Beknopt

Heerder VVoordenboekDOOR

L. BOSCH

UITGAVB VAN DRUKKERIJ V ISS B R

HUIZBN N.H.

BEKNOPT HEERDER WOORDENBOEK

Beknopt

Heerder Woordenboekdoor

L. Bosch

Drukkerij C. Visser, Huizen (N.H.)

INHOUDVoorberichtAanduiding van de klankenAlgemeen gedeelte . 1Verkleinwoorden . 57Zelfstandige naamwoorden in het meervoud 85Werkwoorden in vervoeging . 90

VOORBERICHT

De bedoeling van dit werkje is een bescheiden bijdrage te leveren tot dekennis der Veluwse dialecten. Daarom is getracht, die woorden, waarvan be-tekenis, uitspraak of vorm kenmerkend is voor Heerde en naaste omgeving teverzamelen, de betekenis door vermelding van het Nederlands aequivalent enzonodig door staande uitdrukkingen of door gebruik in gewoon zinsverband teverduidelijken en de uitspraak door de schrijfwijze zo goed mogelijk benade-rend aan te geven. Woorden, die in geen dezer opzichten noemenswaard vanhet algemeen beschaafd Nederlands afwijken, zijn niet opgenomen. Met hetoog op Karakteristieke meervoudsvormen, verkleinwoorden of werkwoordsvormenzijn hiervan aparte lijsten gemaakt. Ten opzichte van de uitspraak moet hetvolgende worden opgemerkt. Aan het einde van een woord is de r slechtsrudimentair ; in woorden als voer (voeder), geweer, verkeer, leer (leder),dier, vertier, dient het letterteken derhalve alleen als aanduiding van eenzwakke neutrale klank met r-stand der spraakorganen, maar zonder konsonan-tisch geruis te worden beschouwd.

Ook de r tussen twee klinkers, zoals in de woorden leeren, scheeren(scharen), bezeeren, vieren, kooren (karren), vuuren, kuuren, waeren(waren), vaeren (varen) enz. wordt op deze wijze niet uitgesproken.

Wordt de r vooraf gegaan door een klinker en gevolgd door een der let-ters d, 1, n, s, of t, dan is deze aanduiding nog zwakker, zodat men kanzeggen, dat in woorden zoals bord (tafelbord, schoolbord), veerl (verrel),kārne (karnton), wors (worst) en soort de r in 't geheel niet of nauwelgkswaarneembaar is.

Verdubbeling van medeklinkers is in overeenstemming met de phonetischeschrijfwijze achterwege gelaten. Woorden als bilen (billen : scherpen vanmolenstenen), holen (houden), some (som), tone (ton), wase (was : blekerij),note (noot), hute (hut) enz. worden daarom slechts met an medeklinker ge-schreven ; ojschoon de klinker kort is.

Mogen deze weinige toelichtingen voor het gebruik voldoende zijn.Voor op- en aanmerkingen houdt zich gaarne aanbevolen de samensteller.

HEERDE, September 1940.

AANDUIDING DER KLANKEN

a Klank uit het Nederlandse woord katā ,, „ „ Engelse ft Stanleyaa Pt „ „ Nederlandse OP maatae „ die het midden houdt tussen aa en eeao ,, uit het Engelse woord callau Pt Pt ft Nederlandse „ dauwe PP PP Pt PO lid „ de

ff tP PP PP PPhet

ee ,, PP ff Pt reet66 Of OP ff Franse ētreeer ,, PP Pt Nederlandse PP leer (leder)ei OP PP PP PP OP reineu ,, PP PP ft PP reusdi PP PP „ Engelse sireur ft ft „ Nederlandse ff steuri PP Pt 1, PP ft hitie ,, ff Of PP Of tienid Dezelfde klank gerektier Klank uit het Nederlandse PP diero PP PP PP tf ,, dom6 Of Pt PP Pt molÖ Pt PP Engelse w countryoe ,, Of ft Nederlandse ft voetod Dezelfde klank gerektoer Klank uit het Nederlandse ff voeroo Pt 1t ft ff Pt pootOOT ff PP Pt ..

ou Of Pt 11 PP stoutu Pt Pt ff ft putui ff PP OP Of &litUU PP f-t PP PP nuIra Dezelfde klank gerektutu. Klank uit het Nederlandse ,, VUUT

WOORDENLIJST

AAaltien, Aaltje.

Aaltien zien pinke.Aardbeevege, Aardbeving.

Bie 'n aardbeevege.A ardb6le , Aardbol.Aardboodem, Aardbodem.Abedoedas, Klap met de vuist.

lk gaf em 'n abedoedas.Achterbaks, Gesloten.

't Is een achterbakse keen,nooit zal hie ronduut zēgen,hoe of hie der aover d ēnk.

..Alchterdoems, Achterduims.Oe achterdoems 'n opstoppergeeven, dāt kuj van ern ver-wachen.

Achterh ēke, Wagenkrat.Achterwārk, Achterste (Kont)

Hie had zien achterwdrk volmoder ziten.

Admieraol, Admiraal.Advekaot, Advocaat.Aekeleg, Akelig.

,n Brandkaste door giet hie opde kousevoete naor toe; huu!wat aekeleg.

Aelte, Mestvocht.De aelte leup an ale kanten uutde māshoop.

Aerd, Aard (Karakter)De aerd van 'n mēnse verandertniet net as 't kliemaat. 't Hu-meur is net as 't weer, 't ver-andert ieder oogenblik.

Aern, Aarden (wennen)Hie kon in die streek mār nietaern.

Afeerens, Affaire.Ai zoke afeerens heb, dan biniej wel kloor.

ker, Akker.Aksie, Ruzie.

Mack tdch glen aksie urn zonkleinegheid.

Al, Wel.'t Is niet woor! 't Is al woor!

AM, Vooruit.AM! maek clāi weg komp.

Aleb ēndeg, Uitroep die verwon-dering te kennen geeft.Wē l alebēndeg!

Aleene, Aileen.lk bleeve aleene achter.

Aleens, Geheel gelijk.Door bint gien twee aleens.

Aleisien, Allengs.Noe; aleisien begint 't em opte lieken.

Alemaole, Allemaal.Zie waaren alemaole naor • 'tfees.

Altied, Altijd.Alwoor, Welwaar.Ambach, Ambacht.Ampārt, Apart.

Beirt is der eene ampārt.Amperant, Bijna; ongeveer.

Z071 jonge snuiter van zoo am-perant 20 joor.

An, Aan.Anbrēngen, Terugkeren.

Hēb iej de reize goed ane-brach?

Anbrēngen, Volbrengen:Hie kan 't bes anbr ēngen, zoo-veule weak h ēf hie der niet mee.

Anbrēngen, Bij de politie bekendmaken.

Andach, Aandacht.Andidvie, Andijvie.Angaon, Druktemaken.

Wat giet die keenl toch an!Angeeven, Staken.

Hēb iej 't wdrk der anegeeven?lej muten 't tē ten der niet an-geeven.

Angeeven, Aanbrengen.Hie hef 't anegeeven bie depeliesie.

Belijden.

2

Inge', Angel (van een bij) .

Angel, Haak aan de hengel.Angs, Angst.Anhaelen, Bekeuren.

Tiem, laot z'oe niet anhaelen.Anhaelen, Betekenis hebben.

't Haelt niks an, wat hie dermee verdiēnt.

Anheugen, Ophogen.'t Terein is 'n klein b ētien ane-heug.

Anholen, Volhouden.De anh ā lder wint.

Anholen, Bekeuren.De pelietsie h ē f twintig fietsersaneholen die gien plaetien ha-den.

Anholen, Aanranden.In de donkere bosen van HoogSoeren bint vrpge:r vaeke luudeur roovers aneholen.

Anies, Anijs.Ank, Vijver op buitendijks terrein.

Op de Veeser ank word 's wien-ters schaetsen eloopen.

Ankriēgen, In de handen nemen.Krieg 't boek mdr an en z ē kmdr wat ik schuldeg bine.

Ankriēgen, De nederlaag lijden.Hie hē f de pertieje der ane-kreegen.

Anlooten, Dienstplichtig worden.Anmaeken, Bevochtigen.

De slaot anmaeken! Somegenbint der - veur; somegen niet.

Anmaeken, Aanmaken.'t Vuur anmaeken.

Anmaeken, Voortmaken (spoedbetrachten) .

Anpaken, Aanranden.Anpaoten, Besmetten (ziekte)Anpraoten, Aanbevelen.

'k Zal mien dat slēchte spulniet laoten anpraoten.

Anpraoten, Vriendelijk toespreken.Aj die hond anpraot, dan duthie niks.

A nroēiben, Afhalen.Korn iej mien ,mdrgen anro ē-pen aj naor 't ies gaot?

Anslaon, Overdrijven.Hie slot altied meraakel an,iej kunt em niet half geleuven.

Anslaon, Blaffen.Wie heuren de hone in eensmeraakel anslaon.

Anspdnen, Bespannen (paard) .Ansprēēken, Aanspreken (bemoe-

digen) .Gait is der slēch an toe; kompem nog 's ansprēēken.

Antrēken, Kleden.Ik zal mien antrēken en dangao 'k mit oe mee.

An,trēken, Aantrekken.'k Zal der mien niks van an-trēken van zien gezeur.

Anwinen, Aanwinnen.Land anwinen is nooit slēch.

Anwinen, Genezen.Hie wint mooi an; hie is gouwbuuten gevoor.

Aol, Paling.A ol b ēēzen, Aalbessen.Aolscheere, Palingschaar.Aom, Adem.

Volholen zoo lange as der aomin is!

Aos. Aas (kaartspel) .A as, Visaas.A osem, Adem.Aosemen, Ademen.

Aj op de roeten aosemp dankuj der op schriēven.

A oven d, Avond.Aovend, Oven.

Iej kunt teegen den aovendniet gaapen.

A over, Over.Iej bint aover oe tied.

Aoverdaod, Overdaad.Aoverēnde, Rechtopstaand.

Iej mosen mdr 's oaverende ko-men.

Aoverleen, Overleden.

3Aolzen, Azen w.w.Apārt, Apart.

Wie zult 's 'n Mien apdrth6len.

Apelpēnt, Appelmoes.Apsluut, Volstrekt.

Hie w61 apsluut hemen, ddkmit em mee zol gaon.

Apteek, Apotheek.

Arreslee.

"Arfe, Erwt.

Irg, Erg.'t Deu mien wē l drg zeer.

Srg, Vermoeden.Had iej der gien ārg in dāt 'tmis zol loo pen?

'Airgern, Ergeren.

Srke, Ark (woonschip voor pol-derjongens) .

Arm, Arm.

Ruzie.Mack t6ch gien armodd urn diepaer centen.

2rmodcle, Armoede.ArmoMe is gien schande, m ārlasteg.

Irns, Ernst.'t W6rd drns mit de dreug-maekerieje.

irve, Erf.Komp niet bie mien op 't drve.

iTrve, Erfgenaam.

Iryen, Erven. w.w.Kun iej ok drven van de oldeoome?

Ā rven, Erfgenamen.As, Als.

As dāt mār goed gidt!Ase, As.

De apels wdrd gaer in de heitease.

Astrant, Brutaal.Hie is zoo astrant, 't ēnde isder van wag.

Azien, Azijn.

Baakern, Bakeren.Baakster, Baker.Babelegoechies, Babbielguigj es.

H6lt op mit oe babbelegoechiesBaene, Baan.

Op 't ēnde van de baene kwamhie te valen.

Bagern, Kuiltjes in het zand ma-ken (door de kippen)

Bāker, Bakker.Bākerie je, Bakkerij.Bakhuus, Kookhuis.Baldaog, Baldadig.

Was t6ch niet zoo baldaogjonge!

Bale, Bal.Balke, Balk.Balkenbriej, Balkenbrij.Balkhaeze, Kat (ironisch) .Bandgdrden, Driejarige wilgen-

takken, die gebruikt wordenam 't strodak vast te maken.

Bandhond, Kettinghond.Banke, Bank.Bānzen, Aanjagen.

Gaot er niet bdnzen; wie kunter umers n6g wel komen.

Baoge, Boog.Baoi, Baai (st6f)Baoke, Baken.Baokens, Bakens.

As 't getiej' verldp muj de bao-kens verzē ten.

Baom, Bodem.Bdrg, Berg.Bas, Bast.Bats, by. nw., Nors (verwaand)

't Is altied 'n batse keenl etas.

4'n Stārke bordel nuump ze wel'n batsen hond.

Batse, Breede schop.Bēbe, Oude vrouw.

Low bēibe nog mdr 's kusen(uitdrinken) .

Bēde, Bed.Bēdekaste, Bedstee.

De zune is onder; noe de b ē de-kaste weer in.

Bedēnken, Van mening verande-ren.Hie hēf em bedach.

Bedēnken, Begiftigen.Hie is in 't tēstemēnt goed be-dach.

Bēdestēē, Bedstee.Bedoe'n, Bevuilen.

Hie bedut em van angs.Bedods, Beduusd.

Hie had em bedois eslaegen.Bedridgen, Bedriegen.Bedrodf, Bedroefd (Bedenkelijk)

't Is bedroēf zoo weinig as hievan de zaeke 6f weet.

Bedutin, Aanduiden.Ik zal 't oe bedurin, hoe iej der't gouwste hunt komen.

Bedutin, Betekenis hebben.Wat hēf dēt kleine bē tien v6lkte bedwin teegenaover zongroot leeger.

Bēēdelen, Bedelen.B'dēke, Beek.

Deur de Zwolse waaterleidingis de bēēke veule minderew6rden.

B ēēker, Beker.Bēēkerd,

Iej bint heite bēēkerd.Beer, Beer.

Door zit 'n grcote beer in diezaeke (hypotheek).

Bees, Beest.Zon bees van 'n keen.

Bēēter, Beter.Bēētern, Beter worden.

Hie bēētert mooi ant

Beevertien, Grassoort.De kiender waaren an 't beever-ties pluken.

B ēēze, Bes.Befiten, Bevitten.Begrāfenise, Begrafenis.Begriepen, Begrijpen.Begrooten, Te veel kosten mee-

brengen.'t Begroot mien um ale daegennaor de kroeg te loo pen.

Begruujn, Begroeien.Behei, Lawaai; drukte.

Maek toch niet zon behei umdie paer cēnten.

Beiern, Heen en weer bewegen.'t Gebeier van de kl6ken. Rombarn beier.

Bekomen, Bekomen.Ik bin nog niet bekomen vande schrik.

Bekomen, Bekomen.Veur hoeveule geld kuw dā tbekomen?

Bekonkeln. In 't geheim bespre-ken.Zie haden die zaeke al lange

van te veuren bekonkeld.Bekwaom, Bekwaam.

