42ste jaargang, nr. 5, nov./dec.l998. Verschijnt 5 x per jaar

Een uitgave van het Nederlands Auschwitz Comité; postbus 74131,1070 BC Amsterdam

A u s c h w i t z B u l l e t i n Een economische immigrant Pas geleden realiseerde ik me dat mijn grootvader een asielzoeker was. Hij kwam uit Galicië, het ui­terste zuidoosten van wat nu Po­len is, en hij probeerde eerst een nieuw leven op te bouwen in Keu­len. Daarna trok hij verder naar het veilige Nederland, waar hij uitein­delijk een succesvol zakenman werd. Zijn motieven om Dzikow Stary te verlaten zijn vaag. Ik heb er mijn moeder vaak naar ge­vraagd, maar een eenduidig ant­woord heb ik nooit gekregen.

Natuurlijk bestond er een fel anti­semitisme in Polen, zeker in het deel waar mijn groorvader woonde, dicht aan de grens met de Oekraïne. Maar ook probeerden veel joodse mannen onder de dienstplicht in het Oos­tenrijks-Hongaarse leger uit te ko­men. De belangrijkste reden daar­voor schijnt geweest te zijn, dat zij in dat leger geen koosjer eten kon­den krijgen. Dan was er natuurlijk de armoede en de uitzichtloosheid in dat stukje Europa.

Isaac Bashevis Singer, die een jaar in het sjetl van mijn grootvader heeft gewoond, beschreef Dzikow als: 'Half moeras, half dorp, nog verbijs­terender dan Bilgory'. Pogroms had­den, zover ik kan nagaan, lange tijd in Dzikow niet plaatsgevonden.

Maar hij wilde weg om de armoede, de uitzichtloosheid, om een mens te worden en om niet te hoeven le­ven met de angst voor een moge­lijke pogrom.

Ik ben op een keer zelf naar Dzikow Stary gegaan, ik heb er rondgeke­ken en heb besloten dat ook ik dit oord zo snel mogelijk zou willen vergeten. Ik heb op vele plaatsen in de wereld gestaan en op vele plaat­sen heb ik besloten, dat ik als ik hier geboren zou zijn, alles in het werk zou stellen om weg te trekken.

Laatst vroeg ik me ook af hoe het mijn grootvader zou zijn vergaan als hij vandaag de dag voor de ambte­naren van staatssecretaris van Justi­tie Job Cohen, die zijn belast met het asielbeleid, zou moeten verschijnen. De vraag die dan centraal zou staan is of het leven van mijn groorvader inderdaad direct in gevaar komt als hij wordt teruggestuurd naar Dzikow Stary of dat hij slechts om economische redenen naar Neder­land is gekomen.

Om de kans op een vluchtelingen­status groter te maken zal mijn grootvader wijzen op het sluime­rende gevaar van pogroms, maar ik heb eigenlijk weinig illusies hoe het oordeel van de ambtenaren zal lui­

den. Wellicht constateren zij dat er de laatste tijd geen pogroms in Dzikow zijn geweest en dat te ver­wachten valt dat dit ook in de toe­komst niet zal gebeuren. Dzikow is dus geen risicogebied en niets recht­vaardigt zijn verblijf hier. Dan volgt uitzetting en retour naar Dzikow Stary, dat overigens anno 1998 nog slechts bestaat uit ruïnes. Soms had men geluk, niet altijd, niet ieder­een, zoals Herman, het neefje van mijn grootvader, die in 1936, vlak voor de Kristallnacht, naar Duits­land werd teruggestuurd en van wie nooit meer iets is vernomen.

