VERLICHTING

Copyright © 2015 Sasja Moons

Druk: Omslagontwerp: Sasja MoonsVormgeving binnenwerk: Sasja Moons

ContactgegevensSasja MoonsBleumerstraat 163680 Maaseik

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, door middel van druk, fotokopieën, geautomatiseerde gegevensbestanden of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Interieur startersgids Editie: Restaurant

Sasja Moons

Soorten verlichtingp.10

Types verlichtingp.2

Tips p.32

Wattage en lumenp.26

Hoeveel licht heb ik nodig ?p.30

De juiste lichtbronp.18

Hoe maak ik een lichtplan?

p.34

Kleurtemperatuurp.28

types verlichtingDirecte verlichtingHet principe van directe verlichting bestaat eruit het te belichten oppervlak zonder enige filtering rechtstreeks te belichten. Directe verlichting wordt gebruikt om een object zoals een kunstwerk of meubels uit te lichten. Het kan ook gebruikt worden als algemen verlichting. Wanneer je directe verlichting wilt gebruiken als algemene verlichting is het wel belangrijk armaturen te kiezen die een bredere stralingshoek hebben. Denk hierbij aan ingebouwde spots.

Een tweede punt waar je op moet letten wanneer je directe verlichting als algemen verlichting wilt gebruiken is dat je meerdere lichtbronnen voorziet. Doe je dit niet dan krijg je een heel ongelijkmatig verlichte ruimte. Bij een werkplek moet je dan weer opletten dat je niet wordt verblind door de reflectie van het licht op je werkvlak. 2

Bij indirecte verlichting is de lichtbron niet onmiddellijk zichtbaar. De lichtbron werpt het licht op het plafond, de vloer of op de wand, dat het vervolgens weerkaatst in de ruimte. Het meest gekende voorbeeld is een lichtstrook boven een vals plafond een tiental centimeter van de wand. Het resultaat is een gloed op de wand zonder dat je het armatuur ziet.

Indirecte verlichting bestaat ook waarbij je het armatuur wel ziet. Denk aan bijvoorbeeld gevelverlichting door grondspots of strijklicht op een wand door wandverlichting.

Er bestaan enkele mogelijkheden om indirecte verlichting te creeëren. De eerste is met een ledlijn, de tweede is door middel van fluorescentielampen.Een voordeel bij het gebruik van ledlijnen is dat er ledlijnen verkrijgbaar zijn waarbij je de kleur van het licht kan kiezen.

Indirect licht is de sfeerbepaler in je interieur. Het kan een as of kijkrichting accentueren.

Opgelet: De sterkte van het licht is afhankelijk van de kleur en het materiaal van het reflecterend oppervlak. Het licht komende van indirecte verlichting is niet voldoende voor een grote ruimte te verlichten. Het kan wel voldoende zijn op bijvoorbeeld een toilet waar veel licht niet noodzakelijk is.

Indirecte verlichtingtypes verlichting

4

Diffuus verlichting berust op dezelfde basis als directe verlichting. Bij diffuse verlichting wordt de lichtbron eerst gefilterd. Deze filter kan bestaan uit mat glas of een ander (semi-)transparant materiaal. Door deze filter onststaat er een gelijkmatige verdeling van het licht waardoor de kamer overal evenveel zal worden belicht.

Diffuse verlichting geeft weinig schaduwvorming en heeft ook maar een beperkte reflectie. Hierdoor is diffuse verlichting zeer geschikt om een werkplek te verlichten. Diffuse verlichting is vooral geschikt overdag in een horecazaak om de donkere dagen op te vangen.

Om er voor te zorgen dat het licht niet te fel is kan je gebruikmaken van dimmers.

Diffuse verlichtingtypes verlichting

6

De verlichting in je zaak heeft verschillende doeleinden. Het is niet alleen bedoeld alleen om in te werken maar ook om sfeer te scheppen. Sfeer creeër je door de verschillende types verlichting te combineren.

Hiernaast zie je een goed voorbeeld van gemende verlichting. Het spreekt voor zich dat beide afzonderlijk te bedienen moeten zijn. Is diffuus licht moeilijk toe te passen in de bestaande ruimte dan is het plaatsen van dimmers op je directe verlichting een goed alternatief.

De directe verlichting zorgt hier voor het creeëren van contrasten terwijl de indirecte verlichting de uniformiteit van het licht verbetert.

