Beleid en 2017-2020 - Holland Festival · Bij de presentatie van repertoire wordt altijd gezocht...

Beleid en 2017-2020activiteiten

BELEIDSPLAN HOLLAND FESTIVAL 2017-20202

12 Hour PROM - Inuksuit door Slagwerk Den Haag, Holland Festival 2015

BELEIDSPLAN HOLLAND FESTIVAL 2017-2020 3BELEIDSPLAN HOLLAND FESTIVAL 2017-2020


Coup Fatal Serge Kakudji, Fabrizio Cassol, Rodriguez Vangama, Alain Platel, Holland Festival 2014


Inhoud1. Profiel, positionering, publiek 62. Activiteiten 83. Educatie en talentontwikkeling 144. Publieksbereik, marketing en communicatie 175. Ondernemerschap 19

Bijlagen: - Onderzoek- SWOT-analyse

Beleid en 2017-2020activiteiten


1.Profiel,Positionering, Publiek

Boğazı Geçen Şarkılar. Songs across the Bosporus met Kardeş Türküler, Candan Erçetin en Karsu, opening Holland Festival 2015

As Big As The Sky van Arnoud Noordegraaf, Holland Festival 2015

Het Holland Festival is het grootste internationale podiumkunstenfestival van Nederland. Elk jaar in juni toont het festival op een groot aantal locaties in Amsterdam alle disciplines binnen de podiumkunsten: theater, dans, muziek, muziektheater en diverse interdisciplinaire vormen, waarbij bewust wordt gezocht naar aansluiting bij andere genres, zoals beeldende kunst, digitale kunst en film.

Het Holland Festival biedt avontuurlijke kunst. Kunst die dwingt te kijken naar de wereld van vandaag. Kunst die relevant is, kwalitatief hoogstaand en het experiment niet schuwt. Het werk moet idealiter een onvergetelijke indruk achterlaten: door de inhoud, de kwaliteit van makers en uitvoerenden en de ervaring die het biedt.

Het festivalprogramma wordt slechts zes maanden van te voren definitief vastgesteld. Ondanks dat veel groot internationaal werk een lange voorbereidingstijd kent en het artistiek team de hele wereld afreist op zoek naar de beste voorstellingen, kan het festival ‘kort op de bal spelen’ en in zijn programma rekening houden met de wereld van nu.

Kunst verruimt de blik van de toeschouwer. Daarvoor vraagt het wel iets: stil zitten, telefoon uitzetten en overgave aan het kunstwerk. Die investering levert een ander perspectief op: een blik op andere mensen, andere levens en andere vormen. Toeschouwers moeten verrast worden. Met als gewenst gevolg dat ze nieuwsgieriger worden en minder geneigd zullen zijn iets vreemds af te wijzen. Het festival wil zijn toeschouwers zo ontvankelijk mogelijk maken voor zo’n kunstervaring en duidelijk maken dat het nemen van risico’s daar onderdeel van uitmaakt. Goede kunst maakt van toeschouwers beschouwers, dwingt tot nadenken over zichzelf en de wereld en daagt uit tot het innemen van een positie in die wereld. Daarin verschilt kunst van entertainment.

Het Holland Festival is de plek waar werken van historische betekenis opnieuw worden uitgevoerd, waar actuele, opzienbarende voorstellingen te zien zijn en waar nieuwe geluiden te horen zijn. Het festival neemt het voortouw bij introducties van nieuwe namen bij een relatief groot publiek. Daarbij wordt het artistieke risico niet geschuwd. In plaats van gedoodverfde hits in te kopen, staat het festival liever aan de wieg van die hits. Met zijn programmabudget beschikt het over artistiek durfkapitaal en de investering daarvan levert onvergetelijke eyeopeners en enerverende ervaringen op, en soms ook een teleurstelling. Ook dat kenmerkt een vitaal en avontuurlijk festival.

Het Holland Festival is binnen het culturele aanbod in Nederland de noodzakelijke ‘kers op de taart’. Het reguliere aanbod vanpodiumkunsten in Amsterdam en de rest van Nederland is groot en van hoge kwaliteit: een positie die we moeten koesteren. Wat het Holland Festival daaraan toevoegt, is kunst die hier anders niet te zien is: werk dat de blik van de toeschouwers verruimt, dat een bijzondere kijk op de wereld van vandaag biedt en dat bewust maakt van de grenzen van de westerse canonieke blik. Daarnaast maakt het festival internationale coproducties mogelijk en daarmee nieuw werk van internationaal opererende kunstenaars. Het festival is in staat om werk te brengen dat door anderen niet geproduceerd of getoond kan worden; werk dat complex is, veel productionele kennis, expertise en mankracht vergt en dus duur is. Het festival bracht in dat kader eerder grote producties als Fela!, The Life and Death of Marina Abramović en Luigi Nono: Trilogie van het sublieme.


KUNST VERRUIMT DE BLIK VAN DE TOESCHOUWER. DAARVOOR VRAAGT HET WEL IETS: STIL ZITTEN, TELEFOON UITZETTEN EN OVERGAVE AAN HET KUNSTWERK

Prometeo van Luigi Nono, Holland Festival 2014HOLLAND FESTIVAL 70 JAAR Het Holland Festival bestaat in 2017 zeventig jaar. Sinds 1947, toen een van de initiatiefnemers H.J. Reinink uitsprak dat hij hoopte dat ‘met vereende krachten iets grootsch tot stand kan worden gebracht’, is heel veel, maar ook weer weinig veranderd. Na de duistere oorlogsjaren werd met de oprichting van het Holland Festival de hoop uit gedragen dat met het tonen van nationale en internationale kunst de aandacht kon worden gericht op internationale samenwerking en uitwisseling. Een gunstige economische bijkomstigheid was dat ook een aandeel werd geleverd aan het op gang brengen van het vreemdelingenverkeer. Het feit dat in deze naoorlogse periode van grote tekorten op het gebied van huisvesting, voedsel en gezondheidszorg het belang van kunst werd ingezien kan niet worden onderschat. In dezelfde periode werden in andere landen dergelijke initiatieven ontplooid: in 1947 werd het Festival d’Avignon opgericht en het Edinburgh International Festival, in 1948 Aldeburgh Festival en de Wiener Festwochen. Net als toen wordt het festival nog altijd gefinancierd door de Rijksoverheid en de gemeente, daarbij gesteund door het bedrijfsleven. Het festival staat in 2017 stil bij dit jubileum.

Daarnaast werkt het festival samen met de grote, eveneens internationaal opererende Nederlandse instellingen zoals het Koninklijk Concertgebouworkest, De Nationale Opera en Toneelgroep Amsterdam, waarmee het bijdraagt aan hun internationale reputatie.

Al dit aanbod komt samen in juni in Amsterdam. Die concentratie aan kunst roept bij het publiek een besef van urgentie op. Het publiek ziet het Holland Festival als een keurmerk van kwaliteit en is daarom bereid risico’s te nemen. Door werk te programmeren in een geconcentreerde periode is het mogelijk om thematische lijnen in het programma aan te brengen en om diverse mens en wereldbeelden tegenover elkaar te plaatsen. Het festival maakt het mogelijk dat producties met elkaar communiceren en elkaar versterken.

Een uitgebreid contextprogramma met debatten, lezingen en workshops zorgt voor ingangen tot het actuele en vernieuwende aanbod en creëert diepgang rond het repertoire. Het plaatst het hoofdprogramma in een groter discours. Het festival wil niet alleen onderwerp van discussie zijn, het wil ook de discussie voeden en de agenda bepalen. Het wil zijn publiek uitnodigen tot avontuur, tot verschil van mening en een goed gesprek. Het publiek van het Holland Festival staat bekend als openminded, kritisch, enthousiast en nieuwsgierig. Om een zo breed en divers mogelijk publiek te bereiken, maakt het festival zijn programmering toegankelijk door relatief lage en gedifferentieerde prijzen te hanteren, door kunst te presenteren in de openbare ruimte en door aanbod te creëren voor anderen dan de doorgewinterde kunstconsumenten, zoals optredens van Amal Maher, Kardeş Türküler of het Syrisch Nationaal Orkest voor Arabische Muziek. Ook neemt het zijn verantwoordelijkheid als grote kunstinstantie in de stad en gaat het verbindingen aan met de Amsterdamse instellingen en cultuurhuizen zoals De Meervaart en Podium Mozaïek. De programmering van het festival biedt ook de Nederlandse professionals inspiratie en reflectie. Ze kunnen zonder te reizen een grote concentratie aan internationaal werk zien en horen en kennismaken met hun internationale collega’s.