Is hie wēl bekwaom veur dā tvak.

Bekwaom, Drankvrij.Heelemaole bekwaom was hieniet toe hie bie ons an kwam.

Belaasdern, Bedrilegen.Truidaa iej wilt mien belaas-dern, zēē Wilem de Koote.

Belaoven, Beloven (verzekeren)Ik belaof oe w ē l, dāk ern 'n pakop zien donder zal geeven, ashie n6g niet ehad h ēf.

Belēēzen, Beinvioeden.Hie w6l mien lēēzen.

Belēg, Voorwendsel (uitvlucht) .Hēj weer 'n belēg um wēg tekomen?

B ēlen, Vodden.Alemaole b ēlen en Wien.

5Beliejenise, Belijdenis.

Deu iej oew beliejenise mdrlilekerd. .

Belien, Balein.Beliēn. Belijden.

Wē lke godsdiēns zolen ze doorbeliēn?

Beliēn, Ondergaan.Noe zal hie 't beliēn.

Balt, Hoop (Hoogte)B a l t, Grote voorraad.

Dan muj ok braaken; aj pan-heerenk ēēt; zon bē lt.

Bemaeken, Legateren.Bemaeken, Toedienen.

Ik zal em 'n pak bemaeken.Bemuūjen, Bemoeien.^ . iej

mitBernuu^ ze^ oe mzt oew eigenbemuūjsels!

Benaem, Vooral.Benaem aj 'n slēchte bors heb,dun muj mit dit weer oppassen.

Benaodeelen, Benadelen.Bane, Mand.

Ddt brank gien eier in de bane.Benul, Besef.

Hie hef der 't flouwste benulniet van.

Bepaoten, Bepoten.Bepdrken, Beperken.Bepraoten, Verleiden.

Ik laote mien niet bepraotendeur oe.

Beraod, Beraad.Berēēkend, Berekend.

'n Berēēkende klant as hie dielo p der nie mdklek in.

Berich, Bericht.Bescheid, Antwoord.

Zoo gouw aw kunt, zuw oe be-scheid doen.

Beschilderen, Beschilderen.Beschriēven, Beschrijven.Beschuut, Beschuit.Basem, Bezem.Besjoecheln, Bedriegen.

Ik zal mien deur oe niet lao-ten besjoecheln.

Beslaon, Beslaan.Iej beslaot 't altied mit 'n gek.

Beslaopen, Beslapen.Besleūten, Besloten.

In besleūten jachtied muj mit't geweer in huus blieven.

Beslot, Geregelde stoelgang.Ik hab gien beslot in 't lief;'k loope ieder keer naor 'thuusien.

Besluuten, Besluiten.Besprēēken, Bespreken.Besprēēken, Bedwingen.

Handrek Jan wol 't peerd be-sprēēken.

Bestaed, Besteed.D'drme stumperd is uutbestaedbie 'n klein boertien.

Bestaoken, Bestoken.Bestaon, Betrekking.

Hie hef 'n bes bestaon.Bestaon, Bestaan.Bestaon, Ondernemen.

Hoe dart hie 't te bestaon.Bestēēn, Besteden.Beteun. Schaars.

Is 't veevoer wel ooit zoo be-teun ewas.Betoeterd, Beteuterd.

Bin ie betoeterd jonge; dat kosveul te veule.

Betrēēn, Betreden.Betraken, Onverwachts aanvallen.

Dat valse kreng kan 'n anderop zon leege meniere betr ēken.

Beu, Moe.'k Bin der beu van.

Beurtman, Beurtschipper.Bewaolschop, Kracht (Fut).

Door is gien bewaolschop meerin.

Bewus, Bewust.Bezēējen, Bezaaien.Bezeiken, Bepissen.

Hie bezeik em van angs.Bezatege, Beklemdheid.

Hie ha f 'n bezatege op de bors.Bezorg, Bezorgd.

Belijden.

Belijden.Belijden.

6

Wie maeken ons bezlirg aoverzien lange uutblidven.

Bezuuken, Bezoeken.Bezuunegen, Bezuinigen.Bie, Bij (voorzetsel) .

Blief iej bie huus?Biebel, Bijbel.Bie de hand, Bij de hand.

't Deerntien is meraekel bie dehand, iej kunt 't huusw ārk ge-rus an cur aover laoten...

Biegeleuveg, Bijgelovig.Bieje, Bij (insect) .Biekans, Bijna.

Hie zal biekans verzeitpen.w ēēn.

Biekaokerieje, Nagerecht (pud-ding) .

Bide, Bijl.Biernidze, Koolmees.Bidn, Bieden.Bidn, Been.

lk zal is in de bidne komen (op-staan) , 't linkerbidn deu mienzeer.

Bidste, Koeien.Hie brēnk de bidste naor deweie.

Biestem ē lk, Biest (melk van pasgekalfde koe) .

Biester, Bijster.Hie is glad in de biester. 't Isbiester donker.

Bieten, Bij ten.Bidze, Bies (plant) .

Wat loop iej t6ch mit die bidzein de mond.

Biezidnd, Bijziend.Biezunder, Bijzonder.Bile, Bilhamer.Bilen, Scherpen van molen-

stenen.De mulder lag tut didpe in denach te bilen.

Bilhaamer, Bilhamer.Bizeleg, Beweeglijk.

't Is zon bizeleg keerltien.Bizeln, Met de staart omhoog

hard door de weide lopen vankoeien.

Blaagen, Kinderen (lastige)Iej h ē b wat te st ē len met dieblaagen!

Blae, Bladen.Door lagen lase blae in 't bock.

Blāksem, Bliksem (uitroep) .Te blāksem, dāt uf hie urn goedclap.

Blaoze, Blaas.Hie had 'n steen in de blame.

Blaozebalge, Blaasbalg.Blaozen, Blazen w.w.Blaozepiepe, Blaaspijp.Blēēkens, Mazelen.Bleeren, Schreeuwen.

Heurt dāt jonk t6ch eensbleeren.

Bleike, Bleekveld.Bleiken w.w., Bleken.Bliej, Blijde.Blieken, Blijken.Bliend, Blind.

In eene slag bliend.Blieven, Blijven.Blikgat, Pijnlijke achterste.Bloeme, Bloem.Blaken, Blaffen.

De hand began onverwachts teblaken.

Bloore, Blaar (koe)Bloore, Blaar (aan de voet).Bloorkop, Blaarkop (koe)Bluistereg, Roodachtig (koorts) .

Zie 114 zon bluistereg kleurtien.Bluujen, Bloeien.Bluusems, Bloesems.Bach, Slechte spijs of drank.

lej konen 't boch haoste nietdrinken.

Boch, Bocht.De weg maeken door 'n sch ārpeboch.

B6d, Keer.leder b6d lap mien de kētenvan de fietse.

Bluajen, Bloeien.

7B o d, Tussenruimte.

Door is niet veule bad tusen dekaste en de schoorsteen.

Boat, Boek.Boek, Buik.Boekslaegen, Hijgen (paard) .

Wat stiet ddt Bier door te bock-slaegen.

Boekweite, Boekweit.Boesekool, Witte kool (kabuis-

kool).Boks, Tochtig (geit) .

De geite is boks.Bokse, Broek.Boksen, In orde maken.

Dat h ēj gouty veur mekaereeboks.

Bole, Bol.De zune is 'n gluūjende bole.

Bole, Stier.Boleg, Tochtig (koe) .Bolen, Tochtig zijn van de koe.Bolken, Bulken (schreeuwen)

De koēne leupen te balkendeur de weie.

Bolken, Bersten.Hie balk van geld.

Bolee, Bout (strijkijzer) .Bolee, Stuk vices.Bomhoed, Groote hoed.

Wat doej toch mit die grootebomhoed op.

Bonke, Bonk (groot stuk) .Boomleupertien, Boomklever.Boone, Boon.Boord, Baard.Boorendvol, Boordevol.Boors, Baars.Barg, Borg (waarborg)Borg, Gesneden varken (man-

netje).Borger, Burger.Bars, Borst.Boselen, Worstelen.

Wie haden der heel wat meete boselen.

Boschop, Boodschap.kuj ok ēfenties 'n boschop

doen?Boskaazie, Bosschage.B o ter, Boter.B ots, Eensklaps.

Zie kwamen mit ddt verdragzoo bots veur den dag.

Bouwen, Vertrouwen.Iej kunt der niet op bouwen.

Bouwen, Ploegen.Bouwen en ēgen ddt ziej veulein 't naojoor.

Bouwmeistertien, Kwikstaart.Braake, Bouwvallig huis.

'n Olde braake.Brandereg, Branderig.Brandnēētel, Brandnetel.Brandschoone, Brandschoon.

Of hie wel heelemaole brand-schoone is, ddt betwiē f el ik.

Brao, Bureau.Braobant, Brabant.Braoke, Vlasbraak.Braome, Bremstruik.Braon, Braden.B ra a n, Wenkbrauwen.Brēēken, Breken.Breien, Breien.

Ik breie 'n paer blukies kousen.Breūderties, Gebakken aardappels

mit de schil (In Twello: breu-derkes) .

Breur, Broer.Brief, Brij.

De brief was zoo dune; iej ko-nen der wēl dwdrs mee aoverden'eerd hēn spiejen.

B ri e j en, Brouwen.In Zwolle briejt ze alemaole.

Broas, Broeds (kip).Braēk, Broek (kleedingstuk)Broēk, Laag grasland bij de Ve=

luwse Weteringen.Broēkland, Laag grasland.Broen, Bezwaarlijk.

lei muten. 't niet te broenmaeken.

Broene, Bruin.Broene, Bruin (paard) .

8Dāt kan de broene niet trēken.

Braes, Schuim.'t Broes ston em veur de mond.

Broezen, Schuimen (opkomen)'t Vet begint te broezen.'t Grēs broes de grond uut.

Bruge, Brug.Brulefte, Bruiloft.Brumel, Braambes.Bruud, Bruid.Bruzids, Broeds.Brutijen, Broeien.Bruujgom, Bruidegom.

As 'n bruud en bruujgom naor't gemeentehuus gaot dan z ē tze in de krante wel der D.V.bie. Grādus zēē, dat beteikentdes voormiddags.

Bruun, Bruin.Brutin, Broeden.

Kipen muten drie waken bruin.Buizen, Jagen.

Gaot er niet buizen achter 'tvee in de weie.

Bukenk, Bokking.Bulsenk, Bunzing.Bund'er, Hectare.Bungel, Lumrnel.

'n Bungel van 'n jonge.Bungeln, Bengelen.

De schaesens die bungelt emop de ruge.

Buntels, Droog gras.Buntels bint p6len dreug grēs,die mit Paosen 6febrand w6rd.Ddt nuume zvie schr ēmen.

Buse, Bus.Buuje, Bui.

it Buuie rēēgen zol niet tenonpase komen.

Buuk, Buik.Buul, Buidel.Buut, Buit.Buuten, Buitenplaats.Buuten, Buiten.

't Is soms buuten wārmer asbinen.

Buitten, Branden (droog gras) .

Mit Paosen gaot de kwaovēntegraeg builten en schrēmen.

Daegen, Dagen w.w.Hie wil em veur 't gerēchdaegen.

Dade, Neer.Smiet oe daele. Gooit dāt dinh'S um daele.

Daes, Daags.Daes ziej em niet op straote.Is dāt oe daese of oe Zundesepak?

Dambord, Dambord.Daod, Daad.Daoder, Dader.Daoje, Meisje met langzame be-

wegingen.'t Is ZOT1 daoje van 'n deerne.

Daoneg, Danig (zeer) .Hie hēf der daoneg van langesehad.

Dārde, Derde.De dārdendaegse ,koorse.

Dāre Dar (bij insect) .Dārm, Darm.Dārp, Dorp.Dārtiene, Dertien.

Mit dārtien man an taofel gaonis niet geraon, as der mār veurtiene op stig.t.

Dā rtel, Dartel.Dāse, Das (kleedingstuk)Deit, Dat.Daweln. Dauwelen.

Dat dauweln van die kienderdoor zoi iej mud van w6rden.

Deege, Terdege.Hie h ēf der te deege achter henezēē ten.

Dēēgen, Degen.Dēēken, Deken.Dēēken, Dak.

'n Rieten dēēken op 't huus iswarm.

Dēē le, Deel (lemen dorsvloer)Deerne, Deem.

9De oldste deerne hē llb eurmoeder.

Dēk, Dekens (bed) .Wat hē b iej 'n bēlt dēk aover.

Deilen w.w., Delen.Dē le, Del (laagte) .Dēmlbeg, Dampig (paard).

'n Dēmpeg peerd begint gouwte boekslaegen.

Dēne, Den (boom) .Deugde, Deugd.

Hie schiken em tut deugde.Deu j, Dooi.Deujen, Dooien.

't Kan vriēzen; 't kan deujen.Deup, Doop.Deupen w.w., Dopen.Deur, Door.

Jonges iej muten mien nietdeur de roge loopen.

Deurdodn, Afboeken.Deurdoēn, Kwiitschelden.

En dan worden die pach marweer deuredaon.

Deure, Deur.Deurhēn, Doorheen.

De reepen bint niet shirk ge-nog, 't peerd giet er deurh ēn.

Deurslag, Zeef (voor natte waren) .Deuze, Doos.Dezien, Dozijn.Diaeken, Diaken.Diek, Dijk.Diēnen,, Dienen.

Woor mut dat veur dienen.Didns, Dienst.

Die deerne h ēf door 'n merae-kel b ēste didns.

Diēpe, Diep.Dieraazie, Slecht vrouwmens.Diesel, Distel.Dike, Dik.Disen, Deze.

Aj mien vraog welken kids iej,dan zeg ik: disen liek mien 'tb ēste.

Dode, Stuk vuil, dat nit de wondhangt of uit de aars.

Dodegat, Nestkuiken (jongstevan de kinderen) .

Doedeldoib, Slaapkop.Bēē ter 'n kreegelkoib as 'n doe-deldop.

Doem, Duim.Ddt h ē f hie uut zien doem ezeū -gen.

Dodrak, Slechte kerel.'t Is 'n mine puter, 'n grootesmeerlape, 'n smiesterd, in ēdnwoord 'n do ērak.

Doestereg, Dof van geest, slaperig.Ik bin de heele dag 'n b ē tiendoestereg.

Doestern, Sluimeren.Slaopen is 't woord niet; ik zatezon b ē tien te doestern.

Doēve, Duif.Dol, Duizelig.Dolen, IJlen.Donderpdde, Jonge kikvors, larve

van een kikvors.Doomnie, Dominee.Door, Daar.

Hie lig door goed.Doorantoe, Buiten rekening gela-

ten.Ddj van de volmach gebruukemdk heb, ddt is tut door antoe, mdr ddj yonder getuugen debrandkaste nao ezien h ēb, kuniej niet verantwoorden.

