Basiscursus Wijn, les 1www.wijninstituut.nl

Het Wijninstituut

• Welkom en voorstelronde

• Lesindeling:

1. Nieuwe wereld: Noord-Amerika, Chili, Argentinië, Zuid-Afrika, Australië en Nieuw-Zeeland

2. Elzas, Bourgogne, Beaujolais, Champagne3. Loire, Bordeaux, Zuid-West Frankrijk4. Rhône, Languedoc, Provence, Spanje, Portugal5. Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Griekenland, Italië

• Wat is wijn?

• Belangrijkste druivenrassen

• Terroir en geografische ligging

• Proeven en beoordelen

Basis Wijncursus les 1

1. Wetgeving

2. Ampelografie =

druivenrassen en

wijnstokken

3. Wijnbouw,

omgevingsfactoren

4. Wijnbereiding

5. Kwaliteitscontrole –

organoleptisch

6. Herkennen van wijnstijlen

7. Wijnbouwgebieden

8. Bedrijfseconomische

aspecten

9. De wijnmarkt,

consumptie in Nederland

10. Wijn en gezondheid

11. Wijn en gastronomie

12. Sociale vaardigheden

13. Praktische vaardigheden

Exameneisen SDEN-2

BRON: http://www.sden.nl/wp-content/uploads/2015/08/SDEN-wijn-niveau-2.pdf

Geschiedenis van de wijn

6000 v Chr. : Georgië

5000 v Chr. : Mesopotamië

3000 v Chr.: Egypte

2000 v Chr. : Griekenland

500 v Chr. : Romeinse rijk

500 Moren : Islam

11e – 17e eeuw : Katholieke kerk

18e eeuw : Burgerij

2e helft 19e eeuw : Druifluis

20e eeuw : Nieuwe Wereld

Van druif naar wijn

druif gist wijnOogst

Vergisting

Rijping

Plukken

Samenstelling van de druif

Steel(tannine)

Schil(tannine, kleur)

Pulp(suiker, water,zuren, pectine)

Pitten(bittere olie)

Belangrijkste druivenrassen

Wit

Chardonnay

Sauvignon Blanc

Riesling

Chenin Blanc

Pinot Blanc

Gewurztraminer

Grüner Veltliner

Blauw

Cabernet Sauvignon

Merlot

Syrah/Shiraz

Pinot Noir

Sangiovese

Tempranillo

Malbec

Gamay

(Noir à jus blanc)

Grenache

Noir/Garnacha tinta

Het begrip ‘terroir’

1. Bodemsoort

2. Ligging van de wijngaard

3. Klimaat

Overige aspecten die van belang zijn:

• Wijngaard goed verzorgen (mens)

• Druivenras afstemmen op bodem, ligging en klimaat

• Traditie en regionale wetgeving

De Wijnkalender - wanneer?

• Snoeien wijnstok

• Sapstroom komt op gang, ontknoppen

• Scheuten en bladeren + bloemknoppen

• Bloei + bevruchting: duur 10 dagen

• Bloemen worden trosjes druiven

• Rijping, fase 1: veraison =

ontwikkeling druif, kleurverandering

• Rijping, fase 2: rijping =

toename suikergehalte, afbouw zuren

• Oogst

Snoeien

Veraison

Druivenbloesem

Geografische ligging van de wijngebieden

De Nieuwe Wereld wijnlanden

• Australië en Nieuw-Zeeland

• Noord-Amerika

• Zuid-Amerika

• Zuid-Afrika

Algemene kenmerken

• Etikettering met druivenras

• Meer uitgesproken smaak

• Weinig regen (irrigatie)

• Snelle technologische ontwikkeling

• Gericht op consument

Geschiedenis Oceanië (Australië en Nieuw-Zeeland)

1788 1e aanplant wijnstok in Sydney en later Hunter Valley

1819 1e aanplant wijnstok op noordelijk eiland NZ door

Anglicaanse missionarissen

19e eeuw Komst Europese immigranten, uitbreiding wijnbouw Barossa Valley.

