Beeldenstorm in de bibliotheek
58
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 1 Julien Van Borm Ere-hoofdbibliothecaris Universiteit Antwerpen
-
Upload
jan-van-hee -
Category
Business
-
view
914 -
download
2
description
een prikkelende lezing: "Beeldenstorm in de bibliotheek. Een oude vos spoort aan tot meer ondernemerschap in dit belaagde instituut!”, door Julien Van Borm, ere-hoofdbibliothecaris Universiteit Antwerpen. Een lezing met een hoog levieten-gehalte!
Transcript of Beeldenstorm in de bibliotheek
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 1
Julien Van Borm
Ere-hoofdbibliothecaris
Universiteit Antwerpen
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 2
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 3
Oud? 2010 op 5.125m in de Andes
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 4
Oud? Wel met wat hulp voor de laatste 100m
Vos?
Reputatie van een vos
Gemeen
Sluw
Slim
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 5
Gemiddelde opinies van Britten in 1987Robert Porter. The Mackeson Book of averages, London, 1987Stressing jobs• Mijnwerkers• Politie• Journalisten• Piloten• Cipiers• Politici
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 6
Robert porter. The Mackeson Book of averages, London, 1987.
Relaxte beroepen
• Pastoor
• Astronoom
• Museumbediende
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 7
Robert porter. The Mackeson Book of averages, London, 1987
Het rustigste beroep in 1987
Bibliothecaris
1987 is al lang verleden tijd, maar van die perceptie blijft vaak ten onrechte zowat 25 jaar later nog wel wat over.
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 8
Belaagd instituut
Ondernemerschap
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 9
If you have to make predictions make them often
J. K. Galbraight, Amerikaans econoom (2006)
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 10
Belaagd instituut?
JA, zeker als men daar de oude, klassieke bibliotheek mee bedoelt.
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 11
Oorzaken
XXIe eeuw: een heel nieuwe tijd
Derde en vierde industriële revolutie: ICT
Maatschappelijke veranderingen
Monopolie van de uitgevers
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 12
OorzakenMondiale veranderingenVan USA als leidende wereldmacht naar de BRIC countries
BraziliëRuslandIndiaChina
Gidsland voor bibliotheek wijzigt daardoor en zal niet meer de USA blijven.Slecht startpunt voor Europa: koloniaal verleden
AmerikaAfrikaAzië
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 13
Zomerpaleis westerse stijl van keizerin Cixi in Beijing, verwoest door Brits – Frans expeditieleger in 1860 onder de leiding van Lord Elgin(de man van de Elginmarbles in het British Museum)
Woede van Victor Hugo. ‘Cette merveille a disparu! Les gouvernements sont quelquefois des bandits!’
In 1900 nog eens overgedaan. Vandaag blijft er alleen nog wat puin over. Elke Europese bezoeker aan Beijing zou dit moeten gaan zien om beschaamd terug te keren naar de Westerse beschaving.
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 14
XXIe eeuw: een heel nieuwe tijd met veel uitdagingen
Duurzaamheid voor 9.000.000.000 mensen?Elke seconde worden gemiddeld 2,6 mensen geboren. Meer dan tachtig procent van de wereldbevolking leeft nu in ontwikkelingslanden.
Stijgende kost voor gezondheid bij snelle vergrijzing!Duurzame mobiliteit?Beheersbaarheid van complexe globale systemen?Ecologische duurzaamheid?Behoud van voorspoed in een vlakke wereld?
Thomas Friedman. The world is flat. 2005.‘Honey, I confided, I think the world is flat’.
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 15
Derde industriële revolutieICT en informatiemaatschappij
- Wet van Moore uit 1965 (verdubbeling van de rekenkracht elke 18 maanden raakt aan zijn technologisch einde)
- Verdere ontwikkeling van RFID- Slimme systemen en ICT verdwijnt op de
achtergrond- AmL (Ambient Intelligence) nog slimmer dan slim
http://en.wikipedia.org/wiki/Ambient_intelligence
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 16
Vierde industriële revolutie staat al voor de deurNano-Bio-ICT convergentie
NanoICT op nanoschaalIntrede van biologische componenten
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 17
o.a. Verdere ontwikkeling van RFID dat zal ingebed worden in nano structuren
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 18
Robert Calliau (Vlaming), partner van Tim BernersLee in CERN, waarschuwt (De Standaard 15.12.2010)
Web is feodale maatschappij geworden!
Google op weg om the evil empire te wordenDe zoekmachine is niet neutraal.Te veel macht in handen van een organisatie die maar één doel heeft: winst maken.