Doore, Dooier.Doormee, Daarmee.Doorne, Doorn.Doorume, Daarom.Doiben, Doppen w.w.

De vrouwe was an 't beuntiesdoiben.

Dopenkachel, Doppenkachel.Ongeveer 1880 stookten deboekweitgrutters de kachel metboekweitdoppen.

Dors, Dorst.Dd rsen, Dorsen.Dorsteg, Dorstig.Dorven, Durven.

1 0Douwtrēēn, 's Morgens vroeg wan-

delen.'t Douwtrēēn op Heemelvaers-dag is deur de fietsen uut demoēde erāk.

Drach, Dracht (van een koe)Drach, Dracht (kleding)

De 61derwē tse drach, zoo as inOldebroēk en Staph6rs blif nogw ē l bestaon.

Drāchteg, Drachtig (vee)Draegen, Dragen (vracht) .Draegen, Dragen (kleren) .Draegen, Drachtig zijn (koe) .Dramen, Dwingen.

Och jonge pot er t6ch nietsjēnken en dramen, 't gebeurttdch niet, iej bliēf in huus.

Drao, Traag (weerbarstig)'t Is 'n drao keen; altied dw ārsen teegen 't heil in.

Draod, Draad.Draodnēēgel, Draadnagel (on-

hebbelijke vent) .Drēējen, Draaien.Drēējschuute, Draaimolen.Drēgen, Dreggen.Drēk, Etter (wand).Drēle, Loszinnig meisje.

't Is zon drē le van 'n deerne.Drēm, Haast.

Wat hq t6ch 'n drēm; iej kunter t6ch nog b ēs komen.

Drēnzen, Dwingen (van een zeu-rig kind) .Wat giēt dāt kiend der t6chdrēnzen.

Drielase, Term vrouwelijke hand-werken.

Driepāpe, Koe, die met drie spe-nen melk geeft. 'n Ziekelijk beest.Aj de mēlk naor de febriek datdan w6rd al oe ko ēne driepāpe.

Drieste, Driest (brutaal) .Drieten, Schij ten.

Loop en drieten (loop heen!) .Drietert, Schij tert.

Zon bange drietert.

Drif, Drift.In drif doe j'altied wat door iejlaeter spiet van h ē b.

Drif, Vaste stoffen in het watervan de rivier.

Drif, Brede weg, waardoor kuddenschapen gedreven werden.

Dril, Beweeglijk vleesproduct.Drodve, Druif.Dronkend, Dronken.Dr6sen, Vluchten.

Hie is mien gaon dr6sen.Drumpel, Drempel.Drup, Drop (voor de hoest) .Drup, Druppel.

Iej hē b 'n drup an de neuze.Drupen w.w., Droppelen.Dubeld, Dubbel (bijwoord)Dubeltien, Dubbeltje.Dumeleg, Dom.

Hie is niet dumeleg.Dumeleg, Oudachtig.

Olde mēnsen w6rd in de regelwat dumeleg.

Dune, Dun (bijwoord)'t Leup em dune deur dearms.

Dunken, Dunken.Mien dunk, iej mosen mienm ār is betaelen.

Duudelek, Duidelijk.Duugen, Duigen (vat)Duuken, Duiken.Duuker, Duiker (Man) .Duuker, Duiker (waterdoorlaat) .

De duuker was verst6p.Duum, Duim.Duupoo, Dupe.Duun, Duin (heuvel) .

Duiden.Ik zal oe 't uut duftn, hoe iejder 't gouwste kunt komen.

Duuraabel, Duur.Die lēēvenswiēze is veul teduuraabel.

Duuren, Duren.'t Duurt mien veul(s) te lange.

Duuren, Uithouden.

Iej konen der niet duuren van de stank.

Duuster, Duister. Wie kent 't duuster streuchien niet?

Duuster, Onduidelijk, onzeker. 't Is 'n duustere zaeke mit die lêêge èfèktentromel.

Duuvel, Duivel. Dwdreln, Dwarrelen. Dwdrg, Dwerg. Dwars, Dwars.

Hie kwam uut de dwarswèg. Dwars, Tegenstrevend.

Altied mut hie teegenpraoten; zon èchte dwarskop.

E Ech, Echt (zuiver).

Is dat 'n èchte dieamant.

Èch, Echtvereeniging.

Èchel, Dwarskop. 't -Is zon èchel, altied teegen 't heil in.

Êchscheien, Echtscheiden.

Êêk, Azijn. Zoo zoer as êêk.

Eek, Eikenschórs. Eekertien, Eekhorentje.

Êêkster, Ekster.

Êêmpe, Mier (insect).

Êêmpeg, Dwars (v.e. meisje). 't Is zon êêmpeg dink.

Eenderhandeg, Wat ongesteld. Eerbêêze, Aardbei. Eerde, Aarde.

Hie hèf 'n heernel op eerde. Eerde, Zand.

'n Hoop eerde lag der in de hóf.

Eerns, Ernst (jongensnaam). Eerns, Ernst.

't Wórd eerns wit 't wal'fk.

11 Eerpels, Aardappels. Eerpelkralen, Vruchten van de

aardappel. Eers, Eerst.

Die eers kump, eers maelt. Eers, Aars (achterste). Eersien (naakend), Anemoon

(sneeuwklokje).

Êêten, Eten.

Êêven, Even. De êêven nummers links.

Êêvenólder, Iemand van dezelfde leeftijd.

Êêvenwéls, Evenwel.

Êêverddse, Hagedis.

Èfen, Even ('n klein poosje).

Èfenties, Even. Hie is mar heel èfenties in diens ewès.

Eigengereid, Eigen gesponnen en geweven.

Eigengereid, Onaangenaam te-genwerkend. 't Is altied 'n eigengereide knul ewès.

Eigens, Zelf. As hie 't eigens mos doén zol der niet . veule van terèchte komen.

Èigenste, Zelfde. Door hèj 't eigenste gezaanek van gistem weer.

Èle, El (maat).

Èlebaoge, Elleboog.

Èlfe, Woekerbeestje in de huid van koeien.

Èlks, Elk. Wie kreegen der elks eene.

Èlsem, Els. Mit èlsem en pikdraad.

12

Elve, Elf (getal) .

žnde, Eind.

Ende, Afstand.'t Is 't heel ēnde naor Maastrich.

žnk, Menigte akkers bouwland.De Hoornder ēnk. De Horst-hoeker ēnk.

Estolten, Gestold.Is 't v'ē t al estolten?

žstrik, Vloersteen.Euliekra pe, Oliebol.Eūverjase, Overjas.

FFaazel, Geslachtsdeel van een koe.Febriek, Fabriek.Fēēkse, Feeks.Fees, Feest.

't Was 'n mooi fees.Feesten, Feesten znw.

De feesten zvaaren al langeo f eloo pen.

Feeter, Schoenriem.Feile, Dweil.Femiele, Familie.Fen u us, Fornuis.Fesoēn, Fatsoen.

Kun iej oe feso ēn niet holen?Fiedeldans, St. Vitusdans.Fief, Net, correct.

't Is 'n fief keerl tien.Fiejoēle, Viool.Fien, Fijn.

Goed fi;en emaelen.Fien, Fijn (gereformeerd) .Fien, Tenger.

't Is 'n fien keerltien.Fienaol, Finaal.Fiestereg, Guur (Nat) .

't Is fiestereg weer.Fiester, Koudkleum.

't Is 'n kol f f iester.Fiet, Fijt.

De fiet an de vinger.Fietse, Rijwiel.

Fietsien, Klein beetje.Fiken, Vingers.

Bliē f der o f mit de fiken.Flamboozen, Frambozen.Fldrden, Flarden.Fleermuus, Vleermuis.Flēp, Zuip.

Hie is ooreg an de f l ē p.Flodermutse, Floddermuts.Flonkern, Flonkeren.Fluite, Fluit.Fluum, Fluim.Fluustern, Fluisteren.Foeke, Fuik.Foekepot, Rommelpot.Foeksen, Met een stopnaald naai-

werk verrichten.Wat gaoj der toch foeksen.

Foe p, Kracht (waarde)De pep is der uut.

Foēsel, Jenever.Foestert, Doffe knal.

Wat 'n dof geluud gif zon foes-tert.

Foetern, Foeteren (brommen)Het foetern h ēlp oe niks, dejonge dut 't toch weer.

Foke, Bril.Fokseern, Forceeren.Fors, Fors. .Fotse, Wis.

Stop der 'n fotse heuj in.Fraoi, Fraai.Frēteern, Konijnen vangen met

een fret.Friemeln, Bevoelen (de geslachts-

deelen) .Fromelen, Kreuken.

Iej verfromelt ddt pepier heelemaole.

Fuiste, Zedelooze vrouw.Futsien, Klein beetje.

GGaaie, Lijzige deern.

't Is zon gaaie van 'n deerne.Gaaien, Genoegen doen.

Ddt gaaien em.

13Altied mār riēn en uutgaon;ddt gaaien ern.

Gaapen, Gapen (geeuwen) .Hie gāp van honger.

Gaavel, Hooivork.Gaegel, Gagel.Gaer, Gaar (gekookt) .Gaer, Verstandig (slim) .

't Is 'n gaere snuiter.Gaern, Garen (verzamelen) .

Ik mose h ē lpen eerpels gaern.Gale, Gal.Galpen, Schreeuwen. (znw.)

Hie gaf drie galpen.Gāngeln, Lopen te luieren.

Ale daegen raw gāngelen lan-ges de w ēg en zv ārken, hoo m ār.

Gank, Gang (vertrek)Gank, Beweging.

Zie konen de mesiene m ār nietan de gank kriegen.

Ganks, Aan de gang.Hoelange bint ze noe al ganksen opschieten doet ze nog niks.

Ganze, Gans.Gaon, Gaan (zich verwijderen) .Gaon, Lopen.Gaon, Bewegen.

De kl6ke hef 'n half joor egaonen noe h ēf hie al 'n heele tiedestaon.

Gaostok, Gaanstok (wandelstok)Gārde, Gard.Gārste, Gerst.Gūrve, Garf (bos korenhalmen)Gas, Gast.Gas, Schoof (koren) , zes garven.Gasterd, Slechte kerel.

Wat hef mien die loeder tOchte paken ehad, zon gasterd!

Gat, Achterste (kont) .Wie kēnt mien gat in de stad?

Gebeuren, Gebeuren.Wat kan mien gebeuren.

Gebloord, Geblaard.Gebruuken, Gebruiken.Gedachtenise, Gedachtenis.Gedaonte, Gedaante.

Gedich, Gedicht.Gediejen, Gedijen.Gedien, Gordijn.Geda, Buitenplaats.

Van wie is dāt mooie gedo ē.Gedrānken, Medicijnen (drankje) .Gedrungen, Gedrongen.

Wit stiēt cirg gedrungen, d ā t kande pertieje k6sen.

Gēēl, Geel.Gale zuch, Geelzucht.G ē loor, Taaie vleessoort.

(oneetbaar) .Geeltien, Geeltje (meisjesnaam) .Geere, Geer (handwerken)Geerne, Gaarne.Geertipe, Geer (driehoekig stuk) .Gees, Geest.Gees, Ziel.Geesem, Hongerig (geeuwhonger)Geeve, Gaaf (solied) .Geeve(te), Te ge,ef (voor niemen-

dal) .Gavel, Gevel.Geil, Vruchtbaar (ook wellustig)

't Is 'n geile deerne.Geiseln, Geselen.Gekheid, 't Tegengestelde van ernstGelanterieje, Patten en pannen.Gē ldeg, Duur.

De b6ter was vroger ooreg gē l-deg, mār noe lick 't nārgens op.

Gē ieg, Galachtig.'n Gē leg schaop.

Gē legārste, Geelgors.Geleuve, Geloven.Geliek, Gelijk.

As twee rutizie h ē b, hē b ze ale-beide geliek.

Gelieke, Gelijk.Zie kwamen te gelieke an 'tēnde.

Geliekenise, Gelijkenis (verlorenzoon) .

Gate, Jong wijfjesvarken.Geluud, Geluid.Gemach, Mannelijk geslachtsdeel.

'k Schup oe veur oew gemach,

14aj niet weggaot.

Gemak, Gemakkelijk.Mit gemak haelt hie de heugte.

Gemak, Zoetjes aan.'t Word mit gemak tied um 'tvee op te haelen.

Gemak, Rust.Holt oe gemak.

Gēnder, Ginds.De koēne loop door gender inde leege weie.

Gēne, Ginds.An gēne kante zit iej b ēē ter;'t is hier wat tochteg

Genēēgen, Genegen.Geneeren, Zich voedsel verschaf-

f en.De schaope muten eur ok allanges de weg geneeren.

Geneūl, Gezeur.Mut ddt zē l f de gene ū l van gis-tern weer beginen; gaot noemdr is speulen jonge.

Genog, Genoeg.Gēn te, Gent (mannet j esgans)Geraem te, G eraam te.Geraos, Geraas.Gerēch, Gerecht.

Zie mosen naor Zwolle veur 'tgerēch.

Gerēchtelek, Gerechtelijk.Zie hēb ern gerēchtelek 't huusu u t ezē t.

Gereel, Gareel.Gerei, Gereedschap.

Mit 't mēlkgerei op de koorenaor 't land.

Gerizeleveerd, Besluitvaardig.Gerneelen. Garnalen.Geroes, Geruis.

Wie heuren zon geroes in deschoorstien.

Geruch, Gerucht.'t Geruch giet er, ddt 't kiend.van em is.

Gerus, Gerust.Ik bin nooit gerus as hie mit demootor uut is.

Gleuf gerus, ddt hie oe 't nooitvergif..

Geschaopen, Geschapen.Geschiedenise, Geschiedenis.Geschik, Geschikt.

't Is 'n heel geschikte keerl, ajern stile zien gank laot gaon.Zol hie geschik wēēn veur ddtzwoore wdrk.

Geschrif, Geschrift.Gesluns, Vuil, verrot vlees.

Zie haden bie jufrouw Daaver-vē ld gesluns an de b ē le ehangen.

Gēspel, Gesp.Gestaodeg, Gestadig.

De gestaodege boer bouwt dedker.

G ēste, Gist.Gēste in de panekoeke.

Getuug, Paardentuig.Getui'cgen, Getuigen.Getuūgenise, Getuigenis.Geū le, Geul.Geur, Geur.Geuren, Geuren.Geū te, Houten, waterleiding,

(molen) .De geū te kon 't waater haosteniet ofdraegen.

Geū te, Goot (voor 't regenwater) .Geū te, Vertrekje in boerenwoning

voor 't melkgereedschap.Gevaer, Wagen of kar.Gevaerte, Gevaarte.Gevēcji, Gevecht.Gevoor, Gevaar.

