België - Belgique BC 9497 PERIODIEK -...

36
België - Belgique P.B.-P.P. 2000 Antwerpen 1 BC 9497 PERIODIEK DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN HET VLAAMS GENEESKUNDIGENVERBOND 67 ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 Nr. 1 AFGIFTEKANTOOR: 2000 ANTWERPEN 1

Transcript of België - Belgique BC 9497 PERIODIEK -...

Page 1: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

België - Belgique

P.B.-P.P. 2000 Antwerpen 1

BC 9497

PERIODIEK

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN HET VLAAMS GENEESKUNDIGENVERBOND

67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 Nr. 1

AFGIFTEKANTOOR: 2000 ANTWERPEN 1

Page 2: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

2 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

Inhoud VOORWOORD: J. Dockx ................................................................................. 3 GESCHIEDENIS VAN DE GENEESKUNDE .............................................................. 4  DE VOORUITGANG VAN FYSIOLOGIE, CHEMIE EN CELLENLEER TIJDENS DE 19E EEUW -

DE BASIS VOOR DE HEDENDAAGSE GENEESKUNDE (DEEL I): P. Broos 4  BALANS: E. Ponette ....................................................................................... 6  FORUM .................................................................................................... 8  GRENDEL IS EEN MONSTER IN BEOWULF: J.-P. Rondas 8  “THE SWERVE”: LUCRETIUS HERONTDEKT: A. Billiau 9  DE LEGITIMITEIT VAN NATIONALISME: H. Verbrugge 10  INTERVIEW MET FRANK GOES: P.H. Jongbloet 11  KORTE BERICHTEN ..................................................................................... 13  ONTWIKKELINGSSAMENWERKING ................................................................... 20  MEDISCHE BEELDVORMING IN DE RÉPUBLIQUE DÉMOCRATIQUE DU CONGO (RDC),

EEN OVERBODIGE LUXE?: G. Marchal 20  VGV-MEDEDELINGEN ................................................................................... 21  WIL NOTEREN IN UW AGENDA 21  DRIE GENERATIES VGV-LIDMAATSCHAP 21  OVV-MEDEDELINGEN .................................................................................. 22  PERSMEDEDELING AKTIEKOMITEE VLAAMSE SOCIALE ZEKERHEID – 1 DECEMBER 2011 22  VGV-CULTUUR ........................................................................................... 23  TENTOONSTELLINGEN: J. Dockx 23  VGV BEZOEKT: TONGEREN EN SAGALASSOS OP ZATERDAG 28 APRIL: J. Dockx 25  WEETJES UIT DE KUNSTWERELD. : J. Dockx 25  PETER DE CALUWE TOT VOORZITTER VERKOZEN: L. Schaeverbeke 27  HET PABLO CASALS FESTIVAL REIKT DE HAND NAAR JONGE COMPONISTEN:

L. Schaeverbeke 27  UIT DE DISCOTHEEK: E. Baert-Van den Eynde 27  POËZIEHOEKJE: A. De Schepper 28  BOEKBESPREKINGEN 29  PERSONALIA ............................................................................................ 33  IN MEMORIAM DOKTER JULES VAN BOXELAER 33  BRIEFWISSELING ...................................................................................... 33  HOMO LUDENS .......................................................................................... 35  KRUISWOORDRAADSEL 35  HEKELLIED 35 

VVMV-Berichten: pag.18-19.

RAAD VAN BESTUUR

Voorzitter: Dr. J. Dockx Ondervoorzitter: Dr. R. Vermeulen* Secretaris: Dr. B. Garmyn Penningmeester: Dr. G. Debruyne Cultuur: Dr. J. Dockx Leden: Prof. Dr. A. Baert, Prof. Dr. D. Brutsaert, Dr. F. Goes, Dr. L. Ide, Dr. P. H. Jongbloet, Prof. Dr. E. Ponette*, Dr. D. Van de Voorde, Dr. L. Van Ermen, Dr. J. Van Meirhaeghe*, Dr. H. Verbrugge

* oud-voorzitter

RAAD VOOR ADVIES

Prof. Dr. R. Casteels, KU Leuven Prof. Dr. L. Denis, directeur Oncologisch Centrum Antwerpen Prof. Dr. W. Dierick, UA Prof. Dr. A. Dupont, decaan geneeskunde en farmacie, VUB Dr. C. Geens, voorzitter Alumni geneeskunde KU Leuven Prof. Dr. J. Peers, KU Leuven Prof. Dr. P. Van Cauwenberge, rector UGent Prof. Dr. Ph. Vandekerckhove, gedelegeerd bestuurder Rode Kruis Vlaanderen Prof. Dr. G. Verdonk, UGent Dr. R. Verhaert, V.V.K.

Uitgave van het VGV

Redactieraad: Prof. Dr. A. Baert, Dr. J. Dockx, Dr. J. Gyselinck, Dr. P.H. Jongbloet, Dr. R. Lenaerts, Prof. Dr. E. Ponette, Dr. J. Van Meirhaeghe Verantwoordelijke uitgever: Dr. J. Van Meirhaeghe, Koolkerkesteenweg 76, 8340 Oostkerke Hoofdredacteur: Prof. Dr. E. Ponette, Schoonzichtlaan 40, 3020 Winksele-Herent en Dr. P.H. Jongbloet De gepubliceerde bijdragen verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs Drukkerij Jules De Winter, Kleine Markt 13, 2000 Antwerpen, Tel. 03/232.20.22, Fax. 03/225.15.84

Lidgeld V.G.V. Gewoon lid € 55.00 Tot 5 jaar na diploma € 25.00 Arts zonder praktijk € 25.00 Steunend lid € 75.00 Artsenkoppel € 60.00 Artsenkoppel (tot 5 jaar na diploma of zonder praktijk) € 30.00 Abonnement “Periodiek” voor niet leden € 20.00

KBC IBAN nr.: BE22 4073 0622 5147

Secretariaat V.G.V.: Ergo de Waellaan 3 – bus 14 2100 Deurne – Antwerpen - Tel: 03/322.28.50 – Fax: 03/322.45.14

e-post: [email protected] - webstek: www.vgv.be Het secretariaat is open van maandag tot donderdag (9u-14u).

UITGAVEN VGV

Autokenteken

Decalco € 2.00,- + € 0.61,- Port Aluminium € 3.00,- + € 0.61,- Port

Fiscaal dagboek € 25.00,- + € 1.83,- Port

Page 3: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 3

VOORWOORD

Dit voorwoord gaat uitsluitend over een 90 jarige dame die in 2012 zal gehuldigd worden. Laten we de belangrijkste wapenfeiten van de Dame nog eens op een rij zetten. Er was in 1989 de TV-persconferentie te Brussel, waar het VGV als eerste de verschillen tussen Vlaamse en Waalse ziekenhuizen aan het licht bracht en zo de discussie over de transfers in gang zette, een absoluut hoogtepunt. Meer recente feiten waren de actie voor de omvorming van de Orde der Geneesheren in een N-talige en F-talige Orde in 1999 en 2007. Verder in 2010 de start van MUG Halle en het onder de publieke aandacht brengen van het dossier van de internering. Tenslotte heeft het VGV gewogen op het regeerakkoord in 2011 over de gedeeltelijke defederalisering van de gezondheids-zorg. Onze symposia, met de grootste zorg georganiseerd, waren onze uithangborden.

Da Algemene Ledenvergadering gaat door in Ant-werpen op zaterdag 10 maart 2012 in de Sint-Pauluskerk en het aangrenzende dominicanenkloos-ter. Deze kerk werd opgetrokken door de dominica-nen in Brabantse hooggotiek en in 1276 ingewijd. Nadien ontwierp men een grotere kerk die voltooid werd in 1571 en het “barokjuweel in een gotisch schrijn” werd genoemd. Deze kerk behoort tot één van de rijkste van Antwerpen en bezit een onvoor-stelbare collectie schilderijen en een schatkamer. We krijgen een rondleiding door de pastoor en vergade-ren in het kloosterpand. Nadien hebben we een zaaltje gereserveerd in het hippe restaurant “Marcel” dat na één jaar reeds een Gourmand heeft verworven.

Op zaterdag 28 april heeft Hendrik Verbrugge een uitstekende daguitstap georganiseerd in Tongeren. Het programma bestaat uit een stadswandeling met bezoek aan de schatkamer, een lunch in het Muse-umkafee, een lezing over “Ambiorix, fictie en feiten” om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen aan “Sagalassos, city of dreams”. Het aantal plaatsen is beperkt.

Tenslotte organiseren we als orgelpunt in dit jubile-umjaar op zaterdag 13 oktober in samenwerking met de Koninklijke Academie voor Geneeskunde een symposium met als onderwerp “De contingentering”. Er zijn reeds verregaande afspraken gemaakt in de werkgroep. Verder zal onze oud-voorzitter Jan Van Meirhaeghe de geschiedschrijving van het VGV van de laatste tien jaar op zich nemen zodat we bij de 100ste ver-jaardag geen twintig jaar moeten bijbenen. Daarom biedt het VGV, bij de hernieuwing van het lidmaat-schap vóór 1 april, het schitterende Davidsfondsboek “De oude Grieken en Romeinen, hun denken en doen” ter waarde van 60 euro aan voor de symboli-sche prijs van 10 euro.

We hadden u dat graag als geschenk aangeboden maar onze armoede - zoals Ovidi-us citeert “Pauperis est numerare pecus” - laat dit niet toe tenzij een onver-wachte sponsor opduikt. Samenvattend zorgen we ervoor dat dit een schitterend jubeljaar zal worden en dit in schril contrast met de heer-sende federale politieke orde.

Beste vrienden, onze taak is nog niet af en we be-schouwen het als onze plicht om alle mogelijke middelen in te zetten om onze doelstellingen op het terrein te realiseren: de overheveling van de sociale zekerheid – in eerste instantie de gezondheidszorgen – naar de Vlaamse en Franse Gemeenschap. Dit alles moet leiden tot meer eigen klemtonen in het beleid, tot een efficiënter beleid door coherente bevoegd-heidspakketten en tot grotere responsabilisering van de gemeenschappen. Uw lidgeld is de levenspijler waarop de vereniging overleeft: het aantal uren dat we in het bestuur beste-den aan de zo noodzakelijke ledenwerving is ontel-baar. Wanneer u in uw omgeving een collega kent die ons gedachtegoed genegen is, maak hem lid en vraag aan ons secretariaat een kennismakingspakket toe te sturen. Als we met zijn allen elk één lid aanbrengen dan ontstaat een zeer levensvatbaar VGV.

De hoge kwaliteit van ons tijdschrift blijft behouden maar het aantal pagina’s zal licht verminderen om te besparen. We zullen de uitnodigingen voor cultuur maximaal benutten om in dezelfde zending zoveel mogelijk actuele informatie bij te voegen. Tevens nodig ik u ook uit om kritisch te reageren op onze artikels. Uw reacties worden zeker gepubliceerd.

Bij het uitwuiven van 2011 wil ik alle leden van de Raad van Bestuur bijzonder danken voor hun enthou-siaste, belangeloze en volhardende inzet. De vergade-ringen waren pareltjes van discussietalent die vervolgd werden op het internet met een eindeloos aantal suggesties. Verder dank ik de leden voor hun bijzonder grote aanwezigheid op onze cultuurbijeenkomsten. Het geeft de moed om nog beter te presteren en te over-wegen meerdaagse uitstappen te organiseren. Tenslotte vraag ik u even stil te staan bij de collega’s die ons dit jaar ontvallen zijn: Prof. Dr. Jozef Joos-sens, Dr. Jean De Keyser en Dr. Jules Van Boxelaer. Ik eindig met de hartelijke wens dat u en uw familie een voorspoedig en gezond 2012 mogen beleven en ik kijk nu al uit naar uw aanwezigheid op een van onze culturele activiteiten (en ook naar uw lidgeld).

Jan Dockx, VGV-voorzitter

Page 4: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

4 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

GESCHIEDENIS VAN DE GENEESKUNDE

PROF. EM. PAUL BROOS

geboren in 1945; was gewoon hoogleraar aan de KU Leuven en diensthoofd heelkunde en traumatologie van UZ Leu-ven

Fellow of the Royal College of surgeons of England Voorzitter van de raad van de Orde van Geneesheren Vlaams Brabant en van de Medische Commissie van het Rode

Kruis Vlaanderen zet zich in voor het historisch archief van de Universitaire Ziekenhuizen publiceerde het boek ‘Over Geneeskundigen en Geneeskunst’ (Davidsfonds)

DE VOORUITGANG VAN FYSIOLOGIE, CHEMIE EN CELLENLEER TIJDENS DE 19E EEUW - DE BASIS VOOR DE HEDENDAAGSE GENEESKUNDE (DEEL I)

Samenvatting.

Dat de negentiende eeuw de scharniereeuw is in de voor-uitgang van de geneeskunde staat buiten kijf. Rond 1900 waren heel wat infectieziekten, die van het prille begin de mensheid hadden bedreigd, ingedijkt. Pest en pokken waren grotendeels onder controle. Ook de heelkunde had haar grenzen verlegd. Niet alleen botbreuken en opper-vlakkige letsels maar ook afwijkingen aan inwendige organen konden worden verwijderd of gecorrigeerd. Men wijt dit alles terecht aan de ontdekking van de micro-organismen als ziekteverwekkers en de mogelijkheid om iemand vrij veilig onder narcose te brengen. Nochtans waren deze ontdekkingen enkel mogelijk dank zij een beter inzicht in heel wat meer fundamentele processen. De Franse fysiologen Magendie, Bernard en Brown-Séquard vergrootten onze kennis over de functie van spijsverte-ringsstelsel, zenuwstelsel en endocriene organen. Het begrip ‘homeostase’ werd ingevoerd. Door de vooruitgang van de scheikunde slaagde men erin de werkzame substanties uit medicinale planten te extrahe-ren en later deze zelfs te synthetiseren. Men beschikte nu over veel werkzamere geneesmiddelen die men ook beter kon toedienen. Schwann toonde aan dat alle plantaardige en dierlijke weefsels uit cellen zijn opgebouwd; cellen die niet ont-staan uit amorf materiaal door chemische reacties maar die voortkomen uit andere levende cellen of zoals Virchov zou zeggen: “omnis cellula a cellula”. Er kwam een einde aan het geloof in de “generatio spontanea”. Meer dan wie ook bewees Virchov het nut van de microscoop. Hij toonde aan dat goed functioneren van organen alleen maar kan als de cellen, waaruit ze zijn samengesteld, gezond en voorzien zijn van voldoende voedingsstoffen. Ziekte was niet langer een onevenwicht van lichaamsvochten maar een stoornis in de celfunctie; behandelen van een aandoe-ning betekende een streven niet meer naar herstel van die lichaamsvochten, maar naar herstel van de celfunctie.

Inleiding.

Het einde van het ‘ancien régime’ had ook zijn invloed op de medische wereld. Rationeel pragmatisme begon dan toch de overhand te krijgen op onbewezen theorieën. Kapitalisme en liberalisme leidden tot de ontwikkeling van een geïndustrialiseerde maatschappij: grote fabrieken, mijnbouw, weefgetouwen, scheepvaart gericht op kolonia-le ontwikkeling…. De adel had van zijn pluimen verloren, maar nu ontstond een nieuw soort klassenverschil tussen arm en rijk.

De geneeskunde zou onvermijdelijk de economische en sociale evolutie volgen. Op het einde van de 19e eeuw zullen de opvattingen over ziekte, behandelingsmethoden en hygiëne dan ook totaal gewijzigd zijn. Er was meer vooruitgang geboekt dan in vier eeuwen voordien. Heel wat infectieziekten en epidemieën, die de wereld hadden geteisterd, waren overwonnen of op zijn minst ingedijkt. De heelkunde had een enorme sprong voorwaarts geno-men; de nu nog steeds geldende basisprincipes en behan-delingsmethoden waren vastgelegd. Dit alles was in belangrijke mate te wijten aan twee belangrijke ontdekkingen: de opkomst van de algemene anesthesie en de vaststelling dat micro-organismen de oorzaak zijn van heel wat ziekten. Wat men nochtans evenmin mag vergeten is de enorme progressie op het gebied van de fysiologie, de biochemie en de cellenleer, basiswetenschappen waarop de geneeskunde nu gebaseerd is en zonder dewelke geen vooruitgang mogelijk zou zijn geweest. Aldus werd in de 19e eeuw de basis gelegd van onze hedendaagse geneeskunde. Zeer snel werd de achter-stand ingehaald die de vorige eeuw ten opzichte van de exacte wetenschappen was opgelopen. Er werd nu wel optimaal gebruik gemaakt van de technische ontdekkingen van voordien zoals de verbetering van de microscoop, de thermometer, het zakhorloge…. Door de ontwikkeling van de chemie ging ook de medicamenteuze therapie er duide-lijk op vooruit. Men was niet louter meer aangewezen op ruwe plantaardige extracten. Men kende stilaan de echte werkzame bestanddelen en men slaagde erin deze te isoleren en later zelfs te synthetiseren en ze bijgevolg ook beter te doseren. Ziekte was niet langer een duister on-evenwicht tussen obscure lichaamsvochten maar wel een slecht functioneren van de cellen waaruit alle weefsels zijn samengesteld.

Fysiologie.

Bij het begin van de 19e eeuw was Frankrijk op dit gebied leidinggevend. François Magendie (1783 – 1855) was bekend om zijn klare eenvoudige waarnemingen zonder speculatie (Fig.1). Reeds op jonge leeftijd stond hij in het Hôtel-Dieu aan de zijde van de chirurg Dupuytren met wie hij het moeilijke karakter gemeen had. Hierdoor creëerde Magen-die zich heel wat vijanden. Misschien was het hierdoor dat hij aan de universiteit nooit hoogleraar werd. Wel werd hij gekozen tot professor aan het Collège de France. Zijn leven lang bleef hij werkzaam, zowel in het hospitaal als in

Page 5: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 5

zijn laboratorium. Toch was hij geen voorstander van een geneeskunde die steunde op waarnemingen tijdens ana-toompathologische onderzoeken. Hij gaf de voorkeur aan experimenteel werk. Hierbij maakte hij veel gebruik van proefdieren, wat hem ook nog eens wat vijanden oplever-de. Zijn voornaamste onderzoeksterrein werd evenwel het centrale zenuwstelsel. Zo toonde hij aan dat de achterste hoornen van het ruggenmerg de gevoelsvezels bevatten die de impulsen ontvangen en de voorste hoornen de motori-sche vezels die de impulsen overdragen naar de spieren. Er wordt evenwel ook beweerd dat Charles Bell (1774 – 1842) dit reeds voor Magendie zou hebben ontdekt, vandaar dat men veelal spreekt van de Wet van Bell – Magendie.

In tegenstelling tot Magendie, die eerder een clinicus was die af en toe in zijn laboratorium actief was en nooit een academische positie zou innemen, was Claude Bernard (1813 – 1878) een echte man van het laboratorium (Fig. 2). Hij wordt beschouwd als de grondlegger van de experimentele fysiologie. Hij was een leerling van Magendie en zette diens opzoekingen verder aan het Collège de France. Bernard was een gedreven wetenschapper die met veel enthousiasme bleef werken, maar helaas, hij kon niet rekenen op de steun van zijn echtgenote. Zijn devote vrouw vond al dat geëxperimenteer op proefdieren eerder mensonwaardig. Hij beschouwde het als zijn taak om via onderzoek de ware verklaring te vinden voor fysiologische processen in de verschillende organen zonder rekening te houden met religieuze of filosofische overtuigingen. Hij introduceerde het principe van de homeostase, met name dat het ‘inwendig milieu’ van warmbloedige organismen constant blijft en dat een reeks fysiologische mechanismen zich verzetten tegen verstoring ervan door uitwendige factoren. Hij bracht klaarheid, ondermeer in de ingewik-kelde functies van de lever, en hij bestudeerde de verte-ringsmechanismen en excreties van het pancreas, waarbij hij een verband ontdekte tussen een slechte werking ervan en suikerziekte. Zijn ‘Introduction à la médicine expéri-mentale’ (1865) (‘Inleiding tot de experimentele genees-kunde’) gold gedurende generaties als het standaardwerk van de fysiologie. Ondanks zijn grote verbeeldingskracht hechtte hij heel veel waarde aan objectieve waarneming en placht hij te zeggen: “Als u het laboratorium betreedt, legt dan tezamen met uw overjas uw fantasie af”. In tegenstel-ling tot Virchow hechtte hij geen belang aan microsco-pisch onderzoek en geloofde niet in de celtheorie, noch in micro-organismen als verwekkers van ziekten.

Charles-Edouard Brown-Séquard (1817 – 1894) was zoon van een Amerikaanse kapitein-ter-zee en een Franse moeder (Fig. 3). Hij volgde Bernard op als professor aan het Collège de France en kan, meer dan zijn voorganger, worden beschouwd als grondlegger van de endocrinologie. Hij deed heel wat proeven betreffende de functie van de ruggenmergbanen, maar werd vooral bekend door aan te tonen dat de bijnieren, schildklier, pancreas, lever en nieren producten, nu hormonen genoemd, afscheiden. De

zogenaamde “opotherapie” werd ingevoerd, ttz inspuiting van orgaanextracten om insufficiëntie van deze organen te compenseren. Zo was Brown-Séquard ervan overtuigd dat inspuiting met testisextracten van dieren een verjon-gend effect had. Hij reisde veel en gaf talrijke lezingen in het Engels en het Frans.

De Amerikaan William Beaumont (1785 – 1853) was een eenvoudig legerarts, die het vak bij een oudere collega had geleerd. In 1822 werd hij bij Alexis St. Martin geroepen, een Frans-Canadese soldaat, die een schotwonde van zeer nabij had opgelopen en stervende was in Fort Michilimac-kinac (Noord- Michigan). De basis van borstkas en boven-buik waren opengereten; linkerlong, middenrif en maag doorboord. De wonde bloedde fel en was met botfragmen-ten, hagel en kledingstukken besmeurd. Hoewel het letsel dodelijk leek, probeerde Beaumont het slachtoffer zo goed mogelijk te verzorgen, dat wonder boven wonder overleefde, hoewel het er een maagfistel aan overhield. Niet geheel naar de zin van de patiënt, voerde hij een hele reeks experimenten uit. De resultaten ervan werden in 1833 gepubliceerd onder de titel “Experiments and Obser-vations on the Gastric Juice and the Physiology of Diges-tion” (‘’Experimenten en waarnemingen met betrekking tot Maagsap en de Fysiologie van de Spijsvertering’).

De dierexperimen-ten van Ivan Pav-lov (1849 – 1936) in Moskou hadden eveneens een belangrijke invloed op de ontwikkeling van de fysiologie en de daaruit voort-vloeiende studie van het gedrag (Fig. 4). Pavlov had zijn opleiding gekregen in de laboratoria van Carl Ludwig (1816 – 1895) te Heiden-heim in Duitsland. Hij werd hoogleraar in de farmacologie en later in de fysiologie aan de Militaire Medische Aca-demie van Rusland. Hij verrichtte gedetailleerde studies over de werking van hart, lever en het ganse spijsverte-ringsstelsel, maar zijn voornaamste bijdrage tot de weten-schap was zijn rapport over het zogenaamd ‘geconditioneerd reflex’. Hiervoor had hij bij de hond de maag met de huid verbonden zodat hij kwalitatieve en kwantitatieve metingen kon doen op het gesecreteerde maagsap. Zo toonde Pavlov aan dat door middel van een bepaalde geluidsprikkel speekselvloed en secretie van maagsap kon worden teweeggebracht, zelfs als er geen voedsel in de omgeving was. Dit gebeurde slechts indien men deze prikkel herhaaldelijk aan het toedienen van voedsel had gekoppeld: een “geconditioneerde reflex”. Hierop baseerde hij een hele neurofysiologische theorie, die op de latere ontwikkeling van de psychologie en de psychiatrie een belangrijke invloed zou hebben.

Figuren. Fig.1 Francois Magendie lag aan de basis van de wet Bell - Magendie. (Academy of Sciences. New York.) Fig.2 Claude Bernard introduceerde de term “homeostase”. (door A. Mengin, 1865, Collège de France, Parijs). Fig.3 Charles- Edouard Brown-Séquard verwachtte veel van de « opothe-rapie ». (Musée de l'Histoire de la Médicine. Parijs). Fig.4 Ivan P. Pavlov werd beroemd om zijn “geconditioneerd reflex”. (Wereldgezondheidsorganisatie, Genève).

Page 6: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

6 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

BALANS

DE FEDERALE REGERING

In vorig nummer (oktober 2011) bespraken we uitvoerig het institutioneel akkoord over de 6de staatshervorming, dat tot stand kwam op 11 oktober ll. Toch zou het nog bijna twee maanden duren vooraleer de regering Di Rupo tot stand kwam. Een overzicht.

