Innovatie aan het bed bij Rijnstate André Noorlander Corné Eshuis Jan van de Weerd.
Benchmark Twentse Gemeenten - Eshuis · 2019-02-22 · Financiële kengetallen Hoe rijk of hoe arm...
Transcript of Benchmark Twentse Gemeenten - Eshuis · 2019-02-22 · Financiële kengetallen Hoe rijk of hoe arm...
Almelo
Enschede
Hellendoorn
Hengelo
Hof van Twente
Losser
DinkellandTubbergen
Haaksbergen
Rijssen-Holten
Twenterand
Wierden
OldenzaalBenchmark Twentse
Gemeenten
22 februari 2019
2
Inhoudsopgave
Inleiding 3
Belastingdruk 5
Financiële kengetallen 6
Weerstandscapaciteit 7
Grondbeleid 9
Baten en lasten 10
Overzicht baten en lasten per taakveld 11
Inleiding
Iedere burger heeft met de gemeente te maken. Sowieso maken we jaarlijks een fors
bedrag over aan onze gemeente voor onroerend zaakbelasting, riool- en afvalstoffen-
heffing. Daarnaast gaat een belangrijk deel van de belastingen die wij betalen
(loonheffing, btw, etc.) via het Rijk weer terug naar de gemeenten. Maar hoeveel geld
gaat er in een gemeente om? En wat doet de gemeente met ons geld?
Hebben gemeenten geld over of juist tekort?
Om meer inzicht te geven in het gemeentelijke reilen en zeilen moeten gemeenten
vanaf 2017 extra informatie geven over bijvoorbeeld hun overheadkosten en aan welke
taken zij hun geld besteden. Dat bracht ons op het idee om op basis van de jaarreke-
ning 2017 en de begroting 2019 van de 14 Twentse gemeenten een benchmark op te
zetten. Daarbij vergelijken we niet alleen de 14 gemeenten onderling, maar ook hoe de
Twentse gemeenten het doen ten opzichte van de rest van Nederland.
Wist u dat in de begroting van de Twentse gemeenten jaarlijks meer dan € 2 miljard
omgaat? Of dat ultimo 2017 de 14 gemeenten een bedrag van ruim een half miljard
euro in grondexploitaties hebben geïnvesteerd? En daar € 185 miljoen verlies op
hebben afgeboekt?
Bij de vergelijking met de rest van Nederland liepen wij, bij Eshuis Accountants
en Adviseurs, tegen een aantal opvallende zaken aan:
• De Twentse burger betaalt meer gemeentelijke belastingen
• In 2019 teren de Twentse gemeenten fors in op hun reserves,
meer dan de rest van Nederland
• De Twentse gemeenten zijn armer dan de gemiddelde Nederlandse gemeente,
maar laten qua financiële reserves niet het achterste van hun tong zien
Ook de onderlinge vergelijking van de 14 Twentse gemeenten levert
interessante informatie op:
• Een burger in Haaksbergen betaald bijna 37% meer gemeentelijke belastingen
dan een burger in de gemeente Rijssen-Holten
• De balans van Almelo bestaat voor 97% uit schulden, die van
Hof van Twente ‘slechts’ voor 45%.
• De gemeente Borne verwacht met haar grondexploitaties meer dan € 20
miljoen te verdienen, de gemeente Almelo raamt een verlies van € 52 miljoen.
3
Inleiding
Tot slot nog het volgende: In 2015 heeft er een omvangrijke decentralisatie in het
sociale domein plaatsgevonden waarbij de uitvoering van de WMO en de Jeugdzorg bij
gemeenten zijn neergelegd. Voor alle gemeenten is het een worsteling om de financiën
van die verkapte bezuinigingsoperatie op orde te krijgen. Dat is ook verdraaid lastig,
want de gemeente heeft maar beperkte knoppen om aan te draaien en de vraag neemt
alleen maar toe. Daarom verbaasde het ons dat de uitgaven op dit terrein in de
begroting 2019 ten opzichte van voorgaande jaren nauwelijks stijgen.
Steken gemeenten de kop in het zand? Dan kun je voorspellen dat in 2019 meer
gemeenten met onverwachte tekorten worden geconfronteerd zoals onlangs de
gemeente Hellendoorn met een tekort van € 3 miljoen over 2018.
Veel observaties roepen de vraag op: Waarom is dat zo? Soms zijn die vragen
eenvoudig te beantwoorden, vaak ook niet of niet eenduidig. Daarom treft u in deze
benchmark geen uitgebreide analyse aan. Wij leggen de vraag graag bij de gemeente
terug, denken zo nodig met uw mee en hopen dat de beantwoording bijdraagt aan een
nog beter functionerend lokaal bestuur in Twente.
Een van de ambities van Eshuis is om de sociaal-economische impact van onze klanten
te vergroten. Als wij met deze benchmark een klein steentje kunnen bijdragen aan het
functioneren van de Twentse gemeenten is onze missie geslaagd.
4
Voor vragen over deze benchmark kunt u contact opnemen met Elbert Dijkgraaf op 06 - 11 789 689 of [email protected]. Onder ons motto “per saldo persoonlijker” staat hij u graag te woord.
Belastingdruk
Gemeenten krijgen hun geld uit diverse bronnen. De uitkering uit het gemeentefonds is
de belangrijkste, want deze vormt meer dan de helft van de gemeentelijke inkomsten.
De onroerendzaakbelasting (OZB) en de riool- en afvalstoffenheffing vormen ongeveer
15% van de gemeentelijke inkomsten, maar nemen in de lokale politiek een belangrijke
plaats in. Een belangrijk verschil tussen de riool- en afvalstoffenheffing enerzijds en de
OZB anderzijds is dat de eerste alleen ter dekking van de werkelijk gemaakte kosten
voor riool en afvalinzameling dienen. De OZB is een echte lokale belasting waarvan
de gemeente de hoogte zelf mag bepalen en die de gemeente naar eigen wens mag
besteden.
Wij hebben de ontwikkeling van de OZB en de heffingen (hierna gemakshalve:
gemeentelijke belastingen) over de periode 2016 tot en met 2019 per gemeente
op een rij gezet en vergeleken met landelijke gemiddelden. Daarbij vallen een
aantal zaken op:
• Twentse gemeenten zijn zo’n 5% duurder dan het landelijke gemiddelde.
De gemiddelde gemeentelijke belastingen bedragen € 756 per huishouden ten
opzichte van € 721 landelijk.
• De belastingdruk in Twente is stabiel, de gemiddelde stijging van de
gemeentelijke belastingen over de periode 2016 tot 2019 bedraagt 1,5%.
Uiteraard zijn er verschillen, in Oldenzaal neemt de belastingdruk met 5% af,
in Hellendoorn met 9% toe.
• De onderlinge verschillen zijn groot, de gemeente Rijssen-Holten is met een
bedrag van € 604 per huishouden het goedkoopst, de gemeente Haaksbergen
met € 825 de duurste.
“Twentse burgers betalen meer
belasting aan hun gemeente”
Zoals aangegeven dienen de riool- en afvalstoffenheffing uitsluitend ter dekking van de
door de gemeente gemaakte kosten. Tegen die achtergrond zijn de grote verschillen
in heffingen tussen de Twentse gemeenten frappant. Blijkbaar maakt de ene gemeente
veel meer kosten voor riool en afvalinzameling dan de andere. De gemeente Tubbergen
kan het voor € 311 per huishouden doen, de gemeente Haaksbergen heeft met € 516
per huishouden 66% meer nodig. Overigens dalen de kosten van afval en wel met 11%
ten opzichte van 2017, waarschijnlijk door de geleidelijke invoering van diftar in Twente
waardoor mensen bewuster met hun afval omgaan.
5naar de tabellen
Financiële kengetallen
Hoe rijk of hoe arm is mijn gemeente? Die vraag is niet zo maar te beantwoorden, want
een gemeente is geen bedrijf. Je zou überhaupt de vraag kunnen stellen of een rijke ge-
meente zijn taken wel serieus neemt, want er is blijkbaar nog veel geld niet uitgegeven.
Om enige richting te geven aan hoe een gemeente er financieel voorstaat heeft het
ministerie van BZK 5 kengetallen gedefinieerd:
• Netto schuldquote: Hoeveel heeft een gemeente geleend?
• Solvabiliteit: Hoeveel reserves heeft een gemeente?
• Grondexploitatie: Hoeveel heeft een gemeente in grond geïnvesteerd?
• Structurele exploitatieruimte: Hoeveel houdt een gemeente jaarlijks over?
• Belastingcapaciteit: Hoeveel kan een gemeente de belastingen verhogen?