As iej h ēleg word is 't gevooraover.

Gevuūl, Gevoel.Gevuiclen, Gevoelen (mening) .Gewag, Bericht.Gewaer, Gewaar.Gewaog, Gewaagd.

't Is gewaog urn mit zon stormnog aover den iesel te gaon.

Gewēēterd, Gewaterd (dennen-hout).

Gewei, Ingewand van varken of

koe. Gewich, Gewicht.

Varkens baoven 't gewich wilt ze in Londen niet hèmen.

Gewieks, Slim. Hie is gewieks; hie löt em niet máklek te paken némen.

Gewörm, Gewurm. Dat gewörm um veur an te ko-men is toch belachelek.

Gewulf, Gewelf. Door was 'n gewulfte kèlder in 't huus.

Gewuul, Gewoel. Wie haden muujte um uut 't gewuul van de meenegte weg te komen.

Gezichte, Gelaat (aangezicht). Gezichte, Gezicht.

In 'n oogenblik was hie uut 't gezichte.

Gezólten, Gezouten. Gezweuren, Gezworen. Giegeln, Zachtjes lachen.

Die beide deernties hèb altied wat te giegeln.

Giene, Geen. Gier, Uier (koe) . Giespel, Hoefijzer (zelden gebruikt) Giespeln, Hardlopen.

Ik zal de peerden aover 't darp laoten giespeln. Iej mosen die vènte is zien gies-peln, toe de vèldwachter der an kwam.

Giételink, Lijster. Giézel, IJzel.

De giézel zit an de boomen. Giézeln, Gijzelen.

As hie niet betaelt, dan zuw em giezeln.

Gineraol, Generaal. Glad, Knap (slim).

't Bint glade voogels. Glad, Volstrekt.

't Is glad verkeerd, door kump niks van terèchte.

Glad, Duidelijk.

15 Dat is nog al glad.

Gladjaanes, Pientere vent. Zon gladjaanes, hie is ze ale-maale nóg te glad óf ewès.

Glaesien, Glaasje. Glaezen, Glazen.

't Glaezen wórsheurntien. Gleuve, Gleuf. Gliew, Vlugge, slimme en onbe-

trouwbare vent. Glimsmeer, Schoensmeer. Gloeperd, Gluiperd. Gloeps, Onverwacht.

Hie kan 'n ander zoo gloeps be-trèken.

Gluûjen, Gloeien. Gluujend, Gloeiend.

De gluujende Gait. Gluujendeg, Gloeiend.

Dan bin iej der gluujendeg bie. Gluurn, Gluren. Goferd, Goffer.

De goferd ontzut er niet eene. Góld, Goud. Gólve, Golf. Gölpe, Straal. Gölpe, Gulp (v.e. broek). Gons, Groeikracht wekkende stof

(gunst). Door zit niet veule gons in de grond.

Goocheln, Goochelen. Goodine, Godin. Goor, Goor (vuil).

De bèden, de gerdienen, 't zut er alemaole êêven goor uut.

Goorne, Garen (draden). Göpse, Handvol (met twee handen) Görgeln, Gorgelen. Göries, Vuile vent.

'n Onbetaemeleke göries. Górte, Gort. Graavine, Gravin. Grdchte, Gracht. Grdfte, Gracht. Gramietereg, Kwaadaardig, nors.

Hie zut der altied zoo gramie-tereg uut.

16

Grdndereg, Grommend.Hie is altied zoo grdndereg.

Graod, Graad.Graot, Graat.Greepe, Mestvork.Gres, Gras.Greū len, Zich verheugen (groeien)

Hie greū lt in 'n andermans ver-driet.

Greute, Grootte.Griendereg, Huilerig.Griendereg, Guur (vochtig).

't Is griendereg weer.Grienen, Schreien.Gries, Grijs.Griēte, Griet.

Hoekes Griē te.Griewel, Rilling.

De griewel giēt mien aover degroewel.

Gwiēzeln, Griezelen.Iej griēzelt der van.

Griēzels, Griezels.De griēzels loop mien aover deruge.

Gri f , Grift.De Grif lap van Aapeldoornenaor Heerde.

Grit, Gemakkelijk.Zoo grif zal dat niet gaon.

Grinte, Grint of grind.Grinte, Meelsoort (grof)Groēvenbrood, Ronde broden.

voor 't begrafenismaal.Gromen, Brommen (kwaadaardig) .Gromen, Kleine vuiltjes in 'n

drank.Door driēf gromen in de melk.

Grondereg, Onaangenaam vansmaak.Zon olde kdrper smack altiedgron d ereg.

Groot, Voornaam.'t Is een groot man.

Groot, Gereed.De boerine had de boter groot.

Groote boonen, Tuinbonen.Grumechien, Klein stofdeeltje.

Door drif 'n grumechien in demē lk.

Grunte, Visje.Wie kēnen in vroger tied Grun-ten Geert niet?

Gruntel, Grendel.Grupe, Leiding voor vuil water.Grupe, Groep (in de koeienstal)Grupe, Greppel in de, wei.Gruujen, Groeien.Gruūn, Groen (kleur).Gruūn, Groen (onbeschaafd) .Gruūn, Knolgroen voor de koeien.Gruūnte, Groente.Gruus, Gruis.Gruu.zelem ēnten, Gruizelementen.Guur, Guur.

HHdchen, Hijgen.Hdcheln, Kibbelen.

Ieluu hē b altied wat te hdchelnrriit mekaere.

Haegel, Hagel.Haegelslag, Hagelslag.Haene, Haan.Haerhaamer, Hamer om de zeis

te scherpen.Haern, De zeis scherpen.

Haern door muj oe veur waern,nadr strieken en w ēten, ddt kanoe gien boer belēten.

Haerspit, Puntig ijzer waar de zeisop gelegd wordt bij 't scherpen.

Haerstrik, Voorwerp waarmeelangs 't scherp van de zeis ge-streken wordt, om ze scherperte maken.

Haeze, Haas.Hake, Hak (hiel)Hake, Werktuig om suikerbieten,

aardappels enz. van onkruid tezuiveren (hakvruchten)

Halfscheid, Helft.Door gunk meer as de halfscheid

,fo.Hals, Sukkel.

Wat bin iej toch 'n groote hals.

17Hals, Keel.

Den hals deu mien zeer.Hāndeg, Handig.

Hie is hāndeg mit ale wārk.Hāndeg, Waarschijnlijk.

Hie kan hāndeg honderd joorw6rden.

Hank, Buitendijkse langwerpigekolk langs de Usel.

Hanse, Handschoen.Haok, Orde.

't Is niet in den haok mit dieschuldbek ēntenise.

Haoke, Haak (voorwerp) .Haol, Ketting, waaraan de ketel

boven het vuur hangt.Haope, Hoop (verwachting)Haos, Haast (spoed)

Hoe meer haos, hoe minderspoēd.

Haoste, Haast (bijna)Hie had 't peerd 't vrēē ten haos-te 6feleerd.

Haoze, Kous.In de haoze zaken (geannuleerdworden) .

Hārbārge, Herberg.Head. Hard.Hārden. Harden.Hārden, Uithouden.

Ik kon 't er niet langer h ārdendeur die vervlufikte kl ē tspreuties

Hārdstike. Totaal.lej bint hdrdstike dood aj vanzon heugte naor onder komp.

Wake, Hark.Hārm, Harm.Hārmpien, Hermelijn (wezel) .Hārs,Hārs, Herfst.

Weet iej waj bint, 'n groot h ārs-kalf.

Hārsens, Hersens.Hārt, Hert.Hārte, Hart.Hārtelek, Hartig.Haspel, Onhandige vent.Haspeln, Tobben.

Hē bereg. Inhalig.'n Hē bereg kiend.

Hēchen, Hechten.Hakel, Tegenzin.Heer, Heer (mijnheer) .Heer, Heen.

Wie gungen der heer um tehē lpen.

Heerboer, Heerboer.Heerenk, Haring.Heet, Heide.

'n Heetplage (Heidezode)Heeten, Toestaan (waarin 'n waar-

schuwing schuilt) .Ik heete 't oe urn der an tekomen.

Hēēveg, Hevig.Hē 'ēvel, Hevel.Hēge, Haag.Heil, 't Goede.

Hie is noe net aliied teegen 'theil in.

Heilaver, Ooievaar.Heister, Heester.Heistern, Geweld maken.

lej gaot der veuls te veule heis-tern mit de kiender in de schode

Heite, Heet.Hēke, Hek.Hēksenmelk, Wolfsmelk.Hē le, Hel.Hē leg, Toornig.

Mār die keenl die slat er nogyule hē leger op.

Hē lpen, Helpen.Hēmdr6k, Borstrok.Hēmp, Hemd.

Die 't eerste vern ēmpHef 't achter in 't h ēmp.

Hēn, Heen.Ik zal der ēfenties hēn gaon.

Hēndoen, Heendoen.Woor iej niet 6f kunt door mujmee hēndoen.

Hēne, Hen (kip) .Hēngs, Hengst.Hē te, Hine.Hētseg, Hitsig.

18Heuf, Hoofd.Heugen, Hagen (bij publieke

veiling) .Heugte, Hoogte.Heujen, Hooien.Heujaper, Hooihoop in 't hooi-

land.Heūken, Haken (in spanning zijn)

't Wil der heūken um de cēntenbinen te kriegen.

Heū ltien, Kleine ketting, waaraande ketel hangt.

Heuren, Horen.Ik heuren der van op.

Heurntien, Horentje (insect) .Heurntien, Kleine horen.

Um 't glaezen wdrsheurntienstuuren.

Heūven, Hoven.Gaot is mit mien achter de he ū-yen.

Heuzen, Hazen (w.w.)Hiepe, Hakmes (hiep)

Boonenst6ken anschiirpen mitde hiepe.

Hiēten, Toestaan (half en half ge-lasten) .Ik hiete 't oe urn ze der alemaoleuut te jaegen.

Hilde, Hooizolder.Hipse, Been met vlees van een

varken.Hisen, Ophitsen.

Onze Gait Jan zal oe de hondwel is anhisen.

Hoed, Huid.Ik bin al 'n paer daegen slechin de hoed.

Hoed, Hoed.Hoeke, Hiel.

op 't hoeke ziten (op de hurken)Hoenderdief, Kippendief.Hoerbeer, Mannetjesvarken dat

66n te,eltbal ontnomen is.Hdfsta, Hofstede.1161der, Houder (pen) .Hdlt, Hout.H6lten, Houten.

Die dwarsh6lten bint verdt.Platen, Houten.

Door stond 'n halten geb6w-chien.

Halten, Stijf.'t Is zon halten keerl.

Hondebloeme, Paardebloem.Hooge, Hoog.

Hie sprunk wel drie voet hooge.Hoor, Haar.

Zien hoor is heelemaole gries.Hoorne, Horen.

Hie bleus op 't hoorne.Hapien, Hopje (lekkers)Harken, Hurken (znw.) .

Zuw door is neer harken.Harken, Hurken.Hartien, Poosje.Hui, Water op karnemelk.

Hui is kārnemelks b6rge, (d.w.z.A is borg voor B, B voor C enC voor A) .

Huistereg, Winderig.'t Weer is 'n b ētien huistereg.

Hulpe, Hulp.Humel, Kind.

't Is 'n kleine humel.Huneg, Honing.Hutseln, Schudden (op en neer) .

't Kleine wiefien hutseln achterem an op de stoomfietse.

Hoeden (vee) .Gērechien wdl liever naor 'nwasmeule; schaope hu ūn, zēē ze,was zon schande veur 'n deerne.

Huurjaeger, Stalhouder.Huus, Huis.Huusien, W.C.Huūzen, Huizen (w.w.) .

Mit de schoonmaek hutize wiehier miir.

Ieker, Uker.Iemen, Hijgen.

It Kiend mut zoo iemen op 'tbarsien.

Iempien, Krekel (bij de oven) .

19Iep, Olm.Ierlandsch, Binnenlands.

Ierlandse roge.les. I Js.Myer, IJver.I ēzeg. IJzig.Iēzer, IJzer.Ime, Im (bijenkorf)Impdmpien.

Als 'n kleine wijsneus 'n zekerwerktuig niet kēnt, dan wordthij wel eens voor den gēk ge-houden en krijgt hij op zijnvraag ten antwoord: 't is 'n im-pampien op 'n eū lie meultien.

Inespdnen, Uitgerust.Iej bint mit ddt nieje pak goedinespdnen; iej kunt er lange meetoe.

Ink, Inkt.Inraeken, Inrakelen.Inschriēven, Ondertrouwen.Inschuunen, Tot jets aanzetten.

't Is gemeen urn Jan ddt in teschuunen.

I n teegen. Tegemoet.Aj de wēg naor ons huus nietweet, dan zak oe wel 'n ēntieninteegen komen.

Inteeren, Minder kapitaalkrachtigworden.In de lēste vief joor bin 'k ooregineteerd.

JJaegen, Jagen (wegjagen) .Jaegen, Jagen (op jacht zijn) .Jak, Jurk van boerin (jak) .Jakern, Hard laten loopen.

Hie hē f ddt peerd heelemaoleo fejakerd.

Jan, Jan.Hie is heelemaole baoven, Jan.

Janao, Johanna.Jandoedel, Klare jenever.Jaopek, Japik (Jacob) .Jeug, Jeugd.Jeū p, Jacob.

Jeū pien, Rood vruchtje van dedorenha,ag.

Jich, Jicht.Joech tern.

Die deerne kan ddt joechterenmit de vēnte mdr niet laoten.

Joken, Jeuken.Jonchien, Jongetje.Jonge, Jongen.Joodine, Jodin.Jooreg, Jarig.Jutmutsen, Sint Juttemis.

Mit Sunt Jutmutsen as de kalverop 't ies dans.

^

Kaekeln, Kakelen.Kaenes, Groot beest (hond) .

't Is 'n heele kaenes.Kaerte, Kaart.Ka f meule, Wat de „wēējer" betee-

kende in de grutterij.Kalkoene, Kalkoen.Kamenēt, Kabinet.Kamp, Stuk bouwland.

Die kamp hē f niet veule ope-brach.

Kane Kan (koffie)'n Groote kane mit ko f ie.

Kdnteln, Kantelen.Kooken, Koken.Kaolen, Kolen.Kape, Kap (dak van de molen)Kapc, Dak (van een huis)Kape, Kap (hoofddeksel).

'n Boerinne mit 'n kape.Kapsiender, Kapucijner (erwt) .Kaptaol, Kapitaal.Kdrke, Kerk.Kdrmen, Kermen.Kdrmse, Kermis.Kdrn, Kern.Kdrne, Karnton.Kdrnemelk, Karnemelk.Kdrnen, Karnen.Kdrse, Kers.Kdrstied, Kersttijd.Kdrsvdrs Kersvers.