Nederland, zo lees ik in de krant, wordt op het ogenblik overspoeld door asielzoekers en de krant doet er een grafiekje bij met de top-10 van landen waar deze vluchtelingen vandaan komen. Bovenaan staat Soedan, gevolgd door Kosovo en Af­ghanistan, en in de onderste gele­deren treffen we China en Sri Lanka aan. Vanwege mijn werk voor de televisie ben ik in deze landen ge­weest en ik weet dus wat men zoal ontvlucht. In Soedan heerst al enige decennia een burgeroorlog, die door het Westen steevast wordt gene­geerd. In Afghanistan vond een van de laatste gewapende confrontaties van de Koude Oorlog plaats en het loopt tot aan de dag van vandaag

Nederlands Auschwitz Comité

Ere-voorzitter:

Annetje Fels-Kupferschmidt

Ere-lid: drs. Eva Tas

Voorzitter: Jacques Grishaver Secretariaat: Fïerbert Sarfatij Postbus 74131 1070 BC Amsterdam tel/fax 020-67 233 88

Penningmeester: Joop Waterman Wulp 30, 1111 WJ Diemen tel. 020-4166810 fax 020-4166812 E-mail: swatje@xs4all.nl

Bankrekening: ABN/AMRO: 400.175.088 Postbank: 29.30.87 en 48.755.00 Het doel van de Stichting Nederlands Auschwitz Comité is: * het realiseren van de zinspreuk

"Nooit meer Auschwitz"; * het ageren tegen alle vormen van

fascisme, racisme en anti­semitisme;

* het bevorderen van het welzijn van de in de tweede wereldoorlog ver­volgden en hun nabestaanden;

* het verrichten van alles wat met het voorgaande verband houdt, alles in de ruimste zin

COLOFON: Eindredactie: Clairy Polak Redactie: Max Arian

Theo Gerritse Theo van Praag Teresien da Silva Carla van Thijn

Redactieadres: Marketenster 25 1188 D C Amstelveen tel: 020-64 522 76

06-54 284 991

Abonnementenadministratie: Knoopkruid 54 1112 PV Diemen tel: 020-699 06 58 fax: 020-600 34 55

Druk: Drukkerij Peters Amsterdam bv

uit de hand. China wordt vrijwel da-gelijks aangeklaagd voor grove schendingen van de mensenrechten, maar economische belangen ontne­men ook onze regering het zicht op de realiteit. Kosovo: zeven jaar gele­den berichtten we bij de VPRO al over de wijze waarop de etnische meerderheid door de Serven werd behandeld, maar niemand rea­geerde. Zo ontstaat de gtaftek in mijn avondkrant.

We worden overspoeld en Neder­land wordt voller en voller. De po­litiek, in het nauw gedteven door deze vloedgolf, reageert met een te­genzet. De suggestie wordt gewekt dat het vooral om economische vluchtelingen zou gaan en de aan­duiding 'economische vluchteling' wordt voorzien van een negatieve bijsmaak: slechts een economische vluchteling, eigenbelang, aangetrok­ken door onze welvaartsstaat.

Op de televisie zag ik een man uit Afghanistan het geïmproviseerde tentenkamp in Ermelo binnenko­men. Hij vond de lekkende tenten niet erg, hij wilde slechts leven en hij schrok niet terug van de blubber of de vochtigheid die al tot diep in zijn botten was getreden. Mijn va­der, zo zei hij, is door de Taliban vermoord en ze zoeken mij ook. Maar stel dat het niet waai is, dat deze Afghaanse asielzoeker maar wat zegt, dat zijn vadei niet is vermoord en hij niet wordt gezocht. Stel, dat hij slechts uit Pagmon komt, een plek die ooit een stad is geweest en waai ik m'n ogen en heisens heb gepijnigd om me voor te stellen hoe die stad er moet hebben uitgezien. Stel dat hij slechts daar vandaan komt, dan is hij dus eigenlijk een economische migrant en zou hij, zo redeneert de regering, terug moeten naar Pagmon. Laat me niet lachen. Terug naar Pagmon, Mazar-i-Sharif, terug naar Hargeisa in Somalië of terug naar waar dan ook. Het gekke

is dat het lijkt alsof men zich niet meer afvraagt wat het betekent om huis en haard te verlaten, de we­reld over te trekken en in het na­kende Eimelo tenslotte tevteden te zijn met een vochtig bed.

