“‘Take Me Home’-wereldtour van One Direction” P. 16

SHOW&TECHNIEKSHOWTECH 2013

AV&STAGE

Jaargang 32 , ed i t i e 10 2012Jaargang 33 , ed i t i e 6 2013

editie

6 20

13AV

&STAGE

Familiebedrijven gezond en innovatieF

beter beschermd tegen Fraude

roland kondigt vr-50hd aan

start artiesenaanmelding

geld terug bij storing teleFonie en internet

ENTErTaINmENTFilmjaarboek 2012/ 2013

aV&CrEaTIEWacom wint prestigieuze

red dot design awards

Het brede vakmagazine voor zaken en techniek in AV, theater, stage en entertainment

‘To love beauty, is to see light’Victor Hugo

BrOaDCaST&aV-TECHNIEK aV manifestatie 2013

ENTERTAINMENT

REDACTIONEEL

Dat de zaken in deze tijd gemakkelijk gaan zullen we u niet vertellen.

Wat de mogelijkheden zijn en de kansen zijn; daar kunnen we u wel

op wijzen. Want die zijn er volop. Een crisis biedt kansen en één van de

mogelijkheden om een crisis het hoofd te bieden is om de krachten te

bundelen. Niet alleen voor bedrijven, of afdelingen binnen bedrijven,

maar ook voor individuen die binnen onze branche werkzaam zijn zoals

freelancers en zzp’ers.

Deze groep binnen de AV- en mediawereld zijn genoodzaakt de krach-

ten te bundelen om hun boterham te kunnen verdienen in de sector. De

tarieven, lonen en vergoedingen staan dermate onder druk, dat nu al ve-

len óf hun beroep vaarwel moeten zeggen óf moeten doorwerken onder

het bestaansminimum. Het teruglopende budget van de opdrachtge-

vers en voortdurende bezuinigingen zijn er grotendeels de oorzaak van.

Bij het bundelen van de aanwezige krachten kun je jezelf de volgende

vragen stellen: Waarom zou ik opnieuw het wiel uitvinden als het al

lang bestaat? Waarom zou ik mijn kennis voor me houden als ik daar

anderen mee kan helpen?

Krachten bundelen

ColofonEen uitgave van: Buzzfacts Publishers & Mediagroup Exploitatiemaatschappij B.V.,

Postadres: Postbus 155, 6500 AD Nijmegen, Tel. 024-3722900, Fax. 024-3886017

Hoofdredactie: Joris Kroezen, Eindredacteur: Joris Stortelder Redactie: Marieke van

Dam Vaste medewerkers: René van Eijden, Dorothee Verdaasdonk, Paulus Veltman

Salesmanager: Ralph Brinkman Media adviseur: Diego Teunissen, Vormgeving:

Dries van Zuylen, Anouk Smeets-Philipsen, Sandra Elzinga Backoffice: Marsha Laijan.

Abonnementenservice: De abonnementen service is telefonisch bereikbaar van

ma t/m vrij van 9.00 uur tot 12.00 uur. Kies in het keuze menu ‘abonnementen’.

Telefoon: 024-3722900. U kunt ons ook faxen: 024-3886017. Afdeling abonnementen

Postbus 155, 6500 AD Nijmegen. Een abonnement kan ieder moment ingaan en wordt

automatisch verlengd tenzij de abonnee twee maanden voor einddatum schriftelijk

opzegt. Copyrights: Het auteursrecht van dit tijdschrift en op de daarin verschenen

artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. Het verlenen van toestemming tot

publicatie in dit tijdschrift houdt in dat de auteur de uitgever, met uitsluiting van

ieder ander, onherroepelijk machtigt de bij of krachtens de Auteurswet door derden

verschuldigde vergoeding voor kopiëren te innen en dat de auteur alle overige rech-

ten overdraagt aan de uitgever. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen,

vermenigvuldigd of gekopieerd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.

Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden Bankgegevens: Rabobank Nijmegen

1700.97.811 / IBAN: NL91RABO0170097811 /

BIC: RABONL2U

AV ALGEMEEN n 3

Er zullen mensen zijn mensen die vinden dat je je kennis en kwaliteiten

op straat gooit en er op deze manier niets mee gaat verdienen. Maar

bedenk eens: je deelt kennis en arbeidskracht en tegelijkertijd haal je

nieuwe kennis en andere vaardigheden binnen. Er ontstaat synergie;

een proces waarbij het samengaan van delen meer oplevert dan de som

der delen. Dat is krachten bundelen! En met die instelling kunnen we,

geloof het of niet, de zwaarste stormen trotseren. Dat heeft de geschie-

denis keer op keer uitgewezen.

Veel leesplezier!

Joris Kroezen

j.kroezen@bp-m.nl

Wacom wint prestigieuze Red Dot Design AwardsDe Cintiq 24HD touch, uit de professionele

lijn van Wacom, is bekroond met een red dot

award voor zijn ‘hoge designkwaliteit’ in de

categorie ‘product design 2013’.

NAB 2013 4K de trend! Ingezet verleden jaar door Sony

dringt door in camera’s, monitoren en projectoren.

Ook thuis? Moeilijk in te schatten op deze

broadcast show.

AV ALGEMEEN n 5

Lichttechniek: ‘To love beauty, is to see light’‘Er zijn meer volwassenen bang in het licht dan

kinderen in het donker’, zei Van Kooten eens.

SHOWTECH 2013 Internationale vakbeurs en congres voor

theater, film en evenementen van 18 tot

20 juni 2013, beursterrein Berlijn.

INHOUD

AV&CREATIE 20

SOUND&TECHNIEK 44

SHOW&TECHNIEK 60

BROADCAST&AV-TECHNIEK34

En verder…

Algemeen 6

Accounts 8

Agenda 9

Buma 100 jaar 10

AV&CreAtie 15

One Direction zet Blackmagic Design’s

ATEM in voor live schakelingen 16

Adobe toont Sneak Peeks van creatieve

innovaties tijdens MAX 2013 19

ShowVision: opvouwbare LED-schermen 23

Casus cultureel centrum 24

BroAdCAst & AV-teChnieK 33

Ultra Slowmotion camera tijdens

Amstel Gold Race 41

sound & teChnieK 43

Podium & teChnieK 51

show & teChnieK 57

Financiële afdeling beslist steeds

vaker mee 58

Nieuw Rijksmuseum verlicht met

LED-verlichting 62

Grachtenfestival 66

PODIUM&TECHNIEK52

Filmjaarboek 2012/2013Met een viertal achtergrondartikelen werd het

Filmjaarboek ook dit jaar aangevuld. Het meest

belangrijk blijft de lijst van alle in Nederland in

2012 uitgebrachte films met alle beschikbare

gegevens.

ALGEMEEN13

AVM 2013Live-uitzendingen in schitterende HD-beelden,

perfect geluid door middel van nieuwe regelin-

gen voor geluidssterkte en mediastream via IP.

6 n AV ALGEMEEN

NIEUWS

=

6 n AV ALGEMEEN

ALGEMEEN

ENTERTAINMENT

de fiscale regeling om bedrijven die leerwerkplekken aanbieden te com-

penseren wordt vervangen door gerichte subsidies. hiermee maken minis-

ter Bussemaker en staatssecretaris weekers een einde aan de zogeheten

afdrachtvermindering onderwijs, zonder het oogmerk van die regeling te

wijzigen – een financiële stimulans voor bedrijven die leerwerkplaatsen

aanbieden.

Met vervanging van de afdrachtvermindering onderwijs komt een einde

aan een regeling die onbeheersbaar bleek. De afgelopen vijf jaar verdub-

belden de uitgaven van pakweg €200 miljoen naar circa €400 miljoen,

onder andere door oneigenlijk gebruik.

Het belang van een financiële prikkel voor bedrijven die leerwerkplek-

ken aanbieden staat voor het kabinet als een paal boven water. Daarom

wordt de afdrachtvermindering onderwijs vervangen door een gerichte

subsidieregeling, waarmee ook de route voor oneigenlijk gebruik wordt

dichtgeschroeid.

Er blijft budget beschikbaar voor leerwerkplekken voor leerlingen van

opleidingen die deze steun het hardst nodig hebben, zoals de beroeps-

begeleidende leerweg (bbl) in het mbo, en (toekomstige) werknemers

waar de meeste maatschappelijke behoefte aan bestaat, zoals studenten,

onderzoekers, ontwerpers en promovendi in bepaalde vakgebieden.

Niet meer in aanmerking voor de regeling komen aanbieders van leer-

werkplekken voor leerlingen en studenten voor wie al andere regelingen

bestaan of die een (aanvullende) leerwerkplek niet nodig hebben, zoals

mbo-studenten die een beroepsondersteunende leerweg (bol) volgen,

vmbo-leerlingen die een leerwerktraject doen en hbo-studenten die een

niet-technische opleiding volgen.

Er is a200 miljoen beschikbaar voor de subsidieregeling, die wordt

verdeeld onder de aanvragers. Met de vervanging van de afdrachtver-

mindering onderwijs voert minister Bussemaker een maatregel uit het

regeerakkoord uit.

Familiebedrijven zijn gezonder, gaan minder snel failliet en zijn innova-

tiever dan andere bedrijven. dat blijkt uit een onderzoek van ing, mKB

nederland, ernst & Young en de branchevereniging Familiebedrijven.

Familiebedrijven innovatiever dan andere bedrijven‘Het beeld dat familiebedrijven saaie en conservatieve bedrijven zijn,

klopt niet, ‘aldus minister Kamp. ‘Dankzij hun solide financiering kun-

nen ze tegen een stootje en zijn ze innovatiever dan andere bedrijven.

Eigenschappen die we in deze moeilijke economische tijden goed kunnen

gebruiken.’

Week van de OndernemerUit het onderzoek blijkt dat negen op de tien familiebedrijven de winst,

geheel of gedeeltelijk, weer terug laten vloeien naar het bedrijf. Dat

maakt dat familiebedrijven relatief veel kapitaal hebben voor vernieu-

wende producten en diensten. Ook investeren ze in andere bedrijven die

kapitaal nodig hebben. Daarnaast zijn familiebedrijven gezonder dan

andere bedrijven omdat ze relatief veel eigen vermogen hebben.

De ‘Week van de Ondernemer’ vond plaats van 8 tot en met 11 april

in Utrecht. De week biedt ondernemers informatie over ondernemen

aan de hand van drie thema’s: Ondernemend Financieren, Nederland

Innoveert en Internationaal Ondernemen. Het ministerie van EZ levert

een financiële bijdrage aan de organisatie van de week.

Gerichte subsidies vervangen fiscale regeling leerwerkplekken

Familiebedrijven gezond en innovatief

PRODUCT

AV ALGEMEEN n 7

ENTERTAINMENT

Burgers en bedrijven kunnen mede dankzij een bijdrage van het rijk

gebruik blijven maken van de fraudehelpdesk. dankzij een bijdrage van

het ministerie van Veiligheid en Justitie (V&J) en economische Zaken (eZ)

is het meldpunt voor fraude in ieder geval voor dit en volgend jaar uit

de financiële zorgen. dat schreef minister Kamp (eZ) woensdag 10 april

2013 aan de tweede Kamer.

Voorlichting over schade verhalen‘Opgelicht worden is niet alleen heel vervelend, het kost burgers en

bedrijven ook tijd en geld,’ aldus minister Kamp. ‘Via de fraudehelp-

desk krijg je tips over hoe je je geld terug kunt krijgen. Tegelijkertijd

krijgt de overheid nuttige informatie die we nodig hebben om fraude

te kunnen bestrijden.’ Bij de fraudehelpdesk kun je terecht als je de

dupe bent geworden van oplichting of fraude. Medewerkers van het

meldpunt geven voorlichting over manieren waarop schade verhaald

kan worden en verwijzen indien mogelijk door naar politie of bijvoor-

beeld de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Kabinet en sociale partners zijn het eens geworden over een mix van

maatregelen om economisch herstel op korte termijn te stimuleren

en de arbeidsmarkt aan te passen aan de wensen en eisen van de 21e

eeuw. daarbij wordt gekozen voor een actievere aanpak om werk-

loosheid te voorkomen en mensen van werk naar werk te helpen, het

liefst vóór ze in de ww komen. Als goed voorbeeld van bovenstaande

aanpak wordt op pagina 12 van het sociaal akkoord verwezen naar

C3 werkt!

Een van de speerpunten in het akkoord is te zorgen voor branche-

overstijgende mobiliteit. Werknemers moeten makkelijker kunnen

Burgers en bedrijven beter beschermd tegen fraude

C3 werkt! als goed voorbeeld in het sociaal akkoord

Toename aantal klachten cybercrimeSteeds meer mensen weten de fraudehelpdesk te vinden: in 2011 kwa-

men er 10.000 meldingen binnen, in 2012 waren dat er al ruim 26.000.

Met name klachten over cybercrime name toe, van 2.000 naar 9.000

meldingen. Het ministerie van Veiligheid en Justitie draagt 750.000

euro bij, EZ 250.000 euro. Het bedrijfsleven zelf draagt 200.000 euro

bij. Met een begroting van 1,2 miljoen euro kan de helpdesk in ieder

geval dit en volgend jaar door. Financiële steun voor de helpdesk was

een duidelijke wens van een meerderheid van de Tweede Kamer.

overstappen van zogenaamde krimpsectoren naar groeisectoren

waar meer werkgelegenheid is. Een bestendige van-werk-naar-

werk aanpak is daarom een van de concrete vragen uit het

akkoord.

In 2011 heeft C3 werkt! ruim 80% van haar kandidaten naar een

nieuw werk geholpen, zowel binnen als buiten de creatieve indu-

strie. Dit succes is o.a. te danken aan de goede samenwerking die

C3 werkt! met sociale partners en brancheorganisaties heeft in

diverse sectoren. GOC als uitvoerende partij van C3 werkt! is trots

op dit resultaat en de waardering van sociale partners en overheid

hiervoor.

ORTEC heeft haar Supervisory Board versterkt met twee nieuwe leden.

Beide zijn als non-executives benoemd voor een periode drie jaar. De

nieuwe leden zijn Jac Braat, voormalig CIO en Chief Supply Chain Officer

(CSCO) Philips Lighting en hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg en

Stefan Schulz, SAP-expert en lid van de Supervisory Board van SAP. “Wij

zijn erg blij om Jac Braat en Stefan Schulz in onze Board te mogen ver-

welkomen. Hun kennis en ervaring zal ons verder ondersteunen bij het

waarmaken van onze internationale groei ambitie”, aldus ORTEC CEO

Aart van Beuzekom.

Jac Braat heeft als voormalig CSCO Philips Lighting ruime ervaring in

strategie ontwikkeling en implementatie op gebied van Information

Management en Information Technology. Braat is momenteel o.a. werk-

zaam als consultant bij Argus-i. Daarnaast neemt hij zitting in de Sup-

ply Chain Council. Braat heeft o.a. gewerkt bij Philips Electronics and

ORTEC versterkt Supervisory Board

NIEUWS

=ENTERTAINMENT

Accenture. Aan de Universiteit van Tilburg geeft hij les in de praktische

toepassing van Econometrie en Operations Research, onder andere op

het gebied van Logistiek Management / Supply Chain Management,

gebaseerd op persoonlijke jarenlange ervaring als executive manager

in het bedrijfsleven.

Stefan Schulz werkt sinds 1998 bij SAP, waar hij sinds 2002 lid is van de

Supervisory Board. Zijn belangrijkste taken zijn: evaluatie van software

patenten, het bevorderen van de samenhang in de software architec-

tuur en de voortdurende verbetering van de productbeveiliging. Voor

zijn komst naar SAP, was Stefan Schulz werkzaam in strategie consul-

ting en executive recruitment. In 1993 studeerde hij af op economie aan

de Universiteit van Freiburg in Duitsland met een diploma in economie.

In 2001 voltooide hij een graad in bedrijfskunde aan de Universiteit van

Hagen, Duitsland.

AGENDA

ENTERTAINMENT

AV ALGEMEEN n 9

A D V E R T E N T I E

Het Belgische topfestival Tomorrowland heeft alle aandelen die hun voorma-

lige partner ID&T bezat terug kunnen kopen van overnemer SFX. Daarmee zijn

eigenaars Manu en Michiel Beers terug baas in eigen huis. Bovendien gaan ze

samenwerken met de grootste speler in de markt. Dat meldt De Standaard in zijn

weekendkrant.

Tomorrowland gaat samenwerken met de Amerikaanse entertainmentsreus

SFX om het bekroonde en populaire dance-festival wereldwijd uit te bouwen.

Dat bevestigden de eigenaars Manu en Michiel Beers. In dezelfde operatie hebben

ze de aandelen die SFX bezat in hun festival in Boom, kunnen overkopen, waar-

door Tomorrowland zelf nu ‘op en top Belgisch is’.

SFX, dat in snel tempo wereldwijd een imperium uitbouwt rond dance-muziek,

was bereid om de aandelen te verkopen. De organisatie van Tomorrowland heeft

nu de meerderheid van die aandelen, wat een absolute voorwaarde vormde voor

de broers om op artistiek vlak een eigen koers te kunnen varen.

Een eerste fase in die internationale uitbouw is al bekend: eind september

trekt Tomorrowland, onder de naam TomorrowWorld, naar Georgia, om daar een

Amerikaanse versie van zijn driedaagse festival op poten te zetten. “Wij ontvan-

gen meer nationaliteiten dan de Olympische Spelen”, aldus de organisatoren.

Bron: de standaard 15/06 en reproCopy

Tomorrowland gaat wereld over

IBC 2013Conferentie 12 - 17 september 2013

Beurs 13 - 17 september 2013

Locatie: RAI, Amsterdam

Plasa 20136 - 9 oktober 2013

ExCel Londen

Festivak 201313 - 14 november 2013

Locatie: Jaarbeurs Utrecht

Elektro Vakbeurs10, 11 en 12 december 2013

Locatie: Evenementenhal Hardenberg

CUE 201413 - 15 januari 2014

Locatie: Jaarbeurs Utrecht

10 n AV ALGEMEEN

TECCON

AV ALGEMEEN

ACHTERGROND

ENTERTAINMENT

Onderdeel van Buma Music Academy is het televisieprogramma Music

Academy.

Zeven jubileumevenementen In de maanden mei tot en met oktober worden zeven muziekevenemen-

ten georganiseerd door heel Nederland om het honderdjarig bestaan van

Buma/Stemra te vieren. Elk muziekevenement heeft zijn eigen thema, de

zeven thema’s zijn: jazz, dance, pop, Nederlandstalig, kleinkunst, multime-

dia en klassiek. Toegang tot de jubileumevenementen is €5,= per persoon,

de opbrengsten van de jubileumevenementen gaan rechtstreeks naar het

muziekonderwijs in Nederland via Buma Music Academy.

Naast het werven van fondsen voor Buma Music Academy hebben de jubi-

leumevenementen het doel Nederland (meer) kennis te laten maken met

de Nederlandse wereld van muziek. Om de breedte van het muzikale

werkterrein van Buma/Stemra weer te geven is de programmering van de

jubileumevenementen gebaseerd op gevestigde namen, nieuw talent en

verschillende muziekstromingen.

Via de website www.buma100.nl is de programmering van het jazz- dance-

pop en Nederlandstalige jubileumevenement te vinden. Kaarten voor

de jubileumevenementen zijn te koop via www.ticketservice.nl en de

buma100-website.

Over Buma/Stemra Buma/Stemra is de auteursrechtenorganisatie van muziekauteurs en

muziekuitgevers in Nederland en vertegenwoordigt de belangen van

haar leden wereldwijd. Muziekauteurs die de exploitatie van hun mu-

ziekauteursrecht aan Buma/Stemra overdragen, kunnen rekenen op een

maximale uitkering van rechtengelden, hoge kwaliteit dienstverlening en

uitgebreide informatievoorziening over de laatste ontwikkelingen in de

muziekwereld en het auteursrecht. Buma/Stemra promoot Nederlandse

muziek ook als internationaal product door het organiseren, financieren

en sponsoren van talrijke muziekevenementen door Buma Cultuur. n

Rob van de Meeberg kruipt nog eenmaal in zijn veelgeprezen rol als Wim

Kan en neemt u mee op een reis door de tijd tijdens dit avondvullende

programma. De artiesten zullen naast het zingen van hun eigen werk ook

in de huid kruipen van andere grootheden zoals Toon Hermans, Drs. P en

Ramses Shaffy.

De volgende artiesten zullen optreden:

• Claudia de Breij • erik van muiswinkel • sanne wallis de Vries

• liesbeth list •theo nijland • richard groenendijk

• Jeroen Zijlstra • louise Korthals • wieteke van dort

• Jan van maanen • Zazí & thijs maas • Alex Klaasen

• orkest martin van dijk

Productieleider Evert de Vries over het kleinkunstevenement: “Het caba-

ret- en kleinkunstlied is al iets ouder dan Buma zelf. Het vormt met zijn

tekst en muziek een belangrijk onderdeel van het Nederlandstalige re-

pertoire dat door Buma wordt beschermd en geëxploiteerd. Nergens ter

wereld is dit repertoire zo tot bloei gekomen als in Nederland. In Diligen-

tia zullen tal van kleinkunstartiesten daar mooie voorbeelden van laten

horen. En dat voor maar 5 euro. Een cadeautje van Buma van onschatbare

waarde voor iedereen die van dit genre houdt.”

Buma Music Academy Muziekonderwijs dreigt steeds meer te verdwijnen op basisscholen van-

wege bezuinigingen. Dat is één van de redenen geweest voor Buma/

Stemra om het initiatief Buma Music Academy in het leven te roepen. Buma

Music Academy brengt muziekonderwijs terug op basisscholen door dit

te financieren.

Op middelbare scholen is het initiatief Buma Music Academy uitgebreider.

Naast financiering stimuleert Buma/Stemra het muziekonderwijs door

middel van interactieve muzieklespakketten die o.a. door Lange Frans,

Krystl en Shary-An worden gegeven en een competitie waarbinnen

scholen tegen elkaar strijden om de Buma Music Academy award.

