nederlands auschwitz c o m i t é

30e jaargang, nr. 4, 5, 6, oktober, november, december 1986, verschijnt 6 x per jaar

Secr.: E. Furth, Diemerkade 43, 1111 AC Diemen, tel 020-905310 bankrek.. AMRO BANK, bijk. van Baerlestr. 58, 1071 BA Amsterdam, spaarrek. 40 01.75.088 Gem. giro. 4875500, postgiro 293087 t.n.v. NAC Redaktie Drs. Eva Tas, Amsteldijk 23, tel. 020-795716, 1074 HS Am­sterdam Administratie krant D. van Geens, Renkumhof 50, 1106 JB Amster­dam (Zuid-Oost), tel. 020-972869.

Nooi t meer zwijgen 25 januari

De jaarlijkse Auschwitz-herdenking wordt in 1987 gehouden op zondag 25 januari. Deze begint om 12.00 uur mer de eigenlijke herdenking op de Nieuwe Oosterbegraafplaats te Amsterdam. Bur­gemeester Ed van Thijn spreekt. Daarop volgt, zoals gebruikelijk de reü­nie met lunch in het RAI-restaurant, Europaplein. Andrei Serban en zijn orkest zorgen voor de muziek. Geeft u tijdig op! Zie de aanmeldings-strook op pagina 6.

N.A.C.

Mede-overlevenden zijn wij en activisten voor het menselijk leven, net als Elie Wiesel. Wij zijn dan ook hoogst voldaan dat zijn werk is bekroond met de Nobelprijs voor de vrede. Dat omvat zijn vele boeken en artike­len èn initiatieven als de bijeenkomst met de bevrijders van alle kanten te Washington en voor de oprichting van het Memorial of the Holocaust, het herinneringsteken voor de grote vernietiging te New York. Een hoopgevend signaal in een weinig hoopvol tijdsgewricht. Wiesel pleegt krach­tig te reageren op dingen die ons allen ra­ken. Hij neemt ook stelling ten aanzien van bijbelverhalen, zoals dat van Job. Job, de veelgeplaagde uit het gelijknamige bijbel­boek, had volgens Wiesel moeten blijven protesteren en tot God zeggen: "God, ik vergeef U. . . Maar wat betreft mijn dode kinderen, vergeven die U? Met welk recht sprak ik namens hen? Als ik dit aanvaard, ben ik dan niet Uw medeplichtige?" Een verzuchting die heel wat lezers uit het hart gegrepen zal zijn.

Vfoldheim und kein Ende

De Waldheim-story gaat voort in de ver­wachte richting. Beetje bij beetje geeft de Oostenrijkse president toe dat hij gewoon betrokken was bij de nazi-misdaad, zowel tegen de Joden als tegen de verzetsstrij­ders. Dat had allemaal oude kost behoren te zijn. De autoriteiten van Joegoslavië, waar de toenmalige Wehrmachtsoffïcier functio­neerde, hebben het ook nu niet nodig geacht desbetreffende documenten op tafel te leggen. Andere Oosteuropese instanties hebben zich evenmin verdiept in de staat van (oorlogs)dienst van de candidaat-VN-sccrctaris-gcncraal. De gegevens die nu o.a. in de Washington Post zijn gepubliceerd komen uit dossiers die in de V.S. werden bewaard. Dat wil zeg­

gen: zij waren sinds de oorlog bekend en dus ook toen Waldheim solliciteerde naar de hoogste post bij de Verenigde Naties. Oost en West hebben hem zijn gang laten gaan niet alleen, zij hebben hem eendrachtig op het gestoelte der ere geplaatst. Hij kon dan ook met de mooiste getuigschriften presi­dent van Oostenrijk worden. Natuurlijk is de terughoudendheid, ook in de Tweede Kamer tegenover de beladen president be­pleit, te prijzen. Beter laat dan nooit. Er had enkel niet zo laar afstand van Waldheim be­hoeven te worden genomen. Een bittere na­smaak blijft achter.

Europa-organen tegen racisme

Een positief geluid klonk deze zomer uit Straatsburg. Het Europese parlement, de Raad van Europa en de Europese Commissie (de laatste voorgezeten door minister van den Broek) hebben sterk stelling genomen tegen racisme en vijandigheid jegens buiten­landers. Zij veroordeelden verder geweld tegen personen of groepen wegens ras-, godsdienst, cultuur-, sociaal of nationaal verschil. Zij willen persoonlijkheid en waar­digheid van elk lid der samenleving be­schermen en wijzen elke vorm van buiten­sluiten van buitenlanders af. Alle nodige maatregelen dienen getroffen te worden om

Telegram aan Elie Wiesel Als mede-overlevenden en activisten voor het menselijk leven en in herinnering aan onze ontmoeting in Washington samen met onze bevrijders wensen wij u van harte geluk met het ontvangen van de Nobelprijs voor de vrede.

Nederlands Auschwitz Comité

deze gemeenschappelijke wil te verwezenlij­ken. De drie organen zijn vastbesloten de reeds in deze zin ondernomen pogingen voort te zetten. Zij wijzen op het belang van passend onderwijs om alle burgers het ge­vaar van racisme en vijandigheid tegen vreemdelingen bij te brengen en onderstre­pen de noodzaak elke vorm van discrimina­tie te vermijden en te voorkomen.

