ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

40
Ever tried. Ever Failed. Als een voorstel- ling uit je vingers glipt Mental training: “Het enige dat zeker is, is dat je fouten gaat maken” Leren van je fouten bij Product Design Ode aan het falen: “Pas als we echt falen, laten we karakter zien.” ArtEZ fact Magazine van ArtEZ hogeschool voor de kunsten No matter.

description

ArtEZ fact is het magazine van ArtEZ. In no. 7 (dec. 2013) aandacht voor fouten maken, missers, uitglijders en mislukgeluk van o.a. studenten Fine Art, product designers en theatermakers. Aan deze editie werken 2 comic designers en 4 studenten creative writing mee.

Transcript of ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Page 1: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Ever tried

. Ever

Failed.

Als een voorstel-ling uit je vingers glipt

Mental training: “Het enige dat zeker is, is dat je fouten gaat maken”

Leren van je fouten bij Product Design

Ode aan het falen: “Pas als we echt falen, laten we karakter zien.”

ArtEZ factMagazine van ArtEZ hogeschool

voor de kunsten

No

matter.

Page 2: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

10 Soms gaat kinderlijke onbevangenheid over in podiumangst. Een rond-gang langs jonge talenten en een mental trainer bij ArtEZ leert hoe je terug kunt gaan naar de basis.

17

Afgestudeerde product designers vertel-len over hun leerschool en het belang van fouten maken. “Fouten maken heeft altijd zin.”

27

Het is de nachtmerrie van theatermakers: een voorstelling die compleet de mist ingaat door een rumoerig publiek. Het overkwam Lisette van Maanen en haar gezel-schap GeenFront.

34 Tegen alle verwach-tingen in en onder enorme druk wist Willemijn Haas-ken toch nog haar noodza-kelijke stage te voltooien. Ze heeft geleerd dat ze pas echt tot bloei komt als alle deuren voor haar neus dicht worden gegooid.

ArtEZ fact is een halfjaarlijkse uitgave van ArtEZ hogeschool voor de kunsten. Het blad wordt gratis verspreid onder kunstliefhebbers, studenten, alumni en medewerkers van ArtEZ.

Redactieadres Onderlangs 9, 6812 CE ArnhemPostbus 49, 6800 AA [email protected]. 026 3535 758f. 026 3535 677

REDACTIE Abeke Schreur (hoofdredacteur), en Alex van der Hulst (eindredactie), tijdelijke redactie: Lyanne van den Berg, Robert van Laar, Dore van Montfoort, Eva Thielen (studenten Creative Writing) en Dimitri Lak en Karin Blaauwijkel (studenten Comic Design). Edith de Vries (redactiesecretariaat).

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Anton de Wit, Francien van Zetten, Manon Berendse

FOTOGRAFIEPortretten: Duncan de Fey, overige foto’s: beelden van studenten ArtEZ ONTWERPHans Gremmen

DRUKDe Raddraaier

OPLAGE 5.500

FOTO OMSLAG Mislukgeluk van student Fine Art Julianne Menke

De volgende uitgave van ArtEZ fact verschijnt in mei 2014

Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder voorafgaande toestemming van de hoofdredacteur. www.artez.nl

ADRESWIJZIGINGEN ALUMNI / ADDRESS CHANGES FOR ALUMNIBen je oud-student en verhuis je binnenkort? Mail de adreswijziging aan [email protected] (alleen voor oud-studenten). / Are you a former student and are you changing your address? Email the change to [email protected] (only for alumni).

En verder:

3 Van de redactie

4 Mislukte tekeningen van Bart Nijboer

5 Een stilleven vermoorden

7 De rebound van Joyce Ensing

15 Manifest van Yamuna Slager

16 Falen met Frank (cartoon Dimitri Lak)

24

Mislukte laklaag geeft nieuwe dimensie

25 Krassen op het negatief

32 Mislukte foto

33 Verpest en hersteld

38 Nieuwe generatie kunstenaars in online magazine

38 Just another day

38 Ondersteuning bij innovatie

bett

er.

2

Page 3: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

3

“All of old. Nothing else ever. Ever tried. Ever failed. No matter. Try again. Fail again. Fail better.” Uit Worstward Ho van Samuel Beckett.

‘Ever tried ever failed’ is een slagzin van ArtEZ. Het is dage-lijkse praktijk voor studenten en docenten bij ArtEZ. De fout ingaan, de moed bij elkaar rapen, opnieuw beginnen en misschien wel weer de fout in gaan. Het is een streven naar een perfectie die waarschijnlijk nooit gehaald gaat worden. Hoogstens bij benadering. En dat is maar goed ook, lezen we in een Ode aan het Falen in dit nummer. Als we die perfectie wel zouden bena-deren dan konden we inpakken en iets anders gaan doen. Dan zouden we klaar zijn, want al het werk dat zou volgen zou minder zijn. Juist omdat we falen, blijven we doorgaan in een poging het beter te doen. Iedere opleiding gaat met vallen en opstaan. Foto’s mislukken, ontwerpen vallen uit elkaar, er wordt een verkeerde noot gespeeld, de opdracht is verkeerd begrepen en een sprong kan mislukken. Hoe gaan studenten er mee om, hoe reageren docenten en wat als een ‘fout’ geweldig uitpakt? Deze editie van ArtEZ fact staat bol van de fouten. Studenten vertellen wat er fout ging in hun werk. Er wordt uitgelegd waarom kinderen zich veel minder druk maken om fouten dan volwassenen. Ook is er te lezen hoe je weer kunt opkrabbelen nadat je uit het veld bent geslagen als alles helemaal fout is gelopen. En natuurlijk zijn er ook de nodige ‘misbaksels’ te zien. In dit nummer hebben we samengewerkt met vier studenten van Creative Writing en twee studenten van Comic Design. Zij vertellen en illustreren hun (persoonlijke) verhaal. Hopelijk durft u na het lezen van ArtEZ fact eigen fouten te omarmen.

— de redactie

FailFail

again.

Try ag

ain. A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

Page 4: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Bart Nijboer(Fine Art)

Mislukte tekeningen

“Bij het maken van deze tekeningen heb ik geprobeerd strakke, perspectivische cirkels (ovalen) te tekenen, die de plaats laten zien die het stuk hout ooit in een boom moet hebben ingenomen. Door dit op een manier te doen die ik niet goed beheers, is het mij gelukt deze perspectivische tekening met volle overtuiging te laten mislukken. Iedereen

weet hoe een cilindervorm er uit hoort te zien. En ook bijna iedereen kent wel de jaarringen van een doorgezaagde boom. Als deze tekeningen gelukt zouden zijn had ik ze net zo goed meteen weer weg kunnen gooien. Er is niets interessants aan iets dat iedereen al kent en waar niets mis mee is. Gelukkig vertellen deze tekeningen nu veel meer dan dat. Zij

hebben een eigen verhaal te vertellen en bieden ruimte voor andere interpretaties. Dat zijn dingen waar ik iets aan heb en mee verder kan.”

4

Page 5: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Bas Schedel (Fine Art)

Een stilleven vermoorden

“In mijn tweede jaar Fine Art ging ik een experiment aan: een stilleven schilderen op een lossere manier. Normaal schilderde ik heel precies met een klein kwastje, maar wat is studeren zonder confrontaties aan te gaan of nieuwe gebieden te onderzoeken? In plaats van een mensfiguur, iets dat vaak centraal staat in mijn werk, koos ik voor een stilleven. Ik begon te

schilderen met het mantra ‘los schilderen!’ in mijn achterhoofd. Het was geen fijne ervaring. Hoe verder ik door ging, hoe kwader ik werd en uiteindelijk was het werk dus zo ‘mislukt’ zo ‘vreselijk’, dat ik de flessen in de linkerhoek eruit sneed, met het doek boven mijn rode boze hoofd naar buiten liep, en het werk in een paal stak. Het doek scheurde en ik liet het werk daar

doodgaan. Een paar weken later haalde ik het doek weer tevoorschijn. Het was vies geworden, natgeregend en zat vol eendenkroos. Met veiligheidsspelden maakte ik de flessen er weer aan vast en over het eindresultaat mocht ik niet klagen.”

