Belonen en straffen Over ontwikkelingsbegeleiding

Psychcom-research Know-how een stapje vooruit helpen.

Belonen en straffenBelonen en straffenOver Over

ontwikkelingsbegeleidingontwikkelingsbegeleiding


Opvoeden als de Opvoeden als de ontwikkeling van een kind ontwikkeling van een kind

begeleiden, is vandaag begeleiden, is vandaag wellicht moeilijker dan ooit.wellicht moeilijker dan ooit.


Veel zekerheden uit het Veel zekerheden uit het verleden verdwijnen en de verleden verdwijnen en de

toekomst is moeilijk toekomst is moeilijk voorspelbaar.voorspelbaar.


Bovendien zijn ouders en Bovendien zijn ouders en opvoeders zich meer bewust opvoeders zich meer bewust

geworden van hun geworden van hun opvoedende taak. Ze willen opvoedende taak. Ze willen zeker geen fouten maken en zeker geen fouten maken en

wellicht een betere wellicht een betere opvoeding geven dan die ze opvoeding geven dan die ze

zelf kregen.zelf kregen.


Opvoeden wordt vaak Opvoeden wordt vaak gelijkgesteld met belonen en gelijkgesteld met belonen en

straffen, anders gezegd straffen, anders gezegd aanmoedigen van gunstig aanmoedigen van gunstig

gedrag en ontmoedigen van gedrag en ontmoedigen van ongunstig gedrag bij ongunstig gedrag bij

kinderen in ontwikkeling.kinderen in ontwikkeling.


Als ouder of opvoeder tracht Als ouder of opvoeder tracht je dan door je reactie iets je dan door je reactie iets aan te leren door het te aan te leren door het te

belonen of iets af te leren belonen of iets af te leren door het bestraffen en niet door het bestraffen en niet

andersom.andersom.


Je laat je kind dan eerst iets Je laat je kind dan eerst iets uitproberen en je reageert uitproberen en je reageert dan enthousiast zodat het dan enthousiast zodat het

frequenter of gemakkelijker frequenter of gemakkelijker zou herhaald worden.zou herhaald worden.


Of je reageert teleurgesteld Of je reageert teleurgesteld opdat het gedrag minder opdat het gedrag minder

frequent en minder frequent en minder gemakkelijk zou herhaald gemakkelijk zou herhaald

worden en zo snel mogelijk worden en zo snel mogelijk zou verdwijnen.zou verdwijnen.


Er kan evenwel rekening Er kan evenwel rekening mee gehouden worden dat mee gehouden worden dat er ook veel kansen zitten in er ook veel kansen zitten in een pro-actief, eerder dan een pro-actief, eerder dan

re-actief handelen.re-actief handelen.


Pro-actief opvoederhandelen Pro-actief opvoederhandelen houdt dan, bijvoorbeeld, in houdt dan, bijvoorbeeld, in

ontwikkelingsgunstige ontwikkelingsgunstige situaties voor je kind situaties voor je kind

creëren, vooraf praten met creëren, vooraf praten met je kind, afspraken maken, je kind, afspraken maken, model staan voor je kind, model staan voor je kind,

enzomeer.enzomeer.


Wil je belonen en straffen Wil je belonen en straffen gunstig resultaat hebben, gunstig resultaat hebben,

dan is het voor alles dan is het voor alles belangrijk een goede relatie belangrijk een goede relatie met je kind uit te bouwen en met je kind uit te bouwen en

een ontwikkelingsgunstig een ontwikkelingsgunstig kindvriendelijk klimaat te kindvriendelijk klimaat te

creëren.creëren.


Is de afstand tussen jezelf en Is de afstand tussen jezelf en het kind te groot, dan zal je het kind te groot, dan zal je

moeilijk kunnen invoelen wat moeilijk kunnen invoelen wat bij je kind leeft en zal de bij je kind leeft en zal de bereidheid bij je kind tot bereidheid bij je kind tot

involgen wellicht gering zijn. involgen wellicht gering zijn. Opvoeden is nu eenmaal Opvoeden is nu eenmaal

een tweerichtingsgebeuren.een tweerichtingsgebeuren.