Enkele voorbeelden zijn: armaturen met kappen, wandlampen...

combinatietypes verlichting

8

De basisverlichting is het eerste licht dat je aandoet als je in een kamer komt. Het zijn meestal plafond- hanglampen en spots. Basisverlichting is functioneel en geeft je meteen overzicht. Belangrijk is om te kiezen voor een heldere lamp met een hoog aantal lumen. Zorg er ook voor dat deze lampen een indirect licht verspreiden. Hierdoor weerkaatst het licht via de muur of het plafond waardoor een ruimtelijk effect ontstaat. Geef deze verlichting een centrale plaats in de ruimte.

Basisverlichtingsoorten verlichting

Kenmerken - De hele ruimte wordt verlicht en geeft een direct overzicht.- De verlichting geeft geen schaduwvorming.- De ruimte lijkt groter door de lampen.- Er is indirecte verlichting van plafond en muren. 10

Taakverlichting of functionele verlichting is een geconcentreerde lichtstraal op één plek. Voor bepaalde activiteiten zoals lezen, koken en knutselen heb je een helder, fel licht nodig. Combineer taakverlichting zo veel mogelijk met algemeen licht. Algemeen licht maakt de verlichting gelijkmatig, waardoor je niet in je schaduw werkt.

Kenmerken - Functionele verlichting is meestal gericht licht.- Verlicht je werk- of leesplek met taakverlichting.- Details zijn duidelijk zichtbaar door deze lampen.- Deze verlichting zorgt ervoor dat het minder vermoeiend is voor je ogen.

Functionele verlichtingsoorten verlichting

12

Accentverlichting zorgt voor direct licht. Bij het gebruik van accentverlichting verlicht je een bepaald object. Hierbij geldt dat hoe meer accentverlichting je gebruikt, hoe minder groot het effect wordt. Dit soort verlichting is ideaal voor het aanlichten van een schilderij, kast, plant, het extra verlichten van een gedeelte van de muur of voor het lezen van een boek. De meest gebruikte directe verlichting zijn spotjes of wandlampen.

Accentverlichtingsoorten verlichting

Kenmerken - Dit soort lampen is vaak makkelijk richtbaar.- Accentverlichting verlicht alleen daar waar nodig is.- Je kan objecten gemakkelijk accentueren met deze lampen.- Details worden daardoor zeer goed zichtbaar. 14

Basisverlichting kan ook als sfeerverlichting dienen wanneer je gebruik maakt van een dimmer. Sommige lampen hebben een ingebouwde dimmer. Is dit niet het geval, dan kun je de gewone schakelaar vervangen door een dimbare. Sfeerverlichting verspreidt een zacht, gelijkmatig, indirect licht in alle richtingen (diffuus licht). Voor sfeerverlichting maak je gebruik van een schemer-/tafellamp, decoratieve wandverlichting of een vloerlamp die je dicht bij de wand plaatst.

Sfeerverlichtingsoorten verlichting

Kenmerken - Sfeerverlichting maakt de ruimte gezellig en intiemer.- Mooie, warme lichtspreiding bekom je hiermee.- Door sfeerlampen is er minder schaduwvorming.- Sfeerverlichting zorgt voor de aankleding van het interieur en is stijlbepalend. 16

Het belangrijkste bij ledverlichting is het aanzienlijk lage energieverbruik. De ledstrips, tegenwoordig verkrijgbaar in elke kleur, zijn ideaal om te gebruiken als indirecte verlichting. De lange levensduur met een gemiddelde van vijftigduizend uur zorgt er voor dat ze vrijwel nooit moeten vervangen worden. Wanneer ze stuk gaan wordt meestal ook ineens de armatuur vervangen. De leds kunnen ook gebruikt worden in een buitenomgeving, bijvoorbeeld als verlichting voor een wandelpad. De voorwaarde is wel dat de lampen goed beschermd zijn tegen vocht.

Voordelen- Ze hebben een extreem lange levensduur: ca. 15-20 jaar.- Ledlampen gerbruiken tot 90% minder energie dan een halogeenlamp of gloeilamp. - Een ledlamp heeft hetzelfde warm, wit licht als een gloeilamp en is direct op volle lichtsterkte. - Een dergelijke lamp is bijna onbreekbaar en goed bestand tegen koude en trillingen.

Nadelen- Er is een hogere aanschafprijs. (Terugverdiend in 1 à 2 jaar.) - Er is grote behuizing nodig om de warmte af te voeren.- Hoe hoger het kleurenspectrum, hoe beter de kleurweergave. - Niet alle lampen zijn dimbaar.