Buma viert honderdjarig bestaan met legendarische momenten uit de kleinkunstgeschiedenisClaudia de Breij, Erik van Muiswinkel, Sanne Wallis de Vries, Liesbeth List, Theo Nijland en Rob van de Meeberg brengen hoogtepunten nog eenmaal tot leven. Buma bestaat dit jaar honderd jaar en viert dit met een unieke eenmalige show op 22 juni in het Theater Diligentia in Den Haag. Grote namen uit de kleinkunst brengen de legendarische momenten uit de kleinkunstgeschiedenis nog eenmaal tot leven.

nu voorstaat en welke mogelijkheden er zijn om de overheidsbezui-

nigingen het hoofd te bieden. Wat dit laatste betreft zetten volgens

mij alleen de plannen rond een mogelijke Nederlandse taxshelter dan

wel een economisch fonds, beide in te stellen door de overheid, zoden

aan de dijk. De taxshelter is in veel Europese landen gebruikelijk en het

economische fonds is in Duitsland uitermate succesvol. Crowd funding,

hoe belangrijk ook als promotie- en reclamemiddel, levert toch meest-

al op zijn hoogst 20 duizend euro op, kost veel tijd en moeite en blijft

zo een lapmiddel. Het aangaan van coproducties door Nederlandse

producenten, ook buiten de mogelijke nieuwe fondsen, die op dit mo-

ment al op grote schaal worden uitgevoerd, is een belangrijke remedie

die echter in het artikel niet naar voren komt. Hier zou het filmfonds

nog meer stimulerend kunnen optreden en zouden ook omroepen en

Mediafonds minder moeilijk moeten doen over andere talen dan het

Nederlands.

Dat Nederland internationaal ook meedoet in de internationale filmin-

dustrie laat de cover van het Filmjaarboek zien met een prachtige still

uit de film Life of Pi waarvoor de Nederlander Erik-Jan de Boer samen

met drie collega’s dit jaar een Oscar kreeg voor de visuele effecten in die

film. Erik-Jan de Boer werkt al een aantal jaren aan Hollywoodproduc-

ties en nam het eerste exemplaar van het Filmjaarboek in ontvangst.

Het Filmjaarboek is een uitgave van Uitgeverij International Theatre&

Film Books Amsterdam ISBN 978 90 6403 7870. Het Jaarboek is in de

boekhandel voor 20 euro te koop. n

tekst: dorothee Verdaasdonk

Met een viertal achtergrondartikelen werd het Filmjaarboek ook dit

jaar aangevuld. Het meest belangrijk blijft de lijst van alle in Nederland

in 2012 uitgebrachte films met alle beschikbare gegevens. Of er sprake

is van een DVD met de distributeur, een soundtrack aanwezig is of een

film gebaseerd is op een boek, waarbij de titel en de uitgever worden

vermeld, maken het boek tot een prima naslagwerk. Voor personen uit

de filmindustrie is uiteraard interessant te weten hoeveel publiek de

films hebben getrokken, met hoeveel kopieën en door welke distribu-

teur de films waren uitgebracht en in welke bioscoop de première was.

Oorspronkelijke en Nederlandse titels worden beide vermeld en maken

het zoekwerk gemakkelijk.

De belangrijkste credits en een korte beschrijving van de film door een

filmjournalist zijn informatief en relevant. Jammer is wel, dat een klein

aantal films niet zijn gezien (ng) hoewel de films een inhoudelijk stuk

krijgen. Onduidelijk blijft hoe de keuze voor deze informatie tot stand

is gekomen. Het gaat alleen om 11 films, maar opvallend is dat er hier-

van 4 kinderfilms waren, waarvan de twee Nederlandse een Gouden

film voor meer dan 100 duizend bezoekers ontvingen. Deze 11 films zijn

op video uitgebracht zodat een recensie toch best geschreven had kun-

nen worden. Drie van de films zijn volgens mij al snel uit de bioscoop

verdwenen. Zij werden in één kopie uitgebracht en hadden tussen de

23 en 128 bezoekers.

Naast het overzichtsartikel, waarin wordt geprobeerd trends te ont-

dekken met name op grond van de inhoud van de films, staan als film-

auteurs dit jaar twee Russische filmmakers centraal.

Aleksander Sokoerov en Victor Kassakovsky werken beiden in de tra-

ditie van Andreij Tarkovski, maar hebben minder dan hun voorganger

last van politieke censuur. Hun eerste insteek in film is documentair en

zij proberen, maar dan op verschillende manier, met de grenzen van

fictie en non-fictie te experimenteren. In het derde artikel blijft het

leuk om te lezen hoe een uitgangspunt de Road Movie met de auto als

uitgangspunt tot zeer diverse uitwerkingen in de films leidt. Het lijkt

wel altijd een succesformule.

Voor de professionals is het vierde artikel relevant, waarin nog eens op

een rijtje wordt gezet hoe de Nederlandse filmindustrie er financieel

Filmjaarboek 2012 / 2013

AGENDA

ENTERTAINMENT

AV ALGEMEEN n 13

AV&CREATIE n 15

A D V E R T E N T I E

NIEUWS

AV&CREATIE

CTOUCH Europe heeft in de aanloop naar Koninginnedag met een

enigszins ludieke actie, flink van zich laten horen op Social media vlak.

De troonswissel had een speciaal karakter en de actie sloot daar goed op

aan. In het kader van deze speciale dag is er een unieke 47” Royal ontwik-

keld, een interactieve touch display van CTOUCH, gehuld in koninklijk

Oranje! Op deze manier wil CTOUCH nog meer leven blazen in deze

geweldige gebeurtenis.

De regels van de actie waren simpel; Like de Facebook pagina van

CTOUCH Smart Innovation, zorg voor een groot bereik en maak kans op

de 47” Royal! Omdat dit voorlopig de laatste Koninginnedag was heeft

CTOUCH deze actie in het leven geroepen en eenmalig een oranjekleu-

rige display gemaakt.

Facebook heeft binnen de B2B omgeving zijn waarde inmiddels bewezen.

CTOUCH is deze vorm van social media ook gaan gebruiken middels een

bedrijfspagina, om met zowel het dealerkanaal als de eindgebruiker te

communiceren. “Om onze bedrijfspagina een boost te geven, was dit een

uitgelezen kans om CTOUCH op Facebook te promoten en te positione-

ren”, aldus Robin Ramkisoensingh verantwoordelijk voor marketing bij

CTOUCH Europe B.V.

De prijswinnaar werd op 1 mei jl. bekendgemaakt. Uit alle deelnemers is

dhr. N. Aarts als gelukkige winnaar van de 47” Royal uit de bus komen rol-

len. Vrijdag 17 mei is het unieke exemplaar aan de winnaar overhandigd.

“Een prachtige prijs om te ontvangen”, voegt Remmelt van der Woude

toe (dir. CTOUCH Europe). “Zowel zakelijk als privé is het een pronkstuk.

Bij Simac ICT zou de Royal ook niet misstaan”, vervolgt hij met een lach,

refererend naar de organisatie waar de winnaar werkzaam is. “De keuze

is uiteraard aan één persoon en we zijn er zeker van dat dit exemplaar

gegarandeerd een mooi plekje gaat krijgen”.

De CTOUCH interactieve displays zijn Plug & Play en behoeven verder

geen aparte installatiesoftware of licenties voor. Elke computer met

een USB- aansluiting, ongeacht Windows, Mac of Linux, kan eenvoudig

worden aangesloten.

Optical Sensing CTOUCH maakt gebruik van ‘Optical Sensing technologie’. De Optical

Sensing technologie zorgt voor een snelle en nauwkeurige bediening.

Ook zijn CTOUCH displays eenvoudig in bediening. De ‘gestures’ zijn

gelijk aan wat een ieder dagelijks ervaart met zijn of haar Apple iPad of

Samsung Galaxy.

47” ROYAL CTOUCH uitgereikt

Multi touchIn de rand van de display bevinden zich camera’s die de bewegingen van

vingers of pen bij aanraking op het scherm uiterst nauwkeurig registreren.

Men kan met 10 vingers (handen) tegelijkertijd werken op het scherm.

Over CTOUCHHet innovatieve touch instituut voor presentatie vormers in de professio-

nele digitale wereld. CTOUCH is het snelst groeiende merk en marktleider

op het gebied van groot formaat touch oplossingen. Touch is tegenwoor-

dig niet meer weg te denken uit de huidige maatschappij. Door te blijven

innoveren bewijst CTOUCH toonaangevend te zijn. CTOUCH beschikt

over de breedste lijn groot formaat touch displays en bedient daarmee

diverse markten (onderwijs, bedrijfsleven, beurzen & tentoonstellingen,

ziekenhuizen, televisieomroepen, overheid, reizen/openbaar vervoer,

retail ) met verschillende toepassingsgebieden.

AV&CREATIE

WERELDTOUR

16 n AV&CREATIE

One Direction zet Blackmagic Design’s ATEM in voor live schakelingen tijdens wereldtour

Audiotech Services Ltd heeft de ‘Take Me Home’-wereldtour van One Direction voorzien van een audiovisueel bedieningssysteem dat gebouwd is rondom technologie van Blackmagic Design. De infrastructuur voor de tour met 120 optredens omvat de Blackmagic Design ATEM 2 M/E Production Switcher met een ATEM 2 M/E Broadcast Panel, een Broadcast Videohub-router en een SmartView Duo monitor.

WERELDTOUR

AV&CREATIE

AV&CREATIE n 17

De ATEM 2 M/E Production Switcher vormt het hart van het audiovi-

sueel bedieningssysteem. Het wordt aangestuurd via een ATEM 2 M/E

Broadcast Panel en een Broadcast Videohub-router van Blackmagic De-

sign met 72 ingangen, 144 uitgangen en 72 bedieningspoorten in een

compact 8 rack-unitformaat.

Het decor voor de show wordt elke avond opgebouwd. Op het podium

zijn LED-schermen met computereffecten opgesteld. Twee LED-scher-

men, links en rechts van het hoofdpodium, geven een live camera-relay

weer. Het hoofdoptreden wordt vastgelegd met zeven HD SDI-came-

ra’s, terwijl nog eens zeven camera’s op het podium worden gebruikt

als minicamera’s. De camera’s worden via SDI-uitgangen van de Broad-

cast Videohub doorgeleid naar de ATEM 2 M/E Production Switcher en

gemixt met het ATEM 2 M/E Broadcast Panel. Line cuts van de ATEM 2

M/E Production Switcher worden doorgeleid naar hardware, die deze

SDI-feeds omzet naar DVI voor rechtstreekse weergave op de genoem-

de LED-schermen aan weerszijden van het podium.

“Het zou belachelijk zijn geweest om te suggereren dat wij het One Di-

rection IMAG (staat voor Image MAGnification)-systeem hadden kun-

nen draaien zonder een SDI-router en ATEM-switcher”, zegt beeldregis-

seur Thomas Levitt. “Dit systeem maakt de zaken een stuk eenvoudiger.

Je hoeft niet meer allerlei kabels aan te sluiten en om te wisselen. Men

kan het systeem ook met seriële - of ethernet - verbindingen bedienen

door gewoon in te loggen via Telnet en je opdrachten naar het systeem

te sturen. Het werkt ook met de iPad-app van de router. We kunnen het

eenvoudig in onze show integreren als we op strategische momenten

om moeten schakelen. Alles kan worden geautomatiseerd via ons net-

werk zonder een seriële kabel aan te sluiten.”

Levitt vertelt dat de ATEM 2 M/E Production Switcher speciaal voor deze

tour werd aangeschaft. Dit niet alleen vanwege het panel en features

van televisiekwaliteit, maar ook vanwege de ‘one line’ videovertraging,

die een belangrijke rol speelt bij gebruik van video tijdens concerten.

“Het systeem is uiterst snel in vergelijking met andere video-switchers,

die vaak een vertraging van één frame tot vier frames hebben. Dit soort

switchers is onbruikbaar voor andere toepassingen dan live relay. Met

de ATEM lopen we op de technologische ontwikkelingen vooruit. Dat

was een belangrijke reden voor de aanschaf van de ATEM Switcher.” n

One Direction geeft tijdens de tour 120 concerten in, Australië, Azië,

Europa en Noord-Amerika. De band verbrak alle records door in één

dag meer dan 300.000 toegangskaarten te verkopen. Tijdens elke

show wordt een enorme hoeveelheid beeldmateriaal gebruikt en op-

genomen. Alles wordt beheerd met een rack-gemonteerd audiovisueel

bedieningssysteem van Audiotech. Dit systeem biedt monitoring en

opnamen in full-HD, acht live camera-ingangen, afspelen van stills en

live HD-webstreaming.

PRODUCT

AV&CREATIE

AV&CREATIE n 19

experiment kan zijn. Dit gaat ook op voor video’s. Door te spelen met licht-

effecten in een video, kan een simpele home video al snel doorgaan voor

een blockbuster hit.

• Website special effects zonder code (Muse™): Muse is een bewezen plat-

form voor het bouwen van krachtige en aantrekkelijke websites zonder

code te hoeven schrijven. Ook kleurentransformatie en 3D motion kan nu

zonder code worden gerealiseerd.

• A-synchronisch navigeren en ‘debuggen’ van JavaScript in Brackets (Edge

Code): Edge Code is het antwoord op de volgende vragen: “Welke code

draait er als ik hier op klik?” of “Waarom heeft de ze code nooit gedraaid?”

• “Painting with Bob”: Er zijn speciale penselen beschikbaar die het mogelijk

maken om een afbeelding als verf te gebruiken.

• Digital Publication special effects (DPS): Digitale publicaties moeten meer

bieden dan de papieren varianten. Deze Sneak toont hoe eenvoudig het is

om een animatie of special effects toe te voegen aan een publicatie.

• Liquid Search: Je hoeft niet altijd woorden te gebruiken om een zoekop-

dracht in te geven. Door een silhouet te gebruiken en je zoekopdracht te

tekenen kan Liquid Search voor jou op zoek gaan.

• PSD Lens (Edge Code): Hiermee kunnen web ontwikkelaars Photoshop-

bestanden openen in hun editor waardoor zij direct aan de slag kunnen

met deze beelden.

• Audio-lagen: Het filteren van de gewenste audio uit een brei van ruis is een

ingewikkeld proces. Door lijnen te trekken over de audio die je wilt filteren

en het identificeren van de audio die je niet wilt gebruiken, kun je deze tool

al het werk laten doen.

• Perspective Warp (Photoshop): Met deze Photoshop Sneak kun je het per-

spectief in delen van je foto bewerken en de rest van foto intact laten.

Adobe MAX, The Creativity ConferenceAdobe MAX is een vierdaags evenement dat een verscheidenheid aan key-

notes, sessies en workshops biedt, gegeven door de top professionals uit de

industrie. Sprekers waren onder andere de legendarische ontwerper Jessica

Walsh, meester fotograaf Greg Gorman en Vasava (internationale design-

studio, gericht op creatieve experimenten). Meer dan 300 breakout sessies

en labs toonden de aanwezigen nieuwe manieren om creatieve projecten

te benaderen een aantal van de coolste, grensverleggende, experimentele

projecten die er zijn. Ook kregen deelnemers de gelegenheid om de kennis

en inspiratie op te doen die nodig is om hun beste werk te creëren om voor

te blijven op de concurrentie. n

Adobe bood tijdens Adobe MAX, The Creativity Conference

een kijkje achter de schermen om de laatste design- en in-

teractieve technologieën te tonen. MAX bracht de afgelo-

pen dagen 5000 creatieve industrieleiders en professionals

samen om van gedachten te wisselen over hoe creativiteit

de wereld verandert.

MAX Sneak Peeks bieden een unieke mogelijkheid om een kijkje te nemen in

de ontwikkellabs van Adobe. Ze bieden een preview van baanbrekende ap-

plicaties en features die nog in een vroeg stadium van ontwikkeling zijn. Een

voorbeeld hiervan is de nieuwe Camera Shake Reduction tool die onscherpe

beelden analyseert en corrigeert, veroorzaakt door beweging van de camera

tijdens het schieten. Deze tool werd voor het eerst getoond tijdens de MAX

Sneak Peeks in oktober 2011 en is nu onderdeel van het nieuwe Adobe® Pho-

toshop® CC.

De Sneak Peek-video’s die werden getoond tijdens MAX zijn binnenkort

beschikbaar op YouTube. De foto’s worden gepost in de Adobe MAX online

press room. Deze foto’s tonen tools die mogelijk worden opgenomen in toe-

komstige versies van Adobe-producten en -diensten.

“De Sneaks staan symbool voor de ziel en zaligheid die Adobe in technologi-

sche innovatie legt”, zegt David Wadhwani, senior vice president en general

manager, Digital Media Business, Adobe. “De presentaties die gegeven wor-

den tijdens Adobe MAX staan bol van energie en enthousiasme, hetgeen het

publiek ook uitstraalt. Dat is een teken dat onze klanten staan te popelen

om met onze nieuwe creatieve oplossingen aan de slag te gaan.”

Adobe MAX Sneak Peeks:• Teken tools: De openingskeynote introduceerde een hardware-project on-

der de naam “Mighty” (en een gerelateerd lineaal-project onder de naam

“Napoleon”), welke traditionele tekengereedschappen met de mobiliteit

en flexibiliteit van tablet devices verbindt.

• Responsive design met Edge Code: Edge Reflow is de perfecte tool voor cre-

atieve professionals die responsive websites willen bouwen. Ook ontwik-

kelaars die voornamelijk met code-workflows werken kunnen met Edge

Code aan de slag, dat is gebaseerd op een Edge Reflow-ervaring.

• Creative Cloud™ as a Service (Photoshop): Tijdens de opening keynote werd

al verkondigd dat Creative Cloud het samenwerken in groepen sterk ver-

eenvoudigd. Photoshop CC is hiervan een bewijs.

• Spelen met lichteffecten (After Effects® & Photoshop): Deze Sneak laat

zien dat het bewerken van licht nadat de foto gemaakt is, een erg leuk

Adobe toont Sneak Peeks van creatieve innovaties tijdens MAX 2013Technologische hoogtepunten gepresenteerd zoals “Perspective Warp” in Photoshop en “Video Color Grading” in After Effects.

20 n AV&CREATIE

AV&CREATIE

AWARD

De winnaars, die de award experts hebben weten te overtuigen, mogen

de red dot vermelden op hun product en kunnen zichzelf positioneren

op een internationaal niveau. De jury was erg blij met de 4.662 aanmel-

dingen in 19 verschillende categorieën die zij dit jaar heeft ontvangen.

Alleen de beste ontwerpen wisten de jury enthousiast te maken. Dit is

hoe Wacom twee red dots heeft gewonnen voor de succesvolle ontwerpen.

De innovatieve kracht van zowel de Wacom Cintiq 24HD touch en

Bamboo Stylus feel carbon hebben indruk gemaakt op de jury. Rüdiger

Spohrer, Vice President Marketing bij Wacom Europe GmbH, reageert:

“Wij zijn ontzettend trots dat twee van onze producten zo succesvol zijn

bij zo’n prestigieuze en bekende designprijs. Wacom blijft producten

maken die technische innovatie combineren met een uitstekend design.

Beide erkenningen bevestigen dit.”

Wacom wint prestigieuze red dot design awards

De Cintiq 24HD touch, uit de professionele lijn van Wacom, is bekroond met een red dot award voor zijn ‘hoge designkwaliteit’ in de categorie ‘product design 2013’. De Bamboo Stylus feel carbon is beloond met een eervolle vermelding door de 37-koppige red dot jury voor zijn bijzonder goed uitgevoerde detailoplossing.

AWARD

AV&CREATIE

AV&CREATIE n 21

Cintiq 24HD touchDe Cintiq 24HD touch is afgestemd op de toenemende eisen van cre-

atieve professionals. Om gebruikers een meeslepende ervaring en een

meer intuïtieve en natuurlijke manier van werken te bieden, wordt

multi-touch gecombineerd met Wacom’s geprezen pentechnologie.

Werken met de Cintiq 24HD touch geeft de kunstenaar krachtige moge-

lijkheden door de ervaring van werken met twee handen en het gebruik

van traditionele materialen zoals verf, stiften en klei, na te bootsen zoals

alleen mogelijk is met hedendaagse creatieve softwaretoepassingen.

Prof. Dr. Peter Zec, initiatiefnemer en CEO van de red dot, wijst erop dat

een sterk design en economisch succes tegenwoordig hand in hand

gaan: “De winnaars van de red dot awards zijn voorvechters van een

ver ontwikkelde designcultuur en designindustrie. Tegenwoordig is het

steeds moeilijker om een onderscheid te maken tussen goed ontworpen

producten. De speciale kwaliteiten zijn vaak uitsluitend zichtbaar in de

details. Producten die echter de test doorstaan van de internationale,

kritische red dot jury, verdwijnen niet in de menigte en zijn in staat de

wereldwijde concurrentie op afstand te houden.”

De award uitreiking vindt plaats op 1 juli 2013 als onderdeel van het

traditionele red dot gala. De ceremonie wordt gehouden in het opera

gebouw van Essen, het indrukwekkende Aalto Theater. Het is altijd het

finale hoogtepunt van de “red dot award: product design”. De laatste

jaren is dit een gevestigde ceremonie met internationale gasten.

De winnende producten in the red dot design museum

De Wacom Cintiq 24HD touch en Bamboo Stylus feel carbon worden

beide tentoon gesteld gedurende een vier weken durende speciale ten-

toonstelling in het red dot museum. Met ongeveer 2.000 producten,

verspreid over een oppervlakte van meer dan 4.000 vierkante meter,

is het red dot design museum de grootste tentoonstelling van heden-

daags design wereldwijd. De award winnende producten worden van

2 tot en met 28 juli 2013 tentoongesteld in het museum. In “Design on

stage – winnaars red dot award: product design 2013” kunnen design-

liefhebbers de laatste trends van dichtbij bekijken. Bezoekers van het

museum worden uitdrukkelijk uitgenodigd om de producten zelf te ge-

bruiken, zodat zij de winnende ontwerpen van Wacom kunnen ervaren.

