1

nr. 9 - augustus 2011

Magazine van en over ATM Moerdijk, een Shanks bedrijf

RMD kijkt over schouder meeToezichthouders Pedro Wetzels

en Jim Florentinus

p. 02 | Van de directie p. 04 | RDM kijkt over schouder mee p. 07 | Investeren

in mens en machine p. 08 | Anammox geeft gas p. 10 | Milieuverslag 2010 p.

12 | Wisseling van de wacht p. 15 | Currenta: een milieugigant met vele gezichten

p. 17 | Drie-eenheid: magazijn, inkoop en werkplaats p. 20 | TassenBol bindt strijd

aan met plastic tassen p. 23 | Shanks België p. 26 | Een wereldprimeur

Shanks BelgiëAlles in één hand met

Total Waste

Management

Drie-eenheidMagazijn, inkoop en

werkplaats werken

nauw samen

ATMosfeer | augustus

Woord vooraf

ATMosfeer | augustus

De gevolgen van de economische crisis zijn nog steeds

voelbaar. Om de aanvoer in stand te kunnen houden en de

installaties te kunnen laten draaien, staan de prijzen voor

verwerking onder druk. Dat komt vooral door de malaise in de

bouw, waarvan we als verwerker van verontreinigde grond voor

een groot deel afhankelijk zijn. Door onze prijs te verlagen,

hebben we meer grond binnen kunnen halen. Dat was nodig

omdat onze installaties moeten blijven draaien vanwege de

relatief hoge vaste kosten.

Meer concurrentieVoor de verfverwerking was het een matig jaar; minder volume

en iets lagere prijzen. De industrie heeft gewoon minder

geproduceerd en we hebben te maken gehad met meer

ATM werkt met een gebroken boekjaar, waar-

door de resultaten van het afgelopen jaar on-

langs bekend zijn geworden. Dit was tevens

mijn eerste jaar bij ATM, waar ik zonder meer

een positief gevoel aan heb overgehouden.

Onlangs hebben we ons 30-jarig bestaan ge-

vierd. In deze 30 jaar is ATM van niets, uitge-

groeid tot de grootste gevaarlijk afval verwer-

ker van Europa! Wat mij is opgevallen, is de

inzet en grote betrokkenheid van iedereen.

Van de directie

Tijdens de vakantieperiode hebben we getracht om weer

een blad te maken waar elke lezer wat van zijn gading in

kan vinden. We vinden het zelf leuk om kris kras door

elkaar diverse onderwerpen aan te snijden, die met het

milieu en ATM te maken hebben. Wij vinden het belangrijk

om ons werk op een nette manier te doen en laten graag

zien hoe we dat doen. Blijkbaar doen we dat goed, want

de aanvoer van afvalstoffen blijft maar toenemen. ATM is

succesvol, zoals Eric Langedijk dit noemt in zijn bijdrage.

Het is belangrijk om niet tevreden achterover te leunen,

maar te blijven zoeken naar verbeteringen. Om de

serviceverlening op een hoog niveau te houden worden er

voortdurend plannen gemaakt. Dat is dan weer te zien aan

de bouwactiviteiten op het terrein. In een aantal artikelen

vertellen we dan ook het nodige over de plannen en de

innovaties, Anammox en ETV-ICP. Maar op de achter-

grond gebeurt er meer. Door de groei is er extra aandacht

voor nieuw personeel en is automatiseren een stille kracht

op de achtergrond, waardoor administraties verbeteren en

informatie sneller beschikbaar is. Kortom we zijn een

organisatie in beweging.

Daarnaast hebben we ook gemeend om eens onze

toezichthouders aan het woord te laten. De RMD is één

van de instanties waar veelvuldig contact mee is en die

de naleving van de vergunning bewaken. In het

verlengde hiervan wordt een samenvatting van het

milieujaarverslag gepresenteerd.

Zoals elke keer zetten we een afdeling in het zonnetje.

Deze keer zijn het er drie tegelijk. Het magazijn,

inkoop en werkplaats zijn immers onlosmakelijk met

elkaar verbonden.

Bedrijfsinterviews zijn er deze keer met Currenta,

waar ATM afval voor zogenaamde definitieve

verwijdering naar afvoert en met zusterbedrijf

Shanks in België.

We maken ook melding van een nieuw

recyclingfenomeen. Hoe de TassenBol zorgt

voor een nuttige reductie van CO2 uitstoot.

Verder nemen we afscheid van een

boegbeeld van ATM. Eens moest Wim

Hulshof zijn taken overdragen aan zijn

opvolger Danny van Leeuwen.

3

Gemotiveerd en gedrevenIk heb ATM leren kennen als een prachtig bedrijf met zeer gemotiveerde en gedreven

mensen. In zo’n omgeving is het plezierig werken en voel ik me helemaal thuis. In het begin

was het even wennen. Ik kom uit de procesindustrie en heb nu te maken met een

milieubedrijf. Het went echter snel. Het verwerken van afvalstromen, die telkens anders

van samenstelling zijn, is duidelijk anders dan bezig zijn met een continu proces van

chemische stoffen met duidelijk omschreven specificaties. Dit werk vind ik een veel

grotere uitdaging. Ook omdat je te maken hebt met een omgeving van bewoners en

toezichthouders die kritisch zijn ten opzichte van de activiteiten van ATM. De omstan-

digheden hebben geleid tot een organisatie die innovatief is en in staat is effectieve en

duurzame oplossingen te bedenken en te realiseren voor moeilijk te verwerken

afvalstromen. Dat alles onder één dak met specifieke knowhow die je nergens

anders vindt. De uitdaging is om aan onze omgeving duidelijk te maken dat

ATM bijdraagt aan een schonere en opgeruimde wereld.

Het mooie is dat ik terecht ben gekomen bij een bedrijf dat succesvol is. Mijn

rol is dat succes te continueren en voor de toekomst te borgen. ATM heeft

een missie geformuleerd die is uitgewerkt tot strategische doelen en concrete

actieplannen. Dit betekent dat er geïnvesteerd gaat worden en dat de

organisatie verder kan gaan groeien. Het is belangrijk dat we een aantrekkelijke

werkgever zijn met zorg voor veiligheid en gezondheid en waar medewerkers

zich kunnen ontwikkelen. Hiermee kunnen we kansen bieden aan onze

mensen en kunnen we tevens ons kwaliteits- en serviceniveau waarborgen.

Door samen te blijven werken met elkaar en onze omgeving kunnen we

ook de komende jaren met vertrouwen tegemoet zien.

concurrentie uit het buitenland, waar door de crisis de verbran-

dingsovens veel capaciteit over hadden.

De resultaten van de verwerking van verontreinigde olie/water/

sediment stromen waren zonder meer goed. Er is meer

aangevoerd en de prijzen stonden niet onder druk. De wet- en

regelgeving voor de industrie en de scheepvaart worden steeds

strenger. Wij zijn daarop ingesteld en de kennis en de verwer-

kingsmogelijkheden hebben we al in huis.

ServiceniveauWe merken dat niet alleen onze prijzen aantrekkelijk zijn, maar

ook onze service, zeker voor de scheepvaart. Door onze snelle

afhandeling hebben schepen minder wachttijd, waardoor

reders eerder een nieuwe vracht aan kunnen nemen. Dankzij

de drie nieuwe opslagtanks van 6.000 cbm kunnen we nu ook

gemakkelijker grote partijen accepteren.

Het betekent dat er veel werk is verzet en dat iedereen een

stukje harder heeft gelopen om de gewenste service aan onze

klanten te blijven bieden. Er zijn records gesneuveld. In

sommige maanden is meer grond en water verwerkt en zijn

meer schepen en tankwagens afgehandeld dan ooit tevoren.

GroeiHet ziet ernaar uit dat de groei in aanvoer zich de komende

jaren voortzet. De maatschappelijke functie van onze sector

wordt steeds belangrijker. De noodzaak om afvalstromen op

een verantwoorde manier te verwerken wordt meer en meer

onderkend. Dat is terug te zien in de wet- en regelgeving waarin

een duidelijk rol is weggelegd voor bedrijven als ATM.

We zitten echter tegen de grenzen aan van de organisatie en

van de installaties. Op diverse afdelingen zijn daarom al nieuwe

collega’s aangenomen en komen er nog meer mensen bij. Om

de groei te kunnen opvangen zijn al een aantal investerings-

plannen goedgekeurd en volgen er binnenkort nog een aantal.

Dit betekent dat we de komende jaren door blijven gaan met

het investeren van tien tot vijftien miljoen euro per jaar.

Eric Langedijk

ATMosfeer | augustus

“Een politieman bepaalt niet hoe hard je mag rijden; hij bekeurt je alleen als je over

die grens heengaat. Zo moet je ons werk ook zien”, zeggen Jim Florentinus en

Pedro Wetzels, beiden werkzaam als toezichthouder bij de afdeling handhaving

van de RMD (Regionale Milieudienst West-Brabant).

RMDkijkt overschoudermee

RMD-toezichthoudersJim Florentinus en Pedro Wetzels

ThemaHoewel ze zichzelf allerminst als agent zien en zeker niet

altijd met het vingertje omhoog zitten, is deze vergelijking

waarschijnlijk toch de beste die ze kunnen maken. De

RMD is eigendom van een aantal Brabantse gemeenten.

Pedro en Jim doen toezicht op naleving van milieuvergun-

ningen namens de gemeente Moerdijk en de provincie

Noord-Brabant.

Een groot deel van hun tijd werken ze voor de Provincie

Noord-Brabant die het preventieve toezicht bij grote

bedrijven uitbesteedt aan de RMD. “De vergunning is dan al

verleend door het bevoegd gezag, in dit geval de provincie,

en staat niet meer ter discussie. Als toezichthouder contro-

leren wij of het bedrijf zich aan de regels houdt”, legt Jim uit.

Het afgeven van vergunningen en het proces handhaving,

waar toezicht een onderdeel van is, zijn in Nederland strikt

gescheiden. “Wij voeren preventief toezicht uit bij bedrijven,”

vertelt Pedro. “Er wordt een meerjaren-milieu-inspectieplan

opgesteld met daarin een aantal onderwerpen uit de

milieuvergunning. Er wordt risicogericht bekeken welke

controles we één keer per jaar doen en welke kunnen

volstaan met één keer per vijf jaar. Elk onderdeel komt

dus minimaal één keer in de vijf jaar aan bod.”

Zo gaan Pedro en Jim vier keer per jaar naar ATM voor

themagerichte controles. “ATM bestaat uit drie fabrieken

te weten, de waterzuivering, Pyro (verfafval e.d.) en TRI.

(Thermische Reiniging). Eind vorig jaar hebben we de TRI

als onderwerp genomen. We bereiden ons voor achter het

bureau, we lopen de installatie bedrijfstechnisch helemaal

door. Daarna gaan we steekproefsgewijs controleren.

Net als andere bedrijven heeft ATM een ‘license to drive’

en moet men zelf regelen hoe men daar mee omgaat. Het

bedrijf moet zelf borgen dat ze zich aan alle voorschriften

houden die opgesteld zijn bij het afgeven van de vergunning.