Oud, neo-, oud

Zo moesten wij nog bij de minister van Bin­nenlandse zaken te Bonn, Zimmermann, verbod van het congres van de N P D (neo­nazi's) eisen. In eigen land bleek de weduwe Rost van Tonningen in het genot van een pensioen, omdat haar gemaal vooroorlogs Kamerlid is geweest. Als lid van de Waffen-SS tijdens de oorlog was hij evenwel van zijn Nederlanderschap vervallen verklaard. Hoe kon zijn weduwe dan...? Ra, ra.. De heer de Korte heeft als kortstondig mi­nister van Binnenlandse Zaken een onder­zoek toegezegd. Her Centraal Orgaan Verzets- cn Vcrvolgingslachtoffers heeft zich, mede optredend namens het gehele Sa­menwerkend Verzet met beide Kamers hierover verstaan. Vooralsnog zonder resul­taat. Net als elders discriminatie, racistische,

vervolg op pagina 2

Terug uit Auschwitz Ze waren heel verschillend van afkomst, woonplaats, leeftijd, beroep en belangstel­ling, de 88 mensen die op woensdag 29 okto­ber naar Warschau vlogen, op weg naar Auschwitz. Maar ze zijn nu nauw met elkaar verbonden door een grote, gemeenschappelijke en overgetelijke ervaring. Zij wilden Ausch­witz nog eens of voor het eerst zien, zij wil­den het onbekende Sobibor bezoeken of lopen tussen de stenen van Treblinka, die elk een naam dragen. Zij zijn tweemaal in Auschwitz geweest, naar Birkenau eerst, waar de rabbijnen Her­man en van Voolen van de Liberaal Joodse Gemeente bij het Internationale monumen t een gebed uitspraken. In het oude Krakau bezocht men o.a. enige synagogen. De reis, mede gesubsidieerd door W V C , werd geleid door de voorzitster van het

N A C , Annie Fels-Kupferschmidt met me­dewerking van de heren R. Naftaniel, S. Herman en 1. Abram. Maandagmiddag laat arriveerden de reizi­gers op Schiphol, diep onder de indruk, ver­moeid, maar voldaan, nu velen de plaats hebben gezien waar hun dierbaren hun laat­ste uren hebben doorgemaakt, anderen zelf waren en weer anderen, vooral jongeren, met eigen ogen wilden rondkijken. Eén lid van het gezelschap was ongelukkig ten val gekomen en eerder per vliegtuig naar Nederland teruggekeerd. Onze Poolse vrien­den hadden hem liefdevol verzorgd en het gaat nu beter met hem. Allen die deze zware, maar door menigeen lang gewenste reis heb­ben mogelijk gemaakt geldt onze welge­meende dank.

N.A.C.

Voorzitster Annie Fels legt bloemen op de Nederlandse steen van het Internationale mo­nument te Birkenau.

vervolg van pagina 1

ja fascistische oprispingen, ook ons land blijft er niet van verschoond. He t evangelis-tenpaar Goeree werd door de rechter te Zwolle schuldig verklaard., zonder strafop­legging. Dit omdat de cel hen met tot rede zou brengen, maar wel in eigen en vriende­noog tot martelaars maken. Voor hun stel­ling dat dc Joden als met-Chris tenen de Sjoah, hun vernietiging zelf over zich zou­den hebben afgeroepen vinden zij nog aan­hangers. Trouwens, bestaat een rabbijn het niet het lot van de Joden aan hun eigen zon­den te wijten? Voor dit soort godsvrucht past maar één woord: liederlijk. Ongure literatuur als de Auschwitzlüge, ontkenning van gaskamers met toebehoren, lag bij de Slegte in Utrecht . Enige mensen,

onder wie Joodse journalistes, werden ver­eerd met een smerig pamflet. Ouderwets antisemitisme treft men aan naast heden­daags racistisch gewroet en gesmeer.

Planeet beschermen

Bescherming van onze planeet is de zaak van alle volken, zo kan men de verklaring sa­menvatten die de presidenten en minister­presidenten van Argentinië 1, Mexico, Grie­kenland, Zweden, India en Tanzania in Augustus in Mexico stad hebben onder te­kend. We kunnen dat alleen maar onder­schrijven.

Bij de dood van Marga Klompé

De eerste vrouwelijke minister, de eer­ste minister van maatschappelijk werk in Nederland, dat was dr. Marga Klompé en een vooraanstaand lid van haar partij, de K V P en van haar kerk, de Rooms-Katholieke. Een critisch lid ook, het is m tal van organen bevestigd. Minder bekend is dat zij zich heeft inge­zet voor hen die door de Duitse bezet­ters werden vervolgd, lang voor er een wet, de W U V , bestond. Al twintig jaar geleden overlegde zij met wijlen onze vroegere voorzitter, Jos Slagter, over de wegen en middelen om recht te doen aan de slachtoffers. Zij heeft zich een rechtvaardige betoond. Zij ruste in vrede.

N.A.C.

Wij die 'de oorlog' hebben meegemaakt kunnen vaststellen dat de angst voor oorlog, de zorg om oorlogsgevaar ons nader staan dan een halve eeuw geleden. Star Wars ho­ren niet alleen meer bij science fiction-films. Geleerden verlaten hun lab om tegen de 'sterrenstrijd' te waarschuwen of om ver­mindering van bewapening en liefst ontwa­pening te eisen. Her en der bepleiten volken en regeerders kernwapenvrije zones, tot generaals toe. Zoals de Indonesische president Soeharto, die met de eigen burgers weinig omslag maakt en twintig jaar na dubieuze processen doodvonnissen laat uitvoeren. Ook in Noord -Europa wordt gestudeerd op kern-wapenvrij houden. Hoewel op hoog niveau chemische wapens worden afgewezen, dui­ken niet temin ook hierover geregeld ver­ontrus tende berichten op. Het IJslandse onderonsje van de supermach­ten is verzand. Laat ons hopen dat een gewij­zigde Amerikaanse Senaat en een meer inge­werkte eerste man in de Sowjet-Unie helpen de gevaarlijke sj^anning te verminderen.