5

Fail ag

ain. A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

Page 6: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Ode aan het falen

In het maken van kunst-werken is vanaf het midden van de 19de eeuw het falen standaard ingebouwd. Toen de Franse auteur Balzac in ‘Het onbekende meester-werk’ (1831) had beschreven dat het volmaakte kunst-werk uiteindelijk tot zelfdo-ding zou leiden, waakten de meeste kunstenaars er voor hun werken helemaal volmaakt te laten worden. Daarmee werden imper-fectie en falen bijna natuur-lijke eigenschappen van kunstwerken. — Peter Sonderen (lector Theorie in de Kunsten van ArtEZ)

We falen allemaal. We zijn erop ingesteld dat niet alles kan luk-ken Het waarderen van het falen is enorm lastig omdat het echte falen vaak een negatieve emotie oplevert. Toch geloof ik dat zonder het falen de kunst snel saai zou worden of zelfs zou verdwijnen. Daarom een ode aan het falen.

Zoals in het citaat van Peter Sonderen te lezen is, zou het fa-len voor een kunstenaar letterlijk van levensbelang zijn. Toch is het falen niet alleen voor de kunste-naar, maar voor de kunst in het algemeen van levensbelang. Wan-neer het ultieme meesterwerk zou worden gemaakt, zou dat het einde van de kunst zijn. Er zou geen ver-nieuwing meer plaatsvinden. Als er nog kunstenaars zouden blijven bestaan, zouden zij alleen maar kopieën maken van dat ene mees-terwerk. Er zouden geen andere interpretaties van het meesterwerk komen, omdat alles in de schaduw staat van het ene meesterwerk. Bovendien zal het verlammend werken op mensen die misschien wel iets nieuws willen proberen. Het is fijn om naar een kunstenaar op te kijken, maar er moeten ook fouten te zien zijn waardoor je idool zijn menselijkheid behoudt. Een perfect mens zou een bijzon-der afschrikwekkend wezen zijn.

Door een zekere imperfectie, die elk kunstwerk met zich mee-draagt, blijft vernieuwing mogelijk en nodig. Kunst is veelal tijdgebon-den en zeker als het een reactie is op een actualiteit, verandert de waarde van dat werk. Door deze tijdgebondenheid en het streven naar perfectie blijft de kunst open voor experimenten en raakt ze niet

vastgeroest. Het experiment daagt uit tot falen. Een veilig experiment is geen echt experiment. Door meer risico’s te nemen, wordt het gevoel van bevrediging ook groter als het wel lukt. Als er nooit wordt gefaald, is slagen niet meer bevre-digend. Op een geslaagd product kun je niet lang teren, maar een faalervaring is iets wat langer in-druk blijft maken. Falen is iets wat de meeste men-sen graag willen vergeten, iets waar je liever niet over praat. Er zijn verschillende manieren om met een faalervaring om te gaan: je kunt het wegstoppen en heel erg je best doen alsof er niets is gebeurd en je kunt er direct lering van trek-ken. Het is bijna onmogelijk om het falen als een zaak op zich te zien. Toch is dit zeker de moeite waard. Wanneer mensen falen tonen ze vaak extreme emoties, die simpel-weg prachtig zijn omdat ze onge-controleerd echt zijn. Pas als we echt falen, laten we karakter zien. Hoe we met het falen omgaan, ken-merkt een goede kunstenaar, die in alles een kans kan zien.

Niet alleen is falen belangrijk voor de kunst en de kunstenaar, het is zelfs belangrijk voor het pu-bliek omdat het hen het harde werk van het slagen laat zien. En hoewel ik zeker niet graag faal, weet ik dat ik zonder te falen nooit een goede schrijver ga worden. Misschien kan ik zonder te falen gemiddeld worden, maar om echt boven me-zelf uit te stijgen moet ik eerst flink onderuit gaan.

Lyanne van den Berg is tweedejaarsCreative Writing

Tekst: Lyanne van den Berg

6

Page 7: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

7

Fail b

etter.A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

"Ik kan mezelf weer oppakken

om te presteren"

Tegenslag in haar persoon-lijke leven zorgde er voor dat Joyce Ensing niet goed in haar vel zat tijdens haar derde jaar Comic Design in Zwolle. Dat had zijn weerslag op haar studie. Ze gebruikte de zomervakantie voor een opmerkelijke inhaalslag. “Ik weet nu dat ik mezelf kan oppakken om weer aan het werk te gaan en te presteren.”

Tekst: Francien van Zetten De rebound van Joyce Ensing (21), student Comic Design

Page 8: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

8

Een levensgrote driehoek helemaal volge-tekend met een stripverhaal hangt aan de muur in de ruimte waar Joyce Ensing (21), samen met twee andere studenten Comic Design (striptekenen), aan het werk is. Het stripverhaal begint in het blauw en gaat dan over in groen en rood. Het is een blikvanger die meer dan één verhaal vertelt.

Met een glimlach wijst Joyce Ensing naar haar stripverhaal in piramidevorm: “Het heeft me heel wat slapeloze en lange nach-ten doorwerken gekost, maar ik heb er veel in kunnen stoppen en kreeg er een acht voor.”

Dat cijfer had ze nodig om zonder extra taak aan haar vierde en laatste studiejaar te kunnen beginnen. Het was een grote op-luchting voor Joyce Ensing. Ze benadrukt dat ze graag samen met de negen studen-ten waar ze al ruim drie jaar mee optrekt de eindstreep haalt.

“Iedereen heeft een eigen doel en een eigen stijl, maar we voelen elkaar goed aan.”

Vol hoofd De dood van een familielid, haar relatie die eindigde en een verhuizing zetten het leven van Joyce Ensing het afgelopen studiejaar op zijn kop. Haar hoofd zat vol met andere gedachten, waardoor het met haar studie niet wilde vlotten. Vooral op de grote op-dracht voor het vak storytelling kreeg ze geen vat. “We moesten van een toneelstuk over een ingewikkelde relatie tussen een jongen en een meisje een strip maken. Het ging om twintig pagina’s tekst, die je alle-maal moest gebruiken.”Docent Rick Steggerda zag aankomen dat Joyce Ensing de opdracht niet op tijd klaar zou hebben, waardoor hij haar geen be-oordeling kon geven. “Het klinkt misschien hard, maar ik wil graag dat studenten leren plannen. Ook als er problemen zijn. In het echte leven is dat geen excuus, dan gaan zaken gewoon door.”

Het concept om de opdracht in de pira-midevorm uit te werken had Joyce Ensing al bedacht, maar de uren om dat idee uit te werken had ze niet meer. “Door mijn op-dracht in de vakantie te doen, kon Joyce haar tijd voor de vakantie in de andere vak-ken stoppen”, verklaart Steggerda.

Hij was blij verrast toen Joyce Ensing aan het eind van de vakantie de meer dan vijftig stukjes striptekening tot piramide rangschik-te. “Die vorm is een sterk beeld dat de aan-dacht trekt. De opdracht is ook inhoudelijk heel goed uitgewerkt. De verwijdering in de relatie tussen de jongen en het meisje laat ze vrij letterlijk zien door ze steeds verder uit elkaar te tekenen.”