Over de red dot design awardMet de red dot design award heeft het Design Zentrum Nordrhein West-

falen een van de meest internationaal bekende competities gecreëerd.

De prijs, de red dot, is wereldwijd een van de meest gevestigde prijzen

voor uitstekend design. Het Design Zentrum Nordrhein Westfalen stelt

de producten die een award hebben gewonnen ten minste één jaar ten-

toon in het red dot design museum. Met het oog op de diversiteit op het

gebied van design, wordt de red dot award uitgereikt in verschillende

categorieën: “red dot award: product design”, “red dot award: communi-

cation design” en “red dot award: design concept”.

Over WacomWacom Europe GmbH is een dochteronderneming van Wacom Compa-

ny, Ltd. (Tokyo Stock Exchange 6727). Wacom®, opgericht in 1983, is een

wereldwijd opererende onderneming met hoofdkantoor in Japan met

dochterondernemingen en kantoren in de gehele wereld om de marke-

ting en distributie te ondersteunen in 150 landen. Wacom’s visie is om

mensen en technologie dichter bij elkaar te brengen met natuurlijke

interface technologie. Daarmee is de onderneming de leidende fabri-

kant geworden van pentabletten, interactieve pen displays en digitale

interface oplossingen. De geavanceerde technologie van Wacom’s intu-

itieve invoerinstrumenten wordt wereldwijd gebruikt voor het creëren

de meest opwindende digitale kunst, film, speciale effecten, mode en

vormgeving en voorziet zakelijke en thuisgebruikers met de vooraan-

staande technologie om hun persoonlijkheid tot uitdrukking te bren-

gen. Miljoenen consumenten gebruiken de draad- en batterijloze, druk-

gevoelige pentechnologie.

De onderneming biedt haar producten ook als OEM soluties aan lei-

dende fabrikanten die groeiende markten bedienen. Wacom’s interface

technologie, genaamd Wacom Feel IT Technologies, wordt eveneens

aangeboden als een geïntegreerde oplossing voor strategische part-

ners. De meeste fabrikanten van tablet Pc’s rekenen op de geavanceerde

kenmerken van betrouwbaarheid van het merk voor het leveren van een

superieure user interface ervaring. n

red dot design museum germany

AV&CREATIE n 23

PRODUCT

AV&CREATIE

Een scherm van ca. 2x3m past al in één cable-flightcase. Probeer dat maar

eens met een hard-panel LEDscherm.

De resolutie van 20mm is prima voor een kijkafstand van 12 meter of meer.

Maar de gemiddelde ‘kijker’ raakt verwent; een 10mm LED-schermen langs

de wegen en in etalages is niet meer ongebruikelijk. Voor een LED gordijn

echter onmogelijk; de achterliggende elektronica zou te dicht op elkaar

komen waardoor de flexibiliteit verloren gaat, en dan zijn we terug bij af

met een ‘hard-panel-scherm’.

Inmiddels zijn we er toch in geslaagd om kleinere resoluties compact en

licht van gewicht te kunnen aanbieden: kleine ‘tegeltjes’ van ca. 16x32cm

en slechts 25mm dik waarbij elke tegel volledig naar voren of achter kan

worden gebogen. Kortom; opvouwbaar!

Een pixel resolutie van 12mm, 10mm of zelfs 6mm is nu geen enkel

probleem meer. Ook nu past ca. 12 vierkante meter LED-scherm nog steeds

in een doorsnee cable-case.

En het gewicht? Met nog geen 11 kg per vierkante meter is het mogelijk grote

LED-schermen in bijvoorbeeld een theater-trekwand te kunnen ophangen.

Meer weten, kopen of huren? Kijk op www.ShowVisionLed.nl n

De ontwikkelingen staan niet stil; steeds compacter en met een hogere

resolutie worden de LED schermen ontworpen. Diederik de Jong, eigenaar

van ShowVision NL, heeft zich gespecialiseerd in vooral flexibele en com-

pacte LED-schermen.

Het begon met zoeken naar een opvolger van de witte LED puntjes in een

backdrop (beter bekend als sterrendoek). Het ‘patronen LED gordijn’ werd

gevonden. Onder de productnaam LedVision worden speels gekleurde

vlakken, lijnen, figuren en het sterrendoek-effect in kleurvariant, inclusief

een eenvoudige controller, geïmporteerd en verkocht.

Maar de eisen en wensen werden uitgebreider. Het aansturen van eigen

creatieve patronen, teksten en logo’s is gewenst. Met de inmiddels ruim

verkrijgbare en betaalbare veejay-software was de stap naar een full-

video variant onvermijdelijk.

ShowVision NL importeert al enkele jaren full-video LED-gordijnen op de

Nederlandse markt. Een gordijn met RGB SMD5050 LEDs die aangestuurd

worden op basis van een DVI video-signaal. Met een resolutie keuzes

tussen 200mm en 20mm kunnen diverse afmetingen worden verkregen

en zijn deze naadloos aan elkaar te koppelen om elk gewenste oppervlakte

te creëren. Ideaal voor snelle montage, licht van gewicht en ...opvouwbaar!

Opvouwbare LED-schermenWe kunnen er niet meer omheen, LED is overal aanwezig. Naast architectonische LED verlichting hebben de full-video LED schermen al enige tijd hun intreden gedaan. Op mega producties van evenementen en TV, maar zelfs langs de weg en in bushokjes verschijnen steeds vaker LED-schermen om ons te voorzien van video-media.

24 n AV&CREATIE

AV&CREATIE

ACHTERGROND

• Facilitair: onderhoud gebouw, technische ondersteuning van het theater

(geluid, licht, etc.) en de inrichting van zalen voor evenementen. Deze

afdeling/activiteiten vallen onder dezelfde leiding als ‘Theater’.

Een paar problemenHet culturele centrum heeft het moeilijk. De gemeente die wel eisen stelt

aan het takenpakket, wil toch de subsidiekraan langzamerhand wat dichter

draaien. Het centrum zal een majeure inspanning dienen te verrichten om

minder afhankelijk te worden van subsidies. Aan de efficiëntie is nog wel

iets te verbeteren, maar niet erg veel. Kosten zijn reeds sterk teruggebracht,

mede door het sterk snijden in het personeelsbestand. Er zal vooral gewerkt

moeten worden aan de inkomstenkant.

Het culturele centrum is gevestigd in een sterk verouderd gebouwencom-

plex waar in de loop van de jaren stukken aangebouwd zijn. Het gebouw

is onderhoudsgevoelig en energie-inefficiënt. De verschillende aanbouwen

zijn er de oorzaak van dat de managers van de verschillende afdelingen ver

van elkaar af zitten en daardoor wat minder makkelijk even bij elkaar bin-

nen kunnen lopen. Om van de ene afdeling naar de andere afdeling te lopen

moet men een trap af, een gang door, een andere trap op, door een zaaltje

lopen om bij een andere afdeling te komen. Dit maakt de interne commu-

nicatie moeizaam.

Toen ik met twee collegae bij het culturele centrum binnen kwam, waren

de eerste ontslagronden net achter de rug. De vernieuwde organisatie be-

gon zich af te tekenen, maar er was nog geen sprake van een rustig draai-

ende, goed gesmeerde machine. Het personeel op de werkvloer was nog

niet overtuigd dat zij de ontslagrondes overleefd hadden. Het middenkader

keek nog wat onwennig rond en zocht nog naar een richting.

Een consequentie van de ontslagronde was dat taken herverdeeld werden

en dat sommige medewerkers additionele taken kregen waar zij niet altijd

even goed voor opgeleid waren en/of ervaring in hadden.

nick B. meijer is afgestuurd aan de rotterdam school of

management van de erasmus universiteit. hij heeft een

levenslange ervaring in nederland en in meer dan 60

verschillende landen.

de laatste jaren heeft hij zich sterk toegelegd op het

verbeteren van interne organisaties waarbij het opspo-

ren en zorgvuldig diagnosticeren van de pijnpunten de eerste stap is van een

verbetertraject. de mens in de onderneming is voor hem geen nummer of

meubelstuk, maar het draagvlak voor het succes van een organisatie.

www.nickmeijer.nl

het centrum heeft een aantal kernactiviteiten waaronder:

• Theater (concerten, toneel, cabaret, dans, en andere kunstuitingen)

• Kunsteducatie (muziek, dans, drama, beeldende kunst, fotografie,

poppodium, etc.)

• Bibliotheek. Hieronder valt ook de Kunstuitleen (voornamelijk

schilderijen) en de Speel-o-theek (uitleen van spellen en speelgoed)

• UITpunt en VVV zijn ook bij het culturele centrum ondergebracht.

Deze vier kernactiviteiten worden door de gemeente gesubsidieerd.

Een belangrijke, niet gesubsidieerde afdeling is Congres en Evenementen.

Deze afdeling is in een besloten vennootschap ondergebracht en verzorgt

evenementen voor derden zoals bruiloften, recepties, (kinder)carnaval, fees-

ten voor gehandicapten en/of bejaarden, etc. De zalen worden verhuurd

voor productintroducties, trainingen, vergaderingen, jaarfeesten, tentoon-

stellingen, beurzen, etc. Er worden theater-diners verzorgd en men voert

het beheer over de koffie corner in de bibliotheek. Congres en Evenementen

is de enige afdeling die netto geld verdient.

Ondersteunende afdelingen zijn• Marketing

• HRM

• Financiële afdeling

Introductie van een nieuw managementsysteemWij kwamen in augustus 2011 bij een cultureel centrum binnen als consultants. ‘Wij’ was een groepje van 3 consultants die een postdoctorale MSc. opleiding afrondden aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Dit culturele centrum was een complexe organisatie met een aantal diensten, die door fusies onder één dak zijn gekomen.

ACHTERGROND

AV&CREATIE

AV&CREATIE n 25

Het Strategische MeerjarenplanEr was door de directeur een eerste globale aanzet uitgewerkt dat moest

leiden tot een Meerjarenbeleidsplan. De afdelingsmanagers hadden dit

plan ontvangen en er was een mondelinge toelichting geweest. Dit wil niet

zeggen dat iedereen het plan in details bestudeerd had. Het bleek al snel

dat men de grote lijnen wel kende, men had echter nog geen idee wat dit

Meerjarenplan betekende voor de eigen afdeling. Wat moest er veranderd

worden? Wat moest er aangescherpt worden, nagelaten worden, wel/niet

worden gedaan? Wat werd er van de afdelingshoofden en van hun mede-

werkers precies verwacht?

De Change-management opdrachtIn overleg met de directeur werd er gekozen voor een nieuw management-

systeem. Om de weg vrij te maken voor dit nieuw te introduceren systeem

werd het concept voor het Meerjarenplan tijdelijk terzijde gelegd.

Het nieuwe managementsysteem dat ons voor ogen stond behelsde een

driefasen-plan op afdelingsniveau.

Business model ontwikkeling devel

Business model ontwikkeling devel

OTISM Business plan

OTISM Business plan

SWOT analyse

SWOT analyse

iedere afdeling maakt:

• een Business model voor de eigen afdeling

(Model BMC van Osterwalder & Pigneur);

• een SWOT analyse van de eigen afdeling;

• een OTISM Business plan (een business plan op één A4’tje. Het is geen

halsmisdaad als het toch 1½ bladzijde is geworden);

het idee achter deze benadering was:

• om het Strategisch Meerjarenplan bottom-up te laten ontstaan en niet

van boven af op te leggen. Hiermede ontstaat een groter draagvlak en

zullen er minder openlijke of, wat nog erger is, latente weerstanden ont-

staan. De afdelingshoofden en het personeel daaronder, zullen zich meer

bij het plan betrokken voelen omdat zij zelf bijdragen geleverd hebben

voor het Strategische Meerjaren plan.

• De afdelingshoofden krijgen een grote operationele verantwoordelijkheid

voor de uitvoering van de plannen die zij zelf ontwikkeld hebben. De grote

operationele verantwoording gaat gepaard met de vrijheid om zelfstan-

dig beslissingen te nemen binnen de kaders van het door de directie goed-

gekeurde OTISM Business plan resp. goedgekeurde budget. De afdelingen

zouden als kleine zelfstandige onderneminkjes in het grotere geheel van

het culturele centrum moeten gaan functioneren. De samenhang tussen

de verschillende afdelingen zouden een sterk geheel moeten vormen.

Hoe werd het proces op de rails gezet Het systeem werd door de consultants tijdens een workshop uitgelegd.

De deelnemers van de workshop waren de algemeen directeur en de af-

delingshoofden. In deze workshop werd uitgelegd wat er ging gebeuren,

wat er van de mensen verwacht werd, en welke ondersteuning zij konden

krijgen.

Die ondersteuning bestond uit één of twee dagdelen individuele onder-

steuning per afdeling. De ondersteuning moesten zij wel zelf aanvragen.

Alle afdelingshoofden, op één na, maakten gebruik van deze ondersteu-

nende faciliteit.

Hoe had het proces moeten verlopen en hoe verliep het in werkelijkheid?

• Het Business model werd door de afdelingshoofden gemaakt, samen met

een aantal daarvoor in aanmerking komende afdelingsmedewerkers (het

bottom-up proces). De afdeling werd van alle kanten bekeken en in kaart

gebracht. Het interne en externe netwerk werd benoemd, alsmede de in-

terne/externe klant, het product, de manier waarop het product tot stand

komt, de communicatie, kosten, revenuen, etc.

Dit Business model was een spiegel voor de afdelingsmanager en de me-

dewerkers die constructief aan het proces deelnamen.

• Er werd vervolgens een SWOT analyse gemaakt. In deze analyse moest ge-

nadeloos blootgelegd worden wat de sterkten en zwakten van de afdeling

zijn, en de kansen en bedreigingen van de interne en/of externe markt. De

externe markt kan het publiek zijn of bedrijven die gebruik maken van de

diensten van het centrum, maar het kan ook de gemeente zijn. De interne

markt zijn de andere afdelingen van het centrum waar men diensten aan

ACHTERGROND

AV&CREATIE

AV&CREATIE n 27

verleent. De afdeling Congres en Evenementen, Marketing en HRM hebben

ook, of uitsluitend, interne klanten. De bibliotheek bedient uitsluitend de

externe markt.

• Het OTISM Business plan is, als reeds gezegd, een strategisch plan op één

A4’tje. OTISM staat voor:

objectives:

Lange termijn doelstellingen, de stip aan de horizon. De 10, 15, 20-jarige visie

waar de strategie op is gebaseerd.

targets:

Meetbare doelstellingen. Dit kunnen doelstellingen zijn voor een operatio-

neel jaar, het kan ook om 3-jaar doelstellingen gaan. In dit geval is er geko-

zen voor doelstellingen van één jaar.

instruments:

In dit deel wordt beschreven welke instrumenten worden ingezet. Eigen

personeel, externe krachten, computer systemen, planning modellen, geld-

middelen, maar ook andere afdelingen, machines, kennis, etc.

strategy:

De strategie geeft aan hoe de instrumenten ingezet worden, door wie en

wanneer. Men wordt geacht de gekwantificeerde targets te halen en wordt

hierop afgerekend. Hoe denkt men dat te doen?

measurability:

Alle activiteiten moeten meetbaar zijn. De managers kunnen en mogen al-

leen afgerekend worden op het behalen van de gestelde doelstellingen: de

KPI’s (‘Key Performance Indicators’). Wanneer wordt er gemeten? Door wie?

Hoe? Welke maatstaven? Etc.

De taak van de directieDe directie krijgt de Businessmodellen van de afdelingen, de SWOT analy-

ses en de OTSM modellen. Deze input moet zorgvuldig bestudeerd worden

en de discrepanties van de input van de verschillende afdelingen moeten

blootgelegd worden. Dit betekent voor de directeur een majeure krachtsin-

spanning. Dit vereist inzicht, kennis van zaken, diplomatie, betrokkenheid,

empathie, analytisch vermogen en een vooruitziende blik. Het beoordelen

van de plannen is een taak voor een kundig directeur.

Dit is niet echt gelukt. De directie heeft de bottom-up input wel zorgvuldig

gelezen maar niet kritisch geëvalueerd en ook niet met elkaar vergeleken.

De input werd op face value geaccepteerd, hetgeen niet de bedoeling was.

Dit is niet echt gelukt. De directie heeft de bottom-up input wel zorgvuldig

gelezen maar niet kritisch geëvalueerd en ook niet met elkaar vergeleken.

De input werd op face value geaccepteerd, hetgeen niet de bedoeling was.

De Objectives (lange termijn visie) van de afdelingen moeten zorgvuldig op

elkaar afgestemd worden en goed passen binnen de meso-ideeën van de

directie. Het door de directie ontwikkelde meerjarenbeleidsplan, op basis

van de input van de afdelingen, moet op haar beurt weer afgestemd wor-

den op de eisen van de markt en de macro-plannen van de gemeente.

Directie stond zéér open voor bottom-up ideeën. Deze werden in wekelijkse

stafvergaderingen besproken. Overleg over voorstellen, die niet in het holis-

tische beeld pasten, vond echter niet voldoende plaats.

Directie stond zéér open voor bottom-up ideeën. Deze werden in wekelijkse

stafvergaderingen besproken. Overleg over voorstellen, die niet in het holis-

tische beeld pasten, vond echter niet voldoende plaats.

De diverse OTISM plannen van de afdelingen moeten wel samen te vatten

zijn in één strategisch plan voor de hele organisatie. De verschillende plan-

nen moeten dan ook naadloos op elkaar aansluiten en, bij voorkeur, elkaar

versterken. Als aan al deze condities is voldaan dan worden de plannen

goedgekeurd. Is dat niet het geval dan zal in overleg tussen directie en de

betreffende afdelingshoofden, de OTISM modellen aangepast moeten wor-

den totdat zowel directie als afdelingshoofden er geheel achter staan. Deze

consensus is met name belangrijk omdat de afdelingshoofden alléén afge-

rekend mogen worden op de KPI’s die door de directie werden gefiatteerd.

Zouden de meetbare doelstellingen van een afdelingshoofd niet ambitieus

genoeg zijn, dan dienen er ‘onderhandelingen’ plaats te vinden tussen di-

rectie en afdelingshoofd, totdat er nieuwe doelstellingen geformuleerd

kunnen worden waar beiden zich in kunnen vinden. Zouden de eisen van

de directie hoger zijn dan waar het afdelingshoofd de verantwoording voor

wil of kan nemen, dan moet er in onderling overleg een oplossing gevonden

worden. Men kan denken aan extra begeleiding, training, het herverdelen

van taken, het inhuren van externe expertise, etc. Een afdelingsmanager

kan in ieder geval niet afgerekend worden op een meetbare doelstelling die

niet in het OTISM model opgenomen is, of een doelstelling waar hij/zij niet

achter staat.

Dit is niet gelukt. De ingediende plannen werden door de directie serieus

bekeken en beoordeeld, maar er vond geen kritische evaluatie plaats. Alle

plannen werden geaccepteerd zoals zij ingediend werden. KPI’s werden niet

op elkaar afgestemd. Mensen werden beoordeeld op aspecten die niet in

het OTISM model opgenomen waren, zelfs niet in de job description ston-

den. Dit resulteerde in ontslag en degradatie.

AV&CREATIE

ACHTERGROND

28 n AV&CREATIE

Dit is niet gelukt. De ingediende plannen werden door de directie serieus

bekeken en beoordeeld, maar er vond geen kritische evaluatie plaats. Alle

plannen werden geaccepteerd zoals zij ingediend werden. KPI’s werden

niet op elkaar afgestemd. Mensen werden beoordeeld op aspecten die

niet in het OTISM model opgenomen waren, zelfs niet in de job descrip-

tion stonden. Dit resulteerde in ontslag en degradatie.

Als de Objectives (de stip aan de horizon) van één plan niet aansluit bij de

Objectives van de anderen of onvoldoende aansluiten bij de ideeën van

de directie, dan is zorgvuldig overleg of een brainstormsessie op de hei

een goede methodiek. Alle hazen moeten wel in dezelfde richting lopen!

Als directie en afdelingshoofden er uit zijn gekomen, en als alle afdelings-

plannen op elkaar afgestemd zijn, dan is management-op-afstand een

geschikte managementstijl in combinatie met coachend-management-

by-walking-around. Er wordt door directie gestuurd op KPI’s (Key Perfor-

mance Indicators). Men heeft onderling afgesproken op welke KPI’s de af-

delingshoofden afgerekend kunnen worden en dat is, vanaf dat moment

het Leidmotief. Coachend-management-by-walking-around getuigt van

goed leiderschap, het sturen op KPI’s van doeltreffend management.

De afdelingshoofden rapporteren regelmatig en laten met cijfers, gra-

fieken en tabellen zien of men op koers ligt. Mocht dat niet het geval

zijn, dan is een goed en constructief gesprek geboden om te achterha-

len wat er aan de hand is. Waren de targets te optimistisch en moeten

deze naar beneden worden bijgesteld? Was de krachtsinspanning op de

afdeling niet groot genoeg en moet een tandje bijgezet worden? Waren

er onvoorziene externe factoren die parten gespeeld hebben? Moeten

de targets worden bijgesteld? Moeten andere afdelingen bijspringen

of externe hulp worden ingeschakeld? De afstemmingsgesprekken met

directie kunnen maandelijks plaatsvinden, of de afdeling controleert zich-

zelf maandelijks en legt elk kwartaal verantwoording af aan de directie.

Met het management-by-walking-around houdt de directie op informele

wijze de vinger aan de pols.

Het doel leek bereikt te zijn. Er was een bottom-up managementsysteem

geïntroduceerd. De afdelingshoofden hadden allemaal een bijdrage

geleverd aan het strategische meerjarenplan. Het was niet langer een

top-down instrument! Is het allemaal volgens plan verlopen? De directie

had de gehele input van alle afdelingen: het Businessmodel – de SWOT

analyse – het OTISM model. Er vonden regelmatig stafvergaderingen

plaats waar de hele gang van zaken werd besproken, alsmede bilaterale

gesprekken tussen de directeur en ieder afdelingshoofd. Aangenomen

mag worden dat in de bilaterale gesprekken de vooruitgang en de proble-

men aan de orde gesteld werden.