Lange jaren zijn verlopen sinds wij met wei­nigen aan de gruwelen ontkwamen. Wie van ons de kracht heeft kan met kleinkinderen monumenten en kampterreinen bezoeken. Terwijl wij dit schrijven horen wij na de aan­slag op de synagoge van Istanboel van brand in een synagoge in Boekarest e n b o m m e n op de hoofdsynagoge van Antwerpen. Wij ouderen hebben voortekenen, rampen, doodsangst en uitroeiing meegemaakt. Wij hebben geroepen, vaak niet luid genoeg. N u zwijgen wij niet. Met Elie Wiesel vinden wij: wij mogen nooit meer zwijgen.

Verzet van Joden

Dc onvoorstelbare omvang van de grote moord, de slachting van ongeveer zes mil­joenjoden , heeft aanleiding gegeven tot het sprookje dat "de" Joden zich als schapen naar de slachtbank zouden hebben laten lei­den. N u was een hele bevolking, baby's en stervenden inbegrepen, doelwit van de slachters en geen bevolking kan natuurlijk in haar geheel in verzet gaan. Maar wie zich waar dan ook met verzet tegen de nazi's heeft beziggehouden heeft ook geconstateerd dat Joden percentsgewijs in dat verzet sterk vertegenwoordigd waren. En dan spreken wij nog niet eens over het ge t to van Warschau of de Hollandse Schouwburg, waar zich door toedoen van de bezetter uitsluitend Joden bevonden. Reeds Presser heeft, ook in dit blad, op de uitge­breide Joodse deelname aan het verzet gewezen. Een wandeling over de Erebe­graafplaats te Bloemendaal leert hetzelfde. Vooral als men bedenkt dat halverwege de oorlog de overgrote meerderheid van de Joden van Neder land al was weggesleept en vermoord.

Een aantal mensen mag dan al die tijd beter hebben geweten - er ontbrak een gedenkte­ken voor die vervolgden die zich tegen het fascisme hebben geweerd (soms allang voor dc vijand ons land binnendrong) . N u zal binnenkort in een gemis worden voorzien. O p het grondgebied van de aloude Amsrcr-damse Jodenhoek komt een monument . Er is een comité gevormd waarin uiteraard het N A C wordt vertegenwoordigd door onze voorzitster Annie Fels-Kupfer-schmidt, zelf oud-verzetsstrijdster. Voorzit­ter is prof. Ben Polak, secretaris Herman Natkiel .

B U 3 K «anDAMK.<w>

<tc derrtn W*»jltktt merde murvcn vo" és .\>ict> «ir.Ho*!a»i.

«, .- ".in inde krnm vort sis Citn»tróptk- voor tset Jös&m<fot&,

•n met twjrcvra '. > m «tarn» Jood» gcferuii

op Jc &.*g AT Vatomen -j in «Jmcakm i s :otis • ia luiten 4ezc :ia»i»nHhr •awW.lajtta

<v:. nerttjs btijwtiby her.1 xitev-llt ,

Oorkonde van Yad Vashem voor de Oor­logsgravenstichting.

Bloedrechters

Nooi t heeft een van Hitiers bloedrechrers zich voor een gerechtshof hoeven verant­woorden. N u heeft de procureur-generaal van West-Berlijn verklaard dat er na deze herfst ook geen proces tegen nazi-rechrers en hun juridische handlangers meer zal wor­den aangespannen. Geen opzienbarend nieuws dus. O f toch? De ruim 5000 gerech-rclijke moorden die de 550 overlevende

Wie kende Pauline Potagnik?

Pauline Potagnik, gescheiden van de heer Thill (geboren te Parijs op 1 mei 1908) is 13 februari 1943 van Drancy naar Auschwitz gedeporteerd. Zij maakte deel uit van trans­por t 48 en staat op de lijst van de 1000 Fran­sen. Haar kampnummer was (3)5363. In mei 1948 heeft iemand haar gezien; ver­der heeft de familie nooit meer iets van haar gehoord. Als u iets weet van Pauline kunt u dit mel­den aan Mme Anne-Manc Thill-Pinon La Goutelle Villebrct 03310 Néns-les-Bains Frankrijk Pauline Potagnik. Laatste bekende foto.

misdadige rechters en advocaten op hun geweten hebben zullen officieel worden uit­gewist. Daarmee zijn de bloedige heren van de "Volksgerichte", de Frcislers c.s., met de Mengele's, de artsen-moordenaars de meest perverse nazi-misdadigers, door hun demo­cratisch geachte opvolgers witgewassen. Smoezelig wit.

Een dieptepunt in de verwerking van een diepzwart verleden. Toch is in deze duistere materie een eerste l ichtpunt gaan flakkeren Naast de rechters genoten ook de bureau­moordenaars een ruime clementie. Een SS-er die een gevangene voor de ogen van drie getuigen-met-onfeilbaar-geheugen door het hoofd had geschoten wilde nog wel eens schuldig bevonden en veroordeeld worden. De Haupts turmfuhrer die met een handte­kening de dood van 1.000 of 20.000 onschuldigen bezegelde en het vuile werk aan anderen overliet bleef meestal op vrije voeten. O p zijn best gold hij als "medeplich­tig", droeg hij slechts een partje van de schuld.

In mei 1986, 43 jaar na dato, is de man die het bevel doorgaf om Ernst Thalmann, de voorzit ter van de K P D , de Communistische partij Duitsland, dood te schieten veroor­deeld. Tot vier jaar cel, na eindeloze nietig­verklaringen, sabotages, verschuivingen c.d Jarenlang werd beweerd dat Thalmann het slachtoffer van een geallieerde luchtaanval op Buchenwald zou zijn geworden. Het vonnis tegen Wolfgang O t t o berust zuiver en alleen op zijn functie in de Schreibstube van het kamp en de verantwoordelijkheid die hij daar droeg.