Een akkoord vinden over de sociaaleconomische mate-ries en over de begroting 2012 tussen CD&V, SP.A, Open VLD enerzijds en PS, MR, CDH anderzijds [Groen en Ecolo werden intussen gedumpt op vraag van Alexander De Croo (Isabel Albers, DT 14.10.11)] bleek toch niet zo eenvoudig. Op 21 november trok Di Rupo zelfs naar het kasteel van Ciergnon om zijn ontslag aan de koning aan te bieden. Natuurlijk weigerde die dat. Twee feiten maanden echter de onderhandelaars tot spoed aan. Op 24 november steeg de Belgische lange-termijnrente voor het eerst in tien jaar boven de 5,5 % (Wouter Vervenne en Peter De Groote, DT 24.11.11). En ‘s anderendaags verlaagde Standaard & Poors de Belgi-sche kredietscore van AA+ naar AA “met negatieve outlook” (Wouter Vandriessche en Pascal Dendooven, DS 26.11.11). Het effect liet niet op zich wachten: op 26 november sloten de onderhandelende partijen een begrotingsak-koord over 2012. Om het begrotingstekort te beperken tot 2,8 % van het bruto binnenlands product (bbp) von-den de partijen 11,3 miljard euro, waarvan 42 % bespa-ringen, 34 % nieuwe inkomsten en 24 % diverse maatregelen (Peter De Lobel, DS 28.11.11). De vraag is echter of een aantal maatregelen in de derde categorie, zoals de bankentaks en de nucleaire rente, niet zullen doorgerekend worden naar de klanten. En in De Tijd werd toen reeds (29.11.11) gesteld dat die begroting niet realistisch was, omdat ze gebaseerd was op te optimisti-sche uitgangspunten voor de economische groei en de rente, en werd tevens voorspeld dat begin 2012 wellicht nog 1,3 miljard euro extra zou moeten bespaard worden. Op 1 december gaven de zes partijvoorzitters groen licht aan het regeerakkoord, waarin het institutioneel akkoord van 11 oktober samen met het sociaaleconomisch ak-koord en een aantal andere elementen werden opgeno-men (Pieter Blomme, DT 02.12.11). Intussen bleek uit een internetenquête van Ipsos, in opdracht van Le Soir, RTL, VTM en De Morgen, dat op de stelling “De formateur doet wat nodig is voor de Vlamingen” in Vlaanderen gereageerd werd met 75 % neen, terwijl op de stelling “De formateur doet wat nodig is voor de Franstaligen” in Wallonië gereageerd werd met 68 % ja (Johan Rasking, DS 05.12.11). En zo legde de regering Di Rupo op 6 december, Sinter-klaasdag dus, de eed af. Hierbij passen enkele kanttekeningen. Vooreerst steunt deze regering niet op een meerderheid aan Vlaamse kant: ze heeft wel de steun van 80 % van de Franstalige volksvertegenwoordigers, doch slechts van 49 % van de Vlaamse (Bart De Wever, geciteerd in DT, 14.10.11). Daarover schreef Herman Van Rompuy vijf jaar geleden: “Een regering die alleen een meerderheid in Wallonië heeft, speelt met vuur. Ik spreek nu in het

belang van het land: dat is staats-gevaarlijk.” (DM 15.01.07) Verder maakt de grootste partij van Vlaanderen geen deel uit van deze regering. Kan U zich voor-stellen dat de PS in deze regering gepasseerd werd? “Maar De Wever heeft zichzelf aan de kant gezet door neen te antwoorden op de nota Di Rupo op 7 juli” riposteren sommige media. Momentje, ook Di Rupo zei op 18 oktober 2010 neen op de compromisnota De Wever, ondanks nota bene zware Vlaamse toegevingen inzake het kiesarrondissement BHV in die nota vervat. Heeft Di Rupo zichzelf toen volgens diezelfde media aan de kant gezet en werd hij daardoor buiten spel gezet? Neen dus. Tenslotte heeft de regering Di Rupo een meerderheid van Franstalige ministers: 7 Franstaligen, Di Rupo inbegrepen, tegen 6 Nederlandstaligen. “De grondwet zegt dat er in de regering pariteit moet bestaan, de pre-mier eventueel uitgezonderd” schrijft Bart Sturtewagen (DS 30.11.11). Hij voegt eraan toe: “Het is onheus dit ‘eventueel’ anders uit te leggen dan als een uitzondering in het voordeel van de grootste taalgroep, tot nader order de Nederlandstalige.” Om de Vlamingen te paaien werden er aan de 13 ministers nog 6 staatssecretarissen toegevoegd, waarvan 4 N en 2 F. Staatssecretarissen zijn wel lid van de regering maar niet van de ministerraad en ze hebben geen stemrecht (Wim Winckelmans, DS 06.12.11; Dirk Castrel, GvA 07.12.11) Hoe dan ook is het betreurenswaardig dat de Vlaamse politieke partijen, in tegenstelling tot de Franstalige, niet in staat bleken een hecht front te vormen. Intussen stapelen de financiële tegenvallers zich voor de federale regering op. Half december bleek uit ramingen van de Nationale Bank dat de federale begroting 2011 eindigde met een tekort van 4,2 % bbp in plaats van de met Europa afge-sproken 3,6 %: een lijk dus uit de kast van de regering Leterme. Daardoor moet ook de begroting 2012 worden bijgestuurd (Pieter Blomme, DT 13.12.11). Op 16 december verlaagde kredietbeoordelaar Moody’s de rating van België van Aa1 naar Aa3 “met negatieve outlook” omwille van de hoge Belgische overheids-schuld, de risico’s inzake economische groei en de kosten door de redding van banken zoals Dexia (Belga, knack.be 17.12.11; Karsten Lemmens, DS 19.12.11). En, zoals kon worden verwacht, tikte Europees commis-saris Olli Rhen België op de vingers omdat hij het begrotingstekort voor 2012 1,2 tot 2 miljard euro hoger acht dan de regering, als gevolg van de overschatting van de opbrengst van een aantal begrotingsmaatregelen en van te optimistische ramingen van de economische groei (Pieter Blomme, DT 07.01.12).

Page 7: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 7

Als gevolg daarvan zal de regering Di Rupo tijdelijk 1,2 miljard euro aan overheidsuitgaven in de koelkast stop-pen in afwachting van de geplande begrotingscontrole in februari a.s. (Johan Rasking, DS 07.01.12). En tegen 2015 zal nog bijkomend 10 miljard euro be-spaard moeten worden om tegen dan de federale begro-ting in evenwicht te krijgen, zoals Europa het eist (Pieter Blomme, DT 01.10.11; Rik Van Cauwelaert, Knack 19.10.11). Bovendien zal de federale regering vroeg of laat ook de factuur van het Arco-debacle gepresenteerd krijgen: dat kan de Belgische staat tot 1,4 miljard euro kosten (Pieter Blomme, DT 13.12.11). Ook niet te vergeten dat de teller voor het totaal van de waarborgen, die de Belgische staat aan de banken heeft verstrekt, op 186 miljard euro staat (Rik Van Cauwe-laert, Knack 23.11.11). De federale financiële toekomst oogt dus helaas niet rooskleurig. DE VLAAMSE REGERING Eerst enkele negatieve geluiden. Zowat de helft van de ondernemers heeft slechte erva-ringen met vergunningsprocedures: problematisch zijn vooral de lange wachttijden. Om daaraan te verhelpen is een betere samenwerking van de overheidsdiensten en een constructieve oplossingsgerichte houding van de ambtenaren aangewezen (Ivan Broeckmeyer, DT 01.04.11; Guy Tegenbos, DS 04.04.11). Een tweede klacht is dat de Vlaamse overheid er niet in slaagt een aantal facturen tijdig te betalen; daarom moest zij in 2010 7,9 miljoen euro verwijlintresten betalen (Katrien Verstraete, DT 01 en 02.04.11). Er waren in 2011 ook positieve geluiden. In het Witboek Vlaamse Staatsvorming staat een vermin-dering van het aantal schepenen per gemeente inge-schreven naast een aantal maatregelen om de gemeenten minder te betuttelen: zo moeten de gemeenten niet meer jaarlijks, doch slechts eenmaal voor de ganse bestuurspe-riode een beleidsplan indienen (Guy Tegenbos en Maar-ten Goethals, DS 12.04.11; Guy Tegenbos, DS 31.10.11). Op 23 november maakte minister van Innovatie Ingrid Lieten geld vrij voor wetenschappelijk onderzoek, zodat het FWO zijn aantal onderzoekers kan optrekken van 2.500 naar 3.000 (Guy Tegenbos, DS 24.11.11). Verder werkt de regering het decreet Vlaamse sociale bescherming uit. Dat omvat de reeds bestaande Vlaamse zorgverzekering, een Vlaamse kindpremie, een maxi-mum factuur voor thuiszorg, begrensde verblijfkosten in een woonzorgcentrum en een Vlaamse hospitalisatiever-zekering (Guy Tegenbos, DS 02.11.11). Wij steunen de Vlaamse regering bij deze initiatieven die de basis leggen voor een toekomstige Vlaamse SZ. We beoordelen het eveneens positief dat Vlaanderen en Nederland scenario’s gaan ontwikkelen om economisch en in andere domeinen samen op te treden onder de naam “De Lage Landen” (Guy Tegenbos, DS 30.11.11), dat de Vlaamse regering stappen zal ondernemen om de

kredietrating van Vlaanderen los te koppelen van de federale rating (Barbara Moens, DT 08.12.11). En dat de Vlaamse regering het licht op groen zette voor een eigen Vlaamse internetextensie (Frederik Tibau, knack.be 27.12.11). In de sector onderwijs heeft de Vlaamse regering de talennota van minister van Onderwijs Pascal Smet goedgekeurd: in het basis- en middelbaar onderwijs komt het Engels op gelijke hoogte als het Frans (Guy Tegenbos, DS 26.07.11). Het ontwerpdecreet voor de aanpassing van de taalwet-geving hoger onderwijs zal wellicht begin 2012 bij het parlement ingediend worden. De noden in de Vlaamse Gemeenschap nemen toe, doch de nodige fondsen volgen niet. Zo zien zes patiëntenorganisaties, onder meer “Zitstil”, de “Vlaamse Dienst voor Autisme” en “Similes” hun personeelsbestand inkrimpen (Guy Tegenbos, DS 23.08.11). Door de snellere vergrijzing in Vlaanderen in vergelijking met Wallonië, is er vooral in Vlaanderen een stijgende nood aan rusthuisbedden (zie rubriek “Korte berichten”). En in Vlaanderen staan vandaag 4.700 gehandicapten, die dringend opvang zoeken, op een wachtlijst (Maxie Eckert, DS 14.12.11). Dat leidt ons tot de begroting van de Vlaamse regering. Einde september verklaarden minister-president Kris Peeters en minister van Begroting en Financiën Philippe Muyters nog dat zowel de begroting 2011 als die van 2012 in evenwicht waren (Katrien Verstraete, DT 27.09.11). En einde december meldde minister Muyters dat de begroting 2011 afklokte op een (klein) overschot van 96,9 miljoen euro (Barbara Moens, DT 31.12.11). Doch voor de begroting 2012 was de minister op 20 december reeds minder optimistisch: “De Vlaamse regering zal haar begroting moeten aanpassen door de slechte groeiprognoses en plant daartoe een vervroegde begrotingscontrole in februari.” Bij de opmaak in sep-tember hield de regering nog rekening met een economi-sche groei van 1,6 %, terwijl die intussen is bijgesteld tot 0,8 % of minder (Barbara Moens, DT 21.12.11). En op 31 december luidde het oordeel: Vlaanderen zal 200 à 500 miljoen euro moeten zoeken, indien het einde 2012 weer een begroting in evenwicht wil presenteren (Ka-trien Verstraete, DT 03. 01.12). Intussen blijven er jaarlijks 12 miljard euro uit Vlaande-ren wegvloeien, hoofdzakelijk naar Wallonië, terwijl de Franstalige politici de band tussen de Vlamingen in Brussel en die in Vlaanderen doorknippen, de zes facili-teitengemeenten rijp maken voor aanhechting bij Brussel en maatregelen nemen om gans Vlaams-Brabant te verfransen. Vlaamse politici, word wakker: Geen finan-ciële solidariteit zonder federale loyaliteit! Ondanks alles wens ik U, beste VGV-leden en andere lezers, veel persoonlijk geluk in 2012. Eric Ponette, 9 januari 2012

Page 8: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

8 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

FORUM

GRENDEL IS EEN MONSTER IN BEOWULF

Telkens als ik in de Belgische politiek over een “grendel” hoor, moet ik denken aan het gelijknamige monster Grendel in het Oud-Engelse epos Beowulf. Het tiranniseert daar de samenleving, en daarom moet er vroeg of laat mee afgerekend worden. Ik vrees dat dit ook voor onze Belgische “grendels” geldt: ze tiranniseren de Vlaamse samenleving en de Vlaamse politiek. De ontgrendeling van Vlaanderen hoort een strijdpunt te zijn voor alle Vlaamse partijen.

De Belgische communautaire impasse is uniek in Europa en waarschijnlijk ook in de wereld. Dat de verkozen politici gedurende 545 dagen niet in staat zijn een regering te vormen is enkel en alleen te wijten aan de zogenaamde grendelgrondwet van 1970. In dat jaar werd de representa-tieve en parlementaire democratie in deze staat bij wet afgeschaft. In deze grondwet werden immers een reeks van antidemocratische maatregelen opgenomen die het de Franstaligen toelaten zich onverzettelijk op te stellen in hun afwijzing van de institutionele wensen van de Vlaam-se meerderheid. Ze kunnen daarin net zo lang volharden als het hen goeddunkt – wat in de praktijk wil zeggen: totdat de Vlaamse onderhandelaars murw zijn en overstag gaan. Precies dit is wat nu voor de tweede keer op vier jaar tijds is gebeurd (2007 en 2011). We zijn het aan onszelf verplicht deze democratie van voor 1970 te herstellen.

Toch was het voor de deloyale Franstaligen nog niet voldoende. Het antwoord op verschuivingen in het Vlaam-se politieke landschap en in de grondstroom, op de Vlaam-se aversie voor de blokkeringsmechanismen met grendels en alarmbellen, op de ongrondwettelijkheid van BHV, op de totale patstelling in de regering sinds 2007, is van Franstalige kant steevast: nieuwe en verse grendels en bijzondere wetten. Telkens vinden ze Vlaamse partijen die hen dat gunnen. Daarom kon Di Rupo het zich permitteren om in zijn nota’s extra grendels voor te stellen. Waarop slaan ze deze keer? De Franstaligen willen meer geld voor Brussel, maar zonder inzage in de rekeningen te willen geven, en zonder dat de Vlaamse betaler voor dat verse Brusselgeld ook maar iets mag bepalen. Het gaat om het fameuze “subiete” geld, “sans conditions préalables”. Tot hun grote verbazing en oprechte verontwaardiging konden de Franstaligen dat geld dus een jaar lang niet zomaar “subiet” krijgen. Wat doet Elio Di Rupo in zijn nota’s? Hij eist gewoon dat de gevraagde (en steeds groeiende) som in een bijzondere wet wordt ingeschreven. De Franstaligen willen graag een soort economische unie voor Brussel en zijn zogenaamde Vlaamse “hinterland”. Probleem is dat ze dit wel degelijk zien als middel om de Vlaamse gemeenten gewoon aan te hechten. Van zodra deze ideeën gestalte kregen zijn er Waalse constitutionalis-ten opgedoken die aangeraden hebben om de ‘Brussels Metropolitan Region’ (BMR) te ‘consolideren’, te ‘veran-keren’ en te ‘betonneren’ in een bijzondere wet. En dat is precies wat in de nota’s van Di Rupo staat. Het is niet alleen via de BMR dat de Franstaligen compen-saties voor de splitsing van het electorale BHV in de wacht willen slepen. Het is vooral de bijna totaal verworven buit, de faciliteitengemeenten, waarop ze zich concentreren. Afschaffing van de door de Raad van State goedgekeurde omzendbrief Peeters, het uitzonderingsrecht om voor kandidaten op de kieslijsten van een andere stad te kiezen,

vervanging van de Raad van State door het politiek en paritair samengestelde Grondwettelijk Hof: even zovele methodes om deze gemeentes nu eens en voorgoed naar Brussel te doen overhellen en ze de weg te doen volgen van Neder-Over-Heembeek en Laken. Dan stel je toch even snel voor om al deze maatregelen in een bijzondere wet vast te leggen? Wie weet of die Vlamingen uit federale loyauteit toch bijten? En dus staat dit voorstel in de nota’s van Di Rupo. Het valt op dat Di Rupo de nieuwe golf van Brusselse grendels vooral daar voorstelt, waar ze de consequenties van de zuivere gewestvorming kunnen neutraliseren. De Franstaligen willen inderdaad de gewestvorming met drie in plaats van de door hen vermaledijde gemeenschapsvor-ming met twee. Maar met een Vlaams Gewest waarmee ze zich niet meer kunnen moeien, daarmee kunnen ze ook geen vrede nemen. Vandaar dat ze via deze nieuwe gren-delwetten zowel Vlaams geld willen, als Vlaams-Brabantse gebiedsafstand. De grendels richten zich nu voornamelijk tegen de integriteit van het Vlaams Gewest. Toch staat er nog een andere grendel op het bord. Het gaat om het veelbesproken minderhedenverdrag, waar de Franstaligen reikhalzend naar uitzien – een zoveelste middel om hen van het Vlaamse juk, maar niet van het Vlaamse geld, te bevrijden. Vlaanderen beweert dat er in België geen minderheden bestaan zolang er geen juridisch waterdichte binnengrens is. De nota Di Rupo heropent immers de taalstrijd over de hele taalgrens van de kust tot in Voeren. Daarom zou een Vlaams, redelijk antwoord kunnen zijn dat Vlaanderen het minderhedenverdrag zal goedkeuren van zodra een nieuwe grendelwet de taalgrens tot onaantastbare binnengrens maakt. Naast al die bijzon-dere wetten die alleen Franstalige belangen dienen mag er misschien wel eentje bij zijn dat de grootste Vlaamse bekommernis verwoordt?

Er is maar één grendel die machtiger is dan alle vorige samen, en dat is de staatsgreep, het ultieme blok op de Vlaamse meerderheid in deze staat. Ondenkbaar? Hele-maal niet. Er lopen een paar CD&V-figuren rond die daar wel degelijk aan denken, en niet van de minste. Juist de meest eerbiedwaardige onder hen vertonen de bijna na-tuurlijke neiging zoiets te formuleren. Vooral de zoon van de vader die in 1970 de eerste grendelgrondwet heeft geconcipieerd, kan het niet laten te verwijzen naar het einde van de Vierde Franse Republiek (“het gehaspel dat ooit in Frankrijk de Vierde Republiek heeft gekenmerkt, en haar ten gronde heeft gericht”) waardoor hij als het ware een Belgische De Gaulle bezweert. Zeg niet dat daarover niet wordt nagedacht. Zolang de grendels functioneren is er met de Franstaligen geen gesprek mogelijk. We ‘mogen’ met hen niet langer praten (‘mogen’ op de manier zoals we niet meer mogen

* In deze rubriek worden bijdragen van VGV-leden en andere personen, evenals reacties hierop, opgenomen; elke auteur is zelf verantwoordelijk voor de inhoud.

*

Page 9: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 9

roken als we onze gezondheid willen redden – ook als we lange tijd gerookt hebben). Het is moreel verwerpelijk nogmaals compromissen te sluiten op basis van het groot-ste compromis dat we al gesloten hebben, te weten de afstand van de macht van de democratische meerderheid. Daarvoor kunnen we nu wel de hele democratische wereld waarschuwen: dat als je zoiets toegeeft, je nog generaties lang kan bedelen aan de poort. Dan word je door niemand gehoord.

Hoe kunnen we de grendels afschaffen? We kunnen ze vervallen verklaren in het Vlaams Parlement, als ontoe-laatbare en ondemocratische gemodificeerde meerderhe-den. De afschaffing van de grendels wordt dan de toetssteen of de Franstaligen nu echt met de Vlamingen willen blijven samenleven. Ik vrees ervoor. Ze zijn slechts in ons geïnteresseerd als er grendels bestaan die onder meer voor de jaarlijkse Ringelingschat zorgen. Ik vrees dat ze ons zonder grendels niet graag zien. Neem de grendels en de bijzondere wetten weg en het leven in België biedt

hen niet meer dezelfde perspectieven als weleer. Schaf dus niet België af, schaf slechts de grendels af. En zie wat er gebeurt. Als dan blijkt dat de Franstaligen geen België zonder vergrendeling willen, en bereid zijn daarom België op te geven – omdat België dan voor hen de moeite niet meer is – dan zal België daarop dus barsten. Het is waar: grendels willen afschaffen komt er waarschijnlijk op neer België te willen afschaffen. Dat alleen al maakt België onverdraaglijk. De grendels beledigen mij. De grendels zijn een gebrek aan respect. De grendels zijn zelfs racistisch, want gericht tegen één bevolkingsgroep. Ik ben niet de eerste die het zegt: als een staat zonder democratie-uitschakelende bijzondere wetten niet bestuurbaar is, dan hoort die staat eigenlijk niet te bestaan. Als België niet kan bestaan zonder grendels, dan kiezen we voor de afschaffing van beide. Grendel is een monster in België.

Jean-Pierre Rondas

“THE SWERVE”: LUCRETIUS HERONTDEKT

Het Italiaans quattrocento (de jaren 1400) en het rumoeri-ge Europa van die tijd (Huizinga’s Herfsttij der Middel-eeuwen) blijven een onuitputtelijke bron van steeds nieuwe, boeiende geschiedschrijving. ‘The Swerve’, handelend over het in 1417 teruggevonden groot wijsgerig werk ‘De Rerum Natura’ van Lucretius (98 – 55 v.Chr.), is een verbluffend voorbeeld. Stephen Greenblatt, professor literatuur in Harvard, koos ‘The Swerve’ als titel, - het Engelse ‘swerve’ betekent ‘plotse af- of uitwijking’ -, refererend naar het Latijnse ‘clinamen’ dat voorkomt in het boek van Lucretius. Hij brengt ons het levensverhaal van Poggio Bracciolini (1380-1459), een Florentijns geleerde, scriptor, kalligraaf, en humanist die talrijke manuscripten met teksten van antieke schrijvers opspoorde en terug bekend maakte door er kopieën van te laten maken. Zo vond hij in 1417, in een Duits klooster (waar-schijnlijk de abdij van Fulda), een manuscript met de volledige 5 boeken van de verloren gewaande ‘De Rerum Natura’. Over Lucretius zelf en over zijn andere geschrif-ten is tot op vandaag slechts heel weinig bekend. Dat komt vooral doordat latere filosofen en vooral kerkvaders zijn werk verguisden en doodzwegen. In de Oudheid en Mid-deleeuwen werden er slechts weinig kopieën van gemaakt. Met uitzondering van dat ene volledig exemplaar en enkele fragmenten van ander werk, zijn ze alle verloren gegaan. Lucretius bouwde voort op het werk van de Griekse filiosofen Democritus (ca. 460 v. Chr. - 380/370 v. Chr.) en Epicurus (341-270 v. Chr.). Democritus stelde dat alle dingen op aarde en daarbuiten bestaan uit een onmetelijk groot aantal oneindig kleine, ondeelbare ele-menten die hij atomen noemde; buiten die atomen bestaat alleen het ijle niets. Epicurus was het daarmee eens al stelde hij dat de atomen geen rechte banen volgen, zoals Democritus het zich voorstelde, maar dat elke atoom nu en dan afwijkt (clinamen), botst met andere atomen, zich bindt of afstoot en zo structuren opbouwt die wij als dingen en levende wezens op aarde ervaren. Maar Epicu-rus is ons vooral bekend door zijn ethische stelling dat mensen zich als hoogste streefdoel moeten stellen alle pijn, angst en verdriet te vermijden. Mensen moeten maximaal kunnen voldoen aan hun natuurlijke noden; zij moeten kunnen genieten van het leven. Reeds in de toch tolerante Romeinse Oudheid werd Epicurus verguisd: het ‘genieten’

dat hij als streefdoel vooropstelde werd door zijn tegenstanders geïnterpreteerd als ongebreidelde persoonlijke wellust. Maar Lucretius ging nog een stap verder dan Epicurus: hij vond dat er geen hiernamaals bestaat en dat de angst voor de goden onverantwoord is. Als de goden al bestaan, laat het lot van de mens hen totaal onverschillig. De goden zijn ook niet de ‘makers’ van de atomen of van de structuren die uit atomen opgebouwd zijn. Dat laatste standpunt was voor vele latere denkers en leraren een brug te ver, zeker toen de goden in het Rome van Constantijn plaats maakten voor die ene God. Eén en ander maakte dat het boek van Lucretius onderdrukt en vergeten raakte.

Toen omstreeks 1300 de eerste Italiaanse humanisten zoals Petrarca (1304 – 1374) belangstelling opvatten voor architectuur, kunsten en letteren in het antieke Rome, begon een zoektocht naar antieke geschriften die geduren-de eeuwen in bibliotheken onder het stof lagen. Bij het bestuderen van de teksten had men vooral interesse en bewondering voor het ‘echte’ klassieke Latijn; daartegen-over was het dan gebruikelijke Latijn erg verwaterd geraakt. Bij de studie van de oude teksten waren taalstruc-tuur en retorische en poëtische zeggingskracht prioritair. De inhoud liet men - aanvankelijk althans - voor rekening van de originele auteurs. Zo kwam het dat het manuscript, dat Poggio Bracciolini vond, vrij snel gekopieerd werd en dat latere humanisten en geleerden zoals Erasmus, Thomas Morus, Gallilei en anderen een exemplaar in hun bezit hadden. Meer nog, in hun geschriften zijn duidelijk tekstu-ele sporen terug te vinden van het tractaat van Lucretius. Dit is overigens het belangrijkste argument voor de centra-le stelling van Greenblatt, namelijk dat de toegankelijkheid van Lucretius’ werk een belangrijke, zo niet de belangrijk-ste schakel geweest is in de ommekeer op weg naar een seculiere levensvisie. Genoeg redenen voor de auteur om de vondst van Bracciolini als een sleutelmoment in dit proces te beschouwen en om het levensverhaal van deze man door dit verrassend vlot geschreven en leesbaar boek te weven.

