ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen...

24
ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDEN HENRY VAN DE VELDE 1863 1957 HUIB HOSTE 1881 1957 RAPHAEL VERWILGHEN 1885 1963 gids_enkelzijdig.indd 1 30/09/2009 12:34:18

Transcript of ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen...

Page 1: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHENRY VAN DE VELDE 1863 1957 HUIB HOSTE 1881 1957 RAPHAEL VERWILGHEN 1885 1963

gids_enkelzijdig.indd 1 30/09/2009 12:34:18

Page 2: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

gids_enkelzijdig.indd 2 30/09/2009 12:34:18

Page 3: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 3

1 1926HENRYVANDEVELDESTERUGKEERNAARBELGIE

Rond 1900 is Henry van de Velde een sleutelfiguur in de ontwikkeling van de eigentijdse, Europese architectuur. Van 1900 tot 1917 werkt hij eerst in Berlijn en dan in Weimar, waar hij als stichter en directeur van de Kunstge-werbeschule – de voorloper van het naoorlogse Bauhaus – een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van de Duitse architectuur en kunstnijverheid. Een kwarteeuw afwezigheid en vooral het lange verblijf in Duitsland maken een onmiddellijke terugkeer naar België na de Eerste Wereldoorlog onmogelijk. Hij gaat voor het eerst in ballingschap in Zwitserland. Vanaf 1920 werkt Van de Velde als persoonlijk architect van het echtpaar Kröller-Müller in Neder-land. De jonge Belgische avant-garde – Huib Hoste, Victor Bourgeois, Louis van der Swaelmen, Raphaël Verwilghen … - doet er echter alles aan om Henry van de Velde terug naar België te krijgen. In 1925 wordt hij benoemd tot professor aan de Rijksuniversiteit Gent, in 1926 wordt hij – op voorstel van minister Camille Huysmans - aangesteld als directeur van het Institut Supérieur des Arts Décoratifs La Cambre / Hoger Instituut voor Sierkunsten Ter Kameren in Brussel.

001Henry van de Velde voor de Kunstgewerbeschule in Weimar (Duitsland)(datum en auteur van foto onbekend)[Archief Huib Hoste, Universiteitsarchief K.U.Leuven]

002Aankondiging van een lezing van Henry van de Velde in Brussel op 24 janu-ari 1924, georganiseerd door La Lanterne Sourde, Vrije Universiteit Brussel[Archief Huib Hoste, Universiteitsarchief K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 3 30/09/2009 12:34:19

Page 4: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 4

003Redevoering van Louis van der Swaelmen tijdens een banket in Brussel op 25 januari 1924, ingericht door de Société des Urbanistes Belges, 7 Arts en l’Equerre, ter ere van Van de Velde[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

004Raphaël Verwilghen, “Henry van de Velde en het kunstonderwijs te Weimar (1902-1914)”[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

005Huib Hoste, “Henry van de Velde onder de jongeren” (1923) (voordracht naar aanleiding van de zestigste verjaardag van Henry van de Velde)[Archief Huib Hoste, Universiteitsarchief K.U.Leuven]

006Brief van Henry van de Velde aan Huib Hoste, Wassenaar, 4 februari 1924[Archief Huib Hoste, Universiteitsarchief K.U.Leuven]

007Brief van Henry van de Velde aan Huib Hoste, Wassenaar, 22 augustus 1924[Archief Huib Hoste, Universiteitsarchief K.U.Leuven]

008Henry van de Velde in Nederland (datum en auteur foto’s onbekend / met opdracht van Henry van de Velde aan Huib Hoste, februari 1926) [Archief Huib Hoste, Universiteitsarchief K.U.Leuven]

< A l’architecte Huib Hoste en témoignage de cordiale confraternité … >

gids_enkelzijdig.indd 4 30/09/2009 12:34:19

Page 5: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 5

009Henry van de Velde, Les formules de la beauté architectonique moderne, Weimar, 1916 [« Imprimé sur presse à main privé, au cours des années de guerre 1916 et 1917 à Weimar. Tiré à trois cent exemplaires numérotés. Cet exemplaire porte le no° … »] [Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