Hoe beter je de behoeften en Hoe beter je de behoeften en gevoelens van een kind kan gevoelens van een kind kan

opmerken, hoe beter je er op opmerken, hoe beter je er op kan inspelen. kan inspelen.


Elk kind heeft nu eenmaal Elk kind heeft nu eenmaal behoefte aan welbevinden behoefte aan welbevinden

en zich lichamelijk goed en zich lichamelijk goed voelen, aan veiligheid en voelen, aan veiligheid en

geborgenheid, aan aandacht geborgenheid, aan aandacht en liefde, aan waardering en en liefde, aan waardering en eigenheid, aan groeiruimte eigenheid, aan groeiruimte

en een dosis autonomie. Het en een dosis autonomie. Het is belangrijk dit bij belonen is belangrijk dit bij belonen en straffen niet te vergeten.en straffen niet te vergeten.


Het is nuttig om weten dat Het is nuttig om weten dat een kind zowat alles nog een kind zowat alles nog

moet leren : zichzelf leren moet leren : zichzelf leren kennen en de onmiddellijke kennen en de onmiddellijke en ruimere omwereld. Dit en ruimere omwereld. Dit vraagt om oefenkansen en vraagt om oefenkansen en stimulering en niet in de stimulering en niet in de

eerste plaats om begrenzing eerste plaats om begrenzing en afremming.en afremming.


Het is belangrijk vooral met Het is belangrijk vooral met beloningen te kunnen beloningen te kunnen

werken en de kansen hiertoe werken en de kansen hiertoe te benutten, eerder dan te te benutten, eerder dan te wachten tot het fout loopt wachten tot het fout loopt en dan straffend te moeten en dan straffend te moeten

ingrijpen.ingrijpen.


Dus eerder aandacht als Dus eerder aandacht als kinderen goed met elkaar kinderen goed met elkaar

opschieten, dan begrenzend opschieten, dan begrenzend te gaan tussenkomen op het te gaan tussenkomen op het

moment dat het misgaat.moment dat het misgaat.


Er kan aan gedacht dat Er kan aan gedacht dat belonen niet enkel materieel belonen niet enkel materieel

is, zoals zakgeld, een is, zoals zakgeld, een drankje of iets lekkers.drankje of iets lekkers.


Kinderen vinden sociale Kinderen vinden sociale bekrachtigers vaak heel bekrachtigers vaak heel

prettig : een bewonderende prettig : een bewonderende blik, glimlachen, aandacht, blik, glimlachen, aandacht, een bemoedigend woordje een bemoedigend woordje

en een knuffel kunnen en een knuffel kunnen wonderen doen.wonderen doen.


Ook de beloning van een zo Ook de beloning van een zo mogelijk gezamenlijke mogelijk gezamenlijke activiteit valt erg in de activiteit valt erg in de

smaak bij kinderen.smaak bij kinderen.


Wacht in elk geval niet te Wacht in elk geval niet te lang met je beloning, hoe lang met je beloning, hoe

sneller, hoe meer invloed en sneller, hoe meer invloed en het is dan voor het kind het is dan voor het kind duidelijk voor wat het duidelijk voor wat het

beloond wordt.beloond wordt.


Koop evenwel het gedrag Koop evenwel het gedrag van je kind niet steeds af van je kind niet steeds af door een beloning in het door een beloning in het vooruitzicht te stellen, je vooruitzicht te stellen, je

kind gaat mogelijk enkel nog kind gaat mogelijk enkel nog iets doen op voorwaarde dat iets doen op voorwaarde dat het vooraf weet wat het gaat het vooraf weet wat het gaat

krijgen.krijgen.


Een straf is in wezen iets Een straf is in wezen iets onaangenaams.onaangenaams.