Een andere opmerkelijke koerswijziging m de rechtsgang: Befehlnotstand kwam niet ter sprake. Anders gezegd, de huidige rech­ter repte niet van het al te bekende Befehl ist Befehl of: er lag een bevel en daarom moest hij wel. O m met Schiller te spreken: "Spat kommt Ihr, doch Ihr kommt" . Tot de laatkomers horen overigens helaas met alleen jongere, van recht en onrecht bewuste juristen. Er zijn ook jongelieden die-net als hun ouders, van de afgelopen halve eeuw niets hebben geleerd.

Monument Markt voor Joden Beate Klarsfeld Precies 45 jaar na de instelling van de onheil­spellende 'Markt voor J o d e n ' is bij de ingang van de speeltuin in de Gaaspstraat in de Amsterdamse Rivierenbuurt een gedenkte­ken onthuld. Truus Menger-Oversreegen ontwierp dit 'k indermonument ' , een combi­natie van steen en vier bronzen kinderfigu­ren. Een zwart en een blank spelend, twee Joodse kinderen staan terzijde. Samen spe­len, samen leven is de gedachte. Een werkgroep uit de Speeltuinvereniging Amsterdam-Zuid en de Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel is twee jaar lang aan de slag geweest met de organisatie en het bijeenbrengen van het geld. Z o heeft Ted de Braak m.m.v. Mart in Kesseler in de RAI-Forumzaal een voorstell ing ten bate van dit doel gegeven. Daar trad ook Dick

Scheffer, acteur en voorzi t ter van de werk­groep op. Burgemeester Ed van Thijn, die als kind vlakbij had gewoond, onthulde het kunstwerk samen met een kleurrijk groepje kinderen van de St. Catharineschool, die het monumen t ook heeft geadopteerd. Opper­rabbijn Jus t zei het gebed voor de doden, rabbijn Soetendorp druk te klein en groot op het hart de ro t te boom van haat en onverdraagzaamheid geen kans te geven. Lex Goudsmi t droeg, zelf ontroerd , De kin­deren van Auschwitz voor, Dick Scheffer liet verzen van Ida Vos en Anneke Verheul horen, alles onder overweldigende belang­stelling. Onder de talloze aanwezigen oud­burgemeester Polak en Eva Furth , leden van het comité van aanbeveling.

Het kindermonument van Truus Menger bij de ingang van de speeltuin.

Over Mengele

De volledige geschiedenis van Josef Menge­le, zoals nu beschreven, s temt opnieuw som­ber. De auteurs, Posner en Ware, maken duidelijk dat elk van de be t rokken regerin­gen Mengele had kunnen pakken en berech­ten, als zij dat echt hadden geprobeerd. Hij was in 1945 aan identificatie door de Amerikanen ontsnapt, omdat hij (uit IJdel­heid) geen SS-teken had laten tatoueren! Pas na 1980 gingen de V.S. weer op zoek naar de voormalige kamparts. In Argentinië en Paraguay leefde deze intussen onder zijn eigen naam dank zij respectievelijk een nazi­ambassadeur en een "beschermheilige" van nazi's, Hans Rudel, die hem ook verder hielp naar Brazilië. Daar heeft hij 13 jaar gewoond

bij Hongaarse emigranten tot zijn dood in februari 1979. Zowel Beate Klarsfeld als Simon Wiesen­thal werden misleid inzake Mengele's ware verblijfplaats. In de Bondsrepubliek werd Mengele's men­tor, prof. von Verschauer, dc man die de re­sultaten van de gruwelijke, z.g. wetenschap­pelijke experimenten van zijn pupil kreeg toegestuurd, gerehabiliteerd. . . .

Naar het Engelse blad The Listener van 16 oktober 1986. Isabel Hi l ton bespreekt daar­in Mengele, the complete story door Gerald L. Posner en J o h n Ware, Macdonald /Qeen Anne Press (1986), prijs £ 12.95.

Beate Klarsfeld hield een lezing voor de W I Z O , in de Flamingo-zaal van Artis, op 28-9 j.1. Zij is een bekende strijdster tegen onrecht . Zij is, zelf een niet-Joodse Duitse vrouw, ge­huwd met Serge Klarsfeld, een Joodse advo­caat uit Frankrijk, die in de oor log veel fami­lie heeft verloren. Zij stelde zichzelf voor en wees er op dat zij niet in de eerste plaats een spreekster, maar een actievoerster is. Haar verhaal ging bijna uitsluitend over deze ac­ties. De volgende zijn o.a. te vermelden: In 1968 gaf zij Kiesinger, ex-Nazi en poli­tiek leider, een klap in zijn gezicht. Mede door haar toedoen kwam hij ten val en werd vervangen door Willy Brandt. In 1971 en volgende jaren voerden zij en haar groep actie omdat bepaalde leden van de Duitse polit iemacht die in Frankrijk ge­weest waren, niet goed berecht konden worden. In Frankrijk werden 80.000 J o d e n gedepor teerd . Zij liet een boek zien met hun namen.

Beate en haar groep spoorden slachtoffers en familieleden op. Deze bezochten het pro­ces, dat na vijf jaar kwam. Bij de schuldigen waren K u r t Lischka en Ernst Heinrichsen. O o k in België werden schuldigen en slacht­offers opgespoord. Beate ging naar Bolivia en vond daar Klaus Barbie. Aanvankelijk had ze geen succes. Later werd ze geholpen door Régis Debray en de nieuwe regering. Debray is bevriend met Mit terrand. Barbie zit nu gevangen in Frankrijk. In Chili vond ze de ex-Nazi Waker Rauff. Jonge J o d e n in Chili demonstreerden. Rauff overleed. Zij verkeerde in de mening dat Mengele zich in Paraguay bevond, maar daar was hij niet. Zoals men weet is hij overleden en deze zaak is nu gesloten. De Vichy-regering heeft zonder de Duitsers J o d e n laten deporteren. Van degenen die hiervoor verantwoordelijk waren noemde zij Jean Legay en Maurice Papon. Acties werden door haar en haar groep ge­voerd tegen antisemitisme in Polen, Tsjecho-Slowakije, Marokko en Damascus. In Da-mascus woon t Alois Brunner, een ex-medewerker van Eichmann. Haar echtge­noot Serge ging naar Teheran. In Wenen protes teerden zij kor t geleden te­gen Waldheim. Zij ging naar West-Beiroet. Zij keerde zich tegen dc ontvoer ing van Joden die juist in Beiroet waren gebleven en niet op de hand van Israël waren. Zij verklaarde dat zij pal zal blijven staan voor verdediging van Joden tegen antisemi­tisme, waar ook ter wereld. Zij noemde rwee publicaties: "Auschwitz-album" en "De gaskamers".