De OTISM modellen die in december 2011 waren gemaakt werden in

augustus/september 2012 door de afdelingshoofden zelf geëvalueerd en

ten behoeve van de directie, becommentarieerd.

Met name werd er aandacht besteed aan de KPI’s (Key Performance

Indicators – de meetbare doelstellingen). Er werd schriftelijk gerappor-

teerd of men de KPI’s gehaald had. Als dit niet het geval was, dan werd er

uitleg gegeven waarom dit niet het geval was.

De evaluaties werden door de directie met de afdelingshoofden be-

sproken.

EvaluatieIn de periode oktober 2012 – januari 2013 werd het systeem door mij

geëvalueerd. Ik wilde graag uitzoeken of het systeem werkte, wat de

zwakten en sterkten waren en wat er verbeterd kon worden en als er

zaken misgegaan waren, wat daar de oorzaak van was. Het ging er niet

om om de Zwarte Pieten ergens neer te leggen; het was bedoeld als

een leerproces.

Er werden evaluatiegesprekken gevoerd met alle hoofden van de afde-

lingen alsmede met de algemeen directeur. Op één afdelingshoofd na,

hebben alle managers van te voren het Business model, de SWOT analyse

en de eerste versie van het OTISM ter beschikking gesteld. Wij kregen van

alle afdelingshoofden (op één na) ook tussentijdse evaluaties.

Mijn conclusieHet Business model was niet ‘geland’. Op zich is dit niet zo vreemd.

De meeste afdelingshoofden hadden geen bedrijfseconomische achter-

grond. Tijdens de begeleidingsessie werd er aandacht aan besteed, maar

dat was duidelijk niet genoeg. Men begreep wel wat een Business model

was, maar men begreep niet altijd even goed hoe men daar in de praktijk

mee om moest gaan. Ik neem aan dat de consultants zich onvoldoende

gerealiseerd hadden dat het Business model een meer uitvoerige intro-

ductie behoefde.

ACHTERGROND

AV&CREATIE

AV&CREATIE n 29

Het bleek duidelijk dat er meer tijd geïnvesteerd had moet worden om de

betrokkenen te coachen. Een eenmalige introductie in de vorm van een

workshop is onvoldoende. De tijd ontbrak helaas.

De SWOT analyse was iets waar men wel iets mee kon. Voor een eerste

structurele analyse was het heel behoorlijk. Sommige afdelingshoofden

hadden wat moeite met het afstandelijk bekijken van de eigen afdeling.

Anderen hadden meer moeite met het benoemen van de zwakten van de

medewerkers dan met het benoemen van hun eigen zwakten. Het ver-

schil maken tussen zwakten en bedreigingen, respectievelijk sterkten en

kansen was ook niet altijd even sterk.

De SWOT analyse heeft wel een duidelijke plaats gekregen. Het leidde tot

actieplannen om de zwakten om te buigen. De verbinding tussen de KPI’s

in het OTSM model werd duidelijk.

Men moet zich niet dogmatisch aan het SWOT analyse-model vastklam-

pen. Er moet plaats zijn voor andere analyses zoals de ‘resource based

view’, het 5-krachten model, het scope planning model (wordt een plan-

ning model genoemd maar is een feitelijke analysemethodiek), krach-

tenveld-analyse, etc. Begeleiding is hierbij noodzakelijk omdat niet alle

analyse-modellen voor alle afdelingen geschikt zijn.

Het OTISM planning model werd zonder uitzondering door alle afdelings-

hoofden erg gewaardeerd.

Men vond dat het een duidelijk handvat was waar men zich aan kon

vasthouden. Het ‘richtingloos existeren’ zoals iemand dit omschreef,

was er niet meer bij. Er was een duidelijke richting, er waren duidelijk en

meetbare KPI’s, men kon zichzelf en de medewerkers beter op prestatie

beoordelen. Bovendien, het OTISM planningmodel, in al zijn eenvoud,

geeft ook duidelijk richting aan hoe de directie de afdelingshoofden/af-

delingen kan beoordelen alhoewel dit, in dit specifieke geval niet goed tot

zijn recht is gekomen.

Het was de bedoeling dat de afdelingshoofden de afdelingen zouden

managen als zelfstandige ondernemingen binnen een groter geheel

(het model zoals ontwikkeld door Eckart Wintzen van de toenmalige BSO).

Binnen de goedgekeurde budgetten zouden zij de vrijheid moeten heb-

ben om verplichtingen aan te gaan en facturen voor betaling te fiatteren.

Dat bleek ook niet te werken. De directeur en het hoofd van de financiële

afdeling hadden toch wat moeite om die bevoegdheden naar afdelings-

niveau te delegeren en om de afdelingshoofden volledige budget verant-

woordelijkheid te geven.

Bij een toch vrij ingrijpende verandering in management, zal er meer tijd

beschikbaar moeten zijn om de betrokkenen te coachen en in het veran-

derproces te ondersteunen. Met ‘de betrokkenen’ versta ik ook de directie.

De directie had steun kunnen gebruiken bij het beoordelen van de OTISM

modellen die de KPI’s bevatten waar de managers op afgerekend zouden

worden. Als blijkt dat managers ook afgerekend worden op andere zaken

dan de KPI’s die in het OTISM model staan, dan gaat er iets fundamenteels

fout. De duidelijkheid die het OTISM model had moeten verschaffen is

daarmede gedeeltelijk verloren gegaan.

Bij elk veranderingstraject moet veel aandacht gegeven worden aan de

mens die betrokken is bij dit traject. Communicatie, compassie en over-

leg is essentieel. Koude saneringen en confronterende acties werken vaak

contraproductief. In deze casus is daar sprake van geweest.

Conclusie: Het traject Business model – SWOT analyse – OTISM model is

goed. Het voldoet aan de eisen om de ontwikkeling van de bedrijfsstra-

tegie bottom-up te laten plaatsvinden (tegenover top-down). De betrok-

kenheid van de mensen is sterk toegenomen. Zij voelen zich eigenaar van

de plannen die zij zelf ontwikkeld hebben (en die door de directie werden

goedgekeurd).

De management stijl moet aangepast worden aan dit systeem. De afde-

lingshoofden moeten in staat zijn om de grotere verantwoordelijkheid

op zich te nemen. Zij moeten eventueel getraind worden of ondersteund

worden door de directie of externe consultants. Dialoog tussen de afde-

lingshoofden onderling moet versterkt worden. Directe ingrepen van de

directie buiten de afdelingshoofden om moeten voorkomen worden. Dit

heeft vaak niet het gewenste effect en kunnen verstorend werken.

Taakomschrijvingen van afdelingshoofden dienen afgestemd te worden

op de verantwoordelijkheden die men geacht wordt op zich te nemen als-

mede op de overeengekomen KPI’s.

Managers hebben het recht om nauwkeurig te weten wat er van ze ver-

wacht wordt en waar men op afgerekend kan worden.

De zeer beperkte tijd die beschikbaar was voor het introduceren van

het nieuwe management systeem maakte het helaas niet mogelijk om

aandacht te besteden aan de organisatiecultuur die stevig onder druk

kwam te staan. De noodzaak om zakelijker te gaan denken en meer re-

kening te houden met de markt vraagt om een geleidelijke aanpassing

van de bedrijfscultuur. Deze cultuur omslag is op zich al een belangrijke

ingreep waarbij zorgvuldigheid, behoedzaamheid, gevoel voor verhoudin-

gen aandacht voor de mensen in de organisatie, onmisbaar zijn. n

NIEUWS

BROADCAST&AV-TECHNIEK n 33

Telecomproviders worden verplicht bij storingen van telefonie en

internet hun klanten te compenseren. Er komen in de wet minimale

eisen te staan waaraan een compensatieregeling moet voldoen. Deze

eisen gaan voor zowel mobiele als vaste telefonie en internet gelden.

Dit schrijft minister Kamp van Economische Zaken (EZ) woensdag 22

mei 2013 aan de Tweede Kamer.

Redelijk als je wordt gecompenseerd‘Je betaalt als consument om te kunnen bellen en internetten,’ aldus

minister Kamp. ‘Als die dienst langer dan 12 uur uitvalt, is het heel

redelijk dat je daar voor wordt gecompenseerd.’

De cookiewet wordt zo aangepast dat er geen toestemming meer hoeft

te worden gevraagd voor cookies die niet privacygevoelig zijn. Het gaat

dan onder andere om cookies die de werking van websites verbeteren: de

analytic cookies. Dit schrijft minister Kamp van Economische Zaken aan

de Tweede Kamer.

Goede bescherming privacy, minder hinderIk vind het belangrijk dat de privacy van internetters goed wordt

beschermd”, aldus minister Kamp. “Tegelijkertijd moeten we er voor zor-

gen dat deze bescherming niet doorslaat en burgers onnodig veel hinder

ondervinden van pop-ups”.

Geld terug bij storing telefonie en internet

Minder pop-ups door versoepeling cookiewet

Compensatie verplicht bij storing langer dan 12 uurCompensatie wordt verplicht bij een storing die langer dan 12 uur

duurt. De vergoeding wordt gekoppeld aan de maandelijkse abon-

nementskosten. Bij een storing tussen 12 en 24 uur heeft de klant

recht op ten minste 1/30 van de maandelijkse abonnementskosten.

Een storing tussen 24 en 48 uur geeft recht op een compensatie van

2/30 van de maandelijkse abonnementskosten enzovoort.

Compensatieregeling ook voor zakelijke klantenMet dit minimum houden telecomproviders voldoende ruimte zich te

onderscheiden van hun concurrenten. De compensatieregeling gaat

ook gelden voor de zakelijke klanten van providers. Begin 2014 stuurt

minister Kamp een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer.

Geen verandering cookies surfgedragDoor de versoepeling zal internetters alleen om toestemming worden

gevraagd als dit ook echt in het belang is van de privacybescherming.

Voor cookies die het surfgedrag van internetgebruikers volgen verandert

er niets. Hiervoor moet nog steeds vooraf toestemming voor worden

gegeven.

Reageren op wetsvoorstelDe komende zes weken kunnen belangstellenden, eigenaren van web-

sites, consumenten en anderen reageren op het wetsvoorstel. Daarna

gaat het voorstel naar de Raad van State. Het wetsvoorstel wordt naar

verwachting in het najaar naar de Tweede Kamer gestuurd.

Speaker Systems Mirofoons Speaker Systems

Sound & Light ImportZonnebaan 29 3542 EB Utrecht Tel: 030 - 666 47 45

E-mail: info@soundandlight.nl Website: www.soundandlight.nl

A D V E R T E N T I E

BROADCAST&AV-TECHIEK

BEURS

BROADCAST&

AV-TECHNIEK

34 n BROADCAST&AV-TECHNIEK

nAB 2013, 4K, CAMERAS, CAMERAS en nog meer CAMERAS4K de trend! Ingezet verleden jaar door Sony dringt door in camera’s, monitoren en projectoren. Ook thuis? Moeilijk in te schatten op deze broadcast show. Maar als je thuis in de winkel of op het internet kijkt is 4K nog niet zomaar leverbaar het is nu allemaal HD.

BEURS

BROADCAST&

AV-TECHNIEK

BROADCAST&AV-TECHNIEK n 35

Volgens sommige marketing bureaus is het aandeel van 4K TV’s thuis

1% in 2017, dus je hebt nog even tijd om na te denken. Hollywood en

LA, het centrum van de Amerikaanse film industrie is niet ver van Las

Vegas. Daarom is de invloed van de film industrie relatief groot. Film

theaters worden overall in de wereld omgebouwd van analoog naar

digitaal en binnen die context is 2K, 4K en 8K een belangrijke econo-

mische drive. Als je kijkt naar de broadcast industrie dan zie je dat die

industrie gewoon HD blijft. Met het aan B3 lenzen en2/3 inch sensoren

geïnvesteerde kapitaal met bovendien geen vraag vanuit de kijkers

naar 4K is het niet raadzaam om over te gaan. Dus als je praat over 4K

moet je denken aan filmtheaters.

wat is er met 3d gebeurd? 3D is met de huidige beschikbare techniek

nog steeds behelpen. Het is aan de opname kant toch nog altijd kost-

baar en in de nabewerking heb je extra tijd nodig. Het probleem is ei-

genlijk dat je 3D ziet op een 2D scherm. Het 3D effect wordt verkregen

door hulpmiddelen waar je een actieve of passieve bril voor nodig hebt.

Het is wachten tot de brilloze techniek volwassen is. TV ontvangers zijn

beschikbaar in 3D. Met passieve of actieve 3D weergave. Trend is dat de

passieve 3D weergave het van de actieve gaat winnen. Daarnaast kan

je in de bioscoop genieten van 3D, maar niet alle theaters hebben de

mogelijkheid om 3D te laten zien. De investering in twee digitale 3D

projectoren of een projector met twee lens systemen, hangt af van de

grote van de zaal,is nog altijd een kostbare geschiedenis. Daarbij komt

dat als je het goed wil doen ook het geluid van 5.1 surround sound naar

22.1 moet. De beschikbaarheid van 3D materiaal groeit langzaam maar

zeker maar veel films hebben een ‘’ Hoofdpijn’’ kwaliteit. Als je een

HDTV thuis heb met de mogelijkheid om 3D weer te geven dan heeft

het 3D beeld de halve resolutie. Dit komt omdat de huidige 3D techniek

gebruik maakt van een die bril. Je moet dan frame om frame schake-

len. Dan wring je als het ware twee HD beelden door één HD pijp. Om

3D met HDTV kwaliteit te kunnen zien heb je dus meer bandbreedte

nodig en dat is 4K.

4K, is een aanduiding voor het aantal beeldpunten, pixels, op een hori-

zontale lijn. Een digitaal 4K filmbeeld bevat 4096 beeldpunten en een

digitaal televisie beeld bevat er 3840. 4K in de televisie wereld heeft

4x de resolutie van HDTV. HDTV, zoals we nu in de winkel kopen bevat

1920 beeldpunten horizontaal en 1080 beeldpunten vertikaal. In totaal

dus 2 miljoen pixels, 2Mp. Een 4K beeld heeft 8Mp. De aanduiding 4K

wordt zowel in de film als bij de televisie gebruikt, alhoewel 4K in het

digitale film formaat dus meer pixels bevat, zowel horizontaal als ver-

tikaal. Waarom 4K?, en niet bij HDTV en 2K blijven? Dit heeft alles met

schermafmetingen, afstand tot het scherm, kijkhoek en scherpte te

maken . De trend is grotere flatscreens in de huiskamer , betekent ook

dat de kijkafstand geringer wordt, huizen worden immers niet ineens

groter. Ook in de bioscopen worden de schermen groter en is ook daar

behoefte aan meer pixels. Het is wel zo dat bij bewegende beelden de

scherpte nogal sterk terugloopt. Een praktische benadering is dat in

bioscopen 2K voldoet, zeker voor de toeschouwers die verder van het

scherm afzitten. Thuis is HDTV in combinatie met een groot scherm

met een diameter van meer als 1m, 40inch, voldoende. Overigens is

het zo dat als je op een 4K TV vaak SD en HDTV kan aansluiten. Door

een interpolatie techniek worden alle 8MP, mega pixels, van een 4K

scherm gevuld met beeldinhoud. Andersom gebeurt ook. Kleinere

TV’s of monitoren die 4K ontvangen verdelen door down- samplen dit

beeld over minder pixels. Op dit moment is 4K thuis niet te ontvangen.

Sterker nog, er is ook geen 4K Blu-ray beschikbaar. Sony brengt “Mas-

tered in 4K’’ discs op de markt maar die zijn 1080p. HD dus. 4K is op dit

moment eigenlijk alleen maar in een 4K bioscoop, zoals het ‘’Haagse

Filmhuis’’ te zien.

CAmerAs, CAmerAs en nog meer CAmerAs. De naar mijn mening

meest interessante nieuwe camera’s heb ik hiernaast weergegeven.

Van links boven naar rechts onder zijn dat;

Canon met de XA 20 en 25; Compacte handpalm HD camera’s. Met 20x

zoom en optische stabilisatie. De XA 25 heeft een HDSDI BNC

Panasonic Lumix GF6 met een 16megapixel MOS sensor en WiFi aan

boord.

Canon EOS-1D C een 4K DSLR camera met een 18 mega pixel sensor .

Sony PMW400, een uitbreiding van zijn XDCam serie, 3x 2/3 inch CMOS,

4:2:2 HDSDI.

Panasonic AJ-PX5000G 3de generatie Varicam met AVC Ultra codecs.

De RED Dragon 6K, niet een 4K maar een 6K camera. Overigens is het

wel zo dat je bij een één sensor camera met een Bayer filter je geen

4K in RGB hebt.

Black Magic 4K productie camera met een 35mm sensor voor nog geen

$4000. De enige camera trouwens met een 6Gb uitgang. Als je een 4K

BROADCAST&AV-TECHNIEK n 37

BEURS

BROADCAST&

AV-TECHNIEK

BROADCAST&AV-TECHNIEK n 37

ongecomprimeerde uitgang wilt, heb je 6Gb, 4xHD, nodig. Tot nu toe

hebben alle 4K camera’s gecomprimeerde uitgangen met 3Gb.

Ikegami/ARRI de HDK-97ARRI. Hier komt de broadcast markt en film

markt samen. De camera bevat een 35mmCMOS sensor en een PL len-

smount. Het is een dockable EFP camera. De verbinding met het basis

station bestaat uit een 3G fiber systeem en een basis station Het basis

station, de adapter en de fiber transmissie zijn van Ikegami, de camera

kop is van ARRI. Het gevolg van deze combinatie is de geringe scherp-

tediepte, grote gevoeligheid en dus de mogelijkheid tot film achtige

beelden in ‘’Live TV ‘’ EFP. Levertijd zou dit jaar in Augustus zijn, prijs is

mij nog niet bekend. Overigens zijn de meeste camera’s die hierboven

in het kort beschreven zijn nog niet leverbaar.

Er zijn nu in de beeld acquisitie markt twee trends.

1Ste Broadcast EFP, EFP camera’s, de werkpaarden, de meest verkochte

type camera’s en dus de ‘’Bread and Butter Line’’ voor de grote camera

fabrikanten. Vanuit deze verkoop wordt de ontwikkeling van de film

camera betaald. De standaard EFP broadcast camera is een 3x2/3 Inch

HDTV Multi standaard camera. Hier getoond is de LDK 3000 van GVG.

Vraag naar een groter formaat sensor leeft al een lange tijd. Philips

heeft het geprobeerd met een 1 inch sensor, maar dat was vanwege

de prijs geen succes. Nu komt Ikegami/ARRI met een 35mm 1 sensor

camera op de markt, grote sensor net zoals in een film camera, met

een PL Mount en de mogelijkheid om 4K te registreren. Integratie kan,

vanwege de het toepassen van SMPTE fiber en een bekend bases sta-

tion van Ikegami , niet moeilijk zijn. De prijs is wat anders. Het wordt

duidelijk een gevecht om kwaliteitsbehoud en marktvergroting. De

camera heeft momenteel als uitgang 1080p/24, maar deze camera

opent zeker de weg voor 4K in EFP broadcast.

2de Film, Door de komst van camera fabrikanten zoals RED en nu

Black magic is de prijs erosie in toch al kleine markt voor film camera’s

BEURS

BROADCAST&

AV-TECHNIEK

38 n BROADCAST&AV-TECHNIEK

enorm toegenomen. Van groot belang in de camera productie lijn is

ook de continuïteit. Als een fabriek meer op een atelier gaat lijken, zal

je af een uitschieter hebben, maar over het algemeen is de kwaliteit d

onvoldoende. Een van de problemen is dan bijvoorbeeld de kwaliteit

van de sensoren. Af en toe een paar sensoren bestellen geeft een grote

spreiding in kwaliteit. Net na NAB wordt bekend dat AATON stopt met

zijn Penelope Delta filmcamera. Een schitterende digitale filmcamera

met een super 35mm Dalsa sensor, 16bit RGB 4:4:4 RAW files en een

optische viewfinder. De ergonomie als schouder camera is zeer goed.

Hij kleeft als het ware aan je schouder. Daarnaast wordt door Black

Magic op NAB deze pocket camera getoond. Een 4/3 lensmount, 16mm

sensor, neemt in HD op en kan het signaal afgeven in 4:2:2 ProRes met

220Mbps. Kan ook alles opslaan op SDXC of SDHC kaarten en heeft

daarnaast een HDMI uitgang. Levertijd in Augustus voor een prijs van

onder de $1000. Deze pocket camera is nog geen 4K. Maar je kan er op

wachten. Kan je hiermee filmen? Ja dat kun je. Heeft het de kwaliteit

van een AATON of F65 van Sony?, nee nog niet. Maar stel je voor dat je

thuis een 4K ontvanger hebt. Dan kan je als je even wacht je eigen 4K

film thuis bekijken. Als er een 4K ‘’Black Magic Pocket Camera (BMPC)

op de markt komt voor een prijs van minder als €1000 wordt deze 4K

markt voor camera fabrikanten zoals Sony , vanwege de dan enorme

prijserosie een teleurstelling. 8K, zoals de ontwikkelclub NHK uit Japan

voorstaat is dan de volgende stap.

BEURS

BROADCAST&

AV-TECHNIEK

BROADCAST&AV-TECHNIEK n 39

Conclusie, deze nAB is 4Kde trend, 3d stabiliseert. televisie en film

integreren steeds meer en film komt steeds meer binnen bereik van de

consument. eerst door de introductie van de dslr door Canon en nu door

introductie van de Pocket Camera door Black magic.Camera’s en televi-

sies hebben een steeds hogere resolutie en betere kwaliteit. wat achter

blijft is de transport en de kabelaars. Je kan er thuis niet van genieten.