20Kārven, Kerven.Kaskenaade, Drukte (leven) .

Maek toch niet zon kaskenaade.Keeren, Vegen.

Keen den eerd is an.Keerse, Kaars.Katel, Ketel.Keeze, Kaas.Keie, Kei.Keleeraa, Cholera.Kelēnder, Kalender.Kē lke, Kelk.Kemeel, Kameel.Kēmen, Kammen (met de luize-

kam) .Kemile, Kamille.Kenaelie. Kanarie.Kenaelie, Schreeuwerige vrouw.

Zon kenaelie van 'n wief.Keneel, Kaneel.Kenon, Kanon.Kepae, Kapel (vlinder) .Kep6t, Kapot.Kēten, Ketting.Ketier, Kwartier.Keu, Varken.Keitker, Koker.Keun, Varkens.Ketier, Kwartier.

Drie mooie keun lagen in 'tschot.

Keuper, Koper (metaal)Keur, Keur.Keurn, Keuren.Keitterboer, Keuterboer.Keuze, Keus.Kezien, Kozijn.Kide, Hit.Kiefte, Kievit.Kielen, Kittelen, kietelen.Kiend, Kind.Kienen, Kiemen.

Eerpels zonder kienen kompniet op.

Kiesien, Kalfje.Kieskawer, Kieskeurige bij 't eten.Kif, Ruzie met de mond.

Zal die kif noe eens uut w ēēn.

Kikerslibe, Kikkere,itj es.Kikert, Kikker.Kipe, Kip.Kipse, Vrouwenmuts (Oldebroek)Kistentuug, Zondagse kleren.Kitsen, Ketsen (ook slaan) .

Gaot er niet altied kitsen opdat peerd.

Klabaetsl Uitroep.Klade, Klad (inktvlek) .Klade, Klad (wat geen waarde

heeft), ook hoeveelheid.Hie brēnk der de klade in.

Kladereg, Nat, regenachtig.'t Is ale daegen mār kladeregweer.

Klaegen, Klagen.Klampen, Leer onder klompen

slaan.Klamppinen, Pluggen. (houten

pennetje waarmee een stuk leeronder de klomp geslagen wordt.

Klaover, Klaver.Klaph6lt,, Dun stuk hout.

Hie is zoo maager as 'n klaph6lt.Klapst6k, Kapstok.Klārk, Klerk.Klasen, Klissen.

Zie hank as klasen an mekaere.Klātsen, Kletsen.Klebaets, Klebaets! door veul hie

op de konte.Kleeraazie, Kledingstukken.Kleertnaeker, Kleermaker.Kleever, Klaver.Kleineeren, Kleineren.Kleistern, Klepperen (hard lopen) .

1k w6l de peerde aover 't dārplaoten kleistern.

Klēpe, Klep.Kleur, Kleur.Kleur, Kleur.Kleurn, Kleuren.Kleuven, Kloven.Kliejn, Boekweitdoppen.Kliere, Klier.Klikspaone, Klikspaan.Klinke, Deurklink.

21

Klinke, Kling.Zie hē b ze alemaole aover deklinke ejdg.

Kloeke, Klokhen.Kloete, Kluit.

0 jonge vrēēt mdr op 't is mdr'n kloete.

Klo f, Kluit.'n Klo f biejen an 'n tdke.

Kloke, Klok.Kloke, Klokken.Klokhuus, Klokhuis.Klonte, Klont.Kloore, Klare (jenever).Kloorloeder, Louter.

't Is k'oorl.oeder vleis.Kloove, Kloof.Kl u i t, Troep mensen.

De heele kluit zit achter slot.Klungel, Minderwaardig werktuig.Klungeleū le, Jenever met stroop.Klu pel, Knuppel.Kluūzenaer, Kluizenaar.Knaegen, Knagen.Kndre, Knar (oude, man, oude

boom) .Kndrsetanden, Knersetanden.Kndsebot, Kraakbeen.Kndster, Slechte levens- of genot-

middelen.Ddt is andere tebak as kndster.

Kn ēch, Knecht.Knēēn, Kneden.Knēēvel, Knevel.Knibeln, Kibbelen.Kniene, Konijn.Kn ie pert,, Gierigaard.Knieptange, Nijptang.Kn i d zen, Kniezen.Knipe, Knip (geldbeurs)Kni pmutse, Witte muts van boerinKn i pslag, Laagte in 't wagenspoor.Knodven, Kluiven.Knadven, Knuisten.Knodven, Zwaar werk doen.

Door is heel wat an te knodven,'t is 'n heel kdrwei.

Knokel, Kneukel.

Deur knokel en bos gaon.Knole, Knol.Knolgruicn, Knollengroen

(veevoeder).Knooien, Knoeien (slecht werk

doen) .Knooien, Knoeien (buitenechtelijk

met een vrouw geslachtsgemeen-schap oef enen) .Hie knooien mit de diensboode.

Knote, Knot (sajet) .Knotern, Kneuteren (kreuken)Kno tern, Op hardhandige wijze

omarmen.Ik zal oe eens knotern.

Knuchen, Kuchen.Knu f eln, Knuffelen.Kn u p, Knoop (in een touw, in de

zakdoek) .Dodt 'n knup in de zadoek, clanvergēēt iej 't niet.

Kod, Koe.Kod ke, Koek.Koele, Kuil (aardappelen) .Kodne, Koeien.Koeraazie. Moed (courage).Koeren, Kirren (duiven)Koers, Koers.Koestern, Koesteren.Koetse, Koets.Kodze, Kies.Kodze, Lomperd.

't Is 'n groote kodze.Kokerd, Kokker of kokkerd.Kokhalzen, Braakbewegingen

maken.Ddt, walgelek gedod, iej zolender van kokhalzen.

Kolbeitel, Kolbeitel (koubeitel)Kold, Koud.Kolde, Koude.

Ik kan b ēdter teegen de koldeas teegen de zudrmte.

Kolde, Kou (winterhanden).De kolde in de handen is lasteg.

Kold f iester, Koudkleum (iemanddie bang is voor de koude) .

Kole, Kol (witte plek voor de kop

22van een koe of paard)

Kome, Kom (drinkbak) .Kompaab el, Bekwaam.

Zol hie veur dā t wārk wel kom-paebel wan.

Koms, Komst.Konte, Kant.

Hie zē ten de konte teegen detuun.

Kontrein, Buurt (streek) .In die kontrein was hie heele-maole niet bek ēnd.

Koonek, Koning.Koonekriek, Koninkrijk.Koor, Troep mensen.

't Is altied 't zē lfde koor, &it 'szundes door de boel kump op-schēpen.

Koor, Koor (muziek-, zang-)Koord, Koord.Koore, Kar.Koorne, Korrel.Koorse, Koorts.Kdp, Spreng (beek) .K6pkuikelen, Kiopje duikelen.Kdrf, Korf.K5rke, Kurk.Kdrste, Karst (wand) .Kdrste, Harde laag.

Door zat zon hārde karste inde grond dat iej der mit deschupe niet deur konen komen.

Kdrt, Kort (in tegenstelling vanlang) .

K6rt, Haksel (voor 't paard) .K6Irt, Kort (in stukken)

Kuj mien dāt briēfien van hon-derd gulden ok kort maeken.

K6rten, Korten (minder salaris ofpensioen toekennen)Zie wilt de gepēnsieoneerdenk6rten.

KOrtens, Onlangs.K6s, Kost (spijs) .K6sen, Kasten (onkosten)

Dan loop de k6sen baoven 'tgewin.

Kdster, Koster.

Kastern, Licht werk verrichten.Wat dut hie noe, noe hie gienvas weak meer h ēf? Och nietveule, zon bētien kdstern in deh6f.

K6sthuus, Kosthuis.K6svrouwe, Kostvrouw.

Ke,utel.Kouse, Kous.Kouwe, Kooi.Kraaie, Kraai.Kraanewaeken, Met veel onder-

brekingen van den slaap dennacht doorbrengen (wegens ziek-

.

Ik h ē b de heele nach ligen kraa-newaeken.

Krabe, Krab (met de nagel).Kraben, Krabben.Krach, Kracht.Krach, Waarde.

De krach is der uut.Hie kēnt de krach van 't geldniet.

Kraege, Kraag.Kraeken, Kraken.Kraene, Kraan (water) .Kraene, Kraan (hijschinstrument) .Krafte, Karaf.Kralen, Koralen (om de vrouwen-

hals) .Krange, Krang (niet passend)

Aj krange aozen h ē b, wint danmār.

Krange, 't Tegengestelde van wel-willend.Altied dwārs, altied krange.

Krange, Krang (tegengesteld) .De krange kante was baoven.

Krankiel, Moedig (ferm) .Wat heult ze eur krankiel toe ded6kter eur zēē dāt ze niet weerbēē tern kon.

Krante, Krant.Kraom, Kraam (bevalling) .

lej komp n6g in de kraom vande zuneklipse.

Kraome, Kraam (kermis) .

23Door stond mdr eene kraomeop de kdrmse.

Krap, Niet geheel voldoende.Iej haden reel iets meer kunenbestēlen 't is wel 'n bē tien krap.

Krape, Slot.Door zat 'n golden krape an debiebel.

Krape, Oliebol.Kras, Flink (van een grij saard)Krasgat, Spleet in de vrouwenrok

waarachter de vrouwenzak hangt't Krasgat was dichte en ēējd entoe kon ik niet bie de naoszak.

Krēējen, Kraaien.Kreemer, Kramer.

-Wat op is, koop gien kreemers.Krēnseln, Begin van het kalven

der koe; bewegingen door barens-wee&L

Kreuze, Klokhuis (appel)Kribe, Krib (van een kind) .Kribe, Waterkering in rivier.

Wie kēnt de kozakenkribe. niet?Kriben, Vlechtwerk in de sprengen.Kriegen, Benadelen.

Mit die handelzvieze krieg iejoezēl f 't meeste.

Kriesebe"ēzen, Kruisbessen.Kriet, Krijt.Krike, Kleine kers.

'72 Klein keerltien nu ūmp ze okreel eens krikien.

Krink, Kring.Door was 'n krink urn de zune.

Krinte, Krent (vrucht) .Krinte, Gierig mensch.Krintereg, Krenterig (gierig) .Kroone, Kroon.Kro pe, Krop (salade)Krope, Krop (kip) .

De krope zat nog vol voer.Kro pen, Volhouden.

Zie konen 't niet kropen.Kro pla pe, Kroplap (borstlap voor

een vrouw) .Kruke, Kruk (van de deur) .Kruke, Kruik (drank) .

Kruke, Iemand die zijn werk nietkan verrichten; die zijn vak nietkent.

Krukeleg, Sukkelend (ziekte) .Krukeln, Sukkelen (ziekte) .

Hie begon ooreg te kruketen, 'twas niet b ēs meer mit em.

Kruud, Kruid (gewasy.Kruitdereg, Veel kruiderij bevat-

tend (eetwaren) .Kruitderieje, Kruiderij.Kruudhof, Bloemtuin bij boerderijKruudmoes, Karnemelkspijs met

rozijnen, kervel of andere groen-te en stroop.

Kruujeg, Net gekleed.'n Kruujeg vēntien.

Kruujen, Kruiden.Beerenborger kruujen bint goedveur de maege.

Kruujen, Kruien (rivier-ijsgang)Kruūn, Kruien (kruiwagen)

Ddt gat volkruūn dat hē f ooregwat in.

Kruus, Kruis (van Golgotha) .Kruus, Kruis (in de broek)Kruut, Kruit (springstof) .

't Kruut dreuge holen.Kruuwaagen, Kruiwagen.Kui, Varken, big.

Mien snee brood an 't kui.Kuiern, Wandelen.Kuikeln, Duikelen; buitelen (over

de kop gaan) .De kiender waaren an 't kopkui-keln.

Kulen, Foppen.Zie bint door noe toch slim

ekuld;Noe h ēb z' een doomnie mit 'n

bult.Kunsten, Slechte daden.

Die kunsten van em die k ēnewie al lange.

Kus, Kust.Kuuken, Kuiken (jonge kip) .Kuuken, Domme vent.

't Is een groot kuuken.

24Kuule, Kuil.Kuulen, Rollen (van ballen, knik-

kers, enz.) .Kuum, Stil (het tegengestelde van

opgewekt) .Hie was kuum, iej konen zien,dāt 't lange niet goed mit emwas.

Kuupe, Kuip.Kuure, Kuur (dwaasheid) .

As hie die kuuren hēf, Virg Gedan mār op.

Kuut, Kuit (van 'n vis) .Kuute, Kuit (van het been) .Kwaalie, Lijzige vrouw.

Zon kwaalie van 'n deerne.Kwabe, Dikte.

Hie had zon kwabe an de kantevan de k6p.

Kwaeken, Kwaken (kikkers)Kwakeln, Kwakkelen (winter) .Kwakeln, Sukkelen.

Goed baler is hie niet; mārhead ziek is hie ok niet; 't blifkwakeln mit em.

Kwaken, Gooien.Hie kzvak der de bod mār neer.

Kwaksen, Vallen.Hie kwaksen op de konte.

Kwalster, Groote voorraad uitge-spuugd slijm.

Kwaod, Kwaad.Kwaod, Kwaad, slecht.

't Is 'n kwaod geval.Kwaole, Kwaal.

Hie h ēf 'n naere kwaule, de da-ters weeten der 't rēchte ok nietvan.

Kwaolek, Kwalijk.Nēmp mien niet kwaolek,ik zoo laete home.

Kwārt, Kwart.Kwas, Kwast (verven) .Kwas, Fatterige vent.Kwasteloorem, Dwaze kunsten ver-

tonende vent.Kwēēken, Onkruid in bouwland.Kw ēne, Onvruchtbare vrouw.

Kwē tse, Pruim.Kwielen, Fluimen.

Hie hēf soms blodd an de kwie-len.

Kwiet, Kwijt.

Laben, Kletsen (kwaadspreken) .Lae, Lade.Laen, Laden.

Hie h ēf te veule op de kooreelaen.

Laen, Laden.De laen zaten vol geld.

Laete, Laat.Laf, Laf (spijzen) .Laf, Bang.

't Is 'n lafe keen.Lāker, Lekker.Laks, Lui.Lamenaadeg, Niet goed in iorde

(ongesteld) .'k Bin zoo lamenaadeg, 'k weeteniet wat mien sch ēē lt.

Lampe, Lamp.Lamstraal, Slechte kerel.Langen, Geven.

Lank mien de pooke is an.Langes, Langs.

Zuw is langes de Koerbargloo pen.