A.L.K.

Brief aan de Vaste Kamercommissie van JUSTITIE Dames en heren, Met de regelmaat van een klok laait van tijd tot tijd de discussie over het wel of niet vrij­laten van de 'Twee gevangen oorlogsmisda­digers van Breda' weer op. Krantenart ikels , uitspraken van voor- en tegenstanders, worden weer gepubliceerd. Een aktuali tei tenrubriek van de T.V. heeft er zelfs een bijna wekelijks terugkerend onderwerp van gemaakt. He t ligt niet in onze bedoeling op de juridi­sche en staatsrechtelijke implicaties van dit probleem in te gaan; deze onderwerpen zijn bij herhaling u i tput tend aan de orde ge­weest.

Wij richten ons to t u omdat wij een zeer speciale groep in de Nederlandse samenle­ving vertegenwoordigen, te weten de over­levenden van de Duitse vernietigingskam­pen en nabestaanden van slachtoffers. Telkens wanneer de discussie over dir onderwerp oplaait, valt onder deze groep onrust en spanning waar te nemen, een

spanning die zoals bekend, niet zelden ver­ontrus tende vormen aanneemt. Onze mensen, wij allen, hebben behoefte aan zekerheid en rust. In het voorjaar van 1972 heeft de toenmalige minister van justi­tie, mr. van Agt, toegezegd bij voornemens to t vrijlating, eerst de organisaties verenigd in het Centraal Orgaan Voormalig Verzets en Slachtoffers, te raadplegen. Het C.O.V.V.S. is aangesloten bij Samenwer­kend Verzet dat ten aanzien van vrijlating eenzelfde s tandpunt inneemt. De daarop volgende ministers van justitie hebben zich allen aan deze belofte en uit­spraak gehouden.

Wij zijn ervan overtuigd dat ook de huidige bewindsman zich aan deze belofte zal hou­den. Wij ervaren het als onmenselijk en onestetisch en bovendien als kwetsend wan­neer personen en groeperingen in onze samenleving menen hun zieleheil en ge­moedsrust te moeten bevorderen ten koste van mensen, die reeds ontzet tend geleden

hebben. Deze misdadigers zijn veroordeeld voor bui tengewone misdaden in een buiten­gewone rechtspraak. Bovendien zijn zij reeds gegratieerd. Wij vragen u erop toe te zien dat het door de rechter uitgesproken vonnis onverkor t en naar de letter word t uitgevoerd. Wij verzoeken u met de meeste nadruk alles in het werk te stellen o m te voorkomen dat er opnieuw politieke en andere discussies oplaaien. Al wat wij vragen is rust, al ligt de oorlog tientallen jaren achter ons, voor ons is het geenszins verleden tijd en zijn de wonden nooit geheeld. Wij hopen en ver t rouwen dat u begrip kunt hebben voor ons s tandpunt en tekenen met de meeste hoogachting,

namens het Nederlands Auschwitz Comité,

Eva Fu r th , secretaresse

Voetoverheveling De laatste tijd bereiken ons veel vragen omtren t de voetoverheveling. De meest gestelde vraag is dan: wanneer kom ik daar­voor in aanmerking? Hieronder zullen wij o.a. met een voorbeeld uitleggen wanneer u hiervoor in aanmerking komt. U moet aan de volgende voorwaarden voldoen. 1. Beide partners moeten ingedeeld zijn in tariefgroep 1. van de loonbelasting. 2. Een van de partners moet een inkomen hebben beneden de algemene belastingvrije voet van ƒ 6607 , - (1986).

Bijvoorbeeld: Man heeft een inkomen van ƒ 30.000,-Vrouw heeft inkomen Niet-meetbare inva-liditeitskosten of N.M.I .K.

/ 3.000,-De vrouw gebruikt in dit voorbeeld een gedeelte van haar belastingvrije voet niet, n.1. 6607 , - -/- 3000, - = ƒ 3607, - = = .

N u kunnen de partners aan de belastingin­specteur verzoeken dit gedeelte over te hevelen naar de belastingvrije voet van de man (zie voorbeeld) , zodar deze belasting­vrije voet dan komt op 6607 , - + 3607,- = 10.214,-. Zulks geschiedt indien U vraag 35 van het aang'i ftebil/et A met 'fa hebt beantwoord

door de inspecteur, zodat verrekening per jaar plaats vindt in plaats van per maand.

Indien een van de partners meerdere inkom­stenbronnen heeft, b.v. W.U.V. en A.O.W., heeft het aanvragen van voetoverheveling per maand geen of weinig zin. Men betaalt dan per maand wel minder loonbelasting, doch moet dan weer meer inkomstenbelas­ting betalen bij oplegging van een aan­slag. Voetoverheveling heeft ook geen zin bij b.v. vrouwen van 65+ die naast hun A.O.W. een N.M.I .K. hebben, zij komen dan boven de belastingvrije voet van 6607,- . Di t bedrag is zonder arbeidstoeslagen.

