.790 hoogtemeter,3,5 tot 4 uur (waarvan 10 km over een vlakke weg doorhet Val Roseg)

PIZ ALBRIS

(3165 M)Zwaardere bergtour op de noordwestelijke buurman van dePiz Lagalb. 200 m hoger dan de Piz Lagalb en met beteruitzicht op de hele Bernina berggroep. Beginpunt: Bernina

Bergen Magazine6

estsaal der Alpen, zo noemde WaltherFlaig het Berninagebergte in de tijddat de Duitse taal nog bloemrijk wasen niemand je ervan beschuldigde

banden met de toerismebranche te hebben alsje zoiets zei. Een heerlijke tijd, waarin je jeenthousiasme zonder nadenken kon spuien,zonder te vrezen dat je lofzang massa's men-sen op de been zou brengen. Geen files, geenparkeerproblemen en geen plaatsbewijzen oftoegangskaarten voor de top.De bergen rondom Piz Palü en Piz Berninazijn allang door velen ontdekt. Wat blijft, isdat men oprecht is over de grootsheid van debergen. Eigenlijk had Flaig wel gelijk: deBernina is de Feestzaal van de Alpen.Je hoeft echt niet de beroemde tien uur duren-de tocht te maken om van het rijkgevuldefeestbuffet te kunnen genieten. Je kunt ont-spannen omdat het gebied is ontsloten doorallerlei kabelbanen, tandradbanen, liften,spoorlijnen, berghutten, restaurants, enz.Voor de kennismakingstocht kun je gebruikmaken van twee van deze geneugten, deBerninapas en de kabelbaan bij Lagalb die jebijna naar de top van de Piz Lagalb (2956 m)voert. Het enige dat je zelf nog moet doen isvia de zuidwest- of noordoostkant afdalen metuitzicht op de Piz Palü, de graat van de Piz

De mooiste p

De klim naar de Tschiervahut biedt grandioze uitzichten op het Berninamassief. F

Page 7: Bergen Magazine 1 van 2006

MUNT PERS

(3207 M)Een van de mooiste bergtoppen met het beste uit-zicht van de Bernina. Het uitzichtspunt tegenoverPalü en Bernina is absoluut aan te bevelen.Beginpunt: Diavolezzakabelbaan berg- of dalstation,het verschil is 880 hoogtemeter en 2 uur extra lopen.Vanaf het bergstation in noordwestelijke richtingover een pad, tot onder de top van Munt Pers. Via dezuidflank kom je op de top zelf. 240 hoogtemeter, 30minuten.Vervolg: de afdaling naar de Persgletsjer. De over-steek naar het Isla Pers en dan verder via deMorteratschgletsjer naar de Bovalhut, of direct naarbeneden naar de gletsjertong. Alleen te ondernemenals de omstandigheden goed zijn (zicht en gletsjer-condities) en met voldoende ervaring. Bij deDiavolezzabaan kun je anders een gids inhuren. VanMorteratsch ga je dan met de trein terug naar hetbeginpunt.

Suot aan de Berninapas. Omhooglopen door het Val daFain, via een steil pad in noordwestelijke richting kom jein de brede versnijding ten noordoosten van de top.Ongemarkeerd pad tot de top, geen makkelijk terrein! Jekunt de tocht voortzetten via het Val Languard en danvia het Lej Languard naar Pontresina.1080 hoogtemeter,3 uur tot de Piz Albris.

LEJ DA LA TSCHEPPA

(2616 M)De eenzame variant van het Lunghinmeer. Ligt aan denoordkant van Sils. Het beste uitzicht op de drie merenvan Ober-Engadin. Een mooi uitzicht op de noordkantvan het Berninamassief. Beginpunt: Julierpas, ca 1 kilo-meter na de derde haarspeldbocht. Nadat je de beekbent overgestoken, aan de noordkant steil omhoog, danzigzaggend verder aan de zuidzijde. Je komt voorbij eenpaar kleine meertjes, het pad blijft licht stijgen tot aanhet Tscheppameer. Het meer ligt eenzaam tussen PizPolaschin en Piz Lagrev.630 hoogtemeter,2 uur tot bij het meer.

FUORCLA SURLEJ

(2755 M)Een klassieker, vanwege de Corvatschkabelbaan. Je vindtop Fuorcla Surlej een paar kleine meertjes en er staat eenhut. Uitzicht op de westkant van de Bernina. Beginpunt:Corvatsch-baan in Surlej bij Silvaplana. Via het pad is het840 hoogtemeter in 2 uur. Het nauwelijks stijgende padbrengt je 60 meter hoger naar Fuorcla. Wandeling vanuit

Val Roseg erg de moeite waard, vanaf Hotel RosegGletscher via de oostflank tot aan de versnijding.950 hoogtemeter,3 tot 3,5 uur vanaf Pontresina.

LEJ DAL LUNGHIN

(2484 M)Leuke wandeling naar de oorsprong van de Inn. Uitzichtop het Bernina- en Bergellermassief. Beginpunt: Malojaaan het Silsermeer, ten zuidwesten van St Moritz. VanMaloja via een prima wandelpad naar het dorpje Pila, viade zuidoostflank van de Piz Grevasalvas tot in het ketel-dal waarin het blauwgroene Lej dal Lunghin ligt.680 hoogtemeter,2 uur stijgen.