NAB, Buitenlandse bezoekers dit jaar 24.461 uit 155 landen. Verleden

jaar was dat 24.298 uit 151 landen. De NAB is met in totaal rond de

90.000 bezoekers en 1.600 exposanten de grootste broadcast show

ter wereld.

Volgend jaar weer?

Berry

VAKTIJDSCHRIFT VOOR PROFESSIONALS EN BEDRIJVEN IN OMROEP EN FILM

JAARGANG 1 // EDITIE 1

FILMFESTIVAL ROTTERDAMOPLEIDING CAMERAMAN OPNAME STUDIO UITGELICHT

Conference& EVENT

De planken opbij het Zaantheater

BME 2013

Vitaal Vergaderen bijScandic Sanadome

Jaargang 5, nummer 1+2 - 2013

Tech trends 2013Een kijk op kansrijke concepten

Hi-Motion II™Eerste Ultra Slow Motion camera van Europese vaste land

JAARGANG 25 | NUMMER 1 | 2013 | HIERIN OPGENOMEN

Grafi sch Lyceum Rotterdam

Eerste school in Nederland die studenten opleidt in 3D camera en editing

Second screen wint terrein

Interessante praktijkvoorbeelden ‘social tv’ nemen toe

Hi-Motion II™

wint terreinInteressante praktijkvoorbeelden

‘social tv’ nemen toe

AUDIO VIDEOD U I D E L I J K E T A A L I N T E C H N I E K

&

Omslag ProAudio&Video13.indd 1 17-04-2013 14:20:58

Tech trends 2013Een kijk op kansrijke concepten

Hi-Motion II™Eerste Ultra Slow Motion camera van Europese vaste land

JAARGANG 25 | NUMMER 1 | 2013 | HIERIN OPGENOMEN

Grafi sch Lyceum Rotterdam

Eerste school in Nederland die studenten opleidt in 3D camera en editing

Second screen wint terrein

Interessante praktijkvoorbeelden ‘social tv’ nemen toe

Hi-Motion II™

wint terreinInteressante praktijkvoorbeelden

‘social tv’ nemen toe

AUDIO VIDEOD U I D E L I J K E T A A L I N T E C H N I E K

&

Omslag ProAudio&Video13.indd 1 17-04-2013 14:20:58

Met deze uitgaven bereikt u elke professional in entertainment

keer op keer op keer...

Buzzfacts Publishers & Mediagroup Exploitatiemaatschappij B.V.

1-1 BP&M Entertainment mei13.indd 1 29-04-2013 17:33:45

VAKTIJDSCHRIFT VOOR PROFESSIONALS EN BEDRIJVEN IN OMROEP EN FILM

JAARGANG 1 // EDITIE 1

FILMFESTIVAL ROTTERDAMOPLEIDING CAMERAMAN OPNAME STUDIO UITGELICHT

Conference& EVENT

De planken opbij het Zaantheater

BME 2013

Vitaal Vergaderen bijScandic Sanadome

Jaargang 5, nummer 1+2 - 2013

Tech trends 2013Een kijk op kansrijke concepten

Hi-Motion II™Eerste Ultra Slow Motion camera van Europese vaste land

JAARGANG 25 | NUMMER 1 | 2013 | HIERIN OPGENOMEN

Grafi sch Lyceum Rotterdam

Eerste school in Nederland die studenten opleidt in 3D camera en editing

Second screen wint terrein

Interessante praktijkvoorbeelden ‘social tv’ nemen toe

Hi-Motion II™

wint terreinInteressante praktijkvoorbeelden

‘social tv’ nemen toe

AUDIO VIDEOD U I D E L I J K E T A A L I N T E C H N I E K

&

Omslag ProAudio&Video13.indd 1 17-04-2013 14:20:58

Tech trends 2013Een kijk op kansrijke concepten

Hi-Motion II™Eerste Ultra Slow Motion camera van Europese vaste land

JAARGANG 25 | NUMMER 1 | 2013 | HIERIN OPGENOMEN

Grafi sch Lyceum Rotterdam

Eerste school in Nederland die studenten opleidt in 3D camera en editing

Second screen wint terrein

Interessante praktijkvoorbeelden ‘social tv’ nemen toe

Hi-Motion II™

wint terreinInteressante praktijkvoorbeelden

‘social tv’ nemen toe

AUDIO VIDEOD U I D E L I J K E T A A L I N T E C H N I E K

&

Omslag ProAudio&Video13.indd 1 17-04-2013 14:20:58

Met deze uitgaven bereikt u elke professional in entertainment

keer op keer op keer...

Buzzfacts Publishers & Mediagroup Exploitatiemaatschappij B.V.

1-1 BP&M Entertainment mei13.indd 1 29-04-2013 17:33:45

PRIMEUR

BROADCAST&

AV-TECHNIEK

BROADCAST&AV-TECHNIEK n 41

reportagewagen binnen kwamen. De R&D afdeling van fabrikant NAC

heeft er, in nauwe samenwerking met Broadcast Rental, voor gezorgd

dat de kijker thuis deze unieke beelden heeft kunnen zien. Frank Dokter,

de cameraman achter op de motor bedient derhalve ook de ultra-slow-

motion beelden die verstuurd worden. ”

In november 2012 was de NAC Hi MotionII camera ook al de eerste camera

die draadloos werd ingezet op een steadycam. Eerder dat jaar werd de

camera veelvuldig ingezet tijdens onder meer de Olympische Spelen en

de Superbowl. Uniek aan de camera is het feit dat hij tegelijk een ultra-

slowmotion en een normaal HD beeld kan uitspelen zodat hij ook als

gewone camera geschakeld kan worden.

De NAC Hi-Motion II camera gebruikt een unieke drievoudige beeldchip

(CMOS) welke in staat is om in Full HD beelden met meer dan 10x de

snelheid vast te leggen. Bovendien kan de camera simultaan en dus te-

gelijk zowel de realtime video als de ultra slow motion beelden uitspelen.

Beide signalen zijn 25fps en gedragen zich derhalve als ‘normaal video’.

Het systeem kan live gebruikt worden of in combinatie met één inputka-

naal van een EVS-XT. De drievoudige chip in de NAC Hi-Motion II camera’s

leveren ongekende helderheid en detaillering en zijn zeer lichtgevoelig.

De camera heeft dezelfde uiterlijke kenmerken als de reguliere systeem-

camera’s zodat je hem ook als handheld kunt gebruiken. Hij past op de

standaard statieven en is door het plug-and-play systeem net zo makke-

lijk te bouwen als de reguliere Grass Valley en Sony camera’s.

Over Broadcast RentalBroadcast Rental is een full service verhuurbedrijf van professionele AV

apparatuur, opgericht door Geert Paul Slee. In korte tijd heeft het bedrijf

zich ontwikkelt tot een betrouwbare partner voor zowel facilitaire be-

drijven als televisieproducenten en omroepen in binnen- en buitenland.

Een zeer breed en actueel assortiment van broadcast apparatuur gecom-

bineerd met excellente service is de corebusiness van Broadcast Rental.

Op de afgelopen Olympische Spelen in Londen was Broadcast Rental

één van de belangrijke leveranciers van apparatuur. n

De cameraman in kwestie bediende een NAC Hi-Motion II camera van

Broadcast Rental, ingezet door de NOS. Het was voor het eerst dat der-

gelijke ultra-slowmotion beelden via een draadloze verbinding naar de

regie werden gezonden. Normaal is de NAC Hi-Motion II camera via een

kabel direct verbonden met de reportagewagen en heeft een operator

de controle over de ultra-slowmotion beelden. Maar nu de signalen

draadloos via een helikopter en vliegtuig gingen, was die mogelijkheid

niet aanwezig. Nu werden de ultra-slowmotion beelden in de uitzending

aangestuurd door de cameraman achterop de motor.

Regisseur Pim Marks koos specifiek deze camera voor zijn registratie:

“Vorig jaar hebben we deze camera in mogen zetten tijdens de Olym-

pische Spelen in Londen. Helaas was het toen niet mogelijk om deze

ook achterop de motor te gebruiken. Nu de mogelijkheid zich aandeed

was het logisch om deze bij de Amstel Gold Race in te zetten. Ik was er

enorm blij mee: de ultra slowmotion beelden geven de kijker een unieke

blik op de wielrenners en hun fietsen. Met name close-ups zijn fascine-

rend om te zien. En voor mij als regisseur is het een bijzondere toevoeging

op het wedstrijdverslag.. “

“Dit is uniek in de wereld!”, aldus Geert Paul Slee van Broadcast Rental:

“Het is nog nooit vertoond dat dit soort ultra-slowmotion beelden, wel-

ke met een snelheid van 600 frames per seconde werden opgenomen,

via een draadloze videoverbinding, geleverd door DutchView MBS, de

nAC hi-motion ii™ camera als slowmotion motorcamera ingezet voor nos

Wereldprimeur Ultra Slowmotion camera tijdens Amstel Gold RaceTijdens de televisie registratie van de Amstel Gold Race 2013 waren ze voor het eerst te zien: extreem vertraagde slowmotion beelden vanaf de motorcamera in het peloton.

A D V E R T E N T I E

NIEUWS

Sony komt dit jaar met twee nieuwe aanvullingen op de DWZ-

serie, de DWZ-B50I en de DWZ-B50GB. De pakketten zijn ideaal

voor muzikanten die kleine tot middelgrote draadloze audio-

toepassingen willen. Met deze nieuwe aanwinsten wordt de

productreeks nu ook aantrekkelijk voor bespelers van blaasinstru-

menten en gitaristen die rack-systemen gebruiken. De DWZ-serie

is uitgebreid tot zes betaalbare, flexibele pakketten. Hierbij zijn

gebruiksgemak en hoogwaardige geluidsweergave de belangrijk-

ste speerpunten.

De DWZ-B50I is ontworpen met het oog op blaasinstrumenten.

Dit systeem bevat de hoogwaardige ECM-GZ1UBMP cardioïde con-

densatormicrofoon met een flexibele zwanenhals en tweevoudige

klem voor op een trompet, saxofoon of ander blaasinstrument.

De DWZ-B50GB omvat de robuuste metalen rack-ontvanger ZRX-

HR50 en Cable Tone Generator, wat hem geschikt maakt voor

gitaristen en bassisten die rackmount-cases gebruiken. De syste-

men combineren uitstekende geluidskwaliteit met een stabiele

overdracht, prestaties en duurzaamheid.

Technische specificatiesDe DWZ-B50I en DWZ-B50GB beschikken beide over de voor deze

serie kenmerkende 24-bits lineaire PCM-geluidsoverdracht voor

een kraakhelder geluid. Daarnaast hebben beide modellen een

breed frequentiebereik en beschikken zij over twee instelbare

RF-modi die gebruik maken van een uniek herkenningssignaal.

Dit zorgt voor een betrouwbare RF-transmissie bij parallel gebruik

van Wi-Fi.

Holkenborg maakt filmmuziek voor verwachte kaskraker ‘300: Rise of an

Empire’. Tom Holkenborg (Junkie XL) maakt de filmmuziek voor de nieuwe

Hollywood kraker ‘300: Rise of an Empire’ die in het voorjaar van 2014 uit

komt. De film is een opvolger van de film ‘300’ uit 2007. Die bracht bijna een

half miljard dollar op. Holkenborg leerde producer Zack Snyder kennen tijdens

een eerdere samenwerking voor ‘Man of Steel’. Het is voor het eerst dat een

Nederlandse muzikant en componist op dit niveau in Hollywood opereert.

Eerder maakte Holkenborg de muziek voor Nederlandse films als ‘De Gelukkige

Huisvrouw’, ‘De Heineken Ontvoering’ en ‘New Kids Turbo’. In de Verenigde

Staten werkte hij met onder anderen ’s werelds grootste filmcomponist Hans

Zimmer aan films als ‘Dark Knight Rises’, ‘Madagascar 3’ en ‘Man of Steel’.

Het tekenen voor ‘300: Rise of an Empire’ is een grote stap voor Holkenborg.

‘Het is een droom die uitkomt om de muziek voor zo’n grote film te maken

en daarmee miljoenen mensen wereldwijd te bereiken. Bovendien is het een

eer om met Zack te werken. Hij is een regisseur en producer met een gewel-

dige staat van dienst, die bovendien alle ruimte laat voor mijn creativiteit en

ideeën’.

Over Junkie XLMet de muziek die Holkenborg maakte voor spellen als ‘Need for Speed’ en

‘Burnout’ bereikt hij dagelijks meer dan 30 miljoen gamers. De afgelopen

jaren was Holkenborg betrokken bij de filmmuziek van Hollywood kaskrakers

als ‘Inception’ en ‘The Dark Knight Rises’. Tegelijkertijd componeerde hij stuk-

ken voor het Nationaal Ballet en het Metropole Orkest. In september 2012

kwam zijn zesde studioalbum ‘Synthesized’ uit. Behalve aan ‘300: Rise of an

Empire’ componeert hij op dit moment ook de muziek voor de film ‘Paranoia’,

een film van Independent Studio Relativity Media die later dit jaar verschijnt.

Holkenborg woont en werkt in Los Angeles.

De nieuwe draadloze digitale DWZ-oplossingen van Sony

Tom Holkenborg (Junkie XL)

SOUND&TECHNIEK

BEURS

SOUND&TECHNIEK

44 n SOUND&TECHNIEK

AVm 2013: nieuwe producten voor de Nederlandse broadcastingmarktLive-uitzendingen in schitterende HD-beelden, perfect geluid door middel van nieuwe regelingen voor geluidssterkte en mediastream via IP. Op de elfde AVM-Broadcast 2013, de Nederlandse toonaangevende beurs voor de nationale televisie-, radio- en internetwereld, werden op 15 en 16 mei 2013 de nieuwste technieken en oplossingen voorgesteld voor optimale uitzendingen en opnamen.

Meer dan 80 aanbieders stelden in het Mediapark Hilversum hun produc-

ten voor en waren beschikbaar voor vakgesprekken. De ruim 2.650 vak-

bezoekers kunnen zowel informatie verkrijgen over nieuwe producten als

over beproefde toepassingen en casestudies. De organisator is Broadcast

Press Hilversum BV / Informa Exhibitions.

Dynamische Nederlandse markt De beurs vindt voor de elfde keer plaats en heeft zich ontwikkeld tot één

van de belangrijkste ontmoetingsplaatsen van de Nederlandse media-

en elektronicawereld. “Met onze beurs bieden wij fabrikanten, dealers

en dienstverleners toegang tot de Nederlandse Broadcast markt”, zegt

Johan de Kok, Director Exhibitions NL bij Informa Exhibitions. Gezien de

dynamiek in onze markt geeft dat deze partijen makkelijker toegang.

Een mening, die ook wordt gedeeld door de vakwereld. “De Nederlandse

markt voor TV-, radio- en internetproducties heeft zich sterk ontwikkeld

binnen de Europese markt”, aldus een spreker van de Nederlandse multi-

mediadienstverlener DutchView.

De online networkingtool is nog beschikbaar tot 15 augustus en netwer-

ken kan via deze link: www.avm2013.paydro.net/network De definitieve

datum voor de 2014 editie zal binnenkort bekend worden gemaakt.

BEURS

SOUND&TECHNIEK

SOUND&TECHNIEK n 45

Enkele bedrijven:

Output

output BV is een toonaangevend bedrijf dat zich richt op de distributie van

professionele audio, video en lichtapparatuur. Zij bieden een pakket aan

producten van goede kwaliteit waarmee zij in combinatie met jarenlange

ervaring, deskundig advies en goede service een totaalpakket bieden voor de

AV- en PA-markt.

Output BV presenteerde zich op de AVM 2013 als distributeur van Panasonic

video-en data projectoren, LCD- en Plasmaschermen, waar zij al vele jaren

succesvol in zijn. Per 1 april 2013 zijn hier de producten van de Pro AV Group

van Panasonic aan toegevoegd. Te weten de camcorders, camerasystemen,

switchers en gerelateerde producten en accessoires.

Naast Panasonic presenteerde zij ook de audio- en videoproducten van Black-

magic Design en Roland. Van deze merken waren dat o.a. de switchers, disk-

recorders en converters. Ook kon men diverse draadloze camera-microfoon-

systemen zien.

Hans van den Bergh van Output BV licht toe: “We hebben een hele positieve

beurs gedraaid. Nieuwe camera’s en mixers van Panasonic werden zeer goed

ontvangen en de introductie van de Roland converters zorgde ook voor veel

positieve bijval. Daarnaast voeren we nu ook het Black Magic Design wat een

uitstekende aanvulling is op al onze andere producten. Al met al kan ik zeg-

gen dat we veel bekijks trokken doordat we met diverse primeurs stonden en

niet in de laatste plaats omdat deze producten een zeer aantrekkelijke prijs- /

kwaliteitverhouding hebben.”

Telequiptelequip kwam met de Compact Flexible router for Clean switching van en-

semble designs. deze router had op de nAB 2013 in April j.l. al een stAr Award

en een nAB Pick hit Award gekregen. deze noviteit was helaas voor slechts één

dag voor het eerst in nederland te zien en wie dit gemist heeft kan deze router

tijdens de iBC in september zien.

Deze nieuwe BrightEye NXT-430 Compact Router biedt frontpanel control,

interactief Full Motion LCD Display, BNC en SFP inputs/outputs voor Flexible

I/O configuratie, een Ethernet poort en Interne Web Browser voor Control/

Setup via computer of tablet.

Het systeem biedt twee vaste in- en uitgangen plus 7 configureerbare input/

output poorten en twee stuks SFP inputs/outputs die de mogelijkheid bieden

om met HDMI of Fiber in of uit te gaan.

De Router is uitermate geschikt voor Fly-Packs, ENG, Helikopter en Satelliet &

Nieuwswagens en andere meer-camera activiteiten.

Onze nieuwe VC-1 HDMI/SDI Lossless Video Converters die op AVM hun

Nederlandse primeur beleefden zijn uitstekend ontvangen en dan ook duide-

lijk herkend als de beste keuze inzake conversiekwaliteit, duurzaamheid en

features met een onverslaanbare prijs/kwaliteit verhouding.

Neutrik Xirium

neutrik, wereldwijd marktleider op het gebied van professionele entertain-

ment connectoren bereikte weer een mijlpaal. draadloos audio signalen

verzenden in studiokwaliteit is door neutrik in realiteit omgezet!

Met DIWA (Digital Wireless Audio) heeft Neutrik een technologie ontwikkeld

die staat voor digitale audio transmissie zonder data compressie. Dit met

uitzonderlijk hoge audio kwaliteit, kristal helder hoog en vol laag.

Het XIRIUM draadloze netwerk bestaat uit de 4 kanaals basis unit (XIRIUM

BEURS

SOUND&TECHNIEK

46 n SOUND&TECHNIEK

TRX) de mobiele zender-units (XIRIUM TX) en ontvanger-units (XIRIUM RX).

De 4 kanalen van de basisunit zijn elk selecteerbaar als zender of ontvanger!

Staan de 4 kanalen van de basis allemaal in zender-mode, kunnen er per ka-

naal 3 ontvangers worden gekoppeld wat een totaal van 4x3= 12 zend-lijnen

oplevert. Met een extension-unit kan het netwerk eenvoudig worden geüp-

graded naar een totaal van 8 kanalen. (in zender-mode betekent dit dus 8x3=

24 zend-lijnen!)

Met deze betrouwbare, compromisloze geluidskwaliteit kunnen bijvoorbeeld

verbindingen zoals hangende actieve luidspreker of delay speakers draadloos

worden gemaakt. Een Flexibel Multi-tool om audio signalen te zenden en te

ontvangen! Dus zowel signaal bronnen (instrumenten, microfoons etc.) als

wel signaal ontvangers (luidsprekers, mixers etc.) kunnen worden geïnte-

greerd in een draadloos systeem.

XIRIUM is een stand-alone oplossing en zeker ook als aanvulling in bestaande

set-ups.

VidigoVidigo heeft een stevige reputatie opgebouwd in live productie omgevingen,

door Vidigo live, Vidigo toolbox en Vidigo Playout. Vanuit Vidigo’s innovatie-

kracht, ontstaan nieuwe en betaalbare workflows, die nu als inspiratie dienen

voor de gevestigde merken.

Met standaard hardware en de software van VidiGo komen live feeds, video

players en grafische interactieve lagen samen in één computer. Met de VidiGo

oplossingen worden Skype live beelden samengebracht met strak vormge-

geven Twitter feeds, in geautomatiseerde Digitale Video Effecten van live

beelden of video players. En dat alles op een zeer intuïtieve en makkelijk te

bedienen live productie systeem. Maar dit wisten we natuurlijk al.

Onder al dit moois schuilt een onontdekte diamant: de DAVE engine. De Di-

gital Audio en Video Engine stelt VidiGo in staat om haar producten te ont-

wikkelen . Maar de DAVE engine, en de software daaromheen, biedt nog veel

meer. Het combineert videobestanden met live camera feeds en flash grap-

hics op een computer die op afstand te besturen is. Door het modulaire ka-

rakter van de DAVE engine kan makkelijk worden uitgebreid, zoals recentelijk

is gedaan met Skype integratie in de nieuwe versie van VidiGo Toolbox, de

multiviewers en natuurlijk de nieuwe Audio Director en Live Assist.

DutchView blikt vooruit op de AVM 2013dit jaar maakte hoofdsponsor dutchView op de AVm samen met concullega’s

united en Facility house deel uit van het Facilitair Plein, naast studio 22. geheel

van deze tijd, transparant en besparend; een gedeelde netwerkplek onder een

perfect sky. Bij dutchView ligt de focus op innovatie, een focus die op de AVm te-

rug te zien was in aandacht voor drie nieuwe, in huis ontwikkelde producten.

De Big EyeDutchView toonde met de nieuwe ‘Big Eye’-camera hoe live 360 graden con-

tent op verschillende devices getoond kan worden. Een goed voorbeeld van

hoe een bestaande techniek door verschillende DutchView-afdelingen sa-

men verder wordt ontwikkeld tot een innovatieve tool. MBS zorgde ervoor

dat de camera draadloos gebruikt kan worden en in samenwerking met zus-

terbedrijf The Saints is er een multi-toepasbare app van gemaakt.