2.reflectie enactiviteiten

Sunken Garden van Michel van der Aa, Holland Festival 2013

Applaus The Life and Death of Marina Abramović, Holland Festival 2012

Het Holland Festival programmeert kunst met een nieuwsgierig oog op de wereld van vandaag. Actuele gebeurtenissen en belangrijke thema’s in de wereld zijn leidend bij de keuzes. Voorts moet een voorstelling of concert in het festival blijk geven van vakmanschap. Het werk moet aan het denken zetten en liefst geen voorkennis vereisen. Daarnaast komt het in de programmering aan op het vinden van een juiste balans tussen disciplines, tussen repertoire en nieuwe vormen en tussen verschillende culturen en landen. Bij het programmeren houdt het festival rekening met andere aanbieders van internationale producties en het seizoens aanbod van Nederlandse gezelschappen.

In 2015 werd artistiek directeur Pierre Audi opgevolgd door Ruth Mackenzie, waarmee werd gekozen voor een directeur die dezelfde artistieke kernwaarden onderschrijft als haar voorganger, maar eigen accenten aan het festival geeft, zoals een gevoeligheid voor de wereld waarin we nu leven en een grotere nadruk op de toegankelijkheid van de programmering. Door drempels te verlagen en kunst zichtbaarder te maken, wil Mackenzie nieuwe publieksgroepen aan het Holland Festival binden.

MUZIEK, MUZIEKTHEATER EN OPERAHedendaagse muziek, gecomponeerd van grofweg de tweede helft van de twintigste eeuw tot de dag van vandaag, maakt een belangrijk deel uit van de programmering. Bij de presentatie van repertoire wordt altijd gezocht naar een nieuwe invalshoek die duidelijk maakt dat het werk zijn relevantie heeft behouden. Een hoogtepunt wat dat betreft was het spectaculaire Luigi Nono portret in de Gashouder (2014). In 2015 werd Pierre Boulez geëerd met meerdere concerten en in 2016 staat de relatief jonge Olga Neuwirth centraal. Voor 2017 wordt de mogelijkheid onderzocht van een componistenfocus op Helmut Lachenmann. In 2018 presenteert het festival drie opera’s (waaronder een nieuwe) van George Benjamin. En in 2019 staat de wereldpremière gepland van een integrale uitvoering van LICHT van Karlheinz Stockhausen (zie kader).

Ook bij nieuwe opera’s en muziektheaterproducties geldt dat een originele invalshoek of nieuwe vorm van presentatie doorslaggevend is voor de programmering. Goede voorbeelden uit de afgelopen periode zijn Sunken Garden van Michel van der Aa, Desdemona van Toni Morrison en Peter Sellars en Delusion of the Fury van Harry Partch. Dit soort aanbod blijft het festival programmeren.

Het Holland Festival vindt het belangrijk om nieuwe namen en klanken te introduceren tussen het iconische repertoire. Zo geeft het jaarlijks compositieopdrachten aan in Nederland werkzame componisten wier werk een internationaal podium verdient, zoals in het verleden Rob Zuidam (2013) en Calliope Tsoupaki (2014). In 2016 zijn dit Merlijn Twaalfhoven, Anat Spiegel en Yannis Kyriakides en in 2017 onder anderen Kate Moore.

Ook blijft het festival pop en wereldmuziek presenteren. Als een artiest optreedt in het festival, dan is dat zelden in een reguliere setting, maar bijvoorbeeld theatraal (zoals de drummers in Roysten Abels The Kitchen, 2014), met film (Mogwai play Atomic, 2016) of in samenwerking met muzikanten uit een ander genre (Ben Folds en ensemble yMusic, 2016). Ook een optreden als dat van Kardeş Türküler en Candan Erçetin met de TurksNederlandse Karsu (opening festival 2015) combineerde invloeden en stijlen.


C(H)ŒURS van Alain Platel, Holland Festival 2012

LICHT Het moet het grootste en spectaculairste project worden in de geschiedenis van het Holland Festival en De Nationale Opera. Dit jaar wordt onderzocht of het mogelijk is om in juni 2019 de wereldpremière te laten plaatsvinden van de integrale uitvoering van LICHT, Die sieben Tage der Woche.

LICHT van de Duitse componist Karlheinz Stockhausen (19282007) is een cyclus van zeven opera’s: één voor elke dag van de week. De volledige cyclus bestaat uit 29 uur muziek. Stockhausen werkte van 1977 tot 2003 aan dit gesamtkunstwerk over goed en kwaad en de mens. Veel dagen en scènes uit LICHT zijn op het Holland Festival als zelfstandig werk in première gegaan. Zoals Samstag (1984), Montag (1988) en Dienstag (1992) en het iconische Helikopter-Streich quartett uit Mittwoch (1996). Een integrale uitvoering van de gehele cyclus is nog nooit gerealiseerd en wordt een evenement van historische betekenis. De regie is in handen van Pierre Audi. Om de duurzaamheid van dit project te waarborgen worden zoveel mogelijk jonge musici ingezet. Het Koninklijk Conservatorium in Den Haag biedt daartoe de komende jaren een masteropleiding aan, waarin internationaal toptalent zich kan bekwamen in het uitvoeren van deze unieke cyclus, zodat een nieuwe generatie wordt opgeleid om dit buitengewoon complexe werk uit te voeren. Om dit ambitieuze project mogelijk te maken, slaan De Nationale Opera, Holland Festival, Koninklijk Conservatorium en internationale partners de handen ineen.

THEATER EN DANSNet als in de muziekprogrammering wordt in de theater en dansprogrammering gezocht naar een mix van bekende en onbekende makers en van ijzeren repertoire in een aansprekende, eigentijdse regie en nieuw geschreven werk. De toonaangevende makers keren met enige regelmaat terug: Alain Platel komt (na C(H)ŒURS in 2012 en Coup Fatal in 2014) in 2017 met een Mahlerbewerking, waarvoor hij samenwerkt met beeldend kunstenaar Berlinde De Bruyckere. Tanztheater Wuppertal, dat na de dood van Pina Bausch een nieuwe weg zoekt, komt in 2017 met nieuw werk. Robert Lepage komt dat jaar terug met zijn hyperpersoonlijke 887. En in 2018 zal er, mede vanwege zijn samenwerking met George Benjamin, bijzondere aandacht zijn voor het werk van librettist en toneelschrijver Martin Crimp.

Daarnaast brengt het festival jaarlijks introducties. De aandacht gaat altijd uit naar talent dat in Nederland goed kan vallen. Zoals de in 2013 geïntroduceerde Simon Stone, die via het festival succesvol zijn weg vond naar Toneelgroep Amsterdam, Christiane Jatahy met What if they went to Moscow? (2015) en de Estse EneLiis Semper en Tiit Ojasoo die met Die Stunde da wir nichts von einander wußten in 2016 hun Nederlandse debuut maken.

Er is bijzondere aandacht voor het presenteren van de Nederlandse ‘midcareer’ theatermakers die klaar zijn voor een internationaal podium. Ook deze lijn, die de afgelopen periode is ingezet met De Warme Winkel en Wunderbaum, wordt de komende jaren gecontinueerd.

Bij het programmeren van theater wordt bovenal gekeken naar relevantie. Werk, bekend of onbekend, moet altijd aansprekend zijn in het huidige tijdsgewricht en voor een Nederlands publiek. Voorstellingen als Exhibit B (2013), Die Schutzbefohlenen (2014,

over vluchtelingencrisis) en Gardens Speak (2016, over de oorlog in Syrië) zijn daarvan goede voorbeelden.