PIZ LANGUARD

(3261 M)Een Höhenweg met veel uitzicht en een topbeklimming.Met een beetje geluk zie je steenbokken en marmotten.Beginpunt: Punt Muragl, tussen Celerina en Pontresina,bij het dalstation van de tandradbaan. Met de tandrad-baan naar boven en dan tot de Segantini-hut, 360 hoog-temeter, ca 1 uur. Hier begint de Steinbockweg die totonder de Piz Languard leidt zonder veel te stijgen of tedalen. Daar kun je naar de Piz Languard omhoog ofafdalen naar Alp Laguard. Vlak onder de top ligt deLanguardhut. Vanaf de splitsing Piz Languard/Alp Lan-guard is het 500 hoogtemeter stijgen in anderhalf uur. BijAlp Laguard kun je ook kiezen om verder met de kabel-baan naar Pontresina af te dalen.

Bergen Magazine 7

Cambrena en de Piz Arlas. Zelaten zich van hun beste kantzien. Of je gaat driekwart om dePiz Lagalb heen, voorbij LejMinor om door het Val Minor afte dalen. Het is trouwens te voettwee uur tot de top. En daar ishet alleen rustig als de kabel-baan stilstaat vanwege onderhoudswerkzaam-heden!Een kilometer naar het noorden begint in hetlanggerekte Val da Fain een bergtour van eenheel ander kaliber naar de Piz Albris (3165 m).Maar liefst tachtig centimeter hoger dan zijnbuurman Piz Lagalb en niet voorzien van eenkabelbaan. Vanaf de versnijding, ten noordoos-ten van de top, is het driehonderd hoogteme-ters omhoog over rots en zonder markeringen.Je hebt er een schitterend uitzicht, laag zie jede almen, iets hoger laten de marmotten hunwaarschuwingsgefluit horen. Nòg hoger trot-seren rotsplanten het ruwe klimaat en kleurenze bonte vlekken in het kale rotslandschap.Het uitzicht vanaf de Piz Albris is fantastischen wie niet langs dezelfde weg naar benedenwil, kan via het Val Languard zijn tocht voort-zetten en bij het blauwgroene oog van het LejLanguard een poosje pauzeren. In Pontresinawaar deze tocht eindigt, neem je dan het rode

treintje weer terug in de richting van deBerninapas tot in Bernina Suot waar je dieochtend bent begonnen.

Naar het hartHeb je al wat meer trek gekregen? We gaannaar het hart van de Bernina, midden in defeestzaal. We nemen aan de andere kant vanhet dal de kabelbaan naar Diavolezza. Vanuithet restaurant heb je door het grote panora-maraam al een geweldig uitzicht op de berg-toppen. Nóg beter en veel exclusiever is hetuitzicht vanaf de nabijgelegen Munt Pers. Dituitzichtspunt boven de Morteratschgletsjerligt op 3207 m. In één blik overzie je het helegletsjerdal: van Piz de Boval, Morteratsch, PizBernina met de Biancograat, Zupo, Bellavistatot aan de Piz Palü. Het kost maar drie kwar-tier over een relatief makkelijk wandelpad. Alsdit te weinig uitdaging voor je is, kun je ookvanuit het dal naar dit uitzichtspunt omhoog

lopen. Alleen in het begin loop jelangs skipistes en een aangelegdelawinebaan. Het verloop van hetpad wordt, naarmate je hogerkomt, steeds beter en de luchtwordt steeds schoner. Zonder meer is ook de volgendeuitbreiding aan te bevelen: het

steile pad naar de Persgletsjer, oversteken(geen markering), omlaag via het rotseilandIsla Pers dat tussen de Pers- en deMorteratschgletsjers ligt, dan deze laatste over-steken naar de Bovalhut. Trittsichere bergwande-laars hebben bij gunstige condities hierbij nor-maliter geen gletsjeruitrusting nodig, maarwel een goed oriëntatiegevoel. Je kunt deze tocht overigens ook met een gidsmaken, dat scheelt misschien wel adrenaline.De tocht wordt dan ook nog eens gelardeerdmet spannende gidsenanekdotes. Het wordt meteen duidelijk wat Flaig bedoeldemet Festsaal der Alpen: 's middags naar bovennaar de Diavolezza, zonsondergang metAlpenglühen vanachter het panoramavenster,zonsopgang op de Munt Pers, gletsjertocht,Rösti eten in de Bovalhut, en tot slot een groteijscoupe in Hotel Morteratsch terwijl je vanhet uitzicht geniet. Met het treintje ga je terugnaar de parking van de Diavolezzakabelbaan.

e panoramawandelingen

Het is duidelijk wat Flaig bedoeldemet Festsaal der Alpen: gletsjertocht,Rösti eten en tot slot een grote ijscoupe in Hotel Morteratsch