Dat komt dus niet meer aan bod. Na het bezoek wordt een

controlerapport gemaakt en worden de bevindingen in een

5

brief bevestigd. Wij komen namens

de provincie, onze directeur tekent

dus namens Gedeputeerde Staten”,

vertelt Jim.

KoploperHet is de bedoeling dat in de toekomst

steeds minder outputcontroles worden

uitgevoerd. “Bij zo’n controle kun je

bijvoorbeeld denken aan het in orde

zijn van overkapte transportbanden of

brandblussers, een momentopname

dus”, legt Pedro uit. Waar de provincie

met een aantal bedrijven naar toe wil is

het toetsen van de sterkte van het

gecertificeerd milieuzorgsysteem,

ofwel systeemgericht toezicht. De

provincie houdt al bij een aantal

bedrijven op deze nieuwe manier

toezicht op naleving van milieu-,

arbo- en veiligheidswetten. De

verantwoording komt dus meer bij

het bedrijf te liggen.

“Dat betekent dat wij in de toekomst

als systeemgerichte toezichthouders

gaan controleren of dat systeem

werkt. Hiermee controleren wij hoe het

bedrijf procedureel borgt dat bijvoor-

beeld de brandblussers tijdig worden

gekeurd”, legt Jim uit. Trots voegt hij er

aan toe dat de Provincie Noord-Bra-

bant koploper is in Nederland. “De

Provincie won zelfs in november 2010

de ‘Vernieuwing Toezicht-Trofee’. Een

trofee bedoeld om sprekende voor-

beelden voor vernieuwing in het

toezicht aan te moedigen en te laten

zien dat het toezicht echt meebeweegt

met de maatschappelijke veranderin-

gen. Volgens de jury is het een

moderne vorm van toezichtuitoefening

die helemaal past bij de tijdgeest.”

En dat laatste klopt helemaal. Het is

vandaag de dag gewoon onmogelijk

overal een handhaver naast te zetten.

Het heeft meer effect als een bedrijf

volgens de voorschriften werkt, dan

wanneer er af en toe een controle

plaatsvindt. De voorschriften moeten

ingebakken zijn in de bedrijfsvoering

en wellicht ook in de bedrijfscultuur.

Het is inherent aan afvalwerkende

bedrijven dat mensen al beginnen met

een negatief beeld. Als er iets mis gaat

kijken mensen meteen naar het

bevoegd gezag. “Terwijl de brand bij

wijze van spreke nog fikt, wordt

gevraagd of het bedrijf zich wel aan de

vergunning hield en of de overheid wel

genoeg toezicht hield”, zegt Jim. “Bij

calamiteiten gaat het natuurlijk

allereerst om rampenbestrijding en

hulpverlening. Los daarvan willen we

als provincie de omgeving laten zien

dat ons toezicht op bedrijven als ATM

een serieuze zaak is.”

“De Wet Milieubeheer beoogt de

burger te beschermen”, zegt Pedro.

“De Provincie bepaalt de kaders, maar

Provinciale Staten kiezen wij met zijn

allen. We betalen er ook met zijn allen

voor. Vragen of bedrijven hun zaken in

orde hebben zijn dus terecht. Het

nieuwe systeem is dan ook bedoeld

om effectiever en efficiënter met het

geld van de burger om te gaan. Met

dezelfde middelen op zijn minst meer

rendement krijgen. Dat doen we door

slimmer gebruik te maken van wat het

bedrijf al in huis heeft. En door een

nieuwe mentaliteit te creëren zodat het

systeem vanaf de werkvloer door ieder

personeelslid gedragen wordt.”

Jim en Pedro vertellen dat hun werk

niet altijd gemakkelijk is. “We zijn

procestechnoloog, maar we moeten

ook diplomaat zijn. Want we moeten

rekening houden met diverse politieke

gevoeligheden voor onze opdrachtge-

ver, de provincie. Namens hen

controleren wij of het bedrijf zich aan

de regels houdt. Daarbij is een goede

relatie met het bedrijf nodig, maar het

is niet goed als er een beeld ontstaat

dat controleurs en bedrijf twee handen

op een buik zijn. Dat moeten we te

allen tijde voorkomen.”

RelatieOp dit moment zijn Pedro en Jim

gemiddeld 2 uur per dag bezig met

ATM en dat is veel. Rijen werkdossiers

en volle laden in het archief zijn daar

de getuigen van. “Wij, maar ook ATM,

stoppen veel energie in de relatie,

zodat we verder kunnen met het

systeemgericht toezicht. Wetgeving

zorgt voor gescheiden afval, dat moet

ergens heen. Bedrijven als ATM zijn

een gevolg van deze wetgeving en de

maatschappij. Onze samenleving heeft

hen nodig, sluiting is geen optie. We

De Provincie won zelfs

in november 2010 de

‘Vernieuwing

Toezicht-Trofee’

ATMosfeer | augustus

Het werk van toezichthoudersis niet altijd even gemakkelijk

weten dat ATM een complex bedrijf is

dat goed werk verricht maar doordat

er gewerkt wordt met een enorme

hoeveelheid gevaarlijk afval bestaat

de kans dat er overlast in de omgeving

ontstaat en dat willen wij binnen de

perken houden. ATM mag hun

activiteiten uitvoeren, maar wel binnen

de lijntjes.”

Hoe lastig het ook is, als een bedrijf

zich niet aan de afspraken houdt,

volgen er sancties. “Denk maar weer

aan autorijden”, zegt Pedro. “Een

kleine snelheidsovertreding, als je 53

km/u rijdt waar 50 km/u is toegestaan,

valt binnen de meetnauwkeurigheid.

Als je op diezelfde plaats 60 km/u rijdt,

betaal je 70 euro boete en rij je, nog

steeds op diezelfde plaats, 120 km/u

dan mag je de auto laten staan. Zo

werken wij ook. Er is een beleid voor

sancties. Een fikse overtreding met

milieuschade handelen wij zelf niet

meer af. Wij werken preventief, kijken

naar voorschriften die nog niet

overtreden zijn. Wij werken onder de

wet Algemene wet bestuursrecht, als

wij iets vragen in dat kader is het

bedrijf verplicht mee te werken, ook al

zijn ze niet verdacht.” “Lopen we tegen

een categorie-1 overtreding (ernstig)

aan, dan dragen we het werk over aan

de afdeling repressieve handhaving”,

legt Jim uit. “Merken we een overtre-

ding op die acuut moet stoppen, dan

is directwerkendende bestuursdwang

mogelijk. Stel dat we tegen een

hoeveelheid opslagen afval aanlopen

die stinkt en niet vergund is en het

bedrijf wil het afval niet opruimen, dan

kunnen wij tankwagens, bakken en

kraanwagens laten komen om alles op

te laten ruimen. De rekening gaat dan

naar de overtreder.”

Soms worden dwangsommen

opgelegd. Een bedrijf moet bijvoor-

beeld een blusvoorziening aanleggen

en doet dat maar niet. Voor elke week

dat de installatie er niet is, moet een

dwangsom worden verbeurd. De

hoogte van de dwangsom wordt

zodanig bepaald, dat het voor het

bedrijf duurder is om de overtreding

te laten voortduren.

VertrouwenOok als een bedrijf volledig meedraait

in het systeemgericht toezicht kan

niet voorkomen worden dat er een

keer iets gebeurt, ook al doet het

bedrijf nog zo zijn best. Niemand kan

alleen maar 10 scoren, 100 procent

voldoen aan de eisen kan niet.

“Worden de lijnen dan een keer

overschreden en onderzoekt het

bedrijf zelf de oorzaak en melden ze

het zelf, dan hebben ze volgens de

overheid hun best gedaan mits ze

maar maatregelen voor de toekomst

nemen. In dat geval zullen we niet

sanctioneren. Dat is ook het doel van

de provincie, dat bedrijven binnen de

voorschriften opereren.

We hebben geen bekeuringenquo-

tum”, zegt Jim.

“Bij ATM krijgen wij altijd de volledige

medewerking”, laten Jim en Pedro

weten. “We kunnen alles inzien in

computersystemen. Er is vertrouwen

van ons naar Jacques de Jong en

Oscar van den Berg toe en volgens mij

is dat wederzijds. Dat is essentieel,

anders kun je niet verder gaan met

systeemgericht toezicht terwijl dat er

wel moet komen.”

7

Eind vorig jaar werd het nieuwe gebouw aan de waterkant in

gebruik genomen waarin de afdelingen operations, sales en

laboratorium een plaats kregen. Tegelijkertijd werd er gewerkt

aan de nieuwe opslagloods voor vaste stoffen. In de loop van

de zomer zal dit project zijn afgerond. Begin dit jaar werd de

transportband tussen ATM en Martens en Van Oord gereali-

seerd ten behoeven van de levering van gereinigde grond.

Een investering waardoor talloze transportbewegingen op

ons terrein voorkomen worden. Momenteel wordt hard aan

tankput B gewerkt. De tankdijk wordt vervangen door een

damwandprofiel zoals bij tankput AC, waardoor ruimte

ontstaat voor tien reeds vergunde acceptatietanks (60m3).

Tevens zullen hier opstel- en losplaatsen voor vrachtwagens

met vloeibare afvalstoffen gerealiseerd worden. Dit omdat het

ons een doorn in het oog is dat op de drukste momenten

van de dag er bijna geen manoeuvreerruimte is voor de

vrachtwagens.

De aanrijdroute gaat dan ook veranderen en de monster-

nameplaats wordt verplaatst, terwijl op de huidige losplaatsen

een extra weegbrug wordt geïnstalleerd. Op de tekening is

de nieuwe situatie te zien zoals die voor het eind van het jaar

gerealiseerd zou moeten zijn.

Daarnaast hebben we van Shanks investeringstoestemming

gekregen om de oude grondopslagloodsen te vervangen door

een geheel nieuwe loods. De scheepvaart wordt ook niet

vergeten. Uitbreiding van de steiger staat voor 2012 op het

programma. Een extra T aan de huidige steiger zorgt voor

meer aanlegplaatsen, zodat er meer schepen tegelijk gehol-

pen kunnen worden.

Investeringen die niet zo nadrukkelijk zichtbaar zijn, maar die

wel bijdragen aan de efficiëntie, is de steeds verder gaande

automatisering. Een continu proces van verbetering en

aanpassing waar veel door de mensen op de werkvloer

met onze IT afdeling over wordt nagedacht.

Toen de nieuwe milieuvergunningen in 2009 afgegeven

werd dachten we hier nog jaren mee vooruit te kunnen,

veranderingen gaan echter zo snel en zijn zo ingrijpend dat

nu al besloten is om een nieuwe vergunningsaanvraag in te

gaan dienen.

MensenOok op het gebied van mensen gebeurt er veel. Al de

genoemde uitbreidingen en aanpassingen hebben niet alleen

als doel om meer omzet te realiseren maar ook om de

arbeidsomstandigheden verder te verbeteren. Op het moment

dat de aanvoer toeneemt wordt er een punt bereikt dat de

organisatie gaat “kraken in haar voegen”. Het serviceniveau

onder druk staat en het werk de mensen boven het hoofd

groeit. Een belangrijk signaal dat hier actie op ondernomen

moet worden. En dat gebeurt ook!!