MULTIDISCIPLINAIR, FILM EN BEELDENDE KUNSTNaast de podiumkunsten maken ook film en beeldende kunst steeds meer deel uit van het programma. Makers gaan immers steeds eclectischer te werk. Zo maakte de Zwitserse videokunstenaar/componist/turntablist Christian Marclay in 2013 furore met Everyday. In 2014 was de vertoning (met live orkest) van de legendarische film Napoleon (1927) van Abel Gance in de Ziggo Dome een hoogtepunt, evenals het epische River of Fundament van Matthew Barney. Ook de meerjarige samenwerking met het Stedelijk Museum krijgt de komende periode vorm in de presentatie van meer (beeldende) kunst in de openbare ruimte.

DIGITAAL Een belangrijk terrein van vernieuwing is de ontwikkeling van digitale kunst. Sinds de komst van Ruth Mackenzie stimuleert het Holland Festival de creatie van nieuw werk van podiumkunstenaars in het digitale domein. Het festival wil enerzijds onderzoeken hoe deze techniek iets kan toevoegen aan voorstellingen waarin de bekende theaterconventies overheersen, zoals in Yesterday, Tomorrow van Annie Dorsen (2015). Anderzijds biedt virtual reality ongekende mogelijkheden die kunnen leiden tot compleet nieuwe (vormen van) kunst. De als app en website toegankelijke interactieve liedcyclus The Book of Sand van Michel


Niet meer zonder jou van Adelheid Roosen | Female Economy & Zina,Holland Festival 2015

van der Aa (2015) was de eerste volledig digitale productie op het festival. In 2016 is een opdracht voor digitaal werk gegeven aan Sjaron Minailo en Anat Spiegel. Het festival ziet voor zichzelf een rol in het bevorderen van uitwisseling en samenwerking tussen de technische ontwikkelaars en kunstenaars. Om de expertise en content te ontwikkelen die hiervoor nodig zijn, werkt het festival de komende jaren waar mogelijk samen met andere instellingen.

CULTUREEL DIVERSHet festival heeft van oudsher een solide worteling in de Europese cultuur en richt daarnaast in toenemende mate in zijn programmering de blik ook daarbuiten. Het festival biedt zowel de traditionele bezoeker als een cultureel divers publiek de mogelijkheid om excellent werk te zien uit verschillende landen en culturen. Dit leidde tot een aantal bijzondere evenementen. In 2015 had het festival een muzikale focus op Turkije en de regio, en ook de optredens van de Libanese zangeres Fairuz (2011) en kafi zangeres Abida Parveen uit Pakistan (2014) trokken de aandacht van een breed publiek. In 2016 staat de komst van het Syrisch Nationaal Orkest voor Arabische Muziek gepland, evenals het Marokkaanse Gnawa Oulad Sidi Ensemble. Het festival ziet het als doelstelling om cultureel divers te blijven programmeren. Hiervoor wordt niet alleen kunst uit verre windstreken gehaald, maar gaat het festival ook samenwerkingen aan met verschillende instellingen en gemeenschappen in Amsterdam.

TOEGANKELIJKHEID Het Holland Festival streeft ernaar het programma voor zoveel mogelijk publiek toegankelijk te maken. Het slecht waar mogelijk drempels. Onder andere door voorstellingen tegen zo laag mogelijke toegangsprijzen aan te bieden. Een goed voorbeeld zijn

de Holland Festival Proms. Deze nieuwe festivaltraditie bestaat uit vijf concerten op één dag in het Concertgebouw, toegankelijk voor tien euro per concert. Door in de Proms een mix van klassiek, pop en wereldmuziek te presenteren daagt het festival de bezoekers ook uit om kennis te nemen van muziek die het anders niet zou beluisteren.

Ook blijft het festival kunst in de openbare ruimte programmeren. Zoals in 2015 de eenopeen performances van Fernando Rubio op diverse locaties in de binnenstad van Amsterdam, een fotoexpositie in abri’s, de gratis lunchconcerten in de passage van het Rijksmuseum en de beeldende kunstinstallaties van Liam Gillick (2015) en Rirkrit Tiravanija (2016).

Een bijzondere vorm van drempelverlaging die het festival voortzet is het programmeren van kunst die vraagt om participatie. Kunstenaars als Brett Bailey (2013), Joël Pommerat (2016) en Merlijn Twaalfhoven (2016) maken in hun werk gebruik van lokaal geworven amateurs en professionals. Dit leidt tot directe betrokkenheid van de deelnemers en hun achterban bij het festival.

Ten slotte slaat het Holland Festival een slag op het gebied van digitalisering. Enerzijds door het ontwikkelen van digitale kunst en anderzijds door de ontwikkeling van een online festivalomgeving. Zie daarvoor het hoofdstuk over publieksbereik.

SAMENWERKINGEN (INTER)NATIONAAL EN IN AMSTERDAM Het Holland Festival werkt samen met een groot aantal partners in binnen en buitenland om zijn doelstellingen te kunnen bereiken. Op internationaal gebied coproduceert het festival met verschillende producenten, internationaal opererende gezelschappen en andere festivals. Zo kan nieuw werk ontstaan dat groter is en meer impact heeft dan wanneer een instelling het alleen produceert.

Ook blijft het festival samenwerken met Nederlandse gezelschappen en instellingen, zoals De Nationale Opera, Het Nationale Ballet, Toneelgroep Amsterdam en het Koninklijk Concertgebouworkest. Het blijft daarnaast werken met partners als de Universiteit van Amsterdam, waarmee eerder verschillende symposia werden georganiseerd rondom thema’s uit de festivalprogrammering. Met name de contextprogrammering biedt kansen om nieuwe samenwerkingen in de stad te initiëren. Zo werd de afgelopen jaren samengewerkt met SLAA, de Tolhuistuin, Female Economy/Zina, Afrovibes, Eye en vele andere (zie kader).

Amsterdam en het Holland Festival horen bij elkaar. Ze zijn beide avontuurlijk, internationaal en eigenwijs. Het festival maakt van Amsterdam in de maand juni de culturele hoofdstad van Nederland. Het biedt het Amsterdamse, maar ook het internationale publiek een feestelijke maand vol artistieke hoogtepunten. Toeristen weten het festival steeds beter te vinden en ook genereren de wereldpremières en bijzondere, eenmalig uitvoeringen steeds meer internationaal bezoek. Het festival is bovendien een belangrijke huurder van de Amsterdamse zalen en geeft het slot van het seizoen daar een levendige impuls. Het levert veel publiek op en daarmee de nodige economische activiteit.

De afgelopen jaren is nadrukkelijk ook de verbinding gezocht met onvermoede Amsterdamse instellingen en locaties waar het reguliere festivalpubliek niet of nauwelijks te vinden is, variërend van podia als Podium Mozaïek en De Meervaart tot Amsterdam Roest (Gavrilo Princip van De Warme Winkel), een autogarage in


Exhibit B van Brett Bailey, Holland Festival 2013

SELECTIE UIT DE SAMENWERKINGSPARTNERS Amsterdam: Toneelgroep Amsterdam, De Nationale Opera, Het Nationale Ballet, Asko|Schönberg, Cappella Amsterdam, Amsterdam Sinfonietta, Koninklijk Concertgebouworkest, Stedelijk Museum, Rijksmuseum, EYE, Universiteit van Amsterdam, Conservatorium van Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ, Koninklijk Theater Carré, Orgelpark, Spui25, SLAA, FabCity, Dutch Culture, European Cultural Foundation, Pakhuis De Zwijger, De Balie, Boekmanstichting, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, Hyperion Lyceum, Chassé Dance Studios, Female Economy/Zina, Afrovibes, Soundtrackcity, VondelCS, De Nieuwe Anita, Perdu, Hard//Hoofd, CREA, Vondelpark Openluchttheater, Looiersgracht60, Kriterion, SSBASalon, Stadsleven, Podium Mozaïek, Tolhuistuin, Paradiso, Theater Frascati, Solid Ground Movement

Internationaal: Rosas, De Munt / la Monnaie, Ruhrtriennale, Théâtre de la Ville, Sadler’s Wells, Opéra de Lille, ImpulsTanz, Concertgebouw Brugge, KVS & les ballets C de la B, Théâtre national de Chaillot, Wiener Festwochen, New Zealand Festival, les Théâtres de la Ville Luxembourg, Melbourne Arts Festival, Manchester International Festival, National Theatre of Great Britain, Young Vic Theatre London, Thalia Theater, Kaaitheater, Ensemble Musikfabrik, Lincoln Center Festival New York, deSingel, The Royal Opera, Sydney Festival, Festival d‘Automne à Paris, Wiener Festwochen, Tanzquartier Wien, Kunstenfestivaldesarts, HAU Hebbel am Ufer, Barbican Centre, Brooklyn Academy of Music (BAM), Africa Express, London Sinfonietta, Kronos Quartet