Page 8: Bergen Magazine 1 van 2006

Bergen Magazine8

We laten het mondaine Sankt Moritz achterons wanneer we stroomopwaarts langs hetSilvaplaner- en Silsermeer naar Maloja rijden,waar de En (zo heet de Inn in het Engadin, hetlokale Reto-Romaans dialect) in het meer uit-mondt.De volgende wandeling voert naar hetLunghinmeer, naar de oorsprong van de Inn.Je stijgt nauwelijks zevenhonderd meter in dezuidflank van de Piz Grevasalvas. In het plaats-je Grevasalvas werd destijds de beroemde Heidi-film opgenomen. Je loopt door het romanti-sche gehucht Pila waarna het pad snel hoogtewint. Op een vlak stuk steek je dan de Innover, gewoon, met een grote stap ben je aan deoverkant omdat de rivier hier nog zo smal enklein is. Op een hoogte van 2884 meter is hetdoel van die dag bereikt: het Lunghinmeer.Mocht je aan zwemmen denken, vergeet hetmaar, het water is ijs- en ijskoud.De wandeling naar het Tscheppameer is min-der bekend. Vanaf de Julierpas stijg je twee uurover een smal pad tot in het komvormige dalwaarin het bijna hartvormige meer ligt. Dit ishet bewijs dat er in het Berninagebied ook nogrustige en stille plekken bestaan.Na deze stilte en eenzaamheid doet enig con-trast in het programma goed. Elke Berninafanmoet het Val Roseg gezien hebben. En wel van-uit een paardenkoets! Je kunt je door bravepaarden een zestal kilometer het dal in latenvoeren, tot aan het Hotel Roseg Gletscher. Hetwandelpad bevindt zich aan de andere kantvan de rivier. Je laat het hotel letterlijk rechtsliggen en neemt het pad tussen de lariksendoor omhoog. Je doel is immers niet het hotel,maar de Tschiervahut. Het aantal bomenwordt minder, de vegetatie neemt af en hetgras wordt korter en minder groen. DeTschiervahut staat aan de rand van een morene, op 2583 meter hoogte, onder de PizTschierva en Piz Morteratsch. Je uitzicht wordtechter volledig beheerst door de Tschierva-gletsjer die tot aan het terras van de hut lijkt

te reiken. Zou het daardoor komen dat allebezoekers aan de hut zo gaan zitten dat ze dediepe gletsjerspleten en vervaarlijke seracs hetbeste kunnen zien? Boze tongen beweren dathet komt door de moderne aanbouw aan dehut, waaraan je misschien moet wennen, endat je daarom in de richting van de gletsjer ophet terras gaat zitten. Terwijl je het wasbeton

van het trappenhuis van buiten niet eens kuntzien! De Tschiervahut vormt het uitgangspuntvoor veel tochten, de Biancograat naar de PizBernina inbegrepen. Stoor je dus maar nietaan de nieuwe aanbouw en geniet gewoon vande flair van deze plek.

Spiegelingen in het meerBij het Fuorcla Surlej ben je wat verder wegvan de krakende gletsjers. En, ook niet ver-keerd, je kunt gebruikmaken van deCorvatschbaan. Deze kabelbaan brengt je van-uit Silvaplana naar een hoogte van 2700 meterwaar je oog in oog staat met de Tschierva- enRoseggletsjers. Mocht je geen genoeg krijgenvan dit panorama met toppen als deGlüschaint, Roseg, Scerscen, Bernina enMorteratsch, kijk dan in het kleine meertjewaar je alles nòg eens kunt bewonderen: liveen in spiegelbeeld. Alleen de rododendron-struiken die in kalenders de oevers van hetmeertje zo lieflijk van kleur voorzien, sorry,dat is allemaal trucage: op 2700 meter hoogteligt die vegetatiezone al ver onder ons.

Je kunt afdalen naar het Val Roseg, of eerstoversteken naar de Coazhut en dan pas afda-len. De rest (paardenkoets, treintje) is albekend.Een waardige afsluiter voor een vakantie in deBernina is Piz Languard. Het is bijzaak dat jedaarmee meteen ook het hoogste punt (3261m) van de beschreven tochten bereikt. Dit keermoet je wel gebruikmaken van de trein op detandradbaan Muottas Muragl, net als het rozegeschilderde bergstation een bezienswaardig-heid. Vanaf de schilderachtig gelegenSegantinihut steek je onder de zuidwestelijkehellingen van Piz Muragl via de Steinbockwegdoor tot onder de Piz Languard. De "Weg vande Steenbok": als je van deze imposante diereniets wil zien, zul je vroeg moeten opstaan. Naeen uitvoerig ontbijt houdt de steenbok ernamelijk van om een lange siësta te houden.Zelfs wanneer je geen enkel dier te zien krijgt,blijft dit bergpad de moeite waard. Het is hetbeste panorama dat je maar kunt denken.Na een week is wellicht ook je conditie watverbeterd en heb je misschien nog voldoendereserves over om anderhalf uur omhoog telopen tot op de Piz Languard. Vlak onder hethoogste punt staat ook nog eens deLanguardhut, maar je kunt echter ook al jebenen strekken bij Lej Languard of tussen demarmotten in het gras lager in het dal.Fanatieke wandelaars kunnen voor de terug-weg kiezen uit twee opties: een pad langs dehelling ongeveer halverwege tussen deSteinbockweg en het dal of meteen in het dalzelf naar beneden. Vanaf de Alp Languard kunje bovendien met een stoeltjeslift terug naarPontresina. Terwijl boven je de rood-witte vlag wappert,neem je het er nog maar eens van: met Rösti ofHeidelbeer-kuchen is het passend afscheid nemenvan de Festsaal der Alpen.

Vertaling: Reagens, Schoonhoven

De romantiek van het hooggebergte: met de RhätischeBahn vanuit Morteratsch richting de Berninapas.

Op de hellingen onder de Languardhut zijn vaak marmotten te zien.

De "Weg van deSteenbok": als je van deze dieren ietswil zien, zul je vroeg moeten opstaan.

Page 9: Bergen Magazine 1 van 2006

VERVOERSankt Moritz en Pontresina, de grootstecentra in de streek, zijn vanuit alle wind-hoeken te bereiken: via de Julierpas vanuithet Noorden, stroomopwaarts langs de Inndoor Unter-Engadin vanuit het oosten, overde Berninapas vanuit het zuiden en via deMalojapas wanneer men vanuit Italië viaBergell (Val Bregaglia) uit het westen komt.Beide plaatsen worden door de smalspoor-trein van de Rhätische Bahn (www.rhb.ch)vanuit Chur bediend. Internationale treinvanuit Brussel naar Chur (www.nmbs.be).De rit vanaf Chur is al een belevenis opzich en de vergezichten vanaf de trein in

het Berninagebied zelf zijn adembenemend.