Zo kan het uitblijven van een Zo kan het uitblijven van een reactie of resultaat als reactie of resultaat als

bestraffend worden ervaren, bestraffend worden ervaren, men spreekt dan van men spreekt dan van

negeren als je niet reageertnegeren als je niet reageert


Slaan en zelfs een tik Slaan en zelfs een tik kunnen beter tot het kunnen beter tot het

verleden behoren, je zet verleden behoren, je zet meteen ook de betere toon meteen ook de betere toon en je laat merken het kind en je laat merken het kind

geen geweld te willen geen geweld te willen aandoenaandoen


Zo weet je zeker dat het Zo weet je zeker dat het geen geweld van je geen geweld van je opgestoken heeft.opgestoken heeft.


Het kind onderbreken, het Het kind onderbreken, het iets ontzeggen, het buiten iets ontzeggen, het buiten de situatie plaatsen, het de situatie plaatsen, het

kind iets laten herdoen en kind iets laten herdoen en het tijdelijk een beperking het tijdelijk een beperking

opleggen zijn wellicht betere opleggen zijn wellicht betere keuzen.keuzen.


Tracht in je straf iets zinvols Tracht in je straf iets zinvols te doen verwerken en vooral te doen verwerken en vooral iets te laten uitvoeren zoals iets te laten uitvoeren zoals

het hoort.het hoort.


Let op voor vernederende Let op voor vernederende straffen en opmerkingen, straffen en opmerkingen,

zoals uitlachen. Ze kunnen zoals uitlachen. Ze kunnen verreikende neveneffecten verreikende neveneffecten

hebben.hebben.


Je kind kan bij regelmatig Je kind kan bij regelmatig gebruik angstig en onzeker gebruik angstig en onzeker

worden en een negatief worden en een negatief zelfbeeld ontwikkelen.zelfbeeld ontwikkelen.


Je kind kan dan faalangstig Je kind kan dan faalangstig reageren vanuit angst voor reageren vanuit angst voor

straf of afkeuring.straf of afkeuring.


Zeg liever ik mag je graag, Zeg liever ik mag je graag, maar ik heb het niet graag maar ik heb het niet graag dat je dit of dat doet of niet dat je dit of dat doet of niet

doet. Je houding is dan doet. Je houding is dan positief naar het kind toe en positief naar het kind toe en bijsturend naar het handelen bijsturend naar het handelen

toe.toe.


Reageer tijdig en laat je Reageer tijdig en laat je handelen niet alleen handelen niet alleen

afhangen van je kind dat afhangen van je kind dat teleurstellend is of teleurstellend is of

tegenvallende dingen doet.tegenvallende dingen doet.

Psychcom-research Know-how een stapje vooruit helpen.Vergeet ook niet dat elke Vergeet ook niet dat elke

situatie een ervaring met zich situatie een ervaring met zich meebrengt die op zich meebrengt die op zich

belonend of bestraffend kan belonend of bestraffend kan zijn. Iets lukt en daar is het zijn. Iets lukt en daar is het kind blij mee of iets mislukt kind blij mee of iets mislukt

en daar is het kind ongelukkig en daar is het kind ongelukkig over.over.

Psychcom-research Know-how een stapje vooruit helpen.Vermijd door je tussenkomst dit Vermijd door je tussenkomst dit

natuurlijk bijsturend ervaren te natuurlijk bijsturend ervaren te verstoren. Het kind is niet verstoren. Het kind is niet

langer ongelukkig door je - als langer ongelukkig door je - als mogelijk onrechtvaardig mogelijk onrechtvaardig

ervaren - tussenkomst of wordt ervaren - tussenkomst of wordt hierdoor van zijn oorspronkelijk hierdoor van zijn oorspronkelijk

ervaren afgeleid.ervaren afgeleid.


Vraag ook aandacht voor hoe Vraag ook aandacht voor hoe een kind zelf iets ervaart, een kind zelf iets ervaart,

hoe voelt een kind zich zelf hoe voelt een kind zich zelf hierbij.hierbij.