Diverse redenen, zoals natuurlijk verloop, pensionering,

arbeidsongeschiktheid en verandering van baan, zorgen

ervoor dat het personeelsbestand op orde gehouden moet

worden. De keus maken wie doorschuift naar een andere

functie is ook onderdeel van het personeelsbeleid.

Vooral op operationeel gebied vindt er uitbreiding en vervan-

ging plaats. Reeds vijf nieuwe operators zijn vast in dienst

gekomen. Maar ook bij de ondersteunende diensten als

werkplaats en laboratorium zijn een drietal

nieuwe mensen

in dienst gekomen, terwijl ook in het

kader van permanente innovatie de

afdeling technologie is uitgebreid.

Men kan bijna stellen dat de afdeling

PZ overuren moet maken om dit

alles in goede banen te leiden, al

zijn natuurlijk de afdelingshoofden

hier ook nauw bij betrokken.

Investeren in mens en machineMensen die het ATM-terrein bezoeken zien de laatste paar jaar wel erg veel

activiteiten die het bedrijf doen lijken op een grote bouwput. Vandaar dat enige

toelichting wel op zijn plaats is.

De eindconclusie is

dat er bij ATM driftig

aan de weg getim-

merd wordt om op

een verantwoorde

wijze al dat afval te

verwerken.

ATMosfeer | augustus

Fosfaat was er de oorzaak van dat er overmatige algengroei

kon plaatsvinden, omdat deze eenvoudige organismen fosfaat

nodig hebben voor hun celopbouw. Dit leidde tot explosieve

groei in het oppervlaktewater en in de Noordzee, wat

gevolgen had voor de doorlaatbaarheid van zonlicht en het

wegnemen van zuurstof. Algen gebruiken immers ook

zuurstof om te leven.

WaaromIets vergelijkbaars vindt er nu plaats met stikstof (N). Tot een

aantal jaar geleden werd stikstof nooit als een probleem

gezien, tenminste zolang de gehaltes binnen de perken

bleven. Echter met het toenemende milieubesef is ook het

streven naar ‘arm’ water toegenomen. Vooral voor de

soortenrijkdom is het wenselijk dat het oppervlakte- en

zeewater zo weinig mogelijk voedingsstoffen bevatten. Omdat

al het afvalwater uiteindelijk terecht komt in zee is men

begonnen met het verwijderen van stikstof in de rioolwaterzui-

veringsinstallaties van de heemraadschappen. Deze extra

zuiveringsstap kost natuurlijk geld. Het is dus een kwestie van

rekenen in hoeverre het voor een bedrijf als ATM interessant

kan zijn om zelf stikstof uit het afvalwater te halen. Aan de

andere kant wil het heemraadschap natuurlijk voorkomen dat

zij hun eigen installatie steeds verder uit moeten breiden door

een toenemend aanbod. Zij zijn in staat om via het vergun-

ningstelsel dit onder controle te houden. ATM heeft met beide

factoren te maken en dus wordt er driftig geëxperimenteerd

met het fenomeen stikstofverwijdering.

VoorkomenStikstof komt in verschillende vormen voor in afvalwater. In

huishoudelijk afvalwater levert urine een belangrijke bijdrage

aan de stikstoflast. Eiwitten en de stoffen creatinine en ureum

zijn de belangrijkste verbindingen op een totaal van 10 – 20

Anammox geeft gas

Zo rond de jaren 80 van de vorige eeuw werd de aanwezige hoeveelheid fosfaat in huishoudelijk

afvalwater als een groot probleem gezien. Dit was veroorzaakt door de aanwezigheid van fosfaten

in wasmiddelen, die gebruikt werden om calcium en magnesium te binden. Deze twee ionen zijn

verantwoordelijk voor de hardheid van het water. In een korte tijd is toen fosfaat vervangen door

andere middelen, zoals zeoliet, en daarnaast is er begonnen met het ontharden van drinkwater.

Technoloog Ir. Ernst Olthuis

9

gram stikstof per liter. Daarnaast zijn veel voorkomende

stikstofverbindingen nitraat (NO3), nitriet (NO2) en ammonium

(NH4+) . In industrieel afvalwater komen veel door de mens

gemaakte verbindingen voor. Voor het merendeel worden

deze in een waterzuivering omgezet in ammonium.

HoeZoals in elk proces valt er aan de eerste versie het nodige te

verbeteren en te veranderen. Ook hier is dat het geval. De

traditionele stikstofverwijdering is er één die in een aantal

stappen verloopt. Als eerste stap is er de omzetting van

ammonium via nitriet naar nitraat. Deze omzetting vindt plaats

in een zuurstofrijke omgeving en ziet er chemisch weergege-

ven als volgt uit: 2NH4 + 3O2 2NO2 + 2H2O+

4H (1) en daarnaast of tegelijkertijd 2NO2 + O2 2NO3 (2).

Deze eerste stap wordt nitrificatie genoemd, waarna logi-

scherwijs de tweede stap volgt die denitrificatie wordt

genoemd. Hierbij wordt nitraat omgezet in stikstofgas.

Door bij de eerste stap de zuurstofdosering op het randje te

houden is het vrij eenvoudig om een zuurstofloos milieu te

creëren: 2NO3 + 2(CH2O) {koolstofbron} + 4H N2 + 2CO2

+ 4H2O (3).

De opmerkzame lezer ziet dat in deze laatste reactievergelij-

king ineens een koolstofbron opduikt. De bacteriën die deze

reactie verzorgen halen hun benodigde zuurstof uit nitraat,

maar zij moeten nog wel van voedsel voorzien worden in de

vorm van een koolstofbron om hun werk naar behoren te

kunnen doen. Het toe moeten voegen van extra voedsel

maakt dit proces behoorlijk duur.

Het is dus de moeite van het onderzoeken waard of dit niet

beter kan. Efficiënter, met energieterugwinning, andere

reactoren of andere vormen van optimalisatie.

Tijdens onderzoek naar optimalisatie in 1986 werd in een

zuurstofloze proefinstallatie het vreemde fenomeen waargeno-

men dat er afname was van ammonium in combinatie met

een toename van stikstofgas. Het heeft nog jaren geduurd

voordat onderzoek uitwees dat een gewoon in zee levende

bacteriesoort verantwoordelijk was voor de directe omzetting

van ammonium in stikstofgas. Men heeft het proces de mooie

naam Anammox gegeven, afgeleid van ANaerobe AMMonium

Oxidatie. We hebben het hier over een compleet andere

technologie. Weliswaar met bacteriën, maar wezenlijk anders

dan de bestaande techniek. Chemisch gaat het om de

volgende reactie: NH4 + NO2 N2 + 2H2O (4).

De reductie van de kosten loopt op tot ongeveer 90 % ten

opzichte van de conventionele techniek. Er is geen koolstof-

bron meer nodig en ook de hoeveelheid benodigde zuurstof

wordt drastisch gereduceerd.

De hamvraag in deze reactie is waar komt de nitriet vandaan

dat nodig is voor deze reactie. Er is zuurstof nodig om nitriet te

maken uit ammonium; zie reactie (1). In eerst instantie bestond

Thom start de proef

ATMosfeer | augustus

de installatie nog uit twee losse reactoren om dit mogelijk te

maken. Een reactor waarin zuurstof geïnjecteerd werd en een

waar de omgeving zuurstofloos was. Het zou handiger zijn als

dit in één simpele installatie gedaan kan worden, een installatie

die robuust is en nog minder kosten met zich meebrengt.

Daar is dus afgelopen tijd flink aan gewerkt door het bedrijf

Paques, dat samen met een aantal universiteiten wel brood

zag in deze techniek. De installaties die nu operationeel zijn

maken gebruik van bacteriën die samengeklonterd zijn tot

korrels. Op deze korrel wordt de buitenkant bezet door

bacteriën die de nitrificatie verzorgen, terwijl binnenin de korrel

de bacteriën leven die reactie (4) kunnen laten verlopen. Door

nu een klein beetje zuurstof aan het afvalwater toe te voegen

wordt er juist voldoende nitriet gevormd om de directe

omzetting naar stikstof te laten plaatsvinden. Het afvalwater

met ammonium en nitriet dringt namelijk de korrel in en komt

in een zuurstofloze omgeving terecht. Op deze manier kan de

reactie snel verlopen zodat er maar een kleine reactor nodig is

om een grote hoeveelheid water te ontdoen van stikstof. Men

moet hierbij denken aan een reactorgrootte van 20-25 % van

de hoeveelheid afvalwater die per dag ontdaan moet worden

van stikstof.

ProefATM zou ATM niet zijn als er niet geëxperimenteerd zou gaan

worden met deze manier van stikstofverwijdering. Al is het

alleen maar om te kijken of het werkt. Echter het afvalwater

van ATM is natuurlijk geen alledaags afvalwater. De sterk

wisselende samenstelling maakt het niet gemakkelijk om de

bacteriën zich comfortabel te laten voelen. De techniek op

zich heeft zich bewezen, maar het innovatieve zit hem in de

toepassing van deze techniek op ons afvalwater. Innovatie

gaat meestal met vallen en opstaan en dat is op dit moment

dan ook de status van de proefreactor. Technologisch gezien

dus een uitdaging. Voor het bedrijf is het belangrijk een

behoorlijke kostenbesparing te kunnen realiseren. Terwijl

daarnaast, aan de zijlijn, de overheden verwachten dat ATM

dit initiatief neemt.

Sinds maart is er een proef opgestart door technoloog Ernst

Olthuis, waarbij volgens een vast protocol, de stagiaire van het

laboratorium Thom Punt monsters neemt en analyseert op de

gewenste parameters met o.a ionenchromatografie. Een mooi

afstudeeronderwerp voor Thom, maar een eindconclusie kan

nog niet getrokken worden.

Sinds 2009 dient het zogenaamde cijfermatige gedeelte van

het jaarverslag elektronisch te worden ingediend bij de

bevoegde instanties. Daarnaast stelt ATM jaarlijks ook nog

een geschreven jaarverslag op. De belangrijkste zaken uit het

milieujaarverslag zijn hier samengevat en de onderwerpen

‘klachten’ en ‘emissies naar lucht’ worden in deze ATMosfeer

nader belicht.

Een voor ATM zeer belangrijke factor is het aantal klachten

dat zij ontvangt. Tot voor kort waren er duidelijke afspraken

met de overheid over de afhandeling en rapportage van

klachten die aan ATM zijn toegeschreven. In de loop van

2010 is de overheid, vooruitlopend op een nieuwe procedure,

gestopt met het terugkoppelen van klachten. GS (Gedepu-

teerde Staten) is momenteel bezig met het opstellen van een

nieuw klachtenbehandelingprotocol. Er wordt op gerekend

dat met het inwerkingtreden van een nieuw protocol de

terugkoppeling ook weer goed geregeld zal zijn.

Gelet op voorgaande mag het duidelijk zijn dat we geen

volledig beeld kunnen geven van de aan ons toegewezen

klachten over 2010. We gaan er vanuit dat er over het

verslagjaar 2011 weer een volledig en juist overzicht

opgenomen kan worden in het milieujaarverslag.