010Henry van de Velde, Formules d’une esthétique moderne, l’Equerre, Brussel, 1923 (met inleiding van Victor Bourgeois)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

011Henry van de Velde, Formules van een moderne esthetiek, De Sikkel, Ant-werpen, 1928 [« Uit het Fransch vertaald en ingeleid door Frank van den Wijngaert »]

[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 5 30/09/2009 12:34:19

Page 6: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 6

2 1926-1940HENRYVANDEVELDESTWEEDEBELGISCHEPERIODE

Vanaf 1926 doceert Henry van de Velde aan de Gentse universiteit en leidt hij het ISAD La Cambre in Brussel, tot in 1936. En hij bouwt ... onder andere zijn (derde) eigen woning. Vanaf 1935 heeft hij als “esthetisch raad-gever” van het Office du Redressement Économique - een initiatief van Mi-nister van Arbeid Hendrik De Man - een grote invloed op belangrijke archi-tectuurprojecten van de overheid. In samenwerking met jongere architecten ontwerpt hij de Belgische paviljoenen voor de wereldtentoonstellingen in Parijs (1937, met Raphaël Verwilghen en Jean-Jules Eggericx) en New York (1939, met Léon Stynen en Victor Bourgeois). Henry van de Velde blijft het gezicht van de Moderne Architectuur in België.

012Album met werffoto’s van Henry van de Velde’s eigen woning Het Nieuwe Huis / La Nouvelle Maison (1927-1928) in Tervuren (datum en auteur foto’s onbekend / Raphaël Verwilghen?) [Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

013Henry van de Velde, Het Nieuwe Huis / La Nouvelle Maison (1927-1928) in Tervuren (afdrukken van diapositieven Raphaël Verwilghen, 1933)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

014Album met foto’s in het Hoger Instituut voor Sierkunsten / Ter Kameren en van een studiereis naar Nederland (datum en auteur foto’s onbekend / Raphaël Verwilghen?)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 6 30/09/2009 12:34:19

Page 7: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 7

015Brief van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, Tervuren, 1 januari 1932[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

< … L’ ISAD sera (…) la dernière oeuvre que je pourrai encore réaliser. J’y consacre, sans compter, mes forces et mes dernières années. Je suis profondément reconnaissant à ceux, qui comme Vous, m’aident à la réalisation et qui, comme Vous, partagent la passion que j’éprouve pour Elle … >

016Henry van de Velde / Jean-Jules Eggericx / Raphaël Verwilghen, Belgisch Paviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

017Henry van de Velde (links) op werfbezoek in het Belgisch Paviljoen op de Wereldtentoonstelling in Parijs (datum en auteur foto onbekend)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

018Prentbriefkaarten van het Belgisch Paviljoen op de Wereldtentoonstelling in Parijs, 1937[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

019Brief van Raphaël Verwilghen aan Jean-Jules Eggericx, Tervuren, 27 januari 1960 (in verband met de rol van Eggericx bij het oorspronkelijke ontwerp van het Belgisch Paviljoen op de Wereldtentoonstelling in Parijs, 1937)< … c’était vous qui aviez pris la part la plus grande à l’élaboration des plans du Pavillion, mais ceux-ci avaient subi ensuite l’influence de van de Velde … >[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 7 30/09/2009 12:34:19

Page 8: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 8

020Henry van de Velde (foto Willy Kessels / datum foto onbekend / met op-dracht van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, maart 1934)< Aan Prof. R. Verwilghen, als blijk van hartelijken dank voor de waardeerde medewerking aan het ‘v.d.V’ n° van ‘Kunst’ maart 1934 … > [Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

021Le Corbusier, La ville radieuse, Parijs, (met opdracht van Le Corbusier aan Henry van de Velde, september 1935)[Universiteitsbibliotheek K.U.Leuven]

< à Henry van de Velde pionnier avec mon amitié … >

022Hommage au maître-architecte Henry van de Velde à l’occasion de son soixante-dixième anniversaire (speciale editie van het tijdschrift La Cité, XI, 1933, nr. 5-6, april-mei)[« De ce numéro spécial il a été tiré cent exemplaires de luxe sur papier art Standard,

numérotés de 1 à 100. Le présent exemplaire porte le n° 66 »]