Ledlampsoorten lichtbronnen

18

Een spaarlamp is een van de zuinigste lampen die bestaan. Een spaarlamp is tot vijf keer zuiniger dan een gloeilamp en gaat afhankelijk van de kwaliteit drie tot vijftien keer langer mee. De aanschaf van spaarlampen is duurder maar dat is terugverdiend na twee jaar. Er is ook de keuze tussen koud en warm licht. Voor lampen die vaak aan- en uitgeschakeld worden, bestaat er een speciaal type spaarlamp. KWIKGASSEN

Spaarlampsoorten lichtbronnen

Voordelen- Het is energiezuinig: de spaarlamp geeft meer licht met minder wattage.- De lamp heeft een lange levensduur, tot 15 jaar.- De lamp behoudt dezelfde kwaliteit helder, warm licht als de gloeilamp.

Nadelen- Een spaarlamp komt langzamer op gang dan traditionele lampen.- Bij het laten vallen, moet je het voorzichtig opruimen.- Veel in- en uitschakelen verkort de levensduur aanzienlijk, evenals een korte brandduur.

20

Een halogeenlamp is een soort van gloeilamp. Halogeenlampen hebben een gloeidraad die door elektriciteit warm wordt en licht geeft. Sommige halogeenlampen werken met een lage, andere met een hoge netspanning. Let op: bij een halogeenlamp met een lage netspanning moet er steeds een transformator voorzien worden. Hierdoor moeten deze lampen steeds in een verlaagd plafond worden ingebouwd.Bij halogeenreflectorlampen is het licht gebundeld, wat deze lamp geschikt maakt om te gebruiken als accentverlichting.

Halogeenlampsoorten lichtbronnen

Voordelen- Een halogeenlamp is gemakkelijk te dimmen.- Deze lamp heeft dezelfde kwaliteit helder, warm licht als spaarlamp.- Deze lichtbron zorgt voor een waarheidsgetrouwe kleurweergave.

Nadelen- Een halogeenlamp is duurder dan een gloeilamp.- Let op voor te fel licht.

22

Een TL-buis afkomstig van het Franse woord tube lumniscent, is een zogenaamd lagedrukontladingslamp. Deze buis is gevuld met edelgassen die ontladen waardoor er een ultraviolet licht ontstaat, wanneer ze in contact komen met stroom. Het licht is zichtbaar door de fluorecentiepoeder op de binnenzijde van de buis. Een TL-buis heeft een levensduur van maar liefst 10.000 uur en verbruikt minder energie dan de normale gloeilamp.

Ze zijn uitermate geschikt voor plaatsen waar je een lange tijd licht nodig hebt. Ze worden daarom voorzien als functioneel licht en als basisverlichting. Ze kunnen worden gebruikt als sfeerverlichting indien er een dimbaar voorschakelapparaat is voorzien.

TL-lampsoorten lichtbronnen

Voordelen-Lange levensduur; ca. 10-20 jaar. - Energiezuinig door laag wattage. - In verschillende kleuren verkrijgbaar.

Nadelen- Wordt vaak als kil, sfeerloos licht ervaren. - Bij het laten vallen moet je het voorzichtig opruimen.

24

Gloeilamp

90

220

415

710

935

1340

2160

3040

119

217

410

702

920

1326

2137

3009

136

249

470

806

1055

1521

2452

3452

125

229

432

741

970

1398

2253

3172

15W

25W

40W

60W

75W

100W

150W

200W

HalogeenlampLumenLumen Lumen Lumen

LedlampSpaarlamp

Wanneer je een lamp kiest is het zeer belangrijk rekening te houden met de lumenwaarde. Lumen wilt zeggen de hoeveel licht die een lamp produceert. Hoe meer lumen hoe meer licht de lamp geeft. Het wattage geeft aan hoeveel energie een lamp verbruikt.

In de tabel hiernaast kan je zien dat je bij verschillende lam-pen, bij eenzelfde wattage verschillende hoeveelheden licht geven. Dit wil zeggen dat je dus minder energie nodig hebt om hetzelfde licht te krijgen. dit is niet enkel goed voor het milieu maar ook voor je energierekening. 26Wattage en lumen

Lichtbronnen zijn tegenwoordig te krijgen in verschillende kleuren, deze kleuren noemen we kleurtemperatuur. De licht-kleur wordt uitgedrukt in Kelvin. lichtbronnen met een lage kelvin-waarde geven warm, geel licht wat zorgt voor een ontspannen sfeer. Lichtbronnen met een hoge kelvin-waarde geven een koel blauw licht, dit licht is beter in een werkom-geving omdat het zorgt voor een betere concentratie.