Page 10: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

10 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

Poggio Bracciolini werd geboren in Terranuova, een klein plaatsje in de Toscaanse provincie Arezzo. Als zoon van een ‘notaris’ kreeg hij zijn opleiding als professioneel latinist en opsteller van officiële documenten in Arezzo. In Florentië werd hij student en medewerker van Coluccio Salutati (1331-1406), Kanselier van de Vrije Republiek Florentië en vooraanstaand huma-

nist in de geest van Petrarca. Daar geraakte hij bevriend met confraters en geestesgenoten, onder anderen, Niccolo Niccoli (1364 - 1437) die zich later zou ontpoppen tot een succesvol verzamelaar van antieke kunst. Toen bleek dat hij niet de opvolger van Salutati zou worden, vertrok Poggio naar Rome. In tegenstelling tot de meeste van zijn collega’s werd hij nochtans nooit tot priester gewijd. Uit zijn geschriften blijkt trouwens een hartsgrondige afkeer voor de decadente clerici en kloosterlingen van zijn tijd. Toch bracht hij het in Rome tot pauselijk secretaris. In die functie diende hij meerdere pausen, van wie sommige hem steunden in zijn hobby: het opsporen van antieke boeken en documenten. Doorheen ‘The Swerve’ volgen we hem in zijn contacten met gelijkgezinden van die tijd, allen bijzondere figuren. Hij maakte verscheidene historische gebeurtenissen van zeer nabij mee. Zo bijvoorbeeld het Concilie van Konstanz (1414) waar hij deel uitmaakte van het kleurrijke gevolg van zijn toenmalige baas, Baldassare Cossa (anti-paus Johannes XXIII). Greenblatt beschrijft in geuren en kleuren het theatrale optreden van dit personage en zijn accolieten. Voor Cossa eindigde de uitstap naar Konstanz in een keizerlijke gevangenis in Heidelberg, maar Poggio ontsprong de dans, al verloor hij zijn lucra-tieve job. Hij bleef een tijdlang in Duitsland rondzwerven van klooster naar klooster en vond in 1417, benevens andere reeds bekende en onbekende antieke teksten, het volledige, verloren gewaande ‘De Rerum Natura’. Hij keerde terug naar Italië waar hij zijn bezigheid als pause-lijk secretaris terug kon opnemen bij de nieuwe bazen in Rome. Zijn laatste levensperiode bracht hij door in Floren-tië, de stad die hij als zijn echte thuis beschouwde. Hij stond er hoog in aanzien en verzamelde aanzienlijke welstand.

Greenblatt staat uitgebreid stil bij de motieven van de genoemde en andere Italiaanse humanisten van die tijd. Vele andere bekende en minder bekende personages bevolken ‘The Swerve’, ondermeer Jan Hus (1369 – 1415) die in Konstanz op de brandstapel werd gezet omwille van zijn obstinaat prediken van noodzakelijke hervormingen in de Kerk. Poggio Bracciolini was aanwezig bij het proces en bij de onnoemelijk wreedaardige executie. Hij kon maar niet begrijpen dat een man die in zijn verdediging zo dicht bij de klassiekers stond kon verdacht worden van ketterij. Van de latere wijsgeren en erudieten die zich op ‘De

Rerum Natura’ beriepen krijgt Giordano Bruno (1548 - 1600) meer dan 10 pagina’s. De man, nu door velen erkend als martelaar voor de wetenschap, werd door de Inquisitie in Rome veroordeeld tot de brandstapel. Met dit wetenschappelijk boek, dat zich laat lezen als een historische roman, is Stephen Greenblatt niet aan zijn proefstuk. Nog in 2002 verraste hij zijn lezers met een onconventionele biografie van Shakespeare ‘Will in the World: How Shakespeare became Shakespeare’. Green-blatt, thans John Cogan Professor of the Humanities aan Harvard University, wordt beschouwd als de vader van een stroming in de culturele en literaire geschiedschrijving, aangeduid als ‘new historicism’. Hierin worden cultuur-objecten geduid in hun algehele maatschappelijke context. Eigen aan de methode is de aandacht voor schijnbaar irrelevante gebeurtenissen die het ontstaan en de weder-waardigheden van een kunstwerk begeleid hebben. Door al deze details te ordenen en hun mogelijke verbanden te onderzoeken ontstaat een beter sfeerbeeld van de histori-sche realiteit waarin het kunstwerk zich situeert. Maar niet alleen anekdotes zijn belangrijk, ook de gewoonten van de tijd. Zo, bijvoorbeeld, schetst de auteur in ‘The Swerve’ hoe er met boeken werd omgegaan in de verschillende perioden die het werk van Lucretius doorliep: hoe boeken gekopieerd werden, met welke materialen gewerkt werd, hoe ze bewaard en gecatalogeerd werden. Hij beschrijft hoe de Romeinse aristocraten ten tijde van Lucretius hun huizen vol stouwden met kunstwerken en boeken uit geplunderde Griekse steden. Zo voert hij de lezer naar de privé bibliotheek van een Romeinse villa in Herculaneum, nog grotendeels onder Vesuvius-as bedolven, waar archeo-logen onder meer een borstbeeld van Epicurus vonden, evenals een grotendeels verbrande papyrusrol met tekst-fragmentjes die aantonen dat ze de volledige ‘De Rerum Natura’ bevatte. De villa was waarschijnlijk een buiten-verblijf van Lucius Calpurinus Piso, schoonvader van Julius Caesar. Van Piso is bekend dat hij bevriend was met Philodemus, Grieks wijsgeer (110 v. Chr. – 35/40 v. Chr.), tijd- en geestesgenoot van Lucretius. De auteur gebruikt deze flarden van gegevens om het beeld op te roepen van een gezellig samenzijn in de tuin van de villa, waarbij Philodemus, of misschien Lucretius, uit de papyrusrol heeft voorgelezen. Van Greenblatt’s vorige boek, ‘Will in World: How Shakespeare became Shakespeare’ is een Nederlandstalige versie beschikbaar. We mogen hopen dat een vertaling van ‘The Swerve’ op komst is. Alfons Billiau, em. prof. geneeskunde, KU Leuven ‘The Swerve: How the World became Modern’ Stephen Greenblatt, N.W. Norton & Company, New York – London ISBN 978-0-393-06447-6

DE LEGITIMITEIT VAN NATIONALISME

De mens is onder meer een sociaal wezen. Quasi automa-tisch, via aangeboren empathie, gaat hij of zij zich associ-eren met en zich integreren in een groep: met de partner, in het gezin, de familie, de straat, wijk en gemeente, op de werkvloer, in de vriendenkring en vereniging(en),… tot op het niveau waar taal, zeden en cultuur als gemeenschappe-lijke criteria een dergelijke band smeden zodat het groeps-

gevoel als volk door elk van zijn indivi-duele leden als een evidentie wordt ervaren. Dit gevoel tot een welbepaald volk, tot een welbepaalde natie te behoren valt niet noodzakelijk samen met hetzelfde gevoelen voor een reeds bestaande soevereine staat. Bepalend

Page 11: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 11

voor het publieke gevoelen bij het ontstaan van vele Europese staten, waaronder ook België, waren de specifie-ke omstandigheden van de negentiende eeuw. Het actuele publieke gevoel tegenover hetzelfde volk of dezelfde staat wordt evenwel door de huidige context van de eenentwin-tigste eeuw bepaald. Dit proces van identificatie op meerdere niveaus herhaalt zich steeds weer in het levensverloop van elk individu zowel als in de groep. Op persoonlijk vlak leidt dit tot duurzame relaties of tot echtscheidingen, tot hechte fami-lies of tot breuken, al of niet tot burenruzies of pijnlijke polarisaties tussen dorps- of stadsgenoten, tot verandering van job, tot nog hechtere vriendschappen of, integendeel, tot verwatering ervan, tot bloei of ondergang van de vereniging. Hetzelfde proces herhaalt zich eveneens op het niveau van volk of staat. Steeds weer dient de basis, waarop een welbepaalde identiteit of nationaliteit gebouwd is, zich in haar opeen-volgende generaties te hernieuwen om zichzelf in stand te kunnen houden. Daarom moet deze identiteit zich maat-schappelijk concretiseren in een algehele en rechtvaardige organisatie om blijvend als legitiem te worden ervaren. Als deze voorwaarden vervuld worden en vervuld blijven dan is er, zonder veel discussie, een stevige basis voor solidari-teit binnen de groep. Dan is er ook openheid vanuit een vertrouwensvol zelfbewustzijn, zonder misplaatste nede-righeid noch even misplaatste hybris, naar de wereld rondom.

Er is wel een latent risico: deze positieve en open inge-steldheid kan, onder invloed van een gebrek aan kritische reflectie over het eigen doen en laten, verschrompelen tot een egoïstische opsluiting naar binnen toe, met projectie van een vijandsbeeld naar de buitenwereld. Wanneer men zich goed van dit risico bewust blijft en niet in de val trapt, dan kan een open en positief ingesteld nationalisme een ongekende graad van solidariteit en samenwerking met anderen op een duurzame wijze mede helpen tot stand brengen. Dit nationalisme staat een verdere Europese groei en samenwerking helemaal niet in de weg, integendeel zelfs. Hier wordt het principe van de subsidiariteit concreet toegepast. De toekomst van Europa ligt net in de samen-werking tussen de mensen die van onderuit volkeren vormen, niet van staten die mensen van bovenaf opdelen. Wanneer nu binnenkort de regering Di Rupo haar socio-economische, budgettaire en communautaire plannen tot uitvoering zal brengen, dan zal blijken of het federale beleidsniveau nog blijvend als rechtvaardig zal gepercipi-eerd worden en zo haar legitimiteit zal bewaren. Met een toenemende vraag naar Belgische solidariteit zal deze solidariteit ook steeds meer controleerbaar en transparant moeten worden, anders zal deze solidariteit op het federale niveau steeds meer aan legitimiteit verliezen. Van dit alles wordt een steeds grotere groep van Vlamingen zich meer dan ooit bewust. Hendrik Verbrugge

INTERVIEW MET FRANK GOES

Ter gelegenheid van het belangrijke boek ‘THE EYE IN HISTORY’ van de hand van Frank Goes, medebestuurslid, kon de redactie van Periodiek enkele vragen stellen, die graag werden beantwoord.

Op het recente Congres van de ACADEMIA OPHTHALMOLOGICA BELGICA was u uitgenodigd om ‘Pearls in Ophthalmology’ te pre-senteren. Wat was de aanleiding voor deze uitnodiging? Het was een grote eer om als eerste

spreker een voordracht te geven in de nieuw gecreëerde sessie van het jaarlijkse congres van O.B., waarin naast meer gespecialiseerde items een algemeen onderwerp werd behandeld. Welk thema hebt u daarvoor gekozen. En is dit ook het grote thema van uw boek? Inderdaad, dit is het thema van mijn boek, waarin een overzicht wordt gebracht van de belangrijke stappen in de geschiedenis van de kennis van het oog en zijn functie, zowel voor de oogarts als voor de algemene arts en de geïnteresseerde leek. Het heeft erg lang geduurd om een concreet idee te verwerven over anatomie en functie van het oog, maar vooral over de fysische eigenschappen van het licht. Dankzij Al-Hasan (965-1039) kreeg men voor het eerst inzicht hoe het oog functioneerde. De ‘emissie-theorie’ van Pythagoras (582-500 B.C.) was tot dan nog dominant. Deze stelde dat er een straling van het oog naar buiten ging tot aan het object, en dan terugkeerde met de verkregen informatie. Al -Hasans ‘intromissie theorie’, daarentegen stelde dat de straling uitging vanuit de objec-ten. Pas 700 jaar later, in de 16e eeuw, werd dit bevestigd door Kepler (1571-1631). In zijn boek ‘Oculus’ (1619),

beschreef Christophorus Scheiner een accuraat diagram van het oog met de lens op de juiste plaats. Later in de 17de eeuw, beschreef Kepler de breking van het licht door de oogmedia op een correcte wijze. Na hem maakte de filosoof Descartes (1596-1650) de link tussen de ontvan-gen netvliesbeelden en bepaalde hersenzones. Het duurde nog tot 1905 vooraleer Einstein (1880-1952) het licht beschreef als een golf van partikels die een bepaalde energie (quanta of fotonen) dragen. Ook de grote stappen in de ontwikkeling van diagnostiek van oogafwijkingen en oogchirurgie heb ik beschreven, met bijzondere aandacht voor enkele personen die excel-leerden zoals bijv. Allvar Gulstrand (1862-1930), uitvin-der van de spleetlamp en Nobelprijswinnaar (1911) alsook Hermann von Helmholtz (1821-1894), uitvinder van de oftalmoscoop. Daarnaast behandel ik ook oogafwijkingen bij een aantal historische figuren. Napoleon Bonaparte was bijziende, maar te fier om zijn bril te dragen. De familie De Medici was georiënteerd op kunst en interesseerde zich minder aan het oorlogvoeren, door het feit dat zij zeer myoop waren. Hierdoor konden zij tot op late leeftijd, zonder bril lezen en studeren. Ook de oogziekten van een aantal blinde zangers, zoals Stevie Wonder, Ray Charles, Andrea Bocceli, José Felicianao worden vermeld. Erg uitzonderlijk is ook het leven van Helen Adams Keller (1880-1968), die 19 maand oud tengevolge van mazelen, haar zicht, gehoor en stem verloor. Zij was het eerste doof-blinde kind dat een diploma behaalde!

Page 12: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

12 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

Interessant om weten is ook het feit dat tussen 1270 en 1290 in Venetië de eerste brillen (leesbrillen) werden gemaakt en dat Georg Bartisch (1535-1607) in 1583 te Dresden de eerste oftalmologische atlas publiceerde. Hij verklaarde vele oogafwijkingen door een zondig leven: volgens hem werd presbyopie veroorzaakt door overmatig alcoholgebruik. Verder heb ik de gelijkenissen en de verschillen tussen het mensen- en dierenoog beschreven, en de verschillende wijze van zien bij vrouwen en mannen. Zijn er ook Vlaamse oogartsen die in de oftalmologie aan de weg hebben getimmerd? De huidige professoren van onze Vlaamse universiteiten en hun voorgangers hebben, naast een aantal privaat werkende oogartsen, een erg hoog niveau bereikt. Wat de Vlaamse oogartsen betreft dienen wij Jules François (1907-1974) te vermelden die 1500 wetenschappelijke artikels publiceerde en aan 21 universiteiten met een ‘Doctor Honoris Causa’ werd vereerd. Vóór enkele jaren werd hij verkozen tot ‘meest verdienstelijke hoogleraar van de Gentse universiteit ooit’. Charles Schepens (1912-2006) is ook een dergelijke baanbreker. Vanuit Brussel week hij uit naar de USA, waar hij een nieuwe techniek op punt zette, waardoor de chirurgie van netvliesloslating spectaculair verbeterde. Heeft de cataractoperatie, die momenteel zeer populair is geworden, een voorgeschiedenis? Ongetwijfeld! Dit is nu de meest uitgevoerde ingreep bij de mens, maar tot 1745 op erg archaïsche wijze uitge-voerd. Met een naaldje drukte men de troebele ooglens in het glasvocht zodat de pupil vrij kwam en de patiënten een beperkt zicht herwonnen. Herinner u een van de wonderen van Jezus ‘de blinden doen zien’. Uiteraard ging een dergelijke ingreep gepaard met een zeer hoog percentage van verwikkelingen en een slechts matig succesgehalte. De doorbraak kwam pas toen Jacques Daviel in 1745, welis-waar met beperkte middelen, maar op erg handige wijze, de troebele ooglens in haar geheel uit het oog verwijderde. De volgende grote stap kwam toen Harold Ridley (Lon-den) in 1949 als eerste de verwijderde ooglens verving door een kunstlens. In 1967 werden die technieken bijge-schaafd door o.a. Charly Kelman met ultrasonore tril-lingen, zodat het oog slechts over enkele mm. diende te worden geopend. In een volgende stap werden implant-lenzen aangepast aan de noden van de individuele patiënt. De ooglenschirurgie, vroeger onder algemene verdoving en met als gevolg een hospitaalverblijf van enkele dagen tot weken, gebeurt sinds twintig jaar ambulant en enkel met druppelverdoving. Heeft u het ook over het Brailleschrift? Louis Braille (1809-1852) werd blind aan beide ogen als gevolg van een ongeval, toen hij vijf jaar oud was. Hij perfectioneerde een reeds bestaand blindenschrift dat slecht bruikbaar was. Omwille van zijn uitzonderlijk geheugen werd hij toegelaten in een van de eerste blinden-scholen ter wereld te Parijs waar hij het Brailleschrift ontwikkelde. Dit was een duidelijke verbetering van het vroegere systeem, ontwikkeld door kapitein Charles Barbier (1767-1841) op vraag van Napoleon, die een systeem zocht dat de soldaten in het donker toeliet met elkaar te communiceren op een geruisloze manier. Op de leeftijd van 16 jaar (1825) presenteerde Braille voor het eerst zijn systeem, gebaseerd op tactiele sensaties en met

slechts 6 verheven punten. Hij deed dat zo goed dat ‘Brail-le’ na 200 jaar, zo goed als onveranderd, nog steeds standaard is voor het blindenschrift. In den beginne wer-den zijn hervormingen niet aanvaard door de leraren: enkel zijn blinde medestudenten gebruikten het. Het Braille-schrift werd later aangepast aan de moderne tijd en bruik-baar gemaakt voor PC etc. U blijkt ook bijzondere belangstelling te hebben voor oogafwijkingen bij beroemde schilders. Was daar een bijzondere aanleiding toe? Het interesseerde mij erg om na te gaan hoe bepaalde oogafwijkingen het schildersgedrag van enkele grote meesters hebben beïnvloed. Ik leerde dat een aantal schil-ders zich aanpasten en zich herschoolden op het ogenblik dat hun zichtvermogen achteruitging. Hilaire Edgar Degas (1834-1917) verloor rond zijn 40ste levensjaar zijn gezichtsscherpte. Van dan af zijn de beste werken ontstaan en dat werd ook beklemtoond door Pierre-Auguste Renoir. Camille Pissarro (1830-1903) schilderde de natuur in zijn beginfase als impressionist. Vanaf zijn 40ste levensjaar leed hij aan een chronische dacryocystitis (getraan), waardoor hij in de openlucht niet meer kon werken. Zijn beroemdste stadsgezichten, zoals ‘Boulevard Montmartre’ en ‘Avenue de l’Opera’, zijn daarom van achter een hotelraam op een hogere verdieping geschilderd. Anderen, zoals Claude Monet (1840-1926) en William Turner (1775-1851), werkten ijverig door, zelfs met een vergevorderd cataract. In hun werken zien wij dan ook de invloed van hun lens-troebel: bij Monet, vóór zijn cataractoperatie de bruine vage kleuren en onscherpe lijnen en de fellere blauwere kleuren erna; bij Turner de lichtverblinding en de fel gele kleuren op zijn werken. Nog anderen, zoals Georgia O’Keeffe (1887-1986), een van de meest belangrijke ‘modern art’ schilders, stapte vanaf 84 jaar, toen haar centraal zicht gans was verdwe-nen, over van schilderen naar boetseren. Ook met een zeer slecht zicht gaat boetseren en pottery nog door, in de lijn van het aanvoelen van de schilder. Een erg interessant voorbeeld is ook Edvard Munch (1863-1944), die in enkele van zijn schilderijen het entoptisch fenomeen van zijn glasvochtbloedingen uitbeeldde. Sommige schilders waren in hun zelfportretten niet steeds even eerlijk en portretteerden zich beter dan in de realiteit. Een voorbeeld hiervan is Albrecht Dürer (1471-1528) die zijn divergent strabisme niet toonde op zijn beroemd zelfportret, gemaakt op 29 jaar (Alte Pinakothek Mün-chen) toen hij zich schilderde als een Christusfiguur met perfect rechte oogstand. ‘De Parabel van de Blinde’ door Pieter Brueghel de Oude is een treffend en zeer gedetailleerd schilderij over blindheid. Hier beeldt Brueghel de woorden uit van de H. Matheus: “Wanneer de blinde de blinde leidt, zullen beiden in de sloot vallen”. Het werk is een waarschuwing voor de zienden; wees voorzichtig, gedraag je, volg, zoals blinden, geen verkeerde leiders! De artiest had een grote kennis van de geneeskunde, gezien zijn correcte afbeel-dingen van verschillende oogziekten, zoals herpes, cornea-leucoom, exenteratie, en enucleatie. De Redactie dankt Dr. Goes voor zijn toelichting en kijkt uit naar het verschijnen van het hier besproken boek. Piet Hein Jongbloet

Page 13: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 13

KORTE BERICHTEN

HONORARIUM RADIOLOGIE

Radiologen voelen zich geviseerd door RIZIV rapport In een recent rapport oordeelde het RIZIV dat bepaalde verstrekkingen vandaag te hoog worden geëvalueerd. Het Consilium Radiologicum wijst er op dat in België met het bedrag van de terugbetaling niet alleen de intellectue-le akte van de radiologen wordt ver-goed maar ook de (dure) radiologische apparatuur, de infrastructuur, de gebouwen en het paramedisch perso-neel. Van het bedrag van het honorari-um dat door het RIZIV wordt betaald ontvangen de radiologen slechts een gedeelte dat varieert van 15 tot 25% naargelang het ziekenhuis. De hoger vermelde informatie door het RIZIV wordt door het Consilium dan ook als misleidend en schadelijk voor het imago van de radioloog bestempeld. Deze verwarring zou kunnen vermeden worden indien, zoals in Nederland en andere Europese landen, de technische en de intellectuele radiologische verstrekking afzonderlijk zouden gehonoreerd worden (De Specialisten Nieuwsbrief, 07.10.11). Hierbij aansluitend wijst Dr. L. Van Hoe er op (DS, 08.12.11) dat een meer verantwoorde besparing erin zou bestaan om de medische beeldvorming in België, dat in Europa koploper is voor het aantal CT onderzoeken per inwoner en per jaar, meer gericht en meer rationeel toe te passen. Volgens bepaalde studies zouden tot 77 % van alle radiologische onderzoeken niet gerechtvaardigd (lees: nutteloos) zijn. Hij pleit dan ook voor alternatieve maatregelen o.m. educatieve campag-nes om de voorschrijvende huisartsen en specialisten te brengen tot een meer rationeel voorschrijfgedrag en ook om de voorschrijver en uitvoerder van radiologische onderzoeken zoveel mogelijk van mekaar te scheiden. De Belgische radiologen hebben, samen met het RIZIV, uitstekende “richtlij-nen” voor een wetenschappelijk verantwoord gebruik van medische beeldvorming opgesteld maar jammer genoeg heeft de overheid hiermede tot hier toe bitter weinig gedaan. Albert Baert

LUC FAMAEY

Visser-Neerlandiaprijs 2010 voor Luc Famaey, producer platenlabel Phaedra, officieel uitgereikt op 9/10/2011 in de Brakke Grond te Amsterdam Oorstrelende voorbeelden van Renais-sancepolyfonie uit de Nederlanden met lezing door I. Bossuyt en romantische klaviermuziek (ref. naar Phaedra-opnamen) van A. De Boeck, P. Benoit, M. de Jong en L. Mortelmans, briljant vertolkt door J. de Beenhouwer, brachten intense momenten van dank-bare appreciatie. Sympathieke en hartelijk-waarderende laudatio door G. Tops verhoogde de aparte, warme, persoonlijke sfeer. Prestigieuze aanmoediging voor de stoutste droom van één man, die ononderbroken sinds 1992 met mini-male middelen de mooiste bladzijden uit het Vlaams muzikaal erfgoed in de kostbare reeks In Flanders Fields uitbrengt, en waaraan befaamde bin-nen- en buitenlandse vertolkers opti-maal meewerken. Nooit uitgegeven en/of opgenomen partituren worden wereldpremières van prachtige, onvergankelijke muziek. Voor onze eigenwaarde en internatio-naal imago: een godsgeschenk! Daarin kadert ook het A. De Boeck-herdenkingsjaar (sept. 2011 - sept. 2012). L. Famaey, gedreven gentleman-ambassadeur van Vlaamse muziek, laat via 'In Flanders Fields' onze eigen toonkunstenaars met de mooiste vertolkingen volwaardig en welver-diend schitteren in het internationale muzieklandschap. Els Baert-Van den Eynde BRITSE ONDERSCHEIDING VOOR

JAN DE MAESENEER

In november ll. kende het Britse “Royal College of General Practitio-ners” (RCGP) aan Professor Jan De Maeseneer het “Honorary Fellowship” toe. Dat is de hoogste erkenning die het college kan uitreiken. Hij werd gelau-werd omwille van zijn verdiensten voor de huisartsgeneeskunde en de eerstelijnszorg in Europa en in ontwik-kelingslanden (Tijs Ruysschaert, Artsenkrant 25.11.11). Wij feliciteren Collega De Maeseneer van harte voor deze onderscheiding en

herinneren bij deze gelegenheid aan zijn inzet voor de defederalisering van de gezondheidszorg in België. Eric Ponette

SPILZIEKE ZIEKENHUIZEN

Vooral Franstalige ziekenhuizen leven boven hun stand Het is geen nieuw gegeven dat de geneeskunde in Vlaanderen op een heel andere leest is geschoeid dan in Frans-talig Brussel en Wallonië. Het begint bij de opleiding aan onze universiteiten en eindigt bij de afrekening van de gezondheidszorg in de beide landsde-len. Het is bekend dat in Wallonië per patiënt van 20 tot 40 % meer wordt besteed voor beeldvorming, voor radio- of nucleaire therapie. Maar jaarlijks maakt het RIZIV die rekening voor de ziekenhuizen. En telkenjare blijkt de medische consumptie in het zuiden uit de hand te lopen. In 2011 werden 30 ziekenhuizen bestraft, en moesten ze aan het RIZIV een deel van de aange-rekende kosten terugbetalen als boete. 44 % van de Waalse ziekenhuizen waren over hun budget gegaan, tegen-over 9 % in Vlaanderen. Brussel hangt met 6 van de 15 ziekenhuizen (40 %) daar tussenin (G. Tegenbos, DS 08.11.11). Merkwaardig is dat de spilzieke zie-kenhuizen niet op te lijnen zijn volgens grootte, of volgens privé of openbaar statuut; alleen de geografische ligging maakt het verschil. Even opvallend is dat het aantal gestrafte ziekenhuizen nauwelijks afneemt: in 2009 waren er 34 zondaars, in 2010 nog 32, maar de overtredingen zijn nog toegenomen! Alsof de ziekenhuizen zich niets aantrekken van hun slecht rapport, of van de gemiddeld 170.000 euro boete die ze dit jaar zouden moeten betalen. Deze statistieken verklaren wellicht waarom PS politica Onkelinx zo’n lange staat van dienst heeft als minister van Volksgezondheid. Ze kan en wil de financiële transfers naar haar eigen machtsbasis onder geen beding in gevaar brengen. Daarom ook moet de programmatie en financiering van ziekenhuizen zo angstvallig buiten de nieuwe staatshervorming worden gehouden. En zolang Vlaanderen betaalt… Lieve Van Ermen.