B.J.J. Brouwer

Verzetsmuseum in Gouda Verzetsmusea zijn 'in'. Ofwel: diverse om­buigingen ten spijt is de conjunctuur gun­stig voor zorgvuldig samengestelde en ingerichte verzamelingen over onderdruk­king en verzet in de Tweede Wereldoorlog. Z o konden wij op 11 oktober jl. de opening van het Zuidhollandse Verzetsmuseum te Gouda bijwonen. Een passende behuizing aan een intieme Goudse gracht met een fraaie tuin herbergt een helder overzicht van de bezettingstijd in stad en streek. Over het verzet in Gouda en omgeving hoorden wij een van de voormannen, Peter Hordijk. De commissaris van de koningin in Zuid-Holland, mr. S. Patijn, haalde bij zijn

opening Erasmus aan, vier en een halve eeuw na diens dood en nadat burgemeester Broekens zijn srad had aangeprezen. Even zeer als de 95 andere Zuidhollandse ge­meenten die aan het museum hebben meegeholpen. Een waardevolle bijdrage aan de middag leverde ook de popgroep 'Passie en Loon' met Jiddisje liederen, die vol overtuiging werden gebracht. Wij geven voorzit ter Hekon Pasman en de zijnen alle eer voor hun harde werk en wensen hun verder veel succes.

E.T.

Een Stem namens hen wier Stem is verstomd

(Toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede aan Elie Wiesel)

Aan Elie Wiesel de Nobelprijs voor de Vrede toegekend.

Wie is Elie Wiesel? Zijn biografie mag bekend worden geacht; geboren in Transsylvamé in 1928 uit een or thodox chassidisch gezin, werd hij in 1944, toen de vergassingen nog volop aan de gang waren, met zijn familie naar Auschwitz gedeporteerd. Zijn ouders en zijn zusje von­den daar de dood; zijn vader werd voor zijn ogen vermoord. Dat Wiesel de Nobelprijs voor de Vrede krijgt en niet die voor l i teratuur - alhoewel dat ook zeer zeker denkbaar ware geweest -is uiterst belangrijk. Wiesel is namelijk niet alleen degene die namens dc slachtoffers van de Shoah spreekt, hij is ook degene die internationaal gezag geniet door zijn streven een nieuwe Shoah - of Holocaust - te voorkomen. Wiesel bekleedt vele functies, o.a. die van voorzitter van het (Amerikaans) Presiden­tieel Comité aangaande de Holocaust. Zijn belangrijkste functie is echter mis­schien die van vader van een zoontje in dc leeftijd waarvan hij er zoveel van heeft zien vermoorden. Wiesel was met zijn vrouw en zoontje in Jerusalem in 1981, tijdens de internationale bijeenkomst van Joodse overlevenden van de Holocaust. Nie t alleen heeft hij een magistrale rede gehouden, de m a n i e r waarop hij dat kind tijdens die bij­eenkomst koesterde was ont roerend en symptomatisch.

Nacht

Elie Wiesel's eerste boek 'Nacht ' heet in de oorspronkelijke Jiddisje uitgave 'Un di velt hot geshvign'. (En de Wereld zweeg). Volgens Wiesel zelf had Nach t zijn enige boek kunnen blijven; de reden dat hij is blij­ven schrijven is het oude Joodse Ets Haim (Boom des Levens) principe. 'Met dc doden kun je niet leven'. Het herinneren aan onmenselijkheid en kwaad moet bijdragen de wereld menselij­k e r re maken aldus Wiesel in een in­terview. Dit - meer dan verdiende - eerbewijs aan een groot mens en een groot schrijver ont­roert mij des te meer omdat zijn en mijn oorlogsgeschiedenis voor een deel parallel lopen.

Die nacht en vandaag

In dc inleiding van het boek N A C H T zegt Wiesel. 'Nooi t zal ik die nacht vergeten, de eerste nacht in het kamp. Een nacht die mijn leven in één lange nacht veranderd heeft. Zeven maal vervloekt en zeven maal verze­geld. Noo i t zal ik de kleine gezichtjes van de kinderen vergeten van wie ik de lichamen zag veranderen in grafkransen van rook onder een stille blauwe hemel. Nooi t zal ik de vlammen vergeten die mijn geloof voor­goed hebben opgevreten. ' Al in 1958 schreef Wiesel dat de Wereld Zweeg. Sindsdien zijn er historici als de Jong, Gilbert, Laqueur en Morse voor nodig geweest om de wereld duidelijk te maken hoe onvergeeflijk dat zwijgen geweest is. Maar zelfs die historici zijn er niet in geslaagd - evenmin als dr Hans Jansen of het OJEC - om sommige van onze christe­lijke medeburgers ervan te overtuigen dat ze dc zending onder de Joden achterwege moeten laten. De Goeree 's zullen we maar helemaal buiten elke kwalificatie laten. Jessica Durlacher schrijft terecht in het N I W van 24 oktober 1986: 'Hoewel Wiesel nergens haat laat doorklinken, steeds van hoop van verzoening blijft spreken, is er toch enige verbijstering te bespeuren in zijn vaststelling in zijn boek 'Een Jood vandaag' (1978) dat én de geallieerden cn de Ameri­kaanse Joden wisten wat er in Europa gebeurde. '

Ondanks zijn uitspraak over het verlies van zijn geloof heeft Wiesel i n zijn eerder geci­teerde boek 'een Jood Vandaag' de tekst van een door hem geschreven cantate A N I M A ' A M I N BE-VIAT HA MASJIACH gej^ubheeerd- IK G E L O O F IN DE K O M S T VAN DE MESSIAS.' (Eén van de dertien, door Maimonides uitgesproken geloofsartikelen.) 'Het is eveneens het gezang dat in de getto 's en in de kampen door vrome en onverzettelijke Joden geko­zen is als lofzang ter ere Gods ' Aldus Wiesel in 'Een Jood Vandaag'

Als vandaag levende Jood heeft Wiesel zich zelf de opdracht gegeven - en daarmee die opdracht verstrekt aan alle anderen op wie dit van toepassing is - de Stem te zijn van hen wier Stem verstomd is. Hij getuigd namens zes miljoen slachtoffers. Niet uit haat, maar omdat volgens hem ver­geten medeplichtig maakt aan het verleden

Elie Wiesel in januari 1986 te West-Berhjn.

en tevens medeplichtig kan maken aan de toekomst Dit alles is des te belangrijker omdat - nadat Oost-europese 'historici' sinds 1946 bezig zijn de Joden uit de 2e Wereldoorlog weg te schrijven, (zie Lucy S. Dawidowicz, The Holocaust and The Historians) er nu ook in Duitsland een s troming is die de Duitse schuld aan de Shoah tracht te bagatel­liseren.