Face BookGesloten wereld. ‘We lopen over een ophaalbrug, buigen neer en verkopen onze ziel en dan mogen we daar een paar pagina´s neerzetten.’
AuteursrechtenAuteursrechten waren makkelijk te beheren zolang kopiëren moeilijk was. Herstel directe lijn auteurs-gebruikers via microbetalingen.
Situatie van de bibliotheekDe drie jeremiades van Robert Darnton (Harvard library)1. Prijsverhoging van tijdschriften
10 keer hoger dan inflatie> 75% van het budget naar tijdschriftenProblemen voor boekuitgevers
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 19
Situatie van de bibliotheek
De drie jeremiades van Robert Darnton (Harvard library)
2. Monopoliepositie van grote tijdschriftenuitgevers en OA als reactie daarop
Grote winstmargesElsevier: winst 2009 $1,1 miljard
30-40% winst op STM tijdschriftenOA als alternatief business model
There is no free lunch
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 20
Situatie van de bibliotheek
De drie jeremiades van Robert Darnton (Harvard library)
3. Google Book Search
Een nieuw monopolie
Google booksetlement: document van > 300p.
Alternatieven
Oproep voor nieuwe ecologie
(nieuw voor iemand uit de USA)
Public good versus private gain
Probleem: auteurswetten
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 21
Source: “Expenditure Trends in ARL Libraries, 1986–2007”ARL Statistics 2006–2007, Association of Research Libraries, Washington, DC
ARL Expenditures, 1986-2007
Academic Library Expenditures
on Purchased and Licensed Content
0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%
19982000
20022004
20062008
20142020
Print books and journals
E-journals and e-books
Projected change
Source: US Dept of Education, NCES, Academic Libraries Survey, 1998-2008
You are here
Source: “Service Trends in ARL Libraries, 1991–2007 ”ARL Statistics 2006–2007, Association of Research Libraries, Washington, DC
While student enrollment has increased (+25%) . . .
use of onsite library collections/services has decreased (-10 to -50%). . .
and reliance on external collections has more than doubled (+150%)
Students and researchers reliance on library has changed
Long tail (economie)
Gevolgen voor het auteursrecht voor bibliotheek en erfgoedinstelling
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 25
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010
26
Chris Anderson (°1961) Amerikaan (Ca) Publicaties en actief blog
2006The long tail: How endless choice is creating unlimited demand.
2009Free: The future of a radical price.
Bloghttp://longtail.typepad.com/the_long_tail/
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010
27
80%80
20%
80% van het volume
20% 80% van de tijd
Statistische distributie The Pareto principle (80% voor de eerste 20% van de
distributie).
Toepassing in de economie Ook die lange staart in tijd kan geld opbrengen.
Voorwaarde: makkelijk kanaal waarlangs het goed bij de klant wordt gebracht.
ICT levert dat kanaal Voorbeeld: boekproductie. POD (Publication On Demand).
SRDP (Short Run Digital Printing).
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010
28
Voorwaarde
Aanpassing van het auteursrecht
Verlenging met zijn gevolgen
Maakt het duurder
Verlies aan creativiteit
Meer verweesde werken
Verbreding
Duitsland: partieel verbod op e-kopie
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010
29
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010
30
USA Duurtijd bescherming
1790 28 jaar
1998 95 jaar (in sommige gevallen 120 jaar)
Mickey Mouse act (1998)
Modewereld
A culture of legal copying
Hoge creativiteit
Farmaceutische industrie
Patenten vervallen na 20 j
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 31
Reacties van de bibliothekenOntkenning van benarde positieIBW verplichte lectuur kort na 2001: hoop dat de
bibliotheek kan verder doen zoals in het verleden.
Harvard: forse reacties op plannen tot verhoogde centralisatie van de ICT for libraries (2010). Vrees dat het boek in de verdrukking komt.
Einde van de (klassieke) bibliotheekRobert Cailliau wou eigenlijk e-bibliotheek voor de CERN-researchers.
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 32
Bibliotheken met waardevolle historische collecties
Bibliotheken zonder die historische collecties
Zwaartepunten Digitalisering van de
collectie
Serviceverlening voor het moderne boek, tijdschriften en databanken
Zwaartepunt
Serviceverlening voor het moderne boek, tijdschriften en databanken
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 33
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 34
Point n´a besoin de réussir pour entreprendre!
Word ondernemer, verlaat het ‘ambtenarendom’.Het zal niet altijd lukken.Maar kijk erop toe dat je regelmatig ook wel scoort.Rijden en omzien.