Nationaal: De Warme Winkel, Wunderbaum, Nederlands Dans Theater, Radio Filharmonisch Orkest, Koninklijk Conservatorium Den Haag, NTR, NTR ZaterdagMatinee, VPRO

What if they went to Moscow? van Christiane Jatahy, Holland Festival 2015

Amsterdam Noord (Wunderbaum) en Broedplaats De Vlugt (Adelheid Roosens Niet Meer Zonder Jou). Per festivaleditie worden – vaak in aansluiting op het hoofdprogramma – verbindingen gezocht met Amsterdamse instellingen en makers en wordt er intensief samengewerkt, bijvoorbeeld op het gebied van publieksbereik, maar ook in het maken van contextprogrammering of het aanbieden van workshops. Het Holland Festival legt hiermee onverwachte verbindingen in de stad, het geeft (kleinere) instellingen nieuw publiek en brengt hen in contact met festivalmakers.

= internationaal (x 100)= nationaal (x 100)

tijdelijke medewerkers (x 10)

vaste medewerkers (x 10)

3000hotelovernachtingen

35vrachtauto’s met techniek en decors

325bossenbloemen

1800dagkaarten GVB voor artiesten

100voorstellingen

25verschillendenationaliteiten

95gratis activiteiten

450ingeplande rien voor artiesten en goederen

medewerkers holland festival

crew & gezelschappen

40contextprogramma’s

gemiddelde aantallen per jaar:

44producties

gemiddelde uitgave door publiek aan:

70.000bezoekers

€ 53eten en drinken

675artikelen in de media

585online artikelen

5tv programma’s

700.000kijkers tv

48.000festivalboeken

220.000website bezoekers

81%zaalbezetting

13radioprogramma’s

€ 24vervoer/parkeer en reiskosten

honoraria artiesten € 1.701.250voorstellingskosten € 3.949.500

hotel, reis- en verblijfskosten artiesten € 597.250zaalhuur en locatiekosten € 598.500tijdelijk festivalpersoneel € 353.000

gemiddelde aantallen per jaar:

techniek, materiaal en decors € 699.500


stellingen contextualiseren, ontwikkelt het festival een educatief programma. Hierbij kiest het festival ervoor zich te richten op drie doelgroepen: middelbare scholieren, kunstvakstudenten en jonge makers.

EDUCATIECultuureducatie op jonge leeftijd maakt mensen later in hun leven ontvankelijker voor kunst en doet hen makkelijker over eventuele drempels voor cultuurdeelname heen stappen. Het festival onderschrijft het belang van kunsteducatie, maar is zelf in de ontwikkeling van educatieve activiteiten tegen een aantal barrières opgelopen. Het aanbod van het festival is naar zijn aard en opdracht vaak complex en soms hoog gegrepen voor jongeren. Daarnaast is de timing ongelukkig. Juni is festivalmaand, maar scholen en kunstvakopleidingen zijn dan druk met andere activiteiten. Door verschillende educatievormen uit te proberen voor diverse groepen is het festival gekomen tot een aantal speerpunten.

EDUCATIE VOOR MIDDELBARE SCHOLIERENHet festival heeft de afgelopen jaren ervaring opgedaan met verschillende projecten voor middelbare scholen en zal deze de komende periode voortzetten. De eenvoudigste projectvorm is voorstellingsbezoek. Elk jaar worden enkele voorstellingen klassikaal bezocht door een middelbare school, indien bijvoorbeeld een thema aansluit op het curriculum. Zo kwam een klas van het Barlaeus Gymnasium naar Thyestes van Simon Stone en bezochten vijfenveertig middelbare scholieren Playing Cards: SPADES van Robert Lepage. Een complexere educatievorm is die waarbij een project ontwikkeld wordt, passend bij een specifieke festivalvoorstelling. Zo vond in 2013 op het ROC Nova College in AmsterdamWest het project Een beetje geschiedenis plaats, speciaal voor leerlingen tussen de 14 en 19 jaar die net in Nederland woonden. Het project besteedde aandacht aan de slavernijgeschiedenis en migratie. Het werd afgesloten met een presentatie en alle leerlingen en begeleiders bezochten later in juni de festivalvoorstelling Exhibit B. In 2014 ontwikkelde het festival een lespakket rondom de voorstelling Gavrilo Princip van De Warme Winkel. Leerlingen van groep 3DD van de Openbare Scholengemeenschap Bijlmer in AmsterdamZuidoost maakten kennis met twee leden van het gezelschap en maakten onder leiding van een theaterdocent zelf een voorstelling in de geest van De Warme Winkel. Naderhand bezochten ze de voorstelling in het festival. In 2016 is op het Hyperion Lyceum in Amsterdam een leertraject ontwikkeld over Europese identiteit. Lucas de Man speelt op de school zijn voorstelling De Man Door Europa en daarna gaan alle vierdejaars leerlingen bij verschillende vakken van het curriculum aan de slag met het onderwerp. Het Holland Festival zal zowel het voorstellingsbezoek als de uitgebreidere projecten in de komende jaren actief blijven aanbieden.

TALENTONTWIKKELING VOOR KUNSTVAKSTUDENTENOm een goed kunstklimaat in stand te houden is het belangrijk om jonge kunstenaars en kunstvakstudenten te ondersteunen op hun weg naar excellentie. In de afgelopen periode organiseerde het festival een reeks succesvolle open en besloten masterclasses voor studenten van kunstvakopleidingen, gegeven door topkunstenaars uit de programmering. Onder anderen schrijver en librettist David Mitchell, componist Michel van der Aa, zangeres en multiinstrumentalist Shara Worden, componist Guo Wenjing, choreograaf Trajal Harrell

3.educatie entalentontwik-keling

Lunchconcert in de passage van het Rijksmuseum door studenten Koninklijk Conservatorium, Holland Festival 2013

Dansworkshop met choreograaf Abou Lagraa, Holland Festival 2013

Het Holland Festival draagt graag bij aan het verstevigen van het maatschappelijke draagvlak voor kunst en cultuur. Dit doet het door verbindingen te leggen tussen de programmering en de wereld daarbuiten en door het smeden van coalities met partners en gelijkgestemden. Het festival wil zowel de vaste bezoekers als nieuw publiek de kans geven zijn voorstellingen te zien. Daartoe ontwikkelt het een uitgebreid pakket aan verdiepende, introducerende en educatieve activiteiten, voor jong en oud: inleidingen, nagesprekken, vraaggesprekken met de kunstenaars, debatten, thematisch gerelateerde lezingen, symposia en workshops voor amateurs. Naast deze activiteiten die de voor


en Mark Lorimer, danser bij Boris Charmatz, gaven masterclasses op verschillende opleidingen. In 2016 doen de Akram Khan Company, fagotvirtuoos Pascal Gallois en de Oostenrijkse componist Olga Neuwirth hetzelfde. Ook is in 2016 een masterclasstraject ontwikkeld met het Kronos Quartet. Het kwartet is gekoppeld aan componist Yannis Kyriakides, die een stuk schrijft dat de musici uitvoeren samen met het jonge Nederlandse Ragazze Quartet. Daarnaast zal het kwartet in de Tolhuistuin masterclasses geven aan studenten van de Nederlandse Strijkkwartet Academie. Het Koninklijk Conservatorium in Den Haag ontwikkelt komende jaren een master gericht op Stockhausens LICHT, vanwege de geplande uitvoering ervan op het festival. De uitvoeringspraktijk van dit magnum opus zal hierin uitgebreid aan de orde komen. De master zorgt ervoor dat dit werk ingebed wordt bij een toekomstige generatie. Tot slot biedt het festival een podium aan conservatoriumstudenten in de Holland Festival Proms en met de openbare lunchconcerten. Deze openbare concerten, waarin de studenten reageren op iconische composities in het festival, trekken altijd veel aandacht.

