ArcGIS Actueel nr.012010
31
ARCGISACTUEEL uitdagend en inspirerend een uitgave van ESRI Nederland nr. 012010 ARCGIS HÉT PLATFORM VOOR GEO-INFORMATIE
-
Upload
esri-nederland -
Category
Documents
-
view
230 -
download
1
description
Magazine van ESRI Nederland over ontwikkelingen op gebied van het ARCGIS platform voor geo-informatie.
Transcript of ArcGIS Actueel nr.012010
op weg naar kostenbesparing en risicobeheersing
gemeentebreed geo-informatie gebruiken
organisatiebreed gis is geo-informatie in de diepte
INPERSPECTIEfgeografisch denken en doen
een uitgave van ESRI Nederland nr.012010
aSSEt MaNagEMENt
MEEtS
gIS
PERSPECTIEfgeografisch denken en doen
een uitgave van ESRI Nederland nr.012010
THEMABEHEER EN
ONdERHOud
aRCgISACTUEElu i t d a g e n d e n i n s p i r e r e n d
een uitgave van ESRI Nederland nr.012010
aRCgISHÉt platfORM vOOR
gEO-INfORMatIE
INPE
RSPE
CTI
Ef
nr.0
120
10
aR
Cg
ISA
CTU
EEl nR.0
12010
ESRI
nED
ERlA
nD
WT Omslag InPerspectief_1-2010.indd 122-04-10 15:14
Colofon
In Perspectief is een uitgave van ESRI Nederland. Het magazine brengt actuele ontwikkelingen op het gebied van geografische infor-matie in Nederland. De focus ligt op praktijkvoorbeelden, trends en ontwikkelingen.
ContaCt E: [email protected] T: +31 (0)10 217 07 00I : www.in-perspectief.nl
RedaCtieHarmen van Doorn
Aan deze uitgave werkten mee:Marien de Bakker, Betty Bonn, Tho-mas Commandeur, Jan Willem van Eck, Wilfred Hermans, Corine Riem Vis, Marcel de Rink, Frits van der Schaaf, Rob van Swol, Bert Vermeij, Pim Versteeg, Marco Welleman, Frank de Zoeten, Juliette van Driel, Hendrik Westerbeek.
ontweRpKaren Stultiens
FotogRaFieLENS!Fotografie > Marcel Krijger (tenzij anders vermeld)
VoRmgeVing en dRukLENS! (www.lenspuntnl.nl)‘t Papierenhuys
oplage4.500 exemplaren
abonnementenOrganisaties met een onderhouds-contract van ESRI Nederland krijgen In Perspectief kosteloos toegestu-urd. Zonder onderhoudscontract is het ook mogelijk om In Perspectief te ontvangen. Een jaarabonnement kost 25 euro (excl. btw).
adVeRteRenESRI Nederland biedt partners en relaties de mogelijkheid zich te profileren in In Perspectief. Vraag naar de advertentiemogelijkheden (voorwaarden, tarieven en aan-leverspecificaties) via [email protected].
disClaimeRESRI Nederland besteedt de uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de artikelen in In Perspectief. Aan de verstrekte infor-matie kunnen geen rechten worden ontleend. Gebruikt kaart- en bee-ldmateriaal blijft eigendom van de makers. Artikelen uit In Perspectief mogen alleen openbaar worden ge-maakt na schriftelijke toestemming van ESRI Nederland.
42 GEOBuSINESS NEDERLAND
Branchevereniging zet marktontwik-
keling en innovatie op de kaart
44 INTERVIEW
Organisatiebreed GIS is geo-
informatie in de diepte
ESRI NEdERlaNd
20 GIS-DIENSTEN
Provincie kan weer verder na
Quick Scan
36 SOLuTIONS
Onze relaties verder op weg helpen
40 GIS-DIENSTEN
ESRI Nederland Support:
‘Vlot en nuttig’
NIEuwS
6 Ook hulp Haïti met GIS in kaart
brengen
6 Gemeenten succesvol in publiceren
ruimtelijke plannen met PlanpROces
6 AGGN-dag over geo binnen het
wateronderzoek
7 Gegevensmagazijn voor de gemeente
7 ESRI tekent voor Open Standaarden
OvERIg
5 Voorwoord
21 GIS geeft energie!
37 Beheer en onderhoud: wat merken
we ervan?
39 Op de juiste plaats
48 Wetenschap, locatie en geo-ICT,
verleden, heden en toekomst
51 In the clouds
gIS vOOR...
11 GEMEENTEN
Gemeentebreed geo-informatie
gebruiken
14 OVERHEID
Asset management meets GIS
26 DEFENSIE
Trainen in een geo-specifiek
nagebootste omgeving
30 BOuW & INFRA
Op weg naar kostenbesparing en
risicobeheersing
32 WATERSCHAPPEN
Schouwproces verlicht
gIS gEEft ENERgIE!
49 Een land in kaart brengen, net als
Napoleon
gEO EN ICt
18 OVERHEID
Groningen gaat GIS’end verder
OpINIE
12 BEHEER EN ONDERHOuD
Beter inzicht in infrastructuur met GIS
22 STANDAARDEN
‘SDI 2.0’
24 STANDAARDEN
At your (GIS-)service
35 ECONOMISCHE CRISIS
Die mist trekt wel op?
38 IN PERSONEEL
Golf veranderingen in geo-onderwijs
Colofon
ArcGIS Actueel is een uitgave van ESRI Nederland voor gebruikers van het ArcGIS-platform.
ContaCt E: [email protected] T: +31 (0) 10 217 07 00I : www.esri.nl
RedaCtieErnst EijkelenboomJessica JansenSabine Put Jeroen van Winden
Aan deze uitgave werkten mee:Joris BakErik de RuiterMarco Wagemakers
CoVeRWorldView-2 satellietbeeld van Rotterdam, genomen op 14 januari 2010. In plaats van standaard RGB wordt infrarood als rood getoond. Hierdoor is vegetatie goed te her-kennen ondanks de sneeuw. De data is beschikbaar gesteld door Digital Globe / European Space Imaging GmbH.
ontweRpKaren Stultiens
VoRmgeVing en dRukLENS! (www.lenspuntnl.nl)‘t Papierenhuys
oplage4.500 exemplaren
abonnementenOrganisaties met een onder-houdscontract van ESRI Nederland krijgen ArcGIS Actueel kosteloos toegestuurd. Zonder onderhouds-contract is het ook mogelijk om ArcGIS Actueel te ontvangen. Een jaarabonnement kost 25 euro (excl.btw).
disClaimeRESRI Nederland besteedt de uiter-ste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de artikelen in ArcGIS Actueel. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Gebruikt kaart- en beeldmateriaal blijft eigendom van de makers. Artikelen uit ArcGIS Actueel mogen alleen openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming van ESRI Nederland.
2 COLOFON EN INHOuDSOPGAVE
3 VOORWOORD
4 HAAL MEER uIT 3D MET ARCGIS 10
8 GIS NIEuWS
9 EDITING IN ARCGIS 10:
EEN NIEuWE ERVARING!
12 PyTHON IN ARCGIS 10: ARCPy!
16 VIER HANDIGE FuNCTIES IN DE
INTERFACE VAN ARCGIS DESKTOP 10
19 WINNAAR MAPGALLERy PuBLIEKS-
PRIJS 2009
22 AAN DE SLAG MET HET IMAGE ANALySIS
WINDOW
26 WAAR WAS u TOEN MICHAEL JACKSON
OVERLEED?
29 TIJDSBESPARING EN GEMAK MET ARCGIS
MOBILE 10
31 AGENDA
09
12
26
WT Omslag InPerspectief_1-2010.indd 222-04-10 15:14
3
Beste lezer,
In de vorige ArcGIS Actueel hebben we ArcGIS 9.4 aangekon-
digd. Het zal u niet ontgaan zijn dat ArcGIS 9.4 er nooit gaat
komen. ArcGIS 9.4 is namelijk ArcGIS 10 geworden. Er is zoveel
nieuw in deze release dat een minor release de lading niet dekt.
Uw interesse voor deze grote release is niet onopgemerkt geble-
ven. Dit bleek wel uit het record aantal inschrijvingen voor de
GIS Tech 2010; 10 ontmoet 10!
Deze GIS Tech stond voor een groot deel in het teken van ArcGIS 10.
Parallelsessies die veel bezoekers trokken, waren de vernieuwde
interface van ArcGIS Desktop, 3D GIS, Python en ArcPy, tijd en
het nieuwe editen. De hands-on workshops ‘map automation met
Python’ en ‘image analyses’ waren ook erg populair. De workshops
waren binnen twee weken volgeboekt. Typische GIS onderwer-
pen op het gebied van gebruik, analyse en editing trokken dus de
aandacht. In dit magazine hebben we daarom gekozen om deze
onderwerpen onder de loep te nemen.
Met ArcGIS 10 gaat er een hele nieuwe wereld open voor de
GIS’er, met teveel nieuws voor één ArcGIS Actueel. Daarom zullen
dit en de volgende magazines vol staan met nieuwe en ik hoop
inspirerende GIS uitdagingen.
Jeroen van Winden
manager technology development
ESRI Nederland
Voorwoord
ArcGIS 10: een compleet 3D GIS
ArcGIS 10 is een compleet 3D GIS dankzij de
uitgebreide 3D Analyst extensie. Deze exten-
sie biedt een toolset voor het maken, visua-
liseren en tevens analyseren van gegevens
in 3D. ArcGIS bevat twee applicaties voor
het weergeven van geo-informatie in 3D:
ArcScene en ArcGlobe. ArcScene wordt
gebruikt voor de weergave van en interactie
met complexere data. Vaak gaat het om data
binnen een bepaald studiegebied. ArcGlobe
is daarentegen geschikt voor datasets die
een groter gebied omvatten. Bij ArcGlobe
wordt de data op een globe geprojecteerd,
vergelijkbaar met Google Earth.
desktop
Haal meer uit 3dmet ArcGIS 10
3D visualisaties zien we al jaren. eerst in de vorm van papieren en later digitale maquettes. nu ook
in toenemende mate op het Internet. Brengt u maar eens met Google earth een virtueel bezoek
aan steden zoals rotterdam, San Diego of münchen. nu zijn deze visualisaties nog altijd een lust
voor het oog, maar het ‘wow-effect’ is er wel vanaf. 3D wordt echter opnieuw spectaculair, want
ArcGIS 10 is een écht 3D GIS. met andere woorden, niet alleen visualisatie, maar ook het muteren
en analyseren van gegevens kan nu in driedimensionale context. In dit artikel leest u eerst over
de vernieuwingen in ArcGIS 10 op het gebied van 3D. Daarna wordt er aan de hand van twee
voorbeelden uitgelegd hoe u meer kunt halen uit 3D gegevens met deze nieuwe functionaliteit
in ArcGIS 10.
Rotterdam in 3D (ArcScene).
4
desktop
Met de release van ArcGIS 10 zijn er voor de
3D Analyst extensie significante verbeterin-
gen op het gebied van visualisatie en perfor-
mance, datamanagement en analyses.
3D vISuAlISAtIe en performAnce
Voor optimale gebruikservaring is het
essentieel dat beide interactieve 3D appli-
caties de gegevens snel en kwalitatief
weergeven. Verbeteringen qua visualisa-
tie en performance zijn bijvoorbeeld de
snellere rendering van vectoren over een
3D oppervlak en de ondersteuning van
verschillende detailniveaus voor 3D objec-
ten via textuur management.
3D DAtAmAnAGement
Editing in ArcGIS 10 is veel intuïtie-
ver geworden. Een groot verschil met
voorgaande releases is dat het muteren
van objecten nu ook mogelijk is in
ArcScene en ArcGlobe. Met de nieuwe
3D editing toolbar zijn objecten in te
tekenen, te bewerken en te verwijderen.
Veel standaard editing functies (zoals
undo, redo, parallel, merge en split) zijn
daarbij beschikbaar. Dit maakt het eenvou-
dig om objecten met een z-component te
muteren. Daarnaast wordt ook de klassieke
snapping-omgeving ondersteund. Hiermee
sluiten lijnen eenvoudig in 3D op elkaar
aan. Een andere uitbreiding op het gebied
van 3D datamanagement is het eenvou-
dig kunnen plaatsen, roteren, schalen en
vervangen van 3D modellen. Tevens zijn er
extra geoprocessing-tools voor het aanma-
ken en beheren van terrain datasets, die
zeer geschikt zijn voor het werken met
bijvoorbeeld LIDAR hoogtedata.
3D AnAlySeS
Naast 3D editing is er in ArcGIS 10 een breed
scala aan 3D analyses beschikbaar. Hiermee
kan bijvoorbeeld geanalyseerd worden of
de bouw van een nieuwe flat de huidige
skyline van een stad verstoord. Daarnaast
kunnen met nieuwe 3D tools, zoals ‘Inter-
sect 3D’, dwarsdoorsneden berekend en
getoond worden van de ondergrond. 3D
route bepaling en verschillende soorten
meetmethodes (hemelsbreed of via het
oppervlak) behoren in ArcGIS 10 ook tot
de mogelijkheden.
Bovengenoemde vernieuwingen en uitbrei-
dingen zijn slechts een selectie van wat er
nieuw is op het gebied van 3D in ArcGIS 10.
De volgende twee voorbeelden laten zien
hoe u de nieuwe functionaliteit kunt inzet-
ten om meer te halen uit 3D gegevens.
voorBeelD 1: SkylIne AnAlySe
Bij het ontwerpen van een nieuwe flat is
het wenselijk om te analyseren of de flat
past in de huidige omgeving. Neemt het
nieuwe gebouw bijvoorbeeld niet het zicht
op de skyline weg voor de buurtbewoners?
Met de nieuwe skyline tools is deze analyse
eenvoudig uit te voeren.
Uitgangspunt voor de analyse is een 3D
model van uw stad of dorp. De modellen zijn
als 3D objecten op te slaan in een geoda-
tabase. Naast deze 3D objecten zijn ook
ArcScene en ArcGlobe.
5
desktop
observatiepunten nodig. De observatiepun-
ten zijn de plekken vanaf waar de analyse
wordt uitgevoerd en zijn eenvoudig in te
tekenen met de nieuwe 3D editing toolbar.
Aan de hand van deze inputgegevens kan
de skyline analyse worden uitgevoerd.
Het eerste resultaat is een 3D lijn die laat
zien welke gebouwen de skyline vormen
vanuit het observatiepunt. Deze lijn kan met
ArcGIS 10 vervolgens eenvoudig worden
omgezet naar een 3D vlak. Dit vlak vormt als
het ware een deken die de maximale hoogte
laat zien die nieuwe gebouwen mogen
krijgen, zonder de huidige skyline te versto-
ren. In onderstaande afbeelding is het resul-
taat zichtbaar.
Het ontwerp van de nieuwe flat kan nu in
de huidige situatie worden ingepast. Ook
dit is weer eenvoudig te realiseren met de
nieuwe 3D editing toolbar. Als de bovenkant
van het gebouw boven het driedimensionale
vlak uitkomt, dan verstoort het de huidige
skyline.
Een skyline analyse is slechts één van de
mogelijkheden. Hetzelfde principe is ook te
gebruiken voor het analyseren van schaduw-
werkingen of de zichtbaarheid van objecten
vanuit verschillende locaties.
voorBeelD 2: DwArSDoorSneDe
vAn De onDerGronD
ArcGIS 10 ondersteunt verschillende 3D
GIS operaties. Hiermee wordt het een stuk
Skyline analyse in ArcGIS 10.
6
eenvoudiger om de ondergrond te model-
leren. In onderstaande figuur is een dwars-
doorsnede van de ondergrond zichtbaar. Hoe
komen we tot dit resultaat?
In dit voorbeeld gaan we uit van 2D gegevens
(boormetingen), waarbij de hoogte- of
diepteligging is opgeslagen als attribuut.
Deze boormetingen verschaffen inzicht in
het bodemtype op een locatie (x, y) en diepte
(z). Via de nieuwe tool ‘Feature Class to 3D’
wordt de puntenlaag eerst omgezet naar
een 3D puntenwolk. Deze tool is te gebrui-
ken voor zowel punten, lijnen als vlakken.
De puntenwolk geeft met de juiste opmaak
al inzicht in de opbouw van de bodem. Het is
echter nog geen 3D volume.
ArcGIS 10 bevat een set van nieuwe tools
waarmee de puntenwolk om te zetten is naar
een 3D volume. De ondergrond is daarmee
in 3D te modelleren en kan daarna op elke
gewenste locatie worden doorsneden. Hier
zijn echte GIS tools, zoals Intersect 3D, uiter-
mate geschikt voor. Het resultaat is niet
alleen een visualisatie; de dwarsdoorsnede is
opgebouwd uit echte 3D objecten.
GIS worDt 3D
De 3D extensie voor ArcGIS 10, 3D Analyst, is
sterk uitgebreid. GIS wordt hiermee een 3D
omgeving voor visualisaties, datamanage-
ment en analyses. Waar andere applicaties
zich vooral richten op het tekenen en visua-
liseren van gegevens in 3D, kan ArcGIS 10
gebruikt worden voor alle facetten van een
3D GIS. De nieuwe functies maken nieuwe
toepassingen mogelijk, waarmee u snel en
eenvoudig meer kunt halen uit uw 3D infor-
matie.
AUTEUR: Joris Bak
E-MAIL: [email protected]
desktop
3D boorgegevens (boven) kunnen omgezet
worden tot een 3D dwarsdoorsnede (onder).
7
Gis nieuws
eSrI nederland distributeur van sdi.suite
ArcGIS explorer 1200 is uit!
ESRI Nederland is exclusief distributeur van sdi.suite in
Nederland. Deze suite van het Duitse bedrijf con terra
bestaat uit verschillende producten die extra functi-
onaliteit toevoegen aan ArcGIS Server. De producten,
waaronder securityManager en licenseManager, zijn
speciaal bedoeld voor het opzetten of uitbreiden van
een SDI. Zo kunnen webservices met de licenseMana-
ger beveiligd worden met restricties op geografisch
gebied, schaalniveau en functionaliteit. Een provincie
kan daarmee bijvoorbeeld eenvoudig gegevens van
gemeente A afschermen voor gemeente B, zonder
daarvoor verschillende webservices te hoeven aanma-
ken. De licenseManager kan vervolgens ingezet worden
om licentiemodellen toe te passen op de webservices.
Hiermee kunnen services betaald of onder bepaalde
voorwaarden aangeboden worden. Beide producten
zijn makkelijk in beheer en sluiten prima aan op de
ArcGIS Server Geoportal Extensie.
ArcGIS Explorer 1200 bevat een aantal belangrijke verbe-
teringen en toevoegingen ten opzichte van build 900.
Zo is er goed nieuws voor de liefhebbers van Bing Maps,
want deze mapservices zijn vanaf nu gratis en onbeperkt
beschikbaar voor gebruikers van ArcGIS Explorer!
Daarnaast zijn de andere basemaps van ArcGIS Online
begin dit jaar vernieuwd om beter aan te sluiten bij
Bing Maps en Google Maps. Deze nieuwe ArcGIS Online
services zijn nu ook in de Basemap Gallery van ArcGIS
Explorer opgenomen. De nieuwe Analysis Gallery maakt
het mogelijk om geoprocessing-taken direct te gebruiken
die door ArcGIS Server worden geserveerd. Daarnaast
zijn er vele andere verbeteringen doorgevoerd dankzij
feedback van gebruikers. Tot slot is ArcGIS Explorer
voorbereid op de release van ArcGIS 10 door de onder-
steuning van de geodatabases van ArcGIS 10.
8
eén van de belangrijkste veranderingen in ArcGIS 10
is het muteren van geografische data. Zowel in ArcGIS
Desktop als in ArcGIS Server zijn er grote stappen
gemaakt om de gebruiker een eenvoudigere editing-
workflow te bieden. In dit artikel komen de belangrijk-
ste veranderingen aan bod.
eDItInG In ArcGIS DeSktop
De editing-functionaliteit is altijd zeer uitgebreid
geweest in ArcGIS 8 en 9. Door de grote hoeveelheid
functies is het echter voor nieuwe gebruikers niet
altijd eenvoudig om het muteren in ArcMap onder
de knie te krijgen; de leercurve is vrij steil. In ArcGIS
10 is gekeken hoe de manier van muteren vereenvou-
digd kan worden, zonder dat dit ten koste gaat van de
hoeveelheid functionaliteit.
lAyer-BASeD eDItInG
Een belangrijke wijziging in ArcGIS 10 is dat muteren
gebaseerd is op layers in plaats van featureclasses.
Dit betekent dat tijdens het muteren alle eigenschap-
pen van de layer worden overgenomen, bijvoorbeeld
welke attribuutvelden en aliassen er getoond moeten
worden. In een editing-sessie wordt niet meer een
punt, lijn of vlak gemuteerd, maar een voetpad, fiets-
pad, lantaarnpaal of grasveld. Editing is volgens het
WYSIWIG principe (What You See Is What You Get): de
symbologie van het object is direct zichtbaar tijdens het
muteren. U ziet dus direct dat er een voetpad getekend
wordt.
feAture templAteS
Tijdens het muteren kan gebruik gemaakt worden
van feature templates. In deze templates wordt van
tevoren vastgelegd hoe het object zich tijdens het
muteren gedraagt. Niet alleen het symbool en welke
attributen muteerbaar zijn, maar ook wat de default
tekentool is. Zo kan bijvoorbeeld voor een gebouw
ingesteld worden dat er direct een rechthoekig object
gevormd wordt.
Editing in ArcGIS 10:een nieuwe ervaring! platform
De feature template in ArcGIS 10.
9
platform
extrA hulp BIj eDItInG
De gebruiker krijgt tijdens het muteren hulp
van een mini toolbar. Constructiefuncties die
eerst te vinden waren op de editing toolbar
zijn ook in dit window te vinden. Deze mini
toolbar verschijnt tijdens het muteren vlakbij
de locatie van de laatst toegevoegde vertex.
De constructiefuncties zijn op deze manier
vlakbij de muis te vinden, waardoor er een
hogere productiviteit bereikt kan worden.
AutomAtISch SnAppInG
In ArcGIS 10 staat snapping automatisch aan.
Wanneer de muis dichtbij een ander object komt
wordt er automatisch gesnapt naar een vertex,
eindpunt of een lijnsegment van het andere
object. Het symbool van de cursor verandert
afhankelijk van waar naartoe gesnapt wordt.
Dit wordt bovendien met een maptip weer-
gegeven. Voor het instellen van snapping
regels is een nieuwe snapping toolbar beschik-
baar. Hier kan worden ingesteld dat er bijvoor-
beeld alleen naar vertices wordt gesnapt en
niet naar een lijnsegment.
BIjlAGen
Nieuw in ArcGIS 10 is het toevoegen van
bijlagen (attachments) aan objecten. Er
is vaak behoefte om verschillende type
documenten aan een object toe te voegen,
bijvoorbeeld een foto van de situatie of een
Word-document met extra informatie. Eén
of meerdere bijlagen kunnen toegevoegd
worden aan een object tijdens een editing-
sessie en zijn met een eenvoudige Identify
later weer op te vragen.
eDItInG In 3D
ArcGIS 10 is de eerste release waarin ook
gemuteerd kan worden in de 3D-applicaties
ArcScene en ArcGlobe. Bij het aanmaken van
een featureclass kan aangegeven worden
dat naast de x- en y-waarden ook z-waarden
worden opgeslagen. Vervolgens kan de
featureclass in de 3D-omgeving gemuteerd
worden. Zo kan een leiding direct op de juiste
locatie onder de grond worden getekend.
3D-editing heeft vergelijkbare functionaliteit
als 2D-editing, zo wordt snapping ook in 3D
ondersteund.
3D-objecten in COLLADA- of SketchUp-
formaat kunnen worden ingelezen om het
3D-object te verrijken met textures.
eDItInG In ArcGIS Server
Editing wordt nu ook ondersteund in
de nieuwe API’s van ArcGIS Server. Met
Muteren in ArcMap op basis van feature templates. Muteren van objecten in de 3D-omgeving.
10
behulp van meegeleverde editing templates kunnen verschillende scenario’s
worden uitgevoerd in zowel JavaScript, Flex als Silverlight webapplicaties.
De editing templates zijn eenvoudig aanpasbaar aan het doel van de webap-
plicatie; van redlining tot editing met functionaliteit om objecten te splitsen en
samen te voegen.
In het algemeen zijn gebruikers van web-based editors een andere type gebrui-
kers dan van desktop editors. Om het deze groep zo eenvoudig mogelijk te
maken kunnen de webapplicaties zodanig worden ingericht dat er zo min
mogelijk knoppen beschikbaar zijn. Het starten en stoppen van een editing-
sessie kan automatisch worden afgevangen. Een web gebruiker heeft hier geen
omkijken naar.
Meer weten over de nieuwe editing-mogelijkheden in ArcGIS 10? Kijk op het
blog van het Nederlandse Resource Center (resources.esri.nl/blog.php).
AUTEUR: Ernst Eijkelenboom
E-MAIL: [email protected]
Editing in een ArcGIS Server Flex applicatie.
11
python in ArcGIS 10: Arcpy!
12
ontwikkelen
Er zijn twee belangrijke veranderingen op
het gebied van Python in ArcGIS 10.
1. Het commandline window is vervangen
door een Python window. Hierin kan
Python code direct worden uitgevoerd
binnen ArcGIS.
2. De Python module arcgisscripting is
vervangen door ArcPy; een nieuwe
Python module met meer functies die in
scripts gebruikt kunnen worden.
Hieronder worden een aantal nieuwe
mogelijkheden kort beschreven. Deze
bieden veel voordelen ten opzichte van het
gebruik van Python in voorgaande versies
van ArcGIS. Dit artikel is dan ook met name
bedoeld voor huidige Python gebruikers.
python wInDow
Het commandline window in ArcGIS is
vervangen voor een Python window
waarmee Python commando’s direct kunnen
worden uitgevoerd. Binnen de ArcPy module
zijn alle tools uit ArcToolbox aan te roepen.
Daarnaast zijn er nog vele andere functies
beschikbaar.
Wanneer een tool wordt aangeroepen in
het Python window geeft IntelliSense de
mogelijke invoerwaarden weer. IntelliSense
laat bijvoorbeeld de verschillende lagen zien
die in ArcMap zijn toegevoegd; de eerste
parameter voor de buffer tool is een laag
of een featureclass. Het rechtergedeelte
van het Python window laat de juiste syntax
zien en welke parameters nodig zijn voor
de specifieke tool. Ook eventuele optionele
parameters worden getoond door Intelli-
Sense.
Naast het direct uitvoeren van Python code
is het Python window ook erg handig bij het
testen van stukken code.
Arcpy moDuleS
Vanaf ArcGIS 9.2 zijn alle ArcGIS tools, die
beschikbaar zijn voor gebruik in scripts,
ondergebracht in de Python module
arcgisscripting. In ArcGIS 10 is er een
nieuwe module: ArcPy, die gebaseerd is op
arcgisscripting, maar veel nieuwe mogelijk-
heden toevoegt.
een belangrijke verbetering in ArcGIS 10 is dat het gebruik van python binnen ArcGIS Desktop
veel eenvoudiger is geworden. ook zijn er veel meer mogelijkheden in zowel functionaliteit als
in het gebruik. python is een open source programmeertaal, die bij uitstek geschikt is voor scrip-
ting. Binnen ArcGIS kan python gebruikt worden voor het automatiseren van taken zoals data-
conversies, datum-transformaties en GIS-analyses.
Het Python window met IntelliSense.
Aanroepen van de buffer tool; het rechtergedeel-
te laat de syntax en de parameters zien.
13
ontwikkelen
ArcPy maakt het mogelijk om op een
eenvoudige manier ook de standaard Python
modules en classes te gebruiken. Daarnaast
kent ArcPy een groot aantal hulpfuncties,
zoals listfeatureclasses. Deze functie kan
gebruikt worden om alle featureclasses
in een bepaalde workspace (directory of
geodatabase) op te sommen. ArcPy maakt
zo van ArcGIS een omgeving waarmee krach-
tige scripts geschreven kunnen worden. De
scripts kunnen als tool worden toegevoegd
aan ArcToolbox, zodat ze eenvoudig voor
alle gebruikers toegankelijk zijn.
ArcPy breidt de functionaliteit van
arcgisscripting uit met onder andere twee
nieuwe modules: Mapping (arcpy.mapping)
en Map Algebra (arcpy.sa). De Mapping
module bestaat uit functies die map automa-
tion mogelijk maken en de Map Algebra
module kent functies om allerlei berekenin-
gen los te laten op rasterdata.
De arcgisscripting module bestaat nog wel.
Alle bestaande scripts, gemaakt met eerdere
versies van ArcGIS, kunnen dus nog steeds
gebruikt worden.
Naast extra modules zijn er ook verbete-
ringen doorgevoerd in bestaande functies.
Neem als voorbeeld de ‘list’ methodes (zoals
listfeatureclasses en listfields) die in ArcGIS
9.3 een Python-list opleveren. In ArcGIS 10
kan een Python-list nu ook via de cursor
verkregen worden.
In ArcGIS 9.3 wordt een cursor als volgt
gebruikt:
rows = gp.SearchCursor(myTable)
row = rows.next()
while row:
print row.getValue(“Rank”)
row = rows.next()
In ArcGIS 10 gaat dit veel eenvoudiger:
for row in arcpy
SearchCursor(myTable)
print row.getValue(“Rank”)
Er zijn een aantal classes toegevoegd die
het makkelijker maken bepaalde objecten
aan te maken. In ArcGIS 9.3 wordt bijvoor-
beeld een ‘spatial reference’ object aange-
maakt door middel van de ‘CreateObject’
methode:
sr = gp.CreateObject(“SpatialReference”)
sr.createFromFile(“c:/prjs/NAConic.prj”)
ArcGIS module importeren in ArcGIS 9.3.
ArcGIS module importeren in ArcGIS 10.
ontwikkelen
In ArcGIS 10 gaat dit makkelijker met behulp van de nieuwe class
SpatialReference:
sr = arcpy.SpatialReference(“c:/prjs/NAConic.prj”)
mAp AutomAtIon
ArcPy is zeer geschikt voor Map Automation. Map Automation maakt
het mogelijk om het maken van kaarten, rapportages en grafieken te
automatiseren. Voorbeelden van Map Automation zijn:
- Het opsporen van gebroken data-bronnen en het herstellen daarvan.
- Het toevoegen of verwijderen van lagen.
- Het genereren van kaart lay-outs, rapporten en grafieken.
- Het combineren van kaarten en het exporteren naar een PDF-
document.
De Mapping module bevat deze functionaliteit en is te benaderen via
‘arcpy.mapping’.
Voorbeeld van een PDF-mapbook, die gegenereerd is door Python.
14
De workflow van een Map Automation script is vergelijkbaar met de
gangbare acties die handmatig in ArcMap kunnen worden uitgevoerd.
Een voorbeeld van mogelijke stappen:
1. Het openen van een kaartdocument (MXD).
2. Opzoeken van bepaalde kaartelementen bijvoorbeeld tekst.
3. Het tekstelement aanpassen.
4. De aangepaste kaart exporteren naar een PDF-document.
In Python code worden deze stappen op de volgende manier doorlopen:
import arcpy
mapDoc = arcpy.mapping.MapDocument(r”C:\mxd\maps”)
for textElement in arcpy.mapping.ListElements(mapDoc,
“Text”):
if textElement.text == “Python en arcgisscripting”:
textElement.text = “Python en arcpy”
arcpy.mapping.ExportToPDF(mapDoc, r”C:\pdf\maps”)
Scripts kunnen op verschillende manieren worden uitgevoerd, afhan-
kelijk van de taak. Een script voor het maken van mapbooks in PDF kan
bijvoorbeeld uitstekend worden uitgevoerd vanuit ArcToolbox. Voor
periodiek terugkerende acties – zoals elke ochtend een kaart maken
van de actuele weersverwachting – is Windows Scheduler een geschikte
kandidaat. Een script dat gebroken data-bronnen opspoort en herstelt
is bij uitstek geschikt om uitgevoerd te worden via het Python window
in ArcGIS Desktop.
Python is duidelijk een veel grotere rol gaan spelen binnen ArcGIS
Desktop. In ArcGIS 10 is Python volledig geïntegreerd in de desktop-
applicaties ArcMap, ArcCatalog, ArcScene en ArcGlobe.
AUTEUR: Erik de Ruiter
E-MAIL: [email protected]
15
desktop
1: AutomAtISch verBerGen vAn venSterS
Wat direct opvalt, is de vernieuwde interface van ArcGIS
Desktop. Deze moderne ‘look and feel’ bestaat onder
meer uit het automatisch verbergen van vensters. Dit biedt
de gebruiker de mogelijkheid overzichtelijker te werken
en optimaal gebruik te maken van de grootte van het
scherm. De kaart wordt tevens over het volledige scherm
opgebouwd. Bij het openen of verbergen van vensters is
er daardoor geen verversing van het kaartbeeld meer
nodig. Alle belangrijke vensters zijn op deze manier niet
alleen te minimaliseren, maar ook op eenvoudige wijze te
docken. Zodra een gebruiker een venster verplaatst, komt
er een grafische weergave van alle mogelijke plekken om
vensters te docken. Dit principe is zichtbaar in onderstaan-
de figuur. Daarnaast ziet u in deze afbeelding aan de linker-
en rechterkant een aantal geminimaliseerde vensters: er is
meer ruimte voor de kaart!
Vier handige functiesin de interface vanArcGIS desktop 10
Mogelijke posities om vensters te docken.
ArcGIS 10 is een major release. De meeste verbeterin-
gen en uitbreidingen zijn te vinden op desktop-gebied.
Gebruikers van ArcGIS Desktop zullen dit direct onder-
vinden. Iedere gebruiker voert een aantal vaste hande-
lingen uit, onafhankelijk van hoe er met de software
wordt gewerkt. In dit artikel leest u meer over vier
nieuwe functies in ArcGIS Desktop 10. handige functies
waarmee gebruikers van ArcGIS sneller en eenvoudiger
dagelijkse GIS-werkzaamheden kunnen uitvoeren.
16
2: ArcmAp + ArccAtAloG = cAtAloG wInDow
Eén van de nieuwe vensters in ArcGIS 10 is het Catalog
Window. De optelsom: ArcMap + ArcCatalog = Catalog
Window verwijst naar functionaliteit waar al geruime
tijd om wordt gevraagd.
Vanaf ArcGIS 10 zijn de functies van ArcCatalog ook
direct te gebruiken binnen ArcMap, ArcScene en
ArcGlobe. Hiermee is veel efficiënter te werken binnen
de desktop-omgeving. Het Catalog Window stelt
gebruikers namelijk in staat om op eenvoudige wijze
gegevens te organiseren en beheren. Zo zijn direct
nieuwe datasets aan te maken, eigenschappen te wijzi-
gen of naamgevingen aan te passen.
Dit nieuwe venster biedt de functies van ArcCatalog,
maar dan binnen dezelfde applicatie en interface.
Het werkt op een vergelijkbare wijze als Windows
Verkenner, maar dan specifiek voor het werken met
geografische informatie.
3: eenvouDIGe uItwISSelInG vAn DAtA
Uitwisseling van gegevens tussen gebruikers of organi-
saties blijkt in de praktijk vaak moeilijk. Zo ontstaan
er soms conflicten in bestandsformaten en versies of
belangrijke bestanden worden vergeten mee te geven.
ArcGIS 10 biedt gebruikers van ArcGIS met Map Packa-
ging eenvoudige functionaliteit om onderlinge uitwis-
seling van data te vereenvoudigen.
Met Map Packaging is via één klik de volledige kaart
– inclusief data en opmaak – op te slaan en te delen.
Delen kan uiteraard via e-mail of DVD, maar ook door
het te plaatsen op ArcGIS Online. Hiermee komt data
beschikbaar voor een specifieke doelgroep of voor
de gehele wereld. U bepaalt zelf wat u wilt delen en
met wie. Voor ArcGIS 9.3.1 was deze functionaliteit al
beschikbaar voor layerfiles, maar met ArcGIS 10 nu ook
voor mapdocumenten.Het Catalog Window.
Map Packaging: de kaart inclusief data en opmaak in één pakket.
Vier handige functiesin de interface vanArcGIS desktop 10
17
4: rAZenDSnel Zoeken nAAr GeGevenS
Zoeken naar informatie met de zoekmachines van Google of Microsoft
Bing gaat binnen een fractie van een seconde. Zo levert het zoeken naar
‘ArcGIS 10’ meer dan 5.000.000 hits op in nog geen halve seconde! Dezelf-
de ervaring wilt u ook voor GIS gegevens. Razendsnel zoeken, zodat direct
duidelijk is welke gegevens waar te vinden zijn.
ArcGIS 10 introduceert een nieuwe manier van zoeken met het
Search Window. Hiermee kunnen gebruikers snel gegevens, tools en
kaarten vinden, of deze nu lokaal of op het netwerk staan. En dat
binnen een fractie van een seconde. Er kan gezocht worden op (een
deel van) de bestandsnaam, padnaam, het datatype of opgegeven
tags en omschrijvingen. Zoeken naar ‘polygon’ levert bijvoorbeeld alle
bestanden op van het datatype polygoon, maar ook alle tools die werken
met polygonen. Aan de hand van extra keywords kan de zoekopdracht
eenvoudig worden verfijnd.
De nieuwe Search functionaliteit maakt gebruik van indexering. Gebruikers
kunnen zelf opgeven welke locaties (eigen machine of op het netwerk)
geïndexeerd moeten worden. Om te voorkomen dat iedere gebrui-
ker dezelfde netwerklocatie gaat indexeren kan er ook gebruik worden
gemaakt van een Search Service. Dit is een nieuw type service voor ArcGIS
Server, geschikt voor het doorzoeken van alle data binnen de organisatie.
Ook kan met het nieuwe Search Window direct op ArcGIS Online gezocht
worden. Hiermee is de toegang tot bijvoorbeeld Bing Maps en vele andere
services nog eenvoudiger geworden. Binnen no-time weet u of én wat voor
gegevens u kunt vinden op ArcGIS Online.
eenvouDIGer en Sneller
De nieuwe functies in ArcGIS Desktop maken het werken met ArcGIS
aanzienlijk eenvoudiger en sneller. Dit artikel heeft er vier beschreven.
Er zijn echter nog veel meer altijd handige functies in ArcGIS Desktop 10.
Nieuwsgierig? Lees dan het blog van het ESRI Nederland Resource Center
(resources.esri.nl/blog.php). Daar leest u over andere handige functies in
ArcGIS 10.
AUTEUR: Joris Bak
E-MAIL: [email protected]
desktop
Het Search Window.
18
winnaar publieksprijs 2009
leve De lImeS!
De kaart “Leve de Limes!” (zie volgende pagina) is vervaardigd als promotie-
kaart voor het themajaar 2009 van de provincie Zuid-Holland. De Limes is de
uiterste grens van het oude Romeinse rijk en werd gevormd door een keten
van forten langs de zuidelijke oever van de Rijn.
De ondergrond van de kaart is een huidige topografische kaart die in ArcGIS
is gesymboliseerd op basis van TOP50vector. Daaroverheen is uit diverse
bronnen historische informatie geprojecteerd: de oude strandwallen, de
toenmalige loop van de Rijn, het kanaal van Corbulo en de locatie van de
verschillende forten en nederzettingen. Deze informatie is gedigitaliseerd in
ArcGIS, nadat het bronmateriaal is gescand en gegeorefereerd met behulp
van de georeferencing tool in ArcGIS. Daarna is de kaart geëxporteerd naar
ai-formaat, ingelezen in Photoshop en daarin zijn de foto’s en teksten toege-
voegd.
Het doel van de kaart is om een globaal beeld te geven over de Limes en het
dagelijkse leven in de Romeinse tijd, waarbij de uitstraling van de kaart een
belangrijk aandachtspunt is. Provincie Zuid-Holland hoopt met deze kaart
aan te tonen dat kaarten die GIS-informatie als basis bevatten niet saai en
zakelijk hoeven te zijn. Aangezien de kaart “Leve de Limes!” de MapGallery
publieksprijs van de GIS Conferentie 2009 heeft gewonnen, is dit zeker
gelukt!
GeBruIkte SoftwAre:
ArcGIS 9.2 en Photoshop CS3
mAker vAn De kAArt:
Marc Bel, Provincie Zuid-Holland
MapGallery
19
velen maken in het dagelijks werk dankbaar
gebruik van images als achtergronddata. met
een satellietbeeld of luchtfoto van voldoende
kwaliteit is namelijk snel een gelikte kaart
te produceren. het analyseren van images
gaat echter een stap verder en is nog niet
voor iedereen weggelegd. met de introductie
van het Image Analysis window in ArcGIS 10
komt daar verandering in. De mogelijkheden
om met images te werken in ArcGIS Desktop
komen veel meer binnen handbereik. Dit
maakt optimale visualisatie van images en het
uitvoeren van analyses voor iedereen toegan-
kelijk. lees in dit artikel hoe u snel aan de slag
kunt met het Image Analysis window en haal
meer uit images in ArcGIS 10.
luSt voor het ooG
Images zijn nog steeds populair als achter-
gronddata. Terecht, want het gebruik van de
juiste beelden kan een kaartbeeld versterken
en de boodschap van een kaart of dataset
verduidelijken. Toch komt hier een gevaar
om de hoek kijken, want de grens tussen een
goede en een onleesbare kaart is soms een
grijs, onduidelijk gebied. Een bepaalde lucht-
foto kan voor kaart A zeer geschikt zijn, maar
is voor kaart B te donker of te licht, waardoor
bijvoorbeeld symbologie niet meer goed
leesbaar is.
Met het Image Analysis Window – een nieuw
window in ArcGIS 10 – is de visualisatie van een
beeld eenvoudig aan te passen. Er zijn schuif-
balken om het contrast, de helderheid en de
gamma onafhankelijk van elkaar te wijzigen.
Ook is er een schuifbalk om de transparantie
aan te passen. Het Image Analysis Window
biedt ook de mogelijkheid om verschillende
stretching-methodes toe te passen. Bij grote
verschillen in belichting over één beeld kunt u
bovendien Dynamic Range Adjustment (DRA)
toepassen, waarbij de gekozen stretching-
methode alleen wordt toegepast op het
gedeelte van het beeld wat op dat moment
zichtbaar is.
Het resultaat van al deze visualisatie-bewer-
kingen wordt on-the-fly getoond. Dat
betekent dat de gebruiker op een interactie-
ve en eenvoudige manier de visualisatie kan
aanpassen en optimaliseren voor elke toepas-
sing. Daarmee wordt iedere kaart een lust
voor het oog.
desktop
Aan de slag met het Image Analysis window
Het Image Analysis Window in ArcGIS 10.
22
eInDelooS comBIneren
Het Image Analysis Window bevat naast visua-
lisatie-tools ook een aantal andere veelge-
bruikte tools. Voorbeelden zijn het clippen
van data, het samenvoegen van verschillen-
de banden tot één kleurencomposiet of het
uitvoeren van pan-sharpening. Afhankelijk
van welke datasets geselecteerd zijn komen
één of meerdere tools beschikbaar voor
de gebruiker. Een greep uit de functies en
toepassingen:
• Clippen: rasterdatasets kunnen met één
muisklik geclipt worden naar de huidige
zichtbare extent.
• Kleurencomposieten: uit verschillende losse
banden kan eenvoudig een kleurencompo-
siet gemaakt worden. Door de inputbanden
te variëren kan de nadruk gelegd worden
op bijvoorbeeld water of juist vegetatie.
Vervolgens kan de kleurencomposiet als
basis dienen voor verdere analyses, zoals
classificaties van landgebruik of objecten.
• NDVI: de Normalized Difference Vegeta-
tion Index (NDVI) is een geschikte analyse
om de staat van bijvoorbeeld gewassen te
onderzoeken. Het vergelijkt twee specifie-
ke banden met elkaar (rood en infrarood)
en berekent hiermee een waarde die aan
iedere pixel wordt toegekend. Over het
algemeen geldt: hoe hoger de waarde, hoe
gezonder de gewassen op de akker.
• Pan-sharpening: doorgaands zijn de kleuren-
beelden van satellieten van minder hoge
resolutie dan de zogenaamde panchromati-
sche band die in zwart-wit is. Om het beste
van de twee werelden te krijgen bestaat
de methode pan-sharpening, waarbij het
panchromatische beeld gebruikt wordt om
de resolutie van de kleurenbeelden te verho-
gen.
• Mosaic: er zijn verschillende opties om twee
of meerdere datasets te combineren tot een
mozaïek. Dit kunnen datasets van hetzelfde
gebied zijn of van verschillende gebieden.
Vegetatie is goed zichtbaar in een kleurencomposiet waarbij infrarood als rood getoond wordt. De data
is beschikbaar gesteld door Digital Globe / European Space Imaging GmbH.
23
Het resultaat van een analyse wordt als tijde-
lijke laag toegevoegd, maar kan vervolgens
direct worden geëxporteerd als rasterdataset
indien gewenst. Het vergelijken van resultaten
kan bijvoorbeeld met de swipe-tool of door
lagen aan en uit te laten knipperen. Afhan-
kelijk van de inputdata kunt u met de tools
in het Image Analysis Window verschillende
banden of images eindeloos combineren.
De juISte BASIS creëren
De toepassing van enkele tools uit het Image
Analysis Window kunnen we illustreren aan
de hand van een voorbeeld. Stel, u heeft
een satellietbeeld waarmee u een classifica-
tie van water wilt maken. Hiervoor moet de
data eerst voorbereid worden. Afhankelijk
van de inputdata is de eerste stap het clippen
van het beeld naar het juiste gebied. Het is
ook mogelijk dat u eerst een mozaïek moet
maken van verschillende satellietbeelden om
uw interessegebied volledig af te dekken. De
volgende stap is het zodanig combineren van
banden dat water zo goed mogelijk zichtbaar
wordt in het satellietbeeld. Meestal gebruikt u
hiervoor één of meerdere infrarood-banden.
Daarna kan mogelijk nog pan-sharpening
toegepast worden om de resolutie van de
kleurencomposiet te verhogen. Indien de
belichting van het beeld niet optimaal is kan
deze vervolgens op ieder moment eenvoudig
aangepast worden met de daarvoor bestem-
de sliders. Het resultaat van deze stappen is
een beeld dat u als basis kunt gebruiken voor
de verdere classificatie middels de gebruike-
lijke Spatial Analyst tools.
eenvouD
De kracht van het Image Analysis Window
zit in de eenvoud en de toegankelijkheid
van veelgebruikte functies. Waar voorheen
de tools in de toolbox waren ‘verstopt’, kan
desktop
Pan-sharpening toegepast op een Landsat-beeld.
24
Mozaïek van verschillende Landsat-beelden.
nu iedereen via de simpele interface op een
snelle manier images visualiseren, bewerken
en analyseren. Meer weten over de mogelijk-
heden die het Image Analysis Window te
bieden heeft? Neem gerust contact met mij
op via onderstaand e-mailadres.
AUTEUR: Sabine Put
E-MAIL: [email protected]
25
De titel bevat twee interessante componenten:
locatie en tijd. locatie is de basis van een GIS.
met de komst van ArcGIS 10 kan ook de tijds-
component in ArcGIS gebruikt worden voor
visualisatie. ArcGIS 10 is volledig time-aware,
dit wil zeggen dat veranderingen in de tijd
van geometrie en attributen opgeslagen en
gevisualiseerd kunnen worden. Dit geldt zowel
voor de desktop- als de servercomponenten
van ArcGIS 10. In dit artikel gaan we in op de
nieuwe mogelijkheden van tijd in ArcGIS 10.
tIjD-GerelAteerDe DAtASetS
Er zijn veel datasets waar een tijdscomponent
in zit. Er zijn twee types tijd-gerelateerde
datasets:
- Datasets met objecten die in de tijd van
locatie veranderen. Denk bijvoorbeeld aan
een kat voorzien van een GPS-ontvanger.
- Datasets met objecten die in de tijd veran-
deren van attribuutwaarde, zoals de bevol-
kingssamenstelling per gemeente in de
afgelopen 10 jaar.
Een combinatie van beiden is uiteraard ook
mogelijk.
lAyerS tIme-enABleD mAken
Datasets of layers kunnen in ArcGIS eenvou-
dig time-aware worden gemaakt. Iedere
laag, zowel vector als raster, heeft standaard
een nieuw time-tabblad in het properties-
window. Op dit nieuwe tabblad kunnen een
aantal eigenschappen worden ingesteld.
Ten eerste kan worden aangegeven of er
één of twee velden zijn met een datum veld.
Twee datumvelden gebruikt u voor objec-
ten die een begin- en eindtijd hebben. Een
datumveld kan zowel van het type DATE
als TEXT zijn. De voorkeur heeft een DATE,
omdat dit een eenduidige opslag is. In het
geval van TEXT moet u aangeven in welke
notatie (bijvoorbeeld yyyy-mm-dd hh:mm)
dit veld is opgeslagen.
Veel tijd-gerelateerde data zijn verzameld met
een bepaald tijdsinterval. U kunt dit interval
waar was u toen Michael Jackson overleed? platform
Het nieuwe time-tabblad.
De vergrijzing in Nederland door de jaren heen (links in 2003, rechts in 2008).
26
overnemen tijdens het visualiseren, maar ook
een kleinere of grotere interval kiezen. Uit de
data kan het tijdsdomein berekend worden.
Dit geeft de eerste en laatste waarnemings-
tijd weer. Het berekenen kan handmatig of
automatisch worden uitgevoerd. Dit tijds-
domein wordt gebruikt bij het later in te
stellen Time Slider Window.
Daarnaast zijn er een aantal geavanceerde
instellingen mogelijk. Er kan een tijdszone
worden ingesteld. Dit is met name interes-
sant wanneer data in verschillende tijdszones
is verzameld. Tevens kan aangegeven worden
of er rekening gehouden moet worden met
zomer- en wintertijd.
Wanneer u werkt met verschillende datasets
met tijdswaarnemingen in verschillende jaren,
dan kunt u deze synchroniseren door een tijd-
offset mee te geven. Stel u heeft data van
2007 en 2008 en u wilt deze met elkaar verge-
lijken. U kunt dan bijvoorbeeld de dataset
van 2008 een offset van -1 jaar geven. Alle
waarnemingen van maart 2007 worden dan
tegelijk getoond met de waarnemingen van
maart 2008. Tot slot bestaat er de mogelijk-
heid om data cumulatief te tonen.
tIme SlIDer wInDow
Met het Time Slider Window kunt u time-
enabled layers visualiseren in ArcMap,
ArcScene of ArcGlobe. Het Time Slider
Window heeft een aantal opties die ingesteld
kunnen worden. U kunt een time step inter-
val en een time window instellen. Het time
step interval definieert in welke stapgrootte
de data gevisualiseerd wordt (bijvoorbeeld
om de dag). Het time window definieert een
tijdsperiode waarover data getoond moet
worden. Met een Time Step interval van één
dag en een time window ingesteld op twee
dagen, wordt per dag de data van de laatste
twee dagen getoond.
Het Time Slider Window heeft een aantal
knoppen om de data te visualiseren, zoals
data vooruit en achteruit in de tijd weerge-
ven, maar ook de mogelijkheid om de anima-
tie te exporteren als video.
tIjD en GrAfIeken
Ook grafieken profiteren van de tijdscom-
ponent. Een time-aware layer kan in een
grafiek gevisualiseerd worden op een bepaald
moment in de tijd. Bij het afspelen van de tijd
met het Time Slider Window wordt de grafiek
direct aangepast naar de tijd zoals afgebeeld
op de Time Slider.
tIjD In ArcGIS Server
Ook ArcGIS Server ondersteunt tijd vanaf
versie 10. Een gepubliceerd mapdocument
met time-layers, wordt automatisch een time-
aware mapservice. Dit geldt ook voor WMS.
Time-aware mapservices kunnen geconsu-
meerd worden door de nieuwe JavaScript,
Flex en Silverlight 2.0 API’s.
Het Time Slider Window met bijbehorend opties-menu.
27
platform
Voor het gebruik van tijd in de API’s is er een
nieuwe widget beschikbaar, de zogenaam-
de TimeSlider. Met de TimeSlider kan data
getoond worden van time-aware layers. Dit
biedt de mogelijkheid om in een webappli-
catie data te tonen tot en met een bepaald
tijdstip (Q-koorts gevallen in Nederland tot en
met maart 2010), op een bepaald tijdstip (wat
was het weer op 6 februari 2010 om 12:30) of
data binnen een bepaalde periode (geef alle
inbraken tussen 22:00 en 5:00 weer).
Onderstaand voorbeeld geeft weer hoe in de
JavaScript API de TimeSlider gedefinieerd kan
worden die per week gegevens toont:
timeSlider.createTimeStopsByTimeI
nterval(results[1].layer.timeInfo.
timeExtent,1,’esriTimeUnitsWeeks’);
concluSIe
ArcGIS 10 is time-aware. Iedere dataset met
een tijdscomponent kan met het instellen
van een paar parameters eenvoudig gevisu-
aliseerd worden in zowel ArcGIS Desktop als
ArcGIS Server. En niet alleen in 2D applicaties
maar ook in de 3D applicaties wordt de tijds-
component ondersteund. Historische data
kan nu nog makkelijker ontsloten worden in
ArcGIS.
Overigens, op 25 juni 2009 was ik in Frankrijk
in de Ardèche toen Michael Jackson overleed.
AUTEUR: Ernst Eijkelenboom
E-MAIL: [email protected]
Een voorbeeld van een time-aware mapservice: het weer op een bepaald tijdstip (23 maart 2010 om
07:00 uur).
28
ArcGIS moBIle
ArcGIS Mobile is gebaseerd op ArcGIS
Server en werkt met webservices die
door ArcGIS Server worden geserveerd.
De mobiele apparaten moeten daarom
uitgerust zijn met een internetverbin-
ding. Zodra er in het veld wijzigingen
worden aangebracht in de data, zorgt
ArcGIS Server voor de verwerking van
de mutaties in de database. Dit geeft de
andere mobiele gebruikers en de gebrui-
kers op het kantoor de mogelijkheid om
direct de mutaties te bekijken. Hierdoor
maakt mobiel GIS onderdeel uit van een
groter organisatiebreed platform. Ook
als de internetverbinding plotseling
wegvalt biedt ArcGIS Mobile ondersteu-
ning, want dan kan lokaal verder gewerkt
worden. Als op een later tijdstip de inter-
netverbinding weer tot stand is gebracht,
is synchronisatie van de mutaties weer
mogelijk.
In veel organisaties maken medewerkers bij werkzaamheden in het veld nog aanteke-
ningen op papier. vaak moeten deze daarna bij terugkomst op het kantoor gedigitali-
seerd worden; een tijdrovende klus. ArcGIS mobile 10 zorgt voor tijdsbesparing en meer
gemak met mobiele applicaties die aansluiten op bestaande werkprocessen en eenvou-
dig te bedienen zijn voor medewerkers in het veld. In dit artikel worden de verschillende
mobiele oplossingen besproken die onderdeel uitmaken van ArcGIS 10.
ArcGIS Server zorgt voor de webservices die door ArcGIS Mobile worden gebruikt.
Mobiel
Tijdsbesparing en gebruiks-gemak met ArcGIS Mobile 10
29
onDerGronDlAGen
Ondergrondlagen worden vaak in het veld
gebruikt als referentie. Vanaf ArcGIS Mobile
10 behoren basemaps tot de operationale
lagen en kunnen deze bevraagd en geïdentifi-
ceerd worden. Als basemaps te groot worden
om real-time te synchroniseren kan een
beheerder deze lagen daarom bij de inrich-
ting handmatig op het mobiele apparaat
zetten. Als ondergrond kunnen ook niet-
operationele lagen gebruikt worden, zoals
services uit ArcGIS Online en mapcaches van
ArcGIS Server. Dergelijke services zijn uitslui-
tend ter referentie.
ArcGIS moBIle project center
Nieuw in ArcGIS Mobile 10 is het uitgebreide
ArcGIS Mobile Project Center. De beheer-
der van mobiele applicaties stelt vanuit het
Project Center mobiele projecten samen
afhankelijk van het werkproces. Een mobiel
project bestaat uit data (operationele en
niet-operationele lagen) en taken. Een vijftal
taken zijn standaard meegeleverd: View Map,
Collect Features, Search Features, Work List
en Synchronize. De beheerder bewaart het
project en publiceert deze naar de Project
Server. Er worden bij het Project Center
twee standaard applicaties voor Windows en
Windows Mobile meegeleverd. De veldmede-
werker maakt in het veld vanuit deze appli-
catie connectie met de Project Server en
kiest een project dat beschikbaar gemaakt is.
Vervolgens wordt het project en de bijbeho-
rende takenlijst zichtbaar.
Vanuit de takenlijst kan direct gestart worden
met het veldwerk. Het ArcGIS Mobile Project
Center is ideaal voor beheerders van mobiele
applicaties. Zij kunnen zonder programmeer-
ervaring mobiele applicaties met enkele
muisklikken samenstellen.
moBIle SDk
Met de ArcGIS Mobile 10 Development Kit
kunt u zelf mobiele applicaties ontwikke-
len. ArcGIS Mobile levert componenten en
templates mee voor gebruik in Microsoft
30
Mobiel
Met het ArcGIS Mobile Project Center worden mo-
biele projecten gepubliceerd naar de Project Server.
De veldmedewerker download een mobiel project
en kan meteen aan het werk.
StreetMap-data als ondergrond in een mobiele applicatie.
Visual Studio 2008. Er is in ArcGIS Mobile
10 ondersteuning voor Windows Presen-
tation Foundation en tokencredential
security van mobile services. Verder is
de GPS-component geheel herschreven
en wordt conversie van Spatial Referen-
ces ondersteund. Met ArcGIS Mobile 10
is het daarnaast mogelijk om de bijgele-
verde standaardapplicaties voor Windows
en Windows Mobile uit te breiden met
eigen taken, workflows en extensies. Ook
het ontwikkelen van applicaties voor de
iPhone behoort vanaf ArcGIS Mobile 10
tot de mogelijkheden.
SAmenvAttenD
ArcGIS Mobile 10 bevat het ArcGIS Mobile
Project Center. Hiermee kunnen mobiele
projecten beheerd worden die aansluiten
op het werkproces. Er worden standaard
twee applicaties meegeleverd voor
Windows en Windows Mobile. De appli-
caties kunnen naar eigen wens aange-
past worden door gebruik te maken
van de Mobile SDK. Door aan te sluiten
op de bestaande werkprocessen zorgt
ArcGIS Mobile 10 voor tijdsbesparing en
gebruiksgemak.
AUTEUR: Marco Wagemakers
E-MAIL: [email protected]
31
Taken, zoals te configureren via het nieuwe ArcGIS Mobile Project Center en te gebruiken via de
standaard meegeleverde applicatie.