Voorbeelden van goed ondernemerschap in bibliothekenW. van Drimmelen, KB Den HaagM. Nielsen, det Kongelige Bibliotek, KopenhagenE. Häkli, Kasallis Kirjasto, Helsinki
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 35
Nieuwe bibliotheekgebouwen moeten flexibel zijnVerander het statische van de bibliotheekSpeel in op die voortdurende veranderingCreëer meerwaarde voor
InstellingGebruikers
Personeel is ontzettend belangrijk bij het ondernemenPR voor de bibliotheekZorg, zo mogelijk, voor extra inkomsten
Lees: De architectuur van de kennis. De bibliotheek van de toekomst
Nederlands Architecteninstituut, 2010.
Bibliotheek is nog steeds
- centrum van macht en potentieel van de burgers;
- een plek waar culturele identiteit ontstaat.
Ze is ook aanwezig buiten haar fysieke grenzen.
Maar …. Ze is daar niet de enige speler.
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 36
B. Verschaffel. Guessing the future of the library
Scientia aedificavit sibi domum
We weten niet hoe de wetenschap/maatschappij zal evolueren.
ERGO, een flexibele ruimte voor een deels onbekende toekomst.
Voorbeelden
UB Delft (2001)
Brabant Bibliotheek (enkel idee uit 2002)
OB van Seattle (Rem Koolhaas, 2004)
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 37
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 38
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 39
Idee voor provinciale OB Noord-Brabant ,2002.230 m hoog, pad van 17 km
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 40
Seattle Public library
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 41
De Hofpleinlijn (tramlijn) RotterdamUit: De architectuur van de kennis. De bibliotheek van de toekomst
Nederlands Architecteninstituut, 2010.
Een voorbeeld van out of the box denken van een groep studenten.Gebruik alle middelen langs de tramlijn om info te vergaren
• bibliotheek• bank• museum • winkel• reisbureau• restaurant•…
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 42
Bibliotheken hebben de neiging veel te statisch te zijn.
Elke gelegenheid is goed om de bibliotheek opnieuw te presenteren. Winkels geven het voorbeeld. Activiteiten in de bib
Participeren in activiteiten buiten de bib
Tentoonstellingen
Boeken tijdelijk bijeenbrengen rond actuele topics
Periode van het jaar
…
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 43
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 44
Linda van de warme bakker in de Antwerpse ZondagElk jaar met Kertsmis-Nieuwjaar maken we bewust een drietal nieuwe producten.
Technologisch
ICT mededelingsborden
SMS boodschappen
Gedrag van gebruikers
De born digitals zijn gearriveerd
Drank in bibliotheek?
Lokalen voor groepsgesprekken
Stille ruimtes
…
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 45
Meerwaarde
Voor Instelling
Gebruikers
Kwaliteit
Ons product moet goed zijn
Goed aan de aan de man gebracht worden
Het kan altijd beter!
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 46
Klimaat van de organisatie Begin bij de baas
Voorbeeldfunctie (goed en zichtbaar hard werkend) Je kan niet voor iedereen goed doen/zijn
Medewerkers Liever te weinig dan te veel Competitieve werkers Reliëf opdoen door te gaan zien naar andere bibliotheken Actieve, dynamische mensen Aanwerving op niveau Maak tijd voor continue opleiding Durven nagaan of de vereiste kennis er effectief is Klantvriendelijkheid (cfr winkel) Bibliotheek is een plek waar boeken worden geplaatst, geen
‘afdankers ‘uit andere diensten
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 47
Congolezen weten alvast de werkkracht van de Chinezen te appreciëren.
Uit David Van Reybroeck. Congo: een geschiedenis. 2010.
Volksliedje
Bachinois batongaka kaka na butu
Met verhalen over de Chinezen die voort werken wanneer de Congolezen gaan slapen en ´s anderdaags staat er op de bouwwerf een nieuwe verdieping.
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 48
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 49
Het goed doenDuidelijk maken dat je goed bezig bentLiefst op een subtiele manier (cfr UA-Bibliotheek december 2010)
De instelling zal dat appreciëren
De instelling kan daar een overhead op heffen
Het geeft je meer financiële armslag
Daardoor krijg je meer autonomie
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 50
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 51
• Never miss a good crisis
• Do not copy
• KIS
• KISS
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 52
Never miss a good crisis!(Hilary Clinton)
Het chinees gebruikt twee tekens voor crisis en dat heeft twee betekenissen• Gevaar• Kans
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 53
• Do not copy
Is niet
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 54
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 55
Keep it simpleHet is dan nog complex genoeg
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 56
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 57
Keep it stupidly simpleHet zal dan nog lastig genoeg zijn
De levieten van Meandro Gent, 17 december 2010 58
• Vragen• Bezoek aan het museum• Sociaal contact• En nog wat anders