TALENTONTWIKKELING VOOR JONGE MAKERSSamen met Frascati organiseerde het festival de zogenaamde Frascatisessies. Buitenlandse kunstenaars werkten meerdere dagen met een selecte groep jonge makers rond een specifiek thema. In 2015 nam de Zwitserse regisseur Massimo Furlan een week lang kunstenaars onder zijn hoede. In 2014 bleef regisseur Nicolas Stemann na Die Schutzbefohlenen nog een week in Amsterdam om te werken met Nederlandse theatermakers en de vluchtelingengroep van We Are Here. Deze sessie kreeg een vervolg in januari 2015, toen dezelfde groep de voorstelling Labyrinth maakte.

Die Schutzbefohlenen van Elfriede Jelinek, Nicolas Stemann, Thalia Theater, Holland Festival 2014

RED DE FAGOT

Sinds 2015 brengt het festival instrumenten onder de aandacht die behoren tot de ‘bedreigde’ soorten, zoals de fagot, hoorn, contrabas, hobo en trombone. Kinderen kiezen nauwelijks nog voor deze instrumenten. Conservatoria hebben te weinig instroom en professionele orkesten kunnen moeilijk spelers vinden. Daarom heeft het festival het initiatief genomen om deze instrumenten te redden onder het motto: Red de …

Red de Fagot was het begin. Samen met een groot aantal partners wereldwijd, die zich deze zaak aantrokken, stond de fagot centraal in allerlei activiteiten: workshops, concerten, educatie. Het festival gaf acht compositieopdrachten voor fagotsolo’s. In 2016 lanceert het festival Red de Hoorn. De andere instrumenten volgen daarna.

Deze sessies zullen worden voortgezet en uitgebreid. Nieuw daarbij is dat de sessie niet meer noodzakelijkerwijs in juni plaatsvindt, maar dat festivalkunstenaars ook op een ander moment in het seizoen naar Amsterdam kunnen komen voor deze intensieve uitwisseling. De inhoud en thematiek van het werk van de gekozen kunstenaar vormen het leidende principe, niet de ‘toevallige’ aanwezigheid tijdens het festival in juni. Nieuw in de samenwerking met Frascati is de ontwikkeling van een intensief curriculum tijdens het festival. Dit nieuwe traject is bedoeld voor kunstenaars en anderen die nog maar kort werkzaam zijn in de kunstsector en biedt een meerdaags programma. Voorstellings en repetitiebezoek, ontmoetingen met de internationale gasten, gastcolleges en debatten rondom een thematische lijn zullen allemaal deel uitmaken van dit curriculum dat per festival wordt uitgedacht. Naast de kennisoverdracht en het verruimen van de artistieke blik is het doel ervan om het internationale netwerk van het festival open te stellen voor jonge makers. Daarnaast leidt het curriculum tot onderlinge internationale uitwisseling. Voor het nieuwe programma TA2 schrijvers van Toneelgroep Amsterdam levert het festival de internationale context, zodat jonge Nederlandse schrijvers in contact komen met ervaren buitenlandse collega’s en producenten.

INTERNATIONALISERINGDe stap na die van de talentontwikkeling is die van het excelleren. Het Holland Festival helpt daarbij door Nederlandse ‘midcareer’ kunstenaars een internationaal podium aan te bieden. Door ze bewust te laten kiezen voor internationalisering, voor de wereld als speelveld. Het festival stelt hen in staat nieuwe artistieke en zakelijke ideeën te ontplooien en samenwerkingsverbanden te creëren. Theatergroepen als De Warme Winkel en Wunderbaum en componisten als Rob Zuidam en Michel van der Aa stonden de afgelopen jaren in het festival met nieuw werk. In 2016 presenteren componisten Merlijn Twaalfhoven en Yannis Kyriakides nieuwe composities in de Holland Festival Proms, waarbij ze samenwerken met het internationaal vermaarde Kronos Quartet.


4.Publieksbereik, marketing en communicatie

Publiek bij de opening van Holland Festival 2015

Publiek bij DoubleTree Late Night (2014)

Het Holland Festival is trots op zijn grote en diverse aanbod en wil graag zoveel mogelijk mensen deelgenoot maken van het festival. Dat betekent dat het zo zichtbaar mogelijk moet zijn in de relatief beperkte festivalperiode. Campagnes, mediaaandacht, citydressing en kunst op onverwachte en openbare plekken dragen hieraan bij. Het Holland Festival zet veel communicatiemiddelen in om een zo groot mogelijk buzz te genereren in een zo kort mogelijke tijd. Omdat het budget beperkt is, wordt er zwaar ingezet op drie specifieke elementen: vrije publiciteit, social media en CRM.

Het Holland Festival is er niet alleen voor de doorgewinterde kunstconsument, maar ook voor de nieuwe en nieuwsgierige bezoeker. Om deze naar het festival te krijgen, richt het zich actief op het bereiken van nieuwe publieksgroepen door een doel gericht marketing en communicatiebeleid, door een verbredende programmering met de potentie een diverser publiek te bereiken en door het aanbieden van een uitgebreid contextprogramma. Het Holland Festival communiceert helder, open en toegankelijk in woord en beeld.

De communicatie van het Holland Festival visualiseert en verwoordt de artistieke visie. Kernwoorden daarin zijn: kwalitatief hoogwaardig, onderscheidend, relevant, internationaal, toegankelijk, te zien op onverwachte plekken en in het digitale domein. De propositie luidt dan ook: vernieuwend, onderscheidend, inspiratie, innovatief, serious pleasure, avontuurlijk, internationaal, hoge kwaliteit. Het festival blijft op drie niveaus communiceren: corporate, festival en voorstellingsniveau. De komende jaren wordt meer aandacht besteed aan het corporate niveau. Op festivalniveau zullen er meer themagerichte campagnes gevoerd gaan worden om de verschillende festivaledities een eigen lading te geven. Op voorstellingsniveau zet het festival zijn strategie voort waarbij ongeveer vijftien keyvoorstellingen worden geselecteerd, waarop specifieke acties worden verricht voor gedefinieerde doelgroepen. Het Holland Festival wil zijn naamsbekendheid vergroten en een duidelijkere merklading creëren. Potentieel publiek kent de naam Holland Festival vaak wel, maar weet nog niet goed wat het inhoudt. Om de naamsbekendheid te vergroten en meer merklading te geven heeft het festival een nieuwe heldere en eenduidige vormgeving ingevoerd. Het bestaande publiek ziet het ‘merk’ Holland Festival als kwaliteitskeurmerk. Hierdoor trekt het festival als een van de weinigen volle zalen voor ingewikkeld kunstaanbod. Om dit kwaliteitskeurmerk nog sterker naar voren te brengen zal het festival de komende jaren consequent de merknaam Holland Festival aan zijn voorstellingen koppelen, zodat ook potentieel en nieuw publiek zich ervan bewust wordt. Daar hoort ook citydressing bij. De stadsaankleding van het Holland Festival heeft een grote reputatie in Amsterdam en is dé manier om festivalsfeer te creëren. Dit is voor het festival van wezenlijk belang en het zal dat daarom ook in de komende jaren blijven doen. Daarnaast gaat het festival de komende jaren zijn positie in het internationale festivallandschap versterken door meer internationale vrije publiciteit te genereren. Hierdoor zal naar verwachting de naamsbekendheid en daarmee de internationale kaartverkoop toenemen. Ook versterkt een goede internationale reputatie de positie van het Holland Festival bij binnenlandse influen-cials in de politiek en cultuursector. Het festival gaat nog actiever op zoek naar joint promotion part


HF Young Academy (2014)

HF YOUNG

Voor bezoekers van 25 tot 40 jaar ontwikkelde het festival een speciaal programma: HF Young. Als aanjagers van dit programma is de HF Young Circle opgericht. Deze groep ambassadeurs uit de doelgroep selecteert in samenspraak met de directie zeven voorstellingen uit het jaarlijkse aanbod, die voor € 19 te bezoeken zijn voor iedereen die zich via Facebook heeft aangemeld bij de community. Na afloop van de voorstellingen krijgen de leden een borrel aangeboden om in een groep van peers te kunnen napraten over de voorstelling. Om de betrokkenheid van deze doelgroep bij het festival en bij de kunsten in het algemeen te vergroten worden sinds 2014 de HF Young Academy’s georganiseerd, twee bijeenkomsten voorafgaand aan het festival waarin nader wordt ingegaan op thema’s die voor het festival aanbod relevant zijn en die kunnen leiden tot een beter kunstbegrip in het algemeen. De HF Youngcommunity op Facebook telt inmiddels 3788 leden.

ners in het Asegment. Koppelingen met retailers, ledenorganisaties, serviceclubs, NGO’s en cultuurclubs van banken dragen bij aan de kaartverkoop en zijn van belang voor de versteviging van de banden met het bedrijfsleven.