Economische achterlijkheid, de on­mogelijkheid om voor je gezin een waardige toekomst te creëren of ge­woon niets te eten te hebben, dat alles komt niet uit de lucht vallen. Het zijn oorlogen, corrupte tegi-mes, aangewakkerde etnische te­genstellingen, religieus fanatisme of wat u ook maar zelf bedenken kunt, die maken dat plotseling je blik op de toekomst wordt veittoebeld. Dan pas gaan mensen op pad en dat doen ze niet slechts nu, aan het einde van de twintigste eeuw, dat hebben ze altijd gedaan. Af en toe was hun leven ditect in gevaat, maat in het algemeen was hun mens­waardigheid in het geding. Mens­waardig is dat je je kinderen te eten kan geven, dat je toegang hebt tot onderwijs, tot vrije tijd. Dat je maatschappelijk vooruit kan ko­men, dat je zorgeloos van een oude dag kan genieten en dat je toegang hebt tot de voorzieningen die een maatschappij behoort te verschaf­fen.

Wellicht is het waar en is Neder­land niet in staat al deze migranten een onderdak te bieden, hoewel ik 's morgens in de file op de A4 nooit om me heen een asielzoeker bespeur in een verder lege auto. Zelfs als het waar is, dan nog heeft Nederland niet het recht om met dédain te p ra ten o v e i de economische migrant en net te doen alsof slechts wie daadwerkelijk wordt vervolgd het recht heeft om te vluchten.

Ik ben dus de kleinzoon van een economische migrant. Ik ben er tiots op.

Hans Fels

Herdenking 1999

N.B. De reünie is niet alleen bedoeld voor overlevenden. Ook nabestaanden en vrienden en kennissen zijn van harte welkom

Op zondag 31 januari 1999 organi­seert het Nederlands Auschwitz Co­mité de jaarlijkse Auschwitz-herden­king bij het Spiegelmonument Nooit meer Auschwitz''van Jan Wolkers in het Wertheimpark in Amsterdam. Vanaf 11.00 uur is de Boekmanzaal van het Stadhuis open, waar we ons verzamelen. Om 11.30 uur vertrekt de Stille Tocht vanaf het Stadhuis naar het Wertheimpark. De herdenking begint om 12.00 uur met het Kaddisj en Yizkor door rabbijn Sonny Her­man, gevolgd door een toespraak van de Amsterdamse burgemeester Schelto Patijn. Hierna is er gelegenheid voor particulieren en organisaties bun kransen en bloemen te leggen bij het monument.

Reünie Na de heidenking is het weer tijd voor de eveneens jaarlijkse reünie, met lunch, in de RAL Om deze te kunnen bijwonen dient u kaarten aan de vragen door middel van nevenstaande bon. Voor mensen die in het bezit zijn van een kaart staan na de herdenking, tegenover de uitgang van bet Wertheimpark, bus­sen klaar voor vervoer naar de RAI. De bussen vei trekken om 12.30 uur. De restaurantzaal van de RAI is geo­pend vanaf 13.00 uur. Als gastspreker op de reünie is ge­vraagd Prof. I. Lipschits. Voor de lunch bieden wij u een optreden aan van liet Duo Carmelen de lunch zelf zal worden opgeluisterd door een optieden van het Salonorkest Primrose

hvenals voorgaande jaren zijn wij genoodzaakt u voor de lunch een bescheiden bijdrage van tien gulden (12,50 gulden voor een kosjere lunch) te vragen. Bestelbon en wijze van bestellen vindt u hiernaast.