Milieujaarverslag 2010Al vele jaren maakt ATM een milieujaarverslag waarin verantwoording wordt afgelegd over

emissies naar water en lucht, effecten van proeven ter verbetering en aanpassingen, maar

ook over klachten.

Opvallend is dat in september 2010 veel geurklachten bij

ATM zijn onderzocht. Deze geurklachten vonden plaats in

een periode dat de Thermische Reiniging Installatie en Pyro

wegens een onderhoudsstop buiten bedrijf waren. Enige

mogelijke stabiele stationaire geurbronnen op het terrein

waren destijds de waterzuivering en de grondfakkel ten

behoeve van de verwerking van afgassen. Diverse onderzoe-

ken, van zowel de overheid als onszelf, hebben geen verband

kunnen leggen tussen onze activiteiten en de klachten in die

periode. We gaan er dan ook vanuit dat wij niet de oorzaak zijn

geweest van de opvallend veel geurklachten vanuit het dorp

Moerdijk in die periode.

Aangeboden/Verwerkte afvalstoffen GrondreinigingDe TRI heeft ca. 970.000 ton verontreinigde grond, teerhou-

dend asfaltgranulaat en andere verontreinigde bouwstoffen

gereinigd. Een toename van ca. 10% ten opzichte van een

jaar eerder.

PyroIn de Pyro is in 2010 ca. 20.000 ton verfafval van huishoudens

en van bedrijven verwerkt. Daarnaast is nog ca. 11.750 ton

oliehoudend afval verwerkt. Ten opzichte van 2009 een

toename van ca. 5%.

WaterkantIn 2010 is ca. 650.000 ton afvalwater, olie en oliehoudende

slibben uit land- en scheepvaartactiviteiten verwerkt. Een

toename van maar liefst 23%.

Afgegeven afvalstoffenIn totaal is er ca. 1.6 miljoen ton (gevaarlijk) afval bij ATM

aangevoerd. Uiteindelijk is van het aangeboden afval ruim 90%

geschikt gemaakt voor hergebruik als bouwstof, brandstof of

als gezuiverd water.

Emissies naar lucht en waterOmdat de installaties in 2010 technisch zeer goed hebben

gefunctioneerd, zijn de milieuprestaties, in de zin van

emissies naar lucht en water, wederom goed geweest.

Toelichting geurklachtenHoewel het aantal geurklachten dat aan ATM is

toegeschreven niet exact bekend is, hebben er

diverse klachtenonderzoeken plaatsgevonden.

Onbevredigend voor ons is hierbij dat diverse

onderzoeken door de overheid worden afgeslo-

ten met de conclusie: “Oorzaak onbekend,

veroorzaker ATM”. Wij beseffen dat een

objectief geuronderzoek naar aanleiding van een klacht zeer

lastig is, maar de genoemde conclusie wordt

wat ATM betreft te vaak getrokken. Er wordt te gemakkelijk

voorbijgegaan aan de mogelijke impact van het totale

industrieterrein op het dorp Moerdijk. Zo komt het regelmatig

voor dat bij een klachtenonderzoek bovenwinds van ATM

niets wordt geroken, op het terrein zelfs geen geur hangt,

maar benedenwinds wel geur wordt waargenomen. Op basis

van dergelijke waarnemingen wordt de klacht aan ATM

toegeschreven met als toevoeging ‘oorzaak onbekend’.

Samen met onze externe geurexpert zijn wij van mening dat

in het geval van geurwaarnemingen op grote afstand van ons

terrein bij ons een dergelijk grote geurbron aanwezig zou

moeten zijn, zodat deze blindelings getraceerd zou moeten

kunnen worden. Met andere woorden ‘dan zou je op het

terrein van ATM moeten omvallen van de stank’. Voor alle

duidelijkheid; aan de schoorsteen zijn al zoveel metingen

verricht dat deze door alle instanties als oorzaak van geurpro-

blemen wordt uitgesloten; er wordt daarom gezocht naar een

lage geurbron. Voor ons is het, gezien de kennis en ervaring

die is opgedaan, erg onbevredigend als geurklachten aan ons

worden toegeschreven zonder dat de bron op ons terrein

wordt gevonden. In dergelijke gevallen kunnen we dan ook

geen actie ondernemen.

Met bovenstaande wil ATM niet beweren dat haar activiteiten

geurloos zijn en dat ze nooit geurklachten veroorzaakt.

Afvalverwerking kan helaas nog niet geheel geurloos. ATM wil

aangeven dat wanneer er langdurig geurklachten zijn, deze

veroorzaakt moeten worden door een stabiele stationaire bron

die dan ook zou moeten kunnen worden aangewezen.

Omdat wij voor onze buurbedrijven en de ons omliggende

dorpen geen hinder willen veroorzaken, zijn wij voortdurend

zeer kritisch op onze geurbijdrage. We laten zelf enkele malen

per jaar onderzoek uitvoeren naar geuremissies om zo een

steeds beter beeld te krijgen van de op het terrein aanwezige

geurbronnen. Daar waar nog onbekende bronnen worden

gevonden zullen we ons tot het uiterste inspannen ook deze

bronnen te saneren.

11

Gereinigd water

Wie meer dan veertig jaar bij een bedrijf heeft werkt, gezichtsbepalend is geweest

en een belangrijk aandeel heeft geleverd in de groei, heeft moeite met afscheid

nemen. Ook al heeft hij zijn opvolger destijds zelf binnen gehaald en heeft hij volop

vertrouwen in de nieuwe man op zijn plaats. “ATM is mijn baby, de mensen zijn mijn

familie”, zegt Wim Hulshof, daarmee aangevend hoe enorm groot zijn band is.

Het heeft dan ook even geduurd eer hij de knop echt heeft kunnen omdraaien en

Danny van Leeuwen als nieuwe commercieel directeur alle ruimte heeft kunnen geven.

ATMosfeer | augustus

Wim vond dat er een goede kop op

zat bij Danny en heeft hem gevraagd

bij ATM te komen werken

Samen met Jack, die vorig jaar helaas is overleden en Rinus

heeft Wim van ATM een groot en gerenommeerd afvalver-

werkingsbedrijf gemaakt. Hij heeft het altijd op zijn eigen

manier gedaan. Wim bijt zich ergens in vast en haalt eruit wat

erin zit. Snel kunnen schakelen en denken en mensen op hun

waarde kunnen schatten. Op deze manier heeft Wim een

grote en betrouwbare relatiekring opgebouwd, waarvan ATM

vandaag de dag nog de vruchten plukt. “Er moet heel wat

gebeuren willen die relaties me laten vallen”, weet Wim. Vooral

in de beginjaren ging het allemaal zeker niet voor de wind.

Afvalverwerking had geen beste naam en ATM ( en zijn

rechtsvoorgangers) vormde daarop geen uitzondering. “Die

tijd is gelukkig al lang voorbij. Alleen de professionele

bedrijven hebben kunnen overleven. Afval moet op een nette

manier en volgens de regels worden verwerkt. Dat vind ik en

zo heb ik ook altijd gewerkt. Ik doe alles voor ATM, ik sta er

24 uur per dag voor klaar.”

PensioenHet thuisfront weet ook wat dat betekent. “Ik ben niet van de

veertigurige werkweek: ik heb nooit op een uurtje extra

gekeken.” Wim wist natuurlijk dat er ooit een eind aan zal

komen; dat hij met pensioen zal moeten gaan. Hij kon gebruik

maken van een regeling om er met zijn zestigste mee te

stoppen. “Ik werd daar een beetje zenuwachtig van en

daarom heb ik nog maar voor anderhalf jaar bijgetekend.“

Vorig jaar oktober is dan toch afgesproken dat Wim met pré

pensioen gaat, maar hij heeft er voorlopig nog een jaar aan

vastgeplakt. Als grote vraagbaak voor degenen die zijn werk

overnemen. Wim werkt nu officieel halve dagen. “Dat zijn dan

nog altijd twaalf uur”, laat hij er gekscherend op volgen. “Maar

in oktober zie ik me nog niet voor honderd procent thuis

zitten.” Met die stap terug heeft Wim de grootste moeite

gehad. Al die jaren was hij gewend verantwoordelijkheid te

nemen en te zeggen waar het op staat. “Ik wil me altijd overal

mee bemoeien”, zo weet hij van zichzelf. “Ik ben dominant

aanwezig en wil ook wel eens agressief overkomen. Als ze

dan niet meer naar je luisteren, omdat je mede de eindverant-

woordelijkheid niet meer hebt, terwijl je nog vol ideeën zit, is

dat een heel rare gewaarwording. Ik kan goed relativeren en

neem het werk eigenlijk nooit mee naar huis, maar hier kon ik

niet goed mee omgaan.” Na een maand vakantie heeft Wim

dan eindelijk die knop wel kunnen omzetten, waarmee een

last van zijn schouders viel. “Het klinkt misschien raar om dat

uit mijn mond te horen, maar ik had het op die manier niet

volgehouden.” Wim is met zichzelf goed in gesprek gegaan

en kwam tot de conclusie dat er keuzes gemaakt moesten

worden. “Ik heb het altijd hartstikke druk gehad, me druk

gemaakt en ik ben nooit overspannen geweest, maar hier

werd ik overspannen van. Ik werd chagrijnig en zo wilde ik

niet op de zaak rondlopen. Ik heb de knoop definitief

doorgehakt en besloten er een punt achter te zetten, in de

13

Wim en Danny verzorgenwisseling van de wacht

Het was in die tijd hoogst ongebruikelijk om vervuilde grond in te voeren

Wim is zijn carrière begonnen in de scheepvaartwereld bij Hansa en OCS (Ocean Combustion Services). Tot OCS werd

overgenomen door Waste Management, op dat moment de grootste afvalverwerker ter wereld. Wim was binnengekomen

als assistent, maar had zich inmiddels opgewerkt tot ‘chef de bureau’. Hoewel het helemaal niet zijn passie was, werd hij

noodgedwongen verantwoordelijk voor de financiën. “Wie ziet mij nu als controller? Ik heb me erin vastgebeten en ben

controller geworden.” In 1988 werd het bedrijf voor zeventig procent eigenaar van ATM en Wim werd commercieel direc-

teur. Daar zat hij beter op zijn plaats, hoewel ATM toen nog maar een kleine speler was. “Ik begreep al snel dat we afval uit

het buitenland nodig zouden hebben. Iedereen verklaarde me voor gek. Het was in die tijd namelijk hoogst ongebruikelijk

om vervuilde grond in te voeren.” Wim heeft doorgezet en niet zonder succes. Evenals de vele andere contacten die in de

jaren daarna ATM het nodige werk hebben opgeleverd en die voor een groot deel hebben bijgedragen aan de groei.

ATMosfeer | augustus

wetenschap dat hier veel goede en capabele mensen

zitten die ATM verder kunnen brengen. Ik ben en blijf

natuurlijk iemand die graag zijn mening geeft. Dat blijf ik

doen, maar loop vervolgens verder.”