Page 14: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

14 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

MINDER NEDERLANDSTALIGE ARTSEN IN BRUSSEL

MEER FRANSTALIGE ARTSEN IN DE RAND

Het tekort aan Nederlandstalige artsen en andere zorgverstrekkers in Brussel is een oud zeer. Dit geldt zowel voor huisartsen als voor specialisten. Niette-genstaande talrijke initiatieven van Vlaamse verenigingen en van de Vlaamse overheid kwam hierin geen duidelijke verbetering. Uit het ant-woord van minister Onkelinx op een parlementaire vraag van Ben Weyts (N-VA) blijkt de toestand geleidelijk te verslechteren. In het Brussels Hoofd-stedelijk Gewest zou nog 7,6% van de artsen Nederlandstalig zijn. Terwijl het aantal Vlaamse artsen in Brussel verder vermindert, is er een geleidelijke verfransing van het artsenkorps rond Brussel. In Vlaams-Brabant staat 16,75% van de artsen bij het RIZIV ingeschreven als Franstalig en in de 6 gemeenten met faciliteiten is dat reeds 77%. In hoever deze cijfers de juiste verhoudingen weergeven is niet zeker. Er is een groter aantal artsen dat goed tweetalig is en er zijn nog steeds Nederlandstalige artsen die verkiezen zich als Franstalige in te schrijven. Toch zijn deze cijfers verontrustend en is er weinig kans dat dit zal verbeteren. De achteruitgang van het aantal Neder-landstalige artsen moet gezien worden in het kader van de beperking van het aantal artsen. In het verleden waren er steeds relatief meer Franstalige dan Nederlandstalige studenten geneeskun-de en dus ook artsen. Dit had voor gevolg dat overtollige Franstalige artsen werk moesten zoeken in Vlaan-deren en dan bij voorkeur rond Brussel of dicht bij de taalgrens. Met de con-tingentering moest dit onevenwicht langzaam weggewerkt worden. Maar zo hebben de Franstaligen dat niet begrepen. Waar Vlaanderen een streng ingangsexamen invoerde, was er in Franstalig België geen noemenswaar-dige beperking van het aantal artsen zodat het onevenwicht tussen jonge Vlaamse en Franstalige artsen nog groter werd. Dit overtal aan Franstalige artsen zal de verfransing van het medisch korps nog versterken.

Robrecht Vermeulen

INFECTIEBESTRIJDING

Eerste Vlaamse richtlijn infectieziekten

Al wie samenwerking in de Lage Landen genegen is, kan zich verheugen over de eerste editie van ‘Richtlijnen infectieziektebestrijding Vlaanderen’.

Het gaat hier om een samenwerkings-verband tussen het ‘Vlaams Agent-schap Zorg en Gezondheid’ en het ‘Nederlands Rijksinstituut voor Volks-gezondheid en Milieu (RIVM)’. De Vlaamse richtlijnen zijn gebaseerd op de in Nederland ontwikkelde richtlij-nen, maar ‘vertaald’ naar de Vlaamse context, aldus Dr. Ruud Mak van het Vl. Agentschap Zorg en Gezondheid en mederedacteur van de Vlaamse versie. Men wilde geen tijd meer verliezen door opnieuw het wiel uit te vinden, maar dadelijk instappen. “Heel het document eerst laten toetsen in Vlaan-deren, zou veel tijd hebben gekost. En we wilden niet wachten om clinici en alle betrokkenen in Vlaanderen een beter zicht te geven op hoe wij wer-ken.”, aldus Ruud Mak. Het gaat hier niet alleen om het stellen van een diagnose en een behandeling, maar vooral om de uitbreiding van de infectieziekte tegen te gaan. De coör-dinatie gebeurt steeds door de teams infectiebestrijding van de Vlaamse overheid, maar dit steeds in nauwe samenwerking met de betrokken actoren uit de gezondheidszorg (o.a. behandelende artsen, bedrijfsartsen, microbiologen). Op dat moment is het nuttig om over een basistekst te be-schikken qua aanpak. De richtlijnen blijven dus een leidraad. Het agent-schap roept artsen op om actief mee te werken aan de verdere uitwerking en uitvoering van deze richtlijnen (zie: www.zorg-en-gezondheid.be /richtlijneninfectieziektebestrijding/). Dit is een voorbeeld van hoe Vlaamse gezondheidszorg zijn eigen weg kan gaan zonder bemoeienissen van een Belgische schoonmoeder.

Piet Hein Jongbloet

LUC ROMBOUTS

Visser-Neerlandiaprijs 2011 voor Luc Rombouts, universiteitsbeiaardier van de KU Leuven, stadsbeiaardier Tienen en auteur van 'Zingend Brons' ( uitg. Davidsfonds, 2010)

De prijs werd officieel uitgereikt op 17/11/2011 in het Nationaal Beiaard- en Natuurmuseum in Asten ( Nl ) . Hij genoot deze bijzondere erkenning voor zijn meesterlijk boek Zingend Brons, 500 jaar beiaardmuziek in de Lage Landen en de Nieuwe Wereld en voor zijn verdiensten als promotor van de beiaardcultuur in Vlaanderen en de Lage Landen, met brede internationale uitstraling.

Voor talrijk opgekomen sympathisan-ten en prominenten uit de beiaard- en cultuurwereld hield Vlaams Minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, Joke Schauvliege, een opmerkelijk bemoedigende toespraak. Zij beaamde de inherente erfgoedwaarde van de Vlaamse beiaardcultuur, begroette met instemming en steun de aanvraag tot officiële erkenning (Unesco) als imma-terieel cultureel erfgoed en huldigde het jarenlang persoonlijk en innovatief engagement van de gelauwerde. Aansluitend mocht Mozarts 23ste Pianoconcerto, bewerkt voor reizende beiaard (Frank Steyns) en klavier (Arno Kerkhof), enthousiaste toehoor-ders overtuigen dat de beiaard nooit uitgezongen zal zijn en zijn recente plaats in de inventaris - Vlaanderen van Immaterieel Cultureel Erfgoed terecht verdient. Het dankwoord van Luc Rombouts cirkelde rond zijn hoopvolle slotbe-denkingen en suggesties uit Zingend Brons (cfr. recensie Periodiek, Oktober 2010).

Els Baert-Van den Eynde

VRIJWILLIGE BURGERDIENST VOOR JONGEREN.

Al jaren ijvert het federale Platform “Jongeren voor de Samenleving” voor de oprichting van een vrijwillige burgerdienst voor alle jongeren van 18 tot 25 jaar, zoals dat in andere landen bestaat. Tijdens zo een burgerdienst engageert een jongere zich voor een langere periode (van minstens zes maanden) en voltijds in een context waar een concrete maatschappelijke behoefte bestaat. In de praktijk gaat het dan om werken met bijvoorbeeld asielzoekers of gehandicapten of werk in de natuur- of cultuursector. Het gaat hier dan niet zozeer om het verwerven van professionele dan wel van extra sociale vaardigheden zoals in groep leren communiceren en samenwerken enz.... Ze krijgen 10 euro per dag.

In 2011 liep er in Brussel en Wallonië een pilootproject met 32 participanten. In 2012 zal dit project ook navolging krijgen in Vlaanderen. Vlaams Minis-ter van Jeugd, Pascal Smet (SP.A), geeft 39.000 euro aan het Platform om 15 jongeren de kans te geven binnen dit kader aan de slag te gaan. Op termijn zou vrijwillige burgerdienst een integraal onderdeel moeten worden van het normale beleid, … maar in België is er hiervoor nog steeds geen wettelijk kader (uit DS van 31.08.11).

Page 15: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 15

Ook hier is er dus werk aan de winkel voor de nieuwe Minister van Justitie, Annemie Turtelboom.

Hendrik Verbrugge

TAALTEST BUITENLANDSE ARTSEN

Tussen 2007 en 2009 verkregen 1172 buitenlanders met het basisdiploma arts (waaronder 418 uit Roemenië) toela-ting om het beroep van arts in België uit te oefenen. Daarvan zijn er 270 gemachtigd om geneesheer-specialist te worden en 67 konden starten als huisarts. Meerdere anderen komen terecht op spoeddiensten waar ze werken onder het Riziv-nummer van hun dienstoverste. Vier senatoren (Ide, Homans, Claes en Anciaux) willen een taaltest invoeren voor buitenlandse artsen om zo de kwaliteit van de veiligheid van onze gezondheidszorg te waarborgen. Het ruim opgestelde voorstel wil nagaan of de arts zich in de taal van zijn (haar) regio kan uitdrukken. De Belgische wetgeving is zeer duidelijk: de wet op de patiëntenrechten eist dat de commu-nicatie geschiedt in een “duidelijke taal”, een stelling die volledig wordt onderschreven door de Orde der Geneesheren. Ook een Belgische student die het Nederlands niet be-heerst, heeft weinig kans om voor het toelatingsexamen te slagen, zo bena-drukken de senatoren. In hun voorstel wordt, naast een taaltest, ook een bekwaamheidstest voorzien voor alle buitenlandse zorg-verstrekkers.

Bron: Nicolas de Pape, Artsenkrant 08.11.11

Jan Dockx

BURGEMEESTER LEO PEETERS

Na 30 jaar burgemeesterschap in Kapelle-op-den-Bos diende Leo Peeters op 1 december ll. zijn ontslag in om persoonlijke redenen. Hij zal bij ons vooral gekend blijven door de rondzendbrief-Peeters die hij als Vlaams SP.A-minister van Binnen-landse Aangelegenheden in 1997 rondstuurde. Die bepaalt dat de Frans-taligen, die in de faciliteitengemeenten rond Brussel de documenten in het Frans wensen te ontvangen, telkens opnieuw een aanvraag moeten indienen (DS, 02.12.11). Peeters spoorde op die wijze de Frans-taligen aan om zich te integreren en droeg zo zijn steentje bij in de verdedi-ging van ons grondgebied, dat nu meer dan ooit bedreigd wordt.

Wij zijn Leo Peeters dankbaar om zijn consequente volksverbonden houding en wensen hem nog vele jaren verdien-de rust toe.

Eric Ponette

75 JAAR DOKTERSGILD VAN HELMONT

Op 19 november 2011 vierde het Doktersgild Van Helmont (DVH) zijn 75ste verjaardag met een luisterrijke bijeenkomst in het nieuwe Brusselse congrescentrum “Square” op de Cou-denberg. In zijn toespraak1 belichtte de voorzitter, Dr. Patrick Verheijen, de figuur van de in 1579 te Brussel geboren Vlaamse arts Jan-Baptist Van Helmont en de geschiedenis van het doktersgild dat naar hem genoemd is, een geschiedenis die op veel punten gelijklopend is met die van het VGV. Het DVH werd in 1936 gesticht als landelijke afdeling van het Algemeen Vlaams Geneesherenverbond (AVGV). Na de woelige periode van oorlog en repressie is het AVGV overgegaan in het VGV. Het DVH bleef bestaan als zelfstandige beroepsvereniging van Vlaamse artsen te Brussel en omge-ving. Het bleef de ontmoetingsplaats van Vlaamse huisartsen en specialisten en het ijverde voor het gebruik van het Nederlands in de medische wereld in Brussel. Vanaf 1958 kende het DVH een bloeiperiode. Het DVH lag mee aan de basis van het oprichten van een Vlaam-se wachtdienst voor huisartsen en later van de uitbouw van een Nederlandsta-lig zorgnetwerk voor Brussel en omgeving. In de laatste jaren wordt het moeilijker: de Vlaamse artsen in Brussel worden ouder en jonge artsen verkiezen meestal een loopbaan buiten Brussel. Jongere artsen die de erge discriminatie van het Nederlands zelf niet gevoeld hebben, tonen minder belangstelling voor een Vlaamsgezinde vereniging. Het DVH blijft noodzake-lijk om de Vlaamse medische aanwe-zigheid in Brussel in stand te houden en om verder te ijveren voor Neder-landstalige gezondheidszorg in Brus-sel. Wij wensen het DVH nog veel vruchtbare jaren!

Robrecht Vermeulen

STAKING

We schrijven woensdag 21 december, de dag vóór de aangekondigde staking

1 De toespraak staat op http://www.doktersgildvanhelmont.be/documenten/toespraak75%20jaarDVH.pdf

tegen de pensioensvoorstellen van de regering Di Rupo. In het station van Sint-Joris-Weert stopt de trein voor Waver: hij mag de taalgrens niet over. De Waverse seingevers zijn, net als de meeste collega’s elders in Wallonië, namelijk reeds een dag vroeger beginnen staken, terwijl in Vlaanderen de treinen nor-maal rijden. Er wordt verwezen naar de RTBF-docufictie “Bye Bye Belgium” van 14 december 2006 (Wouter Wous-sen en Johan Rasking, DS 22.12.11). Toen werd een tram getoond die stopte in Tervuren. We schrijven donderdag 22 december, de dag van de officiële staking. In Vlaanderen lag het stakingspercen-tage bij de treinbegeleiders onder de 60 %; in Wallonië was de stakingsbe-reidheid totaal. Wat de luchthavens betreft lag die van Luik helemaal lam, die van Zaventem en Antwerpen draaiden normaal. In Luik en Luxem-burg werden 51 % van de postbedelin-gen uitgevoerd tegen 96 % in Antwerpen en Limburg (Barbara Moens, DT 23.12.11).

“Facts are more respectable than a Lord Mayor” zeggen ze aan de over-zijde van het Kanaal.

Eric Ponette

RADIOLOGISCH VERSLAG

Een Vlaams radioloog, Dr. Jan Bos-mans, voerde in het kader van zijn doctoraatsthesis aan de UA een groot-schalige studie uit over het radiolo-gisch verslag. Hieraan namen zowel radiologen als verwijzende artsen uit Vlaanderen en Nederland deel en de resultaten werden gepubliceerd in het internationaal leidende tijdschrift “Radiology”. Hieruit blijkt dat niet minder dan 90 % van de verwijzende artsen het radiologisch verslag onmis-baar vinden voor een goede praktijk-voering en dat 60 % zichzelf niet beter achten dan de radioloog om de beelden uit het eigen domein te interpreteren, wat meteen twee vrij gangbare menin-gen ontkracht. Een andere interessante bevinding was dat bijna alle bevraagde artsen van mening waren dat de aanvraag voor een radiologisch onderzoek adequate klinische informatie en een duidelijke klinische vraag dient te bevatten. In de rand van zijn onderzoek kwam Dr. Bosmans ook tot het besluit dat het wenselijk zou zijn om tot een correct Nederlandstalig lexicon te komen, waarbij we de Franstalige terminologie of afgeleiden ervan vervangen door

Page 16: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

16 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

correcte en eenduidige Nederlandstali-ge terminologie. De grens tussen Nederland en Vlaanderen wordt nu eenmaal steeds poreuzer zowel voor artsen als voor patiënten (Artsenkrant, 09.09.11).

Albert Baert

EN NOG MAAR EENS DIE KREDIETRATINGS ...

In vorig nummer (p. 20) stonden we stil bij de verlaging van de kredietra-tings voor de VSA en gaven we com-mentaar bij de rating van Vlaanderen, op dat ogenblik AA+. De inkt was nog niet droog of Standard & Poor’s knipte eind november eerst in de rating van België en daarna ook in de rating van Vlaanderen. Enkele weken later ge-volgd door spitsbroeder Moody’s. S&P verlaagde eerder al de rating van België van AA+ naar AA. Volgens de S&P-methodologie kan een deelstaat zonder fiscale autonomie geen hogere rating hebben dan de federale overheid. Desondanks blijft S&P de intrinsieke waarde van Vlaanderen op AA+ schatten. Moody’s bracht de Belgische rating van Aa1 naar Aa3. Ook voor het Vlaamse Gewest verlagen ze van Aaa naar Aa2. Daarmee zijn we toch nog beter af dan het Waalse Gewest, dat van Aa2 naar A1 daalt. Moody’s motiveert zijn beslissing als volgt: “Er zijn sterke banden tussen het federale niveau en de regio’s, wat weerspiegeld wordt in hoge fiscale transfers”! Het zou hen sieren als ze volgende keer ook nog de richting van de financiële transfers aangeven. In een commentaar op deze evoluties verduidelijkte minister Philippe Muy-ters (N-VA) dat S&P in zijn rapport aangaf dat Vlaanderen het beter doet dan België en dat fiscale en financiële autonomie aan Vlaanderen een hogere kredietwaardigheid zou bezorgen. En daarom is het goed om nogmaals te herhalen wat we in een vorig kort bericht al aangaven. In een rapport van april 2010 zei S&P niet meer of niet minder dat België de Vlaamse krediet-waardigheid en dus zijn economische slagkracht beknot. Q.E.D..

Jan Van Meirhaeghe

STIJGENDE NOOD AAN RUSTHUISBEDDEN

Om aan de noden van de toenemende vergrijzing te voldoen zijn er tot 2025 in België gemiddeld 2.700 nieuwe rusthuisbedden per jaar nodig. De afgelopen tien jaar bleef de groei

beperkt tot 790 bedden per jaar. Zo berekende het Federaal Kenniscentrum (KCE) samen met het Federaal Planbu-reau. Aangezien de vergrijzing sneller begon in Vlaanderen dan in Wallonië, zullen 75 % van die 40.500 bijkomende bedden in Vlaanderen moeten staan: dat is een pak meer dan het bevol-kingsaandeel van de Vlaamse Gemeen-schap (59,7 %) en dat kost geld. Indien het aanbod aan thuiszorg vol-doende toeneemt, zouden er 1.600 rusthuisbedden per jaar moeten bijko-men in plaats van 2.700 (Nikolas Vanhecke, DS 10.11.11; W. Co., Artsenkrant 15.11.11). Ook dat wordt een hele klus.

Welnu, de fondsen voor bouwen, uitrusten, uitbreiden en verbouwen van rusthuizen moeten hoofdzakelijk komen van het Vlaams Infrastructuur-fonds voor Persoonsgebonden Aange-legenheden (VIPA), de Vlaamse overheid dus. Intussen vloeien er jaarlijks miljarden euro uit Vlaanderen weg; in 2007 was dat 12 miljard (zie Periodiek okt. 2011, p. 16-17). En de begroting van de Vlaamse overheid einde 2011 heeft slechts een klein overschot. Indien we het welzijn van onze ouderen, evenals van onze kinderen en kleinkinderen, willen behartigen, moeten we spaar-zaam met onze centen omgaan. Dat sluit financiële solidariteit met de Franse Gemeenschap niet uit, doch die solidariteit zal dan meer beperkt en voorwaardelijk worden.

Eric Ponette

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK KRIJGT MEER GELD

In 1999 hield het VVMV te Brussel een symposium met als onderwerp “Het medisch-wetenschappelijk onder-zoek in Vlaanderen “ met als ondertitel “naar een eigen wetenschappelijk onderzoek in de gezondheidszorg”. Meerdere sprekers, waaronder K. Kesteloot, R. Dillemans en R. Bouillon beklemtoonden dat Vlaanderen goede prestaties neerzet ondanks de ontoerei-kende steun van de overheid die voor een ruime inhaalbeweging moet zorgen qua financiering. Vooral het fundamen-teel- of basisonderzoek, ook omschre-ven als “niet-gericht onderzoek”, blijft in de kou staan. Het NFWO werd reeds in 1928 opge-richt en kreeg aanvankelijk enkel geld van privé initiatieven, waarbij de overheid slechts geleidelijk aan een bijdrage leverde. Het is een bekend

gegeven dat Vlaanderen hier geduren-de drie kwarteeuw fel achteruit gesteld werd en dat, onder meer bij het ont-wikkelingsonderzoek van de universi-teiten, soms tot 80% van de voorziene gelden bij de Franse Gemeenschap toekwamen en dit tot in een nog zeer recent verleden. In 1992 splitste het NFWO in twee autonome instellingen en FWO-Vlaanderen ontstond in 1996 waarbij de oprichtingsakte pas in 2005 een feit was. Op de webstek kan men lezen dat naast de Vlaamse regering ook nog steeds de federale overheid, de Natio-nale Loterij en het mecenaat voor een belangrijke bron van inkomsten zor-gen. Het is zeer verheugend vast te stellen dat de verantwoordelijke minister Ingrid Lieten in de nieuwe beheersovereenkomst voor de komende 5 jaar € 14 miljoen extra laat inschrij-ven die voor fundamenteel onderzoek bestemd zijn. De minister denkt hierbij aan de groei van algemene middelen voor onderzoek en een correctie voor fundamenteel onderzoek met aandacht voor zware apparatuur en internationa-lisering. Nergens werd vermeld dat de grote onevenwichten die wij ruim tien jaar geleden in ons symposium hebben aangeklaagd, en vooral bestaan binnen de federale dotatie, ook gecorrigeerd werden. Laat ons de hoera stemming even aftemperen en misschien is het wel het goede ogenblik voor een parlementaire vraag in deze kwestie. Want misschien betaalt Vlaanderen hier weer tweemaal, eenmaal aan zichzelf en eenmaal aan de federale staat en daarvan weten wij wie er het meeste voordeel aan doet. Even uitspit-ten lijkt dus zinvol.

Chris Geens

CONTROLE VAN ZIEKEN EN INVALIDEN

Op 10.11.11 meldde Guy Tegenbos in DS dat een eerder in 2011 verschenen rapport van het Rekenhof zeer kritisch was over de controles van de ziekte-verzekering op arbeidsongeschikten en invaliden. En ook dat de sociale con-troleurs van de dienst administratieve controle van de ziekteverzekering de uitkeringen niet meer mogen schorsen, ook al stellen ze zwartwerk vast, of weigeren de uitkeringstrekkers zich voor hun ambtelijke controles en verhoren aan te bieden. Dit is het gevolg van de interne nota “toepassing art. 134 §2” van François Perl, directeur –generaal van het RIZIV. Volgens die nota mag het schorsen van die uitkering alleen als de

Page 17: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 17

uitkeringstrekker niet komt opdagen voor een medische controle. Dat zou “altijd al zo toegepast zijn”; doch de sociale inspecteurs en controleurs ontkennen dat.

Op 12.11.11 meldde Guy Tegenbos dat er volgens topman van de ziekteverze-kering Jo De Cock meer controles zullen komen op langdurige arbeidson-geschiktheid en invaliditeit, dat de controleurs hun controlebevoegdheid binnen bepaalde grenzen behouden en dat de onduidelijkheden en interpreta-tieproblemen in de interne richtlijnen binnen de twee weken zullen uitge-klaard worden. Intussen niets meer gehoord. Wordt vervolgd?

Eric Ponette

DE WAARDE VAN SYMBOLEN

Op 8 oktober ll. ging in het Vlaams parlement een symposium door met bovengenoemd thema. De aanleiding en tevens de rode draad doorheen het gebeuren was een hulde aan Ivan Mertens, het boegbeeld van “Vlaande-ren vlagt”, overleden op 4 november 2010. Prof. Ludo Beheydt hield een referaat over de betekenis van symbolen en Jan Callebaut maakte een analyse van de sterke en zwakke punten van Vlaande-ren en de weerslag op het Vlaamse imago in het buitenland. Daarna werd de tweejaarlijkse “Grote Prijs Minister-President van Vlaande-ren” aangekondigd; de opdracht voor de kandidaten, studenten hoger onder-

wijs, is creatieve ideeën te ontwikkelen die Vlaanderen met een positief imago ondersteunen (zie www.symboolvlaanderen.eu ). Guido Moons sprak de hulde voor Ivan Mertens uit en Minister-President Kris Peeters hield de slottoespraak. Alles werd keurig in goede banen geleid door An De Moor. Het symposium ging door in aanwe-zigheid van Mevrouw Mertens en haar familie. Ivan, goede Vriend, dank voor alles wat je voor Vlaanderen hebt gedaan.

Eric Ponette

Il n’y a pas, chez Di Rupo, de scission “pure et simple” de l’arrondissement électoral (BHV, red.) et il n’y a pas de scission de l’arrondissement judiciaire.

Christian BEHRENDT, professor publiek recht Universiteit Luik, lesoir.be – 24/08/11

Het compromis van Di Rupo is niet de wedergeboorte van het dierbare België maar een van de laatste spijkers in de tricolore doodskist. Een land dat zijn burgers onderverdeelt in enerzijds een groep bevoorrechte Franstaligen die in Vlaanderen een agressief francofoon taalnationalisme bedrijven, en ander-zijds Vlamingen die alles met dank moeten aanvaarden, spreekt zijn eigen doodvonnis uit.