“Het heeft me heel wat slapeloze nachten bezorgd”

Page 9: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

9

No

matter.

ArtE

Z fact nr. 7 —

De

cem

be

r 2013

“Twintig pagina’s die je allemaal moest gebruiken”

Hoofdlijn Die verwijdering in een relatie was de hoofdlijn die Joyce Ensing uit de tekst van het toneelstuk haalde. Ze las de tekst wel twintig keer. Ook van achteren naar voren, zodat het verhaal in haar hoofd zat. “Dan kun je nadenken over kleine zinnetjes en zie je dingen die je eerst niet opvallen. Zo kon ik er van alles in stoppen, ook mijn eigen er-varingen en ontstonden er lagen onder het hoofdthema.”

Dat het uitwerken van het stripverhaal een hele klus zou worden, wist Joyce Ensing. Ze zag er ook tegenop om in de zomerva-kantie door te werken. In het begin was het niet leuk, geeft ze eerlijk toe. “Toen ik zag welke kanten ik er mee op kon, werd het steeds leuker en was het ook niet erg om er zo veel tijd in te steken.”

De enthousiaste reactie van docent Rick Steggerda betekende voor Joyce Ensing een enorme opluchting. “Niet alleen omdat ik kan afstuderen, maar ook omdat ik nu weet dat ik mezelf kan oppakken na een verve-lende periode om weer aan het werk te gaan en te presteren.”

Page 10: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

10

Podiumangst en onbevangenheid

"Zie dat wat niet lukt als je beste

vriend"

Tekst: Eva Thielen

Tweedejaars Creative Writing Eva Thielen vroeg zich af waarom kinder-lijke onbevangenheid na verloop van tijd plaats maakt voor podiumangst. Ze ging langs bij jonge talenten en docenten om het uit te zoeken.

Page 11: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

11

Try ag

ain.A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

Twee weken geleden verruilde ik mijn vei-lige bureau voor een podium. In de ochtend had ik mijn gedichten overgeschreven en genummerd, in de middag had ik net ge-noeg gedronken om het podium ook daad-werkelijk op te durven. De tien minuten waren zo voorbij. Ik struikelde niet en bleek niet opeens in mijn nakie te staan. Er kon zelfs een klein glimlachje vanaf. Toch dacht ik vooral terug aan de tijd dat ik nog glun-derend een noot miste tijdens de zoveelste musicaluitvoering en mijn gedichten over ‘wiederwolkje’ vol spellingsfouten naar de schoolkrant opstuurde.

Ik ben niet de enige die zich afvraagt waar zijn kinderlijke onbevangenheid is ge-bleven. Het ongetemde enthousiasme, dat gepaard gaat met schaamteloosheid, verlie-zen we op den duur bijna allemaal.

Die avond op het podium startte mijn zoektocht. De afgelopen weken sprak ik met vier mensen over ‘fouten’ maken, angs-ten, zelfopgelegde druk en optredens. Als steuntje in de rug voor mezelf en iedereen die dat wel kan gebruiken.

“Het enige dat zeker is, is dat je fouten gaat maken”, vertelt Michael Gustorff, jazzviolist en docent bij Jazz & Pop in Arnhem waar hij ook mental training geeft. “Ik ga dan ook het podium op met die gedachte, zodat ik niet schrik zodra het ook daadwerkelijk ge-beurt.”

Volgens Michael wordt een optreden past echt goed zodra je het niet meer fout-loos wil doen. “Eigenlijk zou je zelfs de wens om het goed te willen doen moeten loslaten en gewoon maar zien wat er ge-beurt. Dit leer je door het zo vaak mogelijk te doen. Er zijn musici die zeggen dat je de eerste twintig cd’s die je maakt, kunt weg-gooien omdat je dan nog te druk bent met het ‘goed’ te doen. Pas daarna wordt het wat meer relaxed. De enige die je in de weg zit ben jijzelf. Speel memory met een klein kind: als volwassene zul je verliezen, omdat je tegelijkertijd met allemaal andere dingen bezig bent, in tegenstelling tot het kind dat alleen maar memory speelt. Zo is het ook met optreden. Pas als je ín het moment gaat zitten en nergens anders aan denkt, kan er iets ontstaan op het podium en komt de es-sentie naar boven.”

“Iemand die foutloos speelt is nog geen musicus”

docent Michael Gustorff is jazz-violist en geeft mental training bij Jazz & Pop

Page 12: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

12

Dat kinderen minder bang zijn om fouten te maken vertelt ook Liesbeth Wiertz, coördi-nator en docente bij de vooropleiding Dans in Venlo. Haar jongste leerlingen zijn pas acht jaar. “Er zijn hier geen kinderen bij met podiumangst. Sommigen krijgen op de mid-delbare school last van faalangst, maar dat is dan voor proefwerken en niet voor onze voorstellingen. De meesten zijn gewoon heel blij als ze mogen optreden.”

En optreden doen ze vaak. De jongsten dansen mee in de Wintervoorstelling en eindvoorstelling. De oudere kinderen dan-sen daarnaast ook regelmatig in verschil-lende stukken op diverse podia. Ze maken eigen werk dat in het theater wordt gepre-senteerd. Ook de leerlingen van Liesbeth voelen weleens druk.

“Vooral bij testlessen en examens, maar dat hoort erbij. Ze wennen eraan. Ze zijn best trots op wat ze kunnen en lijden niet aan minderwaardigheidsgevoelens. We begeleiden de leerlingen dan ook goed. Ze hebben een mentor bij dans en binnen de middelbare school die helpt als het te veel of druk wordt. Ze volgen immers twee oplei-dingen tegelijk.”

“Misschien wil je die angst wel voelen”

Sophie Hulshoff speelt klassiek piano en zit in het derde jaar van de Jong Talent Klas van ArtEZ Conservatorium

Liesbeth Wiertz is coördinator van de vooropleiding Dans in Venlo van ArtEZ Dansacademie

Page 13: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Het is als een taal leren. Op een gegeven moment ga je je eigen fouten horen en spreek je liever even niet meer. Zo komt er ook een dag dat je te veel gaat nadenken en krijg je het gevoel dat er echt iets te ver-liezen valt. Sophie Hulshoff (15 jaar) heeft hier nog niet echt last van. Zij speelt klas-siek piano en zit in het derde jaar van de Jong Talentklas. Wel voelt ze meer druk dan vroeger. “Vooral omdat ik weet dat ik verge-leken word met andere pianisten van mijn leeftijd.”

Sophie speelt niet heel vaak voor pu-bliek. “Ik doe het wel al meer dan eerst en vind het ook steeds leuker worden. Ik ben het meer gaan zien als een kans om mensen wat moois te laten horen, dan iets waar ik bang voor moet zijn. Mijn docent zegt ook altijd dat ik de luisteraars hun eigen mening moet laten hebben over mijn optreden, of ik er zelf nou tevreden over ben of niet. Nu denk ik vooral aan wat ik het publiek wil laten horen en hoe ik dat ga doen. Als ik eenmaal in het stuk zit gaat dat al een stuk makkelijker en vergeet ik het podium een beetje.”

Caitlin van Holland (16 jaar) zingt en zit in het tweede jaar van de externe voorop-leiding Jazz & Pop. Ze kan haar zenuwen redelijk goed onder controle houden. “Dat ik mezelf nu echt moet gaan bewijzen, geeft me vooral een extra boost. Ik vind optreden superleuk. Gewoon lekker muziek maken. Bij ieder optreden dat ik heb, word ik weer wat losser op het podium. Ik wil liever een performance neerzetten die mensen raakt en waar een foute noot tussen zit dan dat ik heel netjes zing maar het gevoelloos wordt. Daar moet ik nog aan werken, want dat vind ik lastig. Ik kan het niet echt hebben als ik een fout maak. Mijn docenten gaan daar veel beter mee om, ze leggen me juist uit hoe het beter of anders kan.”