OpvolgingDanny houdt zijn oren zeker niet gesloten als zijn voorgan-

ger ergens wat van vindt. Of hij er ook gehoor aan geeft, is

een andere zaak. “Ik doe het op mijn eigen manier, maar

onwillekeurig neem je ook wat over. Dat kan haast ook niet

anders als je hier al meer dan 22 jaar werkt en veel met

hem te maken hebt gehad.” De commerciële afdeling van

ATM ziet er nu dan ook anders uit. Danny is de commerci-

ele directeur, maar is niet zoals Wim, die als een soort

zigeuner bijna elke dag wel ergens in Europa op pad was.

Danny heeft collega’s die in de diverse landen ATM

vertegenwoordigen en het werk binnenhalen. Hij stuurt ze

als een soort supervisor aan en wijst ze de weg. “Ik heb

ook andere ideeën, maar we kunnen er met elkaar goed

over praten. Ik luister altijd naar hem, ook als hij zegt dat

hij het in dat geval anders zou hebben gedaan. Er komt

natuurlijk een tijd dat Wim hier niet meer is. Ik weet dat ik

altijd in Dordrecht op nummer 25 aan kan kloppen als ik

iets nodig heb en ik weet dat ik dan ook alle informatie van

Wim krijg.” Zolang Wim er nog is, blijft hij bij een aantal

projecten betrokken en kan hij nieuwe projecten opstarten

die helemaal bij hem passen.

Danny is zich ervan bewust dat Wim een gigantisch groot

netwerk heeft opgebouwd. Vooral zijn open en eerlijke

manier van omgaan met mensen en zaken doen, hebben

hem dat grote aantal relaties opgeleverd. “Ik ben altijd

keurig netjes behandeld, zowel in goede als in slechte

tijden.” Danny denkt dat hij de komende tien jaar uit die

enorme vijver kan putten. “Wat in veertig jaar tot stand is

gekomen, kun je niet een-twee-drie overnemen. Dat we er

dankbaar gebruik van kunnen en mogen maken, lijkt me

meer dan duidelijk.” Enige relativering vindt Wim wel op zijn

plaats. “Het wil natuurlijk niet zeggen dat ik het altijd goed

heb gedaan.” Danny: “Het heeft wel gewerkt en daarom

zou het niet verstandig zijn om niet voort te borduren op

wat je voorganger heeft gedaan. Het liefst zou ik het nog

beter doen.”

Een goede mentaliteiten een goed verstand

Wim heeft Danny hoogstpersoonlijk zelf in huis

gehaald. Danny was lid van de zwemvereniging

waarvan Wim voorzitter was. Danny heeft nog in de

nationale zwemploeg gezeten. Inge de Bruin, Neder-

lands bekendste zwemster en meervoudig Olympisch

en wereldkampioen, zwom ook bij de club. “Ik heb hem

leren kennen als een hardwerkende, eerlijke en betrouw-

bare vent. Een jongen die binnen ATM goed zou passen

en die we op dat moment ook goed konden gebruiken.”

Tekenend was de manier van reageren op een opmerking

van Wims zoon Theo. “Hij vond dat wij ons niet met zijn

zwemmen mochten bemoeien, omdat wij er helemaal niets van begrepen. Danny en ik zijn toen naar Nunspeet gereden om onze

trainingsdiploma te halen.” Wim vond dat er een goede kop op zat en heeft hem vervolgens gevraagd of hij bij ATM wilde komen

werken. “Dat was op een zondag”, zo kan Danny zich nog goed herinneren. “Maandag heb ik me op kantoor gemeld. Ga maar

aan de slag, werd me verteld. Dat heb ik gedaan met allerlei hand- en spandiensten voor de commerciële afdeling. Maar natuurlijk

moest er eerst koffie worden gezet.” Voor Wim is mentaliteit en een gezond stel hersens erg belangrijk. “Je hoeft niet per se

gestudeerd te hebben om goed te zijn in je werk. Ik ben ook niet geworden wat ik nu ben door veel te studeren. Natuurlijk heb ik

wat opleidingen gevolgd, maar dat waren er meer van dertien of zelfs veertien in een dozijn. Danny was een topsporter en was

bereid om vijf dagen in de week zes uur in het water te liggen, naar school te gaan, te leren en ’s avonds weer te zwemmen.

Als je dat kan opbrengen, heb je mentaliteit en als je daarbij een goed verstand hebt, dan heb je je voor mij bewezen.”

Jan Wolters

... Danny is zich ervan bewust

dat Wim groot netwerk heeft

opgebouwd...

Het Chemiepark Leverkusen biedt ruim 30.000 mensen werk.

Currenta alleen al heeft, verdeeld over zes bedrijfsunits, meer

dan 3.000 mensen op de loonlijst. De toeleverende bedrijven

zijn ook nog eens goed voor 2.000 arbeidsplaatsen. Currenta

kent op zijn beurt ook nog twee dochterondernemingen.

Tectrion ontstond in 2008 vanuit de verzelfstandigde techni-

sche dienst. De tweede dochter is Chemion Logistik.

In het nabijgelegen Dormagen en in het meer noordelijk

gelegen Krefeld-Uerdingen zijn soortgelijke concentraties van

milieu en chemie te vinden. Ook hier terreinen waar Currenta

als afvalverwerker actief is en tevens het facilitaire beheer

verzorgt. De afmetingen van de sites zijn vergelijkbaar met

die van Leverkusen, maar qua werkgelegenheid komen de

cijfers lager uit. Het Chemiepark Dormagen telt circa 10.000

arbeidsplaatsen, Krefeld-Uerdingen telt er 7.000.

Op de dag van het bezoek is het op de bovengenoemde

snelwegen vrij rustig. Het is de vrijdag na Hemelvaartsdag.

Veel werknemers hebben met een extra vrije dag gekozen

voor een lang vrij weekeinde. Klaus Somke, ATM’s vooruitge-

De rijbanen en de fly-overs van de E35 aan de ene kant en aan de andere kant de

oever van de Rijn, vormen min of meer de begrenzingen van het immense Chemiepark

Leverkusen. Het 340 hectare grote terrein is goed voor zo’n 600 voetbalvelden.

Currenta, een joint-venture van Bayer (60 procent) en Lanxess (40 procent), heeft er

als afvalverwerker niet alleen zijn gebouwen, installaties en depots, maar fungeert

tevens als beheerder van het park, waarop ongeveer 70 milieu en chemie gerelateerde

ondernemingen gevestigd zijn.

Currenta: een milieugigant met vele gezichten

Currenta is meer danalleen afvalverwerker

15

ATMosfeer | augustus

schoven post in Europa, heeft de ATMosfeer-verslaggever

in Venlo opgepikt en rijdt in no-time naar Leverkusen. Op

het terrein van Currenta verraadt een nagenoeg verlaten

parkeerterrein dat ook veel Currenta-medewerkers van

het hemelvaartsweekeinde genieten. De afvalverwer-

kingsinstallaties werken, zij het niet volledig belast. Andere

bedrijfsonderdelen draaien door met minimale bezetting.

De gastvrijheid lijdt er niet onder. Een driemansdelegatie

heet het ATM-bezoek van harte welkom. Frank Tausch,

die doorgaans zaken doet vanuit zijn standplaats

Dormagen, geeft een uitgebreide uitleg. Wanneer

ingezoomd wordt op de werking van de reinigings- en

verbrandingsinstallaties, neemt Olaf Fleth, de technische

man, het woord. En wanneer milieu-aspecten in alge-

mene zin aan bod komen, komen er aanvullingen van

Ulrich Bornewasser, hoofd communicatie milieuzaken bij

Currenta.

Huwelijk“Dat een bedrijf als Bayer én op grote schaal chemische

producten fabriceerde én tegelijkertijd ook op de markt

actief was als afvalverwerker, zorgde voor verwarring bij

potentiële klanten”, legt Ulrich Bornewasser uit. “De

dienstverlenende onderdelen van Bayer (de voormalige

Bayer Industry Services, red.) zijn daarom in 2007 in

samenwerking met partner Lanxess) gaan opereren

onder de naam Currenta.” Het bedrijf schrijft de naam zelf

overigens in allerlei publicaties en reclame-uitingen

consequent met hoofdletters.

“Als verwerker krijgt Currenta ook stoffen uit Nederland

aangeboden”, vertelt Klaus Somke. “Je moet dan denken

aan oplosmiddelen en ook aan afvalresiduen uit de

verwerkingsinstallaties in Moerdijk. Maar ook via zusteron-

derneming Reym worden er afvalstoffen ter verwerking bij

Currenta aangeboden. Ik denk dat we op jaarbasis vanuit

de Nederlandse Shanks-bedrijven al gauw een tien- tot

vijftienduizend ton aanbieden.” Veelal worden deze stoffen

verwerkt in de zogenaamde draaitrommeloven, een

geavanceerde verbrandingsinstallatie. Een rondgang over

de site leert dat alles er pico bello uitziet. Laat een

huwelijksreportage op dit complex maken en de trouwjurk

van de bruid zal er na afloop nog smetteloos uitzien. Even

later veert Somke op, wanneer Frank Tausch even

stilstaat bij de werking van een installatie die vloeistoffen

reinigt en waarbij om te neutraliseren kalk aan het proces

wordt toegevoegd. Meteen meldt hij dat hij met een

project bezig is, waarbij een grote hoeveelheid kalkhou-

dende materiaal vrijkomt. Tausch maakt meteen een

aantekening in zijn agenda: een afspraak is geregeld.

Het drietal meldt dat het met Currenta - het bedrijf is voor

70 procent afhankelijk van de Duitse markt - ondanks de

laagconjunctuur goed gaat. “Er was weliswaar minder

aanbod vanuit Duitsland en de rest van Europa, maar dat

wordt ruimschoots gecompenseerd door een groter

aanbod (o.m. van bestrijdingsmiddelen) uit de rest van de

wereld”, verduidelijkt Frank Tausch. In veel gevallen gaat

het hier om bedrijven die tot de Bayer-familie horen.

DiversiteitCurrenta is ook niet geheel afhankelijk van afvalverwerking

en saneringen. Het bedrijf kent een veelzijdig diensten-

aanbod. Het biedt oplossingen op het gebied van

energiegebruik en bedrijfsveiligheid, is specialist wat

productanalyses betreft, treedt op als beheerder van

chemieparken en fungeert tevens als hoogwaardig

opleidingsinstituut. Currenta kent in die laatste hoedanig-

heid een nauwe samenwerking met technische hoge-

scholen. Recent werd nog een verbintenis aangegaan

met de Hogeschool Zuyd, met vestigingen in Heerlen,

Sittard en Maastricht. En op milieugebied kan men dan

bijna ook met elke vraag bij Currenta terecht. Of het nu

om verontreinigingen gaat, of om geluidsmetingen, om

bodemanalyses of om de complete organisatie van een

seminar: Currenta komt met een antwoord.