Jan VEESTRAETEN – DE VOS – oktober 2011 De naam van het akkoord is mooi. Het akkoord zelf niet. Het Vlinderakkoord dat de gevlinderstrikte Elio Di Rupo gisteren voorstelde, is een typisch Belgische staatshervorming. … Ze ontstond uit de botsing van twee visies die zowat op elk punt tegengesteld waren. Met veel wroeten, trekken en sleuren, met sjacheren, afdreigen en flemen, is een stel onderdelen gevon-den waarover de twee blokken het toevallig eens zijn geworden.

Guy TEGENBOS – DE STANDAARD – 12/10/11

De deelstaten krijgen immers een min of meer lege eerstelijnsdoos doorge-schoven, want de echte hefbomen voor een eerstelijnsbeleid, zoals organisatie, financiering, werkmiddelen en onder-zoek, blijven duidelijk in federale handen.

Yvo NUYENS, em. hoogleraar, voormalig programmadirecteur WGO, DE HUISARTS -

20/10/11

Page 18: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

18 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

VVMV - BERICHTEN

“EEN GOEDE PRIJS-KWALITEITSVERHOUDING VOOR GEZONDHEIDSZORG”

VVMV stuurt aan op doorlopend overleg tus-sen zorgverstrekkers Weggegooid voedsel en weggegooide medi-catie

Zoals in een recente studie van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) te lezen viel, gooit de Vlaming nogal wat voedsel in de vuilnisbak. De Brusselaar zou ongeveer het dubbele bij de afval zetten en hoe de zuinige Nederlanders haast tot het achtvoudige komen is helemaal een raadsel. Wat men in het zuiden van het land doet staat dan weer nergens te lezen maar waarschijnlijk weten Luikse economen het wel. Dit verhaal deed mij onmiddellijk denken aan de massa vervallen en niet gebruikte medicatie die onze patiënten in huis hebben en wie weet waar dumpen. Wij mogen er gerust in zijn dat volume en gewicht van vergooide medicatie ver achterop blijft bij het verloren gegane voedsel. Maar wat de prijs betreft haalt de niet gebruikte me-dicatie makkelijk het honderd of duizendvou-dige van het niet geconsumeerde voedsel. Hoe zoiets mogelijk is proberen wij hier te achterhalen. De OTC producten

Gelukkig maar bestaat het grootste deel van de huisfarmacie van de Vlaming voor een be-langrijk deel uit huis- tuin- en keukenpro-ducten die de apotheken afleveren zonder voorschrift waar wij als artsen weinig vat op hebben. Toch schrijven een aantal collegae onze goedgelovige patiënten heel wat rommel en ook niet ongevaarlijk spul voor. Laatst vroeg ik aan een dame, die voor felle angstaanvallen een acupunctuur behandeling volgde bij een dorpsgenoot huisarts, wat hier allemaal bij kwam kijken. Naast de vier con-sultaties acupunctuur aan € 35 het stuk, met een afgescheurd mutualiteitsformulier zonder bedrag, had zij nu ook een flesje “Bachbloe-sem”, een antidepressivum, een neurolepti-cum, een benzo en wat homeopathische druppeltjes, allemaal van de collega gekregen, in de tas. Een andere man kwam tot mijn verbazing te-rug van bij een wat oudere cardioloog met visolieën, een pak vitamines, Silicium of Se-

lenium (ik weet het niet meer zo goed) en na-tuurlijk Magnesium. Hier wordt dan toch wel een en ander over de balk gegooid, en niet altijd zo’n ongevaarlijke producten. Artsen, apothekers, farmacologen , verzeke-raars en overheid zouden hier toch best even samen aan tafel gaan zitten om deze kwestie uit te spitten want dit is niet enkel stof voor gezondheidseconomen. De spoedgevallendienst

De spoedgevallendiensten moeten er zijn, maar net zoals er geen controle is op de kwali-teit van medische bijscholingen van artsen van allerlei disciplines, is er evenmin controle op de naleving van richtlijnen en het voorschrij-ven van technische onderzoeken en medicatie op een spoedafdeling waar toch ruim met ge-meenschapsgelden wordt gehandeld. Let wel, het is niet de schuld van de spoedart-sen dat zij weinig begeleiding, opvolging en bijsturing krijgen, terwijl zij van hogerhand wel zware instructies ontvangen om zo en zo te handelen. Maar het is deze collegae toch niet verboden om hun gezond verstand te ge-bruiken en hun medische kennis kritisch toe te passen. Hier wordt pas echt geld over de balk gegooid en is iatrogeniciteit nooit ver uit te lucht. Medicatie voorschrijven en het gebruik stimuleren dus. Een voorbeeld Gisteren vroeg een minder begaafde dame van 60 jaar mij aan huis voor een dringende uitge-breide bloedafname. Zij was de dag voordien met een familielid naar de spoedafdeling van het lokale regionale ziekenhuis getrokken omdat zij een zwelling t.h.v. haar voet had ontdekt. Er was geen trauma, geen functio laesa of pijn, alleen een wat ongewone zwelling. Er volgden foto’s en echo, een labo-blad voor de huisarts (dank voor de betrokkenheid) en patiënte kreeg de raad om 5x daags een anti-flogistische zalf aan te brengen (+ verband) en tot slot een voorschrift voor een doos van 100 capsules van een bekend NSAID. Om maar te zeggen dat er weinig regels worden toegepast, de samenspraak eerder beperkt is en de winkel draait.

VVMV-BERICHTEN

Page 19: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 19

Een NSAID dus

Dit is waarschijnlijk een van de nuttigste en meest onschuldige medicaties die er bestaan, wanneer je merkt dat zij ongeveer in alle dis-ciplines veelvuldig voorgeschreven wordt. Pe-diaters, gynaecologen, urologen, geriaters, huisartsen, zeker en vooral orthopedisten en traumatologen (maar zij spannen de kroon op de spoedafdeling) schrijven deze medicatie gretig voor. Het is alsof al deze collegae nooit les van farmacologie kregen en zeker geen Griekse les volgden want het woord “iatro-geen” is hen niet bekend. Waarom schrijft men deze medicatiegroep zo veelvuldig voor? Indicatie: koortswerend, pijnstillend,

ontzwellend, antispasmodisch, ... het is ongeveer voor alles goed.

Wat doen NSAID? Maagdarmstelsel

- zeer etsend voor het slijmvlies - een tablet is al voldoende voor een

maagperforatie, laat staan een in-traveneus shot, maar ook percu-taan gebruik kan erg nefast zijn

- nausea – diarree zijn bekend Bloed en bloedvormend organen

- invloed op de bloedstolling - uitlokken van CVA en MI - stijging van de bloeddruk - hartsdecompensatie en longoe-

deem Luchtwegen

- bronchospasmen - uitlokken van astma aanvallen

Nierfunctie - daling van de nierfunctie - vochtretentie

Bot - remt de botaanmaak af

Andere medicatie: - gevaar bij gelijktijdig gebruik van

corticoïden, Methotrexaat, antihy-pertensiva, Lithium, coumarines … enz.

Om verder van het gelijktijdig gebruik van al-cohol te zwijgen. Noteer daarbij dat hoe ouder wij worden, hoe groter de kans is op nevenwerkingen. Waarom ik zo expliciet op deze materie inga, is omdat onderzoek uitwees dat gebruik van NSAID waarschijnlijk verantwoordelijk is voor meer dan 50% van de “vermijdbare” acu-

te ziekenhuisopnames in de lage landen, ter-wijl wij in de praktijk merken dat er aan het voorschrijfgedrag van deze medicatie niets wijzigt. Overleg en samenspraak

Waarom schrijven zoveel spoedartsen, ortho-pedisten, traumatologen, huisartsen en andere collegae zoveel nutteloze en schadelijke medi-catie voor, terwijl er massa’s onderzoeken be-staan die de zinloosheid en het gevaar ervan aantonen? Laat de toestand in het zuiden van het land veel slechter zijn dan in het noorden en dat dit een van de redenen is waarom men in het Franstalige landsgedeelte gemiddeld 2 jaar minder lang leeft, ook in Vlaanderen mogen wij niet fier zijn. Vermits noch universiteiten, noch beroepsor-ganisaties, ziekenhuizen of huisartsenkringen er in slagen om in deze en vergelijkbare mate-ries een zinvol beleid af te dwingen moet er misschien een andere instantie opstaan. De wetenschappelijke artsenverenigingen be-zitten ruim voldoende kennis, netwerken en contacten om vanuit de huidige beschikbare wetenschappelijke kennis een beleid voor te stellen dat, “iatrogeniciteit” tot een minimum herleidt. Maar ook de economische en financi-ele belangen moeten de Vlaamse Overheid aanzetten om onze gezondheidszorg op een meer verantwoorde manier aan te pakken. Integrale bevoegdheid van gezondheidszorg naar de gemeenschappen

Dit is een oude maar goed onderbouwde eis. De prijs-kwaliteitsdiscussie toont overduide-lijk aan dat er nog veel mogelijk is om met het huidig beschikbaar kapitaal voor een betere gezondheidszorg te zorgen. Deze reflectie over medicatiegebruik en voorschrijven ervan behandelt maar een aspect van de hele kwes-tie. Het VVMV is een goede piste om het beleid te helpen om via de verschillende artsenvereni-gingen tot een meer congruente aanpak te komen. De Vlaamse artsen hebben hierbij de verant-woordelijkheid om het geleerde beleid ook in de praktijk consequent toe te passen. Chris Geens

VVMV-BERICHTEN

Page 20: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

20 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

MEDISCHE BEELDVORMING IN DE RÉPUBLIQUE DÉMOCRATIQUE DU CONGO (RDC), EEN OVERBODIGE LUXE? Is het zinvol te investeren in medische beeldvorming in een land waarvan de levensverwachting amper 43 jaar bedraagt, waar twintig procent van de kinderen onder de vijf jaar sterft aan malaria en diarree, waar er nog amper enkele kilometers wegen, de naam waardig, overblijven, waar op de meeste plaatsen drink-baar water en elektriciteit ontbreken? Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) is in de ontwikkelingslanden toegang tot basis medische beeldvorming, klassieke röntgen en echografie, onontbeerlijk om bij dertig procent van de patiënten een juiste diagnose te kunnen stellen. Deze minimale dienstverlening ter beschikking stellen is echter geen kleine opgave. In de RDC is vandaag kwalitatieve medische beeldvorming waarschijnlijk beschikbaar en/of betaalbaar voor minder dan één procent van de bevolking. Deze belabberde toestand (foto 1) is het gevolg van allerlei factoren waarvoor er geen eenvoudige oplossingen bestaan. Een eerste vereiste om medische beeldvorming te kunnen aanbieden is over de nodige (meestal zeer dure en technologisch complexe) apparatuur te beschikken. Sedert vele jaren worden er geen eenvoudige toestellen meer gebouwd die zo nodig nog op een “artisanale” manier kunnen worden hersteld, met onderdelen die lokaal gemakkelijk te vinden zijn. Elk toestel is volgestouwd met zeer gevoelige elektronica die enkel met de juiste software, originele onderdelen en door speci-fiek opgeleide technici te onderhouden valt. De ontwikkelingslanden zijn op dit vlak een kerkhof van goede intenties. Het opsturen van afgeschreven apparatuur is dan ook meestal een verloren moeite. Radiologische apparatuur vereist bovendien een bijzondere omgeving en infrastructuur op gebied van stroomvoorziening en vochtigheid, op veel plaatsen een niet evidente opgave. Een tweede vereiste is de beschikbaarheid van film en chemicaliën die door de gebrekkige logistiek buiten de grote centra haast niet te verkrijgen zijn. Een derde opgave is uiteraard de nodige kennis om met deze toestellen te kunnen omgaan en de beelden correct te interprete-ren. Medische beeldvorming bestaat in de RDC amper als specialiteit met slechts een dertigtal radiologen voor een bevolking van zestig miljoen inwoners waarvan er bovendien slechts drie buiten de hoofdstad Kinshasa actief zijn. Tenslotte en wellicht even belangrijk is de betaalbaarheid voor de bevolking van deze dienstverlening, waarvan de reële kost, zelfs bij gebruik van tweedehands apparatuur totaal uit verhouding is met de koopkracht van de bevolking. Om deze toestand te helpen verbeteren hebben we sedert enkele jaren een samenwerking tussen de Congolese radiologen en de dienst radiologie van de KU Leuven opgestart en dit mede met de financiële (Leuvense universitaire medische ontwikkelings-samenwerking) steun van de medische ontwikkelingshulp Alumni en Lumos (Leuvense universitaire medische ontwikkelings-samenwerking). Deze actie heeft tot doel de lokale initiatieven van de Congolese collega’s in het uitbouwen van een kwalitatieve en betaalbare medische beeldvorming in de RDC te stimuleren.

Dit project omvat daarom steun voor opleiding op academisch niveau (steunen financiering van doctoraten), de financiering van specifieke stages voor erkende radiologen, steun aan de lokale wetenschappelijke vereniging (SOCORAD) en de organisatie van haar opleidingsactiviteiten, advies voor de reorganisatie van de radiologische specialistische opleiding en steun voor de organisatie van een elementaire opleiding in medische beeldvorming voor de algemene artsen die in het binnenland in de ziekenhuizen actief zijn. Tenslotte promotie en cofinancie-ring van basis digitale radiologie (foto 2). Wat dit laatste betreft is gebleken dat de kwaliteit van de onderzoeken drastisch verbetert en dat in grotere ziekenhuizen en privaat praktijken de apparatuur gefinancierd kan worden met de besparingen die op film en chemicaliën worden gerealiseerd. Hierdoor kan ook de kostprijs van de onderzoeken eventueel worden verlaagd en de beschikbaarheid en toegankelijk-heid ervan worden verbeterd.

Als besluit: De ondersteuning van de medische beeldvorming in de RDC is niet alleen een medische noodzaak, doch ook een haalbare kaart gebleken. Heel wat Congolese radiologen zijn immers zeer leergierig en gemotiveerd om aan hun patiënten een betere kwaliteit en zorg te kunnen aanbieden. Op zichzelf is dit reeds een voldoende stimulans om de samenwerking met deze colle-ga’s, die toch in uiterst moeilijke omstandigheden moeten werken, vol te houden. Prof. Dr. Guy Marchal, gewezen diensthoofd Radiologie KU Leuven

Page 21: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 21

VGV-MEDEDELINGEN

WIL NOTEREN IN UW AGENDA

° VGV-ACTIVITEITEN IN 2012 zaterdag 10 maart: Algemene ledenvergadering met bezoek aan de Sint-Pauluskerk te Antwerpen zaterdag 28 april: daguitstap naar Tongeren met bezoek aan de Sagalassos-tentoonstelling zaterdag 13 oktober: VGV-symposium over de contingentering te Brussel in samenwerking met de

Koninklijke Academie voor Geneeskunde

° CONGRES ARTSENKRING HALLE - datum: woensdag 1 februari 2012 - plaats: cc ’t Vondel te Halle - thema: Onze sociale zekerheid: nog sociaal en zeker? - sprekers: Dr. Louis Ide, Dr. Maggie De Block, Prof. Boudewijn Bouckaert, Prof. Lieven Annemans, Prof. Bea

Cantillon

° INSTALLATIE LEERSTOEL RICHARD CELIS - datum: zaterdag 12 mei 2012 - plaats: Antwerpen - thema: De Nederlandse taal en cultuur in een zich integrerend Europa - sprekers: Prof. Jan De Groof, Prof. Han Entzinger, Luc Devoldere, Minister-presidenten Kris Peeters en Mark

Rutte

DRIE GENERATIES VGV-LIDMAATSCHAP

Het VGV verheugt zich over drie generaties VGV-leden Ooghe in rechte lijn: Rogier (°1924), voormalig fysiotherapeut in Kortrijk en medewerker aan ons blad Periodiek; Philippe (°1953) revalidatiearts in Brugge en Annik (° 1979) huisarts in Loppem, met op de arm een mogelijke vierde generatie! Zij strekken ons allen tot voorbeeld!

Piet Hein Jongbloet, redactie Periodiek

Duizenden buitenlanders en nieuwkomers bij ons doen hun best om onze standaardtaal te leren. Maar als ze de tv of de radio aanzet-ten, begrijpen ze sommige dingen vaak niet. Dat is een schande! Laten we dus alstublieft ophouden met het gezeur over ‘tussentaal’ en ‘varianten’ en eindelijk proberen via de openbare omroep een heldere standaard neer te zetten!

Wilfried VANDAELE, Nederlandse Taalunie, N-VA Blog – 28/10/11 Niet het minst moet er paal en perk worden gesteld aan de ongebreidelde toevloed van allochtonen (gezinshereniging, illegalen), die elke kansarmoedebestrijding laat verworden tot sisyfusarbeid. Brusselse partijen moeten ophouden met de allochtonen als electo-raal kanonnenvlees te koesteren.

Bart BRINCKMAN – DE STANDAARD – 19/11/11 België is onbestuurbaar geworden. Het noorden en het zuiden denken ongeveer over alles anders. Dat wordt om de vier jaar bewezen. Vlamingen stemmen overwegend centrumrechts, Franstaligen centrumlinks.

Paul GEUDENS – DE GAZET VAN ANTWERPEN – 22/11/11

Page 22: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

22 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

OVV-MEDEDELINGEN

PERSMEDEDELING AKTIEKOMITEE VLAAMSE SOCIALE ZEKERHEID – 1 DECEMBER 2011 HET AK-VSZ AANVAARDT HET INSTITUTIONEEL AKKOORD OVER DE SOCIALE ZEKERHEID NIET Het Aktiekomitee voor een Vlaamse Sociale Zekerheid (AK-VSZ) onderzocht het institu-tioneel akkoord Di Rupo inzake bevoegdheidsoverdrachten in de Sociale Zekerheid (SZ). Voor de kinderbijslagen wordt het volledige federale budget (5,9 miljard euro) naar de deelstaten overgeheveld. Dat is positief.

Doch er zijn ook negatieve aspecten en vragen. Het akkoord spreekt over een “communautarisering”, doch voor Brussel gaat de volledige bevoegdheid naar de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. Dat komt neer op een regionalisering: zo wordt de band tussen de Vlamingen in Brussel en die in de rest van Vlaanderen doorgeknipt. Dit gaat in tegen een basisprin-ciep van de Resoluties van het Vlaams Parlement van 3 maart 1999. De deelstaten krijgen geen financieringsautonomie en worden dus niet geresponsabiliseerd voor de inkomsten. Uit de tekst van het akkoord kan niet worden opgemaakt of de deelsta-ten normeringsbevoegdheid krijgen, dan wel een simpel doorgeefluik worden.

Voor de gezondheidszorgen worden bevoegdheden, goed voor 4,2 miljard euro, overgeheveld. Die bevoegdheden zijn interes-sant en een aantal ervan leidt tot meer homogene bevoegdheidspakketten voor de deelstaten; de deelstaten krijgen bovendien via samenwerkingsakkoorden met de federale overheid inspraak op een aantal beslissingsniveaus. Doch het overgehevelde budget bedraagt, naargelang de berekeningsmethode, slechts 10,5 à 13,4 % van het totale RIZIV-budget en de inhoud van het akkoord raakt niet aan de kern van de RIZIV-uitgaven voor geneeskundige verzorging en invalidi-teit. Een belangrijk deel van de overgehevelde gezondheidszorgen gaat naar de gewesten en niet naar de gemeenschappen. De deelstaten krijgen geen financieringsautonomie. En wat de deontologische orden betreft, suggereert de tekst dat de artsen in de zes Vlaamse faciliteitengemeenten rond Brussel mogen kiezen tussen de Orde van Vlaams- en Waals-Brabant.

Inzake werkloosheidsvergoedingen en pensioenen voor werknemers en zelfstandigen is van overheveling naar de deelstaten geen sprake. Er is evenmin sprake van een afbouw van de geldtransfers in de SZ uit Vlaanderen naar Wallonië en Brussel.

Om al die redenen aanvaardt het AK-VSZ het institutioneel akkoord Di Rupo inzake de SZ in zijn huidige vorm niet. Het AK-VSZ vraagt dat het akkoord aangepast wordt en dat tenminste de kinderbijslagen, de gezondheidszorg, de RIZIV-uitkeringen en de sociale bijstand volledig overgedragen worden naar de gemeenschappen. En dit zowel inzake normerings-, uitvoerings- als financieringsbevoegdheid. Dat sluit overleg en samenwerking niet uit.

Dr. Gui Celen Erik Stoffelen Voorzitter Secretaris

De denkfout zat al in de nota die formateur Elio Di Rupo op 4 juli voorlegde. Die tekst diende om de N-VA uit de onderhandelingen te bonjouren.

Bart STURTEWAGEN – DE STANDAARD – 22/11/11 Op dit moment staat de teller voor het totaal van de waarborgen die de Belgische belastingbetaler aan de banken heeft verstrekt op 186 miljard euro.

Rik VAN CAUWELAERT – KNACK – 23/11/11 Wie wint? Di Rupo. … Wallonië zal niet of nauwelijks verarmen, al leeft het boven zijn stand. De kosten worden op Vlaanderen verhaald. … Wie beter functioneert, zal het meeste bijdragen. Je moet het maar doen.

Louis VERBEKE, voorzitter Vlerick Leuven Gent Management School, DE TIJD – 29/11/11

Deze regering heeft in de Kamer geen meerderheid in het Nederlandstalige deel van het land. Grondwettelijk hoeft dat ook niet, maar echt netjes voelt het niet aan.

Wouter VERSCHELDEN – DE MORGEN – 29/11/11 Er verschuift met het geplande Vlinderakkoord weliswaar een budget van 4,2 miljard euro naar de deelstaten , maar het Riziv en de financiering blijven volledig federaal. … Tenslotte wordt de band tussen Vlaanderen en de Brusselse Vlamingen nog meer verzwakt en start de nieuwe federale regering … zonder meerderheid in Vlaanderen. Europees president Herman Van Rompuy noemde dit scenario destijds ‘staatsgevaarlijk’.

Jürgen CONSTANDT – OBJECTIEF GEZONDHEID V&NZ – december 2011 Er worden talloze hulpprogramma’s uitgeprobeerd op de arme bevolking zonder dat we echt weten of die werken.

Esther DUFLO, professor economie Massachusetts Institute of Technology, DE TIJD – 10/12/11

Page 23: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 23

VGV-CULTUUR

TENTOONSTELLINGEN

BINNENLAND:

Walter Van Beirendonck (tot 19.02.12); Modemuseum, Nationalestraat 28, Antwerpen; www.momu.be Eerste grote overzichtstentoonstelling over drie decennia mode-ontwerpen. Breugelland (tot 31.12.14) Stedelijk Museum Wuyts-Van Campen en baron Caroly, F. Van Cauwenberghstraat 14, Lier. www.lier.be; Een honderdtal werken uit het KMSK tonen hoe Pieter Breugel de Oude eeuwen-lang een bron van inspiratie is geweest over boeren en buitenlui in het landelijk Vlaanderen voor latere kunstenaars. Rik Wouters en Co. Hoogtepunten (24.09 tot 31.12.17); Stedelijk Museum Schepenhuis, Steenweg 1, Mechelen; De collectie van het KMSK en de Stedelijke Musea van Mechelen; www.mechelen.be/stedelijkemusea. www.rikwouters.be www.kmska.be [email protected] Ondanks zijn korte artistieke loopbaan liet Rik Wouters een fantastisch oeuvre na. De tentoonstelling omvat 26 schilderijen, 66 virtuoze aquarellen en tekeningen en 19 beelden. De tentoon-stelling wordt jaarlijks aangevuld met een tijdelijke presentatie. John Constable (1776 -1837) (17.09.11 tot 29.01.12) Museum voor Schone Kunsten, Citadelpark, [email protected] www.mskgent.be John Constable is de uitvinder van het moderne landschap. Schitterende aquarellen en olieverfschetsen uit het Victoria and Albert Museum te Londen die zelden tentoongesteld werden. Indios no Brasil-Europalia Brasil (14.10.11 tot 15.02.12) KMKG, Jubelpark 10, Brussel; www.kmkg-mrah.be Tentoonstelling over de oneindige diversiteit van de indianen in Brazilië. Sagalassos, City of Dreams (29.10.11 tot 17.06.12) Prov. Gallo-Romeins Museum, Kielenstraat 15, Tongeren; www.galloromeinsmuseum.be Het Pompeï van het Oosten en het geliefkoosde terrein van de KU Leuven. Kaj Franck – Fins designicoon (19.11.11 tot 26.02.12) Design Museum Gent, Jan Breydelstraat 5, Gent; www.designmuseumgent.be Grondlegger van het moderne Finse design. Van chirurgijns tot pestheiligen. Ziek zijn in Brugge in de 16de en 17de eeuw. (29.09.11 tot 26.02.12). Memling in Sint-Jan-Hospitaalmuseum,Mariastraat 38, Brugge; [email protected] www.museabrugge.be In de ziekenzalen van het middeleeuwse Sint -Janshospitaal wordt het tijdperk van de kruiden, de wrede dood door de pest en de devotie tot geneesheiligen levendig verbeeld in de wereld van chirurgijnen, medici, barbiers en kwakzalvers. De wereld van George Minne en Maurice Maeterlinck (22.10.11 tot 19.02.12) Museum voor Schone Kunsten, Citadelpark, Gent. Expositie over de beginjaren van beide kunstenaars naar aanlei-ding van de 100ste verjaardag van de Nobelprijs voor Maeter-linck. Beiden groeiden uit tot vernieuwers in hun vakgebied. Symbolische en expressionistische kunstwerken geïnspireerd door de thema’s en krachtlijnen in het werk van beide kunste-naars.