Vele opvoeders gaan er vanuit Vele opvoeders gaan er vanuit dat alleen zij belonen en dat alleen zij belonen en

straffen. Toch kunnen ouders straffen. Toch kunnen ouders vaak merken dat hun kind hen vaak merken dat hun kind hen beloont wanneer ze iets over beloont wanneer ze iets over het hoofd zien en omgekeerd het hoofd zien en omgekeerd hen straft of negeert zo ze op hen straft of negeert zo ze op

iets staan. iets staan.


Laat je niet belonen voor je Laat je niet belonen voor je niet aan iets te houden of niet aan iets te houden of straffen voor je aan iets te straffen voor je aan iets te houden. Maak dit meteen houden. Maak dit meteen

duidelijk. Je belonen voor je duidelijk. Je belonen voor je aan iets te houden kan aan iets te houden kan

natuurlijk wel.natuurlijk wel.


Elk kind heeft meerdere Elk kind heeft meerdere kanten. Van hoe je omgaat kanten. Van hoe je omgaat

met je kind hangt veel af met je kind hangt veel af welke kant tot ontwikkeling welke kant tot ontwikkeling komt. Vooral jonge kinderen komt. Vooral jonge kinderen zijn nog heel soepel in hun zijn nog heel soepel in hun

houding en handelen, in hun houding en handelen, in hun persoonlijkheidsontwikkeling.persoonlijkheidsontwikkeling.


Kinderen veranderen en Kinderen veranderen en groeien niet plots, maar groeien niet plots, maar

stapsgewijze. Elke belonende stapsgewijze. Elke belonende ervaring kan een stap in een ervaring kan een stap in een

ontwikkelingsgunstige ontwikkelingsgunstige richting zijn.richting zijn.

Psychcom-research Know-how een stapje vooruit helpen.Elke straffende ervaring, Elke straffende ervaring,

vooral als ze persoonlijk vooral als ze persoonlijk overkomt, kan een overkomt, kan een

verdedigende en afwerende verdedigende en afwerende reactie toe gevolg hebben. reactie toe gevolg hebben. Je komt dan met je kind uit Je komt dan met je kind uit

bij wat je juist wou bij wat je juist wou vermijden, afstandelijk en vermijden, afstandelijk en

eigengereid. eigengereid.


Het is belangrijk geduldig Het is belangrijk geduldig met het kind om te gaan, met het kind om te gaan,

ook al lukt het niet helemaal.ook al lukt het niet helemaal.


Vooral om te voorkomen dat Vooral om te voorkomen dat je ontmoedigt en je ontmoedigt en

ontmoedigend reageert op je ontmoedigend reageert op je kind dat niet aan je kind dat niet aan je (hooggespannen) (hooggespannen)

verwachtingen beantwoordt.verwachtingen beantwoordt.


Elk kind wil graag groot en Elk kind wil graag groot en sterk worden, net als zijn sterk worden, net als zijn ouders aan wie het zich ouders aan wie het zich

spiegelt.spiegelt.


Door zelf te tonen hoe het Door zelf te tonen hoe het moet en het kind kansen te moet en het kind kansen te

bieden tot zich groot en bieden tot zich groot en sterk te voelen en sterk te voelen en

zelfstandig te worden, kan je zelfstandig te worden, kan je het kind gunstig zien het kind gunstig zien

evolueren.evolueren.


Je kind wordt een Je kind wordt een communicatief, interactief, communicatief, interactief,

levendig en vrolijk levendig en vrolijk persoontje, vol vertrouwen, persoontje, vol vertrouwen, net zoals jij dat naar je kind net zoals jij dat naar je kind

vertoont en uitstraalt.vertoont en uitstraalt.


Als jij je kind aantrekt en Als jij je kind aantrekt en stimuleert tot ontwikkeling, stimuleert tot ontwikkeling, trekt je kind je aan en krijg trekt je kind je aan en krijg je meer kansen je kind te je meer kansen je kind te

begeleiden in zijn begeleiden in zijn ontwikkelingontwikkeling


@ Psychcom-research vzw.@ Psychcom-research vzw.

Belonen en straffen Over ontwikkelingsbegeleiding

Documents

Transcript of Belonen en straffen Over ontwikkelingsbegeleiding