Michel van Straten

Van links naar rechts: Frank Tausch, Olaf Fleth, Klaus Somke en Ulrich Bornewasser

17

De samenwerking gaat voortreffelijk; zelfs beter dan het ooit geweest is. Marcel van der

Feest, Cor van der Maden en Tonny Cornel behoren weliswaar niet tot dezelfde afdeling,

maar hebben wel dagelijks met elkaar te maken. Inkoop, het magazijn en de werkplaats

liggen in elkaars verlengde en dan is het eigenlijk niet meer dan vanzelfsprekend dat er een

vorm van samenwerking is. Cor en Marcel zitten zelfs tegenover elkaar en Tonny is slechts

één deur van het tweetal verwijderd. Dat is wel zo praktisch en ook logisch, vinden de drie.

Drie-eenheid: magazijn, inkoop en werkplaats

Van links naar rechts: Tonny Cornel, Ron Heurter, Ricardo van Vianen,Ad van de Wijngaard en Peter Suijkerbuijk

Inkoop heeft de contacten met de

leveranciers en stelt de contracten op

voor de levering van alles wat nodig is

om de installaties te kunnen laten

draaien. Die leveranties komen in het

magazijn terecht. De voorraad moet op

peil worden gehouden zodat niet alleen

de werkplaats niet mis grijpt, maar dat

ook degenen die in de plant aan het

werk zijn, kunnen pakken wat ze op dat

moment nodig hebben. Er is een

duidelijke relatie tussen de drie afdelin-

gen. Goede samenwerking is dan ook

noodzakelijk om alles op rolletjes te

laten lopen. Niet alleen de bureaus van

inkoper Marcel en magazijnchef Cor

staan tegen elkaar aan; het kantoor van

Jenny de Putter, het hoofd inkoop van

ATM, grenst direct aan de werkruimte

van de twee. De deur staat meestal

gewoon open. Marcel heeft het meeste

contact met de leveranciers. Doordat

de twee bijna op elkaars lip zitten,

weten ze van elkaar waar ze mee bezig

zijn. “Tot op zekere hoogte kunnen we

elkaar vervangen”, geeft Cor aan. Het

afsluiten van de grotere contracten is

vooral het werk van Jenny. Dat geldt

ook voor grotere projecten waarvoor het

nodige moet worden ingekocht.

Engineering geeft de gegevens en

specificaties door en inkoop bekijkt

welke leverancier daarvoor als beste uit

de bus komt. “Er gaat meer werk in

zitten dan menigeen denkt”, weet

Marcel. “Offertes die binnenkomen,

kunnen behoorlijk verschillen. Daar

moet je heel goed naar kijken. Het is

een hele grote markt met veel aanbie-

ders. Wat je in elk geval niet moet doen

is maar klakkeloos wat inkopen. Juist

door het goed te doen, kun je heel veel

geld verdienen voor de zaak. Voor ons

is het ook een vorm van sport. Als je

wat bestelt en je zegt, ik hoor wel wat

het kost, dan is de lol er snel af. Alleen

bij spoed kan het gebeuren dat we op

basis van nacalculatie wat inkopen.

Onze eigen engineers weten natuurlijk

ook wat een en ander kost.”

5.000 artikelenCor heeft bijna twintig jaar in de ploegen

gezeten. Hoewel het magazijn pas een

jaar onder zijn verantwoordelijkheid valt,

weet Cor wel waar hij het over heeft. “In

de plant heb ik alles gelopen; ik weet

dus waar ze het over hebben als ze wat

uit het magazijn nodig hebben.” Het

magazijn heeft zo’n 5.000 artikelen op

voorraad, variërend van de kleinste

boutjes en moertjes, persoonlijke

beschermingsmiddelen tot de grootste

pompen en elektromotoren. “Op

sommige artikelen zit een bepaalde

levertijd en als bijvoorbeeld zo’n pomp

cruciaal is voor het productieproces,

dan kun je hem beter op voorraad

hebben. We zijn een continubedrijf en

kunnen ons niet veroorloven een dag of

wat stil te liggen.” Toch komt het wel

eens voor dat er iets moet worden

besteld. Het kan zelfs gebeuren dat het

uit Zweden of Amerika wordt ingevlo-

gen. “Dat is dan altijd nog goedkoper

dan stilstand van de fabriek”, weet

Marcel. Het gaat niet altijd even

gemakkelijk; Marcel heeft het bij die

moeilijke gevallen liever over uitdagin-

gen. “Alle smoesjes ken ik inmiddels

wel. Het vervelende is dat je vaak niet

naar een andere leverancier kunt

uitwijken. Je hebt een contract en wat je

nodig hebt moet aan de vereiste

specificaties voldoen. Ik blijf dan bellen,

zodat ze er helemaal gek van worden.

Duurt het dan toch nog te lang, dan bel

ATMosfeer | augustus

Cor van der Maden (links) en Marcel van der Feest

Van interieurverzorgster tot werkplaatschef

Het is ook in deze moderne tijd en ondanks de soms ver doorgevoerde emancipatie, nog steeds bijzonder: een

vrouw die aan het hoofd staat van een werkplaats. Tonny Cornel vervult die rol al weer zeven jaar. Bij ATM werkt

ze al veel langer, 27 jaar. “Ik ben ooit begonnen als interieurverzorgster, ik heb in het magazijn gewerkt en nu

dus in de werkplaats. Al die spullen waar ik nu mee werk, heb ik toen besteld.” Tonny heeft gevoel voor het

werk. “Wat mijn ogen zien, kunnen mijn handen maken. Ik zeg nooit, het kan niet; ik probeer het altijd.” Ze voelt

zich helemaal op haar plek in de werkplaats. Ze staat er niet alleen voor. Er is een back-up voor de heel moeilijke

gevallen en ze heeft vijf medewerkers die ook van wanten weten. Zelf vindt Tonny een vrouwelijke werkplaats-

chef trouwens helemaal niet vreemd en wat anderen er eventueel van vinden, maakt haar niet veel uit. “Ik doe

gewoon mijn werk.”

ik de manager of de directeur van dat

bedrijf. In zo’n geval wil ik dan wel eens

laten doorschemeren dat ze zich

moeten verbeteren willen ze in de

toekomst aan ons blijven leveren.”

Elke dag wordt er gecheckt wat er aan

bestellingen binnen moet komen. Het

werk buiten mag niet stil komen te

liggen. “Er kunnen veel mensen

ingehuurd zijn en die moeten direct aan

de slag kunnen. De spullen moeten er

dan wel zijn”, geeft Marcel aan. Cor

loopt ’s morgens vroeg altijd een rondje

door het magazijn, vooral om te kijken of

de grijpvoorraden nog op peil zijn. Hij

hanteert daarbij een eigen tactiek. “Ik

weet wat de hardlopers zijn.”Er wordt

momenteel gewerkt aan een nieuw

systeem. De kaarten, waarvan de

gegevens handmatig in het inkoopsys-

teem worden getypt, worden vervangen

door een systeem van streepjescodes

en een scanner. “Dat gaat ons erg veel

tijd besparen”, weet Cor. Jammer

genoeg kan niet alles op deze manier

worden geautomatiseerd. Iedereen is

namelijk vrij om het magazijn in en uit te

lopen en te pakken wat hij nodig heeft.

“Dan moet ik zelf de uitgifte gaan doen.

Vroeger gebeurde dat, maar nu kan dat

niet meer. ’s Nachts wordt er ook

gewerkt en daarbij hebben ze wel eens

wat uit het magazijn nodig. Maar met

mijn tactiek kan ik het aardig goed

bijhouden. Verder is het vooral een

kwestie van opvoeden.”

SamenEen stop zorgt voor extra drukte bij

inkoop en in het magazijn. Hetzelfde

geldt, weliswaar in wat minder mate,

voor grote projecten. Een stop wordt

maanden van tevoren voorbereid. Aan

de hand van de uit te voeren werkzaam-

heden worden de spullen ingekocht. Op

de eerste dag moet alles er zijn zodat

iedereen meteen aan de slag kan. Voor

Cor is het dan behoorlijk aanpoten in het

magazijn. “Dan moet je zestig man

tegelijk helpen. Iedereen vindt zichzelf

het belangrijkste en wil als eerste

worden geholpen. Dat is best

hectisch.” Tijdens een grote stop is

er tussen 100 en 150 man extern

personeel op het terrein. De

werkplaats is dan stand by om

daar waar nodig de helpende

hand te bieden. Voor Tonny is

het als leidinggevende van

de werkplaats belangrijk dat

inkoop zijn werk goed doet

en het magazijn gevuld is.

“Alles wat met de plant te

maken heeft onderhou-

den en repareren we

zelf. En dat is nogal

wat”, zegt ze. Tonny staat er niet alleen

voor; ze heeft vijf medewerkers en een

zesde is op komst. ATM heeft een tiental

heftrucks, een vacuümwagen en een

brandweerwagen die moeten blijven

rijden. Het equipement uit de plant heeft

onderhoud nodig en moet soms

gerepareerd worden. Dat gebeurt in

een volledig geoutilleerde werkplaats.

“Een externe partij is niet handig; dat

kost te veel tijd. De heftrucks hebben op

het terrein nogal wat te verduren, tot

kromme en soms gebroken lepels toe.

Dat krijgen wij dan op ons bordje. Wij

moeten ervoor zorgen dat ze zo snel

mogelijk weer kunnen worden ingezet,

omdat ze eigenlijk niet kunnen worden

gemist.”

19

Tonny Cornel staat er niet alleen voor

Jan Wolters

... een stop zorgt voor

extra drukte bij inkoop

en in het magazijn ...

ATMosfeer | augustus

San Francisco kondigde in maart 2007 als eerste Amerikaan-

se stad een verbod op plastic tassen af. Ze mogen niet meer

worden meegeven in winkels. Het verbod veroorzaakte veel

ophef in het hele land. Een dergelijk verbod zorgt volgens de

detailhandel alleen maar voor stijgende prijzen en zal initiatie-

ven om plastic te recyclen dwarsbomen. Toch is er de

afgelopen jaren over de hele wereld een groeiende tendens

om plastic tassen te verbieden. Ierland, Australië, Oeganda en

Taiwan gingen San Francisco al voor. Met een verbruik van

ruim één biljoen plastic tassen per jaar is dit product - met olie

als basisgrondstof - een regelrechte bedreiging voor het milieu

geworden. Plastic tassen blokkeren afvoerputten en riolen,

bedreigen het leven in de zee en zijn een goede kweekplaats

voor malariamuggen. Bovendien veroorzaken de tasjes ook

extra CO2-uitstoot als ze na gebruik in de vuilnisbak terecht

komen en verbrand worden.

In Zuid-Afrika staan plastic tasjes bekend als ‘de nationale

bloem’, omdat je ze werkelijk overal ziet. In China worden ze

de ‘witte vervuilers’ genoemd. “De meeste mensen weten wel

dat ze te veel afval produceren”, verklaart Claire Wilton, van de

Britse afdeling van Greenpeace. Deze organisatie was een

groot voorstander van de belastingheffing van twintig cent op

We proberen als redactie om leuke

initiatieven op milieugebied een

plaatsje te geven in ons blad. Deze

keer vertellen we het verhaal over het

hergebruik van plastic tassen.

Dit initiatief is zich als een olievlek over

Nederland aan het verspreiden.