Retentie & penetratie: ervaring en onderzoek leren dat veel bezoekers het festival hoog waarderen en aangeven dat zij het festival waarschijnlijk opnieuw zullen bezoeken. Daarom houdt het festival een uitgebreide database bij. Op basis van deze database worden klantprofielen opgesteld, waarmee het mogelijk is potentieel publiek te identificeren en bestaande bezoekers herhaalaankopen te laten doen. Multichannel management: het festival zal per doelgroep bepalen welke kanalen worden ingezet om een zo groot mogelijk publiek te bereiken en hen zo makkelijk mogelijk kaarten te laten kopen.

NIEUW PUBLIEK Jongeren zijn het publiek van de toekomst. Het festival richt zich naast retentie en penetratie op verbreding en verjonging van zijn publiek. Hiertoe werkt het actief samen met CJP en kunstvakopleidingen en voert het een significante (vak)studentenkorting. Daarnaast heeft het festival sinds 2009 een grote community jongeren die samenkomen onder de vlag HF Young (zie kader). Om de jongere doelgroep te bereiken wordt veel online marketing bedreven. Ook worden het HF Young en Jonge Begun stigerprogramma ambitieus voortgezet. Daarnaast wordt er meer aan community building gedaan op social mediaplatforms en zoekt het festival ingangen op populaire blogs en vlogs. In de marketingstrategie voorzien we mede daarom een verdere verschuiving van traditionele middelen naar online communicatie.

Het festival zal zich de komende jaren blijven inspannen om bredere doelgroepen te bereiken en de publiekssamenstelling te diversificeren. Hierbij wordt ingezet op bezoekers met een andere etnische of culturele achtergrond, met een ander opleidingsniveau, uit het buitenland en op Amsterdamse toeristen.

PRIJSBELEIDHet Holland Festival vindt het belangrijk om toegankelijk te zijn voor een breed publiek en de prijs van een kaartje moet geen belemmering zijn. Deze toegankelijkheid blijft een speerpunt in het communicatiebeleid. De toegangsprijzen van de voorstel

lingen en concerten worden gebaseerd op de volgende criteria: grootschaligheid van de voorstelling, faam van de maker of artiest, productiekosten van de voorstelling en verkoopbaarheid. Binnen de prijscategorieën wordt gedifferentieerd om een zo toegankelijk mogelijk festival te creëren en daarmee is de prijs ook een instrument om verschillende doelgroepen te bereiken. Er wordt gewerkt met rangindeling, een bodemprijs en er worden speciale kortingen geboden voor specifieke doelgroepen zoals HF Young (€ 19), CJPhouders en studenten (€ 18 voor nagenoeg alle voorstellingen), Stadspas (vanaf € 2,50), vakstudenten (€ 5) en Vrienden van het Holland Festival (€ 5 of € 2,50 korting op de reguliere prijs). Ook wordt samengewerkt met gidsfuncties zoals We Are Public. Om de prijzen te bepalen wordt jaarlijks een benchmark gemaakt waarin prijzen worden meegenomen van andere internationale festivals, Nederlandse festivals en prijzen van gelijkwaardige voorstellingen in Amsterdam en andere grote steden. Het festival maakt geen gebruik van dynamic pricing, mede omdat dit juist de nietingewijde bezoeker benadeelt, waarmee het indruist tegen alles wat wordt beoogd met het prijsbeleid.

DIGITAALDe basis van het communicatieconcept voor de komende jaren is om een goede en relatief snelle overgang te maken van traditionele middelen naar digitale media, zonder daarbij het oudere festivalpubliek te verliezen. In het advertentiebeleid worden de budgetten verschoven van printmedia naar digitale en social media. De printoplages van het jaarlijkse festivalboek worden verkleind en steeds meer informatie wordt digitaal aangeboden via website en een te ontwikkelen smartphoneapp. Avondprogramma’s zullen ook via deze app te lezen zijn. Het festival digitaliseert het complete voorstellingsarchief. Op de website zullen alle voorstellingen van het festival sinds 1948 worden vermeld, inclusief credits. Daarbij wordt ook, voor zover mogelijk, het beeld en filmarchief online geplaatst.


5.ondernemer-schaP

All-Imitate-Act van Liam Gillick, Holland Festival 2015

Napoleon van Abel Gance, Holland Festival 2014

Het Holland Festival wordt gesubsidieerd door het ministerie van OCW en de gemeente Amsterdam. Beide subsidies vormen samen ruim 60% van de totale inkomsten van het festival. Dit subsidiefundament is van essentieel belang voor een bloeiend bestaan van het festival. De subsidie wordt door externe financiële partners gezien als een keurmerk van artistieke kwaliteit, zakelijke soliditeit en geeft uiting aan het belang dat de Rijksoverheid en de stad hechten aan het festival. Al sinds de oprichting van het Holland Festival in 1947 wordt subsidie aangevuld met inkomsten uit private bronnen. Het aandeel eigen inkomsten van het festival is relatief hoog, zeker als in ogenschouw wordt genomen dat het festival slechts een beperkt deel van het jaar zichtbaar is.

Vanaf 2013 restte een totaal subsidiebedrag van € 3,87 miljoen. De begroting over de periode 20132015 bedroeg gemiddeld € 6,4 miljoen, min of meer gelijk aan de voorafgaande periode. Het festival is dus in staat gebleken de opgelegde bezuinigingen te compenseren door extra inkomsten.

PRIJSCOMPENSATIEDe afgelopen jaren is geen sprake geweest van prijscompensatie op de subsidie, terwijl de jaarlijkse kostenstijging tenminste 1% bedraagt. Daarbij hebben de theaters in Amsterdam de afgelopen jaren – om hun subsidiekorting te compenseren – de huren verhoogd en zijn de hotelkosten toegenomen. De afgelopen beleidsperiode heeft dit tot tenminste € 500.000 aan meerkosten geleid. Deze moesten binnen het artistiek budget worden opgevangen.

Een extra subsidiebijdrage is de komende beleidsperiode noodzakelijk om de gewenste festivaloutput te kunnen handhaven, om de ambities op het gebied van talentontwikkeling, de internationalisering van Nederlandse ‘midcareer’ kunstenaars en het ontwikkelen van digitale kunst te realiseren en om de toegankelijkheid van het festival te vergroten.

Het subsidiebedrag van OCW voor de komende beleidsperiode is vastgesteld. Het festival vraagt de gemeente Amsterdam de subsidie te verhogen met € 183.770. Vanzelfsprekend worden de bijdragen van de overheden aangevuld met eigen inkomsten uit kaartverkoop en sponsor en fondsenwerving, waarmee naar verwachting – zoals tot uitdrukking komt in de meerjarenbegroting – de exploitatieomvang bij een subsidiebedrag van € 4.070.000 stijgt naar € 6.800.000.

VERDIENMODEL / FINANCIERINGSMIXDe inkomsten van het Holland Festival bestaan uit subsidie, inkomsten uit kaartverkoop en fondsen en sponsorwerving (development). Het aandeel eigen inkomsten conform OCWnorm was gemiddeld 56% over de afgelopen jaren (37% A’damnorm). Daarmee voldoet het festival ruimschoots aan de eisen.