[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

023Henry van de Velde, La voie sacrée, s.l., (1933) (met opdracht van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen) [Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

< En témoignage de sentiments de profonde gratitude pour le parfait objet-gage et collaboration affectueuse … >

024Maurice Casteels, Henry van de Velde, Editions des Cahiers de Belgique, Brussel, 1932 (met opdracht van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilg-hen, augustus 1932)

gids_enkelzijdig.indd 8 30/09/2009 12:34:19

Page 9: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 9

[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

< … (à) mon excellent collaborateur à l’ ISAD … >

025Gedenkboek Henry van de Velde (speciale uitgave van het maandblad Kunst), Gent, 1933[« Er werden van dit Gedenkboek (…) 105 genummerde exemplaren gedrukt, op

Japaansch papier voor de teksten en de lijnklichees, en couché-papier voor de af-

beeldingen. De vijf eerste nummers werden den Jubilaris in prachtband aangeboden,

de overige zijn bestemd voor de inschrijvers / 6 »]

[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

026Henry van de Velde, Les fondements du style moderne, Brussel, 1933[« Cette plaquette a été composée en caractères Futura et imprimée sur les pres-

ses de l’ISAD. Le Tirage comprend un exemplaire unique sur papier Japon Impérial

Mitsumata et cinquante exemplaires sur papier à la main Vidalon. La présentation

typographique est due à Hélène Denis-Bohy. L’exemplaire unique porte la marque

du Scarabée d’or. Les exemplaires Vidalon sont numérotés de 1 à 50. Cet exemplaire

porte le n°13 »]

[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 9 30/09/2009 12:34:19

Page 10: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 10

3 1940-1942HENRYVANDEVELDEENDETWEEDEWERELDOORLOG

In 1935 krijgt Henry van de Velde zijn laatste gerealiseerde opdracht in Bel-gië: de Technische School in Leuven, die pas in 1942, in volle oorlogstijd wordt voltooid, net zoals het in 1933 opgestarte project van de Universi-teitsbibliotheek in Gent. Vanaf 1940 zet Van de Velde zijn vooroorlogse taak als “esthetisch raadgever” verder, nu onder Duits bestuur, binnen het Commissariaat-Generaal voor ’s Lands Wederopbouw. Hij ontmoet er op-nieuw Raphaël Verwilghen, als directeur van de tweede algemene directie van Architectuur en Stedenbouw (Dienst B, Wederopbouw). Henry van de Velde neemt er ontslag in 1942.

027Nota van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, 12 november 1940 (in verband met de aanstelling van een “artistiek raadgever” in iedere pro-vincie)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

<Pour ma part, je vois à quels ennuis cela nous expose, dont celui d’être d’un avis différent avec ces conseillers de seconde zone me paraît suffisamment grave pour écarter cette idée>

028Nota van Raphaël Verwilghen aan Henry van de Velde, 6 maart 1941, met antwoord van Henry van de Velde, 7 maart 1941 (in verband met de vraag naar medewerking van architecten Jean De Ligne [1890-1985] en Charles Van Nueten [1899-1989], beiden verbonden aan Ter Kameren, op dat ogen-blik geleid door Herman Teirlinck [1879-1967]) [Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

< … Si cela peut aider, j’irai en parler à Teirlinck … >

gids_enkelzijdig.indd 10 30/09/2009 12:34:19

Page 11: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 11

029Nota van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, Brussel, 21 februari 1941 (in verband met een strengere controle op wederopbouw- en restaura-tiedossiers, ingediend bij Commissariaat-Generaal voor ‘s Lands Wederop-bouw)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

030Henry van de Velde, “La reconstruction et l’esthétique”, 1 juli 1941 (tekst in enigszins gewijzigde versie gepubliceerd in Reconstruction, II, 1941, au-gustus, 9, pp. 11-20) [Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

031Nota van Raphaël Verwilghen aan J.L. Custers, wn. commissaris-generaal van het Commissariaat-Generaal voor ’s Lands Wederopbouw, Brussel, 16 december 1943 (in verband met het ontslag en de opvolging van Henry van de Velde als raadgever)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

