Aquarama 64 NL
-
Upload
aquaramamagazine -
Category
Documents
-
view
319 -
download
6
description
Transcript of Aquarama 64 NL
aquarama 64vakblad voor watertechnologie i april - mei - juni 2014 i jaargang 16
Lmet de
medewerking van
Peri
od
icit
eit:
dri
emaa
nd
elijk
s I
Afg
ifte
kan
too
r: B
russ
el X
50
10
59
I
Ver
antw
oo
rdel
ijke
uit
gev
er:
Filip
Co
ssem
ent
Bo
ule
vard
des
Can
adie
ns
11
8 B
-77
11
Do
ttig
nie
s
foto © Exelio
Micropolluenten in afvalwater
Welkom in de nieuwe dimensie van ozon oxidatie…met de introductie van de nieuwe “evo” generatie van Wedeco’s SMO en PDO ozonsystemen, ontworpen om een maximum aan ozon te leveren tegen minimaal energieverbruik. De nieuwste EFFIZON®evo elektrode technologie zorgt voor een minimum aan onderhoud, ongeëvenaard maatwerk en een verlaging van het energieverbruik tot 20 %.
De SMOevo en PDOevo ozonsystemen worden geleverd in twee verschillende configuraties: Greenline een systeem met de laagst mogelijke levenscyclus-kosten op de markt verkrijgbaar door verbazingwekkend weinig energie-verbruik en Smartline een systeem met lage investeringskosten zonder enig compromis te doen ten aanzien van kwaliteit, betrouwbaarheid en bedieningsgemak.
Kom meer te weten over onze oplossingen voor uw uitdagingen in ozonoxidatie en onze WEDECO ozontechnologie via www.xyleminc.com
Maximaliseer de ozon. Minimaliseer de energie.
xyleminc.comWedeco is een merk van Xylem, waarvan de 12,000 medewerkers zich inspannen de meest complexe problemen in de wereldwijde watermarkt aan te pakken. Let’s solve water.
AquArAmA #64 I 3
Welkom in de nieuwe dimensie van ozon oxidatie…met de introductie van de nieuwe “evo” generatie van Wedeco’s SMO en PDO ozonsystemen, ontworpen om een maximum aan ozon te leveren tegen minimaal energieverbruik. De nieuwste EFFIZON®evo elektrode technologie zorgt voor een minimum aan onderhoud, ongeëvenaard maatwerk en een verlaging van het energieverbruik tot 20 %.
De SMOevo en PDOevo ozonsystemen worden geleverd in twee verschillende configuraties: Greenline een systeem met de laagst mogelijke levenscyclus-kosten op de markt verkrijgbaar door verbazingwekkend weinig energie-verbruik en Smartline een systeem met lage investeringskosten zonder enig compromis te doen ten aanzien van kwaliteit, betrouwbaarheid en bedieningsgemak.
Kom meer te weten over onze oplossingen voor uw uitdagingen in ozonoxidatie en onze WEDECO ozontechnologie via www.xyleminc.com
Maximaliseer de ozon. Minimaliseer de energie.
xyleminc.comWedeco is een merk van Xylem, waarvan de 12,000 medewerkers zich inspannen de meest complexe problemen in de wereldwijde watermarkt aan te pakken. Let’s solve water.
inhoudE64
aquarama
Vakblad voor watertechnologie.
Gratis verstuurd naar de industrie
(chemie, kunststof, metaal, voeding,
textiel, leder, grafische industrie, foto,
glas, papier en karton), studiebureaus,
watermaatschappijen, slachthuizen,
ziekenhuizen, technische dienst van
steden en gemeenten, wasserijen,
zwembadbouwers, aannemers water-
bouwkundige werken en milieu-
deskundigen.
PerIodIcIteIt
Driemaandelijks
hoofdredactIe
Tilly Baekelandt
redactIe
Bart Vancauwenberghe
Koen Vandepopuliere
VormgeVIng
Koen D’Haene
reclame-adVIes
Katja Wijffels
t 0473/86 59 70
VerantwoordelIjke uItgeVer
Filip Cossement
Canadezenlaan 118 - B-7711 Dottenijs
t 056/77 13 10
f 056/77 13 11
I www.fcomedia.be
Version française:
Sur simple demande
Niets uit deze uitgave mag worden verveel-
voudigd en/of openbaar gemaakt door
middel van druk, fotokopie, microfilm of
op welke wijze ook, zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor de inhoud van de advertenties zijn
enkel de adverteerders aansprakelijk
Lid van de unie
van de uitgevers van
de Periodieke Pers
P5 INSIDE NEWS P12 bEurSkalENDEr P15 aquarama
traDE faIr-tNav WorkShoP 2014 P19 tNav NIEuWS-
brIEf #45 P51 ProjEct hyDrIS - kalSbEEk P54 rEPor-
tagE NurESyS - vlakWa - aquafIN P59 rEPortagE ExE-
lIo P61 ProjEct Eco-vISIoN P64 ProjEct robuShI P67
tEchNIEk ENDrESS+hauSEr P70 ProjEct NovotEc
P73rEPortagE NovochEm P73 rEPortagE WatErIS P75
rEPortagE tENSIo P79 ProjEct vaN rEmmEN uv tEch-
NIEk P83 ProjEct groNtmIj P87 ProjEct EggEr 88 Pro-
DuctSPot vINk P91 NEW ProDuctS
dossier Micropolluenten in afvalwater P26-P49
Elk zijn specialiteit
Een waterzuiveringsinstallatie optimaallaten werken, vraagt veel kennis en ervaring.
Maar niet voor onze klanten. Bedrijven diehet beheer en het onderhoud toevertrouwen
aan Aquaplus, kunnen zich met een gerust hartconcentreren op hun kernactiviteiten.
www.aquaplus.be l [email protected]
AquArAmA #64 I 5
winside news
wereldprimeur “Klip digitaal” voorgesteld
Vlaams minister-president Kris Peeters stelde op 25 maart “KLIP Digitaal” (het digitaal kabel- en leidingportaal) officieel voor, in aanwezigheid van onder meer Marc Dillen (Vlaamse Confederatie Bouw), Hilde Masschelein (Bouw-unie), Hilde Beeckmans (Vlaamse Raad voor Netwerkbeheerders) en Luc Martens (VVSG). “KLIP Digi-
taal” is een tool, waarbij het uit-wisselen van informatie over onder-grondse kabels en leidingen tussen de bouwsector en de nutssector volledig online verloopt. Hiermee komt een eind aan het versturen van tonnen papieren plannen in verschillende formaten en niet-uni-forme kaarten. Het “KLIP Digitaal” kwam tot stand in een zeer nauwe samenwerking tussen de Vlaamse overheid, de steden en gemeen-ten, de bouwsector en de nutssec-
tor. Met dit unieke systeem wordt een efficiëntiewinst en kosten-besparing bereikt, en kan de vei-ligheid bij bouw- en nutswerken gevoelig verhogen. KLIP Digitaal garandeert een uniform informatiemodel, een uniforme achtergrondkaart, een uniforme legende, een snel-lere planafhandeling en een gebruiksvriendelijk systeem.
E www.klip.agiv.be
rietland wint internationale prijs voor waterzui-vering Badboot
De IWA (International Water Association) kende Rietland de “Product Innovation Award” toe voor de plantenwaterzuivering op de Antwerpse Badboot. De prijs werd toegekend in de cate-gorie ‘design’. Samen met de regionale winnaars uit de andere werelddelen, zal Rietland later dit jaar meedingen naar de Glo-bal Award. De prijsuitreiking voor deze Euraziatische voorronde zal plaatsvinden in Brussel tijdens de Water Innovation Europe Conference op 25 Juni.Het waterzuiveringssysteem op de Badboot werd door van Oir-schot ontworpen in samenwerking met zijn Amerikaanse part-ner Scott Wallace. Het was het eerste beluchte rietveld op het Europese vasteland.Zaakvoerder Dion van Oirschot van Rietland: “Dit project was van begin tot einde een uitdaging voor ons. Niet alleen moest al het afvalwater van de Badboot gezuiverd worden tot een excellente kwaliteit om het te mogen lozen in de dokken. Ook moesten we dat op een zeer beperkte ruimte doen. Daarom kozen we voor een belucht rietveld. Maar ook de bouw van het systeem was niet eenvoudig. Omdat zo’n rietveld natuurlijk een flink gewicht heeft, konden we het pas kort voor de aankomst in de Antwerpse haven met grind vullen. Niettegenstaande waren we twee dagen voor de officiële opening volledig klaar.”
E www.rietland.com
streeks op overzichtelijk ont-worpen productpagina’s toegang tot technische info over de pro-ducten (inclusief CAD-tekenin-gen, curves, specificaties, docu-mentatie en video’s). Dankzij de nieuwe “snelkeuze” functie kun-nen gebruikers bijna automa-tisch een juiste pomp selecte-ren. Er kan meer gespecifieerd worden in het selectieproces door de nieuwe opties om pompen te selecteren volgens pompontwerp of pompfamilie, aanvullend op selecteren per toepassing.
E http://be.grundfos.com
Het idee achter het Grundfos Pro-duct Center, dat op 27 mei werd gelanceerd, is een snellere, meer intuïtieve vervanger te worden voor het huidige Grundfos Web-CAPS systeem. Het maakt het een-voudig de juiste pomp te kiezen voor installatie of vervanging, en geeft snelle toegang tot informa-tie over bestaande pompen. Via het Center kan u: pompen dimen-sioneren, de productcatalogus raadplegen, geschikte vervan-gingspompen vinden (ook voor andere fabrikanten) en pompen vinden die geschikt zijn voor speci-fieke vloeistoffen. Het biedt recht-
lancering Grundfos product center
6 I AquArAmA #64
winside news
Kisters verwerkt nu ook chemische gegevens KISTERS AG voegt een essentiële component toe aan haar WISKI software: het meetgegevens management systeem van het Akense software bedrijf voor waterbeheer, verwerkt nu ook sam-pling data (metadata) en de bijhorende fysisch-chemische water-kwaliteit informatie samen met de gebruikelijke hydrologische waarden. Overheden, waterschappen en onderzoeksinstellin-gen zullen veel baat hebben bij deze ontwikkeling. Met de uit-breiding van de KiWQM waterkwaliteit module, is WISKI nu een gemeenschappelijke databank voor verschillende afdelingen, die het mogelijk maakt om een volledig beeld van de toestand van het water te verkrijgen en efficiënt het data management van de processen aan te sturen.
Indien nodig kan de software uitgebreid worden met de KiECO component waarmee ook een afspiegeling van de ecologische aspecten weergegeven kan worden. De wateranalyse wordt aan-gevuld met biologische gegevens uit veldstudies. Taxonomieën zijn beschikbaar om de waargenomen flora en fauna te classifi-ceren. Gebruikers krijgen aldus de mogelijkheid om tot een alge-mene conclusie over de kwaliteit van het water te komen.
E www.kisters.de
eurodal op stap met basis-school Klim-op voor wereld-waterdag
Op 22 maart was het WereldWater-Dag, een dag waarbij over de ganse wereld aandacht wordt gevraagd voor de problematiek rond zuiver water. Samen met de leerkrachten van basisschool Klim-op te Grob-bendonk, spande Eurodal zich in om 190 kinderen te sensibiliseren rond het recht op zuiver water. De educa-tieve week werd op 21 maart afge-sloten met een “Walk for Water”.
“The World Walks for Water” is een wereldwijde actie om aandacht te vragen voor de miljoenen mensen die dagelijks gemiddeld 6 kilo-meter stappen om water te halen voor hun basisvoorzieningen. Ook in Vlaanderen en Brussel organi-seerden scholen een WereldWater-Dag en stapten duizenden kinde-ren symbolisch 6 kilometer. Regelmatig kreunt België onder de wateroverlast. De overheid tracht hier iets aan te doen door strenge normen op te leggen aan verhar-dingen bij bouw- en infrastruc-tuurwerken. Als producent van betonnen vloerplaten speelde Eurodal hierop in door enkele jaren geleden het HYDROPS®-systeem op de markt te brengen. HYDROPS® biedt een oplossing om regenwater milieuvriendelijk te beheersen. Het regenwater kan opgevangen worden voor infiltra-tie, hergebruik of voor vertraagde afvoering naar de riolering.
E www.eurodal.be
Mads nipper nieuwe ceo en Group president van Grundfos Group Chairman van Grundfos, Jens Moberg, benadrukt dat Mads Nip-per gekozen werd omwille van zijn lange en indrukwekkende staat van dienst op de internationale markt: “Met Mads Nipper aan boord krij-gen we een bijzonder competente leider met een stevige achtergrond op het vlak van strategie, bedrijfs-ontwikkeling, verkoop en marke-
ting op de internationale markt. Mads is bijzonder klantgericht en heeft in de loop van zijn carrière bewezen dat hij nieuwe manieren kan vinden om een onderneming te doen groeien. Zijn profiel past wonderwel bij de Grundfos Group en ik kijk ernaar uit om samen met hem het immense groeipotentieel op zowel onze huidige als toekom-stige markten aan te boren.”Mads Nipper werkte 23 jaar voor de Lego Group en bekleedt tal van bestuurdersfuncties in diverse
bedrijven en organisaties. Ver-der heeft hij een MSc en BSc in bedrijfsadministratie. “Ik kijk er erg naar uit om deel uit te maken van de Grundfos Group. Ik koos voor Grundfos, omdat het een waardegerichte onderneming is, die via kwaliteitsproducten het leven van haar klanten verbe-tert en tegelijkertijd iets goeds voor de wereld doet,” aldus Mads Nipper.
E www.grundfoss.be
WaterDe juiste oplossingen op de juiste plaats
Water is leven. Daarom is het nodig zorg te dragen voor deze natuurlijke rijkdom. Samen met de afdeling Water van Tauw vindt u een duurzaam antwoord op elk watervraagstuk.
U krijgt van onze specialisten onafhankelijk advies. Ze tonen hoe u de wet toepast en wat er mogelijk is specifiek op maat van uw bedrijf. Altijd met zin voor realiteit: u blijft binnen uw budget en de terugverdientijd is optimaal. Het totaalplaatje telt: Tauw heeft aandacht voor de hele waterketen. Resultaat? We garanderen u de juiste oplossingen op de juiste plaats.
www.tauw.be/water
Denkkracht voor duurzame omgevingskwaliteit
Advertentie Water BE_195x134_FINAL.indd 1 15-11-2013 11:09:39
Air Products biedt zuurstofoplossingen aan (zowel zuivere zuurstof als on-site gegenereerde zuurstof) voor uw waterzuivering voor:
•Hetverhogenvandebehandelingscapaciteit• Piekeninvuilvrachtoptevangen•Geur,schuimofslibproblementebehandelen•DeCO2 footprint van de site te verlagen (energiebesparingen)•Minderslibteproduceren
DeaanbiedingenvanAirProductskunnenuwwaterzuiveringverbeteren vooreenlageredanverwachtekost.
tell me morewww.airproducts.be
©AirProductsandChemicals,Inc.,2012(34771) EU002147
Contacteeronsvoormeerinformatie:AirProductsN.V. Waversesteenweg1789,1160BrusselsT02 6749478 [email protected]
Laat uw waterzuivering ademen
34771_Kuszewska_Aquarama_ad_195x134mm+bleeds.indd 1 5/11/12 2:20 PM
Onze producten en service:
- Vlokkingsmiddelen- Coaguleermiddelen- Diatomeeënaarde- Cellulose- Biotechnologische producten- Anti-schuimmiddelen- Geurbehandeling- Harsen voor ionenwisselaars- Kalkmelk- Conditioneringsproducten- Labo en industriële testen- Onderhoud en herstelling van waterbehandelingsinstallaties
Water treatment
Specifi eke producten voor de behandeling van proceswater,
afvalwater en de ontwatering van organische en minerale slibs.
Voor meer informatie: Frank Vueghs - Nieuwlandlaan 16B, Industriezone B411, 3200 AarschotTel. 016 49 09 04 - Fax 016 49 09 05 - www.clarfl ok.be - E-mail: info@clarfl ok.be
Service en kennisService en kennis
clarflok nl.pdf 05-03-2009 16:40:41
Tel: +31 88 278 28 28 E-mail: [email protected]: www.apt.be
Geïntreseerd in een demonstratie of proefplaatsing?
· Meetbereik 0 .. 4’000 FNU
· Minimaal onderhoud· Contactloos troebelheid meten· 90° strooilichtmeting
· Volledige automatische kalibratie· Resolutie 0.001 FNU
sets the standard
Troebelheidmeter
AquaScat
AquArAmA #64 I 9
Bezoek onze website: www.bestinstruments.nl E: [email protected]: +31 (0)594-513373 • vanuit België: 0800-40884Industriepark 5e, 9351 PA Leek, Nederland
Exclusief leverancier van on-line analyse apparatuur van
winside news
Beschermingsmaatregelen tegen wateroverlastVlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schau-vliege bracht in april samen met de NAV-Consulent Waterbewust Bou-wen Julie Alboort, voorzitter Kati Lamens en directeur Kris Baetens een persbezoek aan verschillende waterrobuuste en -beschermende projecten. Die initiatieven kaderen in de versnelde aanpak van water-beheersing waar de minister na de wateroverlast van 2010 volop op inzet. Naast een aantal projec-ten van de Vlaamse Milieumaat-schappij (VMM), maakte de minis-ter kennis met de plannen voor de
Belgisch ruimtevaartbedrijf ontwikkelt innova-tieve waterbehandelingsunit
Ruimtevaartbedrijf QinetiQ Space uit Kruibeke heeft een con-tract met het European Space Agency (ESA) afgesloten voor de ontwikkeling van een prototype waterzuiveringsunit. Het grondmodel is bedoeld voor de recyclage van urine en afvalwa-ter tijdens ruimtemissies. De contractwaarde voor het bedrijf uit Kruibeke bedraagt 1,1 miljoen euro. De informatie die het prototype oplevert, zal cruciaal zijn voor de ontwikkeling van algemene waterbehandelingssyste-men bij toekomstige ruimtemissies. Het behandelde water kan door astronauten hergebruikt worden om zich te wassen of kan nog verder gezuiverd worden tot drinkwater. Het grond-model moet rekening houden met de zwaartekracht, de ver-eiste kracht en de levensduur van de componenten in een ver-schillende atmosfeer.QinetiQ Space is naast projectleider verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het prototype en het design. Het Spaanse ruimtevaartbedrijf NTE zorgt voor de analyse van de verschil-lende vereisten, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) werkt aan de membraantechnologie. UGent is verantwoordelijk voor het subsysteem dat de urine zuivert en voor algemene testen.
E www.spacenv.qinetiq.com
aanleg van een natuurspeelplein in overstromingsgebied door de gemeente Maarkedal en bezocht ze een particuliere woning die spe-cifiek gebouwd is om zich tegen wateroverlast te beschermen. Aan de Vlaamse architectenorgani-satie NAV kende de minister vorig jaar een subsidie toe van 142.000 euro voor een consulent ‘Waterbe-wust bouwen’ om de kennis en de expertise over waterrobuust bou-wen in risicogebieden bij ontwer-pers, architecten en bouwheren te verspreiden en te vergroten.
E www.nav.be
Industrieweg 122 P, 9032 Wondelgem • Belgium • T: +32 9 375 17 14 • F: +32 9 375 17 15 • [email protected]
www.avecom.be
Steering and optimizing your environmental and microbial processesOnze specialiteiten: (an)aerobe waterzuivering, anaerobe vergisting, bodem- en grondwatersanering, valorisatie van nevenstromenOnze producten: Stabilox (micronutriënten aerobie), Methanostim Liquide (micronutriënten anaerobie), Nutriflok (verbetering vlokvorming en bezinking), Multidechlorobac (afbraak van VOCl verbindingen in bodem/grondwater), entslib (HANDS voor nitrificatie/denitrificatie, anaeroob korrelslib), ...Onderzoek en ontwikkeling in partnerships met industriële bedrijven
Laboschaal en pilootschaal haalbaarheidstesten
15 avecom ad 195x134.indd 1 17/05/13 09:48
Milieu en techniek in harmonie
Eco-Vision biedt u een complete milieu- totaalservice. Van milieuadviesdiensten, engineering tot de bouw van de installaties. Milieuwinst hand in hand met uw bedrijfswinst is onze business.
Contacteer ons snel ... voor een zuivere kijk op het milieu!Ambachtslaan 14 • 3665 As • T. +32 (0)89 79 81 30
www.eco-vision.be
MAXIMAAL
HERGEBRUIK
WATER
www.kaeser.com
Turnkey blower installatiesDe nieuwe Compact-blowers overtuigen door hoge totaal-efficiëntie • energiebesparend OMEGA PROFIEL • aansluitklaar met frequentiesturing en CE/EMV-keuring • nieuwehoogefficiënteIE3-motoren • plaatsbesparendecompacteopstelling
*) debiet 5 tot 150 m³/min overdruk tot 1000 mbar vacuüm tot 500 mbar
KAESER KOMPRESSOREN BVBA Heiveldekens 7A – B-2550 KontichTel: 03/ 326 39 62 – Fax: 03/ 326 39 73E-Mail: [email protected]
AquArAmA #64 I 11
winside news
campagne nieuwe sociale maatregelen kraantjes-water
Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schau-vliege stelde recent in het OCMW in Dendermonde de vervolgcam-pagne “Goed geregeld=geld gespaard” voor. Die informeert beschermde klanten over hun nieuwe rechten. Sinds 1 januari 2014 kregen de watermaatschap-
pijen een aantal sociale openbare dienstverplichtingen opgelegd. Die moeten kwetsbare groe-pen ondersteunen, zowel inzake dienstverlening als financieel. Voor de meest kwetsbare groep gaat het om een vrijstelling van de vaste vergoeding voor drink-water. Een ruimere groep, name-lijk beschermde klanten krijgt onder meer een gratis waterscan, de mogelijkheid om maandelijks te betalen en een gratis meter-
standopname door de water-maatschappij. In het sociaal huis van Dender-monde overhandigde minister Schauvliege de nieuwe brochure, affiches en een videofilm voor de OCMW-wachtkamers aan voorzit-ter Patrick Meulebroek. Daarna demonstreerde de watermaat-schappij een waterscan in een noodwoning van het OCMW.
E www.vmm.be/waterloket
air products bouwt nieuw vul- en distributie-centrum voor cilindergassen in nederland
Air Products bouwt een nieuw vul- en distributiecentrum voor cilindergassen op het bedrijventerrein Polanenpark aan de A9 tussen Haarlem en Amsterdam. De investering geeft aan dat de Benelux een belangrijke regio is voor Air Products. In 2012 werd in het Rotterdamse havengebied een nieuwe waterstoffabriek geopend. In Gent wordt binnenkort een nieuwe luchtscheidings-installatie (ASU) in gebruik genomen. Na de bouw van het nieuwe vul- en distributiecentrum op Pola-nenpark wordt de bestaande vestiging in Amsterdam-Noord gesloten. Ook de kantoren van Air Products in Amsterdam ver-huizen mee naar het nieuwe pand. In het totaal zullen op de nieuwe locatie ruim honderd personen werken. De keuze voor Polanenpark werd ingegeven door de geringe afstand tot het bestaande vul- en distributiecentrum van Air Products, waardoor de verhuizing geen grote gevolgen heeft voor het personeel en de toeleveranciers. Polanenpark is speci-fiek ontwikkeld voor industriële bedrijvigheid, omdat in de regio een groot tekort dreigde aan bedrijventerreinen met die bestem-ming. Polanenpark is een zichtlocatie bij het knooppunt Rotte-polderplein, ligt dichtbij Schiphol en de Amsterdamse haven, en heeft een prima aansluiting met het snelwegennet.
E www.airproducts.com
en de Staatssecretaris van het ministerie van water en irrigatie in Jordanië. Na het doorknippen van het lint werd de installatie in werking gesteld. Het rietveld zuivert het afvalwater van 1.100 leerlingen en 200 docenten en personeelsleden. In totaal heeft het systeem een oppervlakte van 400 m², verdeeld over twee vel-den van elk 200 m². Het gezui-verde water zal gerecupereerd worden om een olijfboomgaard en plantenserres te bevloeien.