Tomorrow is the question. Collectiepresentatie. (tot 26.02.12) Stedelijk Museum voor de Actuele Kunst – S.M.A.K., Citadel-park, Gent; www.smak.be Het museum toont de aanwinsten van de laatste zes jaar. Sympathy for the devil (tot 30.11.13) VanhaerentsArtCollection, Anneessensstraat 29, Brussel; www.vanhaerentscollection.com De titel verwijst naar een hit van de Rolling Stones waarbij de privéverzamelaar Vanhaerents zijn fascinatie toont voor het kwaad, de aantrekkingskracht van de hel, leven en dood. Coca-Cola, 125 jaar design (22.11.11 tot 26.02.12) Design Museum, Jan Breydelstraat 5, Gent; www.designmuseumgent.be Grote tentoonstelling uit het archief van Coca-Cola uit Atlanta. Moderne kunst uit het interbellum (tot 2017) Felixart Museum, Kuikenstraat 6, Drogenbos; www.felixart.org Werken uit de collectie van KMSK Antwerpen. Gevaarlijk jong. Kind in gevaar, kind als gevaar (01.10.11 tot 20.05.12) Museum Dr. Guislain, Jozelf Guislainstraat 43, Gent; [email protected] www.museumguislain.be Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Maar wat als het fout loopt in de opvoeding? Als het kind ziek wordt? Wat als de ouders en opvoeders het begeven en de samenleving de jongere geen ruimte geeft om zich te ontwikkelen? Een tentoonstelling vol met vragen. De toekomst kwam uit de lucht. Sabena (30.09.11 tot 26.02.12) Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Jubelpark 10, Brussel. www.kmkg.be [email protected] Sabena werd opgericht in 1923 en streefde ernaar om op het niveau te blijven van de grote Europese luchtvaartmaatschappij-en. Naar aanleiding van de tiende verjaardag van het einde van de maatschappij, een tentoonstelling over collectie uniformen tussen 1947 en 2001, affiches en accessoires. Het bedrijf was een pionier op het vlak van veiligheid en deskundigheid en genoot daarvoor veel erkenning. Ferdinand Schirren (22.11.11 tot 04.03.12) Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, Regentschapstraat 3, Brussel; www.fine-arts-museum.be Ferdinand Schirren, een vriend van Rik Wouters, geldt als een van de eerste fauvisten in België. Uncensored (tot 08.07.12) Koninklijk Museum voor Midden-Afrika, Leuvensesteenweg 13, Tervuren; www.africamuseum.be [email protected] Het Afrikamuseum sluit voor renovatie. Het afscheidsparcours gunt de bezoeker een blik achter de schermen waarbij zelfs de fameuze kelders opengaan. A Rua (De straat) – Europalia Brazilië ( tot 22.01.12) MUHKA, Leuvenstraat 32, Antwerpen; www.muhka.be Hedendaagse kunst uit Brazilië met de klemtoon op het grote belang van de straatcultuur gedurende de laatste veertig jaar in Rio de Janeiro.

Page 24: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

24 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

Peter Lindbergh ( tot 29.01.12) Fotomuseum,Waalsekaai 47, Antwerpen; www.fotomuseum.be Beroemde Duitse modefotograaf waarbij zijn foto’s meer focus-sen op de persoonlijkheid van de modellen dan op de glamour van de mode. Michel Francois 45.000 affiches, 1994-2011 ( tot 29.01.12) Mac’s-Le Musée des Arts Contemporains –Site du Grand-Hornu, Rue Sainte-Louise 82, Hornu; www.mac-s.be De tentoonstelling toont een overzicht van affiches op groot formaat op basis van zijn foto’s, die het museum ter beschikking stelt van het publiek. Ernest de Bavière. Un prince de Liège dans l’Europe moderne (tot 20.05.12) Museum Le Grand Curtius, Féronstrée 136, Luik; www.grandcurtiusliège.be Deze bisschop bestuurde het Prinsbisdom Luik van 1581 tot 1612 en is de vader van het moderne Luik. Hij was tevens voorstander van gratis geneeskunde. Mercator Digitaal (04.03.12 tot 26.08.12) SteM, Zwijgershoek 14, Sint-Niklaas; www.sint-niklaas.be www.mercator2012.be Herdenking van de vijfhonderdste verjaardag van de beroemde cartograaf Mercator. In het Mercatorjaar zijn er talrijke initiatie-ven in Sint-Niklaas en Ruperlmonde voorzien met toeristische wandelingen en een internationale cartografische conferentie in samenwerking met het SteM en de universiteit van Gent.In totaal gaat het om 36 sleutelprojecten. Poker (tot 28.10.12) Nationaal Museum van de Speelkaart, TRAM 41, Druivenstraat 18, Turnhout;www.tram41.be Poker begon als een simpel tijdverdrijf voor verveelde bootreizi-gers op de Mississippi en evolueerde naar een echte pokerrage dank zij televisie en internet. Charles Burns, stripfenomeen (tot 11.03.12) Museum M, Leopold Vanderkelenstraat 28, Leuven; www.mleuven.be Tentoonstelling over zijn universum vol tieners, nachtmerries en horrorwezens. Terra Brasilis (tot 12.02.12) ING Cultuurcentrum, Koningsplein, Brussel; www.ing.be/art www.europalia.eu Aan de hand van honderden kostbare objecten toont deze expo de invloed van flora en fauna in Europa door handel, kunst en wetenschap.

Madou onverhuld (tot 16.03.12) Museum Charlier, Kunstlaan 16, Brussel; [email protected] www.charliermuseum.be Madou (1796 – 1877) was naast politicus een polyvalent kunste-naar: romantisch schilder, pionier van de lithografie, illustrator enz. Per Kirkeby (10.02.12 tot 20.05.12) Paleis voor Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, Brussel; [email protected] Overzichtstentoonstelling van deze bekende Deense schilder. The” Forbidden Paintings” of Kurt Schwitters (10.02.12 tot 20.05.12) Paleis voor Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, Brussel; [email protected] Overzichtstentoonstelling van de Duitse dadaïst Kurt Schwitters (1887 – 1948) met zijn bekende dadaïstische collages. Cy Twombly. Photographs 1951 – 2010 ( 01.02.12 tot 29.04.12) Paleis voor Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, Brussel; [email protected] Tentoonstelling met 100 polaroid-foto’s met dezelfde thema’s die zijn schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken en grafische kunst hebben geïnspireerd. Plakkaten Wouter Feyaerts ( tot 29.01.12) S.M.A.K., Citadelpark, Gent; www.smak.be Overzicht van zijn werk waarbij plakkaten een dubbelzinnige betekenis hebben: zowel macht als underground. The Tiberius principle Entree Exit (tot 29.01.12) Middelheimmuseum, Middelheimlaan 61, Antwerpen; www.middelheimmuseum.be Strenge selectie van de afgestudeerden van de Antwerpse kunsthogescholen. Van licht naar kleur. Rik Wouters en tijdgenoten, een selectie uit de Dexiacollectie (op 21.01.12, 18.02.12, 17.03.12 met verplichte reservatie, toegang gratis) Dexia, Pachecolaan 44, Brussel; [email protected] www.dexia.be/cultuur Licht en kleur staan uiteraard centraal bij Rik Wouters maar ze vormden ook de ruggengraat van het artistieke streven in deze periode. Mekhitar Garabedian (tot 26.02.12) S.M.A.K., Citadelpark, Gent; www.smak.be Eerste museale solotentoonstelling van deze Syrische kunstenaar over de positie van het individu en de ontwikkeling van diens identiteit in de door migraties gevormde hedendaagse samenle-ving.

BUITENLAND: Londen: Leonardo da Vinci (09.11.11 tot 05.02.12) National Gallery, www.nationalgallery.org.uk www.visitlondon.com Parijs: Danser sa vie (23.11.11 tot 02.04.12) Tentoonstelling over hoe dans en beeldende kunst elkaar beïnvloeden. Centre Pompidou www.centrepompidou.fr Exhibitions. L’invention du Sauvage (tot 03.06.12), Musée du Quai Branly www.quaibranly.fr Schiedam: Nederlandse Avant-garde in een internationale context 1961-1966 (tot 22.01.12) Stedelijk Museum www.stedelijkmuseumschiedam.nl Amsterdam: Rubens, Van Dyck en Jordaens, Hermitage Amster-dam (tot 16.03.12) Keuze van 100 schilderijen uit de formidabele collectie Vlaamse kunst uit Sint-Petersburg. www.hermitage.nl.

Rotterdam: Marijke Van Warmerdam (29.10.11 tot 22.01.12), bekende videokunstenares, overzicht van tien jaar.Museum Boijmans Van Beuningen www.boijmans.nl Wenen: Gustav Klimt – Jozef Hoffman, Pioniere der Moderne (tot 04.03.12), Belvedere, www.belvedere.at Klimt Zeichnungen (14.03.12 tot 10.06.12), Albertina, www.albertina.at Rene Magritte (tot 26.02.12), Albertina www.albertina.at Jan Dockx

Page 25: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 25

VGV BEZOEKT: TONGEREN EN SAGALASSOS OP ZATERDAG 28 APRIL Voor Tongeren is 2011 een topjaar, om nooit meer te vergeten. In mei werd het Gallo-Romeins museum be-kroond als Europees Museum van het Jaar. Deze prijs voor het beste nieuwe of recent gerenoveerde museum in de Europese Unie is tevens een bekroning van de provincie Limburg, die het museum sedert 1991 alle groeikansen gaf. In datzelfde museum bevindt zich nu het tweede hoogtepunt: ‘Sagalassos, City of Dreams’. Sagalassos, gelegen op een berghelling van 1450 tot 1600 meter in het zuidwesten van Turkije, op 100 km van Antalya, behoort tot één van de mooiste archeologische sites in het Middellandse Zeegebied. Zowat tweeduizend jaar geleden werd deze Anatolische provinciestad defini-tief opgenomen in het uitgestrekte Romeinse Rijk. Hier-mee begon de grootste bloeiperiode, die tot het midden van de zesde eeuw duurde. Het verval werd ingeleid door een pestepidemie en twee aardbevingen. Vanaf de 13de eeuw werd het een desolate spookstad. De ruines bleven van plundering gespaard, enerzijds door hun afgelegen hoge ligging en anderzijds door bescherming met een metershoge erosielaag. Afgezien van enkele ontdekkings-reizen in de 19de eeuw zijn de echte opgravingen pas in 1990 begonnen o.l.v. prof. Marc Waelkens van de KU Leuven. Deze opgravingen groeiden uit tot een van de grootste in het Middellandse Zeegebied.

De tentoonstelling is opgebouwd in drie delen. Eerst wordt de rijke geschiedenis van de stad vanaf de verovering in 334 door Alexander de Grote tot het verval fraai geschetst. Het werk van de Leuvense archeologen wordt visueel en digitaal mooi toegelicht. Na deze inleiding treedt men de zaal van de pronkstukken binnen, een prachtige verzame-ling van 240 stukken, die Turkije nog nooit hebben verla-ten. Deze tentoonstelling is geen klassieke expositie, maar een totaalbeleving waarvoor het museum beroep heeft gedaan op de internationaal bekende Guy Joosten, opera-regisseur en scenograaf. Sagalassos is niet enkel een droomstad in de bergen maar ook de gerealiseerde droom van Prof. Marc Waelkens, internationaal gerenommeerd en gelauwerd wetenschap-per. Het doel van het interdisciplinair onderzoek is het ontstaan, de bloei en het verval van de stad te reconstrue-ren en te begrijpen in relatie tot haar hinterland. “Mijn relatie met deze site is het best te vergelijken met die van de ouders van een mindervalide kind. Hun hele leven lang dragen ze zorg voor hun kind en steeds meer vragen ze zich af wat er na hen met dat kind zal gebeuren”, aldus Prof. Waelkens, die ondertussen 63 is en dus twee jaar van zijn emeritaat verwijderd. Jan Dockx

WEETJES UIT DE KUNSTWERELD.

De Prijs Jonge Belgische Schilderkunst-Crowet, het Belgische equivalent van de beruchte Britse Turner Prize, werd toegekend aan Kelly Schacht voor haar werk ‘Un tour d’horizon’ bestaande uit witte achtergrondschermen die in fotostudio’s worden gebruikt. De jury prees haar “intensieve research naar de relatie tussen kunstwerk, ruimte en toeschouwer”. Veelbetekenend is de afwezige relatie met de schilderkunst.

Het Museum M in Leuven wint dit jaar de Museumprijs 2011 én de Publieksprijs. De Museumprijzen bekronen jaarlijks in elk van de drie gewesten het museum dat het hardst werkt aan publieksvernieuwing en –betrokkenheid. De Museumprijs is een privé-initiatief van Openbaar Kunstbezit Vlaanderen.

In Den Haag is de tekening van James Ensor ‘De triomf van de dood’ enkele dagen voor het einde van de tentoon-stelling gestolen. Deze behoort tot één van zijn 50 bekende toptekeningen en was eigendom van het Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen, dat de grootste collectie Ensor werken bezit. Misschien kan enige toegeeflijkheid bij de Scheldeverdragen, dit voor Antwerpen zo onnoeme-lijke leed enigszins verzachten.

Ons ‘Belgenland’ is bijzonder actief in export. Meer bepaald exporteert het topcollecties. Enkele voorbeelden. ° De internationale befaamde topcollectie conceptionele kunst van de 80-jarige radioloog Herman Daled wordt verworven door de MoMa te New York. De verzameling bestaat uit 226 werken waaronder een uniek ensemble van 60 werken van Marcel Broodthaers. Het MoMa presen-teeert de collectie Daled in een internationale context van de kunstgeschiedenis in relatie met andere reuzen uit de kunst. De woordvoerder (niet zijzelf) van minister Schau-vliege noemt de verkoop “jammer”. Het is onbekend of Vlaanderen een poging heeft ondernomen om de collectie

te verwerven en de woordvoerder besluit: “het staat de collectioneur uiteraard vrij te doen wat hij wil”. Amen en uit. Veelzeggend noemt de MoMa de Daledcollectie “één van de belangrijkste aanwinsten in onze geschiedenis”. Einde verhaal. ° De collectie Congolese kunst van Odette Delenne, bestaande uit 35 Congolese sculpturen, gaat naar het Cleveland Museum of Art. Enkele zeldzame topstukken ontbreken in het Afrikamuseum te Tervuren. We moeten ons in de toekomst beraden hoe de overheid moet omgaan met privécollecties. Het is bekend dat Vlaamse en vooral Brusselse verzamelaars (met fenomenale collecties avant-garde na WOII) tot de wereldtop behoren. Een eerste aanzet daartoe is het topstukkendecreet dat zich enkel toelegt op individuele meesterwerken die het land niet meer mogen verlaten. Het kan echter ook belangrijk zijn om samenhangende collecties in zijn geheel aan te kopen.

Lucian Freud is op de leeftijd van 88 jaar overleden in Londen en werd bij leven erkend als één van de grootste en best betaalde schilders van de twintigste eeuw. Op een ongenadige wijze schilderde hij het menselijk lichaam met een overweldigend realisme. Zo verkocht hij in 2008 het schilderij ‘Big Sue’ voor 22 miljoen euro. Hij voltooide dit werk in 1995 na negen maanden arbeid.

Er komen niet alleen musea bij (MAS), andere sluiten ook. De verzameling van het Museum voor Moderne Kunst te Brussel wordt definitief opgeborgen waardoor de Europese hoofdstad het zonder een moderne kunstcollectie moet stellen. Merkwaardige beslissing op democratische wijze genomen door één persoon (Michel Draguet, directeur van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten). Geef Vlaan-deren toestemming om deze collectie te ontlenen, zoals prins Philip het meubilair van het Koninklijk Paleis te Antwerpen heeft geleend. De ene dienst is de andere waard.

Page 26: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

26 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

Dexia, de Frans-Belgische bank, moet zware verliezen incasseren. De uitgekeerde bonussen zijn daar echter immuun voor waarbij Pierre Mariani ‘beloond’ wordt met 600.000 euro extra en dit onder het goedkeurend oog en gemompel van voorzitter Jean-Luc Dehaene. Verder bezit de bank de grootste kunstverzameling van België: onge-veer 4.500 werken waaronder topstukken van Rubens, Ensor, Magritte en Tuymans. Er zijn goede argumenten die er voor pleiten om deze collectie, symbool van luxe, te verkopen. Het zou dan een duidelijk signaal zijn van het realistische besef hoe groot de problemen bij de bank momenteel wel zijn. Deze kunstcollectie is immers het bewijs van de periode van grote winsten. Nu worden de kosten van de verliezen afgewenteld op de gemeenschap. Daarom zou een schenking aan onze musea een grote symbolische geste zijn, waarbij de gedelgde intrest visueel gecompenseerd wordt. Bij Christie’s is het schilderij ‘Jeune fille endormie’ van Pablo Picasso geveild voor 22 miljoen dollar. De op-brengst van deze anonieme schenking gaat naar de univer-siteit van Sidney, Australië voor onderzoek naar obesitas, suikerziekte en hart- en vaataandoeningen. Het ‘Lam Gods’ van de gebroeders Van Eyck is het belangrijkste werk uit de westerse kunstgeschiedenis en ook het meest begeerde. Het is het vaakst gestolen kunst-werk want bij elke bezetting was het ‘Lam Gods’ de eerste oorlogsbuit. Het is een mirakel dat slechts één paneel onvindbaar blijft. Het werk zal de volgende vijf jaren tentoongesteld worden in een glazen kooi in het Gentse Provinciaal Cultuurcentrum Caermersklooster, Vrouwe-broersstraat 6 (Patershol) waar de bezoeker getuige kan zijn van de restauratie. Een deel van de panelen blijft wel in de Sint-Baafskathedraal. De kostprijs van de restauratie, die start in november, bedraagt 1,5 miljoen euro. Merk-waardig genoeg is het paneel ‘De rechtvaardige rechters’, minder dan een eeuw oud, er het slechtst aan toe. Men zoekt nog een sponsor voor 20 procent. Interesse? De National Gallery in Londen heeft het werk ‘Korenveld met cipres’ van Vincent Van Gogh nagemaakt met levende planten. Deze levende verticale tuin, bestaande uit 8.000 planten, is een exacte kopie van het schilderij en staat opgesteld op Trafalgar Square. Het schilderij is in het museum te bezichtigen. Op 9 november opent eveneens in dezelfde National Gallery de megatentoonstelling Leonardo Da Vinci waar zeven van zijn veertien bekende schilderijen, waaronder het recent herontdekte werk ‘Salvator Mundi’ (Redder van de Wereld), zullen te zien zijn. Dit laatste werk verwissel-de van eigenaar in 1950 voor 51 euro en onlangs werd het verkocht voor 136 miljoen euro. Deze tentoonstelling is een unicum. Ook Italië maakt zich op voor het Da Vinci-jaar, maar een petitie om de ‘Mona Lisa’ nog éénmaal naar zijn thuisland te laten terugkeren, kreeg een njet van het Louvre: nooit meer wordt ze uitgeleend. Kwestie van een vochtgevoelige barst op de rugzijde. Moderne kunst uitlenen is gemakkelijker: wanneer een eierschaaltje van Broodthaers breekt is dat te herstellen zonder de intrinsie-ke waarde van het kunstwerk aan te tasten. Kwestie van het leggen van een nieuw ei volgens onze kunstexpert.

Ook een college van de universiteit van Oxford mag zich verheugen over het bezit van een onbekende Michelangelo ‘De kruisiging met de Madonna, Sint Johannes en twee rouwende engelen’. Het doek werd prompt verwijderd en ondergebracht in een museum. Na twee jaar onderhandelen heeft de kunstacademie van Ramallah, Palestina, het werk ‘Buste de Femme’ van Pablo Picasso kunnen ontlenen van het Van Abbemuseum uit Eindhoven, de allereerste Picasso en meteen het waarde-volste werk dat ooit te zien was op de Westelijke Jor-daanoever. Het Museum voor Schone Kunsten te Gent kocht in 1988 het ‘Portret van L. Adler’ aan van Oskar Kokoschka voor het toenmalige bedrag van 18 miljoen frank. Er was geen enkele aanwijzing dat het ging om een nazikunstroof. In 2009 kreeg het museum echter de vraag tot teruggave vanwege de kleinkinderen van de Joodse bankier en voormalige eigenaar Victor Klemperer. Het Gentse sche-pencollege heeft een jaar later een commissie opgericht die nu tot het besluit komt dat het niet om een gedwongen verkoop ging en dus niet moet worden teruggegeven. Wordt vervolgd. Vele gepassioneerde verzamelaars vragen zich af wat er met hun collecties gebeurt na hun dood. Renée Steenber-gen, Nederlands adviseur voor mecenaatsontwikkeling, onderzocht met haar stichting ‘Geef Om Cultuur’ de herbestemming van kunst uit particulier bezit. Het resul-taat is op zijn minst eigenaardig: 95 procent van de musea zegt meer contact te willen met verzamelaars en 75 pro-cent van de verzamelaars overwegen een gift maar dan moeten de musea er wel om vragen. Het probleem is personeelstekort om beide partners in contact te brengen. Deze privaatpublieke samenwerking is een aantrekkelijk model in een periode van besparingen. De overheid stelt personeel en gebouwen ter beschikking. De subsidielogica alleen is synoniem met het bewandelen van een doodlo-pend spoor. Aangezien de meeste musea het statuut van een stichting hebben is het toegelaten een vermogen in ontvangst te nemen. Praktisch zouden musea contacten moeten leggen met verzamelaars om hen te overtuigen om zich te verenigen in verzamelaarclubs, die nauw worden betrokken bij de werking van het museum. Omgekeerd kan het museum waardevol advies geven voor gerichte aanko-pen, waarbij de aanwinst mogelijk een ‘promised gift’ wordt, die pas later wordt afgestaan. De enige voorwaarde die een verzamelaar stelt is dat er geregeld werk van hem is te zien. In verband met plaatsgebrek is het logisch dat het grootste deel van zijn collectie permanent in depot blijft. Deze privaatpublieke samenwerking, waarbij een professionele depotruimte en faciliteiten voor conservatie en restauratie ter beschikking worden gesteld, kan de vlucht van waardevolle privécollecties naar het buitenland verhinderen. De oprichting van een privémuseum (Van-haerents te Brussel, Museum Dhondt-Dhaenens te Deurle, enz.) is voor de meesten immers onhaalbaar. Het Roger Raveelmuseum te Machelen is een bekend voorbeeld van privaatpublieke samenwerking. Twee dergelijke projecten staan op stapel. Met het verdwijnen van de moderne kunstcollectie te Brussel zou men een gebouw vrijmaken voor hedendaagse kunst. Om kunst uit te lenen zou men samenwerken met privéverzamelaars en banken. Dexia heeft 4.500 werken, de Nationale Bank heeft er 1.800. Ook ING en KBC hebben een belangrijke verzameling. Zelfs

Page 27: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 27

de NMBS bezit zes topwerken van Delvaux omdat er treinen zijn op afgebeeld. Ook in Roeselare is er belangrij-ke leegstand van industrieel patrimonium (o.m. de chi-coreidrogerij), waarvoor herbestemming wordt gezocht. Door het gebied op te waarderen tot culturele trekpleister zullen verzamelaars een vooraanstaande rol spelen. Tenslotte moeten musea zich ook bekommeren over het werk van hedendaagse nog werkende kunstenaars die niet de godenstatus genieten. Ook zij maken zich zorgen over de versnippering van hun nalatenschap. Een bruikbare

handleiding over de oprichting van een stichting, vennoot-schap of VZW met een voorstel tot statuten en de financi-ele implicaties kan men terugvinden op www.kunstenloket.be. Maar bovenal moet geïnvesteerd worden in de relatie tussen museum en kunstenaar, zeker in subsidiearme tijden, waarbij kunst ook zeer hoge veilingprijzen haalt. Jan Dockx

PETER DE CALUWE TOT VOORZITTER VERKOZEN

‘Opera Europa’, de organisatie die professionele opera-huizen en festivals in Europa verbindt, verkoos de Vla-ming Peter de Caluwe tot voorzitter. Dit gebeurde in Warschau in oktober jl. Daarmee volgt de huidige inten-dant van de Muntschouwburg Joan Matabosch op en o.m. ook Bernard Foccroulle, zijn Brusselse voorganger, thans directeur van het Festival van Aix-en-Provence. Naast en na Gerard Mortier is De Caluwe de zoveelste Vlaming in de operawereld, naast Marc Clémeur te Straatsburg of Serge Dorny te Lyon. Sinds de oprichting van de organisa-tie in 2002 betuigde Peter De Caluwe zijn medewerking

als overtuigd Europeaan en actief lid bij ‘Opera Europa’. Dit jaar zullen in Lyon en Moskou conferenties doorgaan, waarbij de gedachte van solidariteit en samenwerking de grondtoon moet zijn in tijden van crisis, waar cultuur een 'toegevoegde waarde' moet betekenen. Gedurende de maand mei lanceerde en coördi-neert ‘Opera Europa’ o.m. ook ‘open-deurdagen’ in de Europese huizen.