< … Quelque soient les mérites de l’oeuvre accomplie par M. van de Velde au Commissariat général, on ne peut cacher cependant que son travail présentait le défaut d’être trop personnel, de s’opérer trop souvent en marge de l’administration et de ne pas s’intégrer dans l’action des divers rouages des Services techniques … >

032Raphaël Verwilghen, “Henry van de Velde, adviseur-generaal voor Bouw-kunde” (toespraak gehouden op 20 mei 1943, naar aanleiding van de viering van Henry van de Velde bij zijn vertrek uit Commissariaat-Generaal voor ‘s Lands Wederopbouw)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 11 30/09/2009 12:34:19

Page 12: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 12

033Henry van de Velde, Vie et mort de la colonne, Les éditions du Scarabée, Brussel, 1942 (met ex libris van Raphaël Verwilghen)[« Cette plaquette composée en caractères ‘Médiéval’, a été tiré (…) sur papier par-

chemin de luxe des Papeteries Delcroix, à deux cent cinquante exemplaires, numé-

rotés de 1 à 250. La présentation typographique est due à Hélène Denis-Bohy. Cet

exemplaire porte le n° 122 »]

[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

034Henry van de Velde, Pages de doctrine, [Cahiers d’architecture et d’urbanisme], Imprimerie Van Doorslaer, Brussel, 1942 (met opdracht van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, juli 1942)[« Il a été tiré de cet ouvrage 20 exemplaires sur Hollande, marqués de I à XX ; 20 exemplaires sur Featherweight, numérotés de 1 à 20 ; 20 exemplaires sur Proza, numérotés de 21 à 40 et 800 exemplaires sur Vélin, numérotés de 41 à 840 / 266 »][Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

<A Mr prof. R. Verwilghen en témoignage d’affectueux dévouement>

035Henry van de Velde, Leerstellingen. Op zoek naar een bestendige schoon-heid, N.V. De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen, s.d.[« Oorspronkelijke titel: Pages de doctrine, vertaling J. Van Eynde, onder toezicht van

den schrijver »]

[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 12 30/09/2009 12:34:19

Page 13: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 13

4 1942-1957DELAATSTEJARENVANHENRYVANDEVELDE

Henry van de Velde is negenenzeventig. Hij trekt zich terug in La Nouvelle Maison in Tervuren en geraakt erg geïsoleerd. In 1943 sterft zijn echtgenote Maria Sèthe (1867-1943). Een tegen hem ingespannen proces wegens col-laboratie wordt ongegrond verklaard. Uiteindelijk verhuist hij in 1947 met zijn dochter Nele naar Oberägeri (bij Zug) in Zwitserland. De laatste tien jaar tot aan zijn dood werkt hij aan zijn autobiografie. Hij overlijdt op 25 oktober 1957, 94 jaar oud, in de Zum Roten Kreuz–kliniek in Zürich, en wordt op 31 oktober 1957 bijgezet in Tervuren, naast zijn vrouw. Enkele maanden eerder is ook Huib Hoste overleden.

036Briefkaart van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, (Oberägeri), 19 april 1953 (naar aanleiding van de negentigste verjaardag van Henry van de Velde)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

<… Je ne suis pas encore tout à fait remis d’une très mauvaise grippe et mon an-niversaire me vaut un surcroît de fatigue …>

037Briefkaart van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, (Oberägeri), 29 november 1953 (in verband met “alarmerende berichten” over La Nouvelle Maison in Tervuren, reden waarom van de Velde aan Verwilghen vraagt een oogje in het zeil te houden) [Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

038Brief van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, Oberägeri, 6 decem-ber 1953[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 13 30/09/2009 12:34:19

Page 14: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 14

< … C’est que prenant de jour en jour une conscience plus nette de la lutte que j’aurai encore à mener contre la déchéance physique et l’assaut final, toute con-trariété nouvelle m’est un poids de plus dont l’ensemble m’entrainera malgré tout l’effort de résistance dont je suis encore capable pour éviter la noyade avant que j’aurai pu terminer l’œuvre à laquelle je me suis rivé … >

039Briefkaart van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, Oberägeri, 27 november 1955 (met het bericht van het overlijden van zijn dochter Thylla)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

040Brief van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, Oberägeri, 21 juni 1956[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