Het programma samengevat:

11.00 uur: vetzamelen voor de Stille Tocht in de Boekmanzaal van het Amsterdamse Stadhuis , ingang aan de Amstel

11.30 uur: begin Stille Tocht naar het Wertheimpark 12.00 uur: herdenking bij het Auschwitz Monument 12.30 u u t : vertrek van de bussen naar de RAI 13.00 uur: restaurantzaal van de RAI open 13.30 uur: begin reünie en lunch 16.00 uur: einde reünie

BESTELBON Wilt u plaatsen reserveren voor de reünie met lunch, dan verzoeken wij u deze bon vóór 15 januari 1999 op te sturen aan: de Penningmeester N.A.C, Wulp 30, 1111 WJ Diemen. Gezien de elk jaar weer overweldigde belangstelling voor de reünie is het raad­zaam snel te reageren. Wij verzoeken u het totaalbedrag (het aantal kaarten che u heeft besteld maal 10 of 12,50 gulden), gelijktijdig met het opsturen van deze bon over te maken op Postbankrekening: 293087, t.n.v. de penning­meester Nederlands Auschwitz Comité, Diemen.

De kaarten worden uitsluitend verzonden na ontvangst van de bon en van uw betaling.

| BON | Voor reünie met lunch op zondag 31 januari 1999 in de RAI I Gaarne in blokletters invullen

| naam: dhr./mw.

| adres:

I postcode: woonplaats:

land:

I telefoon:

I kaarten voor een lunch a ƒ 10,- = ƒ

' kaarten voot een kosjere lunch a ƒ 12,50 = ƒ

. totaal = ƒ

, Overmaken op Postbankrekening 293087 t.n.v. de penningmeester Ne-• derlands Auschwitz Comité, Diemen

I Deze bon vóór 15 januari 1999 opsturen aan de penningmeester N.A.C. I Wulp 30, 1111 WJ Diemen. I (Als u dit blad niet wilt beschadigen, kunt u de bon ook fotokopiëren)

Tussen overleven en leven Tekeningen van Aat Breur-Hibma tentoongesteld in Ravensbrück

"De tekeningen lijken voor een deel vluchtig op het papier gewor­pen. Het zijn snelle, bijna haastig uitgevoerde potloodlijnen op de achterkant van stiekem achterover­gedrukte SS-formulieren. Mo­mentopnamen uit de dagelijks schrikwereld van het vrouwen­concentratiekamp Ravensbrück -opgetekend door een vrouw, die de ellende, het geweld, de angst en het dagelijks sterven in het concentra­tiekamp zelf meer dan anderhalf jaar lang meegemaakt heeft, de Ne­derlandse Aat Breur-Hibma." Zo begint een artikel in een Duitse krant over de tentoonstelling van te­keningen en aquarellen van Aat Breur-Hibma die vorige maand ge­opend werd in het voormalige con­centratiekamp Ravensbrück.

Op die tentoonstelling zijn 32 te­keningen te zien, die de nu 84-ja-tige Aat Breur in het kamp heeft ge­maakt en waarmee zij een unieke getuigenis heeft vervaardigd van de ellende in het kamp, maar ook van de vriendschap en de solidariteit tussen de daar gevangen vrouwen . Die tekeningen zijn ook opgeno­men in het boek, dat haar dochter, Dunya Breur, onder de titel 'Een verborgen herinnering over haar, haar werk en haar medegevangenen heeft geschreven (SUN, Nijmegen, 1995).

Maar de tentoonstelling bevat ook wetk dat Aat Breur na de oorlog heeft gemaakt: vrolijke aquarellen van landschappen en bloemen. Niet voor niets heet de tentoonstelling:

'Zwischen überleben und leben'. Bij de opening zei Aat Breut in een korte toespraak: "Toen was ik een nummer, vandaag sta ik hiet als mens. Toen moest ik de tekeningen veibergen ondet planken. Vandaag zijn ze prachtig ingelijst". De krant sprak over "bewogen, maar toch ook verzoenende woorden".