MEER INFORMATIEToeristische dienst Graubünden in Chur:www.graubuenden.chToeristische dienst Pontresina,Ch-7504 Pontresina. Tel. +41 (0) 8266488.Kur- und Verkehrsverein St. Moritz,CH-7500 St. Moritz. Tel. +41 (0)8233147.Kur- und Verkehrsverein Silvaplana,CH-7513 Silvaplana, Tel. +41 (0)8248151.

BEZIENSWAARDIGHEDENMuseum Alpin in Pontresina.Kuurcentra in het beroemde kuuroord

St.MoritzSegantini-Museum in St. Moritz: sinds 1908gewijd aan de bekende kunstenaarGiovanni Segantini,www.segantini-museum.ch. In de nabijheidvan het museum is er een Segantini-thema-wandeling uitgestippeld.

KAARTENDe Schweizer Landeskarten worden opschaal 1:50.000 en 1:25.000 uitgegevenen zijn erg nauwkeurig maar bevatten wei-nig toeristische informatie of aanduidingen.Het beschreven gebied wordt gedekt doorde volgende kaarten:

1:50.000, Nr. 268 Julierpass en Nr. 269Berninapass.1:25.000, Nr. 1257 St. Moritz, Nr. 1258 LaStretta, Nr. 1276 Val Bregaglia, Nr. 1277 PizBernina en Nr. 1278 La Rösa.

PUBLICATIESWandern kompakt – Engadin, BruckmannVerlag.Wanderführer Oberengadin en AV-FührerBerninagruppe, Rother Verlag.Berninagruppe, Gebietsfuhrer, Walther &Günther Flaig, Rudolf Rother uitg. 2003.Bündner Alpen deel 5: Bernina-Gruppe undValposchiavo, Schweizer Alpen-Club.

Bergwijzer

9Bergen Magazine

Piz Bernina (4048 m), met haar beroemde Biancograat,blijft dé blikvanger van het massief.

Page 10: Bergen Magazine 1 van 2006

Bergen Magazine10

Foto-essay IJsklimmen

VERTICAAL

De zon is weggedraaid en laat zich op de noord-wanden niet meer zien. De warme kleuren vanhet najaar gaan geleidelijk over in het killelicht van de aanstaande winter. Waar kabbelen-de beekjes stromen, vormt zich nu gestaag eenijslaag. Eerst nog flinterdun, maar snel alsmaardikker. Kleine doorzichtige pegels vormen zichaan de steile rotswanden. Gevoed door velewaterdruppels groeien ze tot massieve pilarenen ijsgordijnen. Water blijft door de steeds gro-tere ijsconstructies stromen en verandert dedunne, bijna doorzichtige gordijnen in massie-ve wanden en de pegels in staalblauwe stalac-tieten. Het wachten van de ijsklimmers wordtbeloond: paleizen van ijs openen hun deuren.

Stoere mannen en vrouwen zoeken een wegomhoog in een arena van ijsmuren. In eenlange verticale dans overwinnen zij de hoogte-meters. Dit ballet leidt door een omgeving diesteeds verandert en de klimmers moeten opalles voorbereid zijn. Het zijn de holle torens,de lange spitsen, de overhangende ijswandenwaar onverwachte maneuvers nodig zijn. Slag voor slag schieten de bijlen in de flinter-dunne wand, op het moment dat het metaal inaanraking komt met het ijs vliegen, de stukkenin het rond. De ijsbijldoorn klieft zich een wegnaar binnen. De klimmer brengt langzaam zijnhangend gewicht over op deze steunpunten.Die zitten goed verankerd in het ijs. Nu de

voeten nog. De vlijmscherpe stijgijzerpuntenworden in het ijs gezet. Een goed geplaatstevoet zorgt voor rust in de armen. Zo gaat hetgeleidelijk en met gedoseerde bewegingenomhoog: bijlen, hangen, voeten, geheel inbalans.Waar elke stap de afstand naar het einddoelverkleint, vergroot het ook het gevaar: hoehoger de klimmer zich bevindt hoe dieper deval. Met behulp van ijsboren kan hij zich vol-doende zekeren. Hangend aan één arm, steu-nend op de korte punten van de stijgijzers wor-den de ijsboren ingedraaid. Even is het zeker enveilig, maar de weg gaat verder, de top is hetdoel.

IJsklimmen in de DauphinéTEKST EN FOTO’S ROGIER VAN RIJN

De dagen worden weer korter, de nachten kouder. Een ijzige koude daalt van de onherbergzame toppen richting dal.

Page 11: Bergen Magazine 1 van 2006

Bergen Magazine 11

Page 12: Bergen Magazine 1 van 2006

Bergen Magazine12

Op de top aangekomen is het avontuur nietafgelopen. Hoe mooi de wereld van ijs ook is,geen klimmer wil er blijven. Er wacht hem nogeen lange en moeilijke afdaling. De vermoeid-heid laat zich gauw gelden maar opperste con-centratie blijft geboden. Hij haalt het touwdoor een zandloper - een gat in het ijs - en ver-trouwt op zijn kennis, wanneer hij erlangsnaar beneden glijdt.