Luc Schaeverbeke

HET PABLO CASALS FESTIVAL REIKT DE HAND NAAR JONGE COMPONISTEN

Wie kamermuziek zegt en de cello daarin een bijzondere plaats toedeelt, kan moeilijk omheen de bijna legendari-sche figuur van Pablo Casals. Deze geniale cellist ging als protest tegen het dictatoriale Francoregime in ballingschap naar het tegen de Pyreneeën aanleunende stadje Prades. Musicerend met zijn vrienden legde hij daar de fundamen-ten van een muziekfestival, dat toonaangevend zou worden voor vertolking van kamermuziek, die in meestal heerlijke Romaanse locaties ieder jaar opnieuw melomanen ver-wende. Het festival beperkt zich niet tot dit zomerse concertgebeuren. Prades is de laatste jaren ook een begrip geworden als internationale compositiewedstrijd voor

kamermuziek. Directeur Michel Lethiec en een internatio-nale jury bieden ook dit jaar jonge componisten de kans om hun werk in de schijnwerper te plaatsen en eventueel een stimulerende geldprijs in de wacht te slepen. Dergelij-ke wedstrijden, met kans op uitvoering, zijn niet talrijk. Wie meer over dit initiatief wenst te weten kan contact opnemen met het festivalsecretariaat, waar Sonia Ritlewski sinds jaar en dag alle modaliteiten weet uiteen te zetten. Het festivalsecretariaat: tel. 0033 468 96 33 07; fax 0033 468 96 50 95; e-mail: [email protected] Luc Schaeverbeke

UIT DE DISCOTHEEK

CD In Flanders' Fields vol.71, 92O71 Phaedra AUGUST DE BOECK ( 1865-1937) Wereldpremière Prelude to “Théroigne de Mericourt”-Concerto for piano& orchestra-Orchestral Suite from Opera “Francesca” Uitvoerders: Jozef de Beenhouwer, piano Janacek Philharmonic Orchestra Ivo Venkov, conductor Mijmerende Prelude introduceert wereldpremière van Concerto voor (Hans)klavier, schitterend herwerkt én vertolkt door J. de Beenhouwer. Meesterlijk concerto, op internationaal niveau! In lyrisch Moderato, sprankelend Scherzo-Presto en finale Allegro met uitgesproken danskarakter laten begees-terde uitvoerders instrument én hart heerlijk zingen! La Route d'Eméraude (Francesca) is De Boecks rijpste muziekdramatische schepping. Operadirigent Fr. Celis roemt hem als componist: “zichzelf overtreffend door zijn drama-gerichte verbeeldingskracht, weelderigheid van melodievoering, persoon-lijke harmonisatie en schitterend koloriet van orkestraal palet”. Geheel in die lijn evoceert de Orkestra-le Suite dit verloren zoon/Peer Gynt drama, met finale berceuse vol diep-menselijke tederheid en innigheid. Grandioze visie van meesterlijke dirigent en bevlogen orkest herschept ze tot overrompe-lend emotioneel /muzikaal hoogtepunt. Bij aanvang A. De Boeckjaar (sept. 2011-2012) Phaedra's mooiste, warmste, waarde-volste verwelkoming! CD Eufoda 1382, Davidsfonds Uitgeverij JEF DENYN (1862-1941) BEIAARD – CARILLON Uitvoerder: Jo Haazen op de Vlaamse beiaard van de Peter-en-Pauluskathedraal te St Petersburg Na ophefmakend boek “Zingend Brons” (Luc Rombouts): muzikaal portret van meester-beiaardier, Jef Denyn, grondlegger der wereldberoemde Mechelse Beiaardschool. Eminent talent van Jo Haazen, Vlaams beiaardier met imposant internationaal curriculum, onthult de 'ziel der klokken' met oneindige rijkdom aan zangerigheid en improvisatie, emotieve kracht en etheri-sche nuancering in Ongeschreven Preludium. Ave Maria gaat van hoofse groet (tremolospel) over naar transcendent aangrij-pend gefluister. Sfeervolle Preludia, dansende Siciliana ronden Denyns groots legaat af. Met Andante Cantabile: een onvervangbaar zalig uur bij klokkenmagie tussen hemel en aarde ....

Page 28: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

28 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

CD Zig Zag Territories ZZT 292420 2CD FRANZ LISZT ( 1811-1886) Harmonies poétiques et religieuses (1-2), Sonate en si mineur. Uitvoerder: François Frédéric Guy Ingegeven door Lamartines mystieke poëzie, zijn ze “harmonieus samengaan van grandioze inspiratie en intieme meditatie”, aldus Fr. Guy over de Harmonies, die hij tendele vertolkte te Brussel op 23/06/2011. Subliem pianissimo legatospel voor “larmes silencieuses”, milde toetsen in Andante lagrimoso verraden zijn diepe bewogenheid. Supreme klavierbeheersing, lyrische declamatie, mooie dynamiek, emotionele diepgang en bezonkenheid horen we in Miserere (naar Palestrina), Bénédic-tion de Dieu dans la solitude, Cantique d'Amour en Funérailles. In Sonate in si klein - pianistiek hoogtepunt dankzij Liszts muzikale vindingrijkheid en unieke schrijfstijl - schept Andante sostenuto, met delicate Schumann-reminiscenties, een oase van soevereine ontroering in een beklijvend recital. CD La dolce Volta LDV 02 Harmonia Mundi Fever FRANZ LISZT (1811-1886) Uitvoerder: Claire Chevallier, piano Erard 1876 Liszt op een Erard van zijn tijd: van daaruit denkt Cl. Chevallier. Ik deel haar Erard-liefde. Niet haar onterecht verwijt aan de 'pianisten'. Het introverte Andante lagrimoso mist wat kleur. Obsessioneel, onstuimig klinkt de Mephistowals, die groeiende sonoriteit, extreme virtuositeit en diabolisch ritme moet verzoenen. Grote verbeelding en extase- dialoog brengt haar klavier in de twee St.-Franciscus taferelen: parels voor fijnproevers, met virtuositeit, legato, sfeerschepping in aangrijpende passages. Funérailles en teder Wiegenlied sluiten deze mooie 'Erard-apologie' . CD HMX 2908460.61 2 CD Harmonia Mundi 'THE ART OF LIED' WERNER GÜRA Cycles and Songs by Schubert – Schumann - Wolf Uitvoerders: Werner Güra tenor, Christoph Berner/ Jan Schultsz pianoforte/piano, Rias Kammerchor M. Creed In Schuberts Schwanengesang, illustreert pianist Chr. Berner met fijngevoeligste nuances de poëzie, door W. Güra in een uitzonderlijke combinatie van intelligente tekstweergave en empathische gevoelsontlading vertolkt. Puur vocaal fluweel (Ständchen, Das Fischermädchen) eindigt aangrijpend melancholisch in Die Taubenpost ...Bij Schumanns Dichterliebe vor-men J. Schultsz en tenor het delicate draagvlak voor een conflictueuze liefdesrelatie (autobiografische poëzie van Heine, door Schumann muzikaal naar eigen situatie vertaald). Zij verklanken heel subtiel de broosheid van deze liefde. Dromerig Im wunderschönen Monat Mai contrasteert met bitter sarcasme in Ein Jüngling liebt ein Mädchen. Laatste naspel brengt hoop. H.Wolfs Mörike-Lieder, vol verve, humor en pittigheid, spreken alle gevoelsregisters aan in scenisch-pittoreske teksten (Fuss-reise, Der Gärtner, Er ist's, Begegnung) en in intermezzi van intimiteit, weemoed, herinnering ( An die Geliebte, Verborgen-heit, Auf ein altes Bild) . Ontbrekende liedteksten (zoek internet?)verminderen mijn volmaakte bewondering voor de vertolkers van deze zuivere liedkunst niet! CD CCS SA 29810 Channel Classics Giovanni Battista PERGOLESI (1710-1736) Stabat Mater, Flute concerto in G major, Sinfonia in F major for cello and continuo, Salve Regina ( On period instruments) Uitvoerders: Florilegium E. Manahan, soprano R. Blaze, countertenor A. Solomon, flute J. Morsches, cello Het Britse ensemble Florilegium maakt sterke indruk bij het dramatisch Stabat Mater, waarin de solisten bekoren door zeer intimistische vertolking. De sopraan munt uit door glanzend stemtimbre, volmaakte stembeheersing en tekstbeleving. Zij maakt aria's (o.m. Quis est homo) tot juweeltjes van emotionele zeggingskracht. De countertenor bloeit dankbaar open in Salve Regina. Alle lof voor virtuoze solist (dirigent) in het bekoorlijke Fluitconcerto en voor weelderig cellospel in charmante Sinfonia. Beide werken zijn stijlvolle aanvulling bij prachtige Pergolesi-hulde. Els Baert – Van den Eynde

POËZIEHOEKJE

Het chronische vermoeidheidssyndroom

Donker zijn mijn brillenglazen, koude is mijn ongenode gast, witverlies en wijn behoren tot mijn aura terwijl de lava uit mijn poriën de geur van wijnazijn en nicotine draagt. Ik ben te moe om in te slapen, ik ontwaak onder de lawine van de dag. Ik kots ze uit, de ginseng en de multivitamines, de melk van drachtige kamelen, de cannabis en de magnesiumpillen. Ze zijn zo vluchtig als de zoen waarnaar ik jaren heb gesmacht.

Is dit mijn onbewuste wraak voor jaren van eentonigheid, voor niet vervulde meisjesdromen, voor het wanhopig vullen van mijn orificia en voor het eindeloos ontkennen van verliefdheid, voor al de vingers die mij hebben nagewezen maar niet aangeraakt en voor het goor gefluister van mannen in het duister.

Neem de kasseien van mijn kneukels, stut mijn bouwvallige oogleden, klief mijn harnas van karton, geef mij een witte orchidee in plaats van een orgasme en ik zal de pianoconcertos van Mozart voor je spelen, nachten lang.

Tuur de Schepper, Juni 2011.

Page 29: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 29

BOEKBESPREKINGEN

MAO’S MASSAMOORD FRANK DIKÖTTER Uitg.2011; 496 blz.; Uitg. Het Spec-trum PB. 97; 3990 DB, Houtem ISBN: 978 90 491 0649 2 Prijs: 23,99 € Bespreker: Albert Baert

De negentiende eeuw houdt niet alleen het meest trieste record van het hoogste aantal oorlogsslachtoffers. Zij is ook de tijdsperiode waarin voor het eerst zeer grote bevolkingsgroepen in naam van een totalitaire en intolerante ideologie welbe-wust en systematisch werden uitgemoord. In tegenstelling tot vergelijkbare verschrikkingen onder Adolf Hitler, Jozef Stalin en Pol Pot zijn de ware dimensies van Mao's geno-cide tijdens de zogenaamde ‘Grote Sprong Voorwaarts’ minder bekend geworden. Dit komt omdat toegang tot de partijarchieven van de Communistische Partij van China tot de eigen partijhistorici beperkt was gebleven. Recent evenwel heeft een nieuwe archiefwet enorme hoeveelhe-den archiefmateriaal opengesteld voor beroepshistorici, zodat het maoïstisch tijdperk nu grondig en objectief kan worden bestudeerd. Frank Dikötter, eminent China kenner, hoogleraar aan de Universiteiten van Hong Kong en Londen, en auteur van meerdere bekende werken over dit land, heeft hiervan gebruik gemaakt. Het resultaat is een uitgebreide studie van wat als één van de grootste en dodelijkste hongersno-den uit de geschiedenis kan doorgaan. Meer dan 45 mil-joen mensen werden zo afgebeuld, uitgehongerd of gemarteld, dat de dood erop volgde. Mao wilde zijn land de status bezorgen van wereldmacht en aldus de kracht van het communisme aantonen. De auteur toont echter aan dat Mao China met ‘De Grote Sprong Voorwaarts’ een gigan-tische en rampzalige stap liet maken in de tegengestelde richting. China werd niet alleen het toneel van één der grootste massamoorden in de menselijke geschiedenis, maar het bewind van Mao veroorzaakte ook nog 's werelds grootste vernietiging van cultureel erfgoed, zoals huizen, theaters en andere gebouwen. Deze wrede en tragische gebeurtenissen worden in dit grondig wetenschappelijk gedocumenteerde boek op een meesterlijke en aangrijpen-de wijze beschreven in een heldere, vlotte en dikwijls meeslepende stijl. Het is ongetwijfeld verplichte lectuur voor sinologen, maar het kan ook ten zeerste worden aanbevolen aan eenieder, die geïnteresseerd is in de geschiedenis van dit meest bevolkte land en van een toekomstige economische en militaire topmacht op onze planeet.

DE RATIONELE OPTIMIST MATT RIDLEY 2010.; 446 blz.; 23 x 15 cm.; paper back. Uitg. Contact, Keizersgracht, 205, 1016DS, Amsterdam PB:218 ISBN: 978902542743 6, Prijs: 34,95 € Bespreker: Albert Baert

Dit boek van de bekende evolutiebioloog handelt over de snelle, gestage en voortdurende verandering, die de mense-lijke samenleving ondergaat. Het is geschreven vanuit een

fundamenteel maar rationeel optimisme, niet steunend op de aard van de auteur of instinct, maar op harde feiten. Rond het midden van deze eeuw zal het menselijk ras in 10.000 jaar zijn toegenomen van minder dan één miljoen tot bijna 10 miljard. De overgrote meerderheid van deze mensen is nu beter gevoed, heeft een betere huisvesting en hogere welvaart, veel betere ontspanning en bescherming tegen ziekte en zal veel ouder worden dan al hun voorou-ders. Recente studies tonen aan dat het voortdurend terug-dringen van ziekte en dood, schaarste en eentonig werk de mensen gelukkiger maakt, dit in tegenstelling tot de vrij algemeen aanvaarde zgn. paradox van Easterlin (1974), namelijk, dat burgers in rijke landen niet gelukkiger zouden zijn dan in arme landen. Zelfs het klimaat na 2010 en de toekomst van het Afrikaans continent, de twee grote pessimismen van deze tijd, worden door de auteur deskun-dig op basis van feitenanalyse in vraag gesteld. Dit toch onverwacht rationeel optimisme over de toekomst van de mensheid stoelt op het wezenlijk kenmerk van de menselijke intelligentie, niet individueel maar collectief, dankzij de ontdekking van interindividuele uitwisseling en specialisatie. Net zoals de biologische evolutie van de mensheid cumulatief is door de voortplanting (Charles Darwin), zo is ook de culturele evolutie van de mensheid cumulatief door de uitwisseling. Dit leidde tot arbeidsver-deling, specialisatie van inspanningen en talenten tot nut van het algemeen (Adam Smith). Bij het lezen van dit boek is men getroffen door de enorme eruditie en feitenkennis van de auteur, ook betreffende de meest recente publicaties, en dat over zeer uiteenlopende domeinen in de positieve en humane wetenschappen. Het feit dat hij op een heldere, boeiende en innovatieve wijze al deze bevindingen uit zeer verschillende disciplines weet te integreren tot één grote synthese, is de grote verdienste en een uitzonderlijke prestatie. Ongetwijfeld een merkwaardig boek dat vlot, onderhou-dend en zelfs grappig is geschreven! Het gaat resoluut in, en met succes, tegen de talrijke gangbare pessimistische opvattingen over de toekomst. Het imponeert door de gedurfde en innovatieve benadering van de ingewikkelde problemen van de moderne menselijke samenleving en verdient ongetwijfeld niet alleen uw lectuur, maar ook een goede plaats als naslagwerk in uw boekenkast.

DE BLOEDKAMER EEN BELGISCHE RECHTZAAK WORDT EEN NACHTMERRIE 4 JAAR ONSCHULDIG IN DE GEVANGENIS FILIP MEERT EN WIM VAN DEN EYNDE 2011; 286 blz.; 15 op 23 cm; paper-back Uitg.: Van Halewyck, Diestsesteenweg 71a 3010 Leuven www.vanhalewyck.be ISBN 978 94 6131 015 6 Prijs: 19,90 € Bespreker: Jan Dockx

De ‘bloedkamer’, is de bijnaam van de tiende kamer van inbeschuldigingstelling en vertelt het huiveringwekkende verhaal van de Antwerpse zakenman Filip Meert, onschul-dig veroordeeld voor een ‘btw-carrousel’ in de gsm-handel. Wim Van den Eynde, VRT journalist schreef eerder het boek ‘Alpha 20. Undercoveragent bij de federa-

Page 30: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

30 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

le politie’. Hij heeft het dossier Meert een gans jaar lang nauwgezet onderzocht. Hij komt in het kernachtige voor-woord tot de ijzersterke conclusie: “Ik beschuldig de edelachtbare magistraten Marleen Vyncke, Eva Leliard en Veerle Lenders van grove nalatigheden, manipulatie en beroepsfouten. Ik ben van mening dat ze incompetent zijn en onwaardig hun ambt nog verder uit te oefenen”. Filip Meert werd zonder enige aanwijsbare schuld tot drie jaar cel veroordeeld. In beroep veroordeelde rechter Lenders hem opnieuw tot vier jaar, de maximumstraf. Uit de motivatie van het vonnis blijkt dat zij haar dossier niet kende. Omdat Meert de feiten bleef ontkennen zal hij uiteindelijk 45 maanden in de cel doorbrengen. In hetzelf-de vonnis werd een verbeurdverklaring van 6,4 miljoen € uitgesproken, waarbij hij levenslang maandelijks aan de fiscus moest terugbetalen waardoor hij nooit meer zelf een zaak kon opstarten. Dergelijke inschattingsfouten zijn inherent aan ons rechts-systeem. Juristen erkennen dat deze foutenmarge vandaag te groot is. Tot nu toe is de magistratuur zelfregulerend waardoor willekeur heerst: eenzelfde zaak kan uiteenlo-pende verdicten opleveren, afhankelijk van de kamer die de zaak behandelt. Hierdoor lijkt de justitie eerder een kansspel. Onbekwame rechters moeten tot de orde worden geroepen en desnoods ontzet uit hun ambt om te voorko-men dat nog meer mensenlevens verwoest worden. Een tweede rode draad in het verhaal gaat over ervaringen achter de tralies in de vergeetputten van Merksplas met zijn middeleeuwse infrastructuur, machtmisbruik door gefrusteerde bewakers en drugshandel, waar de cipiers fortuinen aan verdienen.

VREEMDE OGEN EEN KIJK OP DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN 1400-1600 JOEY DE KEYSER 2010; 350 blz.; 14 x 23; paperback Meulenhof/Manteau/WPG Uitgevers België nv, Mechelsesteenweg 203, 2018 Antwer-pen en Joey De Keyser ISBN 978 90 8542 175. NUR 680 Prijs: 22,50 € Bespreker: Piet Hein Jongbloet

Het verzamelen van observaties over wat buitenlandse reizigers, overheden, militairen en/of gelukszoekers over hun bezoek aan onze contreien te melden hadden, biedt een verrassende en nieuwe kijk op ons verleden. Dit is wat de auteur bedoelt met ‘een kijk met vreemde ogen’ op onze voorouders tijdens onze ‘gouden eeuw’ in het graaf-schap Vlaanderen (Brugge en Gent, XVe eeuw) en daarna in het hertogdom Brabant (Antwerpen, Leuven, Mechelen en Brussel, XVIe eeuw). Hij is een jong (°1985) historicus, opgeleid in Antwerpen, Gent, Kristiansand en Dublin. Honderden documenten uit Spaanse, Italiaanse, Franse, Duitse en Hanze-archieven en bibliotheken werden door hem verzameld. Op de grens van middeleeuwen en vroeg-moderne tijd hadden deze gebieden zich ontwikkeld tot economisch de meest verstedelijkte en geavanceerde centra in Europa en de toenmalige wereld. Ook Holland en Zeeland heeft hij hierin betrokken. Na de sluiting van de Schelde, vallen zij buiten het gezichtsveld van de auteur. Hij is er zich van bewust dat begrippen als ‘Zuidelijke’ en ‘Noordelijke’ Nederlanden betrekkelijk zijn. Toentertijd werden zij als één geheel beschouwd. Door hun dominante aanwezigheid

golden de ‘Fiamingi’ of ‘Flamencos’ als verzamelnaam voor de gehele Nederlanden. Ook Picardië, Henegouwen, Namen en zelfs Luik behoorden hiertoe. Verbazingwekkend zijn de hardnekkige stereotypen en wetenswaardigheden betreffende de bewoners van de Nederlanden, die over zoveel verschillende regionen waren verspreid. De geavanceerde onderwijstechnieken onder invloed van het humanisme werden overal gememo-reerd. Men verbaasde zich erover dat alle kinderen school liepen, zowel jongens als meisjes; dat zij wiskunde leerden en naast Nederlands, ook Frans, Italiaans of Spaans kon-den bezigen! Vanuit Madrid werden zelfs ambtenaren gestuurd om na te gaan hoe dit mogelijk was. Een belang-rijk gevolg hiervan was de elders nergens geziene positie van de vrouw met een aanzienlijke participatie in de handel, maar ook als deelneemster in politieke en religieu-ze discussies. Dit verklaart ook de vlotte doorbraak van de Reformatie in onze gewesten en de hardnekkige pogingen van de Contra-reformatie om hierop greep te krijgen met het oog op het herstel van gehoorzaamheid aan paus en bisschoppen en van de oude gezagsverhoudingen. De Spaanse, Oostenrijkse en Franse tijd hebben deze achter-uitgang alleen maar bestendigd, zodat Koning Willem I, tweehonderd jaar later, met een hopeloze onderwijstoe-stand werd geconfronteerd. Dit boek illustreert de stelling van wijlen Prof. Arthur Vermeersch, waar hij stelt dat de oorzaken van de huidige institutionele malaise in Vlaande-ren niet alleen het gevolg is van 1830, maar veeleer van 1585!

ADOLF HITLER en de EERSTE WERELDOORLOG THOMAS WEBER 2011; 496 blz.; 15 x 23 cm; geïllu-streerd; paperback WPG Uitgevers België tav Linda Beudeker, Mechelse steenweg 203, 2018 Antwerpen ISBN: 9789046809198 Prijs: 29,95 € Bespreker: Albert Baert

Thomas Weber onderzoekt of het geschilderde beeld van Adolf Hitler als onverschrokken en moedige soldaat, die vier jaar lang alle oorlogsverschrikkingen in de frontlijn zou hebben overleefd, wel juist is. Hij doet dit aan de hand van zorgvuldige en doorgedreven bronnenstudie betreffen-de alle beschikbare documenten over het zgn. ‘List-regiment’ (RIR 16), waarin Hitler als vrijwilliger diende. Hitlers oorlogservaring zou een beslissende invloed hebben uitgeoefend op het ontstaan en de radicalisering van de Nazipartij. Thomas Weber, docent aan de Universiteit van Aberdeen, volgt Hitler en zijn frontkameraden vanaf de dagen dat zij vanuit hun Beierse dorpen en steden in legerdienst traden en in de modderige loopgraven in onmenselijke omstan-digheden vochten in Vlaanderen en Noord-Frankrijk, tot bij de nederlaag en de chaotische terugkeer naar huis. Dit interessante, vlot leesbaar en uitstekend gedocumen-teerde werk brengt inderdaad nieuwe en relevante informa-tie over één van de beslissende perioden van de vorige eeuw in het leven van een personage, dat als geen ander de loop van de geschiedenis heeft bepaald. De talrijke histori-sche fotografische afbeeldingen op glanzend papier zijn een pluspunt. Een klein minpunt daarentegen, is het totaal ontbreken van enkele landkaarten die de lezer de steeds bewegende frontlijnen beter zou laten volgen.

Page 31: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 31

DE ARABIEREN EUGENE ROGAN 2011; 719 blz.; 25 x 23 cm; geïllustreerd; paperback WPG Uitgevers België, NV, Nassaustraat 37-41; 2000 Antwerpen ISBN: 9789023465829 Prijs: 19,90 € Bespreker: Albert Baert

In dit boek wordt de moderne geschiedenis van de Arabie-ren beschreven vanaf de Ottomaanse veroveringen in 1516 tot en met de recente golf van democratische volksbewe-gingen in sommige Arabische landen. De auteur is gespe-cialiseeerd in de moderne geschiedenis van het Midden-Oosten en verbonden aan de universiteit van Oxford. Hij biedt een evenwichtig overzicht van de verschillende Arabische bevolkingsgroepen en landen, zich uitstrekkend over een omvangrijk geografisch gebied van Noord-Afrika tot diep in het Midden-Oosten. Daarnaast schetst hij de evolutie van de Arabische identiteit: van Ottomanisme, Arabisme en Islamisme. Aan de hand van zorgvuldig opgespoorde geschriften en ooggetuigenverslagen wordt in heldere taal een levendig relaas gebracht van de voor-naamste kerngebeurtenissen. Hierbij laat de auteur zeer verschillende personen aan het woord: politici, intellectue-len, dichters, beroemdheden en ook gewone mensen. Het gaat hier om een bijzonder boeiend boek over volkeren en gebieden, die de laatste twee decennia de dagelijkse actualiteit hebben beheerst. Het vormt een kostbare lei-draad voor eenieder die zich dieper wil informeren inzake de Arabische wereld. Zeer verzorgd uitgegeven op kwali-teitspapier en mooi geïllustreerd met talrijke afbeeldingen, waarvan de meeste in kleur. Helaas werd het aantal geo-grafische kaarten eerder beperkt gehouden.