De ambities op het gebied van development die in de aanvraag voor 20132016 zijn geformuleerd zijn soms boven verwachting gerealiseerd, maar soms ook te ambitieus gebleken. Het Holland Festival is in staat gebleken om bestaande steun te handhaven en nieuwe contacten te leggen. Het festival constateert dat er vergeleken met vier jaar geleden veel meer instellingen actief op zoek zijn naar particuliere ondersteuning en dat het economisch tij op het gebied van corporate sponsoring nog altijd slecht is. De meerjarige dan wel min of meer jaarlijks terugkerende steun van private fondsen is essentieel voor het festival. Maar het fes


The Kitchen van Roysten Abel, Holland Festival 2014

OMVANG SUBSIDIE ANDERE FESTIVALS

Het Holland Festival is het grootste internationale podiumkunstenfestival van Nederland en is qua aanbod, belang en uitstraling te vergelijken met festivals als het Festival d’Avignon, Edinburgh International Festival, Wiener Festwochen en de Ruhrtriennale. Met deze festivals wordt ook regelmatig samengewerkt, met name waar het internationale coproducties betreft. Het Holland Festival ontvangt echter (substantieel) minder overheidssubsidie dan deze partners. De Ruhrtriennale ontvangt ruim € 11 miljoen subsidie, het Edinburgh International Festival circa € 6,4 miljoen, de Wiener Festwochen € 11 miljoen en Avignon € 6,9 miljoen.

tival weet dat deze bijdragen niet structureel zijn. Naar de aard van het fonds is de bijdrage geoormerkt voor een voorstelling of specifiek project. In enkele gevallen is de bijdrage festivalbreed en wel langjarig. Dit commitment is essentieel voor het Holland Festival.

Private inkomsten zijn onder te verdelen in drie groepen: bijdragen van particulieren, het bedrijfsleven en private fondsen. Donaties van privépersonen vormen een essentiële bron van inkomsten en bedragen circa € 500.000 per jaar. Deze schenkers zijn zeer betrokken bij het festival en belangrijke ambassadeurs. In 2015 kende het festival 805 Vrienden. In 2013 richtte het festival twee nieuwe Vriendenkringen op: de Jonge Begunstigers (€ 250) en de Hartsvrienden (€ 5.000). Met de Jonge Begunstigers spreekt het Holland Festival de mecenas van de toekomst aan. De meesten van hen nemen met hun schenking voor het eerst deel aan een Vriendenprogramma. Het werven, cultiveren en behouden van Liefhebbers, Begunstigers, Beschermers, Hartsvrienden en Governors is een investering die tijd en aandacht vraagt. Het festival is trots op het bereikte resultaat van de afgelopen jaren. De Board of Governors verenigt de grootste gevers van het Holland Festival. In 2014 liep de periodieke termijn af van de eerste Governors. Bijna allemaal zijn zij aan het festival verbonden gebleven, soms in een andere vriendencategorie. Zoals hierboven al is aangestipt merkt het festival dat er veel instellingen zijn die zich actief bewegen op de ‘markt van grote gevers’. Het blijven aantrekken van nieuwe Governors heeft een hoge prioriteit en met een vernieuwd programma en een aantal nieuwe leden maakt de Board een volgende stap. We streven ernaar om in 2020 18 Governors aan het Holland Festival verbonden te hebben.

Het Holland Festival begroot een bescheiden groei op het gebied van particuliere donateurs naar € 502.000 in 2020. De grootste bron van aanvullende inkomsten wordt gevormd door de private fondsen. Fonds21 is sinds 2008 hoofdbegunstiger van het Holland Festival en sinds 2013 wordt het festival meerjarig gesteund door stichting Ammodo. Fondsen als VSBfonds, Stichting Dioraphte, Prins Bernard Cultuurfonds, Turing Foundation en vele andere zijn van essentieel belang voor de totstandkoming van het jaarlijkse festivalprogramma. De steun van private fondsen is nooit structureel en het wegvallen ervan kan zorgen voor een significante daling in het direct besteedbaar festivalbudget (zie risicoanalyse). Het festival blijft zich inzetten om de huidige fondsen te overtuigen van het belang van hun bijdragen. Daarbij zet het festival in op het verwerven van steun van internationale fondsen. Zo werd het festival de afgelopen jaren gesteund door onder andere de Duitse Ernst von Siemens Musik Stiftung en de Google Foundation. Het Holland Festival begroot voor de periode 20172020 het handhaven op het huidig niveau van private fondsen.

De derde bron van private inkomsten is corporate sponsoring. De aandacht hiervoor heeft de afgelopen jaren zijn vruchten afgeworpen en ondanks het niet bereiken van de gestelde doelen is het Holland Festival trots op het feit dat het zijn bestaande sponsors heeft behouden en nieuwe bedrijven heeft aangetrokken. Sinds de economische crisis is het voor kunstinstellingen nog moeilijker geworden om verbindingen met het bedrijfsleven aan te gaan. Er is minder geld, en bedrijven zijn (noodgedwongen) nog kritischer geworden op het effect van hun bijdrage: de ondersteuning moet leiden tot meetbare effecten op gebied van merklading of acquisitie. Aangezien het festival geen onroerend goed heeft en niet jaarrond zichtbaar is, wordt veel energie besteed aan het uitdenken van creatieve proposities en wordt nauw samengewerkt met bestaande sponsors in het activeren van het partnership. Het Holland Festival maakt programma’s op maat en biedt unieke ervaringen voor interne en externe relaties van de sponsor. Het festival is ambitieus en begroot € 300.000 aan sponsorinkomsten in 2020.


Playing Cards: SPADES van Robert LepageHolland Festival 2014

Om de ambities op bovengenoemde gebieden te realiseren legt het festival extra nadruk op het werven van grote giften, het aantrekken van twee extra corporate sponsors, het vergroten van HF Business en het lokaliseren van internationale fondsen. Persoonlijk contact leggen en bestaande relaties onderhouden kost tijd en aandacht. Het festival maakt gebruik van het grote netwerk van relaties, van de raad van toezicht, Governors en andere festivalvrienden om potentiële partners en donateurs te identificeren. Ook houdt het festival zich goed op de hoogte van de (internationale) ontwikkelingen op dit vakgebied en stelt het graag zijn eigen expertise ter beschikking aan (kleinere) culturele instellingen. Het Holland Festival stimuleert ‘geefgedrag’ bij (jonge) particulieren. Ook werkt het graag mee aan het initiatief van de gemeente Amsterdam om de match tussen bedrijven en de Amsterdamse culturele sector te bevorderen. De betrokkenheid van enthousiaste particulieren en bedrijven die zich mede verantwoordelijk voelen voor een leefbare en economisch florerende stad is essentieel in het handhaven van een levendig, divers en uitmuntend cultureel aanbod.

RISICOANALYSE / STRATEGIE BIJ TEGENVALLENDE INKOMSTENHet Holland Festival is een kernachtige en flexibele organisatie. Met een klein team vaste medewerkers (en dus een relatief lage overhead) wordt gewerkt aan de festivaledities. Het grootste deel van het jaarlijkse budget wordt besteed aan de kosten die direct samenhangen met het festival in juni. Het festivalprogramma wordt kort van te voren definitief vastgelegd. Het aantal langlopende artistieke verplichtingen is gering. Het festival kan dus snel inspelen op veranderende (financiële) omstandigheden. De grootste risico’s voor de organisatie bestaan uit het (plots) wegvallen van inkomsten uit de derde geldstroom van donateurs,

private fondsen en sponsors. De vermogenspositie van het Holland Festival is zodanig dat incidentele tegenvallers kunnen worden opgevangen. Het festival zet waar mogelijk in op meerjarige verbintenissen (bij particulieren via aktes) waardoor een realistische inschatting kan worden gemaakt van toekomstige inkomsten. Ook onverhoopte besluiten om te stoppen met (meerjarige) ondersteuning zijn over het algemeen – vanwege het goede relatieonderhoud – in een vroeg stadium bekend, waarna relatief snel kan worden ingegrepen in de omvang van het festival, in de hoop dat voor daaropvolgende edities het financierings niveau weer op peil gebracht is. Het feit dat het festival het jaarlijks terugkerende artistieke hoogtepunt van het cultureel seizoen is, maakt het aantrekkelijk voor externe partners en is ook voor donateurs essentieel. Ook de uitgaven aan citydressing, publiciteit en de digitale festivalomgeving zijn enkel te verantwoorden als er sprake is van een grote, feestelijke en relevante artistieke output. Indien door structurele onderfinanciering artistieke marginalisering zou ontstaan, kan het festival in een negatieve spiraal terechtkomen. Het jaarlijkse Holland Festival dient van significante omvang te zijn en te blijven.