< … la maladie, la déchéance physique me tient alité ou couché sur le divan durant des semaines, de constantes et diverses piqûres me permirent de doubler le cap de mon 93e anniversaire, au repas duquel n’assistèrent que deux amis, un suisse et un hollandais. Il me semblait plus agir, gesticuler, parler que comme un robot (…) J’en suis arrivé au dernier chapitre du livre que j’écris (…) et je me sens à la merci de mes yeux au sujet desquels la plus grande sommité suisse que je viens de consulter ne me laisse aucun espoir que je conserverai la vue encore plus longtemps que quelques semaines. Vous ne deviendrez pas absolument aveugle me disait-il, mais ne pourrai plus lire ni écrire. Ne m’en demandez pas plus pour aujourd’hui. Je suis arrivé au bout de mes forces. Je jette un regard désespéré vers le lac, le sublime spectacle qui s’étale devant moi …>

041Briefkaart van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, Oberägeri, 16 januari 1957[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 14 30/09/2009 12:34:19

Page 15: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 15

042Brief (ontwerp) van Raphaël Verwilghen aan Henry van de Velde, Tervuren, 2 september 1957[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

<… Vous aurez appris sans doute le décès de mon excellent ami l’architecte Huib. Hoste, votre collègue à l’Académie Flamande…>

043Brief van Henry van de Velde aan Raphaël Verwilghen, Oberägeri, 20 sep-tember 1957[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 15 30/09/2009 12:34:19

Page 16: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 16

5 VANDEVELDEINDEGENTSEUNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK

De Universiteitsbibliotheek van de Universiteit Gent bezit eveneens een col-lectie brieven van Henry van de Velde. Een deel van deze brieven was gericht aan architect Eugène Delatte (1910-1997), die samen met Van de Velde verantwoordelijk was voor de nieuwe gebouwen van de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte aan de achterkant van de Boekentoren. Van de Velde en Delatte correspondeerden intensief over de bouwtekeningen, de honoraria en de onderhandelingen met de universiteit en het Ministerie van Openbare Werken. In de selectie gemaakt voor deze tentoonstelling komen vooral brieven aan bod uit de periode 1948-1957, toen Van de Velde in Zwitserland verbleef. Net zoals in de brieven aan Raphaël Verwilghen vermengt hij professionele onderwerpen met opmerkingen over zijn gezondheidstoestand, over ont-moetingen met internationale architecten en over de vorderingen die hij maakt bij het schrijven van zijn mémoires.

044Brief van Henry van de Velde aan Eugène Delatte, Oberägeri, 7 oktober 1947[Archief Universiteitsbibliotheek Gent]

<… Je vous enverrai prochainement 3 articles parus dans des journaux suisses (…). Vous constaterez par ces articles, avec satisfaction, l’écart qui existe entre la position que j’occupe dans mon propre pays et la considération dont j’y jouis et celles qui m’accorde l’Etranger…>

045Brief van Henry van de Velde aan Eugène Delatte, Oberägeri, 16 februari 1948[Archief Universiteitsbibliotheek Gent]

<… En effet, j’ai dû m’abstenir pendant quelques jours de toute activité autre que celle de la marche en plein air.

gids_enkelzijdig.indd 16 30/09/2009 12:34:19

Page 17: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 17

J’avais dépensé trop de forces à la rédaction des souvenirs des années cruciales de mon existence : celles de 1895 à 1900…> (blz. 1)<… Je compte toujours sur votre dévouement, cher Delatte, sur celui de vos co-équipiers, vous m’aurez tous aidé ainsi autant pour mes mémoires autant que pour l’ensemble de Gand…> (blz. 4)

046Brief van Henry van de Velde aan Eugène Delatte, Oberägeri, 9 maart 1948[Archief Universiteitsbibliotheek Gent]

<… J’ai beaucoup, beaucoup travaillé et j’aborde à présent, le récit de mes pre-mières années d’Allemagne: celles de Berlin…>