In de verticale wereld van bevroren watervallenzoeken deze sporters naar sensatie en voelen zede macht van de overwinning. Hier komenhoogteverschillen, steile ijswanden, koude,kracht, ambitie, doorzettingsvermogen, angst,maar vooral ook precisie en techniek samen inéén discipline. Op deze winterse bühne van ijsgaan de atleten fysiek en emotioneel tot hetuiterste.Deze prachtige wereld bestaat slechts luttelemaanden per jaar. Wanneer in maart de dagenlengen, loopt het seizoen van de ijsklimmersten einde. De zon draait weer de noordwandenin. Bij het eerste zonlicht springen de ijskristal-len in explosies uit elkaar waarna met luidgeraas de ijswanden instorten. De valleienmaken zich op voor de lente. Vriendelijkestroompjes spoelen het ijs weg en klaterenlangs de ontluikende voorjaarsbloemen. Voor alle ijsklimmers resten slechts de herinne-ringen en dromen ze vol verlangen naar hetvolgende winterseizoen.

Op deze wintersebühne van ijs gaan de atleten fysieken emotioneeltot het uiterste.

Page 13: Bergen Magazine 1 van 2006

Bergenmagazine 13

GOED OM WETENMateriaalOm veilig een bevroren waterval te kunnen beklimmenheeft een ijsklimmer een behoorlijke hoeveelheid materiaal nodig. Naast de klassieke alpiene uitrusting is een aantal specifieke hulpmiddelen nodig: twee tech-nische ijsbijlen, een paar moderne stijgijzers, ongeveervijftien ijsboren, rotshaken en nuts of friends (flexibelezekeringspunten). Een licht gekleurde zonnebril is aan teraden, dit om de ogen te beschermen tegen rondvliegen-de ijssplinters en de reflectie van de zon. Bij grote koudewordt er zelfs met skibril geklommen.

WaarBeklimbaar ijs is over de hele wereld te vinden, maarEuropa en Canada hebben de meest uitgelezen locaties.Waar in Canada extreme koude en blauwe luchten hetklimmen in zuidwanden aantrekkelijk maakt, bieden inEuropa vooral de noordelijk geöriënteerde wanden debeste mogelijkheden.Watervallen in Noorwegen, Italië, Frankrijk, Zwitserlanden Oostenrijk kunnen zelfs de meest verwende ijsklim-mers een leven lang bezighouden. Beroemde valleien alsFreissinières, Fournel, La Grave (Dauphiné, Frankrijk),Kanderstegg (Zwitserland), Val de Cogne (Italië) en hetStubaital en Oetztal (Oostenrijk) zijn gebieden met geva-rieerde mogelijkheden voor elk niveau.

Beginnen met ijsklimmenIJsklimmen is een van de meest extreme takken vanbergsport. Een gedegen kennis van materiaal, zekerings-technieken en bergmilieu zijn vereist voordat men ver-antwoord zelfstandig met de ijsbijlen omhoog kan. Omte starten is erg aan te raden om een cursus te volgenbij een officiële berggids of instantie. Twee Nederlandseberggidsen die deze lessen zelf organiseren zijn MartijnSchell (www.martijnschell.nl) en Michiel Engelsman(www.mountainguide.nl). In Vlaanderen geeft JanVanhees van de organisatie Namaste dergelijke cursus-sen (www.namaste-alpinisme.be).

Page 14: Bergen Magazine 1 van 2006

Pelgrimsop snee

Bergen Magazine14

Sneeuwschoenwandelen Wipptal

Page 15: Bergen Magazine 1 van 2006

mseeuwschoenen

Bergen Magazine 15

Winterwandeling boven het Wipptal

e direttissima van het Wipptal inTirol naar het Stubaital loopt via eenpas onder de berg Serles. Er is eenbronnetje op de pas, een goed punt

om even bij te komen van de klim. Op een dag inhet jaar 1392 vinden twee herders in het bos evenboven de bron een wonderbaarlijke boomstronkdie de vorm van de Maagd Maria met het KindjeJezus heeft aangenomen. De pastoor wordt erbijgehaald. Al gauw blijkt ook het bronwater won-deren te doen. Vandaar dat deze route deQuellenweg genoemd wordt.Om kort te gaan: er staat al vele eeuwen eenklooster annex pelgrimsherberg op de pas onderde Serles, Maria Waldrast. Hoewel het beeldje nogsteeds pelgrims trekt zijn de meeste gasten vande twee resterende paters bergwandelaars enlanglaufers. Wij – een groep van de VN bergsport-club in Wenen, negen nationaliteiten – gaan onsvermaken met sneeuwschoenen. Na een adembe-nemende slalom omhoog op sneeuwkettingenworden we gedropt voor een klassiek klooster.Geen skibouwsels, geen kabaal; alleen een grootterras wijst erop dat God hier in een wereldskader geprezen kan worden.De twee paters blijken Oskar en Peter te heten. DeWillibrordussen en Leonardussen van mijn jeugdzijn kennelijk uit de mode. Alleen de pater diehet restaurant runt heeft nog een lange baard eneen habijt; de ander, conciërge en manusje-van-alles, scheert zich en draagt een spijkerbroek.Onze Tunesische deelnemer Mabrouk heeft nognooit een pater ontmoet. Hij vermoedt dat detwee “kluizenaars” in het verre bergklooster

typen zijn als de achtste-eeuwse Arabische dich-ter Abu Nawas. Die vatte zijn prioriteiten in tweeregels samen: “Voor jongetjes liet ik de meisjesgaan, en voor oude wijn liet ik het water staan.”Omdat de kalief in Bagdad aanzienlijk striktereopvattingen had, zocht Abu Nawas toevlucht inde paar christenkloosters die Mesopotamië toennog rijk was. Hij is óf op bevel van hogerhand ver-giftigd, óf heeft zichzelf met alcohol vergiftigd.