20e eeuw Eerste 60 jaar zware, logge wijnen, daarna veel

investering in techniek en aanplant

1994 LIP Label Integrity Program - waarborg voor export

Laatste decennia Droogte, verandering wijnstijl en druivenrassen,

meer aandacht voor terroir. Nu te veel wijnvoorraad.

• Vijf wijnregio’s: Western Australia, South Australia,

Victoria, New South Wales en Tasmanië

• Belangrijk: Barossa, Hunter Valley en Tasmanië

• Moderne wijntechnieken

• Veel diversiteit aan klimaten

Belangrijkste druivenrassen

Wit Chardonnay, Sémillon, Riesling, Sauvignon Blanc, Verdelho, Muscat e.a.

Blauw Shiraz, Cabernet Sauvignon, Merlot, Grenache, Pinot Noir e.a.

Wijnland Australië

Australische wijnregio’s

• Belangrijkse druif: Sauvignon Blanc

• Bekendste wijnregio: Marlborough

• Noord- en Zuideiland

• Koel klimaat: 35 – 45° ZB

Belangrijkste druivenrassen

Wit Sauvignon Blanc, Chardonnay, Riesling, Pinot Gris, Gewurztraminer

Blauw Pinot Noir, Cabernet Sauvignon, Syrah, Merlot

Wijnland Nieuw-Zeeland

North Island

• Auckland

• Waikato

en Bay of Plenty

• Gisborne

• Hawke’s Bay

• Wellington

• Wairarapa

• Northland

South Island

• Nelson

• Marlborough

• Canterbury

• Central Otago

• Waitaka

Wijnregio’s Nieuw-Zeeland

• Observatie

Zintuigen: ogen,

neus en mond

• Emotie

Stemming

Concentratie

Lichamelijke/

mentale conditie

• Locatie

Omgeving

Glaswerk

Tijdstip

Wijnproeven

Kleur Geur

Smaak Finale

Het is niet strikt gescheiden;

alle componenten proef je met al je smaakpapillen.

• Zoet

• Zuur

• Zout

• Bitter

• De 5e smaak: umami =

heerlijk, ‘jammie’, ‘lekker’

Smaak: waar proef je wat?

Het Aromawiel

Ca. jaar 1000 Ontdekking door Vikingen: Wijnland

Wijncultuur van zo’n 450 jaar Komst Spaanse missionarissen -

gebruik inheemse druivenrassen: o.a. Concord, Monica

1830-1880 Europese immigranten, aanplant Europese

druivenrassen

1919-1933 Drooglegging

1960-1995 Renaissance, enorme groei van de wijnproductie

Laatste periode Tegenslagen door plantenziektes,

klimaatverandering, verschuiving aanplant druivenrassen,

aandacht voor terroir

Geschiedenis wijn Noord-Amerika (V.S. en Canada)

Wijngebieden Noord-Amerika

• Californië

• Oregon

• Washington State

• New York State

• Canada

• VS 4e wijnland ter wereld

• Californië oppervlakte 410.000 km2

(ca. 3/4 Frankrijk, of NL-B-D samen)

• Grootste producent VS (90%)

• American Viticultural Area – AVA

Belangrijkste druivenrassen

Wit Chardonnay, Colombard, Sauvignon Blanc, Chenin Blanc en Riesling

Blauw Cabernet Sauvignon, Zinfandel, Merlot, Pinot Noir, Syrah, Petite Syrah

Wijnland Californië

North Coast (t.N.v. San Francisco)

Mendocino County, Lake County,

Sonoma County, Napa County

Central Coast (kust tussen SF en LA)

Santa Cruz, Santa Clara, Livermore

en Monterey

South Coast

(t.Z.v. Los Angeles tot Mexico)

Interior (binnenland)

Amador, Central Valley

Wijnregio’s Californië

Zuid-Amerika: Chili en Argentinië

Chili en Argentinië.: scheiding door Andes-gebergte

1540 Spaanse kolonisten veroveren Chili. Ontwikkeling wijnbouw

door monniken. Eerste aanplant Argentinië in 1556.

1818 Onafhankelijkheid Chili. Deel van Spaanse leger trekt naar

Argentinië.

19e eeuw Komst Europese immigranten. Franse invloed in Chili.