De ironie wil overigens dat het ook West­duitsers geweest z i j n die er voor gezorgd hebben dat Wiesel de Nobelprijs voor de Vrede krijgt. Vele organisaties, waaronder het Neder­landse Auschwitz Comité hebben Wiesel met dit eerbewijs geluk gewenst. Vijf cn twintig magistrale boeken heeft hij to t dusverre geschreven. M o g e n e r i\og ve le volgen. Ad Mea et Esjricm. (Tot 120).

Abr. Caransa

Dit artikel verscheen reeds in Tijd en Taak.

Voetbal met racisme Ten diepste geschokt en verontrust door erger­lijke anti-Joodse en fascistische uitingen van vele voetbalfans op woensdag 21 augustus 1986 te Amsterdam waarschuwen wij de overheid dat een vergelijking met de S.A.-terreurgroepen zich onvermijdelijk aan ons opdringt. Dit telegram heeft het Nederlands Ausch­witz Comité onmiddellijk naar de ge­meentebesturen van Amsterdam en Den Haag gestuurd. Aanleiding was het optre­den van supporters van FC Den Haag met geroep als 'Wij zijn op Jodenjacht' cn het brengen van de Hitlergroet - overigens zonder dat ME en andere politie te Amster­dam ingreep. Burgemeester van Thijn over­woog de Haagse club voortaan uit Am­sterdam te weren, Annemarie Grcwel, een PvdA-lid, stelde in de Amsterdamse raad voor om risicovolle wedstrijden voortaan zonder publiek te laten spelen en de Haagse wethouder van sportzaken, Jack Verduyn Lunel schreef aan B&W van Amsterdam: 'Wij ervaren het als zeer pijnlijk dat suppor­ters van de voetbalclub FC Den Haag zich aan een dergelijk gedrag schuldig hebben gemaakt. ... Waar mogelijk zullen wij ons

inspannen om duidelijk te maken dat racisme, ook in supporterskringen, geen kans mag krijgen.'

Boetekleed

Uiteraard wenste ons comité samen met het CIDI, de Anne Frankstichting en de hele Stichting Samenwerkend Verzet van minis­ter Korthals Altes dat er 'een consequent en actief vervolgingsbeleid tegen racisme bij sportmanifestaties' komt. Wij legden dit neer in een brief aan de minister van justitie en verwezen daarbij naar de artikelen in het Wetboek van Strafrecht tegen discriminatie. 'Het Openbaar Ministerie mag nimmer de schijn wekken stadions en de wegen daar-naartoe als vrijplaatsen te beschouwen waar gediscrimineerd kan worden.' Wij gaven de minister in overweging de procureurs­generaal in aansluiting op hun brief over voetbalvandalisme van 1982 te vragen weer aan te dringen op optreden tegen racisme bij sportmanifestaties. In de Tweede Kamer heeft het RPF-lid Leerling schriftelijk om bestraffing van antisemitische en discrimi­

nerende opmerkingen gevraagd. Na aan­vankelijke afwijzing heeft de heer Dé Stoop, de voorzitter van FC Den Haag, in een gesprek met onze vier organisaties ver­klaard een denkfout te hebben gemaakt, toen hij het Haagse optreden voor en tijdens de wedstrijd tegen Ajax als iets onbedui­dends had willen afdoen. 'Maar ik trek het boetekleed aan', zegt hij. 'Vrijdag heb ik tij­dens een onderhoud met de supporters gedreigd met aftreden, als zij zich opnieuw aan zulke uitlatingen zouden bezondigen. Maar ik beken dat ik met dergelijke uitlatin­gen geen week had moeten wachten.' Onze woordvoersters - vooral Annie Fels (NAC) en Joke Kniesmeyer (Anne Frank­stichting) gaven aan dat uit dit inzicht con­sequenties moeten worden getrokken. Wij nodigden de voorzitter van de Haagse club uit voor een gesprek. 'Wij willen hem duidelijk maken dat, hoewel de uitlatingen volgens hem niet racistisch bedoeld waren, ze daarom niet minder laakbaar zijn. Boven­dien willen we hem wijzen op zijn maat­schappelijke verantwoordelijkheid als voorzitter van de club', zo vatte Joke Knies­meyer onze mening samen.

Waar wij waren Een lange reeks bijeenkomsten van bevrien­de organisaties en groeperingen hebben wij deze nazomer en herfst bezocht. Daar was op 1 september de Dag van het Verzet, waar het werk van de commissie-van Dijke en in het bijzonder de problemen van de tweede of na-oorlogse generatie aan de orde kwam. De Nederlandse Federatieve Raad van het voormalig verzet bestond 40 jaar, evenals de Oorlogsgravenstichting. Die 13de septem-

ber begon met dc traditionele herdenking in het Oranjehotel, de Schcvcningse gevange­nis. Bill Minco, destijds de jongste veroor­deelde in het Geuzenproces, nep een treffend herinneringsbeeld op. 's Middags hoorde een groot gezelschap, in het prachtige natuurgebied dat de Erebe­graafplaats in Loenen op dc Veluwe vormt, de toespraak van Minister-President Lub-bers aan.