Lank, Lang.Hie is wel drie ē le lank.

Lanteerne, Lantaren.Lanter, Landheer.Laoge, Laag.

Door is 'n goeie laoge mds ope-komen.

Laoten, Laten (nalaten)Laoten, Aderlaten.Las, Last (dertig mud) .Las, Last (vracht) .

Die las is te zwoor veur datwaegentien.

Las, Overlast.Ik hē b veule las van heufzeerte.

Late, Lat (plank) .Leb ēndeg, In hoge mate.

25

't Was leb ēndeg slech weer opde reize.

Lēder, Ladder.Lag, Ledig.Leege, Laag (in tegenstelling van

hoog) .De w6lken dreeven leege.

Leege, Gemeen (slecht)'n Leege streek um die man derzoo in te laoten loo pen.

Lapel, Lepel.Leer, Leder.Leer, Leer (voorlichting)

Bie welke baas bin iej in deleere ewes.

Leere, Leer (godsdienstrichting)'n Doomenie, die de goeie leere72 iet verkondeg.

Leerenlape, Zeemleer.Leern, Leeren.

1k zal oe leern bie mien de apelsw ēg te haelen.

Leerze, Laars.Lēēven, Leven.

Wat hē b iej an oe lēēven?Lēēven, Lawaai.

'n Laven as 'n oordeel.Lē 'dyer, Lever.Lēēvern, Leveren (sturen)

Veur wake pries kun iej ze mientavern.

Lēēzen, Lezen.Lēge, Cloaca (kip) .

De kipe NI de lege uut.Lēge, Laag koren op de dorsch-

vloer.'n Lēge helpen darsen.

Lēkaazie, Lekkage.Lēken, Likken.

Onlangs.Lē t, Belet (w.w.) .

Wat lē t mien.Leitg, Ledig.

Opt6ch van leitge p6rtemenees.Leups, Tochtig (teef) .Leuven, Gelooven.

'k Wil 't niet leuven.Lich, Licht (gewicht) .

Lich, Licht.Tusen lich en donker.

Lichen, Lichten (onweer) .Lichen, Lichten (licht worden

'S morgens) .Lichte, Bretel.Lichveerdeg, Lichtvaardig.Lid, Deksel (ketel) .Lief, Lijf.Liek, Lijk (doode) .Liekdoorne, Likdoorn.Lieke, Quitte.

Wie bint n6g lange niet lieke.Lieke, Gelijk.

De schaole lieke maeken.Lieke, Bij tijd (klok)Lieken, Gunstig zijn.

Dā t zol mien lieken.Lieken, Gelijken (portret) .Lieken, Gelijk maken.

't Akertien lig an bulten, wiezult 't lieken.

Liekstēē, Litteeken.Liem, Lijm.Liemen, Lijmen.Liemgārtien, Lijsterval.Lidn, Lijden (pijn) .

Hie mos 'n boel lidn.Liende, Lijn (touw) .

De schipersvrouwe leup in deliende.

Liende, Leidsel (paard) .Lienzaod, Lijnzaad.Lidre, Lier (takel) .Lieseerte, Buikpijn.Lieste, Lijst.Liester, Lijster.Lievenheerszuūntien, Lieveheers-

beestje.Lipe, Lip.Lipen, Schreien.Loch, Lucht (bewolking) .Loeder, Slechte kerel.

Die loeder h ēf mien bedreūgen.Longe, Long.Loodlaper, Dunne knoop van wei-

nig waarde.Laot em niet meedoen streekien

26gooien, h ie hē f niks as lood-lapers.

Looge, Laag.As die sneelooge mdr is weg is.

Look, Uien.Looperieje, Buikloop.Loopschuute, Meisje, dat veel op

't pad is.Lore, Lor (vod)Lds, Los.

De hond leup lds.Lds, Open.

Doēt mien de deure is Ids.Ldsen, Lassen.Ldsies, Losjes.Luch, Stank.Luch, Lucht (hemel)Luchen, Lichten.

Za'k oe bie luchen?Luchen, Luchten (vertrek)

Wie zult die kaamer is luchen.Luchte, Lantaarn (stal) .Lus, Lust.

't Is 'n lus veur de oogen.Luukes, Buiten schot (onopge-

merkt) .Hie heult em luukes.

Luūn, Luiden.Zie mosen tweemaol daes dekloke luftn.

Luure, Luier.Luus, Luis.Luustern, Fluisteren.

Zak oe is wat luustern.Luustern, Luisteren.Luūze, Luizen.Luiczebasen, 'n Soort scherts.

'n Koopman in aolsvēlen enluūzebasen.

Luiczebos, Gemene vent.Luiczen, Luizen (van luizen ont-

doen) .Wie zo l t oe is l u iizen (bij 'tkaartspel winnen)

^

Mach, Macht.Maege, Maag.

Oe maege is nog wel ooreg goed.Maeken, Maken..Maeken, Benadelen.

Zie maek oe niks.Mael, Meel.Maelen, Malen.Maenen, Aanmanen tot betaling.Maenen, Manen (van een paard) .Maltēnteg, Zeurig.Mdneg, Menig.Mdnegsten, Hoeveel (datum).

Den welken mdnegsten h ēw vandaege?

Mankzaod, Gemengd zaad.1Vl a o l, Maal (maaltijd).Maol, Maal (keer) .

De eerste maol luk oe ddt nooit.Maond, Maand.Maone, Maan.Maote, Maat.

Hie is onder de maote.Mdr, Maar.

Hie h ē f mdr 'n paer ant aovereholen.

Mdrekaole, Meerkol.Mdrg, Merg.Mdrgen, Morgen.Mdrk, Markt.Mdrken, Merken.

Mdrk iej niks? ik vrieje mit oe.Mdrse, Mars (van de marskramer) .

Hie NI ooreg wat in de mdrse.Mdrtelaer, Martelaar.Mdrteleg, Klagend.

I3elēēf, knikereg, mdrteleg.Md rtel n, Martelen.Mdrteln, Tobben.

Wat h ēj toch te mdrteln.Mas, Mast.Mate, Mat.Mdtsel.n, Metselen.Mee, Alcohol van honing.

'n Paer glaezen mee, door kuniej bēs dronkend van worden.

Mēējen, Maaien.Mēēkien, Meisje.Mēēl, Me,el.Mēēleg, Melig.

27Bēste eerpels, zie bint goedmēē leg.

Meelenspier, Soort grashalm.Mēēlwarm, Meelworm.Meenens, Ernst.Meepēnek, Meepenning.

De deerne hēf de meepēnekweerume brach, zie giet 'n anderwēges diēnen.

Meer, Meer (in tegenstelling vanminder) .

Meer, Meer (water) .Meerderw ēgens, Op meer plaatsen.

Hie hēf meorderw ēges prebeerdde m ēnsen op te lichen.

Meere, Merrie.Meert, Maart.Mēē ten, Meten.Meetdken, Meelokken.Meewe, Meeuw.Meimulder, Meikever.Meister, Meester.Meizutintien, Madeliefje.Mē lkrike, Melkrek (rek voor melk-

gereedschap) .'t Mēlkrike stiet op zied van 'thuus.

Meneer, Mijnheer.Meneuvels, Manoeuvres.Mēnse, Mens.Mēnsenschiew, Menschenschuw.Merē le, Morel.Mesister, Manchester (stof voor

kledingstukken).Mē t, Gehakt vlees (voor de worst) .Mē twdrs, Metworst.Meu, Moe (vermoeid)

'k Bin 's aovens altied zoo meu.Meuje, Tante.

Hie ging naor Miene meuje.Meule, Molen.Meulenheuf, Molenhoofd.Meulenpeerd, Paard van den

molenaar.Meulenpeerd, Grote vrouw.

Zon meulenpeerd van 'n wief.Meziek, Muziek.Michel, Nare vent.

Michel, wat doej hier t6ch.Mien, Mij.

Hie zal mien niet te pakennēmen.

Mien, Mijn.Dā t is mien huus.

Mienen, Mijnen (Steenkolen)Hie wārk in de mienen.

Mienen, Aimijnen (verkoping) .Miēnen, Bewegingen met ogen,

neus, mond.Ja, miēnen maeken, dāt kun iejgoed.

Mienen, Mijne.Dāt bint de mienen en die an-dern bint van oe.

Mier, Afkeer.Ik heb der 't mier an um altiedveur em klaor te staon.

Miers, Onaangenaam zoet.Miete, Mijt (hooi).. •Mieter, Sodom (scheldnaam) .

't Is 'n valse mieter.Milde, Milt.

Hie h ēf 't an de milde.Min, Slecht.

Iej bint mien te min um mit oete praoten.

Mine, Wijfjesduif.Mine, Slechte.

't Is zon mine keen.Mine, Min (vrouw als voedster) .Minegheid, Kleinigheid.

't Is gien minegheid, mit dekoonegine epraot te h ēmen.

Minezeeren, Verminderen.Iej mosen &it kroegloopen m āris 'n bē tien minezeeren.

Mise, Mis (slecht, verkeerd)'t Is 'n mise boel door; 'n gladverkeerd zaekien.

Mit, Mee.Gaoj van aovend mit naor demeziek?

Mit, Met.Hie is 't mit mien eens, dAt 'tmis mut loo pen.

Moēd, Wed.

Hie hē f der gien moēd toe urnddt zaekien is goed an te paken.

Modde, Mode.Iej bint mit die hodd achter demodde.

Modder, Moeder.Hoe heet oe modder?

Modlband, Muilkorf.Mods, Boerenkool.Mo f e, Mof (kledingstuk).Mogelen, Heen en weer kruipen.

Kleine kiender lik graeg in 'tzand te mogelen.

Mokel, Meisje.'n Paor oorege mokels zage wiedoor.

Moor, Bijenkoningin.I)e moor begon te fluiten.

Moor, Moederkonijn.'n Moor mit vief jongen.

Moord, Moord.Morg, Merg.

Zon morgpiepe door bint demanschenēēters gilt op.

Mot, Vuil van de vloer.Krieg sto fer en blik en vēēg ddtmot is op.

Mot, Ruzie.Die mansen hab noe nat altiedmot mit mekaore.

Mote, Zeug (varken) .Mote, Insect (de mot in de jas)Mothol, Bewaarplaats van appels.

De jongens begonen eur mothdlan te sprēēken.

Motrēēgen, Stofregen.Mouwe, Mouw.Mude, Mud.

De apels kos drie gulden 't mude.M u f, Door 't vocht bedorven.

De roge is 'n b ē tien muf ezvor-den.

Mu f en, Stinken.Jonge, iej muf ooreg, hej dereene laoten gaon?

Muge, Mug (insect) .Muite, Moeite.

Ik hab der veule muite mee

28ehad urn ddt dink op de goeieplaetse te kriegen.

Muizen, Knoeien met 't eten ophet bard.Och kiend wat gaoj der tochmuizen mit die eerpels.

Mulder, Molenaar.Mundeg, Meerderjarig (mondig)Muse, Mus (vogel) .Mutse, Muts.Mu it, Moede.

Hie pas wel op dat hie niet muūword.

Muitjlek, Moeilijk.Muūjte, Moeite.Muūre, Muur.Muus, Muis.Muiczen, Muizen vangen.

'n Mooie kate; mdr muūzen, hoomdr.

Muūzen, Mest in de bouwvoorleggen.Ik mose hal pen mu ūzen en door-ume bin ik uut schodle ebleeven.

NNaave, Naaf.Nach, Nacht.Nachens, Des nachts.

's Nachens gonk hie der altiedop uut.

Nachmeere, Nachtmerrie.Naekend, Naakt.Naeme, Naam.

Mien naeme hab ze veranderd.Naer, Naar (akelig) .

Zeurt mien niet langer an dekop; ik zvorde der naer van.

Nagoosie, Negotie.Nao, Na.

De wienter nao niejoor dieduurt altied lange.

Naod, Naad.Naoder, Nader.

't Kump naoder.Naolde, Naald.Naor, Naar.

Hie gidt altied laete naor bade.

29Naos, Naast.

Naos ons woont 'n be hanger.Naoszak, Zakje, waarin de boerin

de zakdoek bergt.Nāre, Nar.Nē be, Vogelsnavel.Nee, Neen.Nēēgel, Nagel.Nēēgelh6lt, Rookylees.Neegoosie, Negotie.Nēējen, Naaien.Nēējster, Naaister.Neer, Neer.Neereg, Naarstig.

Hie is al 'n uur neereg beezegewēs mit 't uutzuūken van diemande mit beunties.

Neetoor, Kwaadaardig ventje.Neeten, Luizeneieren.

Zon neetoor, iej kunt em niksvraogen of iej krieg 'n dwārsantwoord.

Nēēve, Neef.Nēke, Nek.Nēs, Nest.Nēs, Kwaadaardig meisje.

Zon nēs, wat dörf ze niet teegencur moeder te zēgen!

Netuure, Natuur.Netuure, Aard.

Door zit 'n verkeerde netuurein dat kiend.

Neudeg, Nodig.In oorl6gstied kan 'n mēnse al-tied niet kriegen wat hie neudeghēf.lk heb oe neudeg (ironisch)

Neudeg, Noodzakelijk.Wie muten veur de wienter neu-deg wat an 't dak laoten doen.

Neug, Noodzakelijk.Ik mose zoo neug 'n kleine bood-schap dodn.

Neugen, Nodigen.Hie lat ern graeg neugen.

Neitien, Zeuren.Gaot er niet neitlen en zaaneken.

Neuze, Neus.

Nichte, Nicht.Niej, Nieuw.Nieje doen, Nieuwsgierig maken.

't Zal mien 's nieje doen 6f hiezal clan, wat hie beloof h ēf.

Niejoor, Nieuwjaar.Niejs, Nieuws.Niemelk, Pas gekalfd.

Waneer mut die koe niem ē lkw6rden?

Niere, Nier.Mit awe niere kuj lēēven.

Niesent, Van voren af.'k Mude van niesent beginen.Van niesent zēge wie in Heerdeniet vaeke.

Niets, Nijdig.Nikk6pen, Nikken.

'n Vrēndelek m ēnse, zie nik-k6pen ons toe, toe wie curteegen kwamen.

Niks, Niets.Noe, Nu.Noes, Noest (boom) .None, Non.Noord, Noord.N6pe, Nop (pluis) .

St6p mār 'n n6pe grēs in 't gat.N6rs, Nors.N6stereg, Brommig.

't Is 'n n6sterege keen; iej kuntnooit wat goed bie em clan.

N6stern, Brommen (vitten)Gaot er niet altied n6stern enfiten.

Nate, Noot (vrucht) .Nufe, Nuf.

Zon nufe van 'n deerne, wat ver-beeld ze cur wē l.