Sterke uitbreiding wijngaarden in Mendoza, Argentinië.

20e eeuw Militaire overheersing. Stagnering wijnbouw en export.

Vanaf 1980 Terugkeer democratie en herstel economie.

De laatste decennia Veel investeringen, export, meer deskundigheid,

stijging kwaliteit, aandacht voor terroir.

Geschiedenis wijn Zuid-Amerika

• Natuurlijke begrenzing

• Lang en smal

• Irrigatie noodzakelijk

• 7e wijnland ter wereld

Belangrijkste druivenrassen

Wit Chardonnay, Sauvignon Blanc, Riesling en Gewürztraminer

Blauw Carmenère, CabernetSauvignon, Merlot, Shiraz, Pinot Noir

Wijnland Chili

Wijnregio’s Chili

• Aconcagua regio

• Aconcagua Valley

• Casablanca Valley

• Valle Central

• Maipo Valley

• Rapel Valley =

Cachapoal & Colchagua Valley

• Curicó Valley

• Maule Valley

• Zuidelijke regio:

• Itata Valley

• Bío Bío Valley

• Malleco Valley

• 5e wijnland ter wereld (It, Fr, Sp, VS, Arg)

• Grootste wijngebied: Mendoza (145.000 ha)

Daarnaast o.a. Salta en La Rioja

• Wijngaarden hoge ligging 400 – 2000m

• Smeltwater Andes noodzakelijk

Belangrijkste druivenrassen

Wit Torrontes, Chardonnay, Sauvignon Blanc, Sémillon, Viognier, Gewurztraminer

Blauw Malbec, Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah, Pinot Noir, Bonarda, Tempranillo, Sangiovese

Wijnland Argentinië

Geschiedenis Zuid-Afrika

1652 Jan van Riebeeck – VOC, compagnietuin

1679 Ontwikkeling wijnbouw in Stellenbosch

o.l.v. Simon van der Stel.

1688 Komst Hugenoten, uitbreiding wijnbouw en wijngebieden.

1885 Druifluis epidemie

1960/1990 Boycot-apartheid

1973 Eerste wijnwet W.O.

1993 Aanscherping wijnwet, certificaatzegel

• Historische band met Nederland

• Wines of Origin (W.O.)

• Invloed van twee oceanen

Belangrijkste druivenrassen

Wit Chenin blanc (Steen), Sauvignon blanc, Chardonnay, Muscat d’Alexandrie (Hanepoot)

Blauw Cabernet Sauvignon, Merlot, Pinotage, Shiraz, Pinot Noir

Zuid-Afrika

• Coastal Region

• Olifants Rivier

• Breede rivier valley

• Klein Karoo

Wijnregio’s Zuid Afrika

De wijngaarden van Constantia

Doorlezen voor les 2 (boek Van Tuil 9e druk 2015):

Hfdst. 3: druivenrassen

Hfdst. 4, p. 20, 21 en 26: wijnbereiding wit en mousserend

Hfdst. 5: proeven, beoordelen en genieten van wijn

Hfdst. 6: wijnwetgeving en etikettering

Hfdst. 7, p. 38-53: Frankrijk (Champagne, Elzas, Bourgogne,

Beaujolais)

• Website www.wijninstituut.nl

• Nieuwsbrief Wijninstituut (automatisch)

• Examen SDEN-1, www.wijnexamens.nl

• Aantrekkelijke korting jaarabonnement Perswijn, € 37,50 (i.p.v. 67,75)

aanmelden via www.perswijn.nl/wijnopleiding o.v.v. code HWI

• Kijk op onze site voor Workshops en Masterclasses door heel

Nederland

NB Lesstof behorend bij les 1:

Hfdst. 1: korte geschiedenis van wijn en wijnbouw

Hfdst. 2: De wijnbouw

Hfdst. 13-18: nieuwe wereldlanden

Bronvermelding

Australië www.wineaustralia.com

Nieuw-Zeeland www.nzwine.com

www.winenofnewzealand.com

Zuid-Afrika www.wine.co.za

Californie www.californianwine.org

Chili www.winesofchile.org

Argentinië www.winesofargentina.org/vino/