KinderpretHet vriest hard als we aan de eerste tocht begin-nen. Met stijve, onwennige vingers peuter ik aande riemen van de sneeuwschoenen om ze goedstrak te krijgen. De eerste stappen. Je loopt op dieplanken net als het monster van Frankenstein.Organisator Frits stuurt direct op een steile hel-ling omlaag aan; dat vraagt natuurlijk om valpar-tijen. Dan blijkt dat de schoenen zich mooi vast-bijten in de sneeuw, en de bergstokken helpen jeje evenwicht te bewaren. Er gaan er een paaronderuit door onhandige bewegingen, maar meteen dik pak sneeuw is vallen gewoon kinderpret.Al gauw beginnen de avonturiers onder ons aaneigen routevarianten, aan "hard"loopwedstrijden,aan gemeen uitziende hellinkjes, deels wegens delol van het sneeuwbad na een misstap. Je ontdektdat sneeuw door zon, wind en terreingesteldheideen heel verschillende consistentie krijgt, en datholtes en hellingen met ondergesneeuwde strui-ken voor aardige verrassingen zorgen. Er zijn ereen paar met te kleine sneeuwschoenen – die ver-dwijnen soms tot aan hun middel.’s Avonds in het restaurant vermenigvuldigen

Onder de berg Serles in Tirol staat al vele eeuwen een pelgrimsherberg. Tegenwoordig zijn het vooral

berg- en wintersporters die de klim naar het eenzame klooster Maria Waldrast maken. Een heilige

zorgt voor hun lichamelijk en geestelijk welzijn.TEKST: PAUL HESP

D

Het Maria Waldrastkloosterboven Matrei am Brenner

(foto: Maria Waldrast)

Page 16: Bergen Magazine 1 van 2006

Bergen Magazine16

MARIA WALDRASTMaria Waldrast is een van de oudste pelgrimsoorden inTirol. Oorspronkelijk stond er op de bergpas een kapel,die in de 17e eeuw vervangen is door een barokkloos-ter. De Oostenrijkse keizer Joseph II, die een aanhangervan de Verlichting was, liet een groot aantal kloosterssluiten; daarbij was in 1785 ook Maria Waldrast. Hetklooster verviel. Boeren in de omgeving, die het gratisbouwmateriaal goed konden gebruiken, bespoedigdenhet proces. In 1845 werd met de wederopbouw begon-nen. Het NS regime sloot het klooster in 1941 en plun-derde delen van het interieur; het Mariabeeld werdechter op tijd door twee plaatselijke boeren "gekid-napt" en bracht de oorlog in de onderduik door.

zich niet alleen de vissen en de bro-den maar ook de wijnflessen op won-derbaarlijke wijze. De “echte” pater – de spij-kerbroek zien we weinig in het restaurant –drinkt tussen de bedrijven door graag een glasmet zijn gasten. Mabrouk ziet zijn vermoedensop dit punt bevestigd.

BergsteigeressenIk heb de slag van het sneeuwschoenlopengauw te pakken en promoveer de volgende dagtot sporentrekker aan het hoofd van de colon-ne. Ondanks de sneeuwschoenen is het hardwerk, want er is een dik pak losse sneeuw bijge-komen. Het tussen de bomen door slingerendespoor naar het Waldraster Jöchl is soms alleente vinden door, net als in een Fins moeras, metje stok te prikken: onder de sneeuw is het padharder. Daarbuiten verdwijnt de stok soms totaan je pols. Omlaag is geiniger: je laat jegewoon gaan. Middagpauze in de Ochsenhütte, waar eenlanglauftracé en een skihelling elkaar ontmoe-ten. We persen ons tussen de andere gasten inde kleine gelagkamer die de atmosfeer van eenwaskeuken heeft. In no time staat er ondanksde drukte een stevig Bergsteigeressen op tafel.Net als ik lekker rozig in een hoek hang, laatFrits weer opbreken. We klossen tussen licht-voetige skiërs omlaag richting GleinserMähder, een oude bergwei. De zon komt tevoor-schijn, het wordt een stuk milder. Ik stel me dewilde bloemenzee in de lente voor. Mabrouk zet tijdens het avondeten zijn studievan de Abu Nawas-incarnatie voort. Met eenmilde glimlach en zonder een spoor van stressbedient deze, net als gisteren, uur na uur devele gasten. Dit is niet de man van Mabrouksvoorstellingen. Hij wordt nieuwsgierig: kan hij,als het wat rustiger is, met pater Oskar sprekenen zijn foto nemen? Natuurlijk. Maar als puntjebij paaltje komt haakt hij af.

Thank you, father OskarDe laatste dag begint met snijdende wind enjagende sneeuw. Op de open stukken van deGleinser Steig is het bepaald arctisch. Na demiddagpauze in Gasthof Koppeneck – eenwereld van verschil met de Ochsenhütte, eengrote, kale zelfbedieningstent – zetten we ereen punt achter en koersen op het kloosteraan. ’s Middags komt toch de zon weer door, ik

doeeen rond-je solo. Als ik hetklooster weer naderstrijkt een busladingDuitse bejaarden op het terrasneer. Voor een laatste oefening inhellingklimmen kies ik de steile weidenaast het klooster. Ik zie de hoofden bene-den meedraaien, doe er dus nog een schepjebovenop. Net als ik achter de zijmuur van hetklooster uit het oog verdwijn, veroorzaak ikeen minilawine: een heel blok sneeuw laatonder me los, ik zak er tot aan mijn borst in.Met een schietgebedje – of was het krachtigertaal? – werk ik me weer los. Bad show, zoals deBritten zeggen. Gelukkig zonder publiek. Ook deze avond is de pater weer het windstille(en alziende) oog van een culinaire wervel-storm. Dit is geen Abu Nawas, maar een heili-ge! Als besluit van ons bezoek krijgen we vande eerwaarde waard een rondleiding door deprachtig gerestaureerde barokkerk. Bij hetafscheid schiet Mabrouk naar voren – nu ofnooit. “Thank you, father Oskar!” Milde pretachter de glinsterende brillenglazen: “Ich binPater Peter.”