Verschillende lichtbronnen geven ook een verschillend lichteffect. Lichtbronnen met een coating geven een diffuus licht terwijl heldere lampen een natuurlijk warm licht geven. Heldere lampen zijn ideaal voor armaturen zoals kroonluchters. Het kiezen van de juiste lichtbron berust op smaak en is afhankelijk van het gekozen armatuur. 28Kleurtemperatuur

Keuken Toilet

700-800 200-300150-200

100200-300 80-100 30-50

200-300

Zaal LumenLumen LumenLumen

LumenLumen Lumen Lumen

BuitenverlichtingBar Parking Wandelpaden

Inkom

De hoeveelheid licht die je nodig hebt is afhankelijk van enkele factoren. Een van de belangrijkste factoren is de hoeveelheid natuurlijk daglicht die binnenkomt. Een andere belangrijke factor is het interieur, wanneer je een donker inte-rieur hebt ga je wellicht sterkere lichtbronnen nodig hebben. De weerkaatsing van het licht op de muur kan ook variëren afhankelijk van de kleur van de muur.

Belangrijk bij de keuze van een lichtbron is de functie van het licht. Hier speelt ook de armatuur een belangrijke keuze. be-paalde lampen hebben een filter om het licht te dempen of te vervormen andere hebben een kap in een donkere kleur wat het licht afzwakt.

De juiste hoeveelheid licht die je precies nodig hebt in een werkomgeving is te vinden in de tabel hiernaast.

Let op: Dit zijn minimum waarden, er is geen rekening gehou-den met armaturen. 30Hoeveel licht heb ik nodig?

TipsZorg voor indirect licht in de inkom. Te fel en te hard licht zet je bezoekers letterlijk en figuurlijk in de schijnwerpers

Licht in de hoeken van de kamer maakt de ruimte groter.

Probeer de eettafel apart te accentueren en voorzie bijkomen-de verlichting rondom. Of varieer de lichtsterkte met dimmers.

Gebruik spots waarvoor ze dienen, om accenten te creëren! Durf dergelijke accenten te gebruiken om de mooiste zaken in uw interieur extra in de verf te zetten.

Je moet vooraf goed bedenken welk effect je wilt bereiken met de verlichting. wil je een intieme sfeer creeëren of wil je net de ruimte groter laten lijken? De stijl van je interieur bepaalt de ver-lichting. Een moderne zaak vraagt meer neutrale verlichting met eenvoudigere armaturen. terwijl je in een zaak met een landelijk karakter meet de intimiteit wilt benadrukken met een link naar de natuurlijke materialen en kleuren.

Voor een evenwichtig interieur is het combineren van de 3 typen verlichting: direct, indirect en diffuus

Wees niet bang om fouten te maken. Fouten zijn een vorm van evolutie naar volmaaktheid.

Een lichtwand kan zorgen voor de nodige sfeer. Deze wand kan tevens ook dienst doen als ruimtescheidend element.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

32

TipsWil je de ruimte een beetje speelser maken, kies dan voor ver-schillende kleuren van stoelen.

lichte heldere kleuren doen een ruimte groter lijken. Wil je kleine ruimtes intiemer maken dan kies je het best voor donkere meu-bels.

Je kan ook buitenplanten zoals klimop binnen gebruiken. Je kan ze naar wens modeleren.

Schilder je plafond in een lichte kleur als je met lage plafonds en donkere ruimtes zit.

Met kunstwerken kan je kleur in het je interieur brengen en orga-nische objecten doorbreken de rechtlijnige vormgeving.

Een spiegelwand zorgt voor een verruimend effect in kleine ruimtes.

Uplichters achter zitbanken zorgen voor een leuke sfeerverlich-ting. De wanden moeten dan wel perfect afgewerkt worden want je ziet iedere onvolmaaktheid bij strijklicht.

Een royaal interieur bekom je vaak met bloemgeïnspireerde motieven op je behangpapier of gordijnen.

Besteed veel zorg aan de afwerking. Een muur schilderen, is meer dan een laagje verf aanbrengen. Het gaat ook om plamuren, schuren, hoeken opkitten, een goede grondverf kiezen enzovoort.

9.

10.µ

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

34

Stap 1:

Stap 2:

Stap 3:

Stap 4:

Teken een plattegrond van de ruimte met de vaste elementen, deuren, ramen, grote meubelstukken.

Ga eerst kijken waar de basisverlichting moet komen.Houdt rekening met de activiteit die plaats vind in de ruimte. Iedere ruimte heeft een andere hoeveelheid licht nodig.

Vervolgens moet je gaan kijken naar de accent verlichting, dus ook naar wandarmaturen. Het bijverlichten van een ruimte is belangrijk voor een huiste balans. Zorg er voor dat bij de televisie een extra lichtpunt is voorzien om vermoeidheid aan de ogen te voorkomen.

Als laatste kijk je naar de sfeerverlichting. Dit kunnen kleine armaturen zijn maar ook dimbare spots boven de sofa. 36

Hoe maak ik een lichtplan?