Script in the Cloud Een ander product dat DutchView ontwikkelde en op de beurs toonde, is

Script in the Cloud. Een digitale scriptapplicatie die de vele papier verslin-

dende versies van televisiescripts achter zich laat. In dit digitale script kunnen

wijzigingen direct worden doorgevoerd en digitaal worden verstuurd naar

alle betrokkenen, waaronder naar de iPads van de crew, productie en redactie

op de studiovloer.

PowerWallOp de binnenstand van DutchView trok Prographics veel bekijks met de mi-

niatuur Ziggo Dome, waarop de zelf ontwikkelde PowerWall in volle glorie

te zien was. Met deze PowerWall solution, kan content eenvoudig en flexi-

bel worden weergegeven op displays en LED-wanden van alle formaten en

vormen. Een applicatie die inspeelt op de wens van programmamakers om

decors, die steeds vaker worden opgebouwd uit LED- en tv-schermen, te ver-

reiken met live content.

Freelancer bij Tentoo bouwt pensioen opVaak worden de termen freelancer en ZZP’er door elkaar gebruikt. Als freelan-

cer heb je de vrijheid om te bepalen voor wie en wanneer je werkt, maar sta

je wel op een loonlijst. Je hebt recht op de zekerheden van werknemers, maar

je geniet de vrijheid van een ondernemer. Als freelancer in loondienst bij ten-

too bouw je automatisch pensioen op en de administratieve en financiële

verplichtingen nemen wij voor onze rekening.

BEURS

SOUND&TECHNIEK

SOUND&TECHNIEK n 47

Als ZZP’er kies je voor ondernemerschap en de vrijheid om te doen wat je pas-

sie is. Je bent niet in loondienst, dus echt zelfstandig. Tentoo Support ontzorgt

ondernemers door de administratieve en fiscale taken op zich te nemen. Je

bouwt als ZZP’er dan wel geen pensioen op, maar goed gebruik van de inko-

mensbelasting biedt ook fiscaal voordeel. Er zijn allerlei aftrekposten waar je

als ZZP’er recht op hebt.

Veel ZZP-ers weten het niet, maar je kunt via de Fiscale Oudedagsreserve

(FOR) ‘goedkoop’ sparen voor je oude dag. De Fiscale Oudedagsreserve is een

bedrag dat je opzij zet om te sparen voor je oudedagsvoorziening. Over dat

bedrag hoef je voorlopig geen belasting te betalen. Het belastingvoordeel dat

de FOR oplevert kan worden gebruikt voor de aankoop van een pensioen of

lijfrente, wat weer een aftrekpost is voor de inkomstenbelasting. Zo betaalt

de Belastingdienst een flink stuk mee aan je pensioenopbouw.

Als de onderneming voortijdig wordt gestaakt moeten ondernemers de in-

komstenbelasting alsnog afrekenen met de Belastingdienst. Hierbij is het wel

mogelijk om gebruik te maken van stakingsaftrek.

Nivo Schweitzer“de AV-manifestatie was voor ons een succes vooral omdat wij de nieuwste

producten die op de nAB geïntroduceerd zijn konden laten zien.

De Convergent Design Odyssey7 en Odyssey7Q laten een nieuwe ontwikke-

ling zien, je koopt een prachtige 7”Oled monitor die door het aanschaffen van

een SSD een volwaardige HDMI HD-SDI video recorder word, en je kan dan

later via app’s (die je koopt of zelfs huurt) de 7Q recorder uitbouwen tot b.v.

een 4:4:4 Arri RAW recorder.

De Zeiss en Canon Cine Prime’s trokken ook veel aandacht, deze betaalbare

4K Cine lenzen zijn uitermate geschikt om met de grote sensors te filmen.

Omdat onze roots uit de professionele fotografie stammen, hebben wij ook

vaak een andere kijk op de hardware en dit werkt voor vele verfrissend, mer-

ken zoals Canon, Nikon , Panasonic Lumix en vooral lenzen en adapters zor-

gen dat er veel mensen uit de Pro AV wereld hun weg naar ons gevonden

hebben.

Ook de GoPro display op onze stand was een attractie, wij leveren al sinds

2010 GoPro en alle toebehoren en binnenkort ook VectorMount wat roteren-

de mounts voor de autosport zijn.

Terugkijkend was de beurs voor ons zeer geslaagd, verkocht werd er niet echt

maar we hebben er wel goede kontakten en gesprekken met ideeën aan over-

gehouden. “

Rolandook de mannen van roland systems group toonden zich tevreden over AVm

2013. Kees Biemans vertelt: “onze nieuwe VC-1 hdmi/sdi lossless Video Conver-

ters die op AVm hun nederlandse primeur beleefden zijn uitstekend ontvangen

en dan ook duidelijk herkend als de beste keuze inzake conversiekwaliteit, duur-

zaamheid en features met een onverslaanbare prijs/kwaliteit verhouding.

Onze nieuwe VC-1 HDMI/SDI Lossless Video Converters die op AVM hun

Nederlandse primeur beleefden zijn uitstekend ontvangen en dan ook duide-

lijk herkend als de beste keuze inzake conversiekwaliteit, duurzaamheid en

features met een onverslaanbare prijs/kwaliteit verhouding.” n

A B

D

C

BEURS

SOUND&TECHNIEK

48 n SOUND&TECHNIEK

BEURS

SOUND&TECHNIEK

SOUND&TECHNIEK n 49

E

A: Bazelmans

B: Controllux

C: Telequip

D: Sennheiser

E: RSL

1-1 ABOWERVER mediahuis 2012.indd 1 17-06-2013 13:52:09

SOUND&TECHNIEK n 51

Op de Infocomm in Florida heeft Roland Systems Group de VR-50HD

aangekondigd als uitbreiding van de line-up met all-in-one AV mixers.

De VR-50HD is tevens ’s werelds eerste AV mixing oplossing die in staat is

om ongecomprimeerde video over USB 3.0 te streamen ten behoeve van

webcasting en recording toepassingen.

De Roland VR-50HD integreert een audio mixer, video switcher, multi-

viewer touch screen en USB audio/video streaming en één enkel stand

alone apparaat. Deze portable live HD productie oplossing is bedoeld

voor toepassingen in onder andere scholen, kerken, gemeenteraadsver-

gaderingen, corporate events, sportevenementen en talloze andere live

events.

Zoals we van Roland gewend zijn is ook de VR-50HD een échte multi-for-

mat mixer en biedt met 12 inputs aansluitingen voor composite, compo-

nent, RGB, HDMI en SDI bronnen. Doordat de VR-50HD net zoals de popu-

laire V-800HD Live Video Switcher ook 3G-SDI ondersteunt is de mixer

voorbereid op levering van de hoge 1080p beeldkwaliteit van de nieuw-

ste generatie SDI-camera’s die vandaag de dag zijn intrede doet. Middels

een USB-poort of via een input/output screen capture is het mogelijk

om hoge resolutie afbeeldingen direct toe te passen in de live productie.

Aan de input-zijde zijn twee vrij toewijsbare scalers aanwezig om indien

noodzakelijk bronnen dusdanig aan te passen dat deze allemaal van een

zelfde beeldformaat gebruik maken (bijvoorbeeld 16:9/4:3).

De VR-50HD is voorzien van maar liefst vier verschillende layers en twee

PinP’s, om zelfs de meeste veeleisende toepassingen zoals corporate

events op hoog nivo uit te kunnen voeren.

Het ingebouwde 7 inch multi-viewer touch screen geeft een duidelijk

overzicht van de beschikbare bronnen, preview en program output en

Roland kondigt VR-50HD All-in-One AV Mixer aan

biedt daarnaast de mogelijkheid om op een intuïtieve manier de instel-

lingen van de mixer te veranderen via een innovatief ‘touch & turn’

bedieningsconcept, waarbij het touch screen naadloos is geïntegreerd

met de aanwezige knoppen en rotaries.

Om het all-in-one concept compleet te maken is de VR-50HD voorzien

van een 12-kanaals audio mixer met vier hoogwaardige microfoon

preamps en een achttal lijn-inputs. Hiernaast kan ook de audio afkomstig

van HDMI- of SDI-bronnen in de productie worden gebruikt. Met het oog

op een zo hoog mogelijke geluidskwaliteit is de audio mixer voorzien van

een breed scala aan effecten, EQ’s, gates, compressors, mastering effec-

ten en input/output delays ten behoeve van lip-syncing.

De streaming feature laat toe om de audio en video mix tot 1080p via

USB 3.0 ongecomprimeerd naar een PC of MAC te sturen ten behoeve

van webcasting en recording, waarvoor Roland tevens de VR Capture als

gratis download beschikbaar stelt.

De VR-50HD is leverbaar vanaf september.

PODIUM&TECHNIEK n 51

PODIUM&TECHNIEK

NIEUWS

SPECIAL

PODIUM&TECHNIEK

52 n PODIUM&TECHNIEK

de United States Institute for Theatre Technology (USITT) in 1986 de eerste

aanzet deed tot het DMX512-protocol.

Volgens de overlevering nam het slechts 20 minuten in beslag om de stan-

daard helder uiteen te zetten voor de toehoorders. Terry richtte zich in eerste

plaats op communicatie tussen lichttafels en dimmers, de essentie van de

lichtshow. Hij baseerde zich daarvoor op het RS-485 protocol, met het verschil

dat er geen bi-directionele communicatie plaats hoefde te vinden, aangezien

lichtapparatuur de orders van de tafel simpelweg op diende te volgen. Een

keuze die later ingehaald werd door de realiteit. En zo verliep het ook met

toepassingen die uitgebreider zijn dan alleen de dimmers van weleer. Na ver-

loop van tijd zorgden ontwikkelaars er voor dat onder andere moving heads

en rookmachines accuraat reageerden op commando’s via het DMX-protocol.

Maar dat neemt niet weg dat de essentie van DMX tamelijk eenvoudig blijft.

Gebruikelijk is het totaal van 512 8-bits waarden, dat wordt verstuurd. De

veelheid aan beschikbare kanalen zorgt ervoor dat DMX uitgebreide moge-

lijkheden biedt. Een terugkerend voorbeeld is een verdeling over zes kanalen

voor een lamp, waarbij intensiteit, kleur, vorm, panning, tilting en shutter in

zijn te stellen.

Met technische creativiteit is er binnen DMX erg veel mogelijk. Niet iedereen

heeft de tijd en interesse om zich hier diepgaand in te verdiepen. Het is dan ook

niet zo vreemd dat er een trend gaande is van vereenvoudiging in besturing.

User interfaces werken steeds intuïtiever, moderne aansturingtechnieken

binnen het DMX512-protocol zorgen ervoor het pad naar user-controlled con-

tent steeds simpeler wordt, stelde Javid Butler, technisch directeur van Traxon

Technologies, dan ook tijdens The LED show in Las Vegas vorige zomer. Hij

is daarbij volgens LEDs Magazine met name te spreken over ontwikkelingen

binnen DMX512-A . Zoals ‘remote device management’ bijvoorbeeld, waardoor

een lamp die zich misdraagt eenvoudig in de lay out van de pre-fixed lichtop-

stelling is te herstellen, zonder dat je als technicus gelijk hoeft te herkabelen.

Maar Butler doet er nog een schepje bovenop. Zo sprak hij ook over de mogelijk-

heid om op afstand de temperatuur van een lamp in de gaten te houden, wat

zeker in warme omgevingen buiten de Westerse wereld erg veel voordeel

biedt. Hierbij wordt wel gebruik gemaakt van bidirectionele communicatie

tussen LED-lichten en de control unit.

Het fundamentele doel van verlichtingsontwerpen is het oproepen van een

emotionele respons bij de gebruikers van gebouwen, ruimten, evenemen-

ten en voorstellingen. Het ontwerp gaat niet alleen om de demonstratie van

de techniek, maar wil ook de gebruikers, of toeschouwers iets meegeven om

over na te denken.

Al heel lang wordt in theaters met verlichting gewerkt. Het begin van de

lichttafel zou gezien kunnen worden in de komst van gaslampen die door

middel van kranen aan- of uitgezet konden worden. Later was men in staat

om gloeilampen te dempen door middel van de uitvinding elektriciteit en de

mogelijkheid om te dimmen.

Vanaf dat moment ontstonden lichttafels die in de basis hetzelfde waren

als de lichttafels die we nu kennen. Alleen moesten bijvoorbeeld alle stuur-

signalen afzonderlijk naar de dimmer- of lichteenheden gezonden worden.

Tegenwoordig maken de meeste lichttafels gebruik van het digitale DMX (Di-

gital MultipleX), waardoor maar één of enkele stuurlijnen naar de verlichting

nodig zijn.

DMXDMX, een standaard die vrijwel ongemerkt wordt gehanteerd door de gehele

professionele lichttechniekbranche. De basisregels die creatief lichtgebruik

mogelijk maken. Recente ontwikkelingen geven een goede reden eens te kij-

ken naar de doorontwikkeling en het moderne gebruik van dit belangrijke

protocol. De eerste indruk: gebruiksvriendelijkheid staat voorop.

Waar komt DMX eigenlijk vandaan? Een wildgroei aan technieken van ver-

schillende fabrikanten, zorgde er tot halverwege de jaren ‘ 80 voor dat appa-

ratuur vaak niet compitabel was met die van de concurrent. Een struikelblok

voor technici, want interessante mogelijkheden voor innovatieve combina-

ties en doorontwikkeling van apparatuur bleef daardoor steken. En laten we

ook de vendor lock-in niet vergeten, waarbij de fabrikant de gebruiker afhan-

kelijk kon maken van zijn merk of manier van werken. Een fenomeen wat ook

menig IT-er tot op heden nog steeds veel ergernissen bezorgt. Een manier

van werken die terug te zien is in de historie van verschillende branches, en zo

ook de toenemende wens voor standaardisatie. Een van de sleutelpersonen

daarin voor de lichtbranche is de Amerikaan Steve Terry, die onder de vlag van

Victor hugo: ‘To love beauty, is to see light’‘Er zijn meer volwassenen bang in het licht dan kinderen in het donker’, zei Van Kooten eens. Misschien dat we ons daarom zo nu en dan graag terug trekken in een donker theater en ons onderdompelen in een wereld vol suggestie. In het theater is suggestie een belangrijk middel om het publiek mee te voeren naar een andere wereld. Lichttechniek is daarbij één van de belangrijke pijlers om de beoogde suggestie nog meer kracht te geven.

SPECIAL

PODIUM&TECHNIEK

PODIUM&TECHNIEK n 53

Onmiskenbaar in de ontwikkeling van DMX is de toename van ethernet-

gebaseerde toepassingen, die zorgen voor een versnelling in de verzending

van informatie. Volgens Terry met name interessant voor projecten waarbij

voorgeprogrammeerde video wordt gebruikt, evenals streaming video die

door een derde partij wordt aangeleverd. Een boost voor de dynamiek van

lichtproducties. In het verlengde daarvan ligt de ontwikkeling van draadloze

lichttoepassingen. Ze werkt het Zweedse Wireless Solution aan haar W-DMX

standaard, dat uitgaat van een G4-protocol op de 2.4 GHz band, met af en toe

een uitwijking naar de 5.8GHz-band.

Kortom; de ontwikkelingen niet stil. Denk bijvoorbeeld ook aan kleurgebruik.

Door middel van donkerblauwe filters kan bijvoorbeeld een nachtelijke sfeer

bereikt worden, terwijl zachtgele filters het veel aannemelijker maken dat

het gespeelde stuk op een zonnige dag plaatsvindt. Bijna onmerkbaar voor

het publiek kan een bepaald lichteffect de beoogde suggestie van een regis-

seur versterken; een stukje magie anno 2013.

Lichtrichting is een ander belangrijk hulpmiddel. Of een lamp van bovenaf of

van onderaf een acteur beschijnt, maakt veel uit voor de indruk die de acteur

maakt op het publiek. Dansers worden vaak met licht van opzij beschenen,

omdat zo de contouren van het lichaam van de danser goed uitkomen en

het de bewegingen benadrukt. Voor architectuur gelden natuurlijk weer hele

andere ‘wetten’.

Grofweg zijn de vaste lampen, de lampen die een reizend gezelschap niet

meeneemt, maar die al hangen in de betreffende zaal in te delen in vijf hoofd-

groepen:

PC-schijnwerpersEen schijnwerper bestaande uit een reflector en een halogeenlamp met hier-

voor een Plano-convex (pc) lens. Een PC-lens is bij de meeste mensen bekend

als plat-bolle lens. Een PC-schijnwerper wordt gebruikt om vlakken uit te

lichten. Door de lamp te stellen is het mogelijk de grootte van de cirkel te

bepalen. De PC geeft een scherpe schaduw. De meeste PC’s beschikken ook

nog over lichtkleppen. Met deze kleppen kan je delen van het lichtvlak af-

schermen bijvoorbeeld slechts delen van de vloer of van het decor.

FresnelschijnwerperEen fresnelschijnwerper is in principe hetzelfde als een PC-schijnwerper, al-

leen is de PC lens vervangen door een fresnellens, een geribbelde lens, die

veel lichter is. De fresnelschijnwerper geeft zachter en veel meer stroooilicht.

De geschiedenis van deze lens ligt bij de vuurtorens. Men was op zoek naar

eenalternatief dat materiaal en dus gewicht kon besparen. Daarbij absor-

beert een fresnellens veel minder licht dan een PC-lens. Door de ontwikke-

ling van de fresnel was de lichtbundel van de vuurtoren over een veel grotere

afstand te zien. Voor een theater betekent dat dus ook een ichtopbrengst die

vele malen groter is.

ProfielschijnwerpersEen profiel, of snijder, wordt gebruikt om personen of voorwerpen apart te

belichten. Een profielschijnwerper bestaat uit een reflector en een lamp met

hiervoor meerdere lenzen, waardoor de schijnwerper als een projector werkt.

De reflectoren en lenzen kunnen natuurlijk al naar gelang hun functie ver-

schillend van vorm zijn.

PAR-lampenPAR staat voor Parabolic aluminized reflector. Een PAR-schijnwerper is een

van de eenvoudigste lampen in de theaterbelichting. Het heeft een metalen

behuizing met hierin een persglaslamp (tegenwoordig ook LED). PAR-lampen

worden meestal gebruikt in groepen. Voorbeelden zijn hierbij de 4-bar of

6-bar. Dit zorgt ervoor dat je efficiënt kan opbouwen. Maar ook andere com-

binaties komen geregeld voor.

ParaboolschijnwerperDeze lamp is de enige in dit rijtje die geen lens heeft, hij bestaat uit een asym-

metrische paraboolvormige reflector en een lamp. Een paraboolschijnwerper

heeft nog het meest weg van een groot uitgevallen bouwlamp. Hij wordt ge-

bruikt om vlakken aan te lichten zoals de “Horizon”, het witte achterdoek van

een theater.

En dan nu het paradepaardje op lichtgebied: LED, de verlichting van de toe-

komst. Volgens sommigen nog steeds in de kinderschoenen, volgens anderen

nagenoeg volwassen. Led staat voor Light Emitting Diodes (lichtuitstralende

diode) en wordt dan ook in het Engels als de afkorting LED geschreven. De

Russische wetenschapper Oleg Vladimirovich Losev vond al omstreeks 1927

het basisprincipe voor de LED-lamp uit. Hij had ontdekt dat diodes licht uit-

stralen wanneer er stroom doorheen wordt gestuurd. Ondanks het feit dat hij

dit idee publiceerde en er patent op aanvroeg, werden hij en zijn uitvinding

jarenlang vergeten. Pas in 1962 ontwikkelde de Amerikaans natuurkundige

Nick Holonyak een werkend LED en brak de lamp door.

Hoewel Led pas sinds 1962 wereldwijd doorbrak, was het de Russische weten-

schapper Oleg Losev die al halverwege de jaren twintig ontdekte dat diodes

(led staat voor Light Emitting Diode) licht uitstralen wanneer er stroom door-

heen gestuurd werd. Inmiddels hebben de ontwikkelingen op Led-gebied zich

in een rap tempo opgevolgd.

Het grootste voordeel op de milieubelasting van LED-verlichting komt voort

uit de elektriciteit die de lamp gebruikt. Elektriciteitscentrales verbranden

fossiele brandstoffen en die zijn niet oneindig beschikbaar. Doordat er veel

CO2 bij vrijkomt draagt elektriciteitsproductie bij aan klimaatverandering.

Daarnaast levert het ook schadelijke stoffen op, zoals zwaveldioxide en kwik.

De mogelijkheden zijn nagenoeg onbegrensd. Theater, evenement, belich-

ting van architectuur; zowel binnen- als buitenhuis. LED: Nog lang niet uit

ontwikkeld, maar op dit moment één van de belangrijkste vernieuwingen op

lichtgebied.

SPECIAL

PODIUM&TECHNIEK

54 n PODIUM&TECHNIEK

Beglec Sound & LightvJB sYstems, het Belgische merk met jarenlange ervaring in de wereld

van klank- en lichtinstallaties, levert met haar licht-departement steeds

producten af die op één of andere manier de anderen overtreffen. JB sYstems

light hecht heel veel belang aan de consistentie van haar producten, een

zeer belangrijke troef bij installaties en gebruik.

Een zeer groot deel van de

verkochte toestellen wordt

gebruikt voor vaste instal-

laties in bars en clubs, maar

ook recreatieve plaatsen

zoals sportruimtes, fitness,

bowling, en veel meer. Nét

voor die toepassingen is het nodig om degelijke kwaliteit te koppelen aan

een groot gebruiksgemak. Zo is het kleine LED-controllertje “LEDCON-02”

een perfect voorbeeld. JB SYSTEMS streeft er dan ook naar om al haar de-

coratieve LED projectoren compatibel te maken met deze controller, die ook

zeer makkelijk te bedienen is door mensen zonder enige ervaring met licht-

technieken. Naast het gebruiksgemak voor diegene die het bedient, wordt

er ook steeds rekening gehouden met het gebruiksgemak voor de installa-

teur. Op de meeste van de JB SYSTEMS projectoren en effecten zit een door-

linkmogelijkheid voor zowel signaal als stroom. Hierdoor is de bekabeling

eenvoudig, discreet en supersnel gerealiseerd.

