Archaïsch Griekenland

Griekse wereld

• Minoïsch (1800-1500)• Myceens (1600-1200)• ‘Dark Ages’ (1200-800)• Archaïsch (800-500/480)• Klassiek (480-336/323)• Hellenisme (323-31)

‘Dark Ages’: ineenstorting Myceense beschaving

De Zeevolkeren?

Ramses III

• I (Ramses III) extended all the boundaries of Egypt; I overthrew those who invaded them from their lands. I slew the Denen in their isles, the Thekel and the Peleset were made ashes. The Sherden and the Weshesh of the sea, they were made as those that exist not, taken captive at one time, brought as captives to Egypt, like the sand on the shore.

Uitleg?

• (Hittites:) The wretched chief of Kheta as living captive.(Amorites:) The wretched chief of Amor.(Tjekker:) Chieftain (lit. the Great One) of the foe of Thekel (Sherden:) Sherden of the sea.(Bedouins:) Chieftain of the foe of Sha[su] (Teresh:) Weshesh of the sea.(Philistines:) Chieftain of the Pe[leset]

Lefkandi

• Euboea• 1000 BCE• Heroon• ‘Big-man social

organisation’

Ca. 700 BCE

Demografie en economie

• Bevolkingsgroei• Elite: competitie• ‘Nouveaux riches’ en slavernij• Kolonisatie• Agrarische ontwikkeling: specificatie• Begin polisvorming

Militaire ontwikkelingen

• Hoplieten– Phalanx– Elite en middenklasse

Culturele ontwikkelingen 1

• Schrift (alfabet)• Schrift (alfabet)

Culturele ontwikkelingen 2

• Beeldende kunst

Culturele ontwikkelingen 3

• Architectuur

Politieke ontwikkelingen

• Gevolg van economische, sociale en militaire veranderingen

• Tirannie• Polisvorming

– Sparta– Athene

Staatsvormen

• Monarchie• Tirannie• Aristocratie• Oligarchie• Timocratie• Democratie

Basisschema polisorganisatie

RAAD

STEMGERECHTIGDE BURGERS

MAGISTRATEN

Aristocratische of oligarchische polis

Jaarlijks gekozen

ex-magistraten, zitting voor het leven

Sparta: bevolking

Spartiaten

Perioiken

Heloten

Sparta: staatsvorming

Monarchie: Twee koningen

Aristocratie: Gerousia

Democratie: Apella en eforen

Sparta: constitutie

GEROUSIA (28)

APELLA

Raad van oudsten incl. 2 koningen, min. 60 jaar

5 EPHOREN

Dagelijks bestuur

Volksvergadering voor Spartiaten, verkiezing Gerousia & ephoren

Athene• Aristocratie

– Archonten– Areopagos

• Ondermijnd door onrust en veranderingen.• Drako: Ca. 622 v. Chr.• Solon: 594 v. Chr.• Peisistratos: 546 v. Chr.• Kleisthenes: 508 v. Chr.

Drako

• Ca. 622 v. Chr.• Codificatie bestaand gewoonterecht• Afschaffing bloedwraak• Maar: geen hervorming en ontevredenheid

blijft

Solon

• Maatregelen:– Vier vermogensklassen– Seisachtheia– Afschaffing hektemoros– Voedselvoorziening– Nieuwe rechtscodex– Heliaia

• Geen landverdeling!

I ≥500 pentakosio-medimnoi

college van archonten

deelname aan de Boulè

(= Raad van 400)

deelname aan de volksvergadering

(=de Ekklèsia)II 300 hippeis (ruiterij)

III 200 zeugitai (hoplitai)

IV <200 thetes – dagloners/ landlozen

*) Attische medimne = c. 52 liter (vgl. Laconische medimne = c. 73 liter)

Peisistratos• 561 / 546 –527 BCE• Tiran• Geen landverdeling, wel

belastingverlaging gewone man en mogelijkheid tot landbouw-overstap.

• ‘Nationale’ feesten• Bouwprojecten• Hippias en Hipparchos • 514 BCE – Hipparchos vermoord

door Harmodios en Aristogeiton (‘tirannendoders’)

Kleisthenes

• 508 BCE: einde onderlinge strijd

• Grondlegger van Atheense democratie: Demos.

• 10 phylai of fylen• Elke fyle bestond uit drie

trittyes• Totaal 30 trittyes

• Kleinste eenheid = deme (139)

Athene onder Kleisthenes

STEMGERECHTIGDE BURGERS / VOLKSVERGADERING (ekklesia)

RAAD (Areopagos) RAAD (Boulè)

Ex-archonten, zitting voor het leven Loting uit fylen.

Dagelijks bestuur, voorbereiding wetsvoorstellen

Volwassen mannelijke burgers

ARCHONTEN STRATEGEN

Verkiezing; na 487 loting

Verkiezing

HELIAIA

Loting

Opdrachten

• Niet alleen een citaat als antwoord.• Eigen woorden: termen uitleggen.• Vraag C5: Hoe moeten de archaïsche wetten

dan wel bestudeerd worden?• 2c: ethnos• Vergeet woensdag niet de opdrachten zelf

ook mee te nemen!