13

Fail ag

ain.A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

“Ik ben het meer gaan zien als een kans om mensen wat moois te laten horen”

Caitlin van Holland zingt en zit in de externe vooropleiding van Jazz & Pop

Page 14: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

14

“Bij hele goede kunstenaars is het alsof ze aan het eten zijn”, vertelt Michael Gustorff. “Die vanzelfsprekendheid is heel fijn om naar te kijken of luisteren. Iemand die fout-loos speelt, is nog geen musicus, dat is een hele goede foutloosspeler. Hetzelfde geldt voor sprekers of dansers. Als een verhaal heel mooi verteld wordt en het totaalbeeld klopt, zien of horen mensen fouten vaak niet eens.”

Volgens Liesbeth Wiertz is een fout iets dat je maakt in een wiskundesom of een vertaling. “Natuurlijk kun je een danscom-binatie verkeerd uitvoeren, maar dan doe je het net zo lang over tot je hem wel correct uitvoert. Fouten zijn niet zo tast- en meet-baar bij ons. En perfect bestaat gewoon niet, dat zou ook niet interessant zijn.”

Daarnaast benadrukt Gustorff dat we vooral niet moeten vergeten dat we hier zelf voor hebben gekozen. “Kunststudenten zijn zoekende mensen. Zij willen ontdekken en grenzen opzoeken. Ze doen het er bijna om: ze vinden problemen om vervolgens met ze te knoeien. Dat wat niet lukt kan ook prima je beste vriend worden. Je kiest er zelf voor om het podium op te gaan. Misschien wil je die angst wel voelen, want spanning levert je iets op. Vaak hoor ik leerlingen zeggen dat ze moeten, maar stap één is om te rea-liseren dat het mág. Je mág het podium op. Er zijn honderden beroepen zonder.”

Als laatste moeten we af van begrippen als goed en fout. “Een Picasso waar de mond een halve meter lager hangt is toch ook niet fout? Ik hoor niemand zeggen: hé het klopt niet dat de mond niet in het gezicht zit. Wat is dan nog fout?’ lacht Michael Gustorff.

Aankomende zondag mág ik weer het po-dium op. Ik zal alle wijze lessen meenemen en, ditmaal zonder ondersteunend biertje, maar zien wat er ontstaat tussen mij en het publiek. Zondag ga ik terug naar de basis, terug naar de onbevangenheid.

“Bij goedekunstenaars is het alsof zeaan het etenzijn”

Page 15: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

15

Fail b

etter.A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

Vrijheids-manifest

De ontwikkelingen van deze tijd gaan sneller dan wij ons kunnen aanpassen. Steeds meer moeten we kunnen en leren in een systeem van goed en fout. Maar wat als dit systeem niet werkt en wij onze identiteit en creativiteit verliezen? Kunnen we dan nog leren en durven we nog initiatieven te nemen of zijn we altijd bang om fouten te maken?! We beoordelen alles en iedereen en leven in een systeem waar alles voor je bepaald is. Wat mooi en niet mooi is, wat gezond en ongezond is, wat goed en wat fout is.

1.IK WIL de liefde voor het onbeken-de verheerlijken. Het verzinnen van creatieve oplossingen toejuichen, nadat ik al tientallen fouten heb begaan.

2. De maatschappij en ons school-systeem heeft een stilstand van het denken en de creativiteit ver-oorzaakt. IK WIL lof zingen op de vrijheid van handelen en leren. Het maken van vele fouten en dan de vastberaden stap, de gevaarlijke sprong, de oorvijg en de vuistslag die mij meer leert dan een voorge-schreven woord van goed of fout.

3.IK WIL een vraagteken plaatsen bij ons huidige leersysteem. De oorlog hieraan verklaren. Het onderwijs-systeem, dat ons zou moeten helpen te leren, maar dat mooie ideeën doodt, angst zaait om fouten te maken en onze ontwikkeling in de weg staat.

4.IK VERKLAAR dat de pracht van de wereld zich heeft verarmd, wij ons-zelf voorbij zijn gerend en nu terug moeten kijken en leren van de ge-maakte fouten in het verleden.

5.IK WIL meer aandacht voor de kunst en deelname daaraan, want deelname is betrokkenheid en be-trokkenheid is deelnemen aan de omgeving van jezelf! Creativiteit en experiment zijn de weg naar ver-dere ontwikkeling.

6.IK WIL meer aandacht voor de da-gelijkse handelingen en gebeurte-nissen. Voorlezen aan je kind. Een biertje drinken in het café met vrien-den. Een praatje met een willekeu-rig iemand maken om te zien hoe zijn of haar dag eruit heeft gezien.

7.IK WIL dat ontwikkelingen in dienst van de mens en maatschappij staan. Ons helpen het beter, of anders te doen, maar niet de taken uit handen nemen of voorschrijven wat goed of fout is.

8.IK WIL de liefde voor het gevaar be-zingen, de vertrouwdheid van goed en fout vervangen door energie en roekeloosheid. Moed, overmoed en rebellie zullen essentiële elementen van ons leerproces en onze ontwik-keling zijn.

9.Tot nu toe bepaalde iemand anders wat goed of fout was, suste mij in slaap en liet me denken dat ik goed of fout deed, door het mij te laten geloven. IK VERKLAAR dat ik vanaf nu mensen help door ze zelf te laten ontdekken wat goed en wat fout is. Het geven en volgen van richtlijnen.

10.IK VERKLAAR dat de grootsheid van de wereld verrijkt is met een nieuwe schoonheid: die van het onbekende, van het onontdekte.

11.WIJ STAAN op een punt in het le-ven waarop alles kan veranderen. Waarom zouden we ons laten voor-schrijven wat goed of fout is als we de mysterieuze deuren van het on-bekende kunnen openrammen?

Tekst: Yamuna Slager Yamuna Slager, vierdejaars student Docent Beeldende Kunst en Vormgeving schreef in het kader van haar afstuderen in 2014 een manifest voor de vrijheid.

Page 16: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

16

Strip: Dimitri Lak (student Comic Design)

Page 17: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Doorzetten

bijProduct Design

Tekst: Alex van der Hulst

17

No

matter.

ArtE

Z fact nr. 7 —

De

cem

be

r 2013

De studenten bij Product Design worden geregeld met hun neus op de feiten gedrukt. Vanwege fouten in hun product of vanwege het feit dat ze bij de groep horen die de verkeerde opleiding heeft gekozen. “Mijn grootste fout heeft me leren doorzetten.”

Bretels van product designer Steven Visser

Page 18: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

18

Op een gegeven moment kon Anne Vaan-drager precies zien wie het niet zou gaan halen bij Product Design. “Het heeft met discipline en doorzetten te maken. Som-mige mensen komen te vaak met smoesjes of ze komen niet opdagen”, zegt de onlangs afgestudeerde Product Designer. Dat was vierdejaars Carly David ook al opgevallen. “Het is opvallend dat de mensen die heel zelfverzekerd aan de opleiding beginnen en van de daken schreeuwen hoe goed ze zijn, als eerste afvallen”, zegt David. Volgens Vaandrager heeft het met zelfvertrouwen te maken. “Studenten met te veel zelfver-trouwen weten alles al en accepteren geen kritiek. Ze worden in de opleiding met de neus op de feiten gedrukt. Je kunt beter wat kneedbaarder zijn. Dan sta je tenminste open voor kritiek.”

