Asbest in gebouwen

25
Jeroen Vrijders – WTCB Asbest in gebouwen: historiek & inventarisatie 28 september 2010 1 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be Asbest in gebouwen Jeroen Vrijders, Ir. WTCB Labo Duurzame Ontwikkeling WTCB Labo Duurzame Ontwikkeling [email protected] Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be Overzicht Historiek Asbest Toepassingen Aandachtspunten voor herkennen Slopen van gebouwen Slopen van gebouwen Asbestinventaris Afvalstoffeninventaris (sloopinventaris) Besluit

Transcript of Asbest in gebouwen

Page 1: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

1

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders, Ir.WTCB – Labo Duurzame OntwikkelingWTCB – Labo Duurzame Ontwikkeling

[email protected]

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Overzicht

Historiek

AsbestToepassingenAandachtspunten voor herkennen

Slopen van gebouwenSlopen van gebouwenAsbestinventarisAfvalstoffeninventaris (sloopinventaris)

Besluit

Page 2: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

2

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Historiek

Al eeuwenlang gebruikt, ‘wondermateriaal’Onbrandbaar textiel & aardewerk

Toename sinds industrialisatie – 20e eeuwStoommachines: hittebestendige materialenInno-effect (1967)

Afbouw & verbod (in België)

Wordt nog ontgonnen & gebruikt in de wereld

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Page 3: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

3

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Gebruik van asbest

OnbrandbaarBestand tegen hoge temperaturenVocht- en corrosiebestendigChemisch resistentSlijtvastHoge treksterkteFlexibelFlexibelGoede elektrische isolator

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Gebruik van asbest in gebouwen

Niet enkel in ‘bouwproducten’, ookRemblokjesOvenwantenStrijkplanken en strijkijzersBroodroostersGasmaskersVloeistoffilters

Bouwproducten

Page 4: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

4

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Gebruik van asbest in gebouwen

© LNE – Vlaamse Overheid

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Gebruik van asbest in gebouwen

Niet-hechtgebonden of losgebonden asbest10 90% vezels grote kans op vrijkomen10-90% vezels, grote kans op vrijkomen

SpuitasbestWarmte-isolatie van boilers, stookketels, dampafvoerkanalen, …Thermische isolatie van kabels, warmwaterleidingen, …A b t i f k tAsbestpapier of – kartonAsbestweefsels: dichtingsvoegen & -materialen, brandgordijnen, filters, elekrische-isolatiebanden en –linten, warmte-isolerende afdichtingsstrips, asbestkoorden

Page 5: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

5

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Gebruik van asbest in gebouwen

Hechtgebonden asbest: tot 15% vezels, sterk gebonden in matrix

AsbestcementAsbestcement• Golfplaten, leien, dakbedekkingsplaten• Sierplaten voor gevels• Platen voor binnenbekleding, verlaagde plafonds,

scheidingswanden, …• Vensterbanken, traptreden, …• Waterafvoerpijpen, schoorsteenkanalen,

ventilatiekokers, …,Asbest gebonden met bitumen of andere bindmiddelen

• Remschoenen in liften• Vloertegels & dakpannen (vinyl)• Bitumineuze dichtingsmembranen

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Spuitasbest

Gespoten isolatie

Vezel- dons- of Vezel-, dons- of fluweelachtig uitzichtVerschillende kleuren mogelijk

Voornamelijk voor brandbeveiliging, brandbeveiliging, soms ook thermische isolatie, regeling oppervlaktecondens (zwembaden), akoestische eigenschappen

Page 6: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

6

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Spuitasbest

Niet met blote oog te onderscheiden van asbestvrije

lijk di gelijkaardige toepassingen. Kan gecoat/bedekt zijn

Stalen kolommen & liggers onderkant liggers, onderkant van staal- of betonvloeren, op muren, op ventilatie- & verwarmingskokers

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Bepleisteringen

Gips of cement, gespotenRedelijk zachte brijWit-grijs van kleur

Moeilijk van gewoon gips te ge oo g ps teonderscheidenHerstellingen etc: heterogeniteit

