Lokale bedrijfsgeschiedenis

Hoe schrijf ik een

historisch

verantwoorde tekst (3)

Bart Sas, adviseur archief,

bart.sas@turnhout.be

Bronnen uit het gemeentearchief:

ruimtelijke ordening, milieu en

openbare gezondheid

Gemeentelijke bevoegdheden:

Bouwaanvragen (1836-)

Milieuvergunningen (1810- )

Openbare gezondheid (1790- )

Bouwaanvragen

Fabrieksgebouwen, winkelpanden, magazijnen,

uithangborden, ...

Tot 1962: enkel gemeentelijke bouwreglementen

Gemeentewet 1836 en wet van 1844: bouwaanvragen

langs de wegen in verstedelijkte kernen van gemeenten

vanaf 2000 inwoners

1897: alle bouwaanvragen “in de kom der gemeente”

1914: wijziging van wet van 1844

Bouwreglementen in Turnhout

1821 en 1823: politiereglement

1838: enkel gevels “straetwaers”, inclusief

uithangborden, ontwerptekening

1898: alle bouwwerken, volledige tekeningen

(plattegrond, doorsnede en gevel), straat en

huisnummer

1903: aansluiting op stadsriolering

1920: voorgedrukte formulieren, blauwdrukken

Bouwaanvragen als bron

• Registers van besluiten of steekkaarten

• Getrouwe weergave van de werkelijkheid?

• Centrum versus buitengebied

• Enkel privé-gebouwen

• Enkel eigenaars

• Lokalisering, oude straatnamen, huidig adres

• Bewaarplaats: dienst Ruimtelijke Ordening

Oefening: bouwgeschiedenis

• August Peeters, brouwerij De Arend:

– 1903/3686

– 1903/3742

– 1903/3831

– 1910/578 (rioolaansluiting)

– 1924/9746

Oefening: bouwgeschiedenis

• Benedikt Leflot-Helsen, fotograaf:

– 960 (1893)

– 1912/5054

– 1913/5195

– 1913/5213

– 1936/3320

Oefening: bouwgeschiedenis

• Joseph Van Pelt-Hannoset:

– 1903/3661 en 3686 (Henri Dierckx)

– 1905/3897

– 1910/4610

– 1910/4613

– 1911/4786

– 1913/772 (rioolaansluiting)

– 1919/5579

– 1919/5580

Milieuvergunningen: wetgeving

• Fabrieken, opslagplaatsen, bakkers, slagers, ketels, motoren,…

• Nationale wetgeving:

• 1810: Gevaarlijke, ongezonde en hinderlijke inrichtingen

• 1946: Algemeen Reglement Arbeidsbescherming (ARAB)

• 1985: Milieuvergunningsdecreet

• Bedrijvigheden onderverdeeld in klassen:

• 1810-1863: 3 klassen

• 1863-1985: 2 klassen

• 1985- : 3 klassen

• Gemeente geeft vergunning + geeft advies

Milieuvergunningen: speciale vergunningen

• Groeven en mijnen

• Springstoffen en gevaarlijke producten

• Stoommachines (gemeentelijke vergunning: 1884-1919)

• Beheer van afvalstoffen

Milieuvergunningen als bron

• Vergunningsdossiers: bevatten aanvraag, bouwtekening, plan

van de inplanting, proces-verbaal van onderzoek (de commodo

et incommodo), adviezen, vergunning

• Registers van besluiten en steekkaarten, brievenkopieboeken

• Registers van verleende machtigingen

• Afkondigingen “de commodo et incommodo”

• Ook info over machinepark, fabricageprocédés, grondstoffen,

aantal werknemers

• Bewaarplaats: dienst Milieu

Openbare gezondheid

• Afvalwater en beerputten

• Leegstand en verkrotting

• Toezicht op verkoop van voedsel, bv. vlees, melk

• Lokale geneeskundige commissie (1818-1895)

• Commissie voor volksgezondheid

• Gemeentepolitie: milieuhinder

• Klachten van inwoners, actiecomités, petities

Opdracht: eigen bronnenonderzoek

Korte powerpoint:

1. Onderzoeksvraag

2. Korte bibliografie

3. Informatie uit gedrukte en online bronnen

4. Informatie uit het gemeentearchief

5. Beeldmateriaal

• Let op juiste bronvermelding

• Pas historische kritiek toe