Product Design is een harde opleiding, vin-den de studenten. In de eerste twee jaar werken ze vooral in opdracht. Wanneer er fouten worden gemaakt dan krijgen ze dat te horen, soms heel direct. “Maar het gaat altijd om de producten”, zegt opleidings-coördinator en mentor in het eerste jaar Sander Luske. “Er zijn docenten die uit het werkveld komen en die willen dat er een professioneel product wordt afgeleverd. Soms verwarren studenten kritiek op hun product met persoonlijke kritiek.”

“Er is geregeld een schouw waarbij je werk laat zien aan docenten en de hoofd-docent”, legt de in 2012 afgestudeerde Steven Visser uit. “Dat gaat met veel drama gepaard. Je legt daar je ziel op tafel en soms kom je er gedeprimeerd vandaan als je werk niet goed was. Mijn vriendin is heel perfectionistisch, die had letterlijk buikpijn als er een schouw aan zat te komen.” Ook studiegenoten van Carly David hadden dat. “Ik had klasgenoten die er op zondag als een berg tegenop zagen om naar Arnhem te reizen. De lat wordt heel hoog gelegd en je denkt dat je niks fout mag doen. Je durft niet op je bek te gaan. Je wordt er mentaal wel sterker van, maar aanvankelijk ga je nog met lood in je schoenen en stressvlekken naar school.”

Sander Luske geeft zelf het vak keramiek en zegt die lat in de eerste jaren nog niet zo hoog te leggen. “Het kan en hoeft dan nog niet perfect te zijn. Maar als we in het vierde jaar zitten dan wil ik dat met de studenten wel nastreven. Ze gaan daarna de wereld in en moeten concurreren met mensen die precies weten hoe alles moet.”

Proefjes van de in 2012 afgestudeerde product designer Steven Visser

Page 19: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Kritiek verwerken Vierdejaars Carly David heeft inmiddels een methode gevonden hoe ze de kritiek op haar fouten moet verwerken. “Ik heb in de loop der tijd geleerd de deur van de school achter me dicht te trekken en de spannin-gen ook daar te laten. Dat doe ik door fana-tiek te sporten. Ik doe veel aan handbal, dat is een fysieke sport en daar kan ik mijn frustraties kwijt. Ik krijg mijn hoofd ermee leeg. Soms twijfel ik nog wel of ik zo het beste uit mezelf haal. Ik gebruik niet langer iedere minuut die ik heb aan mijn werk. Ik blijf dichter bij mezelf zo, dan maar een wat lager cijfer. Afstuderen is nu mijn grote uit-daging geworden.”

Crisismoment Veel afgestudeerden hebben een crisis-moment gehad. Dat ze het even niet meer zagen zitten en twijfelden hoe ze verder moesten. “Ik was bang om fouten te ma-ken”, zegt de in 2013 afgestudeerde Floor Nijdeken. “Door die angst ging ik op slot en deed ik niks meer. Eerder had ik planologie gestudeerd en daar had ik dat niet. Alles was toen makkelijker toetsbaar. Kunst gaat om gevoel, om indrukken en meningen. Het zijn je kindjes en als iemand er dan een mening over heeft, is dat heftig. Op het einde van de opleiding had ik eindelijk wat te pakken.” Voor Anne Vaandrager geldt hetzelfde: “In het derde en vierde jaar kon

ik goed met de kritiek omgaan, maar in het begin was dat nog echt niet zo. Je werkt zo hard, je wilt het zo graag en dan is het weer niet goed. Ik kwam daardoor in een nega-tieve spiraal, niets lukte meer. Er werd zelfs gezegd dat ik misschien maar beter van school kon gaan, maar ik heb doorgezet en geleerd waar ik me op moest richten. Meu-bels maken was een ramp voor mij, het ma-ken van schoenen beviel me juist heel goed. Ik was een van de mensen die op stage mocht naar Fred de la Bretonière. Ik kreeg ook een negen voor dat vak, toen wist ik welke kant ik op wilde en dat gaf me rust.”

19

Try ag

ain.A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

“Het zijn je kindjes en als iemand daar een mening over heeft is dat heftig”

Product designer Floor Nijdeken studeerde in 2013 af

Page 20: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

20

Page 21: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

21

FailA

gain.

ArtE

Z fact nr. 7 —

De

cem

be

r 2013

Schetsers en experimenteerders Ze zijn onder te verdelen in de schetsers en de experimenteerders. Steven Visser be-hoort tot de laatste groep. Voor hem is het proces naar het product heel belangrijk. En daar mag een hoop fout gaan, graag zelfs. “Ik heb bretels ontworpen. Ik had een hele tafel vol met proefjes. Een fractie daarvan gebruik ik. Zo leer ik wat wel en niet kan. Ik gooi niks weg en wat ik eerder heb gemaakt en ‘fout’ was, komt weer terug in nieuwe ontwerpen. Materiaal reageert soms raar, door van alles te maken, kan ik dingen uit-sluiten. Niet alles werkt, ik wil dat concreet inzichtelijk maken. Verandering is vooruit-gang, na een fout ga je verder vooruit. En dat wil ik het publiek ook graag laten zien. In de opleiding maak je fouten, op het per-soonlijke vlak en in je werk. Zo leer je jezelf kennen.” Ook Anne Vaandrager probeert van alles uit voordat ze aan het eindproduct begint. “Ik ben van het experimenteren, kij-ken wat er gebeurt. Het in de fik steken, ko-ken, verwarmen en insnijden. Materiaal rea-geert ergens op, dat wil ik uitvinden. Niet te veel nadenken maar werken en spelen. Zo had ik eens leer ingesneden met een ruit-vorm, dat had ik van onder verhit en daarna ging het bol staan. Er ontstond een soort schubstructuur. Ook mijn eindexamenwerk is door experiment ontstaan, maar ik wil niet verklappen hoe.”

Steven Visser werkt samen met zijn vrien-din, die precies anders werkt. “Zij ontwerpt op papier. Daar komt iets uit en dat maakt ze. Uiteindelijk duurt dat net zo lang.”

“Ik ben van het experimenteren, het in de fik steken, koken, verwarmen en insnijden”

Werk van vierdejaars student Product Design Carly David

Page 22: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

22

Frustratie De perfectionisten hebben het lastig als ze de fouten op elkaar stapelen. “Ik kan soms niet accepteren dat ik fouten maak, dat kan mijn hele dag verzieken”, zegt Anne Vaan-drager. “Dan kan ik het beter laten liggen en de volgende dag verder gaan. Anders blijf je er zo in hangen.” Floor Nijdeken merkte dat toen hij een breiminor volgde. “Ik raak snel gefrustreerd als ik fouten maak. Dat breien heb je niet gelijk onder de knie en daar kan ik dan niet tegen. Gelukkig was er een breimachine, een uitkomst. Die loste alles op, waarom zou je moeilijk doen als het ook makkelijk kan?”

Keramiek was de achilleshiel van Steven Visser. “Ik maak graag snelle proef-jes. Voordat je bij keramiek een proefje af hebt, ben je al een week verder. Je moet ook nog eens een ontwerp maken, wat ik liever niet doe. De kans dat je per ongeluk iets tegenkomt in het werk is veel kleiner.”

Volgens keramiekdocent Sander Luske maken studenten vaak de fout om verkeerd te plannen in zijn vak. “Je moet een mal maken, die moet drogen en daarna volgen er nog heel veel stappen in het proces die je niet kunt versnellen. Je bent van het materiaal afhankelijk en het proces. Als je een stoel moet maken, kun je nog eens een nacht doorwerken. Bij keramiek kun je verloren tijd niet inhalen. Studenten die de fout in gaan, leren hoe belangrijk een goede planning is. In de eerste twee jaar wanneer studenten vooral opdrachten doen, grijpen we vaak snel in als iets fout dreigt te gaan. Het is schoolser. In het derde en vierde jaar stellen we ons meer als begeleiders van het proces op.”