HET OUDE EGYPTE: BAKERMAT VAN HET JONGE CHRISTENDOM TJEU VAN DEN BERK 2011; 281blz.; 225 x 145 mm.; 73 zwart-wit illustraties, Uitg. Meinema, Zoetermeer, www.uitgeverijmeinema.nl Pelckmans, Kapelsestraat 222, 2950 Kapellen, [email protected], www.pelckmans.be ISBN NUMMER: 978 90 211 4299 9 (Nl) 978 90 289 6504 1 (Vl) Prijs: 22,50 € Bespreker: Robrecht Vermeulen

Een theoloog zoekt naar de oorsprong van christelijke stellingen, die in tegenspraak zijn met het jodendom en ook niet worden verklaard vanuit de Griekse filosofie. Voorbeelden zijn een drieëne god, een kind uit een maagd geboren, een god die tegelijk mens is, sterft, afdaalt in de onderwereld en na drie dagen verrijst. Al deze stellingen vindt hij terug in verhalen, die reeds duizenden jaren aanwezig waren in de Egyptische religie en mythologie. Hij staaft dit met teksten uit Egyptische tempels, papyri en vroeg-christelijke geschriften uit Alexandrië. Er bestaan opmerkelijke parallellen tussen de maagd Maria en de godin Isis en tussen de Osiris-mythe en wat hij de Chris-tus-mythe noemt. Dit strookt uiteraard niet met de leer van de Kerk, maar stemt wel tot nadenken over de oorsprong van onze cultuur en religie.

WERKBARE WAARDEN BART DE WEVER 2011; 191 blz.; 140 x 220 mm; geen illustraties Uitg. Pelckmans, Brasschaatsesteenweg 308, 2920 Kalmthout; www.pelckmans.be ISBN NUMMER: 978 90 289 6502 7 Prijs: 18,50 € Bespreker: Robrecht Vermeulen Het gaat hier om een bundeling van vier essays (7 à 10 pag.) en 47 columns (2 à 3 pag.), geschreven voor De Morgen of De Standaard vanaf 2010 tot juni 2011, met een 'woord vooraf' door Tom Naegels. Veel lezers van Perio-diek hebben deze teksten reeds in hun krant gelezen. De teksten handelen over zeer diverse onderwerpen en getui-gen van de grote eruditie en grondige historische kennis van de auteur. Hij situeert het onderwerp zeer gevat in aandacht voor nationalisme en identiteit. Veel artikels werden geschreven als reactie op krantenartikels waarin hij of zijn ideeën werden aangevallen. Dat vermindert welis-waar de actualiteitswaarde, maar hij fundeert zijn opinie meestal op algemeen geldende waarden.

DE TUIN VAN DE RECTOR MARK MICHIELS 2011. 168 blz.; 17 x 24 cm.; geïllu-streerd Uitgeverij P(ainting).be ISBN: 9789079433872 Prijs: 22,00 € Bespreker: Albert Baert

De Katholieke Universiteit Leuven met een eeuwenoude geschiedenis is innig verbonden met de stad Leuven. In de oude stad is de universiteit overal verspreid, maar tijdens de laatste decennia werd uitgeweken naar de stadsrand. Aan de hand van originele en soms sappige teksten en prachtige foto’s, vervaardigd door Martine Soille en Chris Luyten, leidt Mark Michiels de lezer doorheen de rijke en dikwijls dramatische geschiedenis van de KU Leuven. Dit geslaagde werk op glanzend papier is prachtig uitgegeven door Uitgeverij P. Het gaat hier om een interessante en nuttige gids van stad en universiteit, die vooral studenten en hun ouders zal aanspreken en de ‘tuin van de rector’ voor eenieder toegankelijk maakt.

AUGUST DE BOECK (1865 – 1937), COMPONIST JOZEF DE BEENHOUWER, FRANK TEIRLINCK 2011, 468 blz., 400 illustraties en compilatie CD Bestelling langs uitgever: Gemeentebe-stuur Merchtem Nieuwstraat 1, 1785 Merchtem www.augustdeboeck.be /tel. 052.38.11.81 ISBN: 9789081778107 Prijs: 41 euro (inclusief verzendingskosten) Bespreker: Els Baert-Van den Eynde Als verhaal over deze Vlaamse laat-romanticus uiterst boeiend, als uitgefilterd documentatiemateriaal onontbeer-lijk, zo lijkt me. In een eerste luik maakt vindingrijke auteur Frank Teirlinck met warme waardering reconstruc-tie van leven en loopbaan. Vooral de brieven die August

Page 32: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

32 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

De Boeck schreef en kreeg zijn erg intrigerend en sluiten aan bij reflecterende getuigenissen uit zijn brede leefwe-reld, interviews, concertagenda, onuitgegeven partituren, krantencommentaar enz. Finaal leveren al deze aspecten een belangrijk merkwaardig scherp tijdsdocument over het gemeenschaps- en muziekleven te Brussel, gedomineerd door francofiele cultuurpolitiek. In deze sfeer begon in 1879 de muzikale opgang van de 14-jarige Merchtemse jongen aan het 'Conservatoire de Bruxelles', eenzijdig-Franstalig georiënteerde kunstenaarswereld (die hem 'rudesse paysanne' toeschreef!). Hij maakte in Brussel en ook elders trouwe vrienden. De auteur volgt nauwgezet per jaartal zijn muzikale groei, bloei en succes. Meermaals wordt stilgestaan bij belangrijke feiten, gebeurtenissen, ontmoetingen, die impact hadden op hem als mens, docent en kunstenaar. In de omgang bleek hij wat gereserveerd, vol humor en snedige repliek. Alleen in muziek onthult hij zijn ware aard als uiterst emotioneel bewogen mens. Zijn leerlingen mochten dat ervaren. Aanverwante thema's rond zijn persoonlijkheid en uitstraling als veelzijdig artiest zijn in handen van bekende musici en kunsthistorici. Het tweede luik analyseert grondig het uitgebreid muzikaal oeuvre en bevat eveneens een schat aan gegevens. Over moderne muziek meende De Boeck: “... er is teveel maak-werk. Het komt niet 'van onder de gilet'. Uit het hart moet het komen.” .Dat bij hem het hart zong met rijke verbeel-dingskracht in muziek vertelt met genoegen Frits Celis, die veel opsporings- en transcriptiewerk verrichtte en operadi-rigent was van o.m. Reynaert de Vos, Winternachtsdroom en Francesca. Over de mooie religieuze muziek, cantates, composities voor koor, orgel, harmonie en fanfare getui-gen gezaghebbende uitvoerders. Ernstige commentaar bij muziek voor ballet, toneel, zangspel, oratorium, klavier, harp, liederen, kamermuziek en symfonisch werk berust terecht bij pianist Jozef De Beenhouwer, die al jarenlang zich onvermoeibaar inzet voor onvindbare werken t.g.v. De Boecks 'onachtzaam' omgaan met eigen partituren. Hij is enthousiaste co-promotor, maar vooral fervente ontdek-ker (én bescheiden virtuoze vertolker) van verfijnd, aan-grijpend klavierwerk, ontroerende kamermuziek en prachtige onuitgegeven liederen op Nederlandse en Franse poëzie: revelatie van een intens gevoelig kunstenaar en natuurmens. Een prachtige CD-bloemlezing uit dit veelzij-dig oeuvre vormt het slotakkoord van deze waardevolle monografie. De samenstellers bieden ze aan als postume muzikale ontmoeting met een begenadigd Vlaams toon-kunstenaar, internationaal van niveau, en toonaangevend romanticus bij ons tijdens de voorbije eeuw. Terecht staat hij een jaar lang (okt. 2011 - 2012) overal in de muzikale schijnwerpers. Dit boek gaf daartoe het startsein.

SPINOZA, DE DOORNEN EN DE ROOS HERMAN DE DIJN 2010; 195 blz.; 114 x 202 mm Uitg. Pelkmans, Kapelsestraat 222, 2950 Kapellen ISBN: 978 90 298 5296 6 Prijs: 19,95 € Bespreker: Rik Quintens

Herman De Dijn, emeritus hoogleraar aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte te Leuven, speelde in Vlaande-ren, Nederland en internationaal een belangrijke rol in de hernieuwing van de Spinoza-studie. Spinoza (1632-1677) was een Nederlandse filosoof van Portugees-Joodse afkomst. Wegens vrijzinnige opvattingen uit de synagoge gestoten in 1656, werd zijn filosofie vanaf het einde van de 18de eeuw zeer invloedrijk. Ter introductie tot Spinoza’s filosofie schrijft de auteur in zijn voorwoord: “De titel van dit boek luidt: Spinoza, de doornen en de roos. Een verwijzing natuurlijk naar het embleem van Spinoza: een roos met doornen met daaron-der het devies ‘caute’ (Wees op uw hoede!). Mijn titel heeft vooral betrekking op de roos met doornen, een beeld dat in verschillende opzichten op Spinoza’s filosofie van toepassing lijkt. Op het eerste gezicht lijkt zijn filosofie een hard en meedogenloos denken dat alleen maar een negatieve boodschap bevat, die alle traditionele menselijke verwachtingen als illusies ontmaskert: er is geen persoon-lijke God; wij zijn niet gewild maar het product van blinde natuurkrachten; wij zijn niet vrij maar gedetermineerd; persoonlijke onsterfelijkheid is een waanidee enz.. En toch pretendeert datzelfde denken een heilsweg te kunnen aanduiden en ontwikkelde Spinoza een theorie van ‘de beste staat’. De heilsboodschap van Spinoza, de roos, lijkt alleen inzichtelijk te zijn voor wie bereid is ‘doornen’ te trotseren, de harde, steile weg van ingewikkelde ‘geome-trische’ bewijsvoeringen te bewandelen. … Een soort verzoening van de doornen en de roos?”

In verband met de denkbeelden van de Nieuwe Tijd formuleert Spinoza drie stellingen: 1. Voor de moderne mens, die voldoende van het nieuwe weten heeft geproefd, en daarom niet kan blijven leven in de oude vooroordelen, is er een nieuwe heilsweg, die een intellectuele religie mogelijk maakt. 2. Voor de grote massa is er een andere heilsweg nodig, die kan gevonden worden in de traditionele religie, waarin riten en antropomorfe verhalen onvermijdelijk zijn op voorwaarde van een leven in gehoorzaamheid aan God en dienstbaar aan de mens; de waarheid is hier niet belang-rijk. 3. Belangrijk zijn wetenschappelijk inzicht in natuur en politiek, wars van utopisme en rekening houdend met de menselijke emotionaliteit; een politiek die de kansen verhoogt op vrede en veiligheid in de samenleving en tegelijk de vrijheid waarborgt om te filosoferen en aan wetenschap te doen; dit impliceert niet de verwerping van de religie, maar wel onderschikking van de kerk aan de staat. Spinoza’s verbanning uit de synagoge kwam hem blijkbaar niet ongelegen. Als vrij man kon hij nu zijn missie vol-tooien en een heilsweg beschrijven, gesteund op de ware naturalistische filosofie. Dit boek bevat 19 bladzijden eindnoten evenals een schema als leidraad bij de lectuur van de 5 delen van de Ethica en een mededeling over de Vereniging van het Spinozahuis. Onmiskenbaar een interessant en verdienstelijk boek, niet makkelijk, blijkbaar te wijten aan de doornen van Spinoza.

Page 33: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 33

PERSONALIA

IN MEMORIAM DOKTER JULES VAN BOXELAER

Wij betreuren het overlijden te Aalst op 26 september 2011 van onze collega Jules Van Boxelaer. Hij was geboren te Schellebelle op 9 februari 1923. Naast een drukke huisartsenpraktijk was hij ook politiek zeer actief als gemeenteraadslid, provincieraadslid en volksvertegenwoordiger bij de Volksunie. Voor het VGV was hij jarenlang lid van de Raad van Bestuur. Ikzelf verlies aan Jules een goede vriend als medeanimator van de “jaarbijeenkomsten” van onze promotie 1949 aan de KU Leuven. Als student was hij een fervente beoefenaar van volksdans die hij met zijn vioolspel opluisterde. Zijn lidmaatschap van VIVO was na de oorlog de reden dat hij niet verder in Gent mocht studeren, maar hij vond gelukkig te Leuven een nieuwe thuishaven. Zijn motto was “Een volk zal nooit vergaan”.

Het VGV biedt hierbij zijn oprecht medeleven aan, aan zijn echtgenote Mariette en zijn kinderen. Raymond Lenaerts

BRIEFWISSELING

Van: ghekiere guido [[email protected]] Verzonden: donderdag 3 november 2011 9:46 Aan: Redactie Periodiek Onderwerp: Lezersbrief justitie

Waarde redactie.

Er is bij de regeringsonderhandelaars een akkoord over justitie (Knack 02/11). In Vlaanderen zou er een gerechtelijk arrondissement komen per provincie. Halle-Vilvoorde en Leuven zouden derhalve samengevoegd worden. Wat met de in het communautaire akkoord voorziene Franstalige rechters voor Halle-Vilvoorde? Wordt hun ambt dan bij die samenvoeging opgeheven of zullen de inwoners van Vlaams-Brabant niet alleen in Halle-Vilvoorde maar ook in Leuven, Diest en Tienen kunnen genieten van de diensten van deze Franstalige rechters? Met die Franstalige rechters bekomen de Vlaams-Brabantse Franstaligen trouwens rechten die de Vlamingen in Waals-Brabant steeds ontzegd werden. Kan die ongelijkheid niet aangeklaagd worden bij het Grondwettelijk Hof?

Guido Ghekiere, Brussel.

Van: Lieve Van Ermen [[email protected]] Verzonden: vrijdag 16 december 2011 8:41 Aan: Redactie Periodiek Onderwerp: Oslo, Alphen aan den Rijn, Luik

“Ziek in de kop”: weinig verweer tegen zei men vanmorgen op Radio journaal….

Sinds gisteren horen we op allerhande radio- en televisie-zenders commentaren en pogingen om vergelijkingen en verschillen te maken in de profielen van de daders in Oslo, Alphen aan den Rijn en Luik: Nordine Amrani had een plantage van wel 2800 plantjes cannabis. Heel opmerkelijk dat de meest opvallende link tussen deze daders het gebruik is van cannabis en andere drugs. Er is duidelijk een tekort aan informatie hierover ten gronde bij justitie en een duidelijk gebrek aan correcte informatie over cannabis in het algemeen in onze samenleving en door het beleid. Nochtans weten artsen, vooral psychiaters, dat de schade die cannabis veroorzaakt paranoia, agressie en zelfdestructie kan zijn die zich helaas ook tegen de samen-leving kan keren.

Het is dit psychotisch gedrag, door deze drugs veroorzaakt, dat een belangrijke rol kan spelen in het crimineel gedrag en het door het lint gaan van deze daders. Over hun drug-gebruik wordt echter ternauwernood gerept. Steeds maar over de wapenwet en te weinig follow-up door justitie, dat so wie so ook noodzakelijk is, doch aan de diepliggende oorzaak wordt niet of nauwelijks geraakt. Dit is schrijnend, omdat die in de toekomst alsmaar meer een plaats zal innemen in onze samenleving. Ook in de gevangenissen is het probleem dubbel: er zijn veel criminelen psychotisch door drugs en men dient hen medisch te behandelen en de maatschappij tegen hen te beschermen. Wat de maatschap-pij dan weer enorm veel geld kost: beter aan het begin beleidsmatig sterk naar buiten komen en afraden en niet halfslachtig zoals in dit land, maar zoals in Zweden, waar het cannabisgebruik bij 16 jarigen amper 5% is. Hier in ons land zijn we wereldkoploper met 45 %! De klik op de wapens gaat niet vanzelf af.. het is de klik in de brains die hiervoor verantwoordelijk is!

Dr Lieve Van Ermen Cardioloog Gewezen Senator

Onderstaande brief, gericht aan Mgr André Léonard, werd ons bezorgd door August Van Put.

[email protected] [email protected]

27.12.2011

Mijnheer de aartsbisschop, "De Wever is een intelligent man, wat een verleidelijke kant heeft. Maar hij stelt die intelligentie ten dienste van een foute zaak … Wij moeten nu eenmaal samenleven in dit land. Zijn houding om als voorzitter van Vlaanderens grootste partij compromissen te weigeren, is niet de goede houding … Ik heb veel respect voor het werk dat Di Rupo heeft geleverd ... Di Rupo moet - zoals hij beloofde - zijn Nederlands verbeteren” (RTL-praatprogramma L'Invité, 25.12.2010).

Eenieder – want dat lijkt uw standpunt te zijn - heeft de vrijheid een mening te hebben en deze ook te uiten. Wie echter een leidende taak op zich heeft genomen en dankzij deze een publieke stem krijgt, ontneemt echter zichzelf, in volle vrijheid, niet het recht om een eigen mening te heb-ben, maar wel om deze publiek te uiten. Publiek uit men uitsluitend de mening van de gemeenschap waardoor en

Page 34: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

34 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be

waarvoor men is aangesteld en dit binnen de perken van de opgedragen en vrijwillig aanvaarde functie. Een waarheid die elke bedrijfsleider kent. Dit vereist ascese en intelligen-tie.

Concreet gezegd, meneer André Léonard mag denken en zeggen wat hij wil. Aartsbisschop Léonard daarentegen mag ook denken wat hij wil (alhoewel, met meneer Roger Van Gheluwe voor ogen, valt dit te nuanceren) maar, gezien zijn leidende rol binnen een welbepaalde gemeen-schap, in casu de katholieke, mag hij deze enkel uiten binnen de perken van zijn functie. Zoals u verondersteld wordt te weten is dit de verkondiging én verdediging van het Evangelie, de ‘goede boodschap’.

Als overtuigd, kerkelijk katholiek betreur ik ten zeerste dat ik u nog nooit de media heb zien halen met deze ‘goede boodschap’, maar wel, zoals vandaag, met morele uitspra-ken zoals “foute zaak” – “niet de goede houding”, zeg maar, met de ‘goede zaak’ (wat dit ook moge betekenen), die de grenzen van uw functie te buiten gaan, hierbij ten onrechte gebruikmakend van de u toegewezen functie van aartsbisschop van de gemeenschap waartoe ik behoor. Dat u hierbij niet alleen de diepgelovige echtgenote van de heer De Wever en zijn kinderen kwetst en beledigt maar ook allen die voor hem stemmen, ontgaat u blijkbaar volledig. Daarenboven lijkt u niet te beseffen dat deze onbezonnen en vanuit geloofsstandpunt totaal irrelevante uitspraken al uw verdere uitspraken, verbonden aan uw ambt als bis-schop, op de helling zetten. Met velen achten we de ethi-sche houding van De Wever torenhoog boven deze van E. di Rupo, waaraan u uw ‘respect’ betoont ook al is hem de cultuur van de meerderheid van de bevolking onbekend, wat wel een heel eigenaardige blijk van respect is voor het land dat hij zeer lijkt te beminnen. Uw ‘kerstboodschap voor de Vlamingen’ is een zoveelste ramp die onze – let wel, mijn – katholieke gemeenschap treft. Anathema sit (Gal. 1:8-9)!

Is het nu echt nog niet genoeg dat we ooit uw voorganger

Mercier hebben moeten verdragen. Hij die het Nederlands te min vond voor universitair onderwijs. Uw afstand tegen-over Vlaanderen (en ik heb het niet over M. Eyskens, J.-L. Dehaene, W. Martens, enz.) is zo groot dat u niet aanvoelt, noch lijkt te kunnen aanvoelen dat de Vlamingen de ‘indig-nado’s’ zijn van dit land, waar solidariteit en compromis (niet te verwarren met overleg) synoniemen zijn voor geld en corruptie.

Respect en solidariteit zijn geworteld in wederkerigheid, grondslag van elk overleg.

Gelukkig hebben wij Prof. E. Schillebeeckx, die in onze taal schreef. Dankzij hem kan ik me vandaag nog een gelovige katholieke kerkganger noemen. Hij leerde ons immers het onderscheid tussen de kerk, de échte, de kerk als geloofsgemeenschap en de kerk als bureaucratie, deze waartoe ik u, met spijt in het hart, moet rekenen. Gelukkig hebben wij niet u, maar monseigneur J. Bonny als bisschop. Omzeggens wekelijks lezen we in Kerk en Leven hoezeer hij de ‘goede boodschap’ brengt, trouw aan zijn functie, noest timmerend aan een wereld van vrede en geluk. De Heer weze gedankt om zo’n herder!

Harde woorden, voorzeker. Maar de waarheid is concreet, leert ons D. Sölle. Vandaag zullen wij, de leken, het onze kinderen en onze vrienden die de kerk de rug toekeerden weer eens moeten uitleggen waarom we koppig elke zon-dag ‘ter kerke’ blijven gaan, spijts een zoveelste falende kerkleider, die liever goed staat met zichzelf (en di Rupo, en Albert, en …) dan met de ‘goede boodschap’, die hij geacht wordt te verkondigen, en met de gemeenschap waarvan hij de dienaar zou moeten zijn.

Het zij zo. Péguy’s petite espérance is vandaag nu wel heel, heel klein geworden.

Vaert wel!

A. Van Put Edegem

Europa en democratie: ze lijken voorlopig niet samen te gaan. Tenzij je het als democratie beschouwt dat verkozen leiders in Brussel gezamenlijk maatregelen afspreken die ze elk in eigen land niet kunnen of durven doorduwen.

Mia DOORNAERT – DE STANDAARD – 12/12/11 Ik ben geen profeet, maar het dunkt me dat het plan B in de sterren geschreven staat. Het is de logica der gebeurtenissen. Vlamin-gen en Franstaligen leven steeds meer in gescheiden landen. Op een gegeven moment zal het federale niveau verdampen.

Pascale VREBOS, presentator “Controverse” RTL-TVI, knack.be – 25/12/11 Ook onze hogescholen en universiteiten laten zich niet onbetuigd. Al decennia koeterwaalsen daar hele congreszalen in onverstaan-baar Dutchglish omdat er mogelijk een buitenlander in de zaal zit. … Het is tijd om eindelijk de waarheid onder ogen te zien en op te houden met dat rare Engels. Tijd om te investeren in goede voorzieningen voor buitenlandse studenten om Nederlands te leren en onze cultuur te leren kennen.

Rik SMITS, taalkundige, DE VOLKSKRANT – 29/12/11 De christelijke vakbond is anti-Vlaams omdat gevreesd wordt dat een enigszins onafhankelijk, vrij Vlaanderen de voorrechten zal afschaffen die de vakbond binnen België geniet.

Mark GRAMMENS – JOURNAAL – 29/12/11 Koning Albert liet in zijn kerstboodschap verstaan dat zijn grootste nachtmerrie – hij hoefde Bart De Wever niet eens bij naam te noemen – eindelijk is verdreven. Aartsbisschop Léonard zei in zijn kerstpreek net niet dat het zonde is voor Bart De Wever te stemmen. En Di Rupo’s missie is De Wever klein te krijgen.

Wim VAN DE VELDEN – DE TIJD – 31/12/11

Page 35: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

Periodiek – VGV - 67ste jaargang Jan – Feb – Maa 2012 35

HOMO LUDENS

KRUISWOORDRAADSEL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10

Dit kruiswoordraadsel werd ingezonden door Prof. Dr. Dirk Lahaye

Oplossing vorig nummer:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 B A G A S S O S I S 2 I D O L A T R E O 3 L O V L A A M M 4 I N D E A A A 5 R I O O L K R A N T 6 U S L E L I A

7 B I K I N I B O L 8 I A T E S T I N G 9 N A V I E R E N I

10 E L A S T I N A S E

HORIZONTAAL

1. Deze milieu- en beroepsziekte is wel bekend in Kapelle-0p-Den-Bos

2. Chronisch vermoeidheidssyndroom - Stad van Chris Peeters 3. Meisjesnaam - Kletsen 4. Nieuw Testament - Klepinsufficiëntie - Instituut voor Tropi-

sche Geneeskunde 5. Nakomelingschap - Fileleed 6. Levend Zaad 7. Derdegraadsverwant 8. Doen bacteriën tegen antibiotica 9. Bijwoord - Onafhankelijkheidsstrijdersgroep - Grondtoon 10. Zenuwpijnen (Fr)

VERTICAAL 1. Bouwstenen van eiwit 2. Ik wordt gewaar (Lat) - Roem 3. Erysipelas 4. Europees Parlement - Orgaan dat meest van vorm kan verande-

ren 5. Zeer goede Gluten 6. Dit land wil het Europees lidmaatschap - Veel 7. Labour Relations Act - Nooit twee zonder 8. Mond - Haarwissel 9. Koker - Jaargetijde (Fr) 10. Versterf

HEKELLIED

Zelfbestuur wijs: Daar is maar een land (Jef Van Hoof)

Daar is maar een land dat geen land mag zijn: daar kiest niet de burger, men knijpt hem daar fijn. Waar loge, hof en bond tegen ’t volk samenspant: zo gaat dat in Vlaanderen, in mijn land. Daar is maar een land dat mijn land moet zijn: de Belgische wurger herhaalt steeds ’t refrein: “weg met al dat Vlaams in Brussèl en de rand Vive la Belgique ’t is ons land.” Daar is maar een land dat geen land wil zijn: in woorden zo groot maar in daden zo klein. Daar steekt lauwe Vlaming de kop in het zand, ach! arm Vlaanderen! ’t is mijn land. Daar is maar een land dat mijn land zal zijn: willen of niet: niemand stopt nog die trein, beziel ook de jeugd met het heilige vuur: daar is maar een Vlaanderen: ’t wil zelfbestuur!

V.V. *Hekellied ingezonden door een VGV-lid

Wie maakt ook een ontwerp met woorden (gedeeltelijk medische thema’s) en zwarte vakjes? Inzendingen zijn nog steeds welkom via brief of per e-post: Redactie Periodiek, VGV, Ergo de Waellaan, 3 – bus 14, 2100 Deurne-Antwerpen - [email protected]

Page 36: België - Belgique BC 9497 PERIODIEK - vlaamsartsenverbond.orgvlaamsartsenverbond.org/pdf/nper/Periodiek jan feb maa 2012.pdf · om dan als apotheose een gegidst bezoek te brengen

36 Jan – Feb - Maa 2012 Bezoek onze webstek: www.vgv.be