De laatste septemberdag kwamen onze ver-zetsvnenden van dc LKG voor hun jaar­lijkse landelijke kontaktdag te Deventer bijeen. De burgemeester, mr. C.D.J. Waal,

/n 42 gedenkboeken zijn de namen van alle Nederlandse oorlogsslachtoffers, onder wie een 100.000 Joden opgenomen. De boeken staan, behalve in het Herinneringscentrum Westerbork, ook in Loenen en in het Oorlogs- en Verzetsmuseum Overloon.

Erebegraafplaats te Loenen op de Veluwe.

noemde de ondergang van een 400 van de 500 leden van de Deventer Joodse gemeen­schap het dieptepunt in de oorlog. Wim Meijer, oud-staatssecretaris van wat toen CRM heette, voerde het woord. Wij betuig­den onze solidariteit met de Russische Joden, die nog niet allemaal, zoals Sjtsja­ranski, vrij zijn. Vanzelfsprekend hebben wij zowel bij feestelijke als droevige aangelegenheden van met ons verbonden mensen zoveel als doenlijk blijk gegeven van ons medeleven.

N.A.C.

De eeuw van Ben Sajet

N a bijna een eeuw heeft een karakteris­tieke figuur ons verlaten. Dr . Ben Sajet, arts, voorvechter voor de gezondheids­zorg, socialist, raadslid, J o o d s activist, Amsterdammer, altijd vooraan, hard­nekkig en menslievend. In de oor log actief in Engeland, daarna in de weer voor de repatriëring vanuit Parijs. In de antifascistische strijd heeft hij een grote rol gespeeld bij het medische werk voor de commissie Hu lp aan Spanje tijdens de Spaanse burger­oorlog. Ook voor Ben Sajet ging ongetwijfeld het woord op van Mare Chagall die de inzet van zovele Joodse strijders voor de democratie tegen de gemeenschap­pelijke vijand van 'een bijbelse schoon­heid' achtte.

N A C

Meer porto en dus.. Sinds jaar en dag verheugen we ons over een groeiend aantal vrienden in het buiten­land. Zij ontvingen - naar we hopen - onze krant regelmatig per luchtpost . Die verzending kost ons veel meer geld dan de port i in Neder land. En nu de verzend­kosten door P T T weer verhoogd zijn vor­men de kosten een extra aanslag op onze financiën. O m die reden richten we hierbij een dringend verzoek to t onze vrienden in het buitenland om zo mogelijk hun bijdra­gen aan ons Comité te verhogen zodat we die ongewenste extra kosten kunnen

opvangen. Iedere verhoging - hoe klein ook - is ons van harte welkom. Vrienden, veel dank bij voorbaat.

Ik maak van deze gelegenheid gebruik om ook onze 'binnenlandse vrienden' op te wekken zo mogelijk iets ruimere bijdragen te schenken aan ons Comité . Di t lopende jaar - helaas gekenmerkt door groeiende terreur , uitingen van antisemi­tisme en racisme, geefr ons Comité bijna voor tdurend aanleiding tot het verheffen van onze protests tem. Di t gebeur t op alle wett ige manieren, schriftelijk, in besprekin­gen en soms zelfs via rechterlijke gedingen. O o k hiervoor moeten we altijd diep in onze beurs tasten. Help ons hierbij en erken­telijk blijft

de penningmeester N i c o Boeken

Stichting Indisch Monument Het herdenkingsjaar 1985 en stellig ook de zeer uitvoerige behandeling van de oor log in het toenmalige Nederlands-Indië in de vele boeken van deel 11 van het standaard­werk van Lou de J o n g hebben vorm gege­ven aan een sluimerende gedachre. Een Indisch monumen t moest er komen 'van nationale allure, dat een centrale func­tie voor de be t rokken bevolkingsgroep zou kunnen vervullen.' Men wil een uiting van solidariteit 'tussen Nederlandse en Indische groepen die, elk op hun eigen wijze, gedu­rende de Tweede Wereldoorlog veel leed hebben ervaren van onderdrukking en ver­

volging, maar die tevens op strijdbare wijze hebben bijgedragen aan de overwinning daarvan.' Er is een stichting opgericht, compleet met comité van aanbeveling en een van uitvoe­ring. Tot het laatste behoor t Hans Beekman, o.m. Expogé-bes tuurder , de eerste Neder ­lander die in Auschwitz aankwam.

Na-oorlogs in ICODO-info

Over de kinderen van overlevenden van de holocaust, d.w.z. over de 'post-traumatische stress in de tweede generatie ' heeft Erika F romm 11 november een lezing gehouden in de VU te Amsterdam. Mevrouw Fromm, voor de oor log klinisch psychologe in 'Het Apeldoornsche Bosch', was nadien hoogle­raar aan de universiteit van Chicago. Een onderzoeksverslag over de zg. kinderen van de holocaust vindt men in ICODO- in fo van juni 1986, naast ander materiaal over de naoorlogse generatie. Het sep tembernummer (3e jaargang nr. 3) bespreekt het ziektegeval van een onderdui­ker en de gecompliceerdee bejegening van de oorlogsgetroffenen in Polen. Voor het bestellen van O C O D O - i n f o en met andere vragen kan men zich richten tot : I C O D O Willem Barentszstr. 31c 3572 PB Utrech t tel. 030-73 08 11

> g _ _ Aanvraag plaatsen voor reünie-lunch, aangeboden door de gemeente Amsterdam in het restaurant van de RAI. Wie een kosjere lunch wenst moet dit opgeven bij het secretariaat NAC, Diemerkade 43 , 1111 AC Amsterdam tel. 020-905310 Naam: Adres: Plaats en postcode: Tel: Aantal plaatsen: