BELEIDSNOTA Stadsbouwmeester Antwerpen

2006-2011

BELEIDSNOTA Stadsbouwmeester Antwerpen

2006-2011

VOORWOORD

Sinds halfweg 2006 ben ik aan de slag als stadsbouwmeester.

In Antwerpen doen zich tal van ontwikkelingen voor waarbij ruimtelijke

kwaliteit een rol speelt. De meerwaarde op het vlak van ruimtelijke

kwaliteit is mijn zorg. De stadsbouwmeester gaat ervoor om de

kwaliteit van onze gebouwde omgeving zo hoog mogelijk te krijgen:

architectuur, stedenbouw, infrastructuur, publieke ruimte,…. Dat geldt

niet alleen voor alle projecten van de Stad, maar in het algemeen voor

alle projecten in de stad.

Om aan te geven wat de klemtonen zijn die ik de komende jaren

in mijn aanpak wil leggen, heb ik deze beleidsnota geschreven. Ze

zal voor mij een leidraad zijn, en ik hoop natuurlijk dat ze u ook zal

inspireren.

De beleidsnota is begin 2007 goedgekeurd door het stadsbestuur van

Antwerpen, en zal elk jaar geactualiseerd worden door middel van het

jaarprogramma.

Kristiaan Borret

BELEIDSNOTA stadsbouwmeester Antwerpen 2006-2011 �

INHOUD

00 VOORGESCHIEDENIS 9 01 TAAKSTELLING 13 02 MISSION STATEMENT 21

03 VISIE 2006 - 2011 25 03_01 Ruimtelijke kwaliteit is een uitspraak 27

03_02 Ontwikkelingsplanologie versus

toelatingsplanologie 31

03_03 Verdichting met mate 35

03_04 Bevestiging van de “eerste” publieke ruimte 39

03_05 Antwerpen: een stedenbouw van projecten 43

03_06 Nevelstedelijkheid in Antwerpen? 47

04 AANPAK 51 04_01 Organisatie 53

Onafhankelijk 53

Geen eiland 53

Open communicatie 55

04_02 Klemtonen 57

Verankeren = verbreden en verdiepen 57

De stadsbouwmeester is van iedereen 59

Stroomlijning in beoordeling 61

Wegen op profspelers 61

Cijfers tegen cijfers 63

Catch and keep 65

BELEIDSNOTA stadsbouwmeester Antwerpen 2006-2011 �

00 VOORGESCHIEDENIS

In oktober 1996 werd de eerste architectuurnota van de Stad

Antwerpen door het college van burgemeester en schepenen

goedgekeurd. Eén van de vier doelstellingen en ambities hierin was de

aanstelling van een stadsbouwmeester. De stadsbouwmeester diende

in te staan voor de kwaliteitsbewaking van de diverse ‘ontwerpende’

disciplines. Daarbij ging het om de relaties tussen stedenbouw,

architectuur, openbare ruimte, monumentenzorg en welstand.

In opvolging van deze beslissing werd stadsbouwmeester René Daniëls

aangesteld op 16 december 1999. Er werd een opdracht gegund voor

levering van diensten voor een termijn van vijf jaar, ingaande op 1

januari 2000 en eindigend op 31 december 2004.

Aangezien het niet alleen voor Vlaanderen een primeur was, maar nog

meer voor de stad Antwerpen werd er een evaluatie gehouden over de

invulling van deze eerste ambtstermijn. Hieruit bleek duidelijk dat er

zich een bijsturing opdrong omtrent het takenpakket, de profilering,

de positionering, de tijdsbesteding en de ondersteuning van de

stadsbouwmeester. Op 17 mei 2005 werd er door de gemeenteraad

op basis van deze evaluatie besloten dat het stadsbouwmeesterschap

diende verankerd te worden binnen de stedelijke structuur met een

eigen mandaat en een team ter ondersteuning. Samengaand hiermee

werden de toegangsvoorwaarden, de functiebeschrijving en het

examenprogramma voor de nieuwe functie van stadsbouwmeester

goedgekeurd. De procedure werd opgestart, de vacature gepubliceerd

en beoordeeld waarbij op 1 april 2006 Kristiaan Borret werd aangesteld

als nieuwe stadsbouwmeester voor een periode van 5 jaar.

BELEIDSNOTA stadsbouwmeester Antwerpen 2006-2011 11

01 TAAKSTELLING

De functiebeschrijving van de stadsbouwmeester is door de

gemeenteraad goedgekeurd in zitting van 17 mei 2005

(jaarnummer 1171) en omvat:

Hoofdopdracht

De stadsbouwmeester adviseert, vanuit zijn expertise, het

college van burgemeester en schepenen in het ontwikkelen en

implementeren van beleidsprioriteiten inzake ruimtelijk beleid.

Hij/zij geeft inhoudelijke ondersteuning aan het bedrijf

Stadsontwikkeling.