Vaak wordt bovendien een functie voorzien waarmee het DMX adres vanaf

de stuurtafel ingesteld kan worden. Op locaties waar volledige DMX con-

trole te complex is voor de mensen die het daadwerkelijk bedienen, voorziet

JB SYSTEMS een gepatenteerde feature: DMX Master/Slave. Met deze func-

tie kan de gebruiker aan de hand van één enkel DMX kanaal, bij meerdere

toestellen tegelijk de functies bedienen. Meer info daarover vindt u op de

website www.jb-systems.eu.

BRITEQ is sinds enkele jaren een fenomeen in de Lage Landen. Met een

doorgedreven ontwikkeling van producten, in haar product departement in

België, brengt Briteq nét dat tikkeltje meer. Rond deze periode brengt Briteq

een gamma aan COB projectoren op de markt die hun gelijke niet kennen.

COB LED is een recente technologie die een zeer hoge lichtopbrengst kop-

pelt aan beperkte warmte-ontwikkeling. De RGB-versie ervan is een relatief

nieuwe technologie, maar Briteq beheerst ze als geen ander. Als eerste is

Briteq erin geslaagd om de dimming te perfectioneren, alsook een uniforme

kleurmixing vanaf de eerste centimeter te voorzien. De selectie van toestel-

len die Briteq in eerste instantie op de markt brengt is er eentje die zich richt

naar zowel podiumbouwers als lightdesigners.

De Powermatrix5x5RGB is een matrix gebaseerd op 25 COB RGB LEDs van

30Watt. Briteq ontwikkelde bewust een 5 x 5 matrix omdat dit toelaat cijfers

en letters weer te geven. Zulke sequenties zijn trouwens voorgeprogram-

meerd in het toestel en makkelijk op te roepen via DMX.

Het is een typisch podiumbeest: in een robuuste behuizing, en met stevige

snelkoppelingen voor eenvoudige, stabiele montage.

Powerpixel-4 RGB en Powerpixel-8 RGB zijn de volgende generatie “light-

bars”, uiterst stil en multi-inzetbaar dankzij de handige beugel. De COB

PAR56 RGB is dezelfde technologie in de klassieke behuizing van een PAR 56

armatuur. Standaard opent de stralingshoek 50°, dankzij de meegeleverde

lens kan dit teruggeschroefd worden naar 25°. Ook een krachtige blinder (2

x 100W COB met perfecte dimming curve) en een blacklight gun met 60W

COB LED en mogelijkheid tot strobe en synchronisatie zullen in juni beschik-

baar zijn.

Chain verzorgt driedimensionaal spektakel op EOJD 2013licht. een zeer zichtbaar en essentieel onderdeel van een evenement als de

eo Jongerendag. in 38 jaar is dit jaarlijks event uitgegroeid tot een ware

happening in het gelredome met concerten, sprekers en samenzang. Vanaf

het allereerste begin is Chain de lichtleverancier van dit evenement en dit jaar

heeft Chain ook live audio gefaciliteerd.

Flexibele samenwerkingProjectleider Chain, Jörgen Doh-

men: “We verzorgen de techni-

sche voorbereiding, de materia-

len, logistiek, opbouw, de rigging

en uiteraard het licht tijdens het

evenement zelf. Dit alles gebeurt

in nauwe samenwerking met de

producent Bijker TV, lichtontwerper Bas van der Poel en de EO. Omdat we met

Chain vanaf de start de EO Jongerendag belichten, verloopt de samenwer-

king soepel. Vanuit onze ervaring denken we mee over de optimale invulling

van het lichtplan en de afstemming van het budget op de creativiteit.”

Nieuwe dimensie

Door de jaren heen is de manier waarop een decor wordt ontworpen ver-

anderd. De samenhang met visuals en licht speelt hierin een toenemende

rol. Het decor, de LED-wanden, de schermen en het licht vormen samen

één driedimensionaal geheel. Tijdens deze editie van de EO-Jongerendag

waren grote witte blokken onderdeel van het decor. Blokken die pas door

middel van projecties en licht tot leven kwamen en voor prachtige effecten

zorgden.

SPECIAL

PODIUM&TECHNIEK

PODIUM&TECHNIEK n 55

En toen was er lichtDat licht een essentieel onderdeel is voor de beleving voor het publiek en

voor de EO zelf, wordt onderstreept door de introductie van hun nieuw jon-

gerenmerk BEAM. De omroep verwijst naar de Bijbelse oproep ‘je licht te la-

ten schijnen’. Licht is voor de EO de inspiratie en basis van de keuze voor het

woord BEAM. Jörgen Dohmen: “De introductie van dit nieuwe merk was voor

de EO een bijzonder moment in de show. Daarop hebben we zowel technisch

als creatief ingespeeld”.

Nieuwe uitdagingenJörgen: “Qua lichtomvang is de EO-Jongerendag te vergelijken met grote live

talentenshows waar Chain ook het licht voor faciliteert, maar de EO-Jonge-

rendag kent haar eigen uitdagingen. Waar een televisiestudio alle voorzienin-

gen heeft, vergt deze stadionlocatie een andere werkwijze. Deze technische

uitdaging in combinatie met de veranderende rol van licht in de hele beleving,

zorgt ervoor dat dit we dit voor Chain een bijzonder evenement blijft.”

Live AudioNaast licht verzorgde Chain dit jaar ook voor het eerst de live audio tijdens

de EO-Jongerendag, waar voor het 26 duizend koppige publiek de beleving

voorop staat. Dit betekent dat, op basis van het ontwerp van Paul van Baas-

bank, de live optredens en sprekers goed te horen moeten zijn.

KlankwinstTon Damen, projectleider Live Audio: “Tijdens het evenement is weinig tijd.

Via goede voorbereiding en duidelijke communicatie hebben we ervoor ge-

zorgd dat aan de eisen van de bands kon worden voldaan, de wisselingen

vlot verliepen en het geluid optimaal was. En door de inzet van glasvezel

hebben we dit jaar flinke klankwinst geboekt. Waar voorheen circa 200 ka-

bels het geluid droegen, zorgde nu één glasvezelkabel voor de verbinding

tussen podium en de regiewagen. Ook de aansturing naar de door onszelf

ingehangen circa 80 luidsprekers verliep digitaal. Naast klankwinst levert de

inzet van glasvezel veel tijdwinst en minder risico op.”

Distrixdistrixs “creative technology” is distributeur in professioneel licht en geluid

met de specialisaties in “commercial audio & lighting” en “stage & entertain-

ment”. distrixs is exclusief importeur in nederland en België van de merken

van music&lights italië waaronder, “dAd audio”, “Prolights”, “Archwork”, “Pro-

truss”, “Proaudio” en “gde”. elk merk heeft zijn unieke eigenschappen en speci-

alisaties en is daarmee toe te passen in verschillende markt segmenten.

Het assortiment bestaat een breed scala van producten en is geschikt voor

vele toepassingen voor de verhuur en vaste installaties (horeca, theater,

onderwijs, architectonische op-

lossingen). De mogelijkheden

zijn bijna grenzeloos, Distrixs

richt zich daarom niet alleen op

de verkoop, maar gaat verder

door het geven van een goed

advies en ondersteuning.

De R&D afdeling van Music&Lights is constant op zoek naar creatieve ideeën

en anticipeert zich op de trends in de markt. Er wordt speciale zorg besteed

aan de kenmerken en het ontwerp van de producten. De R&D afdeling com-

bineert de ervaring, de nieuwste technologieën en traditionele artistieke

technieken om de unieke Italiaanse stijl, (zeer gewaardeerd over de hele

wereld), te geven aan de producten. Bijvoorbeeld bij de producten van Pro-

lights en Archwork wordt gebruik gemaakt van de nieuwste CREE LED tech-

nologieën. Alle producten worden ontwikkeld met als doel het halen van de

hoogste kwaliteit en betrouwbaarheid.

Distrixs heeft ervoor gekozen geen producten op webshops te integre-

ren, hiermee zijn wij in staat onze relaties persoonlijk te bedienen en een

exclusiviteit te kunnen garanderen. Voor meer informatie over onze produc-

ten kunt u de website bezoeken: www.distrixs.nl

Internationale allure in Almereeen groots project waar het Amsterdamse bedrijf inventdesign zich begin

dit jaar vol enthousiasme op heeft gestort is het verlichten van Citymall

Almere. in opdracht van unibail-rodamco wordt er gebouwd aan een mooi-

er en aantrekkelijker winkelcentrum in het nieuwe gedeelte van Almere

Centrum. in samenwerking met de firma Controllux heeft inventdesign na

een uitgebreid engineeringstraject 268 custom made rgBw led-armaturen

geleverd onderverdeeld in vier- en tweevoudige clusters.

Er is voor dit project een spe-

ciaal armatuur ontwikkeld

met 2 Cree RGB LED’s. Deze

verlichting zet de luifel op het

plein volledig in kleur waar-

door er ‘s avonds een licht

effect ontstaat van internati-

onale allure. De luifel is van ver al te zien en geeft het winkelcentrum een

unieke uitstraling. Het armatuur is zelf met de grootste zorg samengesteld

en is uitgevoerd met materialen zoals Meanwell voedingen en 4 kanaals

DMX controllers van Ltech Europe.

Het ervaren en enthousiaste team van InventDesign onderscheidt zich al en-

kele jaren door het realiseren van unieke LED concepten. Het bedrijf levert

SPECIAL

PODIUM&TECHNIEK

56 n PODIUM&TECHNIEK

plug en play systemen en denken mee in totale projecten. Elk project is een

nieuwe uitdaging en nooit onmogelijk!

www.inventdesign.nl • www.ltech-led.eu

Nieuw bij Orangerental: de Pixpan 16orangerental, de totaalaanbieder van geluid, licht, led, podia, special effect’s

en theatertouring uit Amsterdam, heeft sinds kort de Pixpan 16 in de verhuur.

Als 1 van de eerste bedrijven in nederland schafte orangerental deze ledpane-

len aan, die op 30 april hun vuurdoop beleefden tijdens het Kingsland festival

in Amsterdam.

De Pixpan 16 komt uit de koker van het Itali-

aanse bedrijf Music&Lights merk ProLights.

Het betreft een matrix paneel van 50 bij 50

centimeter met 16 x 30W RGB/ FC COB-LED’s.

Verder beschikt het apparaat over: wit balans,

dimmer mode, pixel aanstuurbaar en sloten

met koppeling inserts. Ten slotte zijn de panelen gemakkelijk aan elkaar te

monteren zodat een indrukwekkende ledwand ontstaat zowel staand als

hangend bied het paneel tal van mogelijkheden voor een speelse lichtshow.

KingslandIn opdracht van E&A Events en ALDA Events ontwikkelde Orangerental het

volledige lichtplan voor de 4 podia van Kingsland festival; een groot Konin-

ginnedagevenement op het voorterrein van de Rai in Amsterdam. Uiteraard

verzorgde het bedrijf ook de technische uitvoering, waarbij de Pixpan 16 pa-

nelen niet ontbraken!

VerhuurMaar Orangerental wil natuurlijk meer mensen laten genieten van de moge-

lijkheden van de Pixpan 16. Profiteer daarom in de maanden juni/juli van een

aantrekkelijke introductiekorting. Ga naar www.orangerental.nl voor meer

informatie.

Cameolighting puts performances, stages and venues into a vibrant, colorful per-

spective whether it’s just a few PAr cans in a small club or huge rigs at major

events. the Cameo range of products comprises a large selection of state-of-

the-art led lights and accessories for a wide variety of demanding applica-

tions. leds provide many advantages over conventional lighting equipment

such as energy efficiency and durability, and performers appreciate them for

their cool operation: led lights generate very little heat.

Let’s take a closer look at some Cameo

highlights and their noteworthy fea-

tures. The CLPFLAT1TRI3W is a space-

saving take on the classic PAR can fea-

turing seven ultra high performance

RGB LEDs that provide natural colors

with superb luminosity and a 30°

beam angle. Made from sturdy light-

weight ABS end equipped with a double yoke bracket the flat design easily

integrates into various environments.

Available in black and white with easily adjustable twin brackets for truss,

floor and other mounting options the CLPSTMINICOB30W is powered by a

single 30 watt COB (chip-on-board) LED. Using the RGB additive system this

compact studio PAR light creates rich colors and pastel hues alike with uni-

form coverage and a wide 55° beam angle.

Like all Cameo products the CLPFLAT1TRI3W and CLPSTMINICOB30W fix-

tures feature sophisticated functionality such as DMX control in 2-channel,

3-channel 1, 3-channel 2 and 6-channel modes, sound activation to the beat

of the music and eye-catching strobe effects. They are affordable additions

to any lighting rig and capable of master, slave and standalone operation

with uncluttered LCD displays and Mode, Enter, Value Up and Down keys pro-

viding convenient menu access.

With the CLMPAR3 Cameo introduces a highly versatile, compact all-in-

one rig for easy portability and professional lighting design. Mounted to a

bar with integrated controls and connectors the four flat-design PAR cans

feature seven high-luminosity 8 watt quad LEDs each for extremely natu-

ral RGBW colors, 25° beam angles, convection cooling and individual cover-

age adjustment. The CLMPAR3 can be controlled via seven selectable DMX

modes, the included IR remote, an optional footpedal, or the function keys

and display combo. Incorporating newly designed software with a wealth

of advanced programs and functions it is also capable of standalone opera-

tion. The addition of switchable Schuko sockets provides power to external

components for extended lighting options. For a complete overview of the

Cameo range and detailed product descriptions download the catalog at

www.cameolight.com n

SHOW&TECHNIEK n 57

SHOW&TECHNIEK

NIEUWS

Vanaf vandaag kunnen muziekprofessionals en artiesten zich inschrijven

en aanmelden voor Eurosonic Noorderslag 2014. De 28e editie van the

European music conference and showcase festival vindt van woensdag

15 tot en met zaterdag 18 januari 2014 in Groningen plaats.

Registratie geopendOm deel te kunnen nemen aan de Eurosonic Noorderslag conferentie

dient men zich te registreren. Een volledige registratie geeft toegang tot

de conferentie- en het festivalprogramma, plus toegang tot de online

deelnemersdatabase. De registratiekosten gaan omhoog naarmate het

evenement nadert.

Eurosonic Noorderslag 2014 volledige registratie tarieven en deadlines:

€ 245,- (Early Bird) Deadline 13 juni 2013

€ 275,- (Medium) Deadline 10 oktober 2013

€ 315,- (Late) Deadline 12 december 2013

€ 380,- (Walk Up) vanaf 13 december 2013

NEW: Saturday only pass (Conferentie & Fair & Noorderslag festival):

€ 100,- (Early Bird) Deadline 13 juni 2013

€ 120,- (Medium) Deadline 10 oktober 2013

€ 135,- (Late) Deadline 12 of december 2013

€ 150,- (Walk Up) vanaf 13 december 2013

Registratie is mogelijk via conference.eurosonic-noorderslag.nl

Met de bekendmaking van Oostenrijk als focusland maakt Eurosonic

Noorderslag zich op voor de 28e editie. Door ieder jaar muziek uit een

ander Europees land in de schijnwerpers te zetten, belicht Eurosonic

Noorderslag de diversiteit van Europa’s muziektalent. Andere focuslan-

den tijdens eerdere versies van het showcase-evenement zijn: Frankrijk,

Duitsland, Italië, Zweden, België, Noorwegen, Nederland, Ierland en

Finland.

Start conferentieregistratie & artiestenaanmelding

Franz Hergovich, Austrian Music Export, over Oostenrijk als focusland:

“Eurosonic Noorderslag is het belangrijkste evenement voor de Europese

live sector, dus dit is een enorme eer en een grote kans voor de

Oostenrijkste muziekscène! Momenteel is er een fors aantal interes-

sante Oostenrijkse acts, die genoeg klasse hebben om van Eurosonic

Noorderslag te profiteren. Oostenrijkse labels, agenten, managers en

media kunnen profijt hebben van de wereldwijde netwerken van de

internationale conferentiegangers van Eurosonic Noorderslag. Oostenrijk

heeft een rijke muzikale traditie. Nu kunnen ook Europese festivals onze

nieuwe top-acts uit diverse hedendaagse stijlen ontdekken. Ik ben er

zeker van dat deze editie van Eurosonic Noorderslag een grote en langdu-

rige impact op de gehele Oostenrijkse muzieksector zal hebben.”

Peter Smidt, Creatief directeur Eurosonic Noorderslag:

“Het is niet verwonderlijk dat we Oostenrijk als focusland hebben geko-

zen. Tijdens eerdere edities van Eurosonic Noorderslag presenteerden we

nu bekende acts als Soap & Skin, Elektro Guzzi, Bauchklang, Clara Luzia,

Gin Ga en Steaming Satellites. Begin van deze maand had Klangkarussell

een nummer 1 hit in Nederland. Daarbij is er altijd een prettige samen-

werking geweest met onze Oostenrijkse partners zoals Radio FM4,

Frequency Festival, Nova Rock Festival, Waves Festival en Austrian Music

Export (mica – music austria & Austrian Music Fund). We kijken ernaar

uit de nieuwste en beste Oostenrijkse acts tijdens Eurosonic Noorderslag

te ontvangen.”

PartnersDe focus op Oostenrijk tijdens Eurosonic

Noorderslag wordt georganiseerd door

Austrian Music Export, een samenwer-

kingsverband van mica – music Austria en

The Austrian Music Fund, in samenwerking

met Eurosonic Noorderslag.

Reeweg 12-6, 1394 JD Nederhorst den Berg - The Netherlands

Tel +31-(0)294-252500Fax +31-(0)294-251122

www.serviceconnection.nl

✔ Leveringen✔ Installatie✔ Infra✔ Reparaties✔ Onderhoud✔ Modificaties

✔ Bekabeling✔ Kabelatelier✔ Advies✔ Maatwerk✔ Engineering

A D V E R T E N T I E

ACHTERGROND

SHOW&TECHNIEK

58 n SHOW&TECHNIEK

een financiële ‘rechterhand’ die hen en andere afdelingen binnen het

bedrijf advies geeft over strategische beslissingen. Zeker in deze perio-

de waarin veel bedrijven last hebben van economische onzekerheid en

een belangrijk besluit altijd onderbouwd moet worden met financiële

argumenten. Hoewel Nederlandse bedrijven hierin qua implementa-

tie nog niet voorop lopen – slechts 19% maakt actief gebruik van de

financiële afdeling als zogenaamde ‘businesspartner’ – blijkt dit wel

degelijk een wens voor de nabije toekomst. De verwachting is dat de

komende drie jaar 38% van de Nederlandse bedrijven beschikken over

een financiële afdeling die zich als interne zakenpartner opstelt.”

Nieuwe eisen aan financieel medewerkersDe nieuwe rol van de financiële afdeling betekent dat er nieuwe

eisen gesteld worden aan financieel medewerkers. Belangrijke capa-

citeiten en vaardigheden die van hen verwacht worden beperken zich

Bedrijven zijn op zoek naar financiële afdelingen die actief samenwer-

ken met andere afdelingen en als financiële zakenpartner binnen het

bedrijf acteren. Hiermee veranderen de eisen die aan medewerkers op

de financiële afdeling worden gesteld: een uitdaging voor die mede-

werkers, de financieel directeur én de HR-afdeling.

• 62% van de bedrijven wil financiële afdeling intensief betrekken bij

strategische beslissingen

• 40% van de CFO’s vindt het lastig hiervoor gekwalificeerde financi-

ele alleskunners te vinden

• Belangrijkste eisen financiële professionals: sterke analytische vaar-

digheden en kennis van industrie & bedrijf

Stephan Renken, directeur Robert Half Nederland, licht toe:

“We zien dat een groot deel van de CEO’s en CFO’s behoefte heeft aan

Financiële afdeling beslist steeds vaker meeDe tijd dat financiële medewerkers zich enkel met cijfertjes bezighielden, lijkt definitief voorbij. De financiële afdeling van een bedrijf moet vaker worden betrokken bij beslissingen op strategisch niveau, vindt 62% van de bedrijven. Dit blijkt uit onderzoek van Robert Half, arbeidsbemiddelaar op het gebied van financiële professionals en administratief ondersteunend personeel.

ACHTERGROND

SHOW&TECHNIEK

SHOW&TECHNIEK n 59

niet meer alleen tot cijfers. Juist het inzichtelijk kunnen maken van

financiële informatie voor collega’s zonder financiële achtergrond en

het inschatten van de mogelijke commerciële waarde voor het bedrijf

worden belangrijk. CFO’s geven aan dat kennis van de industrie (29%)

en het bedrijf (30%) erg belangrijk zijn om de rol van financieel zaken-

partner in te kunnen vullen. Volgens 39% van de ondervraagde CFO’s

zijn analytische vaardigheden het meest van belang voor financieel

medewerkers.

De nieuwe eisen en verwachtingen bieden een kans voor financiële

professionals die al werkzaam zijn binnen het bedrijf om nieuwe ta-

ken op zich te nemen en een zich te ontwikkelen binnen hun functie.

Een proactieve houding om aan deze nieuwe eisen te voldoen geeft

huidige medewerkers een grotere kans op doorgroeimogelijkheden.

Daarnaast is het een kans voor kandidaten met de juiste competenties

om bij een bedrijf binnen te komen.

Rol HR cruciaal bij het vinden van geschikte kandidatenHet profiel van de huidige financiële medewerker is sterk veranderd,

daarom is het niet verwonderlijk dat het vinden van werknemers lastig

is. 40% van de CFO’s geeft in het onderzoek aan dat het een uitdaging

is om talent met goede capaciteiten te vinden. Daarnaast is het lastig

om huidige medewerkers om te scholen, omdat er significant andere

capaciteiten worden gevraagd. De rol van de HR-afdeling is daarom

cruciaal in het vinden van de juiste kandidaten of in het opzetten van

bijscholingsprogramma’s. Dit vraagt om een intensieve samenwer-

king tussen CFO’s, financieel managers en HR in het vaststellen van

verwachtingen en functieprofielen.