047Brief van Henry van de Velde aan Eugène Delatte, Oberägeri, 3 juli 1948[Archief Universiteitsbibliotheek Gent](Ontmoeting met de Finse architect Alvar Aalto (1898-1976))<…J’ai éprouvé une profonde satisfaction à rencontrer l’architecte finlandais, Alvar Aalto, et de me recueillir, durant des heures, devant ses œuvres à une mag-nifique exposition à Zürich.Il a passé une demi-journée à Oberägeri avec sa femme qui est sa collaboratrice. Il est de cette génération qui est descendue dans l’arène vers 1930, l’un des plus éminents architectes et un caractère trempé pour la lutte ! > (blz. 3)

(Contacten met Hélène de Mandrot, die in 1928 gastvrouw was van het CIAM-congres in het Zwitserse La Sarraz)<…Madame de Mandrot est rentrée à sa maison à La Sarraz trop malade pour pouvoir encore attendre d’Elle qu’Elle puisse réaliser, cette année, la réunion à laquelle Elle voulait convier ( ?) les « jeunes » achitectes de différents pays pour m’y rencontrer et m’entendre développer durant 2 ou 3 jours « ma doctrine »…>. (blz. 4)

gids_enkelzijdig.indd 17 30/09/2009 12:34:19

Page 18: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 18

<…d’ici à plusieurs mois je dois rester courbé sur mon travail c.a.d. sur « la vie de van de Velde, par lui-même », comme un galérien sur l’aviron de la galère à laquelle il se trouve rivé…>

048Briefkaart van Henry van de Velde aan Eugène Delatte, Oberägeri, 14 ok-tober 1950[Archief Universiteitsbibliotheek Gent]

<…Vous et votre chère et vaillante équipe devez être des premiers à apprendre qu’à la date du 8 oct. Dernier, j’ai paraphé la dernière des 1200 feuilles de mon manuscrit…>

049Brief van Henry van de Velde aan Eugène Delatte, Oberägeri, 10 november 1952[Archief Universiteitsbibliotheek Gent]

<…Je n’ai jamais pu dicter, même le plus court et insignifiant billet et puis, le pourrais-je, je n’ai personne autour de moi qui pourrait me tirer d’embarras.Je me sens bien seul, bien handicapé mais ne lacherai [sic] pas encore le volant.

<…Il y a 3 ans, j’aurais pris l’avion et viendrais remettre aux points les choses en Belgique et prendre la direction des travaux qui ne peuvent pas tarder d’être com-mences en Hollande, au musée d’Otterlo ; mais mon état de santé ne me permet pas d’envisager un tel voyage !...>

050Brief van Henry van de Velde aan Eugène Delatte, Oberägeri, 11 oktober 1954[Archief Universiteitsbibliotheek Gent]

<…Il a fallu bien des piquures [sic] et les unes plus violentes que les autres pour faire diminuer le fièvre et me ramener à mon état normal. Je me remets, mais cette fois la convalescence sera lente…>

gids_enkelzijdig.indd 18 30/09/2009 12:34:19

Page 19: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 19

051Brief van Henry van de Velde aan Eugène Delatte, Oberägeri, 4 mei 1955[Archief Universiteitsbibliotheek Gent]

<…Je suis en retard de remercier ceux qui ont pensé à moi le 3.4. dernier [Van de Veldes 91ste verjaardag] et je me trouve désespérément seul devant ce travail…>

gids_enkelzijdig.indd 19 30/09/2009 12:34:19

Page 20: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 20

6 1957-1963HENRYVANDEVELDENAHENRYVANDEVELDE

Na Van de Veldes dood zorgt Raphaël Verwilghen, in samenwerking met het ISAD La Cambre, voor het Nachleben van de architect. In 1959 wordt het Henry van de Velde Genootschap opgericht. Er zijn contacten met het Henry van de Velde Gesellschaft in Hagen (Duitsland). De honderdste ver-jaardag van de geboorte van Henry van de Velde in 1963 is de aanzet tot zijn definitieve erkenning als pionier van de Moderne Architectuur. In hetzelfde jaar overlijdt ook Raphaël Verwilghen. 052Telegram van Léon Stynen aan Raphaël Verwilghen, Brussel, 26 october 1957[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

053Overlijdensbericht van Henry van de Velde en dankbetuiging vanwege de Ecole Nationale Supérieure d’Architecture et des Arts Décoratifs de La Cambre[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