De stadsbouwmeester adviseert Stadsontwikkeling inhoudelijk

over de architecturale en stedenbouwkundige kwaliteit van grote

bouwprojecten. De eigen stedelijke bouwdossiers worden aan

hem/haar toegewezen.

De stadsbouwmeester stimuleert de samenwerking en zorgt voor

afstemming tussen het politieke en ambtelijke niveau van de

organisatie.

BELEIDSNOTA stadsbouwmeester Antwerpen 2006-2011 1�

Kerntaken

De stadsbouwmeester stuurt inhoudelijk, in nauwe samenwerking

met de betrokken administraties, de architecturale en

stedenbouwkundige kwaliteit van de eigen stedelijke bouwdossiers

die hem/haar zijn toegewezen. Dit met het oog op een coherent,

hoogkwalitatief en duurzaam bouwbeleid.

De stadsbouwmeester adviseert inzake projecten/initiatieven die

uitgaan van de andere overheden of parastatale instellingen en

die gerealiseerd kunnen worden in de Stad Antwerpen.

De stadsbouwmeester adviseert projecten/initiatieven die uitgaan

van de particuliere sector en die een grote impact hebben op de

kwaliteit van de leefomgeving.

De stadsbouwmeester bewaakt de implementatie van

beleidsprioriteiten opgenomen in het bestuursakkoord en het

strategisch meerjarenplan in de betrokken bedrijven.

De stadsbouwmeester brengt over algemene inhoudelijke materies

in zijn/haar vakdomein beleidsvoorstellen en adviezen uit aan

het college van burgemeester en schepenen en stimuleert een

integraal, duurzaam en kwalitatief architecturaal en ruimtelijk

beleid.

De stadsbouwmeester initieert en stimuleert ruimtelijke kwaliteit.

De stadsbouwmeester bekijkt architectuurprojecten steeds in de

stedenbouwkundige context.

De stadsbouwmeester houdt, in zijn/haar beleidsvoorstellen en

-adviezen, rekening met realiseerbaarheid en levert een actieve

bijdrage aan het creëren van een draagvlak binnen de ambtelijke

structuur.

De stadsbouwmeester vertegenwoordigt het bedrijf

Stadsontwikkeling in commissies, stuur- en werkgroepen die

betrekking hebben op zijn/haar vakgebied.

De stadsbouwmeester staat open voor nieuwe ontwikkelingen op

het vlak van stedelijk bouwbeleid en respecteert het waardevol

cultuurhistorisch patrimonium.

De stadsbouwmeester staat in voor:

➊ het optimaliseren van het kwaliteitsbeleid naar de totaliteit

van de leefomgeving, waaronder het patrimonium en de

infrastructuurwerken

➋ het selecteren en voorstellen van ontwerpers/ontwerpteams

aan het college van burgemeester en schepen

➌ het waken over het aspect culturele en materiële

duurzaamheid bij alle projecten/initiatieven en het stimuleren

van de rol het college van burgemeester en schepen hierbij

BELEIDSNOTA stadsbouwmeester Antwerpen 2006-2011 1�

➍ het zorgen voor een continue sensibilisering van het college

van burgemeester en schepenen inzake het streven naar

kwaliteit voor al hun realisaties en het waarmaken van hun

culturele ambities om zich aldus te profileren als voorbeeldige

opdrachtgevers

➎ het geven van een advies aan het college van burgemeester

en schepenen voor zover het gaat om:

projecten/initiatieven die uitgaan van het college van

burgemeester en schepen zelf

projecten/initiatieven die inzake hun financiering

afhankelijk zijn van het college van burgemeester en

schepenen

Werkveld

Het werkveld van de stadsbouwmeester is niet beperkt tot louter

architecturale materies maar omvat de totale ruimtelijke omgeving in

haar diverse aspecten, waartoe o.a. behoren:

het bestaande en het nog te realiseren onroerend en roerend

patrimonium

de stedenbouwkundige ontwikkelingen, programma’s en

projecten, inclusief de infrastructuren, het openbaar domein en

het landschapsbeheer.

Het werkveld van de stadsbouwmeester is het grondgebied waarvoor

de stad Antwerpen de plannings- en vergunningsverlenende overheid

is.

BELEIDSNOTA stadsbouwmeester Antwerpen 2006-2011 19

02 MISSION STATEMENT

A-KWALITEIT VOOR ONzE GEBOUWDE OMGEVING:

DAAR GAAT DE STADSBOUWMEESTER VOOR!

03 VISIE 2006 - 2011

03_01 Ruimtelijke kwaliteit is een uitspraak

Ruimtelijke kwAliteit ligt niet vAst mAAR is AfhAnkelijk vAn

een context. in wisselende contexten is Ruimtelijke kwAliteit

dus telkens veRschillend. Regelgeving zoRgt vooR een

minimumniveAu vAn Ruimtelijke kwAliteit mAAR volstAAt niet.

het gespRek oveR kwAliteit blijft veReist. dooR ondeRbouwing

en ARgumentAtie kRijgt dAt gespRek legitimiteit en gezAg, en

wo