Nuumen, Noemen.Nuuren, Drachtig zijn (in 't laat-

ste stadium van melkvee) .Nuūver, Krap, zuinig, ook netjes.

'n Nuftver ventien.

0Odle, Nachtvlinder.

De nachtuil (vogel) wordt „kat-

30oae" genoemd.

O ēre, Oer (erts) .

bfbraoke, Afbraak.De verkoop van de dfbraoke h ēfniet veule opebrach.

bfgank, Ontlasting.Mēnsen mit maegbloedege h ē b 'nzwārte 6fgank.

bfgaon, Staat maken.Op zien preuties kuj niet df-gaon.

bfgestomp, In hoge mate.Ofgestomp mooi.

Ofniefeln, Afhandig maken(stiekum) .Laot oe t6ch ales niet 6fniefeln.

bfriken, Omheinen (met dennen) .In 't veurjoor muw de weie 6f-riken.

Ofstēēken, Doorsteken (de beekwal) .Bie 't dfstēēken van de b ēēkekump der meestal n6g al aol veurden dog.

Ofstilen, Annuleren.

Ofstēllen, Afstellen (stilzetten) .Hej de pompe 6festē ld?

Ofstēlen, Annuleeren.Wie muten dāt bezullk mār df-stē len.

Ofstrien, Een mening ontnemen.1k laote 't mien niet 6fstrien,dāk 't briēfien hier neer elēghē be.

Oft6ken, Bedelend nemen.Laot oe t6ch niet ales 6ft6ken.

Ofvrēēn, Een weide omheinen.(omvreden) .

'n Weie goed 6fvrēēn verkumpruuzie mit de buuren.

0 k, Ook.Giet oe vrouwe ok mee?

bid, Oud.

Older, Ouder (vader of moeder)Mien 6lders waaren der teegen.

Older, Lee ftij d.Hie is van mien 6lder.

bldereg, Ouwelijk.Hie begint er 6ldereg uut tezieen.

blders, Ouders (vader en moeder) .Zien 6lders hēf hie nooit ekēnd.

0 72 begunen, Onbegonnen.'t Is onbegunen w ārk.

Onbeh6len, Onbehouwen (lomp) .Zon onbeh6len kuuken h ēj n6gnooit ezidn.

Onbelēēf, Onbeleefd.Onbeschof, Onbeschoft.Onbeslis, Onbeslist.0 n bestarven, Onbestorven.0 n betrouwbaer, Onbetrouwbaar.Onbezunen, Onbezonnen.Onbezwoord, Onbezwaard.Onbach, Slechte waar (bocht) .0 ndēnteleke, Ordentelijk.

In 't ondēnteleke h ēf hie em 'tan 't verstand ebrach.

Onderdoems, Met anderen spre-kend iemand terecht wijzen.Zoo onderdoems zēē hie em dewoorheid.

Onderhdld, Onderhoud (reparatie)Onderh6ld, Onderhoud (gesprek) .Onderh6len, Onderhouden (ver-

zorgen) .Onderich, Onderricht.Onderkomen, Onderkomen (oncler-

dak) .Die gien onderkomen h ēf, kumpal lichte bie de pelietsie te rēchte

Onderschrif, Onderschrift.Ondervienen, Ondervinden.Ondervraogen, Ondervragen.Onderwēgens, Onderweg.

31Hie h ēf em onderw ēgens ddtbrie f ien egeeven.

Onderwies, Onderwijs.Ondoch, Ondeugende jongen.Onēch, Onecht.Onēēven, Oneven.Ongel, Vet.Ongelēēgen, Ongelegen.

Woorume kom iej altied op zonongelēēgen tied; ik mut der n ē top uut.

Ongeliek, Ongelijk.Iej hēb ongeliek, 't is niet woorwaj zēk.

Ongeliemp, Ongelijmd (pap ier) .Ongenaodeg, Ongenadig.Ongenēēslek, Ongeneeslijk.Ongeneug, Ongenodigd.

Aj ongeneug komp, dan weet iejniet of iej w ē lkom bint.

O ngeriēm p, Ongerijmd.Ongerus, Ongerust.Ongeschik, Ongeschikt.Ongestaodeg, Ongestadig.Onkloor, Onklaar (defect)

Mit oe gepruts is 't heele dinkonkloor erdk.

Onkruud, Onkruid.Onlēēsbaer, Onleesbaar.Onmeugelek, Onmogelijk.Onmundeg, Onmondig.Onneuzel, Onnozel.Onpertiejdeg, Onpartijdig.Onraod, Onraad.Onrēch, Onrecht.Onrus, Onrust.

Old van daegen en zat van onrus.Ontevrēēn, Ontevreden.Ontlaoten, Dooi (lichte)Ontmaeken, Onterven.

Hie h ē f zien heele femielie ont-mdk.

Ontruumen, Ontruimen.Ontuch, Ontucht.Ontwieken, Ontwijken.Onweer, Onweder.O nweersbuu je, Onweersbui.Onwies, Onwijs.

O nzich baer, Onzichtbaar.Ooge, Oog.Oogenbraon, Wenkbrauwen.Oogs, Oogst.Oome, Oom.Oopenboor, Openbaar.Oor, Oor.Oore, Ader.Oore, Aar (koren) .Ooreg, Aardig.Ooreg, Beduidend.

Hie hē f der ooreg op verspeuld.Oorend, Mannetjesduif.Oorend, Arend (jongensnaam) .Oorlog, Oorlog.Oorn, Aren lezen.Oort, Aart.Oos, Oost-Indi^.O osgd nger, Koloniaal.O o te, Oude moeder.O ozew ol, t, Onnozele (domme) vent.

Iej bint toch zon o,ozewolt.O pbrēngen, Opvoeden.

Ik h ēb die beide jonges ope-brach zonder ze ooit 'n klap teh ē ben egeeven.

O pbrēngen, Opbrengen (politie) .O pbrēngen, Met de oogen dicht

staan (verstoppertje) , daarnazoeken.

O pēēten, Opeten.O pen to p, Geheel.

Hie is opentop 'n meneer.NO per, Opper (hooi) .Ophaelen, Afhalen.

Ik zal oe mdrgen komen op-haelen.

O pn ēmen, Opnemen.Opneuker, Klap (opstopper) .

Ik gaf em 'n opneuker.O p pasen, Opwachten.

De vēldwachters bint an 't op-passen of der zonder fietsplaetiesereen word.

Oprech, Oprecht.Orgelis, Orgelist (organist) .

bse, Os.

32

Pāde, Pad (dier)Pādestoēl, Paddestoel.Paer, Paar.Pampeln, Kwakzalveren.

Wat hē b ik al epampeld, alerleimidelties hēk al prebeerd.

Pane, Pan.Panheerenk, Panharing.Paol, Paal.Paosen, Pasen.Paote, Wilgentak, die in de grand

gepoot wordt en waaruit 'n pep-pel groeit.

Paoten, Poten.Pāpe, Speen van 'n koe.Pdpel, Peppel (populier) .Pārse, Pers.Pdrtie, Sommige.

An pārtie mēnsen weet iej nooitwaj der an hē b.

PēēpermUll t, Pepermunt.Pēēperndte, Pepernoot.Peerd, Paard.Peere, Peer.Peeze, Pees.Pē legārste, Gepelde gort.Pē lse, Pels.Pēne, Pen.Peries, Parijs.Pērmetaosie, Familie (parentage) .

Hie is n6g van de pērmetaosie.Pertieje, Partij.Pertrē t, Portret.Pēs, Pest.Pēte, Pet.Petridze, Patrijs.Peuk, Kleine jongen.Pieje, Monnikspij.Pidke, Piek.Pielānte, Eend.Piele, Pijl.Pielebaoge, Pijlenboog.Pieleman, Penis.Pieloo, Stof voor boerenkleding-

st uk.Pielstārt, Paard (in grutterij).

De pielstārt en de bolstārt.Piene, Pijn.Piene, Moeite.

't Is de piene niet weerd.Pienekdtel, Gierigaard.Pienetēnsie, Kwelling.

't Is oe pienetēnsie.Pieooters, Luizen.Piepe, Pijp.Piepzak, Angst.

Hie zat in de piepzak.Pidre, Regenworm.Pidre, Darmworm.Pi&eg, Wormstekig.Pidrenverschriker, Borrel.Pik, Pek.Pile, Pil.Pine, Pen (sluiting).

Hēj de pine op 't raem edaon?Pingeln, Afdingen.

Gaot er toch niet pingeln.Pinh6lt, Soort hout.

Ik bin ok niet van pinh6lt, dachiej dāt mien vrouwluu niksschēē len kunt?

F'inke, Pink (jonge koe).Pip, Pip.Pips, Bleek.

Zie zut er erg pips uut; is zieniet goed in orde?

Pirkse, Perzik.Pise, Urine.Pisgridte, St. Margriet (hondsda-

gen) .Pit, Penis.Plaete, Plaat.Plaetiēzer, Plaatijzer.Plaetse, Plaats.Plage, Plag.Planke, Plank.Plantaazie, Plantage.Plante, Plant.Plaoge, Plaag (ziekte).

Hie NI 'n naere plaoge.Plaogen, Plagen.Plich, Plicht.Pluum, Pluim.Pluures, Pleuris.

33Pluus, Pluis.

't Is der niet pluus.Pode, Vervuiling (onaangename

toestand) .Hie zdt heelemaole in de pode.Hie ēt em in de pode.

Podek, Pudding.Poedeln, Wassen.Poeier, Poeder.Poeiern, Poederen.Podlen, Peulen.Poemel, Knoop (van een soldaten-

jas) .Poenie, Ponnie (paard) .Poeren, Peuren (paling) .Poes, Puist.Poesen, Zuchten.Poestereg, Onooglijk.Poestereg, Licht ongesteld.Poestert, Onzindelijke vrouw.Poetse, Grap (poets) .

Wie zult em 'n poetse baken.Po f en, Borgen.Po f ert, Grote pudding.Pokel, Romp.

De kolde zit mien in de pokel.Pol, Struik (gras)

Strontpolen vrēēt de koene nietgraeg.

Polka, Soda.Pompe, Pomp.Ponder, Gewicht.

Daor stond even 'n vie f teg pon-der op de schaole.

Pondern, Schatten (gewicht) .Pone, Pon (nachtjapon) .Pooke, Pook.Poors, Paars.Poorte, Poort.Pope, Pop.Porken, Poken.Porselein, Porselein.Portlander, Cement.Pos, Post (posterijen).Pos, Post (betrekking) .Pos, Post (schildwacht) .Pos, Paal (weiland)Posen, Posten (brief).

Potern, Peuteren.Potjenbeunek, 'n Apeldoornse spijs

(gort met rozijnen) .Potse, Onaangenaam geval.

't Is 'n mooie potse mit diestaakerieje.

Potseg, Leuk, grappig.Wat h ēf hie door 'n potseg huū-tien op.

Potsierlek, Lachwekkend.'t Potsierlek gehunker naor ver-schillende zēē tels.

Potsliē f, Potlepel.Prach, Pracht.Praeme, Praam (schip) .Praeme, Houten raam waar de ge-

slachte koe in ligt.Pivot, Taal.

Wat 'n gēke praot heur iej doortoch.

Praoten, Praten.Praten, Tobben.

Door lop hie noe te praten..Prēēke, Preek.Prēēkbeurte, Predikbeurt.Prēn te, Prent.Preuze, Rommel.

Die roterege preuze hol iej die^mar .

Previnsie, Provincie.Pries, Prijs.Proelen, Pruilen.Proellipe, Pruillip.Proeme, Pruim (vrucht) .Proeme, Pruim (tabak)Proemen, Pruimen (tabak kauwen)Proesen, Niezen.

Proesen doēt gien slime peerde.Pro pe, Prop.Pruike, Pruik.Prut, Rommel (onsmakelijke voor-

raad spij s) .Prutel, Rommel.

Wat zit er toch 'n prutel in diePrutsen, Knoeien.

Gaot er toch niet langer prutsenan die kloke, iej maek em eerderslimer as bēē ter.

34Prutsert, Knoeier (ondeskundige) .Prutiven, Proeven.Pungel, Kleine zak.

Heele pungels brood nēmp zemee naor de wasmeule.

Punte, Punt.Pute, Put.

Raap, Buik.Hie h ēf de raap eers goed volevrēēten.

Raape, Raap (vrucht)Raave, Raaf.Raaw, Rauw.Raawleer, Ondeugende jongen.Racheln, Stelen.

Altied mār racheln en stēē len.kaste.

Raek, Raak.Raeken, Raken.Raek6lk, Vuurstee (waarboven de

pot óf ketel hangt) .Zie zolen oe wies maeken, dāt dezune in de raek6lk opkwam.

Raem, Raam.Raer, Raar.

Wat doej t6ch raer teegenswoor-deg.

Raetel, Ratel.Ram, Schaap (mannelijk)Ram, Konijn (mannelijk) .Rānsel, Ransel.Raod, Raad.Raodsel, Raadsel.Raon, Raden.Raot, Raat (honing) .

Huneg in de raot.Raove, Roof (zweer) .

De raove muj op 't zweer laotenziten.

Raozen, Razen.Rap, Klepperend.

Mit de rapklomp loopen (naarde vroedvrouw) .

Rapen, Klepperen.1k ml em jaegen dāt em de klou-wen rap.

Raplemēnt, Bestraffing.Ratsen, Weggrijpen (stelen) .Reb ē ls, Oproerig.

't Volk is meraekel reb ē ls.Rēch, Recht.Ree, Gereed.Rēēdelek, Redelijk.Rēēdenaer, Redenaar.Rēēgen, Regen.Rid ēgen, Regenen.

Kiek 't is rēēgen.Rēēkel, Rekel.Rēēken, Rekenen.

Rēēken hē'k altied goed ekund.Hie kan goed rēēken.

Reepe, Reep (chocolade) .Reepe, Reep (touw waarmee het

paard de kar trekt) .Reete, Reet.Reien, Kammen.

1k zal oe 't hoor is uutreien.Reikame, Haarkam.Reifels, Rafels.

Gooit de boonenreifels mar tag.Rem ēnten, Rukken (rammeien) .

Gaot er niet remēnten an dedeure.

Rēpel, Paal, waaraan de koe vast-zit in de stal.De stalrēpel was kepot.

R ēpelen, Klauteren.De lumels h ēb mien de heelehoop plagen verrēpeld.

Rēpelen, Klauteren van 'n tochtigekoe op 'n andere.

Reufeūlie, Raapolie.Reuken, Roken (tabak) .Reuren, Roeren.Reute, Was (bijen) .Ribe, Rib.Ribeltien, Langwerpige verhoging.

'n Roete (glasruit) mit ribeltiesder op.

Ribezaken, Herhaald verzoeken.Hie zit mien altied te ribezakenurn st6kvārve.