Verschrikkelijk was, dat Aat Breur dezelfde avond, nog in Ravensbrück, moest horen dat haar zoon, Wim Breur, in Wenen, waar hij woonde, door een dodelijke her­senbloeding was getroffen. Wim is de in het begin van de oorlog gebo­ren zoon van haar en de verzetsstrij­der Krijn Breur. Hij is gestorven op

Een onbekend zigennei meisje in Ravensbrück

dezelfde dag waarop zijn kleindoch­ter werd geboren, het tweede achter­kleinkind van Aat Breur. Overleven en leven. Het stopt niet bij het einde van de oorlog. Hoe goed het ook is dat men nu in Duitsland, ter plekke, de indringende tekeningen van Aat Breur kan zien.

(m.a.)

(naschrift) De tentoonstelling 'Zwischen :überleben und leben', is nog tot in elk geval 31 mei 1999 te zien in Mahn- und Gedenkstatte Ravensbrück, 16798 Fürstenbergl Havel (zestig kilometer ten noorden van Berlijn). Geopend: dinsdag tot zondag van 9 tot 17 uur, 's maan­dags gesloten. Tel. 00 49 33093 39241, fax 00 49 33093 38379.

Stamslawa Bafia-Czajkowska, Poolse vrouw op wie medische experimenten werden uitgevoerd

ln de Knegswehrmachtgefdngnis aan de Gansstraat in Utrecht maakte Aat Breur diverse schetsjes van haar dochtertje.

Oproep Anne Frank Stichting De Anne Frank Stichting zoekt ten behoeve van een publicatie een kleine groene oproepkaart. Margot Frank ontving op 5 juli 1942 een dergelijke kaart, die door de post­bode aangetekend bezorgd werd.

De Stichting beschikt reeds over de formulieren van de Zentralstelle für jüdische Auswanderung (meer­dere pagina's, A-4). Graag contac t o p n e m e n met M e n n o Metselaar, tel. 020 -5567100.

Humaniteit versus botheid Opnieuw is er commotie over krui­sen bij Auschwitz. Ondanks we­reldwijde p r o t e s t e n hebben extremistische katholieken 152 kruisen bij het voormalige concen­tratie- en vernietigingskamp ge­plaatst. Ook is er nog de dreiging van commerciële plannen die het symbool van de moord op de jo­den kunnen bezoedelen.

De tekst boven de poor t van Auschwitz 'Arbeit macht prei' blijft mensen verbijsteren door zijn cy­nisme. Langs de weg van het sta­t ionnet je Sobibor n a a t het vernietigingskamp stonden SS-ba­rakken met gordijntjes e n bloem­potten. Zij moesten een vrolijk uit­zicht bieden en de passanten even in de waan laten dat het hiei goed toeven was. De gestoordheid van de moordenaars ging tot het uiterste. Als we dat lezen of zien zijn w e beur­telings razend van woede en mach­teloos verdrietig.

Toch kan men zich tenminste troos­ten met de gedachte dar dit m een andere tijd plaats vond en dat et van de nazi's die dit hebben uitgevoerd niet meer veel in leven zijn.

Dat geldt niet voot recente daden van cynisme. De daders liggen he­lemaal niet op het kerkhof maat zijn springlevend. Zo was er de oplich­ting van het Kartnelietessenkloooster op het terrein van het kamp Auschwitz, dat in 1993 na talrijke piotesten weid ontruimd. In 1979 werd in Birkenau een enorm pause­lijk kruis van acht meter hoogte geplaatst ter gelegenheid van de mis die paus fohannes Paulus II daai opdroeg. Latei werd het verplaatst

naar Auschwitz. Deze zomer zagen we de planting van nog eens 152 kittisen dooi extremistische katho­lieken, die gesteund wonden door een allegaartje van roomse fanatici, nazi-sympathisanten en Le Pen-stemmeis, aanhangers van de uiterst reactionaire Priesterbroedeischap Pius X van de inmiddels overleden geëxcommuniceerde aartsbisschop Lefebure.

Daarnaast heeft een plaatselijke za­kenman plannen voor de bouw van een klein winkelcentrum tegenovei de ingang van Auschwitz. Hoewel dat dankzij tegenwerking van de ie gering (nog) niet door kan gaan, heeft hij wel een nieuw ontvangst­eend um vooi bezoekeis opgezet met in de planning een boekwin kei, /««/oo^-faulitchcn en paikeei plaatsen vooi vijftig bussen cn 150 auto's.