De VIC Hiking and Mountaineering ClubDe VIC (Vienna International Centre) Hiking andMountaineering Club (http://geocities.com/vichiking) isin 1971 opgericht om de in Wenen werkende interna-tionale ambtenaren uit hun ivoren torens en de bergenin te krijgen. De club telt zo’n honderd leden; op veeltochten komen ook gasten mee. Er is een weekendpro-gramma, variërend van stadswandelingen tot meer-daagse hooggebergtetochten. ‘s Zomers zijn er boven-dien avondwandelingen aan de Weense stadsrand, diesteevast bij een Heuriger (wijnboer) eindigen.

Het barokke interieur van de kapel (Foto Marc Thijs)

Pater Peter(foto: Maria Waldrast)

Page 17: Bergen Magazine 1 van 2006

Bergen Magazine 17

LOCATIE EN VERVOERHet klooster Maria Waldrast staat 6,5 km.ten westen van Matrei am Brenner.Dichtstbijzijnde station: Matrei - ongeveereen keer per uur een trein van en naarInnsbruck. Taxibus vanaf Matrei. Met deauto: E45 richting Brennerpas, afslagMatrei; in Matrei de borden naar MariaWaldrast volgen.

MEER INFORMATIEFrater Oskar M. Dünser. Tel.:+43(5273)6219, fax: +43(5273)77091,e-mail: [email protected]:http://www.tiscover.at/maria-waldrast.

BESTE PERIODEDe ligging op 1641m garandeert sneeuwtijdens een groot deel van het wintersei-zoen. In de zomer is Maria Waldrast eenprima basis voor bergwandelingen.

ACTIVITEITENBij het klooster enkele gespoorde langlauf-banen. Bij Gasthof Koppeneck en deOchsenhütte bescheiden skiliftbedrijf. In hetzomerseizoen is het klooster bij mountain-bikers geliefd, al is het dan vooral een klimvoor ervaren bikers. Uitgebreid netwerk vangemarkeerde wandelroutes. Diverse twee-duizenders liggen binnen het bereik van degeoefende bergwandelaar (geen klimtech-niek).

REDDINGSINFORMATIEAlarmnummer Bergrettungsdienst Öster-reich: 140.

KAARTENFreytag & Berndt WK 241, 1:50.000, metgidsje.Österreichische Karte, 1: 25.000 of1:50.000, blad 148 (kleiner gebied, geengidsje, maar een veel betere kaart voor destruiner buiten de gemarkeerde paden).

Bergwijzer

SNEEUWSCHOENLOPENPraktische puntenSneeuwschoenen zijn in dichtbebost terrein prakti-scher dan ski’s, maar je bent langzamer. Je leerthet gebruik in een paar minuten: benen een beetjeuit elkaar houden en voeten goed optillen. Deschoen spreidt niet alleen je gewicht over een gro-ter oppervlak, maar heeft ook spikes die zich in desneeuw vastbijten, waardoor je redelijk steile hel-lingen kunt nemen. De sneeuwschoenen moetengroot genoeg zijn om je gewicht te dragen, zemoeten goed aan je bergschoenen passen en debindingen moeten solide en makkelijk hanteerbaar(koude handen!) zijn. Sneeuwschoenen vanbehoorlijke kwaliteit kosten al gauw zo’n tweehon-derd euro. Ook gamaschen en bergstokken zijnnodig. De stokken moeten een flinke teller hebbendie niet gelijk in de sneeuw wegzakt. Blijf waarmogelijk buiten gespoorde langlaufbanen – enbuiten gebieden met lawinegevaar!

Een dansje op sneeuwschoenen.(foto Paul Hesp)

Page 18: Bergen Magazine 1 van 2006

Bergen Magazine18

EN VERDER: In de sporen van de Samen in de Scandinavische wildernis I Wandelreportages in de Pyreneeën, Ardennen,

Karnische Alpen I Een pionierverhaal over een gevaarlijke klim in de Dauphiné I Deel 1 in een serie over fotograferen in de bergen I Boekentips en productinformatie I Milieu-actualiteit

ColofonNulnummer, november 2006Bergen Magazine is een uitgave van Virtùmedia.RedactieadresBergen MagazinePostbus 5953700 AN [email protected] www.bergenmagazine.be

Hoofdredactie - eindredactieJonathan VandevoordeAan dit nummer werkten meeOskar Dünser, Saskia Gottenbos, Paul Hesp,Wouter Maes, Rogier van Rijn, Martin Snijders,Andrea Strauss, Andreas Strauss, Peter Strookman,Marc Thijs, M.P. WeltersVormgeving en prepressKS DrukKoninklijke BDU, BarneveldDistributieVMpress

Uitgever en bladmanagementVirtùmediaPepijn Dobbelaer ([email protected])Postbus 5953700 AN ZeistTelefoon 0(031)-30-6920677Fax 0(031)-30-6913312

AbonnementsvoorwaardenBergen Magazine verschijnt 4 x per jaar.Een abonnement kan elk gewenst moment ingaan.Het abonnementsgeld is voor 2007 vastgesteld op € 19,95 voor Nederland en België. Overige landen € 27,50. Een abonnement op

Bergen Magazine is een jaar geldig en wordt automatisch verlengd, tenzij 3 maanden voor het verlopen van het abonnement schriftelijk is opgezegd.Voor vragen over uw abonnementVirtùmedia0(031)[email protected]

© Bergen Magazine. Niets uit deze uitgave mag opwelke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/ofopenbaar worden gemaakt zonder voorafgaandeschriftelijke toestemming van de uitgever.

BergenM A G A Z I N E

Nummer 1 verschijnt op 16 februari 2007 en is verkrijgbaar bij de betere boeken- en buitensportzaak.

TOPO: LES ECRINSEen rondleiding in een van de mooiste bergstreken van de Franse Alpen

ROTSVASTKletteren à la carte in de besneeuwde wand van de Cima del Coro in de Dolomieten

VERZAMELFICHESDe eerste acht verzamelfiches

met uitleg over de mooiste bergbloemen

CLOSE-UP zoomt in op de comeback

van de alpensteenbok

Volgend nummer72 PAGINA'S REPORTAGES, PRACHTIGE FOTO'S EN PRAKTISCHE INFORMATIE

Page 19: Bergen Magazine 1 van 2006

Bergen Magazine 19

Wilt u Bergen Magazine ook niet meer missen?Meldt u dan nu aan voor een abonnement en u betaalt slechts € 15,95 i.p.v. € 19,95. U kunt natuurlijk ook een abonnement cadeau geven.

Voor meer informatie www.bergenmagazine.nl

Bergen MagazineAntwoordnummer 70863700 TB ZeistNederland

Ja, ik geef een jaarabonnement op Bergen Magazine (4 nrs.) cadeau en ontvang € 4,- korting en betaal slechts € 15,95.

Naam.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorletters . . . . . . . . . . . . . . . . . . m/v

Adres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Plaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postcode .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Land .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Telefoon .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Email . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Naam.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorletters . . . . . . . . . . . . . . . . . . m/v

Adres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Plaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postcode .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Land .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Telefoon .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Email . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ja, ik machtig Virtùmedia jaarlijks het abonnementsgeld af te schrijven en ontvang € 1,- extra korting op de abonnementsprijs. (alleen voor Nederland, tot wederopzegging 3 maanden voor vervaldatum)

Giro/banknr .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . datum .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Handtekening .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

BER

GEN

MA

GA

ZIN

E

Bergen MagazineAntwoordnummer 70863700 TB ZeistNederland

Ja, ik neem een jaarabonnement op Bergen Magazine (4 nrs.) en ontvang € 4,- euro korting en betaal het eerste jaar slechts € 15,95.

Naam.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorletters . . . . . . . . . . . . . . . . . . m/v

Adres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Plaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postcode .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Land .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Telefoon .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Email . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ja, ik machtig Virtùmedia jaarlijks het abonnementsgeld af te schrijven en ontvang € 1,- extra korting op de abonnementsprijs.(alleen voor Nederland, tot wederopzegging 3 maanden voor vervaldatum)

Giro/banknr .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . datum .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Handtekening .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .B

ER

GEN

MA

GA

ZIN

E

GEV

ER

ON

TVA

NG

ER

Postzegel niet nodig

Postzegel niet nodig

Page 20: Bergen Magazine 1 van 2006

Toeristische DienstTel. +33 479 00 73 00

E-mail: [email protected]

Les Menuires is met zijn fabuleus skipistesysteem van 160 km een echt paradijs voor wintersportliefhebbers. Het geeft ook toegang tot de oneindige ruimte van Les 3 Vallées, het grootste skigebied in de wereld met 600 km pistes.

Nieuw voor deze winter:• Het sportcentrum en het bijbehorende welzijnsgebied

• Comfort en eenvoud van de handsfree skipassen

• Uitbreiding van het sneeuwgebied (10 nieuwe sneeuwspuiters)

• Opening Chalet Hotel Kaya, de eerste 4* Hotel in Les Menuires

Les Menuires, de gezellige en sportieve vakantieplaatsGelegen op een hoogte van 1.850 m is Les Menuires trouw gebleven aan haar gastvrije en functionele imago.

Bovendien kan Les Menuires nu met trots haar nieuwe architectonische gezicht tonen, gekenmerkt door chalets,hotels en residenties van hoge kwaliteit die de lokale traditionele bouw van natuursteen en hout combineren.

Kom en profiteer van de Witte Weken in Les Menuires !• Vanaf € 464 per persoon : 7 daags verblijf in een hotel half pension

+ een 6 daagse skipas Les Menuires / St martin

• Vanaf € 212 per persoon : 7 daags verblijf in een appartement (4 persoons) in een residentie

+ een 6 daagse skipas Les Menuires/ St Martin

Andere tarieven en boekingen via:Les Menuires Reservation - Tel. +33 479 00 79 79

Email: [email protected] - Web: www.lesmenuiresreservation.com

De enorme ruimte van Les 3 Vallées

Les Menuires

Pam

ple

mou

sse

+33

479

37

87 6

6-

Vera

ntw

. fot

o's:

P. J

acqu

es/F

oc -

Mar

c B

éran

ger/

Foc

- P.

Roy

er -

G. L

ansa

rd