Alle studenten hebben een voorbeeld van een moment dat ze grandioos de fout in gingen. Docent Sander Luske zocht dat mo-ment bewust op in zijn studietijd. “Ik had een docent en die vond porselein niks voor studenten. Dat kon je pas leren als je ver in het vak zat. Het moest voor hem helemaal perfect zijn. Toen hij op vakantie was, heb ik me op porselein gestort, en juist de imper-fectie omarmd. Ik heb het disposable china genoemd, wegwerpporselein. Ik vond het belachelijk om altijd maar de perfectie na te streven.”

Ramp Carly David kijkt nog tandenknarsend terug op de eerstejaars-opdracht om een stoel te maken. “Ik ben a-technisch, het ging hele-maal fout, ik wist niet wat ik moest doen en maakte het mezelf veel te moeilijk. Ik heb gehuild en ruzie gemaakt en het eindresul-taat was helemaal niks. Het was een ont-zettend lelijk ding en na afloop heb ik hem ritueel verbrand. Ik wist toen precies wat ik niet wilde.”

Diverse schoenen van product designer Anne Vaandrager

Page 23: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

23

Failb

etter.A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

Voor Steven Visser was een lamp zijn meest leerzame ramp. “We moesten een keer een lamp maken. Ik wilde het in de vorm van een soort slang doen. Ik had dat in de vormen-taal van de jaren tachtig gegoten en ook materialen uit die tijd gebruikt. Het was geïnspireerd op het zwarte vierkant van Malevich. Nachtenlang heb ik wakker gele-gen en nagedacht hoe ik het precies moest maken. Waar ben je nou mee bezig, werd er gezegd toen ik het de docenten liet zien. Het was de hardste confrontatie die ik in de opleiding heb gehad, ze vonden het hele-maal niks. Het was veel te retro. Als ik het van hout was gemaakt, was er waarschijn-lijk heel anders gereageerd. Maar het is goed dat ze me dat zo hebben laten erva-ren. En ik heb er veel van geleerd, niet al-leen wat ik dus niet moet doen, maar tijdens het productieproces heb ik leren werken met een draaibalk en CNC frezen. Het heeft me ook leren doorzetten, want dat was er voor nodig om die lamp te maken. Het zat in mijn poriën. Fouten maken heeft dus altijd zin.”

www.steven-visser.nlwww.annevaandrager.nlwww.floornijdeken.nlwww.carlydavid.nl

Schoenontwerp van student Product Design Carly David

Mislukte 3D-print van product designer Anne Vaandrager

Page 24: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Gunter Gruben(Fine Art)

Mislukte laklaag geeft nieuwe dimensie aan foto’s

“Ik vond een afbeelding van het huis waar mijn vader en ik beiden zijn geboren en dat door mijn opa is ge-bouwd. Deze foto wilde ik uit de serie extraheren en een autonoom en zelfstan-dig karakter geven door het tot een object te maken en te ‘verzegelen’ met een beschermende laklaag. De laklaag ging echter een che-mische reactie aan met de printerinkt waardoor de vol-

gende beelden ontstonden. Aanvankelijk wilde ik ze als ‘mislukt’ weggooien, maar naarmate ik er langer naar keek vond ik dat het auto-nome karakter van de ver-schillende beelden eigenlijk sterker was dan de originele foto. Er was een laag aan toegevoegd die iets kon suggereren of onthullen over de psychische beteke-nis van de afbeelding en die in het origineel nog niet

aanwezig was. De beelden werden door het mislukte experiment autonomer dan ik kon hopen.”

24

Page 25: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Hanna Jansen(Fine Art)

Krassen op het negatief

“Dit is een foto uit mijn tweede jaar waar ik niet zui-nig genoeg met mijn nega-tieven ben omgegaan.

De witte lijnen in de foto wa-ren dus niet gepland, maar uiteindelijk bleken zij het beeld aan te vullen.”

25

No

Matter

ArtE

Z fact nr. 7 —

De

cem

be

r 2013

Page 26: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Falen en opstaan

Co-productieDe redactie van ArtEZ fact was op zoek naar een samenwerking van een comic designer en schrijver. Student Comic Design Karin Blaauwijkel en student Creative Writing Dore van Montfoort gingen de uitdaging aan: een interview in stripvorm. Het werd het verhaal van student Muziektherapie Jolien van Sas.

Page 27: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

27

Tryag

ain.A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

Falen en opstaan

Als een voorstelling

uit je vingers glipt

Tekst: Manon Berendse Lisette van Maanen maakte met haar gezelschap Geen Front een voorstelling die geweldig de mist in ging op de Uit Boulevard in Arnhem. Ze moesten de voorstelling afbreken, maar de kersverse docent theater kijkt er zonder spijt op terug. “Ik zoek expliciet naar mislukkingen als ik een voorstelling maak.”

Wilbert Slagboom, Niek Dekker en Lisette van Maanen vormen samen Geen Front

Page 28: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Over falen en fouten maken is Lisette van Maanen, kersvers docent theater, resoluut. “Hoort erbij, leren we van. Met ons gezelschap Geen Front hebben we mee mogen maken hoe het voelt om de aandacht van het publiek weg te voelen glippen, tot er geen houden meer aan was. We speelden onze voorstelling ‘NEE’ op de Uit Boulevard in de grote zaal van Musis Sacrum in Arnhem. Dat was een handicap op voorhand: het is een intieme voorstelling waarin we absoluut uit zijn op interactie met het publiek. Toch gingen we de uitdaging aan, want er kon een podium middenin de zaal worden gebouwd. En we zouden spelen met gesloten deuren, zodat we een spanningsboog konden opbouwen. Maar het liep anders. Middenin de voorstelling gingen die deuren naar de foyer toch open en kregen we flink wat ruis kado: schreeuwerige voetbalreclames op groot scherm en drommen joelende mensen die al binnen kwamen voor de volgende act.

Natuurlijk hebben we geprobeerd zo veel mogelijk te verwerken in ons spel. We hebben als gekken gewerkt om alles wat er gebeurde op te nemen in onze teksten. In principe gaat ‘NEE’ daar ook over: verwarring zaaien over wat echt en onecht is. Wat staat vast en wat niet? Er bestaat een script, maar we zijn alert op alles wat er in de zaal gebeurt en laten ook veel toe; het mag een beetje uit de bocht vliegen. Laatkomers? Dan gaan onze vlaggetjes omhoog: ‘Nee tegen te laat komen!’. Zit er iemand stilletjes te spelen met zijn smartphone of in zijn neus te peuteren? ‘Nee!’ Dan voel je je bekeken hoor. Het leukste is natuurlijk als het lukt om de mensen in de zaal aan te steken; ook zij hebben vlaggetjes. Zodra ze die gaan inzetten, wordt het echt spannend. In de voorstelling draag ik bijvoorbeeld een blouse met panterprint en daar wordt regelmatig op gereageerd. We zijn dus wel wat gewend als het op improviseren aankomt.