E www.rietland.com
Op woensdag 26 maart werd het rietveld bij het Princess Rahma Col-lege in Jordanië officieel geopend. Het rietveld kwam tot stand in samenwerking met het research centrum UFZ Leipzig en de lokale aannemer NAW. Het project kadert in het Europese SMART 2 project. Rietland zorgde voor het ontwerp en de installatie van het beluch-tingssysteem en de programme-ring van de elektrische besturing. De officiële ceremonie vond plaats in aanwezigheid van een aantal hooggeplaatste gasten, zoals de Duitse Ambassadeur in Jordanië
project rietland Jordanië officieel geopend
12 I AquArAmA #64
•AquAtech chinA
25 tot 27 juni 2014 I Shanghai Wereldwijde vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwateruwww.aquatechtrade.com
•iWA LissAbon
21 tot 26 september 2014 I Lissabon Wereldwatercongres en -beursuwww.iwa2014lisbon.org
•AquArAmA VAkbeurs - tnAV Workshop
23 oktober 2014 I Brabanthal Leuven Vakbeurs en workshop voor de Belgische waterbehandelingssectoruwww.aquarama.be
•ifAt indiA
9 tot en met 11 oktober 2014 I Bombay Exhibion Centre, Mumbai internationale vakbeurs voor water, afvalwater en recyclage uwww.ifat-india.com
•poLLutec Lyon
25 tot en met 28 november 2014 I Eurexpo Lyon Globaal ecotechnologie-event uwww.pollutec.com
• WAsser berLin internAtionAL
24 tot en met 27 maart 2015 i Messe Berlin Internationale vakbeurs en congres over water en afvalwater www.wasser-berlin.de
•AquAtech AmsterdAm
3 tot 6 november 2015 I Amsterdam RAI Wereldwijde vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwater uwww.aquatechtrade.com
w Beurskalender
winside news
Aqua Belgica, de Belgische Fede-ratie voor Waterbehandeling, gaf begin dit jaar haar tweede Sector-gids voor de waterbehandeling uit, samengesteld voor de profes-sional. Naast technische informa-tie, vindt men er ook het antwoord op de meest gestelde vragen over waterbehandeling. Met deze gids wil Aqua Belgica de professio-nal een nuttige tool bieden zodat klanten volledig en correct kun-nen worden geïnformeerd over de mogelijkheden en voordelen van waterbehandeling. De gids is opgedeeld in zes hoofdstuk-ken: Over Aqua Belgica, het Wit-
Wasser Berlin International, de vakbeurs met congres voor de waterindustrie, die van 24 tot en met 27 maart 2015 zal plaats-vinden, zal de bezoeker binnen-kort in een nog compactere vorm verwelkomen. Geïnspireerd op de kringloop van het water, zul-len de hallen thematisch inge-deeld worden over 360 graden. Deze aanpak symboliseert ener-zijds de duurzaamheid en onder-streept anderzijds dat de beurs producten, diensten en oplos-singen voor alle domeinen bin-nen het waterbeheer aanbiedt. Bovendien maakt deze nieuwe structuur het voor bezoekers een-voudiger zich op de beurs te ori-enteren. Het congres zal in 2015 voor het eerst in de vorm van een
boek, Waar-Niet waar, Technische informatie, Position papers en de Ledenlijst.
E www.aquabelgica.be
hallenforum in de beurs geïnte-greerd worden. Er zullen dus geen aparte congrestickets meer gel-den. Het congres wordt daarenbo-ven beter afgestemd op het beurs-concept. Op 24 en 27 maart 2015 zullen in respectievelijk een ses-sie en op 25 en 26 maart in twee sessies actuele thema’s rond het beheer, de industrie en de poli-tiek van water op regionaal en internationaal niveau behandeld worden. Daarnaast zullen speci-ale vaksymposia in nauwe verbin-ding met het beursgebeuren geor-ganiseerd worden met als doel de thema’s die gepresenteerd worden te verdiepen.
E www.wasser-berlin.de
sectorgids aqua Belgica
wasser Berlin international verbetert concept
Sectorgids voor de waterbehandelingAlles wat u wil weten betreffende waterbehandeling
4000-5933_POM01.indd 1 14/11/13 15:01
www.aquarama.be I www.tnav.be
23 OKTOBER 2014 I BRABANTHAL LEUVENHet enige netwerk-event rond watertechnologie in België!
23/10/2014
TRADE FAIRAQUARAMAFOR WATER TECHNOLOGY
TNAV WORKSHOP 2014
Meer info? Contacteer Katja Wijffels via katja.wijffels@fcomedia of 0473/86.59.70
Voorlopige exposantenlijstAerzen BelgiumAir ProductsAPTAquaFlandersAquaplusAquasystems InternationalAtlas CopcoAvecomBenvitecBest InstrumentsBio-DynamicsBPI InstrumentsBrenntagCamtronicsCarmeuseCGK-GroupClarfl okDanfoss VLT DrivesDe WatergroepDeckxEco-Beton Water Tech-nologies
Eco-VisionEdo PumpsEgger Turo PumpsEndress + HauserEurowaterexelioFesto BelgiumFilter ServiceGE Water & Process TechnologiesGea Westfalia BelgiumGemü ValvesGeo-EngineeringGeorg FischerGH SystemsGrundfos BelluxHach LangeHanna InstrumentsHydris EngineeringIKT NederlandIndussIwaki BelgiumJumo AutomationKaeser Kompressoren
KalsbeekKrohne BelgiumKSB BelgiumKURITA EuropeKWT MilieuMetrohmNalco BelgiumNetzsch Pumps BelluxNorevaNovochem Water TreatmentNovotecOvivo HollandP. Boonen & CoPacko PumpsPantareinPentair Valves & ControlsPhoenix ContactPMT BeneluxPraxairProMinent BelgiumRietland bvba/Group WRobuschi BeneluxSchneider ElectricSmet-G.W.T.
Spirotech BelgiëSPX Process EquipmentSulzer PumpsTauw BelgiëTNAVTreviVeolia Water Solutions & Technologies BelgiumVigotec AkathermVinkVito VlarioWaterisWaterleau-BiotimWatts Industries/SoclaWEG BeneluxXylem
AQ2014_AQ64.indd 1 19/05/14 15:23
Motors | Automation | Energy | Transmission & Distribution | Coatings
Wie voorbereid is
www. .weg. .net
vreest de toekomst niet
Toen de IE2 norm voor motoren verplicht werd in juni2011, waren WEG motoren reeds lange tijd beschikbaar.Ondanks het feit dat de IE3 norm pas in 2015 verplichtwordt, produceert WEG nu al Premium Efficiency IE3motoren. Tot op heden is nog geen datum bevestigdvoor toepassing van de IE4 norm, maar u kan nu al eensuper energiezuinige IE4 motor kiezen uit het WEGgamma. De toekomst ligt net om de hoek....
Als u vooruit wenst te kijken, bezoek dan
AquArAmA #64 I 15
Het evenement van AquaFlanders vond vorig jaar in de voormiddag plaats. Gezien de bereikbaarheid van de locatie, zal de studiedag nu niet vroeger begin-nen dan de openingsuren van de beurs. “Door het evenement te verplaatsen naar de latere voormid-dag en de vroege namiddag, anticiperen we op moge-lijke verkeersproblemen en moet het voor iedereen normaliter vlotter mogelijk zijn om tijdig in Leu-ven te geraken.”
In tegenstelling tot vroeger, toen AquaFlanders hele-maal zelf instond voor de organisatie, worden nu ook in de voorbereidingsfase de handen al in elkaar geslagen met de verantwoordelijken van de vakbeurs. “Dat zal de werkdruk al wat verlichten. Binnen enkele jaren kunnen we de samenwerking dan opnieuw eva-lueren. Nu al staat vast dat het samengaan van deze evenementen voor een breder publiek interessant zal zijn. Zo zullen onder meer technische mensen er nog meer kunnen uithalen”, vindt Marc Buysse.“Met AquaFlanders is het onze ambitie om, voor alle
Eén plus één is drie: vanuit die wetenschap zaten de organisatoren van de Aqua-
rama Vakbeurs en de Aquaflanders-studiedag vorig jaar rond de tafel om hun
afzonderlijke evenementen te verenigen tot een krachtig geheel. Met succes, want
anno 2014 wordt de formule netjes herhaald. Samen met de TNAV Workshop zorgt
dat voor een event waar de hele Vlaamse en Belgische waterwereld gretig gebruik
van maakt om bij te praten en extra kennis op te doen.
“De aanleiding om vorig jaar rond de tafel te gaan zitten, was vrij duidelijk,” getuigt Marc Buysse van AquaFlanders. “Onze
aparte evenementen werden vroeger op dezelfde dag, maar op andere locaties georganiseerd. In plaats van naast elkaar te blijven werken, konden we de krachten maar beter bundelen.”Zo gezegd, zo gedaan: met de Brabanthal als locatie vonden de studiedag van AquaFlanders en de Aqua-rama Vakbeurs in 2013 voor het eerst onder het-zelfde dak plaats. “Met AquaFlanders is het sowieso onze intentie om onze gemeenten, vennoten en leden op regelmatige basis mogelijkheden voor con-tacten aan te bieden. Dat forum is tegelijk een ide-ale kans om extra inzichten te verwerven over de wateruitdagingen waarmee ze bezig zijn, bepaalde beleidspunten aan te kaarten, enzovoort.”
B r e d e r e n e t w e r K i n G
De evaluatie van de eerste gezamenlijke organi-satie was positief. Marc Buysse: “Voor de deelne-mers is het heel interessant dat ze, na tijdens de
studiedag hun kennis te hebben verrijkt, nog een bezoek aan de vakbeurs kunnen brengen. Dat biedt hen niet alleen de kans om de innovaties van ver-schillende bedrijven te leren kennen, maar maakt ook bredere netwerking mogelijk. Ook de samenwer-king met de Brabanthal in Leuven is door ons als heel positief ervaren. De locatie is ruim genoeg om bepaalde proefsettings op te stellen, de zaal per-fect in te richten voor een studiedag en omvat ook voldoende cateringruimte. De vakbeurs sluit daar naadloos bij aan.”
w beursnIeuws
aquaflanders en tnav partners voor aquarama vakbeurs
u Marc Buysse van AquaFlanders en Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege tijdens de Aquarama Vakbeurs 2013 (foto © Doeke)
16 I AquArAmA #64
publieke spelers, een stem voor integraal water-beheer te zijn,” vervolgt Buysse. “Misschien moet het op termijn onze doelstelling zijn om alle niches van het integraal waterbeheer in deze organisatie te verenigen. De synergie met Aquarama’s zuster-blad Riorama, dat zich op de rioleringssector richt, biedt in dat opzicht interessante mogelijkheden. Het zou fijn zijn als zoveel mogelijk spelers deze organisatie maanden vooraf al met rood aandui-den in de agenda.”
t e c h n i s c h e t h e M a’ s
Bij het ter per se gaan was er nog geen definitief uitsluitsel over de samenstelling van het programma van de AquaFlanders-studiedag. “Vorig jaar stond die in het teken van een aantal beleidsthema’s,” herinnert Marc Buysse zich. “Het centrale onderwerp daarbij was assetmanagement voor drink- en afval-water. Anno 2014 zullen we ons normaliter op tech-nische thema’s concentreren. Bij de opbouw van het programma is het telkens onze betrachting om zo toekomstgericht mogelijk te denken. De inhoud van de studiedag moet stof geven tot napraten en bijdragen tot de vorming van een opinie die in de toekomst van groot nut kan zijn.”
i n t e G r a a l wat e r B e l e i d
AquaFlanders is een organisatie die haar leden helpt om, samen met de overheid, een integraal waterbe-leid tot stand te brengen. “Zowel naar de overheid als naar onze leden toe, vertolken wij een advise-rende functie over wetgeving en hoe die zo uniform mogelijk kan worden uitgevoerd. De implementa-tie van elke nieuwe richtlijn gaat telkens gepaard met een leerproces. Het is ook onze ambitie om de samenwerking op operationeel vlak te bevorderen. Zelf organiseren wij regelmatig zaken die onze leden ontlasten en die ook bijdragen tot uniformisering.”Een voorbeeld daarvan zijn de keuringen van de sani-taire binneninstallatie en de privé-waterafvoer. “Wij staan zelf in voor de opleiding en de opvolging van de keurders. Zo moeten keurders om de drie jaar een test doorstaan om hun knowhow opnieuw te bewij-zen. Sinds dit jaar hebben we ook werk gemaakt van een digitaal keuringsplatform. Op die manier probe-ren we zoveel mogelijk papierloos te werken. Het is één van de manieren waarop wij zo goed mogelijk trachten te anticiperen op huidige trends.”
Een ander recent voorbeeld is de invoering van de waterscan, waarbij AquaFlanders de cursus heeft opgesteld en ook de opleiding van de waterscan-ners organiseert.
t n av- w o r Ks h o p
Dit jaar is ‘water in de industrie’ het centrale thema van de TNAV-Workshop. Paul Ockier: “Net zoals de voorbije jaren het geval was, nodigen we hiervoor zeven à acht sprekers uit. Het programma wordt verdeeld in een voormiddag- en een namiddagses-sie. Deelnemers zijn niet verplicht om voor beide in te schrijven. Hergebruik van water en winning van grondstoffen uit waterstromen - wat centraal staat in de Blauwe Cirkel - zal sterk aan bod komen, net als omzetting van brak water tot proceswater.”In dit programma zullen talrijke innovaties en praktijkgetuigenissen worden opgenomen. Net als de voorbije jaren, mikt de workshop opnieuw op negentig tot honderd deelnemers. “De samenwer-
king met de vakbeurs is een win-winsituatie, we maken elkaars evenement ruim bekend. Door ster-kere samenwerking met andere organisaties, kun-nen we in de toekomst nog een stap vooruit zet-ten,” besluit Paul Ockier.
n e G e n d e e d i t i e
De Aquarama Vakbeurs is inmiddels aan de negende editie toe. “Door de jaren heen heeft onze organisa-tie zich vooral tot een gedroomd netwerkevenement ontwikkeld,” blikt Filip Cossement terug. “Wij dan-ken de populariteit ervan aan het consistent vast-houden aan de formule: dit is nog altijd de enige beurs in België die zich uitsluitend op water focust. Ons evenement biedt het ideale forum om de tempe-ratuur van de sector te meten, nieuwe oplossingen te ontdekken en de banden met klanten en leveran-ciers te versterken.” (Door Bart Vancauwenberghe)
Praktisch
De ‘Aquarama Trade Fair for water technology’, de AquaFlanders-studiedag en de TNAV-
Workshop worden dit jaar georganiseerd op 23 oktober. Van 10 tot 18 uur staan de deu-
ren van de Brabanthal in Leuven-Haasrode open voor exposanten en bezoekers. Bezoe-
kers kunnen zich vanaf mei (verplicht) registreren. De toegang tot de vakbeurs is volledig
gratis. Deelnemers aan de workshop en de studiedag betalen wel een bijdrage.
E www.aquaflanders.beE www.aquarama.beE www.tnav.be
23/10/2014
TRADE FAIRAQUARAMAFOR WATER TECHNOLOGY
TNAV WORKSHOP 2014
Kurita Europe GmbH . Industriering 43 . 41751 Viersen . Germany Phone:+32 473 851 995 (Jan Deetens) . www.kurita.be
We keep a close eye on your plant efficiency.The trouble-free operation of your plant is the precondition for maximum economic efficiency. Kurita’s patented ACF technology inhibits the formation of chloride and ammonium salts, thereby preventing fouling and corrosion. This is only one example of how Kurita protects your production unit against unscheduled shutdowns, extends its runtime and lowers process costs – while at the same time increasing plant and operational safety. Particularly for refineries and petrochemical plants, Kurita offers innovative and sustain-able process technologies as well as a broad portfolio of products for water management. From consultation through to implementation and maintenance, we support you with a comprehensive range of services. As you can see, we keep a close eye on the effcient operation of your plant.
Process technologies for refineries and petrochemical plants Water treatment technologies for cooling water, boiler water, waste water
and reverse osmosis
RZ_kurita anzeige_Englisch_22102013_MS.indd 2 22.10.13 10:39
> Neem contact op [email protected] of met Peter MenneTel. +32 85 830 111 Tel. +31 182 527 255
NaTural SoluTioNS
Carmeuse, uw partner voor toepassing van kalk in de slib- en waterbehandeling.
Carmeuse biedt u een breed scala aan droge en vloeibare kalkproducten en bijbehorende know-how. Voor een zowel duurzame als economische toepassing bij de behandeling van slibben, drink- en afvalwater.
advert_Aquarama_November_fl_141113_NL.indd 1 14/11/2013 14:14:29
Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie
Wij kijken uit naar:
8 september 2014: in de RWTH (Rheinisch-Westfälische Technische
Hochschule, de prestigieuze wetenschapstempel in Aken, net over de
landsgrens, verwachten wij u op onze derde postertentoonstelling
annex symposium. “Wij” dat zijn nu voor het eerst prominente
Duitse onderzoekers in de membraantechnologie, het Nederlandse
Membranen Genootschap NMG en de BMG. Voor concrete details in
verband met inschrijving enzoverder is het nog wat te vroeg, maar
een vooruitziend TNAV-er kruist de datum alvast aan in zijn agenda
23 oktober 2014: de Aquarama Vakbeurs, uitgegroeid tot een
onwrikbare traditie. De beurs groeit en bloeit. Gewoontegetrouw
organiseert TNAV in de Leuvense Brabanthal een stevige workshop.
Deze workshops met een zestal interessante sprekers die een thema
aansnijden dat van groot belang is voor onze doelgroep, kennen net
als de beurs zelf, een toenemend succes. Alle reden dus om door
te gaan met wat voor velen in België zonder meer het belangrijkste
“waterevenement” van het jaar is. Een ideale gelegenheid om er uw
(potentiële) klant, de eindgebruiker, uit te nodigen en hem/haar
te tonen wat er tegenwoordig mogelijk is op het gebied van water-
zuivering, waterhergebruik en energiebesparende waterbehande-
ling. Méér alvast op www.aquarama.be. Voor de kosten moet u het
niet laten. Bezoek aan de beurs is gratis (voor de workshop dient u
wel te betalen).
n www.tnav.be
Woord voorafWanneer u dit leest is het alweer bijna zomer. Wij hopen dat u er in de
komende maanden toch even tussenuit kan om de batterijen op te laden
en even afstand te doen van de dagelijkse professionele zorgen.
Het is in het eerste semester van dit jaar druk geweest. Druk voor de leden:
van de bedrijven bereiken ons inderdaad signalen van stevige activiteit.
Druk ook voor ons netwerk, nog een hele tijd volop in de weer met het
Blauwe Cirkelproject (dat nu ongeveer halfweg is). We herinneren ons
een bijzonder geslaagde partnermatching van negen Belgische bedrijven
met zeven Nederlandse in Venlo, ook een BMG-workshop van topniveau
over ultrazuiver water én een instructieve bijeenkomst rond het thema
“Verbetering van uw concurrentiepositie door overheidssteun voor uw
O&O” bij ons kernlid Spirotech in Tessenderlo. Daarnaast bereiden we
de komende activiteiten voor, met onder meer ook een interessant bedrijfs-
bezoek en een stevige workshop over een voor de leden relevant onderwerp
in het kader van de Aquarama Vakbeurs. Op het getouw staat voorts een
nagelnieuwe Engelstalige brochure waarin onze leden zich voorstellen
aan de (vooral) buitenlandse potentiële klanten. En naar het einde van
het jaar bekijken we het nieuwste watertechnologisch onderzoek, en wat
het voor onze industriële leden kan betekenen. Op dit Academia Meets
Industry reiken we ook de jaarlijkse prijs uit voor het beste en nuttigste
eindwerk rond watertechnologie. Tegen die tijd heeft u ook al kunnen
deelnemen aan het posterevenement en symposium membraantechno-
logie in Aken. Dat evenement staat als een huis, net als de Aquarama
Vakbeurs/TNAV-workshop. De details (waar? wanneer? wat precies?
hoe inschrijven?) van andere activiteiten ontvangt u nog. Dat gebeurt
via e-mail en de TNAV-website.
Uw TNAV-team
#45
AquArAmA #64 I 19Nieuwsbrief VaN het Vlaams NetWerk WatertechNologie
u RWTH Aachen foto © Peter Hinschläger
Nieuw TNAV-lid: Welkom WEG-Benelux S.A.!
WEG Benelux is de dochter van een Braziliaanse multinational,
een marktleider op het gebied van aandrijftechniek. Het levert
(elektrische) motoren op maat, bedieningspanelen en aansturin-
gen. In zijn vestiging in Nijvel (Waals-Brabant) past het zijn pro-
ducten aan in functie van de specifieke eisen van de klant. Wij
hopen, nee, we zijn er zeker van dat WEG Benelux snel “zijn weg”
vindt in ons netwerk watertechnologie.
n www.weg.net/be
With Great Products, Come Great Results™
Uw partner in meetinstrumenten voor temperatuur & wateranalyses
Hanna Instruments bvba – Winninglaan 8 – 9140 TemseT: 03 710 93 40 – F: 03 710 93 59 – [email protected] – www.hannainst.be
• Afvalwater
• Waterbehandeling
• Voeding
• Zwembaden en spa’s
AquArAmA #64 I 21Nieuwsbrief VaN het Vlaams NetWerk WatertechNologie
Te gast bij Spirotech
Op 22 april waren we te gast
in Tessenderlo bij Spirotech,
TNAV-kernlid. We maakten
er niet alleen kennis met een
boeiend bedrijf, maar kon-
den er ook luisteren naar twee
specialisten met interessante
informatie over innovatie-
premies en fiscale stimulan-
sen voor de financiering van
innovatie en dus concurren-
tiekracht. Een eerste gastspre-
ker was Sara Avermate, attaché
bij het (Federaal) Ministerie
van Economische Zaken, Alge-
mene Directie Kwaliteit &
Veiligheid , Normalisatie en
Competitiviteit. Zij legde uit
hoe innovatiepremies werken
en wat ze voor een onderne-
ming kunnen betekenen. Het
begrip “eenmalige innovatie-
premie” met volledige fiscale
vrijstelling ten bate van crea-
tieve werknemers is wellicht
nog onvoldoende bekend.
Geeft de werknemer zijn werk-
nemer een premie van 1.000
euro dan ontvangt die zonder
fiscale vrijstelling 330 euro,
terwijl de werkgever toch
3.045 euro ophoest. Dank-
zij de maatregel ontvangt de
werknemer 1.000 euro en dat
is ook precies het bedrag dat
de werkgever betaalt.
Wouter Housen, business
developer, en zijn collega
Maarten Van Doorslaer, con-
sulent bij het adviesbureau
Leyton België, hadden het
over fiscale stimuli voor de
financiering van innova-
tie. Conclusie was dat heel
wat bedrijven mooie kan-
sen onbenut laten waarmee
ze hun concurrentieposi-
tie hadden kunnen verbete-
ren. Goed om weten was dat
Leyton werkt met een resul-
taatsverbintenis “no cure, no
pay”.
Na afloop stelde gastheer
Eddy Jansen zijn bedrijf met
zijn indrukwekkend lab voor.
De bijeenkomst werd fees-
telijk afgerond met een dijk
van een barbecue waarop de
deelnemers nog druk kon-
den nakaarten. Hartelijk
bedankt, Spirotech België!
De presentaties van de gast-
sprekers vindt u naar goede
gewoonte op www.tnav.be
Voorbij maar niet vergeten…Alweer achter ons ligt het partnermatchingevenement in het Lim-
burgs Waterschapsbedrijf in Venlo (26 maart). Tien Belgische bedrij-
ven konden er kennismaken en bilaterale contacten leggen met zeven
Nederlandse firma’s. Deze partnermatchings vragen een intense voor-
bereiding maar slaan echt wel aan. De deelnemers konden na afloop
schriftelijk feedback geven. Zo te zien waren ze zeker niet teleurgesteld.
Een aantal contacten zal zeker een follow-up krijgen: een meer intense
wederzijdse kennismaking en mogelijk ook een of andere vorm van
samenwerking, bijvoorbeeld met het oog op gezamenlijk onderzoek,
of voor een gemeenschappelijk commercieel project.
We herinneren ons uiteraard ook 17 maart, met een toch wel erg sterk
BMG-evenement: de BMG thema-avond in Heverlee (in het IMEC
gebouw) over ultrazuiver water in industriële, veeleisende toepas-
singen. De vrij talrijk opgekomen deelnemers kwamen er zeker niet
bedrogen uit. Meer daarover op www.tnav.be/BMG waar u ook de pre-
sentaties vindt van de drie eminente gastsprekers.
u Partnermatching ontmoeting in Venlo
De Blauwe Cirkel: stand van zaken De teams betrokken bij het Blauwe Cirkel-project, pardon: VIS-tra-
ject, werken stevig door in het volle besef dat de eindmeet pas over
ruim twee jaar dient gehaald, maar dat in de tussentijd toch al resul-
taten moeten worden voorgelegd inzake duurzaam hergebruik van
water in de industrie en de nuttige (versta: economisch zinvolle) aan-
wending van bestanddelen uit rest- of concentraatstromen. De schei-
dingstechnieken waarmee anorganische zouten worden behandeld
hebben zo hun prijs, al hangt dit sterk af van geval tot geval, van de
ene industriële activiteit tot de andere.
Sedert eind vorig jaar zijn er een vijftal documenten, “twopagers” afge-
werkt en onder de deelnemers verspreid over vier van de in totaal 11
geselecteerde typestromen. Qua timing zitten ze bij de Blauwe Cir-
kel vrij goed. De labtests voor de meeste typestromen kunnen stilaan
vroeger dan aanvankelijk gedacht worden afgerond. Voor twee type-
stromen is er dan weer enige vertraging opgetreden. Daar staat tegen-
over dat men vroeger met de piloottests begint om zo geval per geval
naar prijsgunstige oplossingen te zoeken. Ecover bijt hier de spits af,
maar ook Induss en diverse andere bedrijven zijn inmiddels in beeld
gekomen en/of hebben interesse laten blijken voor tests van bepaalde
typestromen. Zie voor hogervermelde “twopagers” : www.deblauwe-
cirkel.be onder “Resultaten” .
Onze gesprekspartners hebben het
behoorlijk druk, te oordelen naar
het gezoem van hun mobieltjes en
de medewerkers die de baas gere-
geld iets komen vragen of mee-
delen. Crisis? Slappe tijden? Bij
Deckx alleszins niet. Onze gast-
heer is Algemeen Directeur Stefaan
Meulemans (links op de foto), een
man uit de streek en al een hele
loopbaan actief bij Deckx. Naast
hem zit zijn collega Tom De Waele
die speciaal voor ons van het kan-
toor in Harelbeke is overgekomen.
Deckx Elektro Mechanica is inmid-
dels meer dan 25 jaar actief, telt
een vijftigtal medewerkers en
heeft in die periode heel wat erva-
ring opgedaan in de drink- en
Vaste waarde in de Belgische watertechnologie
afvalwatersector. Het ontwerpt
en bouwt mechanische en elektri-
sche installaties met alle toebeho-
ren voor waterzuiveringsstations
en voor drinkwaterproductiecen-
tra, onthardingsinstallaties en
pompstations, dit alles op maat.
Precisiewerk, dat een hoge graad
van automatisering biedt, onder
meer de mogelijkheid tot bestu-
ring op afstand, waardoor de klant
zijn personeel anders en beter kan
inzetten.
Publiek en privé
Deckx werkte tot voor enkele jaren
uitsluitend voor de bekende drink-
water-productiecentra (VMW,
nu de Watergroep, Pidpa, AWW,
TMVW) en voor Aquafin. Vanaf
2002 waagt het zich op de privé-
markt en stelt het ook daar zijn
knowhow ter beschikking. Voor
het eerst gebeurt dat bij de bouw
van een waterzuivering voor het
cosmeticabedrijf Estée Lauder in
Oevel (Geel). Die overgang was
niet evident voor een bedrijf dat
zich goed voelde in de openbare
sector en menige aanbesteding
naar zich wist toe te halen.
Geleidelijk heeft Deckx zijn acti-
viteiten in de privémarkt verder
weten uit te breiden, onder meer
door studiebureaus onder de arm
te nemen en samenwerking met
enkele TNAV-bedrijven na te stre-
ven. Het Desselse bedrijf wist zijn
positie ook te verstevigen door een
voorzichtig aanwervingsbeleid,
waarmee het bijkomende exper-
tise in huis bracht. Meulemans
zorgt ook sinds jaar en dag voor
goede betrekkingen met de tech-
nische scholen en hogescholen in
de streek. Heel wat jongeren krij-
gen stagekansen bij Deckx E.M.
Inmiddels levert Deckx al jaren-
lang turnkey-projecten af. Reali-
saties waaraan Deckx (mee)werkt
vind je ondertussen niet alleen
in België, maar ook in Nederland
en in minder voor de hand lig-
gende landen zoals Saoedi-Arabië
en Nigeria. Dit jaar werkt Deckx
keihard aan de bouw van een
nieuwe waterzuiveringsinstallatie
in Merelbeke bij Gent. “Een klein,
maar mooi project, en toch ook
weer een openbare aanbesteding
”, dixit Tom De Waele. De klant is
hier de faculteit Diergeneeskunde
van de Gentse Universiteit. De
installatie dient eind 2014 opge-
leverd. Wij staan ook 10 jaar lang
in voor onderhoud en exploitatie.
De installatie wordt opgebouwd
rond membraantechnologie. Het
gezuiverde water moet deels die-
nen voor de schoonmaak van het
faculteitsgebouw, de rest zal wor-
den geloosd in een nabije vij-
ver. Sturing, pompen, kleppen,
leidingwerken, daarvoor zorgen
ze in Dessel, maar het is wel Deckx
Harelbeke dat instaat voor de uit-
voering”, aldus nog Tom De Waele.
Schaalvergroting
Het lijkt alsof de overname door
de bouwgroep Stadsbader Deckx
vleugels heeft gegeven. Deze con-
Nieuwsbrief VaN het Vlaams NetWerk WatertechNologie AquArAmA #64 I 22
“U zit fout meneer. Hier bent u bij Deckx Algemene Onderne-
mingen. Voor Deckx Elektro Mechanica moet u honderd meter
verderop zijn”, zo vernemen we van een vriendelijke receptio-
niste in het gebouw waar we ons aanmelden en waarop onmis-
kenbaar het Deckx-logo prijkt. Maar wat blijkt? Zeg niet zomaar
Deckx tegen Deckx! Wanneer we van het parkeerterrein van
Deckx A.O. (Bouw, Infrastructuur en Milieu) aan de Goormans-
dijk in Dessel (nabij Mol) wegrijden, zien we inderdaad vrijwel
meteen het andere Deckx. Het huist in een functioneel ogend
gebouw in een flauwe bocht. Om maar te zeggen: Deckx is geen
klein familiaal bedrijfje. Het begon zich ruim 100 jaar geleden
als bouwbedrijf te specialiseren in bouw- en wegeniswerken. Die
“Elektro Mechanica” kwam er pas veel later bij. Het gaat om een
heuse groep, met een driehonderdtal medewerkers, die 5 jaar
geleden op zijn beurt deel is gaan uitmaken van de grote bouw-
groep Stadsbader met hoofdkantoor in Harelbeke. Dat Stadsba-
der een huis is met vele kamers waarin nu dus ook plaats is voor
het Kempense bedrijf.
Op de koffie bij…
Deckx Elektro Mechanica
u Stefaan Meulemans en Tom De Waele bij Deckx Elektromechanica
AquArAmA #64 I 23
solidering bood beide partners
in elk geval bijkomende kansen.
Ze zijn immers complementair,
wat betekent dat ze samen hun
potentiële klanten meer kunnen
bieden dan wanneer ze elk hun
eigen gang zouden blijven gaan.
“Stadsbader is een topbedrijf op
het gebied van openbare werken
en gebouwen, maar het kreeg
van zijn klanten ook geregeld de
vraag om ook elektromechani-
sche onderdelen aan te bieden
of waterzuiveringsinstallaties te
bouwen, een vraag waaraan het
met onze inbreng voortaan per-
fect kan voldoen. Door de samen-
werking binnen de groep wordt er
vandaag ook meegewerkt aan ver-
schillende PPS-projecten (Publiek
Private Samenwerking), waar-
door tot 30 jaar onderhoud moet
geboden worden op sommige
projecten.
“Ondertussen opereren we met
een klein team van een half
dozijn mensen voor Deckx Elek-
tro Mechanica vanuit de kanto-
ren van Stadsbader te Harelbeke.
Op termijn willen we van hier-
uit onze Oost- en West-Vlaamse
klanten bedienen, evenals de
Noord-Franse markt. In Dessel
profileren we ons meer op de
productie van piping en bor-
denbouw en bedienen we onze
klanten in Antwerpen en de
omliggende provincies, evenals
Nederland”.
n www.deckx-em.be n www.stadsbader.com
BIO DYNAMICS
BIO-DYNAMICS N.V.Groenstraat 55
B-9800 Deinze, België
tel | 00 32 (0)9 210 31 60fax | 00 32 (0)9 210 31 65
Betonnen tanks voor opslag van water, slib en biomassa.
Perfect waterdicht!
Naadloos ter plaatse gestort.
Diameter 4,5m tot 40m en hoogte tot 14m.
Levering en installatie van mangaten, collectoren, spankappen, roerwerken, etc...
Uw partner voor de bouw van...
Waterzuiveringstations & Biogascentrales
u Drinkwaterinstallatie te Eisden voor De Watergroep
24 I AquArAmA #64
“Conwed, Global Netting Solu-
tions”: dit is het eerste wat je
ziet als je binnenstapt bij dit
recente TNAV-lid, op een paar
honderd meter van de vroe-
gere mijn van Zwartberg. De
argeloze leek, zoals uw die-
naar er ongetwijfeld een is,
heeft er geen benul van wat
dat “netting” nu precies wil
zeggen. Maar gelukkig staat
Ruben Snoeks mij op te wach-
ten, hij ziet er geen dertig uit
en al heeft hij marketing gestu-
deerd, hij weet over kunst-
stofnetten alles wat ik altijd al
weten wilde, maar nooit had
durven vragen. Hij legt het ook
zo helder uit dat hij op een
open bedrijvendag een heel
goede gastheer zou zijn.
Wat is netting ?
“Die plastics, hoofdzakelijk poly-
propyleen, komen bij Conwed
aan in de vorm van korrels. Daar-
van maken we door verhitting een
soort pasta die we vervolgens in
een continu proces door een mal
duwen. Dat is de in industriële
kring welbekende extrusie. Con-
wed heeft de knowhow in huis om
met die technologie netstructuren
te maken, zeer soepele, plastic net-
ten, in alle denkbare formaten en
kleuren; met bijvoorbeeld recht-
hoekige of ruitvormige mazen. In
een volgende, zogenaamde oriën-
tatiefase, worden deze netten in
twee richtingen uitgerekt, tot net-
ten van maximaal zes meter breed
en in allerlei varianten, afgestemd
op de noden van de klant. Dat
gebeurt in een enorme machine.”
Het halffabricaat dat hiervan
het resultaat is, kent een vrijwel
oneindig aantal toepassingen
waarover zo dadelijk meer.
Conwed Plastics is ongeveer 60
jaar geleden in Minneapolis (Min-
nesota, USA) opgericht. Conwed
Plastics Belgium kwam er enkele
jaren later, eerst met een commer-
cieel centrum in Heverlee. Ver-
volgens, in 2001, met een pro-
ductieafdeling in Genk. Het nam
een leegstaand gebouw over en
bouwde er een kloeke productie-
ruimte bij. In Genk heeft Con-
wed nu ongeveer 45 mensen in
dienst. Zeven dagen op zeven en
in principe 24 uur per dag bedie-
nen deze mensen een regio die
Europa, Azië, Afrika en Australië
omvat, zeg maar de halve wereld.
De fabriek in Genk is ook het
Europees hoofdkwartier, want
enige Europese vestiging.
Een waaier van toepassingen
De actieradius van Ruben Snoeks
als business developer bestrijkt de
Benelux, Scandinavië, Frankrijk
en Zuid-Europa. “De technische
kant van het vak stelt me geen pro-
blemen. Ik heb me ingewerkt en
ken het product inmiddels door
en door,” zegt hij. “De echte uitda-
ging bestaat erin de vele markten
te vinden die onze netten nodig
hebben, me in te leven in de pro-
blemen waarmee een (potentiële)
klant worstelt en te zien of en hoe
we kunnen bijdragen tot de oplos-
sing daarvan. Het toepassingsge-
bied is namelijk heel breed”.
Hoe breed, dat leert een beetje gras-
duinen op het internet, waar ik lees
dat de netstructuren van Conwed
verweven zijn in de grasmatten
van sportvelden en openbare par-
ken alsook in menig grasveld in
het jonge voetballand Zuid-Afrika.
Herinner u de wereldbeker voetbal
van 2010.
“Als je er even bij stilstaat vind je
die netwerken haast overal”, weet
Ruben Snoeks. “Zo kennen de land-
bouwers maar al te goed de afdek-
netten die de fruitbomen bescher-
men tegen vogels of hevige hagel.
Idem voor de bescherming van
wijngaarden elders in Europa. In de
wegenbouw zijn de Conwed-net-
ten gegeerd als hulpmiddel in de
strijd tegen de erosie van taluds”.
Nieuwsbrief VaN het Vlaams NetWerk WatertechNologie AquArAmA #64 I 24
Op de koffie bij…
Conwed Plastics
Lichter, steviger, duurzamer…
u Kunststofnetten in alle denkbare formaten
AquArAmA #64 I 25
Al even dicht bij huis zijn er de
consumentendisposables, weg-
werpstofdoekjes bijvoorbeeld en
drukverdelers voor matrassen.
Inmiddels doet Conwed ook aan
duurzame ontwikkeling door
de introductie van afbreekbare
plastics, de ontwikkeling van
latexvrije antislipproducten. En
natuurlijk worden de afvalstro-
men gescheiden waardoor alles
recycleerbaar is. Lichter, stevi-
ger, duurzamer, dat lijkt het Con-
wed-devies.
Genk… dan denk je algauw aan
het drama van de sluiting van de
Fordfabriek. Ook voor Conwed
was dat geen goed nieuws, maar
dankzij de brede waaier van toe-
passingen van zijn producten
bleef het effect van deze tegenslag
beperkt. Diversificatie en innova-
tie zijn hier allang topprioriteit.
Conwed heeft in België een kleine
R&D-afdeling en kan zo nodig
rekenen op de researchers van het
hoofdhuis. Het rekent het zich tot
plicht in nauwe samenwerking
met zijn klanten oplossingen à la
carte uit te werken.
Conwed Plastics en de water-
sector…
Conwed Plastics is niet voor niets
lid geworden van TNAV. Het inte-
resseert zich sterk voor de water-
sector. Filtratie is een toepassing
waaraan Conwed al lang werkt.
De netstructuren kunnen dienen
als versterking van het filterme-
dium, ‘pleat support’ of als ‘spa-
cer’ tussen filtermedia, bijvoor-
beeld twee membranen, zodat
vloeistof of te filteren gas vlot
door het filtermedium kan pas-
seren, bijvoorbeeld bij omge-
keerde osmose. “Naar die spacers
is er een grote vraag en het is een
van onze belangrijkste nieuwe
markten geworden. Naast de
membranen zelf zijn deze spa-
cers wellicht het belangrijkste
onderdeel bij het filteren. Als
buitenstaanders merken we wel
dat de vraag vanuit de watersec-
tor groeiende is, zeker nu zee-
water, brak of proceswater en
afvalstromen in het kader van
ontzilting en hergebruik steeds
meer aandacht krijgen. Uiter-
aard spelen we daar graag op in.
Er is zelfs speciaal hiervoor een
nieuwe extrusie-lijn gebouwd
in België die sinds april opera-
tioneel is.”
“Strikt genomen is onze klant
het bedrijf dat onze netting
verwerkt in zijn filtersyste-
men, maar wij interesseren ons
ook voor de spelers verderop
in de supply chain en willen
ook weten waar ze mee bezig
zijn. Neem nu het energiever-
bruik, een probleem dat ieder-
een tegenwoordig -en volledig
terecht- bezighoudt. Op welke
manier kunnen wij met onze
producten bijdragen tot een ver-
mindering van het energiever-
bruik?”
Om maar te zeggen: u zal nog
wel van Conwed Plastics horen.
Spreken we alvast af op de Aqua-
rama Vakbeurs en TNAV-work-
shop op 23 oktober? Of kan u
zolang niet wachten? Maak dan
nader kennis met het bedrijf
achter Ruben Snoeks op:
n www. conwedplastics.com
Lichter, steviger, duurzamer…
u Voor het vormen van de netstructuren in alle denk-bare formaten is een enorme machine nodig…
OXIPERM® PRO HOUDT LEGIONELLA EN UW KOSTEN
ONDER CONTROLEChloordioxide bestrijdt Legionella en andere bacteriën
• Continue dosering van ClO2 zorgt voor uiterst e� ciënte desinfectie en voorkomt de vorming van bio� lm in uw waterleidingen. (Legionella kan zich nergens meer verbergen)
Verminder uw bedrijfskosten – van bij de opstart• Oxiperm® Pro is onovertro� en qua prijs en betrouwbaarheid.
(Bespaar op uw investeringskosten.)• Ongeëvenaarde doseernauwkeurigheid. (Verminder uw
verbruik van chemicaliën.)• Genereer ClO2 rechtstreeks ter plaatse – met het hoogste
rendement. (Verminder uw opslag- en transportkosten.)• Erkend alternatief voor thermische desinfectie. (Bespaar op
uw energiekosten)
Het resultaat? Gezond, heilzaam water• Oxiperm® PRO bestrijdt en voorkomt Legionella - zonder de
smaak van uw water te beïnvloeden.
Meer info op: www.grundfos.com
Het resultaat? Gezond, heilzaam water• Oxiperm® PRO bestrijdt en voorkomt Legionella - zonder de
smaak van uw water te beïnvloeden.
Meer info op: www.grundfos.com
Oxiperm Pro 93x277 NL.indd 1 14/11/2013 16:21:10
26 I AquArAmA #64
Micropolluenten en ecotoxicologie
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
De mens brengt steeds meer nieuwe stof-
fen in het milieu. Tegelijk zorgen techni-
sche vorderingen ervoor dat we er steeds
meer ontdekken. Ook groeit het inzicht
dat tal van micropolluenten een grotere
impact hebben op het milieu dan vroeger
gedacht. De overheid reageert met strik-
tere regulering. Meer daarover weet Prof.
dr. Ronny Blust, van het departement
biologie aan Universiteit Antwerpen.
Vorig jaar, tijdens het congres van Aquaflan-ders te Leuven, tekende Joke Schauvliege present. De Vlaamse Minister van Leefmi-
lieu noemde er drie uitdagingen voor watermaat-schappijen. Eén ervan is dat steeds meer micro-polluenten, zoals geneesmiddelen, in het milieu worden aangetroffen. Prof. Ronny Blust, depar-tement biologie Universiteit Antwerpen: “Mácro-polluenten, zoals stikstof en fosfor, komen voor in relatief hogere concentraties tot soms milligram-men per liter water. Mícropolluenten, daarente-gen, zijn stoffen die voorkomen aan vrij lage con-centraties: microgrammen per liter, of minder. In water zijn er intussen duizenden bekend. Enkele voorbeelden van belangrijke groepen micropollu-enten zijn zware metalen, polyaromatische kool-waterstoffen, gehalogeneerde koolwaterstoffen, oplosmiddelen en oppervlakte-actieve stoffen, insecticiden, herbiciden, fungiciden, genees- en schoonheidsmiddelen, ,...”
B e s l i s s i n G s s c h e M a : p, B , t
Ecotoxicologen hanteren een beslissingsschema dat hen helpt te oordelen hoe problematisch een micro-polluent is. Drie letters vatten het samen: P, B en T. Blust: “P staat voor de mate van Persistentie: hoe hoger die is, hoe moeilijker de stof afbreekt. Voor-beelden van heel persistente micropolluenten zijn metalen, DDT en PCB’s. Steeds vaker wordt bij het ontwikkelen van producten nagedacht hoe ze wei-nig persistent, dus vlot biodegradeerbaar te maken. Want als ze dat zijn, daalt de kans op problemen al fors. De B verwijst naar Bioaccumulatie: die zorgt ervoor dat de stof makkelijk wordt opgenomen en opgeslagen in weefsels van organismen. De T, ten-slotte, staat voor Toxiciteit. Die vormt uiteindelijk het grootste probleem.”
l e G i o e f f e c t e n
Micropolluenten, gaat Blust verder, kunnen op diverse manieren actief zijn in het organisme (bv.
”Bij onderzoek naar de effecten moeten we niet enkel nagaan wat het effect is van elke stof afzonder-lijk, maar ook wat het effect is van combinaties van
al die verschillende micropolluenten.
Prof. dr. Ronny Blust, dept. biologie Universiteit Antwerpen
26 I AquArAmA #64
AquArAmA #64 I 27
alg, slak, vis, ,...). Enkele voorbeelden zijn: remmen van transport- en enzymsystemen in het lichaam, vorming van zuurstofradicalen en oxidatieve schade, schade aan het genetische materiaal, storen van de regulering van zenuw- en hormonale systemen, hin-deren van weefselherstel, verstoring van de ener-gieproductie in cellen van het organisme,... Blust geeft wat uitleg bij het storen van de hormonenre-gulering. Micropolluenten die leiden tot dergelijke ‘endocriene verstoring’ zijn, bijvoorbeeld, PCB’s, fta-laten, bisfenol A -uit plastics-, nonylfenol,... “Een zeer klassiek voorbeeld van een stof die de hormo-nenhuishouding verstoort is tributyltin,” legt hij uit. “Dat werd lang gebruikt als ‘antifoulingmiddel’ in scheepsverven die vermijden dat algen, mosse-len,... aan de romp van schepen groeien en die zo minder glad maken. In de jaren ́ 70 werd bekend dat die tributyltin de hormonenhuishouding van onder meer de purperslak grondig verstoort. Hele popula-ties van dat mariene diertje zijn toen verdwenen.”
fa r M a c e u t i c a
Vrij recent is ook de aandacht voor farmaceutica in water. Blust: “Denk aan anticonceptiemiddelen, antibiotica, kalmeermiddelen,... via onder meer het toilet komen ze in oppervlaktewater terecht. Zo’n producten zijn net ontworpen om effect te hebben op de mens en soms op andere organismen. De kans bestaat dan ook dat ze, op langere termijn, gevol-gen hebben voor het waterleven. En voor het hele
ecosysteem, inclusief de mens. Zo zijn een aan-tal stoffen met een hormonale werking bekend die feminiserende effecten hebben op vissen en andere hogere dieren. Van een aantal antibiotica is geble-ken dat ze de microbiële samenstelling van water veranderen. Bij onderzoek naar de effecten moeten we trouwens niet enkel nagaan wat het effect is van elke stof afzonderlijk, maar ook wat het effect is van combinaties van al die verschillende micro-polluenten. De normstelling van vandaag is trou-wens nog grotendeels gebaseerd op ecotoxicologi-sche studies van individuele stoffen. Dat terwijl de realiteit dus een stuk complexer is, gezien aanwe-zigheid van vele stoffen tegelijk...”
u i t d a G i n G e n
Wat micropolluenten betreft, zijn er nog tal van uit-dagingen. Eén ervan is dat nog onduidelijk is wat precies de combinatie-effecten zijn. Maar van vele andere zijn zelfs de schadelijke effecten als indivi-duele stof onvoldoende bekend. Ook zijn de concen-traties ervan in het milieu soms onduidelijk. Maar er is meer. Blust: “Er zijn tal van micropolluenten die eerder vet- dan wateroplosbaar zijn. PCB’s en dioxines zijn daarvan klassieke voorbeelden. Als zo’n stoffen in het water terechtkomen, zullen ze vooral geneigd zijn aan partikels te kleven die wat later bezinken. Ze hebben zich dus soms lang gele-den in de bodem genesteld. Langzaam komen ze terug in het water en de voedselketens terecht. Ook zware metalen komen nog steeds uit de bodem vrij. Het zijn voorbeelden van historische vervui-ling. Nog een uitdaging zijn de nieuwste micropol-luenten. Een voorbeeld zijn nanomaterialen: struc-turen kleiner dan een tiende van een micrometer. Ze zijn in steeds meer producten te vinden, gaande van zonnecrèmes, textiel tot katalysatoren.”
r e G u l e r i n G
De overheid tracht het probleem van de micropol-luenten in te dijken. Blust: “Zo is er de Europese Kaderrichtlijn Water. Die biedt een regelgevend kader voor de verbetering van de kwaliteit van het oppervlakte-, grond- en kustwater. De oorspronke-lijke doelstelling was dat alle EU-lidstaten tegen 2015 een goede ecologische waterkwaliteit zou-den hebben. Maar dat is niet haalbaar en vereist een lang aangehouden inspanning.”
Bij die Kaderrichtlijn hoort een lijst met prioritaire stoffen waar op dit ogenblik 45 milieuschadelijke
u Bij ecotoxicologisch onderzoek wordt vaak de watervlo gebruikt (foto © Public Library of Science journal.pbio.0030253.g001)
verbindingen (of groepen van verbindingen) staan opgelijst. Ook wordt gewerkt aan een ‘Watch-list’ met stoffen die bijzondere aandacht verdie-nen. Door meer monitoring, bijvoorbeeld. De kans is reëel dat op termijn wettelijke verplichtingen ontstaan om de concentraties van deze stoffen in water lager te houden dan nu. Op deze Watchlist staan onder meer diclofenac (pijnstiller) en de hor-monen 17 alpha-ethinylestradiol (EE2, semisyn-thetisch) en 17 beta-oestradiol.
Een ander regelgevend kader dat een dam werpt tegen voortschrijdende vervuiling door micropol-luenten is het Europese ‘REACH’-programma. Blust: “REACH staat voor Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals. Producenten dienen in het kader daarvan voor alle chemische stoffen met een productie van meer dan één ton per jaar een registratiedossier te maken. Dat dossier bevat gegevens over de veiligheid, inclusief de ecotoxi-citeit van het product. En stoffen met een hoog risico moeten geleidelijk aan verdwijnen en wor-den vervangen,” besluit hij.(Door Koen Vandepopuliere)
u De zebravis wordt gebruikt in testen waarbij effecten op de vroege ontwikkeling en differenti-atie worden onderzocht.
AquArAmA #64 I 27
Calculatie en maatwerkafdeling
• Opslagtanks volgens Vlarem II & EN12573-2
• Process equipment: reactievaten, galvanobaden, beitsbaden...
• Gaswassers, ventilatiekanalen, dubbelwandleidingen
• BENORgekeurde toezichtputten
Schoonmansveld52,2870Puurs•Tel+32(0)08600190•Fax+32(0)38600199•[email protected]
Kunststof is uitgegroeid tot een veelvuldig gebruikt materiaal voor
uiteenlopende industriële toepassingen. Steeds meer bedrijven
zien grote voordelen in het gebruik van kunststoffen vanwege hun
typische eigenschappen en economische haalbaarheid.
VigotecAkathermontwerpt,enbouwtalmeerdan30jaar:
©VigotecAkatherm•RPRBrussel/RPMBruxelles•B.T.W./T.V.A.BE0421.497.662
KUNSTSTOF CONSTRUCTIES
aquarama.indd 7 8/05/2013 12:16:02
Brenntag, toonaangevend distributeur van chemicaliën in de Benelux, heeft een compleet producten-portfolio:
❚ Specialiteiten chemicaliën voorwater treatment, voeding, veevoeding, pharma, cleaning, polymeren, coating, cosmetica, lubricant toepassingen
❚ Industriële basischemicaliën(solventen, zuren, basen, zouten)
❚ Technical support & know-how
Brenntag Water Treatmentproductengamma:
❚ Flocculanten❚ Coagulanten❚ Ontschuimers❚ Bio-additieven/nutriënten❚ Aktief kool❚ Filtermedia❚ Hars voor ionenwisselaars❚ Desinfectantia❚ Klantspecifieke mengsels❚ Andere specialiteiten voor
waterbehandeling
Water is Life – That’s Why We Care
Brenntag N.V.Water TreatmentNijverheidslaan 38, 8540 DeerlijkTel. + 32 56 78 82 52Fax + 32 56 77 57 11
info@brenntag.bewww.brenntag.bewww.brenntag-specialties-europe.com
100000268_BTS_WT_195x134mm_NL.indd 1 23.04.14 12:17
AquArAmA #64 I 29
zoals medicijnen. De bedoeling van deze Europese studie is een model te ontwikkelen dat verontreini-gingen kan volgen en voorspellen vanaf de bron tot in het oppervlaktewater. Er werd een project opge-zet waarbij een tiental RWZI’s werden bemonsterd op 10 meetdagen. Op deze monsters werden medi-cijnen in influent en effluent gemeten evenals een aantal ecotoxtesten. Ditmaal werd gekozen voor een set van toxicologische testen die meer aanslui-ten bij de effecten die geneesmiddelen hebben op gebied van hormoonverstoring. Hiervoor zijn testen beschikbaar die de oestrogene en androgene ver-storing meten in speciaal hiervoor gekweekte cellij-nen. Dit leverde interessante bevindingen op. Hoe-wel de meeste rioolwaterzuiveringsinstallaties niet gebouwd zijn om geneesmiddelen en aanverwante stoffen te verwijderen, toonden deze testen aan dat de oestrogene en androgene effecten in het afval-water duidelijk afnemen tijdens het zuiveringspro-ces. Dit betekent niet dat alle geneesmiddelen en hun afbraakproducten volledig verwijderd worden. Uit het onderzoek blijkt dat er meetbare concen-traties van een aantal geneesmiddelen achterblij-ven. Gekende voorbeelden zijn het epilepticum car-bamazepine of de veelgebruikte ontstekingsremmer diclofenac die in oppervlaktewaters frequent terug-gevonden worden. De ecotoxtesten reageren ove-rigens niet alleen op geneesmiddelen maar ook op andere micropolluenten zoals weekmakers, pestici-des, fenolen,… die eveneens een bijdrage leveren aan het hormonaal verstorend effect. (door Aquafin)
E www.aquafin.be
De Kaderrichtlijn Water beoogt een ‘goede toe-stand’ van de waterlopen in de Europese lidsta-ten, initieel tegen 2015 en met mogelijk uitstel
tegen 2027. Door de uitbreiding van de waterzui-veringsinfrastructuur is de belasting van het opper-vlaktewater veroorzaakt door nutriënten en zuur-stofbindende stoffen sterk gedaald. De aandacht verschuift nu meer naar de aanwezigheid van micro-polluenten. Die kunnen op verschillende manieren in het oppervlaktewater terechtkomen: rechtstreeks via bijvoorbeeld afvloeiingen en erosie of onrecht-streeks via de lozing van gezuiverd afvalwater.
a c u t e t ox i c i t e i t s t e s t e n
Om een betere kijk te hebben op de totale impact van het gezuiverd afvalwater dat Aquafin loost, heeft het labo van Aquafin acute toxiciteitstesten uitgevoerd op een aantal RWZI-effluenten. Deze testen, ook wel bioassays genoemd, maken gebruik van levende organismen zoals watervlooien, bac-teriën en algen die gevoelig zijn voor eventuele
schadelijke effecten van die verontreinigende stoffen. Zo wordt het effect op het ecosysteem in het oppervlaktewater nagebootst. De resulta-ten van deze eerste testen toonden geen acute toxische invloed van de effluenten op het opper-vlaktewater aan.Om een meer gevoelig onderzoek uit te voeren wer-den een reeks bioassays uitgevoerd op opgecon-centreerde afvalwaters en hier kwamen wel een aantal ecotoxicologische effecten aan het licht. Het principe van de test is hoe hoger een effluent moet opgeconcentreerd worden vooraleer effecten te zien, hoe veiliger het afvalwater. Van de twin-tig onderzochte effluenten waren er drie met een verwaarloosbaar effect, met andere woorden met een hoge opconcentratiefactor. Voor sommige sta-len volstond echter een opconcentratie van min-der dan twintig maal. Dit zijn de monsters die in het aandachtsgebied zitten. Welke verontreinigin-gen aanwezig zijn tonen deze testen niet aan, ze geven alleen het effect op het ecosysteem weer. Ook in Nederland heeft men ervaring met de onder-zoekstechniek.
n o o d a a n r i c h t wa a r d e n
De ervaringen met de ecotoxtesten waren voor Aquafin een goede reden om medewerking te ver-lenen aan een onderzoek van de Vlaamse Milieu-maatschappij rond de impact van micropolluenten
Het gezuiverd afvalwater dat in onze wa-
terlopen belandt, wordt vandaag voorna-
melijk getest op de basisparameters. Als
het daaraan voldoet, wordt het als veilig
beschouwd voor de fauna en flora in de
ontvangende waterloop. Het labo van
Aquafin voerde testen uit om na te gaan of
bepaalde chemische verbindingen eventu-
eel een risico vormen voor het ecosysteem
op korte of lange termijn.
Welke impact hebben micropolluenten op het waterleven?
AquArAmA #64 I 29
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
u De basisparameters waaraan het gezuiverd afvalwa-ter op vandaag moet voldoen, houden geen rekening met micropolluenten.
30 I AquArAmA #64
vo o r t s c h r i J d e n d e a a n pa K
Trybou legt uit dat gewasbeschermingsmidde-len een erkenning moeten krijgen van de Fede-rale OverheidsDienst waarvoor hij werkt. Dat vergt onder meer een Aquatic Risk Assessment. Het is een onderzoek om na te gaan wat het effect is op orga-nismen zoals watervlooien, algen, vissen,... er mag geen onherstelbare schade optreden. De FOD beslist ook welke dosis mag worden gebruikt, wanneer, voor welke teelt, in welke periode van het jaar,... Als metingen uitwijzen dat de norm voor een bepaald gewasbeschermingsmiddel te vaak wordt overschre-ven, grijpt de overheid in. Trybou: “De meest klas-sieke maatregel is het instellen van grotere buffer-zones: een afstand -bijvoorbeeld 10 meter- die de gebruiker moet bewaren tot bijvoorbeeld een beek. Wie driftreducerende technologie gebruikt, zoals een driftreducerende spleetdop, spuittoestellen met afgeschermde spuitboom,... hoeft een minder grote bufferzone in rekening te brengen. De details daaromtrent staan vermeld op de verpakking. Als die ingreep niet voldoende blijkt, schrappen we bepaalde teelten. Zo zouden we kunnen beslissen dat een onkruidverdelger erkend is voor gebruik in tarwe maar niet voor wintergerst. De meest ver-gaande maatregel is het verbod. Zo verboden we atrazine. Dat haalde namelijk niet overal de maxi-male norm van 0,1 microgram per liter. In spaarbek-ken ‘De Blankaart,’ in West-Vlaanderen, was de con-centratie in de oppervlaktewaters zelfs zo groot dat na zuivering om er drinkwater van te maken, de con-centratie nog steeds niet de norm haalde.” Overi-gens moeten de spuittoestellen sedert 1995 ook een verplichte technische keuring ondergaan, voegt Try-
Een typisch voorbeeld van micropolluenten zijn gewasbeschermingsmiddelen. Meer daarover weet Ir. Maarten Trybou van de Dienst pestici-
den en meststoffen van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu. Hij meldt dat niet meer dan 0,1 micro-gram werkzame stof van een gewasbeschermings-middel per liter drinkwater mag voorkomen. De normen in oppervlaktewater kunnen hoger of lager liggen. Stel even dat een boer of particulier één mil-liliter van zo’n stof morst, en dat voor dat product precies de norm 0,1 μg/l geldt. Dit kan leiden tot een overschrijding van de waterkwaliteitsnorm in 10 miljoen liter water. Ervoor zorgen dat het water aan de normen voldoet, is dus een hele uitdaging. d r i e wat e r s
Gewasbeschermingsmiddelen (en hun afbraakpro-ducten) komen soms in grondwater terecht. Ook belanden ze soms in oppervlaktewater, waar ze
toxisch kunnen zijn voor waterorganismen. Piek-concentraties kunnen er acute effecten veroorza-ken, zoals sterfte. Blootstellingen aan lage con-centraties kunnen dan weer chronische effecten veroorzaken, zoals een verminderde voortplan-ting. Daarom zijn de normen voor gewasbescher-mingsmiddelen in oppervlaktewater dubbel. Er is een maximaal toelaatbare concentratie om acute effecten te vermijden en een gemiddelde, jaar-lijkse toelaatbare concentratie om chronische effecten te vermijden.
5 0 / 3 0 / 5
Trybou legt uit dat gewasbeschermingsmiddelen op diverse manieren in oppervlaktewater terechtko-men. Een belangrijke bron van vervuiling is ‘punt-vervuiling’. Het gaat bijvoorbeeld over verliezen bij het vullen en reinigen van de spuitapparatuur op het erf. Dan is er nog afspoeling: bodemdeel-tjes met gewasbeschermingsmiddelen die losko-men en dan bijvoorbeeld met regenwater spoelen in de richting van oppervlaktewater, zoals beek, rivier of vijver. Een ander mogelijk mechanisme is drainage, waarbij water niet van de bodem spoelt maar erin dringt (met wat gewasbeschermingsmid-del). Vervolgens verplaatst het zich onder het aard-oppervlak naar een waterlichaam. Tenslotte is er de drift. Het komt erop neer dat bij het spuiten de wind gewasbeschermingsmiddelen verplaatst buiten het te behandelen perceel. Volgens onderzoekscentrum voor de land- en tuinbouw Inagro is ruim 50% van de vervuiling van water met gewasbeschermings-middelen te wijten aan puntvervuiling, 30% aan afspoeling en 5 % aan drift.
Boeren, tuinders, particulieren, … tal van
actoren gebruiken gewasbeschermings-
middelen. In buitenlucht, bovendien.
Maar in water is slechts een zeer kleine
concentratie van die stoffen toegelaten.
Onder meer de federale overheid neemt
maatregelen om te voorkomen dat de
norm wordt overschreden. Ze doet dat met
een getrapte aanpak van problematische
stoffen, een nationaal actieplan, en meer.
30 I AquArAmA #64
Gewasbeschermingsmiddelen. een federale kijk.
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
Sesame EXPANSION TANKS
Sesame expansion tanks stand for easy maintenance, better quality and a longer life cycle.
The innovative design of Sesame’s expansion tanks offers a lot of advantages. Because of the tank, air cell and dynamics, air cell failure is no longer an issue.
For maintenance or in the unlikely event of leakage, the air cell can be replaced in no time, because of the large opening at the top and the central tube, ensuring the air cell to stay in place. As the inside of the tank can easily be maintained, it is possible to check for dirt, to disinfect, …
The Sesame collection offers you a large range of expansion tanks with a capacity from 150 liters / 40 gallons for the smallest tanks, to 450 liters / 119 gallons for the largest one.
All models offer the same advantages and are produced with the same, quality-proven materials and knowledge.
AIR CELLNO STRETCHThe air cell is manufactured out of high quality thermoplastic material. The air cell being larger than the inside of the tank avoids stretching of the material and therefore a longer life and less rupture risk is guaranteed.
INSTALLATIONEASY, FAST & CLEAN!Any measuring device can easily be installed on top of the tank. No more messy installations. Sesame enables you to leave your customer’s site in an orderly way.Sesame
THERMOPLASTNOT JUST A RANDOM MATERIALThe Sesame tanks are made out of thermoplastic material. Therefore, they can’t rust, have very high impact resistance and are 100% recyclable.
QUALITYNOT JUST A STATEMENT
The unique quality of Sesame tanks is the result of years of experiments, knowledge and fi eld testing. This quality is guaranteed because of the qualifi ed employees and the various inspection points during the production process.
WWW.SESAME-TANKS.COM
Advertentie - Aquarama.indd 1 21/11/13 14:38
© PHOENIX CONTACT 2014
Remote control/maintenance
…secure and reliableMonitor distributed systems and communicate with remote system components or mobile machines securely.
• Modems and routers for worldwide and universal access to controllers and Ethernet networks
• Security routers for secure VPN connections with IPsec encryption
• PLCs and software for controlling remote systems and continuous system overview
For additional informationphoenixcontact.be
Born to run
If you expect highest performance and maximum availability in all
fields of application, opt for GEA Westfalia Separator ecoforce.
This new decanter saves energy, water and operating costs, but
not at the expense of robustness and endurance. High separating
effciiency and throughput capacities have never before been
available as reliably and sustainably. ecoforce is not just a, but
the decanter of a new generation.
GEA Westfalia Separator Belgium nv/saKorte Braamstraat 37, 2900 Schoten, BelgiumPhone: +32(0)3 680 02 11, Fax +32(0)3 658 24 62www.westfalia-separator.be - [email protected]
engineering for a better world
de andere competenties (vooral volksgezondheid en landbouw) die in het NAPAN aan bod komen. Het NAPAN omhelst ruim 80 acties, stelt Trybou. Een belangrijke is te streven naar een harmoni-satie van normen voor oppervlaktewater. Ver-schillende lidstaten hanteren namelijk verschil-lende normen, maar in België is het zelfs zo dat de normen soms verschillen naargelang het gewest. Een ander voorbeeld van een NAPAN-actie is het instellen van bufferzones voor omwonenden. Dit zou vermijden dat bijvoorbeeld mensen die vlak-bij een akker wonen af en toe een wolk gewasbe-schermingsmiddelen in huis krijgen. Ook zal vanaf 2015 informatie inzake de gewasbeschermings-middelen beschikbaar zijn op de plaats waar pes-ticiden worden verkocht aan niet-professionele gebruikers. Door de geleidelijke invoering van dergelijke acties worden onze gezondheid en het leefmilieu stap voor stap beter.(Door Koen Vandepopuliere)
E www.health.belgium.be
bou eraan toe. Voor het noordelijke landsgedeelte is ILVO (Instituut voor Landbouw- en Visserij-onder-zoek) daarvoor verantwoordelijk, voor het zuidelijke deel is dat het CRA-W (Centre Wallon de Recherches Agronomiques de Gembloux).
p r o f e s s i o n e e l v e r s u s pa r t i c u l i e r
De toelating van gewasbeschermingsmiddelen geldt uitdrukkelijk of voor professionele gebrui-kers, of voor particulieren, of voor beide. Een reden is dat het zo makkelijker wordt specifieke voor-waarden op te leggen die aangepast zijn aan het type gebruiker. Want ook particulieren kunnen ver-antwoordelijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan mensen die hun oprit behandelen met herbiciden, die dan in het riool vloeien. De FOD kan dan ook beslis-sen een gewasbeschermingsmiddel te verbieden voor particulieren (als zij tot dan het recht had-den dit te gebruiken). Als dit verbod niet leidt tot
het halen van de vereiste norm, komt het verbod ook in zicht voor mensen die de stof om professi-onele redenen gebruiken.
n a pa n
De Europese Unie stelt een kader vast om te komen tot een duurzaam gebruik van pesticiden. Onder meer is er richtlijn 2009/128/EG, die stelt dat er nationale actieplannen moeten zijn om de risi-co’s te beperken van pesticidegebruik op de men-selijke gezondheid en het milieu. Ook moeten die plannen het gebruik stimuleren van ecologische alternatieve benaderingswijzen of technieken. In België mondde dit uit in NAPAN (Nationaal Actie Plan/Plan d’Action National). Dat is samenge-steld uit het federale programma en de program-ma’s van de drie gewesten. De coördinatie gebeurt onder leiding van de interministeriële conferen-tie voor het Leefmilieu. Ook is die uitgebreid met
AquArAmA #64 I 33
”Eén milliliter gewasbeschermingsmiddel morsen kan leiden tot een overschrijding van de
waterkwaliteitsnorm in 10 miljoen liter water. Maarten Trybou, Federale Overheidsdienst Volksgezondheid,
Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
Geo-Engineering voorziet de pinguïns in Planckendael en de ZOO van Antwerpenvan proper water.
GEO-ENGINEERINGWATERZUIVERINGSINSTALLATIES • Ontwerp, bouw, opstart• Uitbating en technisch onderhoud• Financiering
Geo-Engineering nv • Lammerdries 18 • B-2440 GeelTel.: +32 14 37 32 98 • Fax: +32 14 37 32 99
www.geo-groep.com • [email protected]
AquArAmA #64 I 35
B i o f i lt e r
Intussen zijn de eerste boeren begonnen hun rest-water op te pompen naar een IBC-container (kubus-vormig vat van 1m3), die op nog een andere kubi-tainer rust. Deze staat op zijn beurt op nog een derde container. Het water van de bovenste contai-ner vloeit naar de middenste via een druppeldarm, en van daaruit naar de onderste via nog een andere druppeldarm. Deze IBC-containers zijn gevuld met organisch materiaal. Zo bevat de bovenste IBC-con-tainer bijvoorbeeld 50% kokoschips en 40% pot-grond. Maar ook: 10% aarde van het veld van de boer. Want daarin zitten de micro-organismen die
De Europese Kaderrichtlijn Water stelt dat tegen 2015 grond- en oppervlaktewater een goede kwaliteit moeten hebben. In landelijke
gebieden spelen land- en tuinbouwbedrijven wat dat betreft een belangrijke rol. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat de hoeveelheid gewasbescher-mingsmiddelen in het oppervlaktewater vermindert. Onderzoekscentrum voor land- en tuinbouw Inagro voert onder andere onderzoek uit naar praktische oplossingen voor dit probleem.
p u n t v e r v u i l i n G e n
Landbouwers of loonspuiters behandelen perce-len met gewasbeschermingsmiddelen. Dan gaat wel eens spoel- en reinigingswater van het spuit-toestel verloren, morsen ze bij vullen,... Dat zijn ‘puntverliezen’. Om te voorkomen dat dit leidt tot verontreiniging van het oppervlaktewater worden het vullen, het uitrijden van het spoelwater en rei-nigen van het spuittoestel best uitgevoerd op het veld. In de bodem ervan zitten namelijk heel wat micro-organismen, zoals bacteriën, die resten van
gewasbeschermingsmiddelen afbreken. Maar soms vindt het vullen plaats op het erf of worden spuit-resten naar daar meegenomen. Dan moet de land-bouwer ervoor zorgen dat dit restwater niet, bij-voorbeeld via een riool, in het oppervlaktewater terechtkomt. Hij moet dan ook een vul- en spoel-plaats voorzien van ondoorlaatbaar materiaal, zoals beton. En het restwater moet worden opge-vangen en op een efficiënte manier verwerkt, bij-voorbeeld met biofilter, fytobak of Sentinel, syste-men die elk een zuiveringsgraad van ruim 95% halen. Dat zuiveren is heel nuttig. Want volgens dr. Ellen Pauwelyn, onderzoekster bij Inagro, is 50 à 70% van de verontreiniging van oppervlaktewa-ter met gewasbeschermingsmiddelen aan puntver-liezen te wijten.
In landelijke gebieden hebben boeren
een belangrijke rol te spelen om het water
schoon te houden. Ook wat betreft mi-
cropolluenten, zoals gewasbeschermings-
middelen. Gelukkig hoeft soelaas geen
raketwetenschap of zware investeringen
met zich mee te brengen. Er zijn namelijk
eenvoudige oplossingen voorhanden:
biofilter, fytobak en Sentinel.
Boeren bekampen micropolluenten
AquArAmA #64 I 35
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
u De grootte van de fytobak hangt af van de hoeveelheid restwater op het bedrijf
u Een biofilter. Links drie opeengestapelde kubitainers. Het effleunt daarvan gaat naar de drie plantenbakken in een rijtje ernaast
Figuur (Inagro): Mogelijke vulling van de biofilter. u
Wilg
90% potgrond10% aarde
Zegge
90% potgrond10% aarde
Graszode
90% potgrond10% aarde
50% kokos
40% groen-compost
10% aarde
50% stro
40% pot- grond
10% aarde
50% kokos
40% pot- grond
10% aarde
Pomp
Geo-Engineering voorziet de pinguïns in Planckendael en de ZOO van Antwerpenvan proper water.
GEO-ENGINEERINGWATERZUIVERINGSINSTALLATIES • Ontwerp, bouw, opstart• Uitbating en technisch onderhoud• Financiering
Geo-Engineering nv • Lammerdries 18 • B-2440 GeelTel.: +32 14 37 32 98 • Fax: +32 14 37 32 99
www.geo-groep.com • [email protected]
36 I AquArAmA #6436 I AquArAmA #64
gewasbeschermingsmiddelen afbreken, legt Pau-welyn uit. De container in het midden van de toren heeft 50% stro, 40% potgrond, 10% aarde. En de kubitainer onderaan bevat 50% kokoschips, 40% groencompost en 10% aarde. Het effluent mag de landbouwer gebruiken als vulwater voor een totale herbicidenbehandeling of als eerste spoelwater voor het spuittoestel. Lozen mag niet. Maar het is ook mogelijk het effluent uit de drie IBC-contai-ners nog naar plantenbakken te laten lopen. Die bevatten bijvoorbeeld 90% potgrond, 10% grond van het veld, en nog wat kokoschips. Daarop groeit dan in bak één: gras, in bak twee: zegge, en in bak drie wilg. Die plantenbakken leveren extra zuive-ring op én doen het water verdampen. Uiteindelijk, met drie plantenbakken erbij, is het mogelijk zo’n 5.000 liter per jaar te zuiveren. Zo’n systeem kost 1.500 à 2.000 euro.
f y t o B a K
De fytobak is een betonnen bak. De grootte, legt Pauwelyn uit, hangt af van de hoeveelheid restwa-ter op het bedrijf. Dikwijls wordt de bak uiteindelijk 1 meter breed en 20 meter lang. Daarin bevindt zich organisch materiaal. Bijvoorbeeld 50% stro, 40% potgrond en 10 % aarde van het veld. Opnieuw zijn het de micro-organismen in het organische mate-riaal die het afvalwater zuiveren. En het water ver-dampt in het systeem. Maar hoe komt het restwater in de fytobak? Wel, via een druppeldarm of berege-ningssysteem. Dat sterkt zich uit over de hele lengte van de fytobak. Dagelijks sproeit die een deel van het water op het organische materiaal. Onderin de betonnen bak ligt dan weer een drainagedarm. Als veiligheid: als iets mis zou zijn met de pomp en
teveel restwater over het systeem wordt gesproeid, loopt dit terug in de restwatertank. Anders zou het verdrinkende systeem geen zuurstof meer bevat-ten, wat de werking van de zuiverende bacteriën hindert. Ook is er over de hele lengte van de bak een dak. Hemelwater dat daarop valt, vloeit naar de riool. Maar het is eveneens mogelijk de afvoer naar de riool af te sluiten. Als de landbouwer in plaats daarvan een buis opent die leidt naar de restwa-tertank, kan hij boven het fytobak-dak zijn spuit-toestel reinigen. Uiteindelijk is zo 5.000 à 20.000 liter per jaar te behandelen, afhankelijk van de grootte van de fytobak, meldt Pauwelyn. Voorts is voor zowel biofilter als fytobak het onderhoud beperkt. In de winter moet je ze stilleggen zodat ze niet bevriezen. En om de één à twee jaar moet de boer organisch materiaal bijvullen. De kostprijs is ongeveer 10.000 euro, maar dan wel inclusief vul- en spoelplaats.
s e n t i n e l
Een derde systeem is niet biologisch maar ‘fysi-cochemisch’: de Sentinel. Kort gezegd, komt het erop neer dat met die Sentinel aan het restwa-ter van het spuittoestel chemische stoffen (zoals
Advies in BelgiëWie advies wil bij het opbouwen van
biofilter of fytobak, of een Sentinel wil
huren, kan in Vlaanderen terecht bij
Inagro vzw ([email protected] ;
051/273290). Franstaligen contacte-
ren Armelle Copus, coördinatrice bij
PhytEauWal asbl ([email protected] ;
081/627172). Een opmerkelijke actor is
ook Phytofar, de Belgische vereniging
van de gewasbeschermingsmiddelenin-
dustrie. Haar woordvoerster Sofie Ver-
gucht meldt dat in de toekomst moge-
lijks nog andere zuiveringssystemen op
de markt komen: zo noemt ze de Heli-
osec, die werkt op basis van verdam-
ping, of systemen op basis van omge-
keerde osmose.
polyelektrolieten en ijzersulfaat) worden toege-voegd. Die laten de polluenten uitvlokken. Een fil-terdoek scheidt de vlokken af. Het vloeibare deel gaat nog eens door een actieve koolfilter. De uitein-delijk resterende vaste koek wordt opgehaald door Phytofar-Recover, dat overigens ook lege verpakkin-gen van gewasbeschermingsmiddelen ophaalt. Het gezuiverde water kan opnieuw worden gebruikt als vulwater voor een totale herbicidenbehandeling of als eerste spoelwater voor de spuittank. Het toestel zuivert 1 m3 in 6 uur. De aanschaf kost wel 30.000 euro. Maar: Inagro kocht een exemplaar en plaatste het op een aanhangwagen, zodat ze die kunnen ver-huren. De Sentinel brengen ze dan tot bij landbou-wer of loonsproeier. Daar wordt hun restwater ver-werkt voor 50 euro per m3. Zo wordt ons landelijk gebied nog schoner. (Door Koen Vandepopuliere)
E www.inagro.be
”50 à 70% van de verontreiniging van oppervlaktewater met gewasbeschermings-
middelen is aan puntverliezen te wijten Dr. Ellen Pauwelyn, onderzoekster bij Inagro
De Sentinel is te huren u
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
Textielstraat 13 - 8790 Waregem - T +32 (0)56 432 954 - F +32 (0)56 432 [email protected]
Switch to sustainable water sources
Reduce boiler water and energy consumption
Reduce cooling water and chemical consumption
YOUR WATER
OUR CONCERN!
Lease Sales
www.hydrisengineering.com
INDUSTRIAL WATER TREATMENT
Hydris @ your service
Koolmijnlaan 185B-3582 Beringen
Tel +32 (0)11 450 750Fax +32 (0)11 450 759
waterzuivering luchtzuivering BlueFil demisters
38 I AquArAmA #64
nederland neemt handschoen op tegen medicijnen
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
Als het gaat over water, neemt Nederland
een plaats in in de wereldtop. Nu heb-
ben onderzoekers in ons buurland de
handschoen opgenomen tegen micro-
polluenten. Zo zijn er diverse projecten
die de hoeveelheid medicijnen in water
doen dalen. Actieve kool, geavanceerde
oxidatietechnieken, omgekeerde osmose,
nieuwe bacteriepopulaties, wc-blokjes
met actieve kool, biodegradeerbaar
servies en dito ziekenhuismateriaal,...
de ideeën borrelen er rijkelijk op.
De chemische analysemethoden worden als-maar verfijnder. Daarbij worden steeds meer micropolluenten aangetroffen. Dat zijn stof-
fen die het water vervuilen en er in zeer kleine concentraties aanwezig zijn. Een belangrijke categorie zijn de farmaceutische producten: anti-biotica, contrastmiddelen voor beeldvorming, pijnstillers en nog veel meer. Herman Evenblij, beleidsmedewerker bij het Nederlandse Water-schap Groot Salland: “We gebruiken veel medi-cijnen. De vergrijzing draagt daar nog toe bij. We gaan naar het toilet en dan komen die genees-middelen, of hun afbraakproducten, via het riool
terecht in waterzuiveringsstations. Die verwijde-ren een deel ervan. Een ander deel, echter, komt terecht in het oppervlaktewater. Nu zijn genees-middelen net ontworpen om een effect te heb-ben op levende organismen. Dit draagt nog bij tot hun effect wanneer zij terechtkomen in rivieren. Ik geef enkele voorbeelden. Sommige antidepres-siva in water hebben tot gevolg dat rivierkreeft-jes naar het licht zwemmen in plaats van naar het donker, en daardoor sneller een prooi worden voor roofdieren. Sommige medicijnen tasten de kieu-wen van vissen aan. Via anticonceptiepillen komt veel vrouwelijk hormoon in het water terecht, wat mannelijke vissen vervrouwelijkt. Er zijn effec-ten op allerlei niveaus: bacteriën, vissen,... Een deel ervan komt ook in het drinkwater terecht. Doorgaans gaat het dan nog maar om heel kleine
hoeveelheden. Al dreigen die soms verrassend groot te worden. Zo is er in Nederland een drink-waterreservoir dat deels wordt gevuld met gezui-verd water uit het bekken van rivier de Maas. In droge periodes is dat zelfs voor de helft. Dan kan het aandeel geneesmiddelen erin aardig oplopen. Bovendien hebben niet alleen de medicijnen zelf effect op levende organismen, maar vaak ook hun afbraakproducten.” i s a l a K l i n i e K
Er gaan steeds meer stemmen op om ervoor te zor-gen dat het aantal farmaceutica in oppervlaktewa-ter daalt. Vandaag wordt in het effluent uit water-zuiveringsstations meer dan 100 microgram per liter geneesmiddelen aangetroffen, zegt Evenblij. Met geavanceerde verwijderingstechnieken kan dat fors lager. Project ‘PILLS’ zocht hoe. Zes partners uit zes Europese landen namen eraan deel. Het duurde van september 2007 tot december 2012 en had een bud-get van 8 miljoen euro. De projectpartners geloof-den dat maatregelen bij bronnen met hoge con-centraties farmaceutica allicht het efficiëntst zijn. Daarom gingen ze testen in de buurt van een zie-kenhuis: de Isalakliniek in het Nederlandse Zwolle. Per uur stroomt daar 15.000 liter water van wc en wasbak de rioolpijp in. Daarin zitten restanten van de 10.000 kilo farmaceutica die het hospitaal jaar-lijks gebruikt. Het was één van de eerste installaties in Europa die probeerde ze eruit te halen in reële omstandigheden en op grote schaal.
u Eén van de geavanceerde zuiveringsinstallaties behandelde het water met ozon
38 I AquArAmA #64
AquArAmA #64 I 39
”Vandaag wordt in het effluent uit waterzuiverings-stations meer dan 100 microgram per liter geneesmiddelen aangetroffen. Met geavanceerde verwijderingstechnieken
kan dat fors lager. Project ‘PILLS’ zocht hoe.
Herman Evenblij, het Nederlandse Waterschap Groot Salland
Voorkomen is beter dan...
Farmaceutische producten uit afvalwater halen is één ding. Voorkomen dat ze er über-
haupt in terechtkomen, is een ander. Ir. Evenblij: “Daarin slagen, is iets waarnaar we nu
volop zoeken. Eén van onze ideeën in dat verband is een wc-blokje waarin actief kool zit.
Geneesmiddelen adsorberen daar dan aan, en een actief slib-zuiveringsinstallatie ver-
wijdert vlot zo’n actief kool met geneesmiddelen. Ook een optie is wc-papier met actief
kool. En heel erg schadelijke stoffen zijn te voorkomen door mensen na een behande-
ling te laten plassen in een plaszak waarin een soort gel zit die vast wordt zodra die in
contact komt met urine. Dat zou bijvoorbeeld een optie zijn voor mensen die een con-
trastvloeistof ingespoten kregen. Als ze dan de periode daarna tweemaal in zo’n zak plas-
sen, is 90% van de contraststof uit het afvalwater gehouden.”
B e s ta a n d e i n s ta l l at i e
Voor het PILLS-onderzoek heeft het Waterschap een waterzuiveringsinstallatie gebouwd voor het afval-water van de Isala-kliniek, legt Evenblij uit. Een eer-ste stap daarin is de ‘grofwatermaling.’ Die verwijdert met een filter pleisters, verband, schoonmaakdoek-jes enzovoorts uit het water. Een machine perst dat afval samen en duwt het in een plastic zak. Daarna gaat het op die wijze al wat gezuiverde water door een filter met kleinere mazen. Vervolgens gaat het effluent daaruit naar een membraanbioreactor. Het is een ‘actief slib’-systeem met daaraan gekoppeld enkele grote verticale zuilen, vol membranen die een poriëngrootte hebben van slechts 30 nanome-ter. Het effluent dat daaruit komt, bevat geen zwe-vende stof meer, maar alleen opgeloste verontrei-nigingen (zoals eiwitten, dna,..). Ook verwijderde de membraanbioreactor een deel van de farmaceu-tica: 21 ervan bleken aanwezig in het effluent aan 80 à 100% lagere concentraties, 13 voor zo’n 20-80% minder, en van 10 daalde de concentratie minder dan 20%. In totaal loosde de membraanreactor via dat effluent 15 kg farmaceutica per jaar in het riool.
v i e r K e e r G e ava n c e e r d
Aan dat systeem koppelden Evenblij en collega’s vier geavanceerdere zuiveringsinstallaties. Een eerste was een ‘actief kool’-filtratie. Een tweede, daarentegen, behandelde het water met ozon, waarna het nog een actief kool-filter passeerde. Derde getest systeem behandelde het water met UV-(UltraViolet)licht en H2O2 (waterstofperoxide). Vierde proefinstallatie, tenslotte, was er één waar water werd gezuiverd met omgekeerde osmose, een membraantechniek.
u Tabel 1
aantal stoffen verwijderd: <20% 20-80% >80%
MBR (membraanbioreactor) 13 13 21
Ozon (exclusief actieve kool-stap) 1 1 - 6 18 - 27
UV (exclusief actieve kool-stap) 3 - 11 16 - 20 2 - 3
OO (Omgekeerde Osmose;exclusief actieve kool-stap) - - 30
AC (Actieve kool) - - 49
Ko s t e n a l s s t r u i K e l B l o K
Wat de testresultaten waren voor de diverse efflu-enten is weergegeven in Tabellen 1 en 2. Dat oogt mooi. Elke techniek heeft wel eigen tekortkomin-gen. Zo is veel energie nodig om ozon te produ-ceren, en om water door membranen met kleine poriëngrootte te persen. UV-lampen vergen veel elektriciteit. En waterstofperoxide is eigenlijk een energiedrager, zegt Evenblij. Wat omgekeerde osmose betreft komt daar dan nog de uitdaging bovenop dat je het concentraat (wat uit het water
AquArAmA #64 I 39
40 I AquArAmA #6440 I AquArAmA #64
Onmeetbaar maar toxisch
Evenblij meldt dat chemische ana-
lyse van het effluent na de stap met
actief kool de hoeveelheid medicij-
nen in het water deed dalen tot bene-
den de detectiegrens. Maar hij liet
ook ecotoxicologische testen uitvoe-
ren. Dat is labo-onderzoek naar toxi-
sche effecten op levende organismen.
“We brachten het water in contact met
onder meer algen en visseneieren,”
stelt de beleidsmedewerker. “Zo stel-
den we vast dat het water na de stap
met enkel actief kool nog steeds eco-
toxische effecten had. Zelfs al waren
de hoeveelheden farmaca zo klein dat
chemische analyse ze niet kon detecte-
ren! Misschien was het effect te wijten
aan de combinatie van restanten in het
water. Tevens is het mogelijk dat enkele
afbraakproducten van farmaca gevaar-
lijker zijn dan de farmaca zelf. Hoe
dan ook was het voor het eerst dat dit
wetenschappelijk was aangetoond.”
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
u PILLS testte een mem-braaninstallatie
is gefilterd) ergens kwijt moet. En, geeft Even-blij toe: “Het lastigste luik aan ons verhaal zijn de kosten. Een gemiddeld zuiveringsproces kost 50 à 60 eurocent per kubieke meter. Maar een type dat afdoende de geneesmiddelen eruit verwijdert, kost vijf à zes keer meer.” De precieze kosten zijn weer-geven in Tabel 3.
Z i e K e n h u i Z e n . . . o f n i e t ?
Naast het kostenplaatje zit nog een ander haartje in de boter. Evenblij: “In het begin dachten we dat ziekenhuizen een zeer belangrijke puntbron zijn voor farmaceutische producten. Maar dat blijkt minder zo te zijn dan we hadden verwacht. Tach-tig à negentig procent van die stoffen, namelijk,
u Tabel 2 Aantal stoffen verwijderd voor meer dan 80%-meting via analytische chemie
€/m3 MBr MBr+ac MBr+ozon+ac MBr+uv/h2o2+ac
investeringskost 3,25 3,35 3,5 3,65
Variabele kosten 1,4 1,8 1,8 1,9
totale kost 4,65 4,95 5,35 5,55
u Tabel 3
Ecotoxicologische testen (waardes van 100 en hoger=’geen reden tot bezorgdheid’)
Microtox PAM Antibiotica (test op micro-organismen) (test op algen) (resten ervan)
mbr (membraanbioreactor) 21 35 <20 <75
mbr (membraanbioreactor) + Actieve kool 49 50 30 >266
ozon (exclusief actieve kool-stap) 18- 27 <65 <150 >266
uV (exclusief actieve kool-stap) 2 – 3 <65 <65 <100
oo (omgekeerde osmose) exclusief actieve kool-stap 30 <65 >167 >266
Geavanceerde oxidatie+ Ac(Actieve kool) 49 >85 >167 >266
Advanced Cooling Solution bevat TrueSense* Online Monitoring en GenGard* STP Chemistry.
* Trademark van General Electric Company
GE Power & WaterWater & Process Technologies
Het beste product in de juiste dosering… op ieder moment.Geavanceerde oplossingen van GE voor de behandeling van uw koeltoren.
Advanced Cooling Solutions van GE bevat gepatenteerde technologieën die een exacte productcontrole mogelijk maakt zonder het gebruik van tracers. Geen andere technologie biedt betere prestaties onder industriële omstandigheden.
Optimaliseer de resultaten van uw koelwaterbehandeling, verleng de levensduur van uw installaties en realiseer een verlaging van uw operationele kosten. Bezoek onze website www.ge.com/water of contacteer ons voor meer informatie.
Ons Benelux kantoor: GE Power & Water Toekomstlaan 54 B-2200 Herentals Belgium Tel +32 (0)14 259111
Water_AquaNL_Ad_230x297.indd 1 5/3/10 4:48 PM
water-matching by Induss
tailored and to the point
Induss nvMechelsesteenweg 66B-2018 Antwerp
T +32 3 609 01 60F +32 3 609 01 69
[email protected] www.induss.eu
VITO is een op Europees vlak toonaangevend, onafh ankelijk onderzoeks- en adviescentrum op het gebied van cleantech en duurzame ontwikkeling, dat werkt aan oplossingen voor de grote maatschappelijke uitdagingen van vandaag. Duurzame chemie, energie, gezondheid, materiaalbeheer en landgebruik: dat zijn de vijf centrale VITO-thema’s.
Water is een belangrijk thema binnen onze strategische onderzoeksprogramma’s die focussen op duurzame industrie, landgebruik en materialen.
Onze wateracti viteiten omvatt en deze 4 domeinen: » productontwikkeling (membranen en modules); » technologie en demonstrati e; » monitoring, modellering en analyse; » samenwerkingen en netwerken.
Centraal tussen industrie, academische wereld en overheid is VITO zeer geschikt om nieuwe technologieën en toepassingen te integreren en om toekomsti ge demonstrati es op te zett en voor vooruit-
strevende kringloopsluiti ng en symbiose. Als multi disciplinaire contractonderzoeksorganisati e, kan VITO uw innovati epartner zijn op projectbasis (advies, diensten en testi ng van labo- tot pilootschaal) of
voor een langdurige samenwerking (onderzoeksprojecten, gezamenlijke ontwikkelingen of bedrijfs-programma’s …).
VITO NVBoeretang 200 - 2400 MOLVoor meer informati e, neem vrijblijvend contact op met Roel VleeschouwersTel. + 32 14 33 69 15Fax + 32 14 32 65 [email protected]
www.vito.be
Centraal tussen industrie, academische wereld en overheid is Centraal tussen industrie, academische wereld en overheid is VITO zeer geschikt om nieuwe Centraal tussen industrie, academische wereld en overheid is zeer geschikt om nieuwe zeer geschikt om nieuwe
AquArAmA #64 I 43AquArAmA #64 I 43
De “Pharmafilter”
Medicijnen verwijderen uit afvalwater is niet simpel. Herman Evenblij wijst even-
wel op een bijzonder gedurfd concept in het hospitaal Reinier de Graaf Gasthuis, te
Delft. Daar lukt het verwijderen opmerkelijk goed, op budgetneutrale wijze boven-
dien. “Het begon toen ze moesten uitbreiden”, zegt hij. “Daarvoor was een extra lift
nodig: om patiënten te vervoeren, vuile vaat naar de afwas te brengen, enzovoorts.
Toen dachten ze: waarom maken we niet alles zoveel mogelijk biologisch afbreek-
baar? De bordjes, het bestek, de po’s,... , en kieperen die dan in het riool? Een firma
zag wel wat in dat idee en nam de handschoen op.”
Uiteindelijk ontstond een concept met vier stappen. Een eerste is die waarbij het per-
soneel op de afdelingen vast ziekenhuisafval in een vermaler werpt: biodegradeer-
bare po’s, serviesgoed, katheters,... Die afvalstroom wordt daarna met tal van andere
gemengd. Keuze te over, want er zijn er 17 gedefinieerd in het hospitaal. De zo ont-
stane brij van afvalstromen gaat samen met een stroom afvalwater van het ziekenhuis
naar de zuiveringsinstallatie. Daar wordt alles verwerkt. Onder meer wordt de smur-
rie vergist. Dat levert biogas op. Dat wordt gebruikt voor 60 à 75% van de energiebe-
hoefte van de zuiveringsinstallatie. Uiteindelijk blijft nog slechts 10 % over van de
organische materialen die oorspronkelijk in de diverse afdelingen zijn gedumpt. Dat
tiende kan worden gerecycled of verbrand voor het opwekken van energie. En de res-
terende vloeibare stroom wordt niet alleen schoongemaakt door de bacteriën, maar
ook door ozon en actieve kool. Fracties van nog aanwezige medicijnen worden er
eveneens in afgebroken. Het water dat daaruit komt zou van drinkwaterkwaliteit zijn.
Slotsom is dat het ziekenhuis er bespaart op waterverbruik en reinigingsmiddelen,
doordat veel materiaal niet meer hoeft te worden afgewassen. De vergistingsstap ver-
laagt de hoeveelheid restafval en een deel van het typische ziekenhuisafval. En ten-
slotte komen veel medicijnresten terecht in oppervlaktewater. En dan zijn er nog de
logistieke voordelen: de verplegers zijn minder tijd kwijt om het materiaal via de lift
te verplaatsen, te wassen,..., waardoor meer tijd overblijft voor de patiënt. Intussen
hebben diverse andere ziekenhuizen, in en buiten Nederland, laten weten eveneens
geïnteresseerd te zijn in het systeem. Dat belooft.
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
u Bij de Isalakliniek te Zwolle kwam een actief-slibtank (links) en actief-koolfilter (rechts).
komen van huishoudens, en ‘slechts’ 10 à 20 van ziekenhuizen. Zo rijst de vraag of de kosten wel de baten waard zijn. In die discussie speelt onder meer dat onze geavanceerde zuiveringssystemen levende bacteriën in het effluent voor honderd pro-cent uitsluiten. Nu zijn ziekenhuizen een plaats waar veel meer dan elders ‘multiresistente bacte-riën’ voorkomen: ze zijn ongevoelig voor heel wat antibiotica. Soms zelfs voor allemaal. Het komt dan ook de volksgezondheid ten goede als ze hele-maal niet in het effluent zitten. Dat is een factor die pleit vóór zo’n systeem.”
d e t o e Ko M s t
Het PILLS-project leidt tot vandaag tot extra onder-zoek. Evenblij: “We proberen de operationele kos-ten van de geavanceerde installaties te doen dalen. Bijvoorbeeld door ze minder energie te doen ver-bruiken. Ook blijkt in het actief slib van de mem-braanbioreactor een bijzondere bacteriepopulatie te zitten: die heeft zich aangepast aan afvalwater met tal van farmaceutische stoffen. Wageningen Univer-siteit onderzoekt nu of ze die bacteriën dermate kan manipuleren dat ze dergelijke effluenten grondiger reinigen”, besluit hij. (Door Koen Vandepopuliere)
E www.wgs.nl
”De PILLS-installatie was één van de eerste in Europa die geneesmiddelen uit afvalwater wilde halen in reële omstandigheden
en op grote schaal. Herman Evenblij, het Nederlandse
Waterschap Groot Salland
AquArAmA #64 I 43
44 I AquArAmA #64
rietvelden versus micropolluenten. een aparte aanpak.
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
Eén van de opties om de hoeveelheid mi-
cropolluenten in afvalwater te doen dalen,
is een rietveld. Het onderzoek daarom-
trent is volop bezig. Spanje, bijvoorbeeld,
is op dat terrein heel actief en presenteert
een driestappensysteem dat voor veel
micropolluenten een zuivering van 90%
haalt. Maar ook België timmert aan de
weg. Onder meer is er onderzoek ter zake
naar een innovatief belucht rietveld en
naar een combinatie met geavanceerde
oxidatietechnieken
Steeds meer deskundigen koesteren argwaan bij de concentratie micropolluenten in afval-water. Nu daalt die concentratie door rietvel-
den. Zij staan ook bekend als ‘helofytenfilters’ of ‘zuiveringsmoerassen’. Angelsaksen spreken over ‘constructed wetlands’. Dat is eigenlijk een vlag die de lading nog het beste dekt, zegt Prof. dr. ir. Die-derik Rousseau. Want zo’n systemen functioneren niet altijd op riet of andere helofyten. Ook zijn het niet altijd (zelf aangelegde) moerassen.
vo o r t s c h r i J d e n d o n d e r Z o e K
Er zijn tal van micropolluenten: pesticiden, herbici-den, deze uit verzorgingsproducten (zoals parfum, shampoo,...), brandvertragers,... In tal van papers
(wetenschappelijke teksten) is het potentieel van rietvelden al vergeleken met conventionele zui-veringssystemen. Door de band genomen komen daarbij minstens even goede verwijderingsresul-taten naar voren, verzekert Rousseau. “Typisch is wel dat die papers onderling soms sterk verschil-len. Reden is dat de aanleg van rietvelden minder is gestandaardiseerd dan die van bijvoorbeeld actief slib-systemen. Zo kan het verschil enorm zijn naar-gelang de firma die het rietveld heeft aangelegd.” Ook hangt veel af van de kwaliteit van de chemi-sche analyses, zegt hij. Het is een hele uitdaging de buitengewoon kleine hoeveelheden van het zeer grote aantal types resterende micropolluenten in water terug te vinden. Er is ook zeer dure appara-tuur voor nodig. Onderzoekers zullen bijvoorbeeld drie keer per dag bemonsteren, maar quasi continu is zelden doenbaar voor zo’n ingewikkelde analy-ses. Dergelijke uitdagingen dragen er trouwens toe bij dat veel onderzoek focust op een déél van de micropolluenten. Vaak zijn dat farmaceutica, die zeer in de belangstelling staan omdat de kans reëel is dat de EU daaromtrent striktere wetgeving zal opleggen, ergens in de loop van de volgende jaren.
M e c h a n i s M e
Een deel van de micropolluenten wordt opgeno-men door de planten in het rietveld, stelt Rous-seau. Een ander deel komt via absorbtieprocessen terecht in de biofilm die zich vormt op de korrels (zand/grind/...) en op wortel, stengeldelen,... van de plant. Daar kunnen ze afgebroken worden door
biodegradatie. Voorts zijn er heel wat rietvelden waar het licht vlot de bestanddelen in het water bereikt, zodat ook fotodegradatie een rol speelt bij het afbreken van micropolluenten. Rousseau wijst erop dat licht onder meer een belangrijke rol speelt bij de afbreek van diclofenac, één van de drie medi-cijnen op de ‘watchlist’ van de EU.
s p r a a K M a K e n d p r o J e c t
Het meest spraakmakende project omtrent het potentieel van rietvelden om micropolluenten te verwijderen is NEWWET, met als coördinator de Poly-
u Het meest spraakmakende project omtrent het potentieel van rietvelden om micropolluenten te verwijderen had als coördinator de Polytechnische Universi-teit van Catalonië. (Foto: Universitat Poli-tècnica de Catalunya)
u Bij een surface flow wetland vloeit het effluent boven het substraat, zodat daar fotodegradatie alle kansen krijgt. Zoals bij dit exemplaar van Aquafin, te Liedekerke. (foto: D. Rousseau)
44 I AquArAmA #64
AquArAmA #64 I 45
”Binnenkort bouwen we in België een installatie van geavanceerde oxidatietechnieken met daaraan gekoppeld
een belucht rietveld. Doel: micropolluenten verwijderen.
Prof. dr. ir. Diederik Rousseau
Verwijdering farmaceutische produc-
ten te Catalonië, met rietveld bestaande
uit VF (Vertical Flow), HF (Horizontal Flow)
en FWS (Free Water Surface)rietveld. (Bron:
Ávila et al. 2014, Science of The Total Envi-
ronment). De vermelde stoffen zijn ibu-
profen (IB), diclofenac (DCF), acetaminop-
hen (ACE), tonalide (AHTN), oxybenzone
(OXY), bisphenol A (BPA), triclosan (TCS), and
17α-ethinylestradiol (EE2). Gemeten bij drie
hydraulic loading rates (HLR). (Uit: Science of
The Total Environment, februari 2014) .
technische Universiteit van Catalonië. Volgens Rous-seau slaagden de Spanjaarden erin een systeem uit te dokteren dat elk van de gemeten micropolluen-ten voor minstens 70% verwijdert, en sommige zelfs voor meer dan 95%. Het betreft een combinatie van rietvelden. Eerste is een vertical-flow wetland. Daar wordt het afvalwater tot het oppervlak gepompt van het substraat waarin het riet groeit, waarna het naar beneden infiltreert. Het pompen gebeurt met pul-sen, zodat af en toe lucht meegaat. Daardoor is het systeem altijd perfect aeroob (met zuurstof). Na deze eerste stap blijken de concentraties micropol-luenten al fors verminderd, met bijvoorbeeld 60%. Dat water gaat naar een tweede stap: een horizon-tal-flow wetland. Het water sijpelt er niet van boven naar beneden maar stroomt horizontaal. Het is een stap zonder zuurstof. Tenslotte vloeit het water dat daaruit komt naar een surface flow wetland, waar het effluent boven het substraat kabbelt, zodat daar fotodegradatie alle kansen krijgt. Stappen twee en drie, klinkt het, verwijderen bijvoorbeeld nog enkele tot tientallen procenten van het micropolluent.
e i G e n vo o r d e l e n
Rietvelden hebben, wat betreft micropolluenten, enkele voordelen op conventionele waterzuiverings-systemen, stelt Rousseau. Zo speelt hun robuust-heid een rol: een plotse toename of afname van de hoeveelheid aangevoerd afvalwater kan zo’n systeem vrij goed aan, zodat minder vaak af en toe teveel micropolluenten in het effluent zitten. Of stel dat de hoeveelheid afvalwater vergelijkbaar is
maar de concentratie plots stijgt. Zoals een plots heel hoge concentratie pesticiden. Een rietveldsy-steem zal minder snel instorten wanneer dit gebeurt en de piek beter aankunnen. Een troef qua micropolluenten is ook dat zich in rietvelden tal van microsites bevinden, die elk licht-jes tot sterk verschillende eigenschappen hebben. Denk met name aan microsites met veel, andere met net heel weinig zuurstof. Onder meer is er een belangrijk deel farmaceutica dat best afbreekt in zuurstofrijke middens, maar ook is er een belangrijk deel dat dit net beter doet waar anaerobie heerst. Dit voordeel geldt minder tot niet voor andere systemen, zoals bijvoorbeeld actief slib-systemen, klinkt het. En dan zijn er nog de voordelen die meer in het algemeen aan rietvelden kleven, zoals het leveren van bijdragen aan natuurontwikkeling.
B e l G i s c h o n d e r Z o e K
In België is er het doctoraatsonderzoek ‘Removal of micropolluents by activated wetlands’, dat startte in 2013, duurt tot 2016 en prof. Rousseau als pro-motor heeft. “Onder meer willen we komen tot een systeem dat een kleinere oppervlakte vergt,” zegt hij. “Daarbij denken we onder meer aan het beluch-ten van het rietveld. Dan is meer energie nodig maar een kleinere oppervlakte. Bovendien helpt zuurstof de afbraak van veel micropolluenten. Ook is er onder-zoek dat nagaat wat het effect is van het nakoppelen van dat rietveld aan geavanceerde oxidatietechnie-ken: waterstofperoxide, ozonisatie, bestraling met UV-licht,... die staan ervoor bekend weliswaar heel
u Ook aan Universiteit Gent, campus Kortrijk is onderzoek naar het potentieel van rietvelden bezig. Met dit veld op laboschaal, bijvoorbeeld. (foto: UGent campus Kortrijk)
wat micropolluenten af te breken, maar daarbij ook tal van afbraakproducten op te leveren die minstens even toxisch zijn als de stoffen die zijn afgebro-ken. Binnenkort bouwen we een pilootinstallatie van geavanceerde oxidatietechnieken met daaraan gekoppeld een belucht rietveld, waarop firma Riet-veld een licentie heeft. Die installatie komt op een site van Aquafin en is gekoppeld aan en achter een biorotor. Later komt een pilootinstallatie bij een ziekenhuis. Overigens, bij het kijken naar de micro-polluenten gaan we vooral na wat het effect is op geneesmiddelen, om praktische redenen.”
Uiteindelijk, besluit Rousseau, zijn rietvelden geen wondermiddel in de strijd tegen micropol-luenten, maar hebben ze wel eigen voordelen. Bovendien gaan er weinig kosten mee gepaard.(Door Koen Vandepopuliere)
AquArAmA #64 I 45
AquArAmA #64 I 47
•complete oplossingenMetrohm wil niet alleen performante analysesyste-men aanbieden, maar gaat voor totaaloplossingen. Volledige bemonsterings- en conditioneringssyste-men maken daar deel van uit. Metrohm biedt ook belangrijke garanties zowel op het gebied van de applicatie, het materiaal als de technische onder-steuning en dit voor de volledige levensduur van het systeem.
door Xavier De Paepe
Product Manager Process Analytics, Metrohm
E www.metrohm.be
Vaak moeten watermonsters snel worden geana-lyseerd om veranderende procescondities rap te achterhalen. Bekwaam laboratoriumperso-
neel is echter niet altijd de klok rond beschikbaar en lange afstanden naar het laboratorium verhinde-ren vaak snelle monsteranalyse. Onmiddellijk in-situ analyseren kan in dergelijke gevallen een beslissend voordeel betekenen.
M e t r o h M a d i 2 0 4 5 va
De Metrohm ADI2045VA, een robuust en eenvoudig online analysesysteem maakt dit mogelijk. Het ont-werp is volledig modulair en wordt geconfigureerd volgens de analytische eisen. Via een modulair I/O systeem dat zowel de gebruikelijke analoge uitgan-gen gebruikt (4-20 mA) als verschillende Fieldbus
systemen (Modbus TCP, Profibus enz.) is een per-fecte integratie mogelijk in het procescommuni-catiesysteem. Slechts een paar minuten na een automatische monstername is de relevante proces-informatie beschikbaar voor de controlekamer en kunnen de procesomstandigheden snel en efficiënt worden aangepast. De ADI2045VA is daarom ideaal voor een snelle en onafhankelijke bewaking van het gehalte aan zware metalen. De praktijk op verschil-lende cruciale plaatsen toont aan dat dit systeem zeer betrouwbaar is en weinig onderhoud vergt.
t o e pa s s i n G e n
•drinkwater en grondwaterWat toxische transitiemetalen betreft zijn zink, cadmium, lood, koper, thallium, nikkel en kobalt relevante voorbeelden.
•koelwater en ketelvoedingswater Alle thermische centrales gebruiken water als cen-traal medium voor koeling en voor het opwekken van stoom. Alleen ketelwater en koelwater van topkwaliteit kan zorgen voor een efficiënte en storingsvrije werking van de installatie. Voltam-metrie maakt de gemakkelijke en snelle controle van belangrijke controleparameters zoals koper, ijzer, zink, kobalt en het mangaangehalte mogelijk.
•betrouwbare online As-analyse monitoring van de 10 µg/L As limiet voor drinkwaterRevolutionair is de ontwikkeling van de nieuwe scTRACE Gold electrode, ontwikkeld voor de bepa-ling van arseen. Deze all in one sensor biedt de mogelijkheid om zonder enige conditionering –dus bijzonder geschikt voor online bepalingen– binnen een meetbereik van 5 tot 20 μg/L, een detectieli-miet voor totaal As van 0.9 μg/L, en voor As(III) van 0.3 μg/L te halen.
Voltammetrische trace en ultra-trace analyse van drink-, grond-, oppervlakte-, zee- en
afvalwater wordt gebruikt om elektrochemisch actieve anorganische ionen te bepalen.
In tegenstelling tot spectroscopische methoden onderscheidt voltammetrie zich door
een eenvoudige monstervoorbereiding, korte analysetijd, hoge nauwkeurigheid en
gevoeligheid en uitzonderlijk lage detectielimieten. Bovendien kan deze techniek een
onderscheid maken tussen verschillende oxidatietoestanden van metaalionen (soort-
vorming) en tussen vrije en gebonden metaalionen, wat belangrijke informatie ople-
vert over de biologische beschikbaarheid en toxiciteit van zware metalen. Belangrijke
toepassingsgebieden zijn onder meer toezicht op het milieu, limnologie, hydrografie,
oceanografie en mariene biologie en bodemkunde.
Voltammetrische trace en ultra-trace analyse
AquArAmA #64 I 47
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
u Revolutionair is de ontwikkeling van de nieuwe scTRACE Gold electrode, ontwikkeld voor de bepaling van arseen.
u De ADI2045VA is ideaal voor een snelle en onafhan-kelijke bewaking van het gehalte aan zware metalen.
u Voltammetrie maakt de gemakkelijke en snelle con-trole van belangrijke controle parameters zoals koper, ijzer, zink, kobalt en het mangaangehalte mogelijk.
GF Piping Systems
Bedankt!Een welgemeende dankuwel aan al onze klanten voor het jarenlange vertrouwen. Zonder u hadden wij deze kwarteeuw-kaap niet bereikt. Met ons GF team zien wij de toekomst enthousiast tegemoet en blijven wij streven naar de beste service en kwaliteit.
Georg Fischer NVVaartdijk 109-1111070 BrusselTel 02/556 40 20www.gfps.com/be
Een Kwarteeuw Georg Fischer NV in België
AquArAmA #64 I 49
AquArAmA #64 I 49
dit type diafragma ook zeer geschikt voor olie- en vethoudende vloeistoffen.Naast pH-elektrodes worden ook meetomvormers en regelaars ingezet. De meetomvormer Jumo dTrans pH02 levert de pH-waarde aan de stuurcentrale van het waterzuiveringsstation. Dit is een compact en modulair toestel met afmetingen van 48x96x90mm. Het beschikt ook over een tweede ingang voor de temperatuurcompensatie van de pH-meting. Al in de basisconfiguratie beschikt het toestel naast de primaire ingang (pH/redox) en de ingang voor de temperatuurcompensatie over twee binaire ingan-gen, twee relais, een voeding voor externe senso-ren en een set-up-interface. De grafische display maakt een eenvoudige bediening van het toestel haast zonder handleiding mogelijk. Als opties zijn een datalogger, wiskundige module en interface beschikbaar. Ook debietmeting via ingang twee of de binaire ingangen is mogelijk. (Door Jumo)
E www.jumo.net
Afvalwater wordt in waterzuiveringsinstallaties behandeld. Naast mechanische methodes wor-den er ook biologische en chemische proces-
sen gebruikt. De roosterinstallatie is de eerste stap van de mechanische reiniging. Daar worden de grove stoffen uit het afvalwater verwijderd. Het verwijde-ren van de zware, vaste stoffen gebeurt in de zand-vanger. Het water beweegt er zeer langzaam en de zware partikels zinken naar de bodem. De laatste stap van de mechanische reiniging is de voorbezink-tank. Daar zinken ook de lichtere stoffen, die in de zandvanger niet werden verwijderd, naar de bodem en vormen het ruwe slib. Dit wordt dan naar de gis-tingstank gepompt, terwijl het resterende water naar het beluchtingsbekken vloeit.Hier start het biologisch reinigingsproces. Daarvoor wordt het water met levend slib gemengd. Dit bevat vele micro-organismen zoals bacteriën, die het in het afvalwater opgelost organisch vuil - koolstof, stikstof en fosforverbindingen - kunnen afbouwen. In de nabezinktank zet het levend slib zich af en wordt gezameld, daarna afgepompt en deels in het beluchtingsbekken teruggepompt. Het overtallige slib wordt naar de gistingstank gepompt, waar het gestabiliseerd wordt. Met stabiliseren bedoelt men de afbouw van organische verbindingen, meestal door speciale anaerobe bacteriën. Deze maken de organische verbindingen in het slib biogas uit.Om optimaal te kunnen werken, hebben de bacte-
riën een pH-waarde tussen 6,5 en 8,5 nodig. Om deze waarde te bereiken, moet men de pH-waarde bewaken en indien nodig het water in de waterzui-veringsinstallatie neutraliseren. Jumo ontwikkelde voor deze toepassing de Jumo tecline elektrodes en de meetomvormer/regelaar Jumo dTRANS pH02.
G e e n M e e t f o u t e n d o o r Z e l f r e i n i G e n d
M at e r i a a l
In principe is een waterzuiveringsinstallatie geen grote uitdaging voor een pH-elektrode. Toch kun-nen in het medium oliën en vetten voorkomen, die de pH-meting negatief kunnen beïnvloeden. Ook hoge zoutconcentraties door het strooien in de winter, of vuil en biologische gewassen belasten de elektrodes. Om meetfouten te vermijden worden in veel waterzuiveringsinstallaties Jumo tecline elek-trodes met PTFE-ring-diafragma voor de pH-meting ingezet. Voordeel: door het gladde oppervlak blijft het vuil niet aan de elektrode kleven. Door deze ‘zelfreinigende’ werking en het grote oppervlak is
De pH-waarde is in een waterzuiverings-
installatie een van de belangrijkste para-
meters voor de latere biologische behande-
ling van het afvalwater en moet daarom
voortdurend gemeten en bewaakt worden.
pH-elektrodes in combinatie met een
meetomvormer/regelaar van Jumo zijn
hiervoor ideaal.
Meetfouten vermijden in waterzuiveringsinstallaties
AquArAmA #64 I 49
M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e rd o s s i e r
u Proces behandeling afvalwater in een waterzuiveringsinstallatie
u De meetomvormer/regelaar Jumo dTRANS pH02
GF Piping Systems
Bedankt!Een welgemeende dankuwel aan al onze klanten voor het jarenlange vertrouwen. Zonder u hadden wij deze kwarteeuw-kaap niet bereikt. Met ons GF team zien wij de toekomst enthousiast tegemoet en blijven wij streven naar de beste service en kwaliteit.
Georg Fischer NVVaartdijk 109-1111070 BrusselTel 02/556 40 20www.gfps.com/be
Een Kwarteeuw Georg Fischer NV in België
Bekijk onze referenties op www.pantarein.be
Optimalisatie van bestaande zuiveringen
Opleiding operatorenEnergieoptimalisatieSlib- en chemicaliën-reductieVerbeterde e� uentkwaliteitMogelijkheid tot fi nanciering
Pantarein:uw partner in economische waterzuivering
pantareinW A T E R Z U I V E R I N G
Bouw en exploitatie
Aeroob-anaeroob-membraanfi ltratieEngineering en projectbegeleidingSleutel-op-de-deur-realisatieEigen constructie-atelierSturing op afstandProcesbegeleiding en onderhoud
Pantarein:betrouwbaar designwerfopvolging en opleveringuw partner in exploitatie
ProcesexpertiseHaalbaarheidsstudiesAfbreekbaarheidstestenPilootinstallaties on-siteOnderzoek
Pantarein:de beste procestechnologenuw expert voor waterzuivering en kringloopsluiting
Bekijk onze referenties op www.pantarein.be
Groene waterzuivering
Tailor madeEnergie-e� ciëntMinimale slibproductieBiogasvalorisatieKringloopsluitingVerregaande automatisatie
Pantarein:duurzame onderneminguw partner in eco-innovatie
Duurzaamheidsrapporten en -communicatie:kijk op www.pantarein.be/publishing
Penstocks for Sewage Treatment
KWT penstocks... just right!KWT Group use professional routing, laser cutting and robot welding.
One micron is our standard. Yours too?
KWT Milieu, Belgium: Ph: +32 (0)3 309 06 57/www.kwtgroup.nl/[email protected]
Who else?
AquArAmA #64 I 51
Het Sustain®-concept werd in het najaar van 2013 gelanceerd en heeft alles in zich om het nieuwe paradepaardje van Hydris Engi-
neering en Kalsbeek te worden. “Met Sustain® stre-ven we naar de optimalisering van de energiecon-sumptie en een zo laag mogelijke uitbatingskost voor de stoomproductie bij onze klanten,” verduide-lijkt Marc Beunen, CEO bij Hydris Engineering. “Het is een programma waarbij we het waterprofiel voor onder meer lage druk stoomketels tot in de kleinste puntjes verfijnen en aanpassen volgens de behoef-ten van onze klant.”
d r i e l u i K e n
Sustain® steunt op drie pijlers. De eerste daarvan is de keuze voor de juiste watertechnologie. “Hier-bij kunnen we terugvallen op verschillende types waterbehandeling. Dat kan bijvoorbeeld een eigen technologie, zoals KR-membraantechnologie, zijn. Deze membraantechniek kenmerkt zich door een erg hoog rendement: uit ruw water halen we liefst 90% permeaat, wat aanzienlijk beter is dan bij bepaalde andere technieken. In functie van de specifieke situatie, kunnen we ook opteren voor membraandis-tillatie of omgekeerde osmose. Stuk voor stuk zijn het technologieën die niet alleen de waterkost hel-pen optimaliseren, maar ook leiden tot minder che-micaliënverbruik en een lagere uitstoot van CO2.”Daarnaast omvat Sustain® een krachtige financiële
tool. “We bieden de installatie aan op verschillende manieren: via verkoop, verhuur of via ‘off balance leasing’. Het uitgangspunt van deze keuze is uiter-aard de voorkeur van de klant, die vooral ingege-ven is door de terugverdientijd. Als ze de oplossing aankopen, willen de meeste bedrijven dat die terug-verdienperiode niet langer dan twee jaar bedraagt. Anderen steken hun middelen liever niet in de aan-koop van een installatie die niet rechtstreeks bij hun core business aansluit. In dergelijke gevallen betalen wij de investering en betaalt de klant een prijs voor elke afgenomen kubieke meter water.”Last but not least is in Sustain® ook een chemica-liënoptimaliseringsprofiel inbegrepen. “Het is vrij uniek dat één partij in staat is om zowel de hard-ware-installatie als de juiste chemicaliëndosering aan te bieden. Bij Pollet Water Group hebben we, met Hydris Engineering en Kalsbeek, beide in huis. Dankzij die synergie zijn we perfect in staat om het ideale evenwicht tussen deze oplossingen tot stand te brengen.”
Hoewel Sustain® nog maar pas wordt aangeboden, slaat het nu al goed aan. In een erg korte tijdspanne slaagden Hydris Engineering en Kalsbeek erin een aantal mooie projecten naar zich toe te halen in diverse sectoren (onder meer voeding-, bouw- en staalnijverheid), die al uitgevoerd zijn of momen-teel in volle voorbereidingsfase verkeren.
Ko s t e n r e d u c t i e B i J G r o e n t e p r o d u c e n t
Een West-Vlaamse onderneming uit de groentesec-tor, Pinguin, werd door Hydris Engineering gecon-tacteerd om een betere oplossing te kunnen aan-bieden voor het suppletiewater van hun stoomketel.Pinguin gebruikt hiervoor stadswater,” verduide-lijkt Jeffrey Pluij, accountmanager voor Kalsbeek in West- en Oost-Vlaanderen. “Het water kenmerkte zich door een hoge geleidbaarheid (900 μS/cm), een sterke aanwezigheid van chloriden (100 ppm) en het was vrij hard (hardheid voor verzachter: 40° fH). Bovendien heeft het bedrijf veel water nodig: de consumptie op jaarbasis bedraagt 42.000 m³, wat neerkomt op 5 m³ per uur.”
Om verschillende redenen zocht Pinguin naar een oplossing met een lager kostenplaatje. “Hoewel stadswater heel toegankelijk is, blijft het een vrij
w Project
De waterkost voor stoomketels bij in-
dustriële klanten gevoelig reduceren
door de introductie van een geopti-
maliseerd duurzaam concept: dat is
de doelstelling van Sustain®, waarvoor
hardwarespecialist Hydris Engineering
en chemicaliënexpert Kalsbeek de han-
den in elkaar hebben geslagen.
hydris engineering en Kalsbeek bundelen krachten in sustain®-concept
u Een typische Sustain® economiser type KR voor een debiet van 4000 lph.
52 I AquArAmA #64
dure oplossing. Bovendien zijn er weinig mogelijk-heden tot indikking. Door de hoge hardheid van het water, was er ook een groot zoutverbruik om het water te verzachten. Hierdoor is er ook een veel hogere spuifrequentie bij de stoomketels, wat even-eens een stevige kost met zich meebrengt, mede door het feit dat er hierdoor ook heel wat energie verloren gaat die er origineel werd ingestoken om het ketelwater op te warmen.”
Na een nauwkeurige audit, waarbij alle parameters in de berekeningen werden meegenomen, kwamen Hydris Engineering en Kalsbeek met een passende oplossing voor de pinnen. “We hebben beslist om een Sustain® economiser te plaatsen na de verzach-ter. Hiervoor maken we gebruik van KR-membraan-technologie, wat als grote voordeel heeft dat we 90% van het permeaat recupereren. De klant koos ervoor om de installatie zelf aan te kopen. Dat is een optie die vooral bij West-Vlaamse ondernemers erg in trek is.”Dankzij deze installatie kan de geleidbaarheid van het water gevoelig worden gereduceerd (van 900 tot 20 à 30 μS/cm). Daardoor is ook een veel hogere indikking mogelijk (maximum 100, of tot 3000 μS/cm). “Dit leidt tot besparingen op verschillende fronten,” vervolgt Jeffrey Pluij. “Zowel de consump-tie van voedingswater (met 20%, ofwel de prijs van 8.000 m³ stadswater), brandstof (10%, ofwel een maandelijkse besparing van 7.000 €), afvalwater (95%) als de CO2-uitstoot (10%) daalden sterk. Ook de ecologische voetafdruk is drastisch verkleind, want de klant gebruikt minder gas, water en zout, en moet bovendien ook minder lozen.”
t o e pa s s i n G
Nadat het suppletiewater door de verzachter en de Sustain® economiser is gepasseerd, komt het terecht in een koudwatertank. Daar wordt het behandeld met een ketelwateradditief (toegela-ten in drinkwater) dat ook wordt gebruikt om de warmtewisselaar (volgende stap in het proces) te beschermen. “De energie van de warmtewisselaar wordt geleverd door de hittebronnen uit de fabriek (onder meer de blancheurs). Omdat het warm water onder meer wordt gebruikt voor reiniging, bijvoor-beeld van de transportbanden, moet het van drink-waterkwaliteit zijn. Het overige warm water gaat naar een voedingstank, waar het wordt behandeld met een zuurstofbinder, een dispersant en een con-densaatbescherming. Voor de bescherming van de
ketels, de warmtewisselaar en de condensleidin-gen zijn nu eenmaal de juiste producten nodig.”Hydris Engineering en Kalsbeek staan in voor de periodieke opvolging en de monitoring van de installatie.
f r a n s p r o J e c t
Een gelijkaardige aanpak hanteerden beide part-ners voor een Franse specialist in huisdierenvoe-ding, United Pet Food. David Bourgois (Process Water Manager Hydris Engineering): “Omdat de wetgeving United Pet Food verbiedt om te ont-harden, was het bedrijf op zoek naar een nieuwe waterbehandelingspartner. Bij United Pet Food hebben we als voorbehandeling een antiscalant gedoseerd, zodat het calcium en magnesium zich niet op het membraan kunnen vastzetten. De geplaatste Sustain® economiser werkt op basis van omgekeerde osmose. Innovatief was de aan-pak van de spui: normaal laat die oververhit water af, maar we zijn erin geslaagd de warmte daaruit volledig te recupereren voor de stoomketel. Daar-door is het gespuide water nu koud en wordt het suppletiewater naar de stoomketel op voorhand
opgewarmd met de restwarmte. Momenteel zijn onze mensen ter plaatse volop bezig met de opti-malisering van de chemicaliën. Bij United Pet Food is de continuïteit van de stoomketels van het aller-grootste belang: het hele productieproces staat of valt met de productie van stoom.”Ook hier gaat het om een aangekochte installatie door de Vlaamse eigenaars.
d e M o - i n s ta l l at i e
Omdat bedrijven in de beginfase vaak argwanend staan tegenover zoveel beloofde besparingen, kun-nen zij periodiek een testeenheid huren die de op papier voorgestelde winst naar de praktijk vertaalt. “Het is een ideale manier om de scepsis te overwin-nen,” aldus Marc Beunen.
Hydris is momenteel ook bezig met andere projecten in Ierland, Frankrijk, België en Luxemburg. (door Bart Vancauwenberghe)
E www.hydrisengineering.comE www.pwg.be
w Project
u De mobiele
waterbehandelings-
eenheid wordt ook
als demo gebruikt.
”Bedrijven die in de beginfase vaak argwanend staan tegenover zoveel beloofde besparingen, kunnen periodiek een testeenheid huren die de op papier
voorgestelde winst naar de praktijk vertaalt.
Marc Beunen, CEO bij Hydris Engineering
Eenvoudig meten en controleren
Analoog en digitaal
Niet minder dan 14 selecteerbaremeetparameters zijn mogelijk, vrij tecombineren waardoor de controller diaLogDACa een flexibel toestel is en uiterstgeschikt voor de behandeling vanzwembadwater.De regelaar kan met één of twee meetinputsworden geconfigureerd, afhankelijk van detoepassing. Het multifunctionele meet-encontroleapparaat kan met zowel analoge alsdigitale sensoren en actuatoren werken.Vooreen naadloze communicatie met hetprocesbesturingsniveau zorgt Profibus® DP,Modbus RTU, OPC en een webserver viaLAN/WLAN (binnenkort beschikbaar).De meetwaarden en ijkgegevens, alsookde instelparameters van het apparaat,worden opgeslagen op een gemakkelijktoegankelijke digitale SD-kaart. Zo kunnendeze gegevens zonder problemen wordenovergedragen naar andere controllers.
Gewoon alles meten
De nieuwe controller diaLog DACa isniet alleen flexibel en aanpasbaar aanspecifieke eisen, maar het verzekert debetrouwbare meting en registratie van talvan belangrijke parameters : pH, redox,fluoride en geleidbaarheid (mA) evenalschloor, chloordioxide, chlorite, broom,ozon, waterstofperoxide, perazijnzuuren opgeloste zuurstof.De controller compenseert zelfs detemperatuurinvloed op de parameterspH en fluoride.Afhankelijk van de plaatselijkeomstandigheden kan de controller,vanwege de optionele montageset,direct in de schakelkast of zoalsgebruikelijk aan de muur wordengeïnstalleerd. Internationale gebruikerszullen tevreden zijn, omdat de diaLogDACa U 24 werktalen aanbiedt – eenechte talenknobbel!
ProMinent Belgium NV • I.Z. St. Renelde • Landaslaan 11 • B-1480 Tubeke • Tel : +32 2 391 42 80 • Fax : +32 2 391 42 90
Het nieuwe platform diaLog DACa is een intelligente meet-en regelaar voor het continu meten en controleren van de klassieke parametersin de waterbehandeling. Het vervangt de controller D1Ca/D2Ca en heeft extra specifieke functies meegekregen zoals het verwerken vanstoringsvariabelen en het omschakelen van controleparameters. Het compacte multifunctionele meet-en regelapparaat is het sluitstuktussen de DULCOTEST-sensoren en ProMinent® doseerpompen.
Meer info op : www.prominent.be
ProMinent 0140309 Plateforme 195x133,5 Page 2
Aerzen behoort met zijn jarenlange ervaring in het bouwen van blo-wers en compressoren tot de oudste en grootste fabrikanten van twee-assige draaizuigermachines ter wereld. De Delta Hybrid schroefblower is een synergie uit de blower- en compressortechniek en biedt door de constructieve samensmelting van de voordelen van beide systemen compleet nieuwe mogelijkheden in het opwekken van onder- en bo-vendruk. De 5 belangrijkste voordelen van de DELTA HYBRID schroef-blower zijn:
• Hoogste energie effi ciency en reductie van de life-cycle-costs• Betrouwbaarheid en een lange levensduur• Laag geluidsniveau, geen gebruik van absorptiemateriaal• Plaatsbesparend, eenvoudig te installeren en lagere onder-
houdskosten• Groter toepassingsgebied en uitgebreid drukbereik
Meer hierover in onze brochure D1-010 of op www.Delta-Hybrid.com
Aerzen Belgium N.V.Arthur de Coninckstraat 11 . B- 3070 Kortenberg . Tel: 0032 (0)2 757 22 78
Fax: 0032 (0)2 757 22 83 . [email protected] . www.aerzen.be
Innovation from tomorrow’s world
A e r z e n - o n e s t e p a h e a d
DH_NL-BE_133x197.indd 2 22.10.2010 10:48:57
54 I AquArAmA #64
De eerste hoofdstukken van het Vlaamse stru-vietverhaal worden geschreven door Wim Moerman van Akwadok, een onafhankelijk
studie- en adviesbureau op vlak van integrale afval-waterbehandeling. “Akwadok fungeert al twintig jaar als consulent voor de waterzuivering van Cla-rebout Potatoes. Het bedrijf groeide in die periode jaarlijks met 20%, dus was het cruciaal dat ook de waterzuivering werd aangepast aan de uitbreidende productiecapaciteit. Om verschillende redenen werd het bedrijf gedwongen almaar feller in te zetten op waterherwinning.”
G e ï n t e G r e e r d e w Z i
Dat gebeurt onder meer door recuperatie van hemel-water. “Het regenwater dat op het proper dakopper-vlak terecht komt, wordt gebruikt voor de verdam-pers van het koelcircuit. Het hemelwater dat op de koer valt, wordt naar de waterzuiveringsinstalla-tie gestuurd.”Inmiddels vormt de waterzuiveringsinstallatie een geïntegreerde schakel binnen het productiepro-ces van Clarebout Potatoes. “We kunnen het gezui-verd water gebruiken tot op het niveau van de snij-coupes, terwijl we vanaf de blancheurs water van drinkwaterkwaliteit inzetten.”Als tertiaire behandeling wordt gebruik gemaakt van een membraanbioreactor. “Dit vergt uiteraard een investering, maar het zorgt er wel voor dat het effluent vrij is van zwevende stoffen, wat perspec-tieven opent voor het hergebruik.”
s t r u v i e t o n t G i n n i n G
Het afvalwater van Clarebout Potatoes was en is rijk aan fosfaten. Dat gehalte ligt zelfs extra hoog omdat het bedrijf, omwille van kwaliteitsredenen, zelf nog fosfaten aan het productieproces toevoegt. Wim Moerman: “Vanuit het besef dat fosfor (dat het meest in verbindingen voorkomt onder de vorm van fosfaat) een eindige grondstof is, zocht ik naar mogelijkheden om deze stof uit zuiveringsslib en/of afvalwaters te recupereren. Daarom ontwierp ik
Fosfor: het is een grondstof waar weinig
bij wordt stilgestaan, terwijl dat stilaan
echt wel nodig is. Wereldwijd slinken
de voorraden van deze eindige grond-
stof namelijk zienderogen, dus moet er
dringend werk worden gemaakt van
een oplossing. Die is intussen voor-
handen: een consortium van Vlaamse
bedrijven ontdekt de mogelijkheden
van fosforrecuperatie (via de herwon-
nen stof struviet) uit zuiveringsslib en
industrieel afvalwater. Dat gebeurt
respectievelijk bij Aquafin en bij Clare-
bout Potatoes. “Nutriëntenrecuperatie
en valorisatie van waterige reststromen
zijn belangrijker dan ooit,” stipt Veerle
Depuydt van Vlakwa (Vlaams Kennis-
centrum Water) aan.
ontginning van fosfor uit slib en afvalwater wint zieltjes
u De struvietinstallatie bij Clarebout Potatoes
AquArAmA #64 I 55
Huishoudelijke afvalwaters
Daarnaast wilde NuReSys ook de mogelijkheid onderzoeken in hoeverre dit kon wor-
den toegepast op huishoudelijke afvalwaters. Dit gaf aanleiding tot een Open Call-
demonstratieproject van VITO en Vlakwa, waarbij een consortium bestaande uit Aqua-
fin (‘probleembezitter’), NuReSys (technologieleverancier) en VITO (kennisinstelling)
de mogelijkheden verkende om fosfor uit het zuiveringsslib te ontginnen. Hierbij staan
vier West-Vlaamse kmo’s in voor de bouw, de installatie en de exploitatie van de reac-
toren op de zuiveringsinstallatie. Vlakwa fungeert samen met VITO als steunverlener.
Fosfor komt via meststoffen in landbouwgewassen en dus in onze voeding terecht. Het
is een belangrijke bouwsteen voor het menselijk lichaam. Net daarom is het belangrijk
vandaag al stil te staan bij de mogelijkheden om verbruikte fosfor te recycleren.
“Een van die mogelijkheden biedt zich aan in het waterzuiveringsproces”, weet Marjo-
leine Weemaes, groepsleider Onderzoek bij Aquafin. “Fosfor belandt via onze urine in
het afvalwater en komt zo op de rioolwaterzuiveringsinstallaties van Aquafin terecht.
Daar voegen we miljarden bacteriën (ofwel actief slib) toe aan het water. Zij verwij-
deren de basisnutriënten zoals stikstof en fosfor, zodat het gezuiverde water geloosd
kan worden in de natuur. Na het zuiveringsproces zit de fosfor dus vast in deze actief-
slibmassa. Door die te vergisten kan een afgeleide vorm van fosfor, struviet genaamd,
gewonnen worden.”
Peter Cauwenberg (Vito) en Veerle Depuydt (Vlakwa): “66% van het project wordt
gesubsidieerd. Vito ondersteunt de kmo’s door middel van begeleiding, oplossing van
probleemsituaties en assistentie bij demotests. Als kenniscentrum staan wij ook mee
in voor de verdere evaluatie en de vorming van nuttige conclusies. Vlakwa organiseert
dan weer disseminatieacties, staat borg voor administratieve ondersteuning en volgt
het project als onafhankelijke partner inhoudelijk op.”
Wim Moerman (NuReSys): “De ontginning van fosfaat uit het slib van huishoudelijke
afvalwaters, heeft - naast de recuperatie van fosfor via struviet - nog verschillende voor-
delen. Ten eerste zorgt het ervoor dat de ontwaterbaarheid van de viskeuze slibstroom
gevoelig verbetert. Secundo hoeft er hierdoor minder slib te worden afgevoerd. Boven-
dien leidt dit ertoe dat de fosfaatbelasting voor de waterzuivering sterk daalt.”
Recyclagefabriek
Met het onderzoek naar fosforrecuperatie, zet de rioolwaterzuiveringsinstallatie een
nieuwe stap richting recyclagefabriek. Huishoudelijk afvalwater biedt nog heel wat
andere mogelijkheden. Afkomstig van bad, douche, (af)wasmachine, … bevat het een
zekere restwarmte, die Aquafin nuttig gebruikt om er via warmtepompen de dienstge-
bouwen mee te verwarmen. Het grootste aandeel groene stroom haalt het bedrijf uit
het vergisten van slib, waardoor biogas ontstaat. In 2013 produceerde Aquafin op deze
manier maar liefst 10 miljoen kWh. Na het gisten wordt het slib gedroogd tot pellets,
die hun afzet vinden in de cementproductie.
Ook wat betreft basisgrondstoffen biedt afvalwater, naast fosfor, nog tal van mogelijk-
heden. Zo is het organisch afval rijk aan koolstof. Aquafin heeft plannen om het terug-
winnen van die organische koolstof verder te onderzoeken, bijvoorbeeld voor de pro-
ductie van bioplastic of actieve kool, een stof die vaak gebruikt wordt om toxische
stoffen te neutraliseren.
Zeg dus niet zomaar afval tegen afvalwater. Door het maximaal benutten van de recy-
clagemogelijkheden wordt het een steeds belangrijkere bron van energie en grondstof-
fen. Om even bij stil te staan wanneer je de volgende keer naar het toilet gaat…
een installatie die dit mogelijk maakte en stapte ik samen met Carl Dewaele in NuReSys, een bedrijf dat zich voluit zou concentreren op het in de markt zet-ten van deze technologie. In 2009 plaatsten we een eerste installatie bij Agristo. Twee jaar later volgde een testinstallatie bij Clarebout Potatoes, in 2012 werd die opgeschaald naar het volledig debiet van het industriële afvalwater. Op die manier bouwden we stelselmatig expertise op in de aardappelver-werkende sector.”
t e c h n i e K
In plaats van het fosfaat op de traditionele manier in het slib te laten neerslaan door overdadig FeCl3 toe te voegen, kan met de NuReSys-P-techniek het aan-wezige fosfaat teruggewonnen worden. Het effluent wordt door de installatie geleid. In de eerste reactor wordt door het afstrippen van de CO2 de pH op het gewenste peil gebracht. In de tweede reactor wordt MgCl2 toegevoegd, waarvan het Mg zich bindt op de aanwezige P en N en zo struviet (of magnesium-ammonium-fosfaat) vormt. Het patent van NuReSys gaat over het ‘interieur’ van de tweede reactor en de algoritmen die de snelheid van het roerwerk en de manier van doseren van de reagentia aansturen. Hier-door wordt het mogelijk om werkelijk struvietkorrels te vormen, die met hun soortelijk gewicht van 1,7 kg/dm³ makkelijk van het effluent te scheiden zijn.
w Project
uMarjoleine Weemaes, groepsleider Onderzoek bij Aquafin toont een bokaal struviet (foto © Jan Locus)
U zoekt een partner die uw doelstellingen begrijpt.U wilt efficiënte productie-installaties.Wij hebben uw automatiseringsoplossing.
De CMSX positioner voor kwarstlagactuatoren:Geen luchtverbruik in ruststand. Ideaal voor niet-Atex zones. Verhoogde procesveilig-heid dankzij een analoog en digitaal retoursignaal. Definieerbare veiligheidspositie in geval van energie-uitval. Uitstekende verhouding prijs/kwaliteit.
Positioner CMSXHoge proceszekerheidLage kost
FestoBelgium1 964 – 2014years50
www.festo.be/nl/cmsx
FestoBelgium1 964 – 2014years50
U zoekt een partner die uw doelstellingen begrijpt.U wilt efficiënte productie-installaties.Wij hebben uw automatiseringsoplossing.
De CMSX positioner voor kwarstlagactuatoren:Geen luchtverbruik in ruststand. Ideaal voor niet-Atex zones. Verhoogde procesveilig-heid dankzij een analoog en digitaal retoursignaal. Definieerbare veiligheidspositie in geval van energie-uitval. Uitstekende verhouding prijs/kwaliteit.
Positioner CMSXHoge proceszekerheidLage kost
FestoBelgium1 964 – 2014years50
www.festo.be/nl/cmsx
FestoBelgium1 964 – 2014years50
U zoekt een partner die uw doelstellingen begrijpt.U wilt efficiënte productie-installaties.Wij hebben uw automatiseringsoplossing.
De CMSX positioner voor kwarstlagactuatoren:Geen luchtverbruik in ruststand. Ideaal voor niet-Atex zones. Verhoogde procesveilig-heid dankzij een analoog en digitaal retoursignaal. Definieerbare veiligheidspositie in geval van energie-uitval. Uitstekende verhouding prijs/kwaliteit.
Positioner CMSXHoge proceszekerheidLage kost
FestoBelgium1 964 – 2014years50
www.festo.be/nl/cmsx
FestoBelgium1 964 – 2014years50
AquArAmA #64 I 57
e va l u at i e c l a r e B o u t p o tat o e s
De struvietinstallatie bij Clarebout Potatoes staat tussen de anaerobe en de aerobe zuivering in. De technologie zorgt ervoor dat de fosfaatvracht bij het bedrijf met tachtig procent is gereduceerd. De OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschap-pij) beschouwt het ontgonnen product (struviet) als een secundaire grondstof, die - na analyse door het FAVV (Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen) - als meststof mag verkocht worden voor gebruik in de landbouw.
Wim Moerman (NuReSys): “Een meststoffenhande-laar komt het struviet ophalen. Hij gebruikt deze korrelige, vlot verwerkbare grondstof als een extra ingrediënt om zijn meststof mee te verrijken. Op die manier dragen we een stevig steentje bij tot de kringloopeconomie. Voor Clarebout Potatoes ligt de belangrijkste toegevoegde waarde van de installa-tie in de aanzienlijke reductie van de hoeveelheid slib, waardoor de kosten voor afvoer van slib gevoe-lig zijn gedaald.”Dagelijks recupereert Clarebout Potatoes op zijn vestigingen in Heuvelland en Waasten circa 2,5 ton struviet. (door Bart Vancauwenberghe)
E www.nuresys.orgE www.aquafin.be
w Project
Van importeur naar exporteur?
De fosforvoorraden wereldwijd worden almaar schaarser. Veerle Depuydt (Vlakwa): “Het is een grondstof die maar in een beperkt aantal lan-
den beschikbaar is. Belangrijke leveranciers zijn onder meer Marokko, de Verenigde Staten, China en bepaalde Oostbloklanden. Tot dusver
moest België deze grondstof dus invoeren om aan bepaalde behoeften te kunnen voldoen. Dankzij de ontginning van struviet uit slib en
huishoudelijke afvalwaters, zullen we steeds beter in onze eigen behoeften kunnen voorzien.”
Om van Vlaanderen een topregio te maken inzake efficiënt nutriëntenbeheer, werd een tijdje geleden trouwens het Vlaams nutriëntenplat-
form opgericht. Dirk Halet (strategisch coördinator bij Vlakwa): “Op lange termijn is het de bedoeling via dit platform de in Vlaanderen
beschikbare nutriënten maximaal te recycleren. In de eerste plaats moet dat gebeuren voor eigen gebruik (zelfvoorzienigheid), maar op lan-
gere termijn biedt dit zelfs perspectieven op exportvlak.”
De toekomst van fosfor
Het aantal bedrijven dat tot nu toe investeerde in fosforrecuperatie, blijft vrij beperkt.
Dat heeft verschillende oorzaken. Carl Dewaele van NuReSys verduidelijkt: “Zolang de
politiek de noodzaak van fosforrecuperatie niet snapt, zal het voor de investeerder altijd
een puur economisch verhaal blijven. De boost zal er pas komen als er - naar analogie
met de normen voor hernieuwbare energie - maatregelen worden uitgeschreven waar-
bij elk land zelf zal moeten instaan voor een deel van de fosforbehoefte.”
In Zwitserland werkt men momenteel op een andere manier: daar wordt het fosfaat
bewust in het slib gehouden, dat vervolgens wordt verbrand. “De bedoeling van deze
technologie is om de fosfaten dan uit de assen te recupereren, alleen is daarvoor een
veel complexere en dus ook aanzienlijk duurdere technologie vereist. Het voordeel van
onze aanpak is dat wij met struviet een zuiver product winnen, dat - door het kristallisa-
tieproces - zelfs beter is dan het origineel. Dit is, met andere woorden, een schoolvoor-
beeld van hoe recycling een product ook kan ‘upsizen’.”
u De installatie bij Aquafin haalt fosfor uit het slib van huishoudelijk afvalwater
u Wim Moerman en Carl Dewaele (NuReSys) leveren de technologie voor de struvietontginning
exelio, een waarborg voor efficiënte waterzuivering
Voor Vlaanderen direct in te kopen bij de bron:
EFCON® Water b.v. Nieuweweg 3B - 4126 RN Hei- en BoeicopNederland - www.efconomy.com [email protected] - Tel +31 347 342 777
• Gekoelde staalopslag in 4°C• Multi staalname technieken van zelfaanzuigend open goot tot ruw afvalwater drukleidingen• Staalname volgens Vlarem - ISO 5667-1/2/3/10 – NEN 6600-1• Diverse staalcontainer combinaties van 6x18 / 4x30 tot 24 x 1 Ltr• Vision high tech controller met o.a. geïntegreerde open kanaal debietmeter en datalogger!• OPTIONEEL met Separaat of ingebouwd te leveren EFCON® Magnetisch Inductieve Debietmeter
Thermoplastische robuuste,chemisch resistente gepatenteerde
kunststof behuizing
EFCON® Afvalwater Staalname toestellengefabriceerd in het hart van Holland.
Het milieu is ons uitgangspuntHet duurzaam en zorgzaam omgaan met afvalwater staat bij KSB centraal. Als inter-
nationaal leidende onderneming in de water- en afvalwatersector beschouwen we het als
onze verantwoordelijkheid om zorgzaam om te gaan met de grondstrofen voor onze
medemensen. Vooral bij dompelmengers en -pompen is rendement en levensduur van
belang. Op deze gebieden heeft KSB veel vaardigheden. De langzaam draaiende voort-
stuwer Amaprop en de dompelpomp Amarex KRT bieden de best mogelijke rendementen
voor de behandeling van afvalwater. Meer informatie via www.ksbbelgium.be
Pompen n Afsluiters n Service
Amaprop
Amarex KRT
AquArAmA #64 I 59
Het totaalbeheer van projecten is een exper-tise die ze bij Exelio goed onder de knie heb-ben. “We zijn al meer dan 25 jaar actief in
deze branche,” verduidelijkt zaakvoerder Albert Wuidar, die de onderneming in 2007 boven de doop-vont hield. “Dankzij een gemotiveerd team van krachtdadige en ervaren medewerkers, gecombi-neerd met hoogwaardige oplossingen voor water-behandeling, vertrouwen klanten ons het beheer van collectieve en industriële afvalwaterzuiverings-stations toe.”
o n d e r h o u d s c o n t r a c t e n
Exelio beheerst alle fases van het proces. “Wij ont-werpen de technische installaties, bouwen ze en bie-den desgewenst, in samenwerking met partners, ook de eventuele ruwbouw aan. Daarna nemen we ook de inbedrijfstelling voor onze rekening. Onze klan-ten appreciëren ook onze dienst na verkoop. Voor hun comfort werken we ook regelmatig met opvol-gings-, exploitatie- en/of onderhoudscontracten.”
B i o r o t o r e n
In 1993 maakte Albert Wuidar voor het eerst kennis met de Pamco-biorotoren. “Deze oplossing garan-deert lage exploitatiekosten,” verduidelijkt de zaak-
voerder. “Ze leent zich prima om grote en kleine organische watervervuiling aan te pakken.”
Deze biorotoren werden destijds ontworpen door een Nederlandse en een Zweedse ingenieur, die op dat moment al tientallen jaren ervaring in de bran-che hadden opgedaan. Zij verkochten de licentie aan Sanotec, maar toen die onderneming door Besix werd overgenomen, pasten de biorotoren daar min-der goed in de portfolio. “Daarom gaf Paul Callebaut (Besix Sanotec) mij begin 2012 de kans om met Exe-lio de licentie hiervoor over te nemen. Gezien wij als jarenlange gebruiker van het systeem al van de meerwaarde overtuigd waren, hebben we die kans met beide handen gegrepen.”
s t e r K e p r e s tat i e s
Deze biorotoren zijn een prima voorbeeld van zui-veringsprocessen met biomassa op een drager. Een behandelingsinstallatie waar de Pamco in is geïn-tegreerd, is verzekerd van een aantal belangrijke voordelen. “Het systeem kenmerkt zich door hoge zuiveringsprestaties en een nitrificatie-denitrifica-tieproces,” legt Albert Wuidar uit. “Het biedt ook een sterke weerstand tegen belastingswisselingen en kan probleemloos in het landschap worden geïn-tegreerd. Het is een heel robuuste biorotor, die zeer goed aan de industrie is aangepast en het resultaat is van meer dan dertig jaar ervaring. De mechani-sche constructie werkt met een holle as en amper twee steunlagers, zonder tussenlagers. Het onder-houd kan in alle veiligheid van buitenaf gebeuren. In de kuipen zelf zijn geen onderhoudspunten. Het systeem kan goed om met onbalansen en heeft een onverstopbaar alveolair medium.”Met Pamco mikt Exelio breder dan Wallonië, de markt waarin het bedrijf momenteel thuis is. “Als we dit systeem op buitenlandse beurzen presenteren, zijn bezoekers aangenaam verrast dat er nog een vala-bel alternatief bestaat naast dat van de grote spe-lers. Het is een goed ontworpen systeem, waarvan we op exposities graag een demo-eenheid laten zien. Deze oplossing past ook perfect in onze ‘less is more’-strategie en onderstreept dat wij de markt effectief iets willen bijbrengen. Uiteraard is ook het financiële aspect voor ons belangrijk, maar we wil-len vooral een meerwaarde creëren.” (BV)
E www.exelio.be
exelio, een waarborg voor efficiënte waterzuivering
Het ontwerp, de bouw en de installatie van
industrieel en huishoudelijk afvalwater:
het is één van de domeinen waarbinnen
Exelio een stevige reputatie heeft opge-
bouwd. De onderneming uit Louveigné
beschikt hiervoor over verschillende
hoogwaardige oplossingen, die volgens
de behoefte van de klant worden geïnte-
greerd. Met de Pamco-biorotoren beschikt
het bedrijf sinds twee jaar over een extra
tool om op termijn ook over de grenzen
heen stevig te groeien.
w rePortage
u De biorotoren van Pamco zijn heel robuust en goed aangepast aan de industrie.
u Exelio bouwde een brede expertise op in de behandeling van industrieel en huishoudelijk afvalwater
EUROWATER Belgium NVRozenstraat 7Industriezone Eke9810 Nazareth-Eke
Tel: 09/228 18 61 Fax: 09/228 15 [email protected]
Industriële waterbehandeling
Kringlopen
Proceswater
ServiceContainerbouw
Totaalprojecten
Ketel- en koelwater
Framemontage
AquArAmA #64 I 61
In het productieproces van Arcelor-Mittal speelt zuur een zeer belangrijke rol. Het zuur moet op de juiste concentratie worden gebracht om
materialen op de juiste manier te kunnen galvani-seren. Om die reden contacteerde het bedrijf twee jaar geleden verschillende specialisten.
“De eerste voorwaarde was dat de nieuwe, externe installatie elke dag 6.000 liter verdund zwavelzuur moest aanmaken. De opdrachtgever vertrok van-uit een all-in concept, waarbij ook het onderhoud en het volledig operationele aspect van de instal-latie in handen van de leverancier kwam te liggen. Uit een tiental offertes koos Arcelor-Mittal uitein-
delijk voor ons systeem, omdat het naar automa-tisering en opvolging toe de beste garanties bood om effectief dagelijks de gevraagde hoeveelheid te kunnen leveren,” legt Theo Bollen, zaakvoerder van Eco-Vision uit.
Tot voor juni 2013 werkte Arcelor-Mittal voor de ver-dunning van het zuur met een installatie die het al 15 tot 20 jaar in eigen beheer had, maar daar wilde het om verschillende redenen vanaf. Ten eerste was het systeem onderhevig aan de onvermijdelijke slij-tage. Secundo was het niet meer conform de vige-rende veiligheidsnormen en waren er te veel aan-passingen nodig om de installatie weer up-to-date te krijgen. Ten derde vergde de opvolging te veel tijd van het eigen personeel dat - gezien de leef-tijd van de installatie - niet over de mogelijkhe-den beschikte om het systeem online op te volgen. Bovendien wil het bedrijf zich steeds meer toeleg-gen op de core business, met name galvaniseren. Daarom opteerde men ervoor om bepaalde activi-teiten, zoals de levering van het verdund zuur, uit te besteden aan gespecialiseerde partners.