Hans Kok gelooft in de TassenBol

TassenBol bindt strijd aan met de plastic tassen

elke plastic tas in Ierland, waardoor het verbruik sinds de

invoering in 2002 met meer dan negentig procent is afgeno-

men.

SuccesNederland kent nog geen verbod op plastic tasjes. Ook de

prijs van een tasje wordt door de winkelier bepaald. Wel moet

eind 2012 maar liefst 42% van al het Nederlandse plastic

verpakkingsafval efficiënt worden gerecycled. Hiervoor is de

‘Plastic Hero’ in het leven geroepen. Deze campagne levert

uiteraard een bijdrage aan het bewustwordingsproces van alle

Nederlanders. Toch blijft hergebruik van producten vele malen

beter dan hergebruik van het materiaal.

Dat was ook een van de beweegredenen van Caroli Buiten-

huis. Toen ze in 2004 voor de zoveelste keer nog, vlug, vlug,

even wat boodschappen ging halen voor het avondeten,

kwam ze er bij de kassa achter dat ze geen boodschappentas

bij zich had. Dus kocht ze haar zoveelste tasje, dat vervolgens

thuis in de kast ging bij tientallen andere plastic tasjes. Wie

komt dit niet bekend voor? Caroli wist zeker dat ze niet de

enige was, die het zonde vond om iedere keer weer een

nieuw tasje te kopen. Ze vroeg zich af waarom supermarkten,

net als kartonnen dozen, niet een rek met gebruikte plastic

tasjes hadden. Toen ze daar bij een paar supermarkten om

vroeg, keken ze haar aan of ze gek was. Dat sterkte Caroli

juist om iets aan deze milieuvervuilende gemakzucht te

veranderen. Het idee voor de TassenBol was geboren. Caroli

zocht contact met GreenWish die haar hielp met een succes-

volle subsidieaanvraag bij het ministerie van VROM. Met

behulp daarvan werden de eerste modellen gemaakt.

Al met al duurde het tot september 2006 voor de eerste

TassenBol in vijf supermarkten, op proef, geplaatst werd. De

proef werd een succes, zowel de winkels als de consumenten

waren enthousiast. Veel natuurvoedingswinkels volgden al

snel, reguliere supermarkten lieten het aan de bedrijfsleider

over er al dan niet een TassenBol kwam.

C-1000Een van de supermarken die een TassenBol liet plaatsen is de

C-1000 in Deventer. Op een zonnige ochtend in april zocht ik

eigenaar Hans Kok op en sprak met hem en een paar van zijn

klanten.

“Op de eerste plaats wil ik graag maatschappelijk betrokken

ondernemen. Daar ben ik op alle fronten mee bezig. Er komen

zo’n 17.000 klanten per week in de winkel en ik vind dat ik een

voorbeeldfunctie heb. Je moet dus je verantwoordelijkheid

nemen”, zegt Hans. ‘Zo ben ik op dit moment in onderhande-

ling met een eco-slachterij en een vleesverwerker om vlees

van boeren uit de buurt te gaan verkopen. De Stichting

Overijssel is in deze het overkoepelend orgaan.’

Hans vindt het belangrijk om vooral op lokaal gebied actief te

zijn. ‘Ik woon hier, ik wil ook sociaal betrokken zijn. Ik doe aan

sponsoring, ik ben voorstander van lokale producten verko-

pen en ik denk uiteraard na over de afvalproblematiek.’

In een supermarkt is het gebruik van vele duizenden plastic

tasjes per jaar, de meest in het oog springende afvalberg.

Omdat Hans zelf eigenaar van de supermarkt is, en aan

niemand toestemming hoeft te vragen, was het voor hem dus

21

Rikie Pondes (links) en Karin Camfferman

bijna vanzelfsprekend om ja te zeggen toen hij vorig jaar

telefonisch benaderd werd door iemand van de organisatie

TassenBol. Tijdens een bezoek kreeg Hans de nodige uitleg

en hij is er trots op dat er sinds half november 2009 een

tassenbol in zijn winkel staat. Zijn klanten maken er alleen

maar positieve opmerkingen over. “Een negatieve opmerking

heb ik tot nu toe niet gehoord, klanten vinden het gemakkelijk

dat ze, als het nodig is, een tas mee kunnen pakken. Ik denk

dat het alleen al in mijn winkel 100 tassen per week bespaard.

Dat is toch fantastisch”, lacht hij. Zelf maakt Hans geen

gebruik van de TassenBol. “Ik doe de boodschappen niet en

mijn vrouw werkt alleen met ‘echte’ boodschappentassen.”

VoorbeeldDat geldt ook voor Karin Camfferman. Voor haar was de

TassenBol een onbekend fenomeen, ze had er nog nooit van

gehoord en ook niet in de winkel zien staan. “Natuurlijk weet

ik dat plastic slecht is voor het milieu. Ik neem daarom mijn

eigen tassen mee, dan heb ik het idee dat ik er iets aan doe.”

Maar nu Karin weet wat de TassenBol is, vindt ze het wel een

goed idee. “Kijk, ik krijg natuurlijk soms toch voor ik er erg in

heb een plastic tasje mee. In het vervolg zal ik die in de

TassenBol doen.” Het lijkt Karin ook wel handig voor die

enkele keer dat ze iets meer meeneemt dan op haar lijstje

staat en haar tassen vol zitten. “Ik zal vanaf nu wel anders

naar die bol kijken ja. Het is helemaal niet verkeerd om

mensen bewust te maken.”

Jinke Tigchelaar kende de TassenBol wel. “Af en toe pak ik er

ook wel eens een tas uit, maar meestal gebruik ik toch tassen

die wat langer mee gaan. Ik ben erg voor hergebruik. Of dat

nou voor boodschappen is, of voor iets anders”, zegt ze.

Jinke ziet in de buurt maar weinig mensen met plastic tassen

en daar is ze erg blij mee. “Ik wist alleen niet dat je ook tassen

in de bol kon stoppen”, lacht ze. “Wat dat betreft heb je me

wel op een idee gebracht. Nu zal er zeker geen plastic tas

meer verloren gaan.”

Rikie Pondes maakt al langer gebruik van de TassenBol. “Ik

spaar thuis alle tasjes op en doe ze van tijd tot tijd in de

TassenBol. Niet allemaal, want voor de pedaalemmer komen

ze ook van pas. En de wat steviger tassen, die gebruik ik wel

een paar keer.” Rikie haalt daarom ook minder tassen uit de

TassenBol dan ze er in stopt. “Een heel enkele keer, als ik

een tas vergeten ben, dan haal ik er nog wel eens eentje

uit”, zegt ze.

In Deventer komt het dus wel goed. Pas als de TassenBol

in alle 4.500 supermarkten in Nederland geplaatst gaan

worden, zet het zoden aan de dijk. Dan kunnen er tot

184 miljoen tasjes op jaarbasis hergebruikt worden en

kan de productie en afvalverwijdering van bijna 30 Kton

aan CO2-uitstoot voorkomen worden.

Jumbo gaf wat dat betreft onlangs het goede

voorbeeld. Sinds 29 maart heeft elk filiaal in het hele

land zijn eigen TassenBol. Hopelijk volgen meer

supermarktketens.

Jinke Tigchelaar kende de TassenBol al

ATMosfeer | augustus

Adriënne Nijssen

23

Shanks België

Als Geert erover nadenkt, heeft hij eigenlijk zijn hele

professionele leven al iets met afval. “Ik heb een opleiding

gehad in milieutechnieken. Dat is vrij algemeen. Ik had wat

achtergrondinformatie. Hoe zuiver je water, hoe behandel je

lucht. Maar het echte vak leer je pas in de praktijk.”

Al twintig jaar werkt Geert bij het bedrijf dat destijds

anderhalf jaar bestond. Toen was het nog een familiebedrijf,

dat echter na 10 jaar verkocht werd. Vanaf het moment dat

het Shanks werd, trok de familie zich volledig uit het bedrijf

terug. Sinds tien jaar is Geert leidinggevende. “Ik heb nooit

in een andere branche gewerkt en zou dat liever ook niet

doen. Deze branche is continu aan verandering onderhe-

vig. Het is elke dag anders. Je moet steeds met je tijd

meegaan en bijblijven. Daardoor wordt het nooit saai.

Afvalverwerking is een levendig onderwerp en dat zal

het altijd blijven.”

Hij spreekt zijn woorden langzaam en overdacht uit,

meent alles wat hij zegt. Hij is zichtbaar trots op

Shanks Vlaanderen en vooral op de divisie Roeselare.

In de ogen van een leek zijn alle afvalverwerkende

bedrijven hetzelfde, toch is dat niet zo. Als ik Geert vraag

wat de divisie Roeselare zo anders maakt dan andere

afvalverwerkingsbedrijven steekt hij dan ook direct van wal.

“De divisie Roeselare heeft veel verwerkingsmethoden

voor chemisch afval, afvalwater, slib en vergelijkbare

afvalstoffen, maar juist niet voor huis-, tuin- en keukenaf-

val. We halen dat wel op, maar brengen het naar andere

bedrijven. Wij gaan er vooral voor om met Shanks

Vlaanderen ‘Total Waste Management’ aan te bieden. Dit

houdt in dat we voor één bedrijf zowel het ophalen van al

het geproduceerde afval als het verwerken verzorgen. Dit

betekent voor onze klanten dat ze niet firma X voor schroot

en firma Y voor slib hoeven te benaderen, maar dat alles in

handen is van één bedrijf. Het gaat om inzameling en

verwerking van industrieel afval, zowel gevaarlijk als

niet-gevaarlijk afval.

Een ferme handdruk van exploitatiedirecteur Geert Schoutteten en een kop koffie

is mijn eerste kennismaking met Shanks Vlaanderen. “Shanks Vlaanderen bestaat

niet alleen uit Roeselare”, benadrukt Geert aan het begin van ons gesprek. “Er

zijn namelijk nog twee divisies in Vlaanderen, één in Gent en één in Kortemark.”

“In België heeft elke site zijn eigen exploitatiedirecteur en hier ben ik dat dus,”

stelt Geert zich voor. Hij vindt exploitatiedirecteur een draak van een woord, maar

beseft ook dat dat blijft, welke naam je er ook aan geeft. “Het houdt in dat ik als

leidinggevende verantwoordelijk ben voor alle lopende zaken. Dat is heel divers en

dus ook niet in één jaar gegroeid; daar zijn jaren overheen gegaan.”

ATMosfeer | augustus

Wij willen hiermee vooral excellente service leveren. De

klant hoeft geen specialist voor het afvalvraagstuk in huis te

hebben en krijgt grotere kortingen dan wanneer hij aparte

afvalverwerkers in de hand neemt. Wij investeren ook

specifiek op het vlak van transport en reiniging. Wij reinigen

installaties bij de klant, nemen het afval mee en de verwer-

king gebeurt hier. We doen dat met 125 mensen, waarvan

er zo’n 40 als kantoorpersoneel werken. Dat laatste is

relatief veel, maar een goede organisatie van dit alles

vraagt veel inspanning.”