28

Lisette van Maanen, in 2013 afgestudeerd aan de opleiding Docent Theater

“Je voelt je toch kwetsbaar, als je dat op het podium beslist”

Page 29: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Maar het Uit Boulevard-publiek was echt te los zand. Op dit festival zijn mensen zo gewend om in en uit te kunnen lopen én het programma liep achter op schema - daar viel niet tegenop te spelen. Uiteindelijk hebben we de voorstelling afgebroken. Niet fijn, je voelt je toch kwetsbaar als je dat op het podium beslist. Maar we vonden het ook wel weer dapper. Het hoort bij het durven nemen van risico’s en die nemen we nu eenmaal graag. We verzonnen altijd al rampscenario’s: spelen voor minder dan een handjevol mensen, voor iemand die doof is, voor iemand die eigenlijk voor een andere voorstelling kwam of de pech heeft onder een lekkend tentdak te zitten. Wat doe je dan? Dankzij dit voorval hebben we kunnen ervaren dat we echt blind kunnen terugvallen op elkaar.

Dit soort inzichten heb ik natuurlijk ook gehad tijdens mijn opleiding, dat is eigenlijk één grote kettingreactie van falen en weer opstaan. Voorbeeld? Ook al zeggen docenten in theatermaken je regelmatig dat je moet blijven kijken naar wat er op de vloer gebeurt tijdens repetities, toch zie je dat niet altijd. ‘Ja ja, weet ik’, dacht ik dan, maar ondertussen hield ik vast aan mijn vooropgezette regieplan. En zag ik dus helemaal niet wat er voor mijn neus gebeurde. Met lesgeven is het niet anders. Soms weet je zelfs van tevoren dat iets niet gaat werken en moet je er toch doorheen om uit te vinden hoe het een volgende keer anders kan.

Toch houd ik wel van dit soort imperfecties. Ik kan de schoonheid inzien van iets wat anderen mislukt zouden noemen, zoals Diane Arbus dat ook verbeeldt in haar foto’s. Dat boeit en inspireert me. Ik zoek daar ook expliciet naar als ik een voorstelling maak. Het directe contact met het publiek en de spelers is mijn sleutel. Dat was trouwens mooi: na afloop van die niet uitgespeelde voorstelling kregen we ter plekke én via Facebook veel reacties van onbekenden – hé, het werkte dus zelfs onder die pittige omstandigheden. Dus een volgende editie Uit Boulevard met Geen Front? Ja hoor!”

Lisette van Maanen studeerde afgelopen zomer af als docent theater. Samen met Niek Dekker en Wilbert Slagboom vormt ze theatergroep Geen Front. Hun honger naar de wereld vertalen ze in een open speelstijl met ruimte voor improvisatie en interactie met het publiek. Met hun voorstelling NEE wonnen ze de tweede prijs in de categorie ‘Nieuw Talent’ op het Enschede Fringe Festival.

www.geenfront.nl

29

Fail ag

ain. A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

Page 30: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

30

Twaalf Ambachten,

Dertien Ongelukken

Tekst: Robert van Laar

Page 31: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Wat gaat er om in het hoofd van iemand die moeite heeft met afronding? Robert van Laar is tweedejaars Creative Writing bij ArtEZ. Hij maakte Project Aarde; een mini-serie bestaande uit vier afleve-ringen van 50 minuten, die niemand ooit heeft gezien. Acteurs improviseerden een verhaal zonder script. Por-tret van een klassiek geval twaalf ambachten dertien ongelukken, geschreven door de geportretteerde zelf.

“We moeten terug naar de baker-mat. Ik werd gepest. Mijn broer is acht jaar ouder, ik keek tegen hem op. Hij deed me een blinddoek om. Ik helemaal blij dat hij met me wilde spelen. Ik moest raden welk voorwerp hij gaf en dan gaf hij me een cactus. Het regende bloed in Soesterberg.

Ik stond in een zandbak met mijn schep en dan kwam een jon-gen met een emmer water op me af die me uitdaagde de emmer om zijn as te laten draaien, zonder het water over me heen te krijgen. Ik kreeg al het water over me heen. Ik begon me te interesseren voor dood en verderf.”

Robert begon veel film te kijken“Rambo, Rocky. Zo kon ik ten-

minste een glimp opvangen van gezond sociaal gedrag.”

Op de basisschool ontdekte Robert tijdens acteerles dat, als hij een rol speelde, er wel om hem werd gelachen. “Het ging vanzelf.” Onderzoek leert dat hij de avond van zijn eerste optreden zo zenuw-achtig is geweest dat hij de rok van Sneeuwwitje nat heeft gezeken. (Niemand had het gezien; de rok was geel, RvL.) “Het ging vanzelf. Ook ik maakte fouten, vergat wat tekst. Maar de mensen droegen mij op handen.”

Zijn ex Niwi Nabubi, vertelt dat ze nog pissig is op Robert. Hij wilde het uitmaken en heeft de relatie pas twee jaar later, tijdens de pauze van Scary Movie, verbro-ken. “Je moet acuut handelen om onnodig bloedvergieten te voor-komen”, aldus Robert. Verder wil hij zich niet uitlaten over eventueel onhandig sociaal opereren van zijn kant.

Hij rondt de middelbare school af en studeert theaterwetenschap-pen. “Een flop. Je slaapt met drie-honderd man in een collegezaal en laat je de les lezen door koning pils.”

Hij komt in het Amersfoortse makerscircuit terecht en legt de bouwstenen voor theatergroep De Warme Winkel.

Robert stort zich daarna vol-ledig op film. “Het filmwezen heeft mooie rondingen.” Hij ontmoet dolende zielen. “Tuinkabouters, mannen met ooglappen, dat volk.” En hij richt een eigen filmstichting op: Chubby producties. “Weet je waar die naam vandaan komt? Een vriend van mij, David Baronian, zoende met een dik meisje. Toen hij ‘s ochtends wakker werd, vroeg hij aan mij; ‘heb ik met Chubby gezoend?’ Leuk, hè?”

Chubby producties is inmid-dels opgeheven.

Robert zoekt naar de grens tussen theater en film. “Door te improviseren voor de camera ver-tel je samen een verhaal.” Of nou ja, samen. Robert wist eigenlijk helemaal niet wat hij wilde vertel-len. “Je biedt acteurs de mogelijk-heid het optimale uit zichzelf te halen.” Acteurs stonden acht uur per dag in hun rol voor de camera. Zonder script. Robert gaf ze aan-wijzingen over hun verleden en liet de acteurs ontwikkeling en ontmoetingen improviseren op de set. “Gaaf, toch? Dat heb ik vijf weken gedaan met dertig acteurs.” Daarna heeft hij twee jaar gemon-teerd. “Het werd een grote chaos. Verhaallijnen raakten verstrikt.” Robert heeft een première gege-ven en niemand begreep er iets van. Niemand heeft het daarna nog gezien. “Nee, maar ik heb wel een dvd-box uitgebracht.” Hij heeft er een kist vol van liggen. Hij heeft ze niemand toegestuurd. “Toch vond ik het razend interessant. De serie laat mensen zien die omgaan met de meest barre situaties.”

Robert van Laar heeft zich in 2012 aangemeld bij Creative Writing en is aangenomen. Hij leert nu hoe hij ver-halen kan vertellen.

31

Fail b

etter.A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

Page 32: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Iris Zendman(Fine Art)

Mislukte foto

“In deze serie heb ik heel sterk gezocht naar een bepaald gevoel dat ik zelf wou ervaren en wil overbrengen op de kijker. Bij de mislukte foto is dit er niet of niet helemaal zoals ik het wil.”

32

Gelukt

Mislukt

Page 33: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Nancy de Graaf(Fine Art)

“Zie hier een werk dat ik maakte, verpestte en herstelde.”

33

No

matter

ArtE

Z fact nr. 7 —

De

cem

be

r 2013

De fout

Hersteld, detail

Hersteld

Page 34: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

34

Tekst: Anton de Wit

"Ik floreer als alle deuren

voor mijn neus

worden dicht-

geslagen"

Met een ‘pop-up perfor-mance’ in foyers en kroegen studeerde Wille-mijn Haasken dit jaar af aan de Toneelschool. “Ik heb gejankt, slapeloze nachten gehad, met dingen willen gooien. Maar gek genoeg heb ik toch de hele tijd het vertrouwen gehad dat het me wel zou lukken.”