WERKGEVERSCHAP Het festival kent een kern van toegewijde, gemotiveerde en enthousiaste medewerkers. Het Holland Festival had in 2015 achttien medewerkers in vaste dienst (circa 15 fte). In de afgelopen periode is een aantal tijdelijke medewerkers in vaste dienst genomen. Het festival betoont zich hiermee een verantwoordelijk werkgever, maar ook eigenbelang speelde een rol: na een aantal jaar te hebben geïnvesteerd in de kwaliteit van een aantal jonge medewerkers is besloten hen te behouden. Tevens werd hiermee het personeelsbestand van het festival verjongd. Het festival kent een aantal regelmatig terugkerende freelancers: technische en productionele krachten die het festival goed kennen en met hun hoge graad van professionaliteit van onschatbare betekenis zijn. Gedurende het festival is een poule van zo’n tachtig oproepmedewerkers actief, die backstage en frontofhouse het festival mogelijk maken. Omdat de inzet van deze medewerkers gegarandeerd en van onberispelijke kwaliteit moet zijn, maakt het festival geen gebruik van vrijwilligers, maar werft het veelal onder studenten en netafgestudeerden, daar waar het geen professionals betreft. Het festival biedt jaarlijks plek aan een vijftal stagiaires (productie en communicatie & marketing).

Het Holland Festival kent het raadvantoezichtmodel en volgt de code cultural governance. De code wordt regelmatig in de raad van toezicht besproken. Ook evalueert de raad zichzelf en worden jaarlijkse evaluatiegesprekken gevoerd met de bestuurders.

Ook de code culturele diversiteit krijgt veel aandacht in de organisatie en de raad van toezicht. Zoals in de delen over visie, programmering en marketing is uiteengezet, wil het Holland Festival met een divers aanbod en met aansprekende samenwerkingen ook niet reguliere bezoekers met het festivalaanbod kennis laten maken. Daartoe werkt het samen met diverse partners en instellingen, met wie gewerkt wordt aan zowel aanbod als afname. De ambitie is om de komende jaren ook het personeel van het festival meer een afspiegeling te laten zijn van de Nederlandse bevolking. Ook daar wordt gezocht naar samenwerking op het gebied van werving.


bijlage ONDERZOEKHet Holland Festival hecht er groot belang aan zijn marketingbeleid en acties af te stemmen op basis van publieksonderzoek. Hiervoor laat het Holland Festival onder andere tweejaarlijks een groot publieksonderzoek uitvoeren door Motivaction. Zo is het mogelijk om trends en verschuivingen te monitoren, waarop jaarlijks de marketingmix kan worden aangepast. Het Holland Festival heeft veel doelgroepen dankzij zijn gevarieerde programmering. De overeenkomsten van al die verschillende bezoekers zijn:• Zij zijn cultuuromnivoren, hoogopgeleid en verdienen boven

modaal. • Zij lezen voornamelijk NRC Handelsblad, de Volkskrant, de

Groene Amsterdammer en soms Vrij Nederland, kijken regelmatig naar NPO 1, 2, en 3 en nauwelijks naar commerciële zenders.

• Zij luisteren veel naar Radio 4 en Radio 1.• 39% van het publiek woont in Amsterdam, 55% in de rest van

Nederland en 6% komt uit het buitenland.• De gemiddelde leeftijd van de Holland Festivalbezoeker is 51

jaar, net iets hoger dan de gemiddelde leeftijd van ‘volwassen Nederland’. De gemiddelde leeftijd is in 2015 met een jaar gezakt ten opzichte van 2013, wat betekent dat het festival steeds meer jong publiek trekt.

• Opera trekt vooral ouder (gemiddeld 58 jaar) en dans jonger (45 jaar) publiek.

Uit onderzoek blijkt dat het festivalpubliek is op te delen in vier significante groepen:1. 50% van het festivalpubliek is lid van de VPRO, waarmee

de creatieve klasse goed is vertegenwoordigd. (Bron: Intern document VPRO)

2. Een deel van het Holland Festivalpubliek bestaat uit het establishment van Nederland. Het zijn hoog opgeleide mensen en ze zijn well to do.

3. HF Young. Zij zijn net als de andere groepen hoog opgeleid en hebben een redelijke culturele bagage, maar zijn jonger dan 40 jaar.

4. Bezoekers met een biculturele achtergrond die worden bereikt door onder andere de wereldmuziek en cultureel diverse programmering.

Volgens het Motivactiononderzoek dat het Holland Festival na de editie van 2015 heeft gehouden, zijn de bezoekers nog altijd zeer loyaal aan het festival. ‘Een deel heeft het festival vaker dan tien keer bezocht. Bezoek aan het Holland Festival lijkt daarmee vanzelfsprekend; de verwachting dat het aanbod interessant, bijzonder en gevarieerd is, de prettige sfeer en de hoge kwaliteit maken dat zij (jaarlijks) het Holland Festival bezoeken.’‘Het aandeel jongere bezoekers (tot en met 34 jaar) groeit langzaam, maar gestaag. Jongeren bezoeken het Holland Festival voor één of soms meerdere specifieke voorstellingen. Hun loyaliteit lijkt daarmee – meer dan voor de oudere bezoekers – sterk samen te hangen met het specifieke aanbod.’

‘Het Holland Festival 2015 wordt goed gewaardeerd. Jongeren tot 24 jaar geven een 8,3 voor het aanbod, waar oudere bezoekers een 7,7 geven. Zij typeren het Holland Festival als cultureel, ‘Kunst met een grote K’ en aantrekkelijk/mooi.’

In het Motivactiononderzoek van 2015 is gevraagd naar spontane associaties bij het Holland Festival. Hieruit kwam naar voren dat vernieuwend, innovatief, grensverleggend, progressief, vooruitstrevend het vaakst wordt genoemd. Slechts 9% noemt het festival in 2015 nog elitair/highbrow, tegen 13% in 2009.

SWOT-ANALYSE De SWOTanalyse wordt vanuit marketingoogpunt opgesteld, met als doel het huidige zaalbezettingsniveau te verhogen van ruim 80% naar minimaal 85%.

STERKTES (INTERN)• Holland Festival wordt goed gewaardeerd door publiek en

pers.• Jaarlijks veel nieuwe bezoekers (21% in 2015).• Hoge klantloyaliteit bij vaste groep bezoekers.• Holland Festival is meer en meer autoriteit in podiumkun

stenland.• Volledige adressendatabase met verkoophistorie geeft

inzicht in klantprofielen.• Grote groeiende groep volgers op Facebook.

ZWAKTES (INTERN)• Publieksgroep 35 tot 65 jaar krimpt.• Er moet een nieuw evenwicht worden gevonden in de pro

grammasamenstelling van de nieuwe artistiek directeur• Om onderscheidend te blijven moeten scherpe keuzes ge

maakt worden.• Er moeten afgedwongen door beperkte middelen scher

pe keuzes worden gemaakt in communicatiemiddelen en kanalen.

• Communicatie & marketing moet nog meer ‘op de bal’ zitten voor wat betreft ontwikkelingen in social media en communitybuilding.

KANSEN (EXTERN)• Toenemende belangstelling van jongeren voor het festival.• Positieve economische, maatschappelijke en demografische

trends.• Negatieve toon kunst/cultuur ‘verzacht’.

BEDREIGINGEN (EXTERN)• Grotere concurrentie op het gebied van internationale podi

umkunsten.• Vanwege concurrentie dient onderscheidend geprogram

meerd te worden.• Marketing gestuurde vrijetijdsindustrie.


The Book of Sand van Michel van der Aa, Holland Festival 2015


Todo lo que está a mi lado van Fernando Rubio, Holland Festival 2015

Stichting Holland Festival Piet Heinkade 5, 1019 BR Amsterdam t +31 (0)20 – 788 21 00 [email protected]

Beleid en 2017-2020 - Holland Festival · Bij de presentatie van repertoire wordt altijd gezocht...

Documents

Transcript of Beleid en 2017-2020 - Holland Festival · Bij de presentatie van repertoire wordt altijd gezocht...