Beschamend en s tu i tend

1 )at Polen en joden zeel \eischillelid over de betekenis van Auschwitz denken is duidelijk. Het gaat niet alleen om de plaatsing van meters­hoge kruisen, die dooi de Poolse kardinaal Glevip diet symbool van de liefde' woiden genoemd. Zo meldt rabbijn I.ody van de Kamp in zijn column in bet A/W'dat hij bij zijn tecente bezoek aan bet totaal lege getto van Krakau waai tot 1942 zeventig duizend joden woonden, werd uitgescholden niet de kt eet "juden heraus." 1 let plaatsen van la uiscn op ol vlak­bij bet tel rein van bet vocnnialige kamp Auschwitz is beschamend en stuitend. Extremistische katholie­ken die christelijke symbolen op

lichten op de plek waar de grootste moord op de joden heeft plaatsge­vonden, verdraaien de geschiedenis. Het gaat hier om humaniteit ver­sus botheid en cynisme. Debórah Dwork en Robert fan van Pelt, die samen het boek Auschwitz: van 1270 tot heden schreven, me­nen dat het plaatsen van de kruisen heiligschennis is. Alleen de huidige paus heeft volgens hen voldoende gezag om snel in te kunnen grijpen.

Herontdekking

In dc afgelopen negen jaar sinds de ineenstoi ting van het communisme wordt in Polen Klezmermuziek, ge­speeld dooi jonge Polen, steeds po­pulairder, wotden synagoges geres-tauieeid, gedenkplaten voor omge brachte joden ingewijd, culturele joodse festivals gehouden en joodse voorouders herontdekt.

Hei is te wensen dat deze opleving van joodje cultuui ook meer gevoel voor humaniteit bij de Polen btengt. Het is bedroevend dat als het om piëteit ten opzichte van Auschwitz gaat telkens weet de meest smake­loze, cynische, antisemitische en extremistische misvattingen moeten worden aangevochten door joden, goedwillende Polen en vooral bui­tenlanders.

Iheo van Praag

ti

Branco van Dantzig Park in Rotterdam

Branco van Dantzig

In Rotterdam heeft een parkje in de wijk Middelland een nieuwe naam gekregen, de naam van Branco van Dantzig, een joodse inwoonster van Rotterdam die in vakkringen bekend stond als de 'moeder van de logopedie', en die in 1942 in Auschwitz is vermoord.

Het parkje is gelegen in de wijk Middelland (Bellevoystraat I Schietbaanlaan) en wordt al enige ja­ren met plezier gebruikt door de omwonenden. Het park had geen officiële naam, maar werd in de wandeling het 'Borghpark' ge­noemd, een verwijzing naar de was­serij die er jarenlang was gevestigd, maar die, zo bleek later, de grond ernstig had vervuild. Daarom werd er gezocht naar een andere naam. De vele joodse instellingen die voor de oorlog in de wijk waren geves­tigd - een kleine synagoge, een joods ziekenhuis, het Israëlitisch weeshuis - vormden de aanleiding om het park naar een joodse stadgenote te vernoemen. Het park bevindt zich vlak voor de nog bestaande poort van het voormalige joodse zieken­huis. Een plek waarvandaan honder­den mensen tijdens de Tweede We­reldoorlog werden gedeporteerd. Er worden pogingen gedaan deze poort weer in de oorspronkelijke staat te­rug te brengen.

Monument Branco van Dantzig werd in 1870 in Harlingen geboren. Zij woonde van 1896 tot 1926 in Rotterdam. Zij genoot internationale bekend­heid als een van de pioniers van de logopedie, het onderricht in goed stemgebruik, en de foniatrie, de ge­neeskunst van de spraakorganen.