Page 7: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

7

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Bepleisteringen

Brandbeveiliging staal-en betonconstructiesBescherming brandwerende vloeren brandwerende vloeren, tegels & kokers, kabeldoorvoeren, warmte-isolatie van damp- en warmwaterleidingen, bovenste deel van boilersAfdichting technische Afdichting technische kokersDeklagen & afwerking van vloeren

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Toplaag dekvloer

Page 8: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

8

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbestkarton

Lichte platen, gegolfd asbestkarton, isolerend

Onderzijde = lichtgrijs of beige, soms groenBlinkt niet – gelijkaardig aan dik karton

Kan ook onder vinylvloer Kan ook onder vinylvloer zitten (onder vinyl- & PVC-schuimlaag)Lijm kan ook asbest bevatten

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbestkarton

Thermische isolatie & brandbeveiliging voor verlaagde voor verlaagde plafondsWarmte-isolatie van stookketels & ventilatiekokersIsolatie van open haardenhaardenIsolatie van elektrische apparatuurKlingerietvoegen

Page 9: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

9

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Dichtingsvoegen en –materialen

Witte koorden, strengen of stroken Vezelachtig of textielachtig uitzicht

Niet vast te stellen of materiaal asbest bevat met blote oog

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Voegmaterialen

Leidingsvoegen (hoge temperatuur)Voegen in kachels, afdichting afdichting stookketeldeuren, ingebouwde schoorsteencassettesVoegen in deurlijsten en brandwerende deuren, voegen in en rond ramenAfdichting van Afdichting van asbestplatenSoepele verbindingen tussen ventilatiekokersIsolatie van elektriciteitskabels, brandgordijnen

Page 10: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

10

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbestkoord

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Stijve vezelachtige platen

Zuiver asbest of vermengd met h t/ ll l hout/cellulose + bindmiddel (cement/gips)

Glad / gewafeld / i dversierd

Tamelijk lichte kleur

Page 11: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

11

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Stijve vezelachtige platen

Brandwerende wandenBekleding Bekleding staalconstructiesBinnenkant brandwerende deurenLuchtkokersO b db Onbrandbare sandwichplatenBescherming van elektrische borden, …

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Vloerbedekking

Vinyl, kleurstoffen, asbestvezels & minerale minerale toeslagstoffen

Binnenkant is grijs tot lichtgroen Afmetingen et gedoorgaans: 250-300 mm lang, 2-3 mm dikBreekt bij buiging

Page 12: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

12

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Vloerbedekking

Vloerbedekking op gladde ondergrond

Goede slijtsterkte en/of bestandheid tegen chemicaliën

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbestbitumen

Bitumineus product met asbest

Moeilijk met blote oog vast te stellen

Roofings, dichtingsmembra-dichtingsmembranen in muren, raamomlijsting, wegverharding, liftremmen

Page 13: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

13

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbestcement

Vlakke platen, golfplaten, kleine l i ili d i h leien, cilindrische leidingen, rechthoekige of vierkante kokers, sandwichplaten

Gewafelde textuurKleur = lichtgrijs tot zwart

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbestcement

Dak- en gevelbekledingSierplaten voor gevelsVensterbanken, traptreden traptreden, ...Verloren bekistingOnderdakplatenSchoorsteenleidingen, waterleidingen, ventilatiekokersVerlaagde plafonds, scheidingswandenBinnenkant van Binnenkant van brandwerende deuren & kleppenFlensverbindingenKabelgoten, dragers van elektrische bordenBloembakken & banken, …

Page 14: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

14

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbestcement

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbestcement

Page 15: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

15

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbestcement

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Overzicht (cfr. WTCB-artikel 2005)

Page 16: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

16

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbest herkennen: Asbest(cement) of niet?