“Het is dan ook van belang om niet alleen financiële medewerkers

samen te laten werken met andere afdelingen, maar ook om de

HR-afdeling hierin te betrekken. Zij kunnen immers door middel van

ontwikkel- of talentprogramma’s deze financiële zakenpartners vin-

den en opleiden,” aldus Stephan Renken. “En dan nog vinden bedrijven

het vaak lastig om de benodigde vaardigheden in hun eigen teams te

bepalen. Daarom zetten we vaak onze service en ons netwerk van inte-

rim-managers in voor bedrijven die business partnerschappen willen

integreren in de dagelijkse werkzaamheden van het financiële team.”

Meer informatie over de veranderende rol van financiële professio-

nals, leest u in het CFO onderzoeksrapport ‘The growing importance of

finance teams’.

Over het onderzoekDe onderzoeksresultaten in dit bericht zijn gebaseerd op onderzoek

van Robert Half onder 200 financieel directeuren in Nederland. Dit

onderzoek werd uitgevoerd door onafhankelijk onderzoeksbureau

Longitude Research, bij meer dan 1.000 bedrijven uit 5 Europese lan-

den: het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland, België en Nederland.

Als aanvulling op dit onderzoek zijn er 16 diepte-interviews gehouden

met financiële professionals en expert.

Over Robert Half InternationalRobert Half International, opgericht in 1948, is marktleider op het

gebied van gespecialiseerde permanente en tijdelijke arbeidsbemid-

deling. De groep telt meer dan 350 vestigingen in Noord- en Zuid-

Amerika, Europa, Azië, Australië en Nieuw-Zeeland. In Nederland is

deze groep vertegenwoordigd door de volgende divisies: Accountemps;

specialist in het uitzenden en detacheren van boekhoudkundig en

financieel personeel, Robert Half Finance & Accounting; specialist in

de werving & selectie van financiële specialisten, Robert Half Mana-

gement Resources; bemiddelt financiële interim-professionals op

strategisch, tactisch en operationeel niveau, Robert Half Financial

Services; gespecialiseerd in het plaatsen van financiële en bancaire

professionals en OfficeTeam; gespecialiseerd in het plaatsen van

administratieve en secretariële professionals op tijdelijke basis. In Ne-

derland is Robert Half gevestigd in Amsterdam, Eindhoven, Rotterdam

en Utrecht. n

BEURS

SHOW&TECHNIEK

60 n SHOW&TECHNIEK

onder de radiotoren van Berlijn ongeveer 300 exposanten verwacht, die

innovatieve hightechproducten aanbieden voor de evenemententech-

niek. De grote spelers uit de branche zijn er allemaal bij.

SHOWTECH-congresInternationale techniekprojecten, interactieve mediabesturing of vir-

tuele realiteit: Het programma van het SHOWTECH-congres, dat dit

jaar opnieuw wordt georganiseerd door de DTHG, neemt de technische

mogelijkheden van morgen onder de loep. Daarbij stellen de sprekers

niet alleen de nieuwste ontwikkelingen uit de domeinen van podium-,

licht-, geluid- en mediatechniek voor, maar belichten ze ook de culturele

ontwikkelingen en de effecten daarvan in de steden. Een internationaal

symposium richt zich op nieuwbouwplannen van grote evenementenbe-

drijven in China en Rusland en op culturele microprojecten in de slums en

favela’s van de megacity’s in Zuid-Amerika, Azië en Afrika.

Hier komen om de twee jaar de `Who is Who´ van de evenementenbranche

samen en hier stellen exposanten van over de hele wereld hun highlights,

ideeën en nieuwigheden voor: Van 18 tot 20 juni toont SHOWTECH 2013

de toptechnologie voor theater, film en evenementen.

Met haar aanbod op het vlak van podiumtechniek is deze beurs al vele

jaren wereldwijd toonaangevend. Maar ook in de professionele licht-

techniek, audio- en mediatechniek, benodigdheden en decoratie heeft de

beurs SHOWTECH internationaal allang naam gemaakt. Daarbij zet de

beurs vooral in op één ding: kwaliteit. Dit jaar worden in de hallen 1 tot 4

SHOWTECH 2013 kijkt vooruit naar de toekomst van de evenemententechniek

Internationale vakbeurs en congres voor theater, film en evenementen van 18 tot 20 juni 2013, beursterrein Berlijn

BEURS

SHOW&TECHNIEK

SHOW&TECHNIEK n 61

Maar ook de bezoekers uit de artistieke sector komen aan hun trekken.

Special effects uit de Harry-Potter-films behoren daartoe, net als de

maskers uit „Cloud Atlas“.

Voor de bezoekers uit de evenementensector houdt het SHOWTECH-

congres op woensdagnamiddag een State of the Art over het thema Aug-

mented and virtual Reality– van 3D-werelden over holografische podia

tot 360° film. Tijdens een voordrachtenblok op 19 juni in het congrespro-

gramma van de beurs SHOWTECH zullen experts ons een blik gunnen in

hun toekomstige werkplaatsen.

Actiepodium “Veiligheid”Ze is al jarenlang één van de bezoekersmagneten van de beurs SHOW-

TECH: het actiepodium “Veiligheid”. In voordrachten en live demonstraties

spannen experts uit verschillende branches een boog tussen veiligheid op

de werkplaats en veiligheid van bezoekers – zowel in het theater als in de

filmstudio of tijdens grote evenementen in open lucht. Het programma op

het actiepodium in hal 3 licht diverse veiligheidsconcepten toe, die beant-

woorden aan de eisen van bestaande en nieuwe evenementenformules.

Een themablok is gewijd aan de telling van het aantal bezoekers en de

simulatie van bezoekersstromen. De sprekers leggen uit met welke sy-

stemen de registratie van bezoekers bij kleine evenementen of bij grote

stadionshows, exposities, concerten en congressen met inachtneming

van de wettelijke voorschriften en op ongecompliceerde wijze mogelijk is.

Tijdens andere voordrachten maken de experts bovendien de grenzen en

mogelijkheden van de computerondersteunde simulatie van bezoekers-

stromen duidelijk.

Wanneer op grote evenementen staanplaatsen vóór de scène worden

voorzien, dan moeten er afsluitingen worden gebouwd. Daarbij gaat het

meestal om tijdelijke constructies, zogenaamde „Crash Barriers”. Op het

actiepodium wordt het gebruik en de correcte opstelling gedemonstreerd

in praktijkgerichte experimenten.

Onder de titel „Wegwezen” wordt bovendien getoond, hoe personen in

geval van nood over de Crash Barriers heen correct in veiligheid kunnen

worden gebracht. De voordracht demonstreert met een berging ook de

raakvlakken tussen ordediensten en EHBO-diensten op de plaats van het

evenement.

Ook op het gebied van veiligheid op de werkplaats voor evenemen-

tentechnici zijn de voordrachten gewijd aan preventie. Zo wordt op het

actiepodium de „Risicobeoordeling voor toneelvoorstellingen” in theater-,

TV-, film- en evenementenproducties voorgesteld. Ook de juiste voorberei-

ding van stunts, de veilige omgang met gevaarlijke stoffen of de rugspa-

rende hantering van lasten moeten helpen om ongevallen op en achter het

podium te voorkomen.

Safety Pavilion rondt het thema “Veiligheid” afDe voordrachten op het actiepodium “Veiligheid” worden aangevuld

door het Safety Pavilion. Op het speciale terrein in hal 3 – tegenover het

actiepodium – tonen bedrijven hun producten en diensten op het gebied

van veiligheid op de werkplaats en veiligheid voor bezoekers. Daarbij

behandelen de exposanten o.a. de thema’s evenementenplanning,

brandveiligheid, gehoorbescherming, EHBO, preventie van noodgevallen

en registratie van het aantal bezoekers.

Première van het actieterrein „Beeldeffecten in HD”Het juiste licht voor filmopnames in HD, de bijbehorende cameratechniek

en live HD-tests: Met nieuwe thema’s en het nieuwe actieterrein „Beeld-

effecten in HD” bouwt de beurs SHOWTECH haar aanbod voor bezoekers

uit de sector van film en televisie verder uit. In voordrachten en work-

shops demonstreren experts uit de filmbranche de beste trucs voor de

juiste belichting van HD-opnames en de juiste omgang met de techniek

bij de voorstelling van make-up en grime, haar en protheses.

Workshops en seminaries op de beurs SHOWTECHOngeveer 300 exposanten tonen op de beurs SHOWTECH hun nieuwe

producten en diensten op het gebied van evenemententechniek. In

workshops en seminaries wordt het daarnaast ook praktisch aangepakt:

Hier nemen de exposanten de tijd en gunnen ze de bezoekers diepere

inzichten. De thema’s reiken van lichtdesign over lichtregeling tot noods-

cenario’s voor evenementen.

SHOWTECH NIGHT: De branchesamenkomst na afloop van de beursHier komen exposanten en bezoekers samen om de tweede beursdag op

19 juni in een ontspannen sfeer te laten eindigen. U kunt genieten van

de zomeravond in de unieke sfeer van het paleis aan de radiotoren, de

grootste en misschien ook charmantste feestzaal van Berlijn, of bij mooi

weer buiten op het terras. De SHOWTECH NIGHT gaat van start om 18 uur.

Wie niets aan het toeval wil overlaten, kan zijn tickets best vooraf

boeken. De tickets kunnen aan een prijs van 39,- euro in de online ticketshop

worden gereserveerd op www.showtech.de.

Meer informatie en het volledige programma van het congres en van het

actiepodium “Veiligheid” vindt u op www.showtech.de n

ACHTERGROND

SHOW&TECHNIEK

62 n SHOW&TECHNIEK

verlichting geeft de contrasten en het reliëf in een kunstwerk bijzonder

scherp weer. Dat is te merken aan hoe onze beelden nu worden belicht,

maar ook schilderijen met een vet impasto, zoals het werk van Rembrandt

bijvoorbeeld, worden in dit licht heel sprekend. Een groot voordeel van

de nieuwe generatie verlichting is dat er nauwelijks warmteontwikke-

ling ontstaat en dat er geen schadelijke UV straling met de bundel wordt

meegezonden. Daardoor is de kunst beter beschermd tegen verval. Verder

hebben LED’s een lange levensduur en vereisen ze veel minder onderhoud

dan de halogeenverlichting, die tot voor kort gangbaar was

in musea. Bovendien is de eenvoud waarmee de verlichting

door onze mensen bediend kan worden cruciaal. Philips levert

een oplossing die ons in staat stelt afzonderlijke spots te

dimmen met gebruik van een iPad. Onmisbaar in het

dynamische Rijksmuseum”.

De LED-oplossing straalt een uniform licht uit dat veilig

is voor de kunstwerken en wat voldoet aan de internatio-

nale criteria voor de conservering van kunst. Neutraal

licht haalt kleuren met alle details naar voren, ongeacht

of het groene/blauwe of rode/gele tinten zijn, en

daardoor worden de kunstwerken gepresenteerd als het

ware in ‘hoge-definitie’.

Meest geavanceerde verlichting in een museum voor

schone kunsten. De nieuwe LED-verlichting verlicht kunst-

werken die teruggaan tot de Middeleeuwen. Het ontwerp

verlicht 7.500 kunstwerken die meerdere eeuwen omvatten.

De verlichtings-oplossing van Philips bestaat uit bijna drie-

kwart miljoen LED’s. Daartoe behoren 3.800 LED-spots,

meer dan 1.8 kilometer LED-verlichting voor de plafonds en

een geavanceerd LED-lichtbedieningssysteem dat door de

museummedewerkers bediend kan worden via een draagbare

applicatie. n

Het verlichtingsontwerp creëert effecten en visuele contrasten die nauw-

gezet het natuurlijke daglicht nabootsen en daardoor de kunstwerken op

de beste manier presenteren en de beleving van de bezoekers versterken.

Met een oppervlakte van meer dan 9.500 vierkante meter en 7.500 verlichte

kunstwerken is het de grootste museumruimte die ooit is verlicht met LED.

Daarnaast verlicht de LED-verlichting de openbare ruimten van het muse-

um, zoals de winkel, de atriums en het restaurant, evenals de buitenruimtes

en de gevel van het gebouw.

Rogier van der Heide, Chief Design Officer en Vicepresident bij Philips

Lighting, zegt: “We zijn er erg trots op dat we met het Rijksmuseum

hebben mogen samenwerken aan deze innovatieve en monumen-

tale renovatie. Voor het realiseren van het binnenverlichtingsplan

werkten we nauw samen met de architecten van het museum en

voor de plannen voor de buitenverlichting met de Rijks-

gebouwendienst”.

Beleving en behoud van de kunstwerken staan vooropVerlichting beïnvloedt de manier waarop we

in een museum naar kunst kijken en is essentieel voor

een goede presentatie van elk detail van de kunstwerken.

De verlichting van elk kunstwerk is individueel afgestemd en

erop gericht om de unieke kenmerken ervan naar voren te ha-

len en de best mogelijke beleving voor de bezoekers te creëren.

Tim Zeedijk, Hoofd Tentoonstellingen van het Rijksmuseum,

voegt eraan toe: “De kunstbeleving van onze bezoekers en

het behoud van onze kunstwerken staan centraal bij alle

beslissingen die we nemen. We kozen voor LED-verlichting

vanwege de zeer hoge lichtkwaliteit: de kleurweergave van

deze generatie verlichting benadert bijna het daglicht,

waarin de kunstwerken tot stand zijn gekomen. LED-

Nieuw Rijksmuseum verlicht met LED-verlichtingKoninklijke Philips Electronics maakte bekend dat het gerenoveerde Rijksmuseum in Amsterdam en alle kunstwerken zijn verlicht met diens LED-verlichting. Als een van de leidende partners in de renovatie heeft het bedrijf nauw samengewerkt met het museum aan het verlichtingsontwerp, met een sterk accent op de beleving van de bezoekers en het behoud van de kunstwerken. Het gerenoveerde Rijksmuseum opende zijn deuren op 13 april 2013 met zijn collecties Nederlandse meesters, zoals Rembrandt en Vermeer.

sales@qualitylamps.eu

www.qualitylamps.eu

030 656 9600

Qualitylamps

T.E.W.

Voor al uw speciaallampen

DG Sound is gespecialiseerd in het verhuren van geluids-systemen en lichtinstallaties voor onder meer live-bands, evenementen, concerten, karaoke, presentaties, feesten en dansdemonstraties.

DG SoundBredeweg 1182761 KB • ZevenhuizenT : 0180 - 398706E : info@dgsound.nlI : www.dgsound.nl

AV POINTS n 63

BEDRIJVEN OVERZICHT

5

19

24

9

12

15

16

28

27

22

7

18 23

26

1 13

6

11

29

102

20

21

25

17

24

14

8

1

Denting Custom Cases

Grote Hout of Koningsweg 263 1951 GW Velsen Noord Tel: 0251-292189 Fax: 0251-292813 www.denting.nl

3 4 52

BEURS

AV&CREATIE

BEDRIJVEN OVERZICHT

64 n AV POINTS

Of het nu gaat om een nieuw product of uw jaarcijfers, Vision

AV verzorgd alle faciliteiten voor een duidelijke en verstaanbare

presentatie.

Neem vrijblijvend contact met ons op via het onderstaand

nummer of email adres.

T: +316-18 80 23 74 E: crul.m@visionav.nlI: www.visionav.nl

12

The Videohouse Lange Baan 3-18331 LW SteenwijkTel: 0521 - 51 17 16Fax: 0521 - 52 44 59sales@videohouse.nlwww.videohouse.nl

Custom made flightcasesen 19 inch artikelen

13

14

16

15

9

Van der Werf FlightcasesNieuw Amsterdamseweg 16A7761 PB SchoonebeekTel: 0524 - 53 40 97Fax: 0524 - 53 45 68info@vdwerf-flightcases.nlwww.vdwerf-flightcases.nl

Contactpersoon: Dhr J. van der Werf

10

Podium- en decorbouwRekwisietenverhuurEventsupport

HollandseHanden(voorheen United Decor)

T +31 (0)35 677 39 47info@hollandsehanden.nlwww.hollandsehanden.nlSumatralaan 45, 1217 GP Hilversum Nederland

‘DG Service is een begrip geworden in het theater wereld op gebied van toneelinrichting, akoestiche doeken ook school toneelinrichting en cultu-rele centra.

Buizen frame`s t.b.v. toneel verlichting en de theaterdoeken (grid genoemd)backdrops en pipe en drapes alles wordt door ons zelf vervaardicht in onze eigen werkplaats.’

DG Service en techniekBredeweg 118, 2761 KB ZevenhuizenT : 0180 - 398706E : info@dgsound.nlI : www.dgsound.nl

11

17

De Kruijf Tentenverhuur

Achterdijk 173998 NE Schalkwijk (U)

Tel: +31(0)30 601 13 96Fax: +31(0)30 601 17 53

info@dekruijftenten.nlwww.dekruijftenten.nl

8

Reepro CaseMarconistraat 66J2809 PE Goudatel: 06-15192987www.reeprocase.nl

flightcase.indd 1 16-12-2009 14:57:17

6 7

LAYHER PODIUM CONSTRUCTIES PROLYTE ROOF SYSTEMS

Gruttostraat 9, 5212VM‘s-Hertogenbosch Tel: 073 6136867Fax: 073 6136644

Mobiel: 06-54311136info@eekelsverhuur.nl

GIOVANNI EEKELS VERHUUR BV

BEDRIJVEN OVERZICHT

AV POINTS n 65

18

Einsteinstraat 67

3316 GG

Dordrecht

Tel: 010 - 2929548

Fax:010 - 2929658

info@cueco.nl

www.cueco.nl

Voor al uw:• Flightcases• Polycases• Rackbags• Onderdelen

Oyster casesImpuls 1631446 WE Purmerend Tel: 0299-414082Fax: 0299-414095info@oystercases.nl

www.oystercases.nl

20

22

21

23

24

25

26

Icarus Flightcases & Decor Facilities bvba

Ondernemersstraat 6B-2500 Lier

Tel: +32(0)34919789Fax: +32(0)34919780Mail: info@icarus.bizwww.icarus.biz

28 29

Format C Weggestraat 132170 Merksem (Belgium)Tel.: +32 (0) 3 641 63 30Fax: +32 (0) 3 644 36 56

27

19

FESTIVAL

SHOW&TECHNIEK

66 n SHOW&TECHNIEK

ProgrammaHet Grachtenfestival Amsterdam presenteert dit jaar meer dan 200 con-

certen op meer dan 70 locaties. Het complete programma wordt bekend-

gemaakt op 20 juni. Dan start ook de kaartverkoop.

het Amsterdam saxophone orchestra - foto: ronald Knapp

Het Berlage Saxophone Quartet, bariton Martijn Cornet, harpist Remy

van Kesteren, het Ragazze Kwartet en mezzosopraan Rosanne van Sand-

wijk zijn genomineerd voor de GrachtenfestivalPrijs 2013. Deze aanmoe-

digingsprijs wordt elk jaar uitgereikt aan een jonge musicus of een en-

semble aan het begin van een veelbelovende carrière. De prijs bestaat uit

een optreden tijdens het Grachtenfestival 2014 en in het State Hermitage

Museum in Sint-Petersburg. De uitreiking van de prijs vindt tijdens de

festivalweek plaats op donderdag 22 augustus in Festivalcentrum Het

Compagnietheater. n

Zoals in het concert op cruiseschip De Prinsendam van de Holland Ame-

rika Lijn op maandag 19 augustus. Speciaal voor het Grachtenfestival

wordt dit schip eenmalig opengesteld voor publiek, dat aan boord naar

een concert kan luisteren van het Spaanse duo Guillermo Colloza (tuba)

en Victor Belmonte (trombone).

In het Scheepvaartmuseum, ooit verzamelpunt van goederen uit de hele

wereld, klinkt tijdens het Grachtenfestival Le sacre du printemps, uitge-

voerd door twee Russische en twee Nederlandse pianisten: Olga Kozlova

en Vitaly Pisarenko en Maarten van Veen en Ralph van Raat. Dit concert

vindt plaats in het kader van de 400-jarige betrekkingen tussen Neder-

land en Rusland.

Musici uit meer dan zestig landen reizen dit jaar naar Amsterdam om op

te treden tijdens het Grachtenfestival. In The World Orchestra uit Zuid-

Afrika, onder leiding van dirigent Josep Vicent, spelen musici uit veertig

landen samen. Het Internationaal Jeugdsymfonieorkest komt over vanuit

Duitsland voor een eenmalig optreden. Ook dit orkest bestaat uit musici

van verschillende nationaliteiten.

Voor de muziektheaterproductie Butterfly, een bewerking van Puccini’s

Madame Butterfly komt een internationaal gezelschap van Amerikaanse

en Nederlandse musici samen. Regisseur Timothy Nelson bracht het ver-

haal van de onfortuinlijke Cio-Cio-San en haar verradelijke echtgenoot

Pinkerton die na een dienstreis naar Japan terugkeert naar de Verenigde

Staten, terug tot 70 minuten.

Junior GrachtenfestivalAl sinds de eerste editie in 1998 maakt het Junior Grachtenfestival deel

uit van het Grachtenfestival. Ook dit jaar zijn weer alle voorstellingen

van het Junior Grachtenfestival zorgvuldig afgestemd op de leeftijd nul

tot twaalf jaar. Kinderen maken zo op een speelse manier kennis met

klassieke muziek.

‘Op reis’ is het thema van de 16e editie van het Grachtenfestival Amsterdam

‘Op reis’ is het thema van het Grachtenfestival 2013. Van 16 t/m 25 augustus is Amsterdam weer de grootste concertzaal ter wereld, met tien dagen lang klassieke muziek op bijzondere locaties. Het thema ‘Op reis’ komt zowel in de concerten als de locaties tot uiting.