Rich, Recht, kart.Wat is de richste weg naor

Richen, Richten (regelen).Ik hoeve mien toch niet naoroe te richen.

Riej, Rij.Riejen, Rijgen.Riejer, Rij der (paardrijder).R ie jpeerd, Rijpaard.Riek, Rijk (koninkrij k) .Rieke, Rijk (vermogend).Ridm, Riem.

Hie had 'n riēm um 't lief.Riēm, Rijm.Riēmen, Rijmen.Riēn, Rijden.Riepe, Rijp.R i es, Rijst.Riestenbriej, Rijstebrij.Ridve, Rasp (voor notemuskaat) .Rieviēr, Rivier.Rie.zebos, Bos rijshout.Riēzen, Rijzen (beslag).Rike, Kippenrek.

Mit de kipen naor 't rike.Rikens, Dennen om de weide aan

palen gespijkerd.Rink, Ring.Rijzen (Reizen) , Uitvallen (koren)

As de boekweite zo meraekeldreuge was, dan verspeulen iejzooveule zaod deur 't reizen.

Roe., Roede.De bēderod kwam mit 't gerdiennaor beneeden.

Rod, 'n Stuk land van honderdvierkante meter.

Roebole, Onkruid in 't gras.'n Paer mooie spulechies in deroebolege hoe.k.

Roeken, Ruiken.Rodn, Gras plukken.

't Wief lag te rodn op de scheid,wal.

Roene, Ruin (paard).Roepe, Rups.Rodpen, Roepen.Roer, Roer.Roes, Roest.Rae.t, Roet (in de schoorsteen)

35Roet, Onkruid in de aardappels.Roet, Plan'ten in de sprengenbeek.Roete, Ruit (glas).Roeten, Ruiten (glas) .Roetens, Ruiten (kaartspel) .Roew, Ruw.Roewiezel, IJzel.Roe.ze, Roes.

Mien buurman verko f de vdr-kens altied in de raze.

Roe.zen, Ongewogen verkopen.Low mdr roe.zen; ddt was reegel.

Rofel, Roffel (pak slaag) .Kontro f el kreeg hie van me-

raekel.Role, Rol (papier).Role, Rolpens.Rolepetroon, Iets wat niet bestaat,

waarmee men voor den gekwordt gehouden.

Rondume, Hele snee brood.(rondom) .

Ronge, Rong (wagen).Roodolm, I Jzererts in sprengen-

beek.'rr. Roodolmbēēke dug niet veur'n waserieje.

Rooi, Gissing.Rooien, Gissen.Rooie kool, Rode kool.Rooze, Roos (bloem) .Rooze, Gevatte kou (roos) .Roozeg, Koortsig.Roozen, Zingend rondlopen (met

meisjes) .Dan gunge wie naor zon aler-iewegste groote dēēle, en danan 't roozen.

Ropen, Rukken, plukken (gras).Rote, Rat.R o t e, Verrottend.

In de rote zē ten o f laoten ver-oten.

Rotse, Rots.Ruge, Rug.

Ik zal oe de ruge is naozien(d.w.z. 'n pak slaag geven) .Aover de ruge kroepen (bedrie-

gen).Ruive, Ruif.Rusbede, Rustbed.Rusen, Rusten.Rusen, Biezen.Ruste, Rust.RU'ug, Ruig.Ruum, Ruim.Ruumen, Ruimen ('t veld).Ruumen, Ruirnen, sprengenbeek

van plantengroei zuiveren,Ruun, Ruien (pluimvee).Ruuter, Ruiter.Ruuter, Beweeglijk meisje.

't Is oe 'n ruuter.Ruuzie, Ruzie.

sSaemen, Samen.Sao], Saai (langzaam).Sao], Stof voor vrouwenrok.Saldaot, Soldaat.

Souse, SauseSchaale, Schotel.

Schaale,Schaal (van ei).Schabul, Lomperd (kinkel).

Zon schabul as iej hunt ze ndr-gens veur gebruuken; zon duu-velstoejaeger.

Schach, Schacht.Schddron, Troep (escadron).Schaemen, Schamen.Schaesensloopen, Schaatsenrijden..Schampen, Uitschieten ('t doel

missen.Hie schampen mien van de doem

Schaole, Weegschaal.Schaop, Schaap.Schaops, Benadeeld.

lej bint er schaops 6fekomen, iejheb noe niks meer.

Schaapschoi, Schaapskooi.Schaopschupe, Schopje van den

schaapherder (om 'n kluitje naar'n afgedwaald schaap te gooien) .

Schap, Plank (in een kast) .Krieg ddt boek is van 't bao-venste schap.

36Scharp, Scherp,Schaouui, Schavuit.Scheel, Scheel.Scheelen, Verschillen.

Zie scheelt mekaere drie [oor.Scheelen, Hinderen.

Het scheelt mien niks, dat zemien niet oerzocli hebe

Scheelen, Intcresseren.Ret scheel: mien niks, toie 'teerste kump.

Scheepel, Schepel.Scheeper, Herder (schapen) .Scheere, Schaar.Scheeren, Scheren.Scheerenslieper, Scharenslijper.Scheert oe weg, Maak dat je weg-

komt.Scheidooore, Voor tussen twee

akkers.Scheiduial, Grasstrook tussen twee

akkers.Scheie, Scheiding in het haar.Scheie, Schede (mes);Scheien, Scheiden,

Bie 't scheien van de mark leertde koopluu mekaere kenen.

Scheimes, Mes in de schede.Schele, Schil (aardappel).Sehele, Schel (bel).Schelen, Schillen.

Za'k oe de apel of schelen.Sche len, Schillen.Schelhdsien, Varkensrib.Schenderieje, Kwajongensstreken.

Die straotschenderieje door mosde peliesie beeler op letten.

Schene, Scheen (van het been).Scheuken, Tegenzin tonen.

(weerstreven) .Hie scheuk de" teegen an.

Schiej, Scheef.Schien, Schijn.

't He] der ale schien van dat deoorlog lange zal duuren.

Schiendood, Schijndood.Schienen, Schijnen.Schier, Vuil (ei).

RU'ug, Ruig.

RU'ug, Ruig.

RU'ug, Ruig.RU'ug, Ruig.

RU'ug, Ruig.

37

Schieren, Keuren van eieren.Schieten, Schieten.Schieten, Schij ten.Schietgelēl, Schietgeel.Schiethaken, Achterhielen van een

koe.Schietvenient, Ondeugend kind.Schieve, Schij f.Schiew, Schuw.Schiew, Vogelverschrikker.Schiken, Bevredigen.

Hoe giet 't mit de zieke; o, dā tschik n6g al.

Schiken, Vorderen (verder komen)Mit zdchies fietsen schik iej n6gtwee maol zoo hārd as mit loo-pen.

Schilenk, Schelling.Schim, Schaduw.

Hie is bange veur zien eigenschim.

Schin, 'n Soort ziekte op 't hoofd.lej hē b schin in 't hoor.

Schinke, Ham.Schinken, Schenken (koffie of thee)Schoben, Wrijven (een koe) .

Wil iej de koe eens schoben, danstiet hie bēē ter stile mit 'tken.

Schoben, Batten.1k haelen em mit de st6k aoverde schoben.

Schoe, Schoen.Schoele, School.Schoem, Schuim.

't Schoem stolid ern ond'er dezēē le.

Schoemlēēpel, Schu i mlepel.Schoemspaone, Schuimspaan.Schoene, Schoenen.

De schoene bint mien te groot.Schoepe, Brede schop met opstaan-

de randen.Schoer, Onweersbui.Schoeren, Schuren.Schoeren, Onweer aankondigen.

De inch begint te schoeren.Schoeve, Schuif.

Schofels, Schoepen (van een water-rad.

Sch61, Ondiep.Sch6lde, Veerpont.Scholder, Schouder.Sch6lek, Schort.Schooien, Dringend verzoeken.

Hie schooit zien vaeder aldeur6f hie mee mag.

Schoone, Schoon (niet vuil) .Schooren, Scherven.Schoorstien, Schoorsteen.Sch6re, Schor.Scharf, Schurft.Schark, Schurk.Sch6rsen, Schorsen.Sch6rt, Schort.Scheitel, Schotel.Schraege, Schraag.Schram, Mager varken. -Schram, Wond (ontvelling)

Ik had 'n schram an 't been.Schrao, Schraal.

't Is schrao weer.Schrao, Niet geheel voldoende.

Schrao in de scheere (gewicht) .Schraotjamer, Magere vent.Schrēmen, Kaal branden.

Mit Paosen gaol de kwao vēntegraeg an 't schrēmen.

Schrif, Schrift.Schrif, Schrijfboek.Schrobeerege, Bestraffing.

Hie h ēf wel 'n schrobeerege ver-diend.

Schroeve, Schroef.Schrdt, Kleine visjes.Schrutijen, Schroeien.Schube, Schub.Schudegaavel, Vork van hout om

't koren op de dorsvloer uit 'tstroo te schudden.

Schudek6pen. 't Hoofd heen enweer bewegen ten teken van jetste ontkennen.

Schup, Schap (trap).Geef em 'n schup veur de konte.

Schupe, Schap (werktuig) .

38

Schupen, Schoppen.Schupen daghuurder, Iemand die

met spitten enz. op het land vaneen grondbezitter den kost ver-dient.

Schupstoel, Niet zeker zijn van zijnplaats.Hie zit door op de schupstoel.

Schuul, Schuil.Schuum, Schuim.Schuumlēēpel, Schuimlepel.Schuumspaone, Schuimspaan.Schuun, Schuin.Schuunen(in) , Aanzetten tot iets

kwaads.Hēb iej ddt Jan ineschuund?

Schuure, Schuur.Schuute, Schuit.Schuuvereg, Rillerig (van ver-

koudheid) .Seege, Geit.Sept, Sajet.Sicheln, Geslachtsgemeenschap

hebben met een vrouw.Siegaare, Sigaar.Siepein, Sijpelen.Siepooge, Iemand met tranend oSike, Sik (baard) , kinbaard.Sike, Geit.Sikeneureg, Vitziek.Simtouw, Dun touw.Sisewinkel, Rommel.

De heele sisewinkel gung 'tderste baoven.

Sjakern, Hard lopen.Sjēnken, Dwingerig huilen.

Gaot er tocli niet sjēnken, deerSjeu, Saus.Sjielkerd, Zeurige vent.

't Is zon sjielkerd.Sjoech, Troep.

Hie h ēf d'e heele sjoech weerachter em an.

Sjouwerman, Iemand die zakdraagt.

Slaave, Slaaf.Slaavine, Slavin.Slabaken, Uitstellen (treuzelen)

Eers was hie zoo voortvaerenden noe begint hie te slabaken.

Slabe, Morsdoekje.Slaben, Morsen (bijv. met soep

eten) .Sldchen, Slachten.Sldchen, Overeenkomst hebben met

Hie sldch zien breur wat.Slaeger, Slager.Slaeger, Zwengel (pomp) .Slaetern, Morsen (strooien) .

Kiek eens wat gaoj der slaeternmit de ma is.

Slag, Kooi voor duiven in 'n weide.Sldke, Slak.Sldnge, Slang.Slaon, Slaan.Slaopen, Slapen.Slaophute, Armelijke woning. waar

daklozen onderdak vinden.Slaopstēē .Slaot, Salade.Slēch, Slecht.Slee, Onaangenaam aandoend door

't gebruik van zure spijs.De tande zuaaren der mien sleevan.

Sleebēēze, Sleebes.Sleets, Spoedig verslij tend (kleren) .Sleifern, Slingerend sloffen.Slemiel, Lange vent met langzame

bewegingen.Slemiēre, Lang en mager vrouws-

persoon.Slepen, Slepen.Slē te, Slet (hoer) .Sleū ten, Sloten (sluitingen) .Sliē f, Potlepel.Sliem, Slijm.Sliepen, Slij pen.Sliepplanke, Slijpplank.Sliepplanke, Benaming moor lange,

dunne vrouw.'t Is zon sliepplanke.

Slieren, Glijden (op het ijs)Slietaazie, Slijtage.Sliēte, Sliet (op de balken) , waar

het koren op gevlijd wordt.

o'g

on-

ne.

ken

39

Slieten, Slij ten.Slieten, Van de hand doen.

Ik wil em graeg slieten, mew ikkan em slech kwiet raeken.

Slieterieje, Drankwinkel (slijterij) .Slikerieje, Drank (likeur) .Slim, Slecht, erg.

Slimer as noe kan 't haoste nietw6rden.

Slim, Ondeugdelijk.Dat bint slime siegaaren.

Slim, Moeilijk.'t Bint heele slime somen.

Slipe, Slip.Slipertien, Slippertje.Sloedern, Slordig drinken (morsen)Sloeken, Slikken.Sloekerd, Inhalige vent.Sloereg, Een weinig ongesteld.Slof, Nattig.

Mit dat slofe weer kom iej derniet toe um uut te gaon.

Slof, Traag (slaperig) .Wat muj noe in 'n zaeke mitzon slofe keerl beginnen.

Slofe, Slof (schoen)Slofhake, Luie, slordige vent.516k, Week.

Zok sl6k brood is veur 't veeniks weerd.

Sidk, Krachteloos (bij ziekte) .516k, Lenig.Siomp, Grote hoeveelheid.

Hie hef door 'n slomp gē ld ver-diend.

Slonde, Ruwe schort.Slonze, Slons (slordige, vuile

vrouw).Sloove, Zielige vrouw.

't Is 'n 6lde sloove.Sl6rdereg, Slordig.Sl6rdervos, Slordige kerel.Sl6rderwinkel, Slordige zaak.Sldrpen, Slurpen.S/uukhandel, Sluikhandel.S/uus, Sluis.Smaek, Smaak.

't Is mien smaek niet.

Smaek, Smaak (begeerte)Hie h ēf der de smaek van beet.

Smaelen, Smalen.Hie smaelen op de achterd6ksen.

Smak, Grote hoeveelheid.Hie h ēf der 'n smak gēld meeverdiend.

Smaken, Hoorbaar eten.Smakerd, Slechte vent.

Die smakerd waog der ieder-eene an.

Smārten, Verdriet geven.'t Kan mien smārten, da'k nieteerder inegreepen hēbe.

Smeer, Smeer (smeerolie, vet).Smeer, Vuil.

Hie verkump van 't smeer.Smeereg, Vuil.

't Is der 'n smeerege romel.Smeereg, Gemeen (slecht).

Zon smeerege vent, hie bedragiedereene.

Smeer6tse, Vrouw die het huis-houden laat vervuilen.

Smeu, Smeuig (sappig)Smeuge/, Oolijk, klein wezentje.Simeugel, Kort pijpje.Smeuken, Roken (tabak).