Datum van fabricageMarkering op het product: AT – NTVezels zichtbaar in breukvlak – fijne, bijna niet zichtbare vezelsKunststofstrip in golfplatenFormaat van leienBloesems zichtbaar - wafelstructuurBloesems zichtbaar wafelstructuurVuurtestInfo fabrikant

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

NT

Page 17: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

17

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

NT

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Versterkingsband

Page 18: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

18

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Asbestbloemen zichtbaar – niet egaal grijs

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Breukvlak AT - NT

Page 19: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

19

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Breukvlak AT - NT

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Vuurtest – Gloeiende vezel = AT

Page 20: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

20

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Merknamen

Asbesthoudend © J. Teugels - Eternit

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Merknamen

Zonder asbest © J. Teugels - Eternit

Page 21: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

21

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Golfplaten: asbesthoudend of niet

© LNE – Vlaamse Overheid

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Leien: asbesthoudend of niet

© LNE – Vlaamse Overheid

Page 22: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

22

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Herkennen van asbest

Visueel?Niet alle toepassingen bevatten asbest Niet alle vezels zijn asbestvezelsBorstelstructuur: vezels moeilijk te zienKleurMerkteken of merk niet altijd aanwezig

A b tt i ij i d t Asbesttoepassingen zijn in de meeste gevallen niet visueel herkenbaarAnalyse in het labo via microscopie (representatieve monstername)

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Slopen van gebouwen

AsbestinventarisCfr. Stef Hoskens – KB 16/03/2006Locatie in gebouw, toepassing, verschijningsvorm, risico’s

Ter beschikking gesteld door gebouweigenaar (werkgever) – destructief onderzoekBij particuliere sloop/zelfstandige: Aannemer Bij particuliere sloop/zelfstandige: Aannemer moet zelf inventaris opstellen/laten opstellen (werkgever moet zich ervan gewissen of werknemers in contact kunnen komen met asbest)

Page 23: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

23

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Afvalstoffeninventaris

Aanpassing VLAREA in 2009

Artikel 5 2 2 1 § 4 van het VLAREAArtikel 5.2.2.1, § 4 van het VLAREADe houder van een stedenbouwkundige vergunning is verplicht om vóór het slopen of ontmantelen van bedrijfsgebouwen en gebouwen die geheel of gedeeltelijk een andere functie dan het wonen hadden en die een bouwvolume omvatten van meer dan 1000 m³ een sloopinventaris afvalstoffen te 1000 m , een sloopinventaris afvalstoffen te laten opmaken door een architect of een door de opdrachtgever aangestelde deskundige

+ Opvolging werken & bijhouden afvoerdocumenten

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Afvalstoffeninventaris

InhoudIdentificatie werf

Lijst van alle gevaarlijke en niet-gevaarlijke afvalstoffen die zullen vrijkomen

• Benaming• EURAL-code

Vermoedelijke hoeveelheid (m³ & ton)• Vermoedelijke hoeveelheid (m³ & ton)• Plaats van voorkomen & verschijningsvorm

Page 24: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

24

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Afvalstoffeninventaris17 BOUW- EN SLOOPAFVAL (INCLUSIEF AFGEGRAVEN GROND VAN VERONTREINIGDE LOCATIES)17 01 beton, stenen, tegels en keramische producten17 01 01 beton17 01 02 stenen17 01 03 tegels en keramische producten17 01 06* mengsels van beton, stenen, tegels of keramische producten, of afzonderlijke fracties

17 05 grond (inclusief uitgegraven bodem van verontreinigde locaties), stenen en baggerspecie17 05 03* grond en stenen die gevaarlijke stoffen bevatten17 05 04 niet onder 17 05 03 vallende grond en stenen17 05 05* baggerspecie die gevaarlijke stoffen bevatkeramische producten, of afzonderlijke fracties

daarvan, die gevaarlijke stoffen bevatten17 01 07 niet onder 17 01 06 vallende mengsels van beton, stenen, tegels of keramische producten17 02 hout, glas en kunststof17 02 01 hout17 02 02 glas17 02 03 kunststof17 02 04* glas, kunststof en hout die gevaarlijke stoffen bevatten of daarmee verontreinigd zijn17 03 bitumineuze mengsels, koolteer en met teer behandelde producten17 03 01* bitumineuze mengsels die koolteer bevatten17 03 02 niet onder 17 03 01 vallende bitumineuze mengsels17 03 03* koolteer en met teer behandelde producten17 04 metaal (inclusief legeringen)17 04 01 koper, brons en messing17 04 02 l mini m