Vandaar dat zij de 'moeder der logopedie' werd genoemd. Op 20 oktober jongstleden kreeg het park zijn nieuwe naam door de onthulling van een monument door wethouder Meyer. Het monument bestaat uit een portret van Branco van Dantzig, een plaquette en tekst­

platen met informatie. Met de onthulling van dit monu­ment is een klein stukje joodse ge­schiedenis weer zichtbaar geworden in Rotterdam.

Judith de Beer

Terugkeer en opvang na W 0 2 Na het terugvinden van een deel van de LIRO-archieven en vele onthullin­gen ovet de naargeestige manier waarop joden en anderen na wat zij aan ellendigs hadden ondervonden in Nederland werden ontvangen, heeft de Nederlandse regering besloten een onderzoek te laten verrichten naar het lot van alle oorlogsgetroffenen bij hun terugkeer naar en opvang in Nederland. Daarvoor is de Stichting Onderzoek Terugkeer en Opvang (SOTO) opgericht, waarvan Conny Kristel directeur is. Het Auschwitz Comité heeft de wens uitgesproken dat deze stichting niet alleen in isole­ment wetenschappelijk onderzoek zal doen, maar ook daadwerkelijk de oorlogsslachtoffers aan het woord zal laten.

Inderdaad is dat de bedoeling van een symposium dat de SOTO op 7 decem­ber 1998 in Amsterdam zal organi­seren. Tijdens dit symposium kun­

nen de oorlogsgetroffenen zelf aan het woord komen. Het gaat hierbij om joodse overlevenden van de concen­tratiekampen, joodse onderduikers, joodse vluchtelingen, gemengd-ge­huwden, andere geïnterneerde in Europa en daarbuiten, dwang­arbeiders, Sinti en Roma, Indische Nederlanders en zelfs militairen in­gezet bij de dekolonisatie-oorlog. De SOTO is geïnteresseerd in negatieve en positieve ervaringen in de contac­ten met overheidsinstanties en de burgerbevolking en naar ervaringen met de eigen organisaties.

Het symposium in het RAI Congres­centrum te Amsterdam op 7 decem­ber zal om 10 uur 's ochtends wor­den geopend door minister-president Wim Kok, waarna prof.dr.

J.C.H.Blom, secretaris van het SOTO-bestuur, het doel van het on­derzoek en het symposium uiteen zal zetten. Daarna gaat men in deelsessies

uiteen om achtereenvolgens te pra­ten over: ervaringen met overheid en particuliere organisaties; etvatingen met de bevolking, en de rol en de be­tekenis van de eigen organisaties. Om 16.30 uur zal prof.dr.//. W.von der Dunk, voorzittet van het SOTO-be­stuur, het symposium afsluiten, waarna er nog gelegenheid is tot na-praten en bezoek aan een informatie­markt van organisaties van en voor oorlogsslachtoffers.

Nadere informatie over het sympo­sium en de manier van inschrijven kan telefonisch wotden aangevtaagd bij: ROSTRA Congrescommunicatie, tel. 070-3020648, elke werkdag van 13.00 tot 17.00 uur.

A J I De Auschwitz-herdenking 1989. Ruim 2500 mensen toonden in stilte hun af­schuw over de vrijlating van de Twee van Breda. Foto uit het boek "Nooit meer Auschwitz": Het Nederlands Auschwitz Comité, 1956-1996. Dr. R. van der Leeuw schreef in een recensie over dit boek: "Het Comité moest tot twee keer toe constateren dat het monument in het Wertheimpark vernield werd — om welke reden dan ook. Dat is symbolisch voor de overtui­gingdat het werk van het Comité voort­gang moet vinden , zolang dit werk tot zegen kan strekken van allen die zich op enigerlei wijze betrokken voelen bij alles waarvoor "Auschwitz"staat. Het gedenkboek is een belangrijk instrument bij het toekomstig werk. "

Dit boek over 40 jaar Nederlands Auschwitz Comité kost fl. 29,50 en is te bestelleti bij de penningmeester ( de prijs is exclusief verzendkosten)