Page 35: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

35

Willemijn Haasken: “Een mislukking? Ik denk er achteraf niet zo over, ik zie het juist als een groot succes. Ik ben enorm trots op mezelf, had het niet beter kunnen doen. Nu kan ik er ook met een zekere luchtigheid over praten, want ik heb er zo veel van geleerd en had de ervaring niet willen missen.

Maar inderdaad, afstuderen aan de Toneelschool is niet zonder slag of stoot gegaan. Ik moest verplicht stage lopen om te kunnen afstuderen, wat ik een weinig realistische eis vond in het huidige culturele klimaat. De stageplaatsen liggen niet voor het oprapen, maandenlang heb ik vergeefs audities gedaan. Ik probeerde toen zelf een voorstelling op poten te zetten, maar dat mislukte totaal. Ik was te onervaren, heb te weinig hulp gekregen en misschien ook te weinig hulp gevraagd. Ik heb toen een pittig gesprek gehad op de opleiding. De begeleider zei: zo kun je niet afstuderen, je móet een stageplaats vinden. Ik was daar vreselijk pissig over; we volgen een creatieve opleiding, voortdurend worden we aangemoedigd om zelf je leerweg te maken. Maar als puntje bij paaltje komt is een stage bij een gevestigd gezelschap een absolute eis.

Hit & RunAls ik toch een solovoorstelling zou maken, moest ik die zeker tien tot vijftien keer opvoeren om het als stage te laten tellen. Het werd me afgeraden, en ik zag het zelf eigenlijk ook niet zitten; zo’n solovoorstelling vond ik erg eng, ik had geen geld, geen ruimte, niks. Bovendien begon de tijd te dringen: ik had nog maar een maand de tijd, wilde ik dit collegejaar afstuderen.

Toch paste het ook in het ideaalbeeld waarmee ik aan de voorstelling was begonnen. Mijn ideaal was om af te studeren als kunstenares, niet als uitvoerend actrice. Ik wilde eigenlijk altijd al het land intrekken met een voorstelling in de koffer. Dat is precies wat ik uiteindelijk ben gaan maken. Alles wat ik nodig heb voor de voorstelling past in één tas, ik heb niet eens een technicus nodig. Dat maakte het ook makkelijker om die tien, vijftien plekken te vinden om het uit te voeren. Ik heb mijn stuk uiteindelijk uitgevoerd in theaters, maar ook in foyers en kroegen. Ik heb dus ondanks alles doorgezet en een ‘pop-up performance’ gemaakt, getiteld ‘Hit & Run’.

Tryag

ain.A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

“Ja, ik heb gejankt, slapeloze nachten gehad en met dingen willen gooien”

Page 36: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

36

“Mijn ideaal was om af te studeren als kunstenares”

De druk was enorm, de kans van slagen klein. En ja, ik heb gejankt, slapeloze nachten gehad, met dingen willen gooien. Dat hoort er bij. Maar gek genoeg – ik weet niet of het naïviteit is of moed – heb ik toch de hele tijd het vertrouwen gehad dat het me wel zou lukken. Door deze ervaring heb ik een zekere rust over me gekregen. Gelatenheid. Ik ben niet meer bang voor hoe mijn loopbaan zich nu gaat ontwikkelen, ik zie het wel. Ik heb veel over mezelf geleerd. Ik dacht altijd dat ik het beste functioneerde in een vertrouwde omgeving. Nu weet ik dat ik dan oké functioneer, maar dat ik juist floreer als alle deuren voor mijn neus worden dichtgeslagen. Als ik wel een normale stageplaats had gevonden, was ik vast ook afgestudeerd. Maar nu kijk ik er met een veel grotere tevredenheid op terug. Nu durf ik mezelf ook als kunstenares te zien.

Eerst was ik als een kind dat een tekening inkleurde, netjes binnen de lijntjes en met zoveel mogelijk kleurtjes, zodat ik het aan iedereen kon laten zien en complimentjes zou krijgen. Nu heb ik de tekening met maar één potlood gemaakt, ik heb als een bezetene gekrast. Wat mensen ervan vinden interesseert me niet meer. Maar ik ben er zo trots op dat ik het iedereen wel door de strot zou willen duwen.”

Page 37: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

37

Fail ag

ain.A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

Page 38: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

Een doodgewoon festival over de kracht van dagelijkse dingen

Op 14 februari organiseert het studium generale van ArtEZ een eendaags festi-val op diverse locaties in Arnhem met workshops, lezingen en een performa-tive dinner. Ervaar verschil-lende perspectieven op het dagelijks leven. Kijk hoe dagelijkse voorwerpen met hun vorm, geur en smaak, troost bieden. Ervaar hoe een handeling als koken of het schoonmaken van je huis, onderwerp wordt van een performance. Hoe je doodgewone dingen kunt oplichten uit de vergetelheid van de dagelijkse sleur.

Met o.a. Spinvis & Hanco Kolk, Jakop Ahlbom, Micha Wertheim, Julia Mandle, Henk Wildschut, Boogaerdt/Van der Schoot, Coen Simon, Rory Pilgrim, Ben Highmore, Jan Drost, Tenkei Coppens Roshi, Mor Shani, Lotte van den Berg, Laurens ten Kate, Elfie Tromp, Kerry Andrew, Peter de Cupere, Ellen Deckwitz, Marijke Annema, Raw Color, Anya Janssen, Ned McGowan, Thijs Hannaart, Kate MacIntosch, Joanna van der Zanden.

Passepartout 25 euro, studenten en medewerkers van ArtEZ gratis. Programma op www.artez.nl/studiumge-nerale (reserveren vanaf 20 januari)

www.studiumgeneraleblog.artez.nl

Bekijk het eindexamenwerk van ruim 70 afgestudeerden in het online magazine ArtEZ finals 2013. Het e-magazine biedt een impressie van het eindexamenwerk van de lichting 2013 van alle disciplines van ArtEZ. Met foto’s, interviews, filmpjes en onderzoeken. Het maga-zine werkt ook op tablet en smartphone.

www.finals2013magazine.artez.nl

Voor jonge starters uit de regio Gelderland die actief bezig zijn met een beoogde innovatie in de Creatieve Industrie is er de website ArtEZ & Innovatie van het Art Business Centre van ArtEZ. Met deze site brengt het Art Business Centre het project Gelderland Valoriseert onder de aandacht. Het project biedt starters in de creatieve industrie met een innovatief idee ondersteuning. Op innovatie.artez.nl lezen starters hoe zij in aanmerking komen voor een financiering, hoe partners te vinden in het bedrijfsleven en hoe om te gaan met bijvoorbeeld eigendomsbescherming. De site is ook het podium voor vier innovatieve ontwerpers (alumni) van de opleiding product design. Zij houden een blog bij over hun ervaringen als startende ondernemers.

www.innovatie.artez.nl

Wearable solarcoat van alumnus Pauline van Dongen

Just Another Day

Onlinemagazine

Innovatie-onder-steuning

38

www.finals2013m

agazine.artez.nl

Page 39: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

39

Fail b

etter.A

rtEZ

fact nr. 7 — D

ece

mb

er 2013

Julianne Menke(Fine Art)

Mislukgeluk

Page 40: ArtEZ fact no 7 Ever tried Ever Failed

FailB

etter.

No

matter.

Try ag

ain. Fail

again.

Fail b

etter.

Ever tried

. Ever

Failed.