17 05 06 niet onder 17 05 05 vallende baggerspecie17 05 07* spoorwegballast die gevaarlijke stoffen bevat17 05 08 niet onder 17 05 07 vallende spoorwegballast

17 06 isolatiemateriaal en asbesthoudend bouwmateriaal17 06 01* asbesthoudend isolatiemateriaal17 06 03* overig isolatiemateriaal dat uit gevaarlijke stoffen bestaat of dergelijke stoffen bevat17 06 04 niet onder 17 06 01 en 17 06 03 vallend isolatiemateriaal17 06 05* asbesthoudend bouwmateriaalopmerking: de toepassing van deze aanduiding als gevaarlijke afvalstof wordt opgeschort totdat er passende Europese maatregelen worden vastgesteld voor het behandelen en het storten volgens de procedure van art. 17 van Richtlijn 1999/31/EG van de Raad van 26 april 1999 betreffende het storten van afvalstoffen17 08 gipshoudend bouwmateriaal

17 04 02 aluminium17 04 03 lood17 04 04 zink17 04 05 ijzer en staal17 04 06 tin17 04 07 gemengde metalen17 04 09* metaalafval dat met gevaarlijke stoffen is verontreinigd17 04 10* kabels die olie, koolteer of andere gevaarlijke stoffen bevatten17 04 11 niet onder 17 04 10 vallende kabels17 09 04 niet onder 17 09 01, 17 09 02 en 17 09 03 vallend gemengd bouw- en sloopafval

17 08 01* gipshoudend bouwmateriaal dat met gevaarlijke stoffen is verontreinigd17 08 02 niet onder 17 08 01 vallend gipshoudend bouwmateriaal17 09 overig bouw- en sloopafval17 09 01* bouw- en sloopafval dat kwik bevat17 09 02* bouw- en sloopafval dat PCB's bevat (bv. PCB-houdende kit, vloerbedekkingen waarin PCB-houdende hars is verwerkt, isolerende beglazing met PCB-houdendeafdichting, PCB-houdende condensatoren)17 09 03* overig bouw- en sloopafval (inclusief gemengd afval) dat gevaarlijke stoffen bevat

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Afvalstoffeninventaris

Voordelen:Scheiden van afvalstoffen (gevaarlijke en niet-gevaarlijke) aan de bronBetere opvolging van de afvalstromenIllegaal verwijderenbemoeilijkenbemoeilijkenEerlijkere concurrentieBetere en meer milieuvriendelijke recyclage

Page 25: Asbest in gebouwen

Jeroen Vrijders – WTCBAsbest in gebouwen: historiek & inventarisatie

28 september 2010

25

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Besluit

Asbest kende vele toepassingenNiet-hechtgebonden of losgebonden

• Spuitasbest, isolerende plaasters, losgebonden (karton) weefsels(karton), weefsels

Hechtgebonden• Asbestcement, gebonden met bitumen of lijmen, …

Herkennen van asbestAantal hulpmiddelen: productiejaar, merknaam, NT, …Richtinggevend: uitzichtBij twijfel: LABOBij twijfel: LABO

AfbraakwerkenAsbestinventaris – ArbeidsreglementAfvalstoffeninventaris - VLAREA

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Bronnen

Identificeren van asbest in gebouwen, E. Rousseau & D. Nicaise, WTCB-Dossier, 20052005

Vlaamse Overheid – LNE : Asbest in en om het huis, 2006Presentatie Jan Teugels – ORI Cursus Afvalstoffeninventaris, 2010Presentaties KVIV-studiedagAsbestverwijdering (oa D. Versichele), 2006