054Foto van Henry van de Velde in Oberägeri, door Nele en Thyl van de Velde verstuurd aan Raphaël Verwilghen, 3 april 1958[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

055Brief van Raphaël Verwilghen aan Thyl van de Velde, Tervuren, 3 april 1958[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 20 30/09/2009 12:34:19

Page 21: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 21

056Redevoering van Raphaël Verwilghen, Franse versie (met correcties en aan-vullingen van Pierre Bourgeois), 28 december 1959 (naar aanleiding van een tentoonstelling in het Bouwcentrum in Antwerpen over het werk van Henry van de Velde)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

057Redevoering van Raphaël Verwilghen, Nederlandse versie (met correcties en aanvullingen van Jean van de Voort), 28 december 1959 (naar aanleiding van een tentoonstelling in het Bouwcentrum in Antwerpen over het werk van Henry van de Velde)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

058Ontwerp van brief aan de stichtende leden van het op te richten Henry van de Velde Genootschap (1959)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

059Pierre Bourgeois, “Raphaël Verwilghen, Henry van de Velde, fondateur et directeur de l’Institut Supérieur des Arts Décoratifs (ISAD) à Bruxelles, 1926-1935” (lezing tijdens de algemene vergadering van het Henry van de Velde Gesellschaft in Hagen, Duitsland, 21 oktober, 1962)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

060Bezoek van een delegatie van de stad Hagen (Duitsland) en van het Henry van de Velde Gesellschaft aan het graf van Henry en Maria van de Velde in Tervuren, 3 april 1963 (foto H. Kessels) (van links naar rechts: Eugène De-latte, Raphaël Verwilghen, dr. Kalthenputh, Jacques Stevens) [Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 21 30/09/2009 12:34:19

Page 22: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 22

061Bezoek van een delegatie van de Ecole Nationale Supérieure d’Architecture et des Arts Décoratifs de La Cambre aan het graf van Henry en Maria van de Velde in Tervuren, 3 april 1963 (van links naar rechts: Rombaut, Charles Van Nueten, Léon Stynen, mevr. Cardijn, Robert Delevoy) (foto H. Kessels)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

062“Séance d’hommage à Henry van de Velde” in het Paleis der Academiën, Brussel, 20 april 1963 (van links naar rechts: Oswald von Nostitz, dr. Kal-tenputh, onbekend, Thyl van de Velde, Robert Verbanck, Samuel van De-venter)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

063“Séance d’hommage à Henry van de Velde” in het Paleis der Academiën, Brussel, 20 april 1963 (van links naar rechts: Dom Watelet, dr. August Hoff, Raphaël Verwilghen, Thyl van de Velde, Lucien Kroll)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

064Brief van Nele van de Velde aan Raphaël Verwilghen, (Oberägeri), zonder datum (met “estampes” van de hand van Nele van de Velde voor “Voyage d’Orient de mon Père”)[Archief Raphaël Verwilghen, Campusbibliotheek Arenberg K.U.Leuven]

gids_enkelzijdig.indd 22 30/09/2009 12:34:19

Page 23: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENHenry van de Velde, Huib Hoste en Raphaël Verwilghen 23

/ COLOFON

SamenstellingtentoonstellingProfessor dr. Luc Verpoest (K.U.Leuven)

OrganisatietentoonstellingCentrum Vlaamse Architectuurarchieven van het Vlaams Architectuurinsti-tuut, Antwerpen i.s.m. Universiteitsbibliotheek Gent

Het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven wordt structureel onder-steund door de Vlaamse overheid

VoorhetterbeschikkingstellenvanmateriaalwensenwijvolgendearchieventedankenCampusbibliotheek ArenbergUniversiteitsarchief Leuven (K.U.Leuven)Universiteitsbibliotheek Gent (Boekentoren)

gids_enkelzijdig.indd 23 30/09/2009 12:34:19

Page 24: ARCHITECTEN / BRIEVEN / VRIENDENlib.ugent.be/fulltxt/BIB-G-026455_2009_0001_AC.pdfPaviljoen Wereldtentoonstelling Parijs, 1937 (auteur foto onbekend) [Archief Raphaël Verwilghen,

gids_enkelzijdig.indd 24 30/09/2009 12:34:20