“Twentse gemeenten zijn armer………”
Wat in de eerste plaats opvalt is dat de gemiddelde Twentse gemeente op alle 5 ken-
getallen slechter scoren dan het landelijk gemiddelde. Daarnaast springt in het oog
dat de laatste jaren alle kengetallen (behalve grondexploitatie) erop achteruitgaan.
Twentse gemeenten lenen meer, halen meer geld uit hun reserves, houden per jaar
structureel minder over en hebben minder ruimte om de belastingen te verhogen.
Ook de landelijke kengetallen verslechteren trouwens.
De solvabiliteit gaat het hardst achteruit. Bedroeg deze voor de Twentse gemeenten
ultimo 2017 31%, in 2019 daalt deze door stevige grepen in de reserves naar nog geen
24%. Ook landelijk daalt de solvabiliteit van gemeenten, maar veel minder hard: van
ruim 35 naar ruim 32%. 5 Twentse gemeenten zitten qua solvabiliteit in de hoogste
risicocategorie (<20%): Almelo, Haaksbergen, Hengelo, Hellendoorn en Enschede. Ook
hier zijn de onderlinge verschillen groot: Rijssen-Holten en de Hof van Twente hebben
met respectievelijk 41% en 55% de meeste reserves.
Wat de grondexploitatie betreft springt de gemeente Borne eruit. Een percentage van
hoger dan 35% wordt als de hoogste risicocategorie gezien. In Borne is de boekwaarde
van de grond (m.n. de Bornsche Maten en de Veldkamp) ultimo 2017 zelfs 90% van de
totale begroting. De eerstvolgende in het Twentse rijtje is Hengelo met een percenta-
ge van 29%. Overigens blijkt uit de cijfers ook dat Twentse gemeenten, ook Borne en
Hengelo, hun grondposities voorzichtig aan het afbouwen zijn.
6naar de tabellen
Weerstandscapaciteit
Naast het vermelden van de financiële kengetallen moeten gemeenten ook een
inschatting maken van de risico’s die zij lopen, die vertalen naar een bedrag en dat
vergelijken met het geld dat zij beschikbaar hebben om deze risico’s op te vangen.
In formelere termen: De gemeente moet de benodigde weerstandscapaciteit afzet-
ten tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. Als de weerstandsratio (beschikbare
gedeeld door benodigde capaciteit) hoger is dan 1 is er sprake van voldoende weer-
standsvermogen. En uiteraard, hoe hoger de ratio, hoe beter de financiële positie van
die gemeente. In totaal houden de Twentse gemeenten in 2019 ruim € 190 miljoen
achter de hand voor risico’s, in 2017 was dat € 225 miljoen. Die daling komt trouwens
niet omdat gemeenten minder geld voor risico’s nodig achten, maar omdat er door
het opmaken van reserves domweg minder vrij geld beschikbaar is. De risico’s voor de
Twentse gemeenten in 2019 zijn berekend op € 156 miljoen, er is dus een ruime € 30
miljoen aan reserves over.
“…..maar doen zich ook armer voor”
Uit de beoordeling van de ratio’s van Twentse gemeenten blijkt dat er sprake is van
veel subjectiviteit en een zekere mate van doelredenering. Armere gemeenten slepen
er van alles bij (bestemde reserves, stille reserves, niet-benutte belastingcapaci-
teit) om het beschikbare weerstandsvermogen enigszins op peil te krijgen. Rijkere
gemeenten nemen veelal alleen hun algemene reserve mee. Ook de risicoinschatting
per gemeente verschilt enorm. Niet alleen wat de soort risico’s betreft, maar ook de
vertaling daarvan naar bedragen.
Ter illustratie, de gemeente Rijssen-Holten schat de financiële omvang van haar risico’s
in op € 20 miljoen. Qua inwoneraantal vergelijkbare gemeenten als Hellendoorn en
Twenterand ramen de risico’s op respectievelijk 7 en 4 miljoen euro. En de veel grotere
gemeenten als Almelo en Hengelo op respectievelijk € 11 en 21 miljoen. Rijssen-Holten
heeft een beschikbaar weerstandsvermogen van € 24 miljoen en komt daarmee op een
ratio van 1,17. Hellendoorn en Twenterand hebben veel minder weerstandsvermogen
beschikbaar, resp. € 10 en 7 miljoen, maar komen uit op hogere ratio’s van 1,44 en 1,57
en zijn op papier dus financieel gezonder.
7
Weerstandscapaciteit
Op basis van deze benchmark durven wij de conclusie wel aan dat diverse gemeenten
zich armer voordoen dan ze zijn. Iedere gemeente heeft stille reserves, bijna iedere
gemeenten heeft nog onbenutte belastingcapaciteit, bijna iedere gemeente heeft
bestemmingsreserves waarvan de bestemming minder vastligt dan de naam doet
vermoeden, maar laat die bij de beoordeling van de weerstandsratio buiten beschouwing.
Ook qua inschatting van risico’s kunnen gemeenten naar onze mening van elkaar
leren. Natuurlijk zijn er verschillen in het risicoprofiel per gemeente, bij Enschede staat
FC Twente op nummer 1, bij Hengelo de renovatie van het stadhuis op nummer 2 en
speelt de verbindingsweg in Borne een prominente rol, maar dat kan bij lange na niet
alle verschillen in risico’s verklaren. Waarom schat Wierden de ontwikkelingen in het
Gemeentefonds als belangrijkste risico in en komt deze bij bijv. Haaksbergen en Hen-
gelo niet voor? Of waarom schatten Almelo en Enschede het RBT (Businesspark XL) als
een belangrijk risico in, terwijl Borne en Hengelo die eveneens in het RBT participeren
dit niet als risico hebben gekwantificeerd. Risico’s die wel bij de meeste gemeenten
voorkomen zijn de decentralisatie in het sociale domein (WMO en Jeugdzorg) en
grondexploitaties. Die laatste is enigszins verbazend, want voor de verliezen die
op grondexploitaties worden geraamd zijn als het goed is al toereikende
voorzieningen getroffen.
8naar de tabellen
Grondbeleid
Grondbeleid is een middel om ruimtelijke doelstellingen op het gebied van de volks-
huisvesting, lokale economie, natuur en groen, infrastructuur en maatschappelijke
voorzieningen te verwezenlijken. In de 90’er jaren en het begin van deze eeuw hebben
gemeenten hier veel geld mee verdiend. De bomen groeiden echter niet tot in de he-
mel, ongeveer 10 jaar geleden is de situatie radicaal veranderd.
Ultimo 2017 hadden de 14 Twentse gemeenten een bedrag van ruim een half miljard
euro in gronden geïnvesteerd. Van deze € 516 miljoen verwachten de gemeenten
dat een bedrag van € 185 miljoen (ultimo 2016 € 164 miljoen) niet zal worden terug-
verdiend, omgerekend een verlies van ongeveer € 300 per inwoner. Voor het over-
grote deel zitten deze verlieslatende grondcomplexen bij de drie grote gemeenten,
een bedrag van bijna € 155 miljoen, waarbij de gemeente Hengelo in 2017 nog een
extra bedrag van € 12 miljoen aan de verliesvoorziening heeft toegevoegd.
“Twentse gemeenten verliezen veel op grondexploitaties, met name de grote drie”
De meeste gemeenten (behoudens de drie grote gemeenten, Hellendoorn en
Rijssen-Holten) verwachten overigens per saldo winst op de grondexploitaties.
Deze 9 gemeenten ramen voor de komende jaren een winst op de gronden van
ruim € 50 miljoen.
De verliezen lopen de laatste jaren licht terug, met name door de aantrekkende
woningverkopen. De verkopen van bedrijventerreinen blijven een punt van zorg.
9naar de tabellen
Baten en lasten
In financieel opzicht lijken de Twentse gemeenten in 2017 goed te hebben geboerd
met een voordelig saldo onderaan de streep van ruim € 49 miljoen. Hierbij moet echter
worden aangetekend dat dit voor een groot deel incidentele inkomsten betreft. Ultimo
2017 hebben de gemeenten besloten hun aandelen in Vitens aan de provincie Over-
ijssel te verkopen. Daarnaast heeft Almelo vanwege haar nijpende financiële positie
tegelijkertijd ook haar belang in Enexis aan de provincie verkocht. In totaal bedroeg de
deal ca. € 40 miljoen.
In de begroting 2019 is de situatie omgekeerd. Om de begroting sluitend te krijgen
onttrekken de Twentse gemeenten een bedrag van ongeveer € 28 miljoen uit hun
reserves. Van deze € 28 miljoen wordt € 16 miljoen gebruikt om incidentele lasten
te dekken. Door deze ‘greep’ uit de reserves daalt de solvabiliteit van de Twentse
gemeenten naar gemiddeld 24%, ver onder het landelijk gemiddelde.