GroenVoor bepaalde technieken doet Shanks Roeselare zelf de

eindverwerking, 300.000 ton afval haalt de divisie

Roeselare per jaar op. Een groot gedeelte verwerkt de

firma zelf, het restant gaat naar collega-bedrijven.

“Bijna de helft wordt buiten de deur verwerkt, omdat

je altijd de beste oplossing zoekt”, legt Geert uit.

“Vorig jaar haalden we veel afval op dat ergens

anders behandeld moest worden. Zo is er bijvoor-

beeld 10.000 ton naar ATM in Moerdijk afgevoerd,

voornamelijk moeilijke producten als olieslib. In

retour neemt Shanks waterzuiveringsslib mee

naar Roeselare.”

We hebben een goede samenwerking met ATM

omdat we complementair zijn. Door daar tijd

en aandacht aan te besteden, wordt de

samenwerking steeds hechter en beter. En

dat is een goede zaak voor beide. Grens-

overschrijdend gaan met afval wordt steeds

makkelijker. Ook qua transportkosten is

ATM kortbij”, vindt Geert.

Honderden soorten afval komen bij

Shanks binnen. Deze worden verwerkt

tot vier hoogwaardige producten die

vervolgens weer hun weg vinden bij

andere bedrijven. “Zo leveren wij

bijvoorbeeld energie en mineralen aan

voor cementovens.”

Sinds 2009 produceert Shanks Roeselare groene energie.

Afvalverwerking vraagt veel energie. Zo is voor het zuiveren

van afvalwater en het immobiliseren van vliegassen veel

elektriciteit nodig. “Wij produceren daarvoor biogas dat we

verbranden in gasmotoren. Die leveren enerzijds elektriciteit

en anderzijds warmte op dat we vervolgens gebruiken om

het water uit waterzuiveringsslib te verdampen. Daarmee

zijn we tevens, wat energie betreft, self supporting”, legt

Geert uit. De divisie Roeselare produceert zelfs zo veel

energie dat een deel verkocht wordt aan een elektriciteits-

bedrijf die het weer verkoopt als groene stroom.

“En op die lijn zijn we best trots”, vertelt Geert. “Een

probleem hierbij zijn de certificaten. Groene energieopwek-

king is per definitie gesubsidieerd en de regering regelt dit

via het verlenen van verkoopbare certificaten per megawatt

geproduceerde elektriciteit of nuttig gebruikte warmte.

Jammer genoeg stellen we vast dat er geen consistent

beleid op is. De voorwaarden veranderen onverwacht. De

waarde van een warmtecertificaat is bijvoorbeeld in twee

Geert Schoutteten heeft iets met afval

... We hebben een goede

samenwerking met ATM

omdat we complementair zijn ...

25

jaar tijd met dertig procent gezakt. Dat is dramatisch en

uiteraard niet bevorderlijk voor het gebruik van groene

stroom. Als er bezuinigd moet worden, wordt het minder

aantrekkelijk om groene stroom te slijten aan bedrijven en

particulieren.”

OmgevingZoals alle afvalverwerkende bedrijven moet ook Shanks

Roeselare hard zijn best doen om de relaties met omwonen-

den goed te houden. Iedereen weet dat afvalverwerking

noodzakelijk is, maar niemand heeft een dergelijk bedrijf

graag in de spreekwoordelijke achtertuin. Ook in België

hebben vrijwel alle milieuvergunningsystemen een ingebouw-

de bezwaarprocedure die garandeert dat lokale belangen

worden meegewogen. Als de relatie met de omwonenden

slecht is krijgt Shanks Roeselare problemen bij de toewijzing

van nieuwe vergunningen of het verlengen of wijzigen van

bestaande vergunningen. “Dat is de reden dat we veel

investeren in het verbeteren van geuremissie die onvermijde-

lijk vrijkomt bij afvalverwerking. Dit jaar bedroeg die investe-

ring maar liefst zo’n 600.000 euro, in tijd van 10 jaar zal dat

oplopen tot 2,2 miljoen euro. Wij willen geen stank veroorza-

ken in de buurt. Ten aanzien van geur wordt de publieke

opinie steeds strenger. Wat vijf jaar geleden nog kon, kan nu

absoluut niet meer”, zegt Geert. “Als ik het vergelijk met

concurrenten, staan wij het verst van allen. Al onze tanks zijn

aangesloten op een drietraps luchtzuiveringsinstallatie met

additionele actiefkool zuivering. Dat geeft 96 procent reductie

van de geur.”

NaverbranderDan wordt het tijd even naar buiten te gaan. Trots laat Geert

de naverbrander zien. “Wij zijn de enige die alle lucht uit de

slibdroger en vergisting naar een naverbrander met energie-

recuperatie sturen. Dat is redelijk uniek in onze sector. In de

chemische industrie bestaat het al jaren. Wij zijn het eerste

afvalverwerkende bedrijf dat het in België ging gebruiken. Ik

hoop dat andere bedrijven zullen volgen.” Links en rechts

wijst Geert de verschillende soorten afval aan en trots wijst hij

ook op de nieuwste auto’s van Shanks Roeselare. Praten is

nauwelijks nog mogelijk; er wordt hard gewerkt op het terrein,

in allerlei opzichten. Maar het is ook eigenlijk niet nodig, ik zie

wat er gebeurt.

Na de rondgang over het terrein nemen we afscheid van

elkaar en begin ik aan de reis naar Nederland. Tussen Kortrijk

en Gent wordt aan de weg gewerkt. Dat levert wat vertraging

op, maar heeft als voordeel dat ik in de file het gesprek met

Geert nog eens rustig kan overdenken.

Afvalverwerking De gedachte dat samenwerken in de wereld van de afval-

verwerking vaker voorkomt dan je op het eerste gezicht zou

kunnen bedenken, schiet door mijn hoofd. Er zijn zoveel

soorten afval en dat maakt dat er specialisten nodig zijn om

op efficiënte wijze die enorme hoeveelheden afval op een

nette manier te verwerken.

En dat het veel geld kost om dat allemaal mogelijk te maken,

wordt me ook steeds duidelijker.

25

De processen zijn volledig geautomatiseerd

Adriënne NIjssen

... dit jaar bedroeg die investering

maar liefst zo’n 600.000 euro...

ATMosfeer | augustus

Wereldprimeur met

snelle analyse van

metalen in afvalwater

Sommige partijen afvalwater dienen bij aanlevering

geanalyseerd te worden op zware metalen. Dit is een

tijdrovende bezigheid en dat kan menig chauffeur

beamen.

Om dit probleem de wereld uit te helpen heeft ons

laboratorium, door een combinatie van twee instrumen-

ten, een wereldprimeur op het gebied van analyseren

van afvalwater. Door de koppeling van deze instrumen-

ten kan de langste stap, de destructietijd van twee uur,

achterwege gelaten worden.

Rechts op de foto is de grafietoven zichtbaar en links

de ICP. Binnenkort wordt de opstelling operationeel.

Nieuwe overdekte transportbandATM en MVO hebben een contract over de afzet van de

gereinigde grond. Om allerlei transportbewegingen te

vermijden heeft ATM een overdekte transportband, met een

lengte van 72 meter, laten maken en aangesloten op de

uitloop van de grondreiniger en op de loods van Martens en

Van Oord. Een duidelijke verbetering van de logistiek op ons

terrein.

Om onze service naar de klanten te verbeteren wordt

het gehele tankenpark onder handen genomen,

tankwallen worden vervangen door damwand, het

aantal losplaatsen wordt flink uitgebreid, er komen 10

acceptatietanks bij en de gehele logistiek zal worden

aangepast. Ook zullen de chauffeurs digitaal, via een

groot scherm in de kantine en ook buiten, geïnformeerd

worden waar en wanneer ze kunnen lossen.

Renovatie tankenpark

Nie

uw

sflit

s

27

Een standbeeld voor Wim Hulshof

Geleefd als een zigeuner, altijd voor ATM onderweg.

ATM nationaal en internationaal op de kaart gezet.

Bedankt Wim!

Een frissere aanblik is het resultaat van de nieuwe tuin. De

vorige dateerde nog uit de jaren 80, was verwilderd en vergde

teveel onderhoud. De verandering past in het plaatje van onze

directie om ATM een strakkere, schonere en een eigentijdse

aanblik te geven.

Nieuwe tuin

Groot saneringsproject Sicilië

ATM heeft een grote sanering, waar kalkhoudend

verontreinigd zuiveringsslib bij vrijkomt, geboekt in

Sicilië.

Inmiddels is er al 10.000 ton als proef gereinigd en dat

is uitstekend verlopen. De eerste hoeveelheden zijn

per trein aangeleverd en de grote bulk, circa 200.000

ton komt per schip. Het materiaal is na reiniging

nagenoeg schoon en kan dan nog als hulpstof gebruikt

worden in ons rookgasreinigingsysteem om zwavel af

te vangen. Ook kan het materiaal gebruikt worden bij

de productie van kalkzandsteen en en/of andere

betonproducten.

Dit wordt een mooi staaltje van nuttige toepassing en

hergebruik van een grote verontreinigde locatie.

Francis Criens volgt een studie natuur, milieu en ruimte aan

het Prinsentuin College Breda.In het kader daarvan loopt ze

nu stage bij ATM, onder begeleiding van Jacques de Jong.

Tijdens deze stage heeft ze gekeken naar de processen bij

ATM en de benodigde vergunningen. Ook heeft ze een

melding ingediend, klachten afgehandeld en de zorgsyste-

men bestudeerd. Een echt voorbeeld waar milieu-coördina-

toren in de praktijk mee hebben te maken. Bij maatschap-

pelijk verantwoord ondernemen hoort het dat je jongeren in

de gelegenheid stelt ervaring op te doen in het bedrijfsleven.

ATM neemt deze verantwoordelijkheid en is daarom dan ook

een gecertificeerd “Erkend Leerbedrijf” voor milieutechniek,

zoals we al zijn op het gebied van

Laboratoriumtechniek.

ATM erkend leerbedrijf

De kade van het ZHD, onze buur, waar onze schepen

worden gelost, wordt geheel gerenoveerd. Afgeschermd

met een betonnen muur en daaraan een hydraulische

morsluifel zorgt ervoor dat bij het morsen niets in het water

terecht kan komen. De mobiele systemen voldeden ook,

maar dit is qua gebruik een duidelijke verbetering.

Hydraulische morsluifel

ATMosfeer | augustus

Afvalstoffen Terminal Moerdijk B.V.

Industrieterrein - Seaport M 152Vlasweg 12, 4782 PW MoerdijkPostbus 30, 4780 AA Moerdijk

Nederland

t | 0168 389 289f | 0168 389 270

e | info@atmmoerdijk.nlI | www.atmmoerdijk.nlShanks. waste solutions

Colofon

ATMosfeer is een uitgave van

Afvalstoffen Terminal Moerdijk B.V.

EindredactieEric LangedijkJacques de JongArno NijssenPiet Rolloos

t | 0168 389 225f | 0168 389 270

e | info@atmmoerdijk.nl

InterviewsAdriënne NijssenMichel van StratenJan Wolters

VormgevingDokkum communicatie | Brielle

DrukQuadraat | Oud-Beijerland