“Twentse gemeente hielden in 2017 bijna € 50 miljoen over, voor 2019 wordt € 30 miljoen tekort verwacht”
Sinds 2017 zijn gemeenten verplicht meer inzicht in de overheadkosten te geven. De
gemiddelde overheadkosten bedroegen in 2017 8,22% van de totale uitgaven. In 2019
is dit opgelopen naar 8,65%, onder andere door stijgende loonkosten van het ambtelijk
apparaat en investering in ICT. Opvallend is dat procentueel gezien de overheadkosten
in de drie grote gemeenten het laagst zijn.
De stijging van overheadkosten is het grootst in Hengelo en Rijssen-Holten waar de
overheadkosten 2019 ten opzichte van 2017 met bijna een kwart toenemen. In hoever-
re de in begroting en jaarrekening vermelde overheadkosten een getrouw beeld geven
is de vraag. Als wij het geheel van uitkomsten bezien rijst het vermoeden dat gemeen-
ten verschillend met de toerekening van overheadkosten omgaan.
10naar de tabellen
Overzicht baten en lasten per taakveldOm de gemeentelijke uitgaven en inkomsten beter onderling vergelijkbaar te maken
moet sinds 2017 een overzicht baten en lasten per taakveld worden gepresenteerd.
Voor deze benchmark hebben wij het saldo per taakveld gedeeld door het aantal inwo-
ners per gemeente. In onderstaande tabellen hebben wij voor de belangrijkste taakvel-
den de drie ‘duurste’ en drie ‘goedkoopste’ gemeenten vermeld. De bestendigheid van
het uitgavenpatroon valt sowieso op. Als een gemeente in 2017 hoge uitgaven op een
taakveld had, was dit in 2019 in veel gevallen ook zo. Voor een deel is dit beleidsmatig
bepaald (bijv. subsidies voor sportverenigingen of onderhoud openbaar groen), voor
een deel is het simpelweg zo dat veel kosten (met name rente en afschrijving) voor
lange termijn vastliggen.
“Steken Twentse gemeenten hun kop in het zand?”
11naar de tabellen
Sport, Veilig- Verkeer en cultuur en SociaalGemeente heid vervoer Onderwijs recreatie domein Toelichting
Almelo 148 1.477 Kosten parkeren veel hoger dan opbrengst parkeren (€ 42 vs € 26), WMO en JZ duurste van Twente (€ 583)
Borne 65 117 278 Enerzijds meer subsidies sportverenigingen en sportaccomodaties, beide hoogste van Twente (€ 42 resp. € 91), anderzijds ook hoogste uitgaven openbaar groen (€ 104)
Dinkelland 140 559
Enschede 90 1.565 Hoogste uitgaven crisisbestrijding en brandweer (€ 71) Hoogste uitgaven op geëscaleerde zorg 18+ (€ 339), o.a. beschermd wonen
Haaksbergen 92 152 442 Hoogste uitgaven op OOV (€ 32) Idem op V&V (€ 152)
Hellendoorn 70 162 72 Hoge kosten op parkeren (€ 20)
Hengelo 96 81 236 1.087 Hoogste kosten op cultuur (€ 62) (theater, metropool etc.)
Hof van Twente 71 235 Hoge kosten op sportaccomodaties (€ 92) cultuur (€ 35)
Losser 87 146
Oldenzaal 97 Rijssen-Holten 120 Hoge kosten leerlingvervoer (na Twenterand hoogste met € 53), ook een na hoogste op onderwijshuisvesting (€ 66) (na Borne)
Tubbergen 63 148 622
Twenterand 127 1.041 Hoogste op leerlingvervoer (€ 88) Opvallend hoog zijn kosten begeleide participatie (€ 477) (o.a. Soweco en Larcom)
Wierden 67 Gemiddelde 79 119 95 197 875
Jaarrekening 2017
Legenda: Rood, de drie duurste gemeenten per taakveld in € per inwoner
Groen, de drie goedkoopste gemeenten per taakveld in € per inwoner
Sport, Veilig- Verkeer en cultuur en SociaalGemeente heid vervoer Onderwijs recreatie domein Toelichting
Almelo 162 1.534 Kosten parkeren veel hoger dan opbrengst parkeren (€ 54 vs € 27) WMO en JZ duurste van Twente (€ 622)
Borne 70 126 242 Op 1 na hoogste kosten op onderwijshuisvesting (€ 84) (na Hengelo) Enerzijds meer uitgaven sportaccomodaties, anderzijds ook op 1 na hoogste uitgaven openbaar groen (€ 98)
Dinkelland 132 65 693 Samen met Tubbergen hoogste uitgaven op OOV (resp. € 60 en € 55)
Enschede 1.601 Hoogste uitgaven op geëscaleerde zorg 18+ (€ 402), o.a. beschermd wonen
Haaksbergen 154 68 158 693 Op een na hoogste kosten V&V (€ 154) (na Almelo)
Hellendoorn 173 70 Hoge kosten op parkeren (€ 18)
Hengelo 109 119 1.066 Hoogste kosten onderwijshuisvesting (€ 88)
Hof van Twente 268 Hoge kosten op sportaccomodaties (€ 102) cultuur (€ 57)
Losser 87 143
Oldenzaal 102 123 249 Hoge kosten onderwijshuisvesting (€ 84) Hoogste kosten openbaar groen (€ 104)
Rijssen-Holten 93
Tubbergen 130 63 148 Zie Dinkelland
Twenterand 70 1.087 Opvallend hoog zijn kosten begeleide participatie (€ 514) (o.a. Soweco en Larcom)
Wierden 75 107 172 648 Gemiddelde 92 134 93 204 930 2019
Gemiddelde2017 79 119 95 197 875 stijgingProcentuele 17 12 -2 4 6
Begroting 2019
Legenda: Rood, de drie duurste gemeenten per taakveld in € per inwoner
Groen, de drie goedkoopste gemeenten per taakveld in € per inwoner
13
Overzicht baten en lasten per taakveld
14naar de tabellen
Als de uitgaven per taakveld 2017 en 2019 worden vergeleken valt op dat op gebied van
Veiligheid en Verkeer en vervoer de uitgaven het meest stijgen, resp. met 17 en 12%.
Zo hebben de Twentse gemeenten in 2018 de handen ineengeslagen om weerbaarder
te worden tegen ondermijning door criminele organisaties. Wij hadden verwacht dat de
uitgaven Sociaal domein in de begroting 2019 hard zouden stijgen. In de eerste week
van februari kwam bijvoorbeeld de gemeente Hellendoorn in het nieuws door een
tekort van 3 miljoen. Gemiddeld genomen stijgen de uitgaven op het Sociaal domein
in 2019 echter met slechts 6% ten opzichte van 2017.
Dat doet vermoeden dat gemeenten de situatie te rooskleurig inschatten. De vraag
naar WMO en met name Jeugdzorg neemt landelijk, en ook in Twente, namelijk
toe. Gemeente hebben echter maar weinig knoppen om aan te draaien omdat het
landelijk beleid betreft dat de gemeente in medebewind uitvoert. Het zou ons niet
verbazen als de komende tijd meer gemeenten a la Hellendoorn in het nieuws
komen omdat er tekorten op het sociaal domein zijn geconstateerd.
OZB
Gemeente 2016 2017 2018 2019 landelijk gem. 2018
Twenterand 293 310 316 392 274
Dinkelland 358 381 381 381 274
Borne 350 357 358 375 274
Losser 336 342 347 353 274
Hellendoorn 319 325 335 343 274
Tubbergen 298 275 311 315 274
Haaksbergen 295 307 304 309 274
Wierden 305 299 291 302 274
Almelo 275 273 286 294 274
Hengelo 260 264 276 281 274
Enschede 264 265 272 276 274
Hof van Twente 266 261 266 271 274
Oldenzaal 249 254 261 266 274
Rijssen-Holten 221 222 224 228 274
Gemiddelde 292 295 302 313 274
Afvalstoffenheffing
Gemeente 2016 2017 2018 2019 landelijk gem. 2018
Enschede 303 263 264 264 253
Almelo 269 274 252 252 253
Wierden 242 248 236 236 253
Hof van Twente 252 248 223 229 253
Borne 237 243 213 218 253
Oldenzaal 279 254 215 212 253
Hellendoorn 194 201 201 210 253
Hengelo 251 248 213 202 253
Losser 174 176 179 189 253
Rijssen-Holten 205 185 168 178 253
Twenterand 234 236 176 165 253
Haaksbergen 188 182 159 162 253
Dinkelland 159 162 125 130 253
Tubbergen 122 122 117 122 253
Gemiddelde 222 217 196 198 253
15
Belastingdruk
terug naar tekst
Rioolheffing
Gemeente 2016 2017 2018 2019 landelijk gem. 2018
Haaksbergen 348 354 354 354 194
Hof van Twente 308 311 286 286 194
Dinkelland 262 262 262 271 194
Wierden 251 255 260 271 194
Hellendoorn 240 247 255 266 194
Almelo 211 226 240 257 194
Losser 214 250 250 255 194
Enschede 209 221 233 245 194
Twenterand 240 245 250 240 194
Hengelo 206 213 220 228 194
Rijssen-Holten 191 194 195 198 194
Oldenzaal 179 186 192 191 194
Tubbergen 182 182 182 189 194
Borne 177 186 174 171 194
Gemiddelde 230 238 240 244 194
Totaaloverzicht
Gemeente 2016 2017 2018 2019 landelijk gem. 2018
Haaksbergen 831 843 817 825 721
Hellendoorn 753 773 791 819 721
Wierden 798 802 787 809 721
Almelo 755 773 778 803 721
Losser 724 768 776 797 721
Twenterand 767 791 742 797 721
Hof van Twente 826 820 775 786 721
Enschede 776 749 769 785 721
Dinkelland 779 805 768 782 721
Borne 764 786 745 764 721
Hengelo 717 725 709 711 721
Oldenzaal 707 694 668 669 721
Tubbergen 602 579 610 626 721
Rijssen-Holten 617 601 587 604 721
Gemiddelde 744 751 737 756 721
16
Belastingdruk
terug naar tekst
Nettoschuldquote
Nettoschuldquote Nettoschuldquote Nettoschuldquote
Gemeente jaarrekening 2017 begroting 2018 begroting 2019
Borne
Hellendoorn
Hengelo
Haaksbergen
Almelo
Enschede
Rijssen-Holten
Hof van Twente
Wierden
Oldenzaal
Twenterand34,4%
Losser
Dinkelland
Tubbergen
Gemiddelde Twente
Gemiddelde landelijk
123,0%
137,0%
71,2%
76,0%
77,0%
55,0%
44,0%
23,0%
39,2%
34,0%
34,4%
36,1%
17,4%
-8,5%
54%
47%
127,0%
124,0%
99,8%
94,0%
84,0%
67,0%
57,0%
61,0%
60,2%
56,0%
25,2%
38,0%
24,0%
-14,4%
64%
62%
145,0%
139,0%
95,2%
86,0%
80,0%
71,0%
67,0%
64,0%
54,9%
54,0%
35,2%
33,6%
17,2%
-17,5%
66%
65%
Solvabiliteit
Solvabiliteit Solvabiliteit Solvabiliteit
Gemeente jaarrekening 2017 begroting 2018 begroting 2019
Hof van Twente
Rijssen-Holten
Oldenzaal
Tubbergen
Losser
Dinkelland
Borne
Twenterand
Wierden
Enschede
Hellendoorn
Hengelo
Haaksbergen
Almelo
Gemiddelde Twente
Gemiddelde landelijk
69,0%
51,0%
47,0%
61,7%
34,9%
49,1%
27,0%
31,0%
26,2%
15,0%
11,0%
5,6%
3,0%
3,0%
31%
35%
58,0%
40,0%
38,0%
38,1%
32,6%
32,3%
24,0%
24,1%
23,6%
10,0%
10,2%
5,1%
3,0%
2,0%
24%
33%
55,0%
41,0%
39,0%
32,8%
30,9%
30,7%
26,0%
24,6%
23,9%
9,0%
8,7%
4,9%
4,0%
3,0%
24%
32%
17
Financiële kengetallen
terug naar tekst
Grondexploitatie
Grondexploitatie Grondexploitatie Grondexploitatie
Gemeente jaarrekening 2017 begroting 2018 begroting 2019
Borne
Wierden
Hengelo
Oldenzaal
Hellendoorn
Almelo
Rijssen-Holten
Haaksbergen
Hof van Twente
Dinkelland
Twenterand
Enschede
Losser
Tubbergen
Gemiddelde Twente
Gemiddelde landelijk
85,0%
35,0%
31,0%
15,0%
16,7%
17,0%
12,0%
9,0%
11,0%
14,6%
8,3%
6,0%
6,8%
0,2%
19%
17%
78,0%
26,3%
26,1%
17,0%
16,2%
16,0%
14,0%
13,0%
11,0%
10,6%
7,0%
5,0%
1,9%
0,2%
17%
14%
90,0%
19,1%
29,1%
15,0%
26,7%
19,0%
19,0%
8,0%
12,0%
7,1%
11,6%
3,0%
9,6%
0,1%
19%
16%
Exploitatieruimte
Structurele Structurele Structurele
exploitatieruimte exploitatieruimte exploitatieruimte
Gemeente jaarrekening 2017 begroting 2018 begroting 2019
Tubbergen
Twenterand
Hellendoorn
Wierden
Almelo
Borne
Oldenzaal
Hengelo
Losser
Rijssen-Holten
Haaksbergen
Enschede
Hof van Twente
Dinkelland
Gemiddelde Twente
Gemiddelde landelijk
5,8%
-1,3%
-2,2%
0,9%
5,0%
0,0%
1,0%
-3,5%
1,0%
0,0%
0,5%
0,0%
8,0%
3,1%
1%
2%
-14,1%
-0,2%
-1,3%
1,0%
2,0%
2,0%
0,0%
2,8%
1,4%
1,5%
0,5%
1,0%
5,0%
-9,0%
-1%
1%
-2,8%
-1,3%
-1,0%
-0,6%
0,0%
0,0%
0,0%
0,1%
0,4%
0,8%
0,9%
1,0%
1,0%
3,1%
0%
1%
18
Financiële kengetallen
terug naar tekst
Woonlasten
Belastingcapaciteit, Belastingcapaciteit, Belastingcapaciteit,
woonlasten woonlasten woonlasten
meerpersoonshuis- meerpersoonshuis- meerpersoonshuis-
Gemeente houden 2017 houden 2017 houden 2017
Haaksbergen
Almelo
Enschede
Losser
Hof van Twente
Hellendoorn
Wierden
Dinkelland
Borne
Twenterand
Hengelo
Tubbergen
Oldenzaal
Rijssen-Holten
Gemiddelde Twente
Gemiddelde landelijk
114,0%
103,0%
104,0%
107,2%
113,0%
102,7%
106,6%
106,1%
108,0%
93,9%
99,0%
90,4%
96,0%
83,0%
102%
102%
111,0%
107,0%
106,0%
104,0%
107,0%
105,1%
106,5%
106,5%
108,0%
96,0%
97,2%
94,9%
92,0%
81,1%
102%
102%
113,0%
111,0%
111,0%
110,6%
109,0%
108,9%
108,3%
107,8%
103,0%
97,0%
96,6%
96,5%
93,0%
83,9%
104%
100%
19
Financiële kengetallen
terug naar tekst
Weerstandscapaciteit 2017
Beschikbaar Benodigd
Gemeente weerstandsvermogen weerstandsvermogen Ratio
Almelo
Enschede
Wierden
Rijssen-Holten
Hengelo
Haaksbergen
Hellendoorn
Hof van Twente
Twenterand
Losser
Oldenzaal
Dinkelland
Borne
Tubbergen
Gemiddelde Twente
Totaal Twente
-3,07
59,20
6,71
26,00
34,40
3,67
12,17
10,40
9,50
8,78
12,79
9,77
21,48
13,25
16,07
225,05
11,21
56,30
6,28
19,00
24,80
2,24
6,51
5,36
4,27
3,70
5,16
3,38
6,33
3,25
11,27
157,79
-0,27
1,05
1,07
1,37
1,39
1,64
1,87
1,94
2,22
2,37
2,48
2,89
3,39
4,07
1,96
Weerstandcapaciteit 2019
Beschikbaar Benodigd
Gemeente weerstandsvermogen weerstandsvermogen Ratio
Almelo
Enschede
Hof van Twente
Wierden
Rijssen-Holten
Hellendoorn
Twenterand
Hengelo
Tubbergen
Haaksbergen
Dinkelland
Losser
Oldenzaal
Borne
Gemiddelde Twente
Totaal Twente
-0,20
43,90
6,30
7,05
23,90
9,71
6,88
34,22
5,60
4,12
7,11
10,50
14,63
19,99
13,84
193,71
10,79
55,50
6,14
6,61
20,40
6,75
4,38
21,14
3,30
2,38
3,80
3,69
4,84
6,06
11,13
155,78
-0,02
0,79
1,03
1,07
1,17
1,44
1,57
1,62
1,70
1,73
1,87
2,85
3,02
3,30
1,65
20
Weerstandscapaciteit
(bedragen x €1.000.000)
(bedragen x €1.000.000)
terug naar tekst
21
Weerstandscapaciteit
Gemeente
Almelo
Borne
Dinkelland
Enschede
Haaksbergen
Hellendoorn
Hengelo
Hof van Twente
Losser
Oldenzaal
Rijssen
Tubbergen
Twenterand
Wierden
Totaal Twente
Algemene
reserve
24
6
7
40
2
6
18
7
8
8
24
13
5
2
170
Bestemmings-
reserves
-
5
-
-
-
2
18
1
-
-
2
-
4
-
32
Totaal
-3
22
10
59
3
12
35
11
9
13
26
13
9
6
225
Reserve GB
-28
7
3
-
-
4
-
3
1
5
-
-
-
-
-5
Stille
reserves
1
4
-
19
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
25
Onvoorzien
-
-
-
-
-
-
-1
-
-
-
-
-
-
-
-1
Onbenutte
belasting-
capaciteit
-
-
-
-
1
-
-
-
-
-
-
-
-
3
4
(bedragen x €1.000.000)Samenstelling weerstandsvermogen
terug naar tekst
Grondbeleid jaarrekening 2017
Boekwaarde Voorziening Boekwaarde Voorziening Saldo Saldo 31
Gemeente 1 januari 1 januari 31 december 31 december 1 januari december
Hengelo
Borne
Almelo
Hellendoorn
Enschede
Rijssen-Holten
Oldenzaal
Wierden
Twenterand
Hof van Twente
Dinkelland
Haaksbergen
Losser
Tubbergen
Totaal Twente
135.871
97.147
104.818
28.664
80.367
24.622
15.453
19.492
11.917
6.766
9.374
6.081
1.149
-490
541.231
36.589
7.036
40.520
1.382
63.578
7.329
-
5.061
943
-
-
1.678
-
-
164.115
138.279
86.396
93.724
26.130
84.804
23.853
15.077
15.761
10.945
5.423
7.652
6.748
1.398
69
516.260
48.637
9.181
41.309
2.703
64.691
7.473
-
4.974
983
-
2.695
1.905
-
-
184.552
99.282
90.111
64.298
27.282
16.789
17.293
15.453
14.431
10.974
6.766
9.374
4.403
1.149
-490
377.116
89.641
77.215
52.415
23.427
20.113
16.381
15.077
10.787
9.962
5.423
4.957
4.843
1.398
69
331.708
22
Grondbeleid
(bedragen x €1.000)
terug naar tekst
Gemeente
Almelo
Borne
Dinkelland
Enschede
Haaksbergen
Hellendoorn
Hengelo
Hof van Twente
Losser
Oldenzaal
Rijssen-Holten
Tubbergen
Twenterand
Wierden
Gemiddeld Twente
Totaal Twente
Gemeente
Almelo
Borne
Dinkelland
Enschede
Haaksbergen
Hellendoorn
Hengelo
Hof van Twente
Losser
Oldenzaal
Rijssen-Holten
Tubbergen
Twenterand
Wierden
Gemiddeld Twente
Totaal Twente
Baten
280.126
64.925
70.263
715.251
60.431
87.784
307.763
81.269
57.504
98.989
85.967
47.752
85.787
56.508
150.023
2.100.319
Baten
277.862
64.383
59.502
681.069
56.452
87.385
290.034
77.650
61.508
90.831
83.510
41.449
92.006
53.621
144.090
2.017.262
Lasten
261.916
66.920
64.821
709.015
57.920
88.720
308.599
79.979
52.824
93.187
83.305
44.151
84.530
55.047
146.495
2.050.934
Lasten
277.873
65.038
62.229
689.175
55.994
89.985
292.801
82.807
62.641
93.568
83.214
44.318
93.654
54.802
146.293
2.048.099
Overhead
20.272
5.572
8.959
45.182
6.907
9.248
21.468
10.652
5.460
9.229
8.536
6.417
5.294
5.364
12.040
168.560
Overhead
20.800
5.133
6.211
50.227
7.180
10.444
25.082
9.586
6.914
8.370
10.603
4.975
5.274
6.346
12.653
177.145
Gerealiseerd
saldo
-18.210
1.995
-5.442
-6.236
-2.511
936
836
-1.290
-4.680
-5.802
-2.662
-3.601
-1.257
-1.461
-3.528
-49.385
Gerealiseerd
saldo
11
655
2.727
8.106
-458
2.600
2.767
5.157
1.133
2.737
-296
2.869
1.647
1.181
2.203
30.836
Mutaties
reserves
3.935
-45
2.265
14.624
99
-1.506
-3.539
-2.977
920
-761
-5.737
3.120
1.632
-861
798
11.169
Mutaties
reserves
481
-147
-2.344
-8.106
392
-2.600
-2.800
-5.156
-366
-2.875
-381
-1.860
-1.662
-866
-2.021
-28.290
Gerealiseerd
resultaat
-14.275
1.950
-3.177
8.388
-2.412
-570
-2.703
-4.267
-3.760
-6.563
-8.399
-481
374
-2.322
-2.730
-38.217
Gerealiseerd
resultaat
492
508
383
-
-66
-
-33
1
767
-138
-677
1.009
-15
315
212
2.546
Incidentele
baten
en lasten
-15.434
991
-991
-1.088
-2.090
764
-7.612
-1.332
-3.236
-5.334
-3.605
2.285
-1.482
n.b.
-2.936
-38.164
Incidentele
baten
en lasten
-
575
-132
7.376
420
1.867
142
-1.303
805
2.893
2.157
117
1.460
-
1.365
16.377
23
Baten en lasten
(bedragen x €1.000)
N.B. -/- is positief resultaat
Jaarrekening 2017
Begroting 2019
terug naar tekst
Percentage overhead
Gemeente 2017 2019 Verhouding
Almelo
Borne
Dinkelland
Enschede
Haaksbergen
Hellendoorn
Hengelo
Hof van Twente
Losser
Oldenzaal
Rijssen-Holten
Tubbergen
Twenterand
Wierden
8%
8%
14%
6%
12%
10%
7%
13%
10%
10%
10%
15%
6%
10%
8%
7%
8%
10%
7%
13%
12%
9%
12%
11%
9%
13%
11%
6%
12%
9%
97%
95%
72%
114%
108%
111%
123%
87%
107%
90%
124%
77%
90%
119%
101%
24
Baten en lasten
terug naar tekst
Nummer
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,61
0,62
0,63
0,64
0,7
0,8
0,9
0,10
0,11
0
1,1
1,2
1
2,1
2,2
2.3
2,4
2,5
2
3,1
3,2
3,3
3,4
3
4,1
4,2
4,3
4
5,1
5,2
5,3
5,4
5,5
5,6
5,7
5
6,1
6,2
6,3
6,4
6,5
6,6
6,71
6,72
6,81
6,82
6
7,1
7,2
7,3
7,4
7,5
7
8,1
8,2
8,3
8
Categorie
Bestuur
Burgerzaken
Beheer en overige gebouwen en gronden
Overhead
Treasury
OZB woningen
OZB niet-woningen
Parkeerbelasting
Belastingen overig
Alg. uitk. En ov. Uitk. Gem.f.
Overige baten en lasten
Vennootschapsbelasting (VpB)
Mutaties reserves
Res. Rek. van lasten en baten
Bestuur en ondersteuning
Crisbeheersing en brandweer
Openbare orde en veiligheid
Veiligheid
Verkeer en vervoer
Parkeren
Recreatieve havens
Economische havens en waterwegen
Openbaar vervoer
Verkeer en vervoer
Economische ontwikkeling
Fysieke bedrijfsinfrastructuur
Bedrijvenloket en bedrijfsreg.
Economische promotie
Economie
Openbaar basisonderwijs
Onderwijshuisvesting
Onderwijsbel. En leerlingzaken
Onderwijs
Sportbeleid en activering
Sportaccommodaties
Cultuurpres., -prod., en -part
Musea
Cultureel erfgoed
Media
Openb. Groen en (openl.) recr.
Sport, cultuur en recreatie
Samenkracht en burgerpart.
Wijkteams
Inkomensregelingen
Begeleide participatie
Arbeidsparticipatie
Maatwerkvoorzieningen (WMO)
Maatwerkdienstverlening 18+
Maatwerkdienstverlening 18-
Geëscaleerde zorg 18+
Geëscaleerde zorg 18-
Sociaal domein
Volksgezondheid
Riolering
Afval
Milieubeheer
Begraafplaatsen en crematoria
Volksgezondheid en milieu
Ruimtelijke ordening
Grondexpl. (niet-bedr.terr.)
Wonen en bouwen
Volkshuisvesting-ro-stedelijke vernieuw
Totaal Saldo
Almelo
49
10
-2
279
-285
-115
-141
-26
-0
-2.111
-
-
54
-
-2.289
64
17
81
105
42
1
-0
0
148
7
3
10
9
29
6
59
31
95
52
14
39
1
0
30
79
216
114
45
169
196
70
29
300
283
237
35
1.477
33
-29
-37
49
-1
16
19
5
7
31
-196
Borne
110
29
20
249
-183
-197
-29
-
-12
-1.286
-191
-
-
-
-1.490
52
13
65
103
8
-
-
0
112
-
7
3
6
16
-
65
52
117
42
91
18
9
-
15
104
279
89
21
147
139
13
45
173
262
1
10
899
33
-13
-15
40
-6
38
82
-48
18
52
87
Enschede
39
23
8
286
-58
-197
-60
-25
-6
-2.188
-
2
92
-53
-2.139
78
13
90
98
16
2
0
-
116
13
-41
6
11
-10
-
58
51
109
1
47
85
14
-
17
56
220
115
61
157
243
100
43
191
258
339
59
1.565
40
-15
-21
15
1
20
15
1
13
29
0
Haaksbergen
54
6
-
284
-106
-
-
-0
6
-1.307
-4
-
4
-
-1.064
59
32
91
150
0
-
-
1
152
7
-1
-0
-7
-2
0
67
30
97
19
10
8
2
-
36
86
161
64
12
-136
111
11
40
132
202
-10
17
442
32
-47
-22
5
5
-27
8
8
34
50
-99
Hellendoorn
104
2
3
259
-91
-124
-78
-
-6
-1.299
1
-
-42
-
-1.273
58
12
70
137
20
-
-
5
162
7
3
1
1
12
-
24
47
72
10
68
23
0
1
30
58
189
146
-
68
125
25
42
139
170
1
7
724
32
-33
-34
21
0
-14
8
23
11
41
-16
Gemiddelde
Twente
51
10
2
267
-163
-115
-70
-6
-4
-1.439
-11
1
-3
36
-1.445
64
15
79
109
7
0
1
1
119
9
4
4
1
17
1
53
41
95
14
55
27
4
1
25
70
197
103
21
63
181
33
42
155
213
41
23
875
35
-23
-21
21
1
12
20
-42
17
-4
-56
Dinkelland
52
11
-
343
-281
-126
-96
-
-1
-1.178
8
-
24
63
-1.181
71
13
83
143
1
-
0
-1
144
5
102
0
-7
101
1
66
33
99
4
50
7
4
3
16
54
140
94
-
20
111
29
23
131
145
-
6
559
35
-18
-12
11
0
16
19
-139
38
-82
-122
25
Jaarrekening 2017 Euro per inwoner
terug naar tekst
Nummer
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,61
0,62
0,63
0,64
0,7
0,8
0,9
0,10
0,11
0
1,1
1,2
1
2,1
2,2
2.3
2,4
2,5
2
3,1
3,2
3,3
3,4
3
4,1
4,2
4,3
4
5,1
5,2
5,3
5,4
5,5
5,6
5,7
5
6,1
6,2
6,3
6,4
6,5
6,6
6,71
6,72
6,81
6,82
6
7,1
7,2
7,3
7,4
7,5
7
8,1
8,2
8,3
8
Categorie
Bestuur
Burgerzaken
Beheer en overige gebouwen en gronden
Overhead
Treasury
OZB woningen
OZB niet-woningen
Parkeerbelasting
Belastingen overig
Alg. uitk. En ov. Uitk. Gem.f.
Overige baten en lasten
Vennootschapsbelasting (VpB)
Mutaties reserves
Res. Rek. van lasten en baten
Bestuur en ondersteuning
Crisbeheersing en brandweer
Openbare orde en veiligheid
Veiligheid
Verkeer en vervoer
Parkeren
Recreatieve havens
Economische havens en waterwegen
Openbaar vervoer
Verkeer en vervoer
Economische ontwikkeling
Fysieke bedrijfsinfrastructuur
Bedrijvenloket en bedrijfsreg.
Economische promotie
Economie
Openbaar basisonderwijs
Onderwijshuisvesting
Onderwijsbel. En leerlingzaken
Onderwijs
Sportbeleid en activering
Sportaccommodaties
Cultuurpres., -prod., en -part
Musea
Cultureel erfgoed
Media
Openb. Groen en (openl.) recr.
Sport, cultuur en recreatie
Samenkracht en burgerpart.
Wijkteams
Inkomensregelingen
Begeleide participatie
Arbeidsparticipatie
Maatwerkvoorzieningen (WMO)
Maatwerkdienstverlening 18+
Maatwerkdienstverlening 18-
Geëscaleerde zorg 18+
Geëscaleerde zorg 18-
Sociaal domein
Volksgezondheid
Riolering
Afval
Milieubeheer
Begraafplaatsen en crematoria
Volksgezondheid en milieu
Ruimtelijke ordening
Grondexpl. (niet-bedr.terr.)
Wonen en bouwen
Volkshuisvesting-ro-stedelijke vernieuw
Totaal Saldo
Hengelo
35
15
-
266
-88
-116
-142
-14
-9
-1.618
-1
-
-44
-
-1.715
72
24
96
73
4
-
-0
4
81
1
33
3
4
41
-0
68
39
106
4
57
62
5
3
30
74
236
102
34
99
165
55
36
269
290
1
36
1.087
33
-21
-26
-4
2
-16
11
43
-4
50
-34
Hof van
Twente
34
10
-
305
-210
-106
-75
-
1
-1.218
-1
1
-81
-
-1.340
73
11
84
116
-0
-
8
2
125
12
-2
3
1
13
-
30
41
71
6
93
34
1
4
36
62
235
141
-
57
76
28
24
170
187
1
20
705
32
-32
-26
41
-1
14
13
-21
-21
-30
-122
Oldenzaal
51
19
0
302
-204
-102
-108
-24
-9
-1.527
14
-
-24
204
-1.406
56
16
72
91
6
-
-
-
97
7
25
2
7
40
-1
74
22
95
10
86
25
8
-
29
76
234
135
27
64
355
37
49
100
200
1
21
990
40
-31
-29
10
2
-8
15
-156
28
-114
-
Rijssen-Holten
37
-2
-
225
-70
-87
-69
-
-0
-1.263
-5
1
-151
222
-1.163
57
21
77
91
7
-
-
3
101
5
-42
11
-13
-40
1
66
53
120
9
46
30
5
4
20
63
177
107
15
57
108
17
13
163
177
1
33
691
40
-6
-7
12
4
43
13
-35
15
-6
0
Gemiddelde
Twente
51
10
2
267
-163
-115
-70
-6
-4
-1.439
-11
1
-3
36
-1.445
64
15
79
109
7
0
1
1
119
9
4
4
1
17
1
53
41
95
14
55
27
4
1
25
70
197
103
21
63
181
33
42
155
213
41
23
875
35
-23
-21
21
1
12
20
-42
17
-4
-56
Losser
41
2
0
243
-129
-172
-21
-
-9
-1.389
1
2
41
-
-1.390
68
9
77
85
-
-
0
1
87
34
-
5
9
48
-
52
25
77
10
49
13
1
-0
21
52
146
47
52
47
178
25
190
73
207
1
19
839
28
-18
-21
29
-0
16
36
-116
12
-67
-168
26
Jaarrekening 2017 Euro per inwoner
terug naar tekst
Nummer
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,61
0,62
0,63
0,64
0,7
0,8
0,9
0,10
0,11
0
1,1
1,2
1
2,1
2,2
2.3
2,4
2,5
2
3,1
3,2
3,3
3,4
3
4,1
4,2
4,3
4
5,1
5,2
5,3
5,4
5,5
5,6
5,7
5
6,1
6,2
6,3
6,4
6,5
6,6
6,71
6,72
6,81
6,82
6
7,1
7,2
7,3
7,4
7,5
7
8,1
8,2
8,3
8
Categorie
Bestuur
Burgerzaken
Beheer en overige gebouwen en gronden
Overhead
Treasury
OZB woningen
OZB niet-woningen
Parkeerbelasting
Belastingen overig
Alg. uitk. En ov. Uitk. Gem.f.
Overige baten en lasten
Vennootschapsbelasting (VpB)
Mutaties reserves
Res. Rek. van lasten en baten
Bestuur en ondersteuning
Crisbeheersing en brandweer
Openbare orde en veiligheid
Veiligheid
Verkeer en vervoer
Parkeren
Recreatieve havens
Economische havens en waterwegen
Openbaar vervoer
Verkeer en vervoer
Economische ontwikkeling
Fysieke bedrijfsinfrastructuur
Bedrijvenloket en bedrijfsreg.
Economische promotie
Economie
Openbaar basisonderwijs
Onderwijshuisvesting
Onderwijsbel. En leerlingzaken
Onderwijs
Sportbeleid en activering
Sportaccommodaties
Cultuurpres., -prod., en -part
Musea
Cultureel erfgoed
Media
Openb. Groen en (openl.) recr.
Sport, cultuur en recreatie
Samenkracht en burgerpart.
Wijkteams
Inkomensregelingen
Begeleide participatie
Arbeidsparticipatie
Maatwerkvoorzieningen (WMO)
Maatwerkdienstverlening 18+
Maatwerkdienstverlening 18-
Geëscaleerde zorg 18+
Geëscaleerde zorg 18-
Sociaal domein
Volksgezondheid
Riolering
Afval
Milieubeheer
Begraafplaatsen en crematoria
Volksgezondheid en milieu
Ruimtelijke ordening
Grondexpl. (niet-bedr.terr.)
Wonen en bouwen
Volkshuisvesting-ro-stedelijke vernieuw
Totaal Saldo
Tubbergen
35
9
-1
302
-191
-92
-80
-
-0
-1.142
8
1
77
70
-1.002
64
12
77
123
-
-
1
2
125
2
-1
4
-7
-2
-
37
26
63
-
51
13
-
1
26
55
148
114
-
27
124
33
30
135
150
-
9
622
41
-25
-14
21
0
23
12
-101
14
-76
-23
Wierden
32
4
4
231
-122
-97
-30
-
-7
-1.137
-5
6
-36
-
-1.159
59
10
69
105
-
-
-
-
105
7
-17
1
-0
-9
6
44
34
84
4
63
19
0
2
21
76
185
74
11
58
120
16
15
151
147
0
18
609
32
-12
-17
25
-2
27
24
-31
1
-6
-97
Gemiddelde
Twente
51
10
2
267
-163
-115
-70
-6
-4
-1.439
-11
1
-3
36
-1.445
64
15
79
109
7
0
1
1
119
9
4
4
1
17
1
53
41
95
14
55
27
4
1
25
70
197
103
21
63
181
33
42
155
213
41
23
875
35
-23
-21
21
1
12
20
-42
17
-4
-56
Twenterand
43
-1
-
156
-270
-85
-48
-
-5
-1.486
27
-
48
-
-1.621
64
7
71
113
-
-
-
-
113
13
-20
3
-1
-6
0
38
88
127
23
46
2
1
1
27
91
191
94
21
53
477
-
16
44
306
-
31
1.041
38
-17
-19
13
5
21
12
-17
78
73
11
27
Jaarrekening 2017 Euro per inwoner
terug naar tekst
Nummer
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,61
0,62
0,63
0,64
0,7
0,8
0,9
0,10
0,11
0
1,1
1,2
1
2,1
2,2
2.3
2,4
2,5
2
3,1
3,2
3,3
3,4
3
4,1
4,2
4,3
4
5,1
5,2
5,3
5,4
5,5
5,6
5,7
5
6,1
6,2
6,3
6,4
6,5
6,6
6,71
6,72
6,81
6,82
6
7,1
7,2
7,3
7,4
7,5
7
8,1
8,2
8,3
8
Categorie
Bestuur
Burgerzaken
Beheer en overige gebouwen en gronden
Overhead
Treasury
OZB woningen
OZB niet-woningen
Parkeerbelasting
Belastingen overig
Alg. uitk. En ov. Uitk. Gem.f.
Overige baten en lasten
Vennootschapsbelasting (VpB)
Mutaties reserves
Res. Rek. van lasten en baten
Bestuur en ondersteuning
Crisbeheersing en brandweer
Openbare orde en veiligheid
Veiligheid
Verkeer en vervoer
Parkeren
Recreatieve havens
Economische havens en waterwegen
Openbaar vervoer
Verkeer en vervoer
Economische ontwikkeling
Fysieke bedrijfsinfrastructuur
Bedrijvenloket en bedrijfsreg.
Economische promotie
Economie
Openbaar basisonderwijs
Onderwijshuisvesting
Onderwijsbel. En leerlingzaken
Onderwijs
Sportbeleid en activering
Sportaccommodaties
Cultuurpres., -prod., en -part
Musea
Cultureel erfgoed
Media
Openb. Groen en (openl.) recr.
Sport, cultuur en recreatie
Samenkracht en burgerpart.
Wijkteams
Inkomensregelingen
Begeleide participatie
Arbeidsparticipatie
Maatwerkvoorzieningen (WMO)
Maatwerkdienstverlening 18+
Maatwerkdienstverlening 18-
Geëscaleerde zorg 18+
Geëscaleerde zorg 18-
Sociaal domein
Volksgezondheid
Riolering
Afval
Milieubeheer
Begraafplaatsen en crematoria
Volksgezondheid en milieu
Ruimtelijke ordening
Grondexpl. (niet-bedr.terr.)
Wonen en bouwen
Volkshuisvesting-ro-stedelijke vernieuw
Totaal Saldo
Almelo
57
15
7
286
-54
-125
-156
-27
8
-2.250
23
-
7
-
-2.207
70
17
87
108
54
1
-
-
162
8
-2
2
7
15
7
74
28
108
49
16
45
1
2
31
98
242
98
57
144
181
79
34
327
296
278
40
1.534
41
-30
-35
57
1
34
31
-4
4
31
7
Borne
46
20
18
230
-133
-154
-80
-0
-8
-1.372
4
-
-7
-
-1.437
60
9
70
112
10
-
-
-
122
9
12
5
7
34
13
84
29
126
9
68
20
2
2
20
95
217
97
-
99
114
11
79
205
201
12
19
838
38
-22
-23
17
1
11
18
8
16
42
23
Enschede
43
27
21
317
-9
-128
-170
-24
-7
-2.331
-
3
-51
-
-2.309
79
16
95
115
20
2
2
-
139
24
16
6
13
58
-
50
51
100
9
46
82
13
-
18
68
236
117
66
132
235
100
49
206
237
403
56
1.601
45
-18
-24
15
0
18
16
11
36
62
-0
Haaksbergen
69
13
2
295
-15
-128
-81
-
8
-1.410
13
-
16
-
-1.218
64
37
101
152
0
-
-
1
154
8
0
2
-7
4
0
39
29
68
-
-
-
-
-
-
-
159
80
16
79
120
18
44
134
197
-19
23
693
34
-42
-20
4
5
-19
11
-
45
56
-3
Hellendoorn
60
8
1
293
-16
-133
-86
-
-6
-1.420
5
-
-73
-
-1.366
62
16
78
149
18
-
-
7
173
13
2
0
-0
15
-
36
34
70
12
76
27
0
2
29
60
206
157
-
69
117
30
68
150
185
1
9
786
34
-35
-33
31
-0
-3
14
1
26
42
-0
Gemiddelde
Twente
54
14
6
267
-54
-124
-92
-7
-3
-1.549
10
0
-46
-
-1.521
68
25
92
123
9
0
1
1
134
11
2
3
0
15
2
52
39
93
13
50
30
3
3
21
73
204
111
23
71
177
32
44
184
214
50
23
930
39
-25
-21
25
1
19
20
-3
24
41
Dinkelland
56
17
40
238
-69
-134
-95
-
1
-1.268
22
-
-90
-
-1.282
73
60
132
150
1
-
-
0
151
3
4
4
5
16
1
28
37
65
15
64
9
6
5
17
81
196
87
-
19
112
7
28
234
201
5
-
693
35
-17
-13
12
0
18
24
-17
17
25
15
28
Begroting 2019 Euro per inwoner
terug naar tekst
Nummer
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,61
0,62
0,63
0,64
0,7
0,8
0,9
0,10
0,11
0
1,1
1,2
1
2,1
2,2
2.3
2,4
2,5
2
3,1
3,2
3,3
3,4
3
4,1
4,2
4,3
4
5,1
5,2
5,3
5,4
5,5
5,6
5,7
5
6,1
6,2
6,3
6,4
6,5
6,6
6,71
6,72
6,81
6,82
6
7,1
7,2
7,3
7,4
7,5
7
8,1
8,2
8,3
8
Categorie
Bestuur
Burgerzaken
Beheer en overige gebouwen en gronden
Overhead
Treasury
OZB woningen
OZB niet-woningen
Parkeerbelasting
Belastingen overig
Alg. uitk. En ov. Uitk. Gem.f.
Overige baten en lasten
Vennootschapsbelasting (VpB)
Mutaties reserves
Res. Rek. van lasten en baten
Bestuur en ondersteuning
Crisbeheersing en brandweer
Openbare orde en veiligheid
Veiligheid
Verkeer en vervoer
Parkeren
Recreatieve havens
Economische havens en waterwegen
Openbaar vervoer
Verkeer en vervoer
Economische ontwikkeling
Fysieke bedrijfsinfrastructuur
Bedrijvenloket en bedrijfsreg.
Economische promotie
Economie
Openbaar basisonderwijs
Onderwijshuisvesting
Onderwijsbel. En leerlingzaken
Onderwijs
Sportbeleid en activering
Sportaccommodaties
Cultuurpres., -prod., en -part
Musea
Cultureel erfgoed
Media
Openb. Groen en (openl.) recr.
Sport, cultuur en recreatie
Samenkracht en burgerpart.
Wijkteams
Inkomensregelingen
Begeleide participatie
Arbeidsparticipatie
Maatwerkvoorzieningen (WMO)
Maatwerkdienstverlening 18+
Maatwerkdienstverlening 18-
Geëscaleerde zorg 18+
Geëscaleerde zorg 18-
Sociaal domein
Volksgezondheid
Riolering
Afval
Milieubeheer
Begraafplaatsen en crematoria
Volksgezondheid en milieu
Ruimtelijke ordening
Grondexpl. (niet-bedr.terr.)
Wonen en bouwen
Volkshuisvesting-ro-stedelijke vernieuw
Totaal Saldo
Hengelo
60
8
1
293
-16
-133
-86
-
-6
-1.420
5
-
-73
-
-1.366
62
16
78
149
18
-
-
7
173
13
2
0
-0
15
-
36
34
70
12
76
27
0
2
29
60
206
157
-
69
117
30
68
150
185
1
9
786
34
-35
-33
31
-0
-3
14
1
26
42
-0
Hof van
Twente
52
14
12
270
-125
-124
-75
-
1
-1.311
7
1
-148
-
-1.425
72
14
86
128
-0
-
8
1
137
14
0
0
-14
0
-
28
58
86
6
102
57
1
4
19
78
268
137
-
60
75
33
19
196
215
3
26
765
36
-22
-25
68
0
57
11
0
15
26
-0
Oldenzaal
56
16
-
261
-55
-111
-106
-24
-8
-1.644
-9
1
-90
-
-1.714
66
36
102
135
4
-
-
-
138
13
-
-1
13
25
1
84
38
123
11
65
33
-
12
25
104
249
165
23
69
352
32
38
111
187
8
31
1.018
39
-32
-22
7
4
-3
13
-
44
57
-4
Rijssen-Holten
52
9
-53
280
-27
-88
-76
-
-1
-1.400
18
-
21
-
-1.265
60
20
80
87
4
-
-
2
93
8
-3
-2
-14
-10
-
63
48
111
10
42
28
8
4
23
72
188
123
17
23
103
15
14
172
225
1
29
723
47
-10
-9
8
-1
35
14
-2
17
28
-18
Losser
70
11
23
300
-26
-134
-66
-
-8
-1.513
20
1
-16
-
-1.338
69
18
87
117
-
-
1
1
119
-
-
6
-3
2
-
43
29
72
9
48
10
1
0
21
54
143
58
49
67
175
25
155
115
196
-
18
859
37
-31
-22
44
1
29
42
-
19
61
34
29
Begroting 2019 Gemiddelde
Twente
54
14
6
267
-54
-124
-92
-7
-3
-1.549
10
0
-46
-
-1.521
68
25
92
123
9
0
1
1
134
11
2
3
0
15
2
52
39
93
13
50
30
3
3
21
73
204
111
23
71
177
32
44
184
214
50
23
930
39
-25
-21
25
1
19
20
-3
24
41
Euro per inwoner
terug naar tekst
Nummer
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,61
0,62
0,63
0,64
0,7
0,8
0,9
0,10
0,11
0
1,1
1,2
1
2,1
2,2
2.3
2,4
2,5
2
3,1
3,2
3,3
3,4
3
4,1
4,2
4,3
4
5,1
5,2
5,3
5,4
5,5
5,6
5,7
5
6,1
6,2
6,3
6,4
6,5
6,6
6,71
6,72
6,81
6,82
6
7,1
7,2
7,3
7,4
7,5
7
8,1
8,2
8,3
8
Categorie
Bestuur
Burgerzaken
Beheer en overige gebouwen en gronden
Overhead
Treasury
OZB woningen
OZB niet-woningen
Parkeerbelasting
Belastingen overig
Alg. uitk. En ov. Uitk. Gem.f.
Overige baten en lasten
Vennootschapsbelasting (VpB)
Mutaties reserves
Res. Rek. van lasten en baten
Bestuur en ondersteuning
Crisbeheersing en brandweer
Openbare orde en veiligheid
Veiligheid
Verkeer en vervoer
Parkeren
Recreatieve havens
Economische havens en waterwegen
Openbaar vervoer
Verkeer en vervoer
Economische ontwikkeling
Fysieke bedrijfsinfrastructuur
Bedrijvenloket en bedrijfsreg.
Economische promotie
Economie
Openbaar basisonderwijs
Onderwijshuisvesting
Onderwijsbel. En leerlingzaken
Onderwijs
Sportbeleid en activering
Sportaccommodaties
Cultuurpres., -prod., en -part
Musea
Cultureel erfgoed
Media
Openb. Groen en (openl.) recr.
Sport, cultuur en recreatie
Samenkracht en burgerpart.
Wijkteams
Inkomensregelingen
Begeleide participatie
Arbeidsparticipatie
Maatwerkvoorzieningen (WMO)
Maatwerkdienstverlening 18+
Maatwerkdienstverlening 18-
Geëscaleerde zorg 18+
Geëscaleerde zorg 18-
Sociaal domein
Volksgezondheid
Riolering
Afval
Milieubeheer
Begraafplaatsen en crematoria
Volksgezondheid en milieu
Ruimtelijke ordening
Grondexpl. (niet-bedr.terr.)
Wonen en bouwen
Volkshuisvesting-ro-stedelijke vernieuw
Totaal Saldo
Tubbergen
56
12
5
236
-47
-98
-78
-
-1
-1.222
17
-
-88
-
-1.209
76
55
130
141
1
-
-
-1
141
3
0
10
-5
8
1
32
44
76
26
32
9
1
2
19
80
168
118
-
24
124
13
31
212
181
5
-
709
40
-22
-11
9
1
16
22
-30
16
8
48
Wierden
37
10
7
268
-57
-102
-35
-
-2
-1.238
-3
0
-43
-
-1.157
62
13
75
107
-
-
-
-
107
16
-0
1
-1
16
6
46
33
85
3
54
24
1
2
21
67
172
79
12
53
108
12
10
221
151
2
-
648
39
-27
-16
37
-2
31
31
-
11
42
17
Twenterand
52
2
-
156
-77
-150
-26
-
-1
-1.569
-21
-
-49
-
-1.684
63
7
70
127
-
-
-
-
127
30
-7
3
-1
25
0
32
63
96
18
39
5
1
2
23
93
181
97
24
50
515
-
14
49
306
-
33
1.087
47
-18
-17
18
4
35
12
-19
69
62
-0
30
Gemiddelde
Twente
54
14
6
267
-54
-124
-92
-7
-3
-1.549
10
0
-46
-
-1.521
68
25
92
123
9
0
1
1
134
11
2
3
0
15
2
52
39
93
13
50
30
3
3
21
73
204
111
23
71
177
32
44
184
214
50
23
930
39
-25
-21
25
1
19
20
-3
24
41
Begroting 2019 Euro per inwoner
terug naar tekst
Veiligheid
Verkeer en vervoer
Onderwijs
Sport, cultuur en recreatie
Sociaal domein
Veiligheid
Verkeer en vervoer
Onderwijs
Sport, cultuur en recreatie
Sociaal domein
Almelo
107%
110%
114%
112%
104%
Hof van
Twente
102%
109%
122%
114%
108%
Borne
107%
109%
108%
78%
93%
Losser
113%
138%
93%
98%
102%
Dinkel-
land
159%
105%
66%
140%
124%
Olden-
zaal
141%
143%
130%
106%
103%
Enschede
105%
120%
92%
107%
102%
Rijssen-
Holten
104%
92%
93%
106%
105%
Haaks-
bergen
110%
102%
70%
99%
157%
Tub-
bergen
170%
113%
121%
114%
114%
Hellen-
doorn
110%
107%
98%
109%
109%
Twente-
rand
99%
112%
75%
95%
104%
Hengelo
105%
135%
112%
99%
98%
Wierden
109%
102%
101%
93%
106%
Gemiddelde
Twente
117%
112%
98%
104%
106%
Gemiddelde
Twente
117%
112%
98%
104%
106%
31
Overzicht B&L per taakveld
terug naar tekst
Ontwikkeling uitgaven per taakveld 2017/2019