Gedurende de komende tien jaar elke
dag garant staan voor de levering van
minstens 6.000 liter verdund zuur: dat
engagement ging Eco-Vision vorig jaar
aan bij Arcelor-Mittal Genk. De water-
zuiveringsspecialist uit As bewijst met
dit project nogmaals de rol van leveran-
cier te overstijgen en via een zeer maat-
gerichte aanpak uit te groeien tot een
volwaardige partner voor zijn klanten.
eco-vision verzorgt zuuraanmaak-installatie voor arcelor-Mittal Genk
w e r K i n G
Arcelor-Mittal levert het geconcentreerd zuur (96%), het demiwater (om te verdunnen) en het koelwater aan, maar rekent voor de verdunning en de injectering in het productieproces volledig op de expertise en de ervaring van de leverancier, in casu Eco-Vision. “Gezien wij sinds juni 2013 gedurende tien jaar elke dag verantwoordelijk zijn voor de dagelijkse levering van het gevraagde volume, hebben we het systeem uiteraard zo performant mogelijk gemaakt,” vervolgt Theo Bollen.
De installatie begint bij de tank waar het voor 96% geconcentreerd zuur is opgeslagen. Van daar-uit injecteert een doseerpomp dit zuur inline in de warmtewisselaar (van carbon). Hierna gebeurt de verdunning, waarbij een exotherme reactie
w Project
u De installatie staat extern opgesteld. Eco-
Vision investeerde zelf in deze zuuraanmaak-
installatie, verhuurt die en verzorgt het onder-
houd en eventuele herstellingen.
Water is een van onze belangrijkste levensbehoeften. Het is dan ook van groot belang dat we de kwaliteit van ons drinkwater ook in de toekomst kunnen garanderen. Daarom heeft Watts Industries nu een pakket BA BM terugstroombeveligingstoestellen in de maten DN15 t/m DN 50 ontwikkeld, die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen met de BA BS toestellen DN6 t/m DN10 bent u hiermee klaar voor de toekomst!
Watts Industries Belgium BVBA is onderdeel van Watts Industries Europe B.V.
Watts BA BM terugstroombeveiliging
De nieuwe standaard in BA drinkwaterbeveiliging!
Watts Industries Belgium BVBA Beernemsteenweg 65 8750 WingeneTel. +32 (0)51 65 87 08 Fax. +32 (0) 51 65 87 20 E-mail [email protected] www.wattsindustries.be
• Compact• Licht• Modulair• Eenvoudig• Compleet
Verkrijgbaar in DN15 t/m DN50
Conform EN1717 & EN12729.
Belgaqua gekeurd
De nieuwe standaard in BA drinkwaterbeveiliging!
Kijk ook op
www.waterbeveiliging.be
terugstroombeveligingstoestellen in de maten DN15 t/m DN 50 ontwikkeld, die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen met de BA BS toestellen DN6 t/m DN10 bent u hiermee klaar voor de toekomst!
is onderdeel van Watts Industries Europe B.V.
Beernemsteenweg 65 8750 WingeneTel. +32 (0)51 65 87 08 Fax. +32 (0) 51 65 87 20 E-mail [email protected] www.wattsindustries.be
die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen met de BA BS toestellen DN6 t/m DN10 bent u hiermee klaar voor de toekomst!
die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen met de BA BS toestellen DN6 t/m DN10 bent u hiermee klaar voor de toekomst!
Egger Turo Pumps BelgiumBaron de Vironlaan 24B - 1700 DilbeekTel +32 2 463 56 96Fax +32 2 463 56 [email protected]
www.eggerpumps.com
SWISS ENGINEEREDPUMPS SINCE 1947
Zandvangpomp (Egger HG25.3) in chroom-molybdeen wit gietijzer Foto na 6 jaar en 13600 werkuren Hardheid tot 60 HRC Ongewijzigde pompprestaties
Problemen met vochtige doekjes?Test nu onze nieuwe TA waaiers.
Eggerwanneer andere pompen verstoppen of te snel slijten
De Vortex Turo® pompen zijn speciaal ontworpen voor het verpompen van afvalwater met vezels, slurry en slib. Verstoppingsvrij Volledig vrije doorlaat Trillingsvrij
Egger Pumps pub 195x134mm versie april2014.indd 1 5/05/14 08:41
AquArAmA #64 I 63
w Project
optreedt. “Hierbij komt warmte vrij, die enkele hon-derden graden Celsius kan bedragen. Die tempera-tuur moet naar 40° C worden teruggebracht om aan de productienormen te voldoen.”
Eco-Vision opteerde hierbij voor een dubbele uit-voering van de koelinstallatie. Als één koeler zou uitvallen, wordt die functie onmiddellijk door de tweede overgenomen.
d r u Ko p vo e r sys t e e M
Eenmaal het tot 30% verdunde zuur effectief is gekoeld, gaat het naar een opslagtank. Van hieruit wordt het via een drukopvoersysteem naar de pro-ductie geleid, zodat die overal in de fabriek over dit verdunde zuur kan beschikken. Water bij zwavelzuur mengen is een delicaat pro-ces, dat veel expertise vergt. Om veiligheidsrede-nen gebeurt de verdunning daarom niet binnen het productieproces van de klant zelf, maar in een externe installatie.
t o ta a l p l a atJ e
Tot nog toe draait het sinds juni 2013 operatio-nele systeem probleemloos, maar zelfs al was dat niet zo geweest, dan nog was dit niet de zorg van Arcelor-Mittal.“De verbintenis stipuleert dat wij sowieso dagelijks het gevraagde volume moeten aanleveren. Kan dat niet via de installatie zelf, bijvoorbeeld door een defect, dan is het onze verantwoordelijkheid om bij een leverancier het verdunde zuur aan te kopen en productieklaar te krijgen.”
Eco-Vision investeerde zelf in de zuuraanmaakin-stallatie bij Arcelor-Mittal en verhuurt die aan het bedrijf. Het staat zelf ook in voor het onderhoud en eventuele herstellingen. “Eigenlijk is het een productie-eenheid van ons (met optimale isolatie,
verwarming en inkuiping) die bij ons is gefabri-ceerd en ‘plug & play’ bij de klant is geïnstalleerd. We beschikken zelf over een ruime stock aan wis-selstukken, in geval er iets moet worden vervan-gen. Bij een eventuele panne aan de installatie, zorgen we ervoor dat die ten laatste binnen de 48 uur is hersteld. Tijdens die periode wordt de leve-ring van het verdunde zuur gewaarborgd door een buffertank bij noodgevallen. Aangezien de instal-latie tot nu toe heel goed functioneert, waren er nog geen interventies nodig, integendeel: we sla-gen er soms zelfs in tot 10.000 liter per dag te leveren. Bovendien betaalt de opdrachtgever hier geen meerprijs voor, aangezien het gaat om een vast maandelijks bedrag.”
o p vo l G i n G
Eén van de pijnpunten van de vorige installatie bij Arcelor-Mittal, was het gebrek aan online opvol-ging. Dat is bij de nieuwe productie-unit van ver-dund zuur wel voorzien. “In de zuuraanmaakinstal-latie zijn alle meet- en regeltoestellen voorzien om een perfecte continue opvolging mogelijk te maken. Via internet en smartphone worden wij con-stant op de hoogte gehouden. Van zodra er zich een bepaalde onregelmatigheid voordoet, treedt het alarm in werking en worden we meteen verwittigd.”
G r o e i e n d e v r a a G n a a r o u t s o u r c i n G
Eco-Vision krijgt de jongste tijd steeds meer de vraag om dergelijke projecten op een gelijkaardige manier als bij Arcelor-Mittal aan te pakken. “Steeds meer beseft de klant zich niet in alles te kunnen
specialiseren en richt hij zich alsmaar meer op het uitvoeren van zijn core business. Bovendien evolu-eert zo’n installatie voor de klant dankzij deze aan-pak van een investeringskost naar een operationele kost, waardoor er vanaf dag één perfect kan wor-den ingecalculeerd wat het geleverde product zal kosten. Wij zijn overtuigd van de meerwaarde die we hierin kunnen bieden en willen daarom graag tegemoet komen aan die vraag. Dat laat ons toe om te evolueren van een leverancier die gewoon de installatie plaatst, naar een totaalpartner die de klant voor een bepaald aspect volledig ontzorgt. Daarom willen we deze aanpak bijvoorbeeld ook doortrekken naar vacuümdestillaties.”
Bij Arcelor-Mittal zijn ze zeer te spreken over de vernieuwde installatie. Van zodra de regelappara-tuur afwijkende parameters weergeeft, wordt men daar meteen van op de hoogte gebracht. “Uit hun feedback blijkt ook dat de opvolging door ons veel sneller gebeurt dan toen de verantwoordelijkheid hiervoor nog intern lag. Zij kunnen de installatie wel online opvolgen en krijgen een alarmmelding als ze bijvoorbeeld meer zuren afnemen dan voor-zien. Gezien de werking van de installatie volledig onze verantwoordelijkheid is, kunnen zij evenwel niets aan het functioneren ervan wijzigen.” (BV)
E www.eco-vision.be
u Water bij zwavelzuur mengen is een delicaat proces, dat veel expertise vergt
u In de zuuraanmaakinstallatie zijn alle meet- en regeltoestellen voorzien om een perfecte continue opvolging mogelijk te maken
64 I AquArAmA #64
o u d e B i o l o G i s c h e wat e r l i J n
In de WZI Dendermonde wordt het afvalwater van-uit de tussenopvoergoot van de voorbezinkers naar de centrale aanvoerkoker van de beluchtingsbek-kens gepompt. In de twee beluchtingstanks wordt het afvalwater biologisch gereinigd, door het actief-slibprocédé.
d i e p t e B e l u c h t i n G
In het zuiveringsstation van Dendermonde werd bij de opstart in 1985 al geopteerd voor een diep-tebeluchting. In de injectorbeluchter, die zich op de bodem van het bekken bevindt, komt een lucht-leiding, afkomstig van een Robuschi Schroefblo-wer, samen met een waterleiding. De injectorbe-luchter zorgt voor een heel fijne luchtverdeling. Door de diepte van het bekken (17 meter) krij-gen we een hoge waterdruk op de bodem, waar-door de bellen een langere weg moeten afleggen. Samen met de verdeling van de bellen leidt dit dus tot een optimale zuurstofopname. Het bouwkun-dig ontwerp van de beluchtingsbekkens is zoda-nig dat alle praktisch gebruikte processen door-gevoerd kunnen worden.
w e r K i n G s p r i n c i p e : pa r a l l e l- e n / o f
p r o p s t r o M i n G
In principe is het mogelijk de verschillende com-partimenten in parallel te bedrijven, waarbij paral-lelle propstromen het midden houden tussen volle menging en propstroming. In de praktijk wordt echter continu gewerkt met propstroming, waarbij ruw water en retourslib de
verschillende compartimenten achtereenvolgens doorlopen. Het mengsel legt zo de langst moge-lijke weg af. Het niveau van de gemengde vloeistof in de beluchter komt onder de rand van de over-stortgoten te staan, waarbij het slibwatermengsel eerst opwaarts en vervolgens neerwaarts door alle compartimenten vloeit. De luchttoevoer is inter-mitterend, zodat nitrificerende en denitrificerende omstandigheden elkaar afwisselen. Daarna stroomt het water naar de nabezinkers.
Het Aquafin-waterzuiveringsstation
in Dendermonde behandelt het water
van 72.000 IE (inwoner equivalen-
ten) in het bekken van de ‘Beneden
Schelde’. Het water wordt geloosd
via een poldergracht, om één kilome-
ter verder verpompt te worden in de
Schelde. Het bijna dertig jaar geleden
gebouwde station onderging door de
jaren heen enkele moderniseringen,
maar doet in zowat elke fase van het
behandelingsproces beroep op de
producten van Robuschi. Ook voor
de slibgistingsinstallatie, waar tevens
het slib van enkele kleinere waterzui-
veringsstations uit de buurt wordt
verwerkt, leveren Robuschi-compres-
soren een belangrijke bijdrage.
robuschi-producten onontbeerlijk voor waterzuivering dendermonde
u Op de biogasinstallatie zijn gas-omwalscompressoren voorzien
AquArAmA #64 I 65
s c h r o e f B l o w e r s
De dieptebeluchting wordt gevoed door twee Robuschi hogedrukschroefblowers van het type WS 85, met een vermogen van 110 kW, een capaciteit van 2080 m³/h en een delta P tot 1,5 barg. Deze nieuwe schroefblowertechnologie heeft in 2012 de bestaande compressoren vervan-gen die instonden voor de beluchting van de tanks met circa 15 meter waterhoogte. De tanks bevin-den zich volledig onder het grondniveau.
“Deze schroefblowers koppelen een laag energiever-bruik aan een stille werking (door het lage toeren-tal van maximaal 6000 omwentelingen per minuut) en alle voordelen van compacte systemen,” verdui-delijken Wouter Vanlommel en Ton Menger (Robus-chi Benelux). “Overbemeten lagers, dichtingen en een zwaar uitgevoerde as garanderen een extreme robuustheid. Daardoor zijn deze schroefblowers zeer geschikt voor de zwaarste toepassingen, hebben ze een verlengde levensduur en blijven de onderhouds-kosten heel beperkt. Het slimme ontwerp staat in voor een hoge efficiëntie, waarbij de maximumca-paciteit en de piek van de volumetrische efficiëntie al bij een laag toerental worden bereikt.”
De schroefblower omvat onder meer een Premium Efficiëntie IE3-motor met zelfspannende Poly-V-riem of tandriem en een elektronisch bedienings-paneel (Sentinel Pro). Het elektronisch bedie-ningspaneel garandeert de optimale veiligheid en vergemakkelijkt het onderhoud aanzienlijk, want het display toont automatisch de onderhoudsin-tervallen voor de verschillende componenten. Door de controlefuncties van Sentinel Pro en de data-communicatie van MODBUS, kunnen via modem alarmsignalen worden gestuurd naar de gsm van de operator(en).
“Het geluids-niveau bedraagtgemiddeld amper 70 dB(A) en is het resultaat van het zware frame met geïntegreerde aanzuigdem-per, filter en de bovenaan geplaatste persdemper. De speciale geluidsomkasting beschikt over uitge-kiende luchtopeningen die de zuurstofopbrengst nog verhogen omdat de aangezogen processlucht dezelfde temperatuur behoudt als de buitenlucht.”Het lage energieverbruik is een gevolg van het inno-vatieve ontwerp van de rotoren. “Dit ontwerp staat borg voor een optimale verhouding tussen capaci-teit en druk, dankzij de hoge doelmatigheid van de interne compressie. Door de unieke opstelling en de eenvoud van het ontwerp zijn de schroefblowers vanaf de voorzijde vlot toegankelijk voor alle dage-lijkse onderhoudswerkzaamheden”, aldus Ton Men-ger en Wouter Vanlommel.
n i e u w e B i o l o G i s c h e wat e r l i J n
Ook in het in 2005 in gebruik genomen nieuwe gedeelte van de biologische waterzuivering staan 3 Robuschi Blowers (type S 125 / 4P, 132 kW, met elk een capaciteit van 3750 m³/h bij 750 mbarg werkdruk). “Ze werken met processlucht die wordt aangezogen via een aanzuigleiding van buiten het blowerlokaal. Alle blowers worden aangestuurd door frequentiesturing, in functie van de zuurstof-behoefte van de waterbekkens.”
B i o G a s i n s ta l l at i e
De slibgistingsinstallatie in Dendermonde, die zeer compact bovenop de beluchting is gebouwd, ver-werkt niet alleen het slib van de eigen waterzuive-ring, maar ook het slib van naburige WZI’s die niet over een eigen slibgistingsinstallatie beschikken (onder meer Sint-Amands, Asse, Grimbergen, Lon-derzeel, Lokeren,...). Het slib wordt ontwaterd en vergist en een biogasmotor zorgt voor de cogene-ratie van elektriciteit. Dankzij deze biogasinstal-latie en een WKK, kan het waterzuiveringsstation
w Project
van Dendermonde deels in de eigen stroom-behoefte voorzien.
“Op deze installatie werkt Aquafin met twee Robuschi waterringcompressoren van het type KRVS 23 TM-CT met inox waaier. Naast de leve-ring van deze gasomwalscompressoren, stond Robuschi Benelux ook in voor de skidbouw met waterafscheider en alle appendages. Deze com-pressoren zijn een speciale biogasuitvoering, met atex-certificaat. Ze vervangen de vroegere lamellencompressoren, die veel onderhoud ver-eisten. Onze compressoren werken contactvrij en zijn veel minder gevoelig voor vervuiling.”
Ook op andere Aquafin-sites en bij de waterzui-veringsstations van Waalse intercommunales is Robuschi Benelux succesvol met deze aanpak. (Door Bart Vancauwenberghe)
E www.robuschi-benelux.nl
u Het geluidsniveau bedraagt gemiddeld amper 70 dB(A) en is het resultaat van het zware frame met geïntegreerde aanzuigdemper, filter en de bovenaan geplaatste persdemper.
u De schroefblowers koppelen een laag energieverbruik aan een stille werking
MAAK SAMEN MET ONS DE JUISTE POMPKEUZE VOORUW AFVALWATER
SPX Flow Technology Belgium N.V.
+32 (0)53 602 715 - [email protected]
www.spx.com of www.johnson-pump.com/BE
Ideaal voor industriële toepassingen
Werkt zonder elektriciteit
Laag zout- en waterverbruik
Verschillende configuraties
Hoge debieten
DeltaWATERONTHARDERS
AquArAmA #64 I 67
Plantbeschikbaarheid kan worden gedefini-eerd als de mate waarin de eindgebruiker kan beschikken over een systeem, een installatie
of een productie-eenheid. In bepaalde omstandig-heden kan het voorvallen dat een installatie niet beschikbaar is. “Dit kan te wijten zijn aan produc-tieactiviteiten, het falen van een instrument of een installatiedeel, de activering van een veiligheids-kring, of een economische stop,” verduidelijkt Ste-ven Batselier.Om een optimale beschikbaarheid te bewerkstelli-gen, is het aangeraden de procesinstallatie en de automatiseringssystemen zodanig uit te voeren dat defecten en storingen niet leiden tot een uitval van de installatie, of tot productieverlies.
f i n a n c i e e l a s p e c t
De beschikbaarheid van een procesinstallatie is doorgaans recht evenredig met de productiviteit van een installatie: hoe minder een installatie beschik-baar is, des te minder ze opbrengt. Het meest sig-nificante gevolg van onbeschikbaarheid is dan ook het financiële aspect. “Een stilstand, gepland of niet gepland, geeft dikwijls de mogelijkheid om onder-houdsactiviteiten uit te voeren die in lopend bedrijf niet mogelijk zijn. De beschikbaarheid van een installatie verhogen, betekent doorgaans ook een duurdere installatie en een hogere onderhoudskost.”Er bestaan diverse mogelijkheden om de plantbe-schikbaarheid te realiseren of te verhogen. Dit kan door aan- en verkoop, maar ook door productopti-malisatie, specificatie en selectie, onderhoud en asset management.
pa r a d ox t u s s e n B e s c h i K B a a r h e i d e n
v e i l i G h e i d
Het veiligheidsaspect kan een invloed hebben op de beschikbaarheid van een installatie. Wie streeft naar een optimale beschikbaarheid, houdt de instal-latie onder alle omstandigheden draaiende en kiest, in geval van twijfel, voor het behoud van de laat-ste goede toestand. Wie vanuit het veiligheids-standpunt werkt, heeft vaak andere prioriteiten: dan laat je de installatie toe om te draaien, maar van zodra er een (terechte of onterechte) indica-tie van een onveilige situatie is, wordt de toestand naar een veilige toestand (shutdown) gebracht. In
Optimaal de bestaande productiefaci-
liteiten benutten en tegelijk zo veilig
mogelijk werken: het is een permanente
uitdaging voor heel wat ondernemin-
gen. Toch is het haalbaar om, mits en-
kele voorwaarden goed worden opge-
volgd, een goede balans te vinden. Op
het Process Safety Event dat onlangs
door Endress+Hauser werd georgani-
seerd, ging specialist Steven Batselier
van M+W Process Automation, dieper
op dit thema in.
het ideale evenwicht tussen plant-beschikbaarheid en veiligheid
geval van twijfel wordt de installatie zelfs volle-dig uitgeschakeld.
v e i l i G h e i d s K r i n G e n
Veiligheidskringen kunnen tot stilstanden leiden. “Dit kan bijvoorbeeld als de veilige grenzen effec-tief overschreden zijn. Dan is een uitval sowieso gewenst,” stipuleert Steven Batselier. “Als er een proof test van een veiligheidskring plaatsvindt, is de uitval ongewenst, maar meestal onvermijde-
w technIek
u Voting is niet altijd eenvoudig
Inzetbaar in de: • Verwerkendeindustrie• Waterbereidende-,waterbehandelings-enafvalwaterindustrie
• Energieopwekkendeindustrie
Voordelen: • Modulaireopbouw• Universeleinzetmogelijkhedendoorveelvuldigemateriaalkwaliteiten
• Atexuitvoering(optioneel)• Geringedraaimomenten• Diversetoelatingenvoordrinkwaterindustrie(DVGW,ACS)
Flexibel, betrouwbaar en divers GEMÜVictoria®
www.gemu-group.comGEMÜ 481 Victoria®pneumatischbediend
Collectorineendrinkwaterbereidinginstallatie(WasserwerkNiedernhall)teDuitsland
AquArAmA #64 I 69
Inzetbaar in de: • Verwerkendeindustrie• Waterbereidende-,waterbehandelings-enafvalwaterindustrie
• Energieopwekkendeindustrie
Voordelen: • Modulaireopbouw• Universeleinzetmogelijkhedendoorveelvuldigemateriaalkwaliteiten
• Atexuitvoering(optioneel)• Geringedraaimomenten• Diversetoelatingenvoordrinkwaterindustrie(DVGW,ACS)
Flexibel, betrouwbaar en divers GEMÜVictoria®
www.gemu-group.comGEMÜ 481 Victoria®pneumatischbediend
Collectorineendrinkwaterbereidinginstallatie(WasserwerkNiedernhall)teDuitsland
w technIek
lijk. Ook als een instrument in een veiligheidskring faalt, is dit een ongewenste uitval (ook wel ‘spuri-ous trip’ genoemd, nvdr.). Een andere oorzaak van onbeschikbaarheid van een installatie is een fou-tieve specificatie en/of uitvoering in de veilig-heidskring. Deze ongewenste uitval kan nochtans perfect vermeden worden door doorgedreven veri-ficatie en validatie.”
fa i l u r e r at e s
Er bestaan diverse mogelijkheden om de beschik-baarheid veilig te verhogen. Zo zijn er bijvoorbeeld de ‘failure rates’. “Failure rates is wat de fabrikan-ten meegeven aan instrumenten, en vooral dan aan SIL-gecertificeerde instrumenten. Ze kunnen wor-den opgedeeld in diverse groepen: ten eerste zijn er de gevaarlijke, niet-gedetecteerde fouten. Die ver-oorzaken het niet werken van de veiligheidskring bij een ‘safety demand’. De PFD-berekeningen die het SIL-niveau bepalen, zijn hierop gebaseerd. Ten tweede zijn er de veilige, niet-gedetecteerde fou-ten: zij leveren geen onmiddellijk gevaar op. Veilige gedetecteerde fouten bieden de mogelijkheid om in te grijpen wanneer ze optreden. Dat kan leiden tot een uitschakeling, maar dit is niet altijd vereist.”
r e d u n d a n t i e
Redundantie betekent dat een onderdeel meervou-dig en meer dan nodig aanwezig is. “In de auto-matiseringswereld wordt meestal verwezen naar ‘redundant’ als een systeem beschikbaar moet wor-den opgezet. In de functionele veiligheid bete-kent redundantie dat er verschillende kanalen zijn om een veiligheidsfunctie te kunnen uitvoeren. De nadruk ligt hier op de mogelijkheid tot uitschake-len, niet op de beschikbaarheid.”
vo t i n G
Ook door voting kan de beschikbaarheid worden verhoogd. Voting wordt aangegeven als ‘MooN’, waarin M staat voor het aantal kanalen dat nodig is om de veiligheidsfunctie uit te voeren, en N staat voor het aantal beschikbare kanalen.
“Laten we dit staven met enkele voorbeelden. In het geval ‘1oo2’ is er één ‘gezond’ kanaal nodig om de veiligheidsfunctie uit te voeren. Ook al zou één van de beide kleppen falen en open blijven, dan nog zal de redundante klep de leiding afsluiten. Met andere woorden: dit is veilig. Bij een ‘2oo2’ daarentegen, zijn er twee ‘gezonde’ kanalen nodig om de veiligheidsfunctie uit te voeren. Beide klep-pen moeten sluiten om de leiding af te sluiten. Dit betekent dat de veiligheidsfunctie niet meer kan worden uitgevoerd bij één gevaarlijke, niet-gede-tecteerde fout. Dan is de installatie wel beschik-baar, maar niet meer 100% veilig.”In de praktijk is voting niet altijd eenvoudig. “Daarom moet in de veiligheidsstudie (LOPA) wor-den vastgelegd welke metingen bij welke SIF horen en in welke voting/architectuur ze staan. Dat is zo goed als altijd afhankelijk van het proces en zijn eigenschappen.”
s p u r i o u s t r i p s
Spurious trips is de verzamelnaam van alle onge-wenste trips die worden veroorzaakt door het falen van instrumenten. De Spurious Trip Rate (STR) geeft aan hoeveel er mogen worden verwacht, in relatie met de tijd. “De STR wordt bepaald zoals een PFD-calculatie, op basis van de veilige fouten en de gevaarlijke gedetecteerde fouten. Het is even-wel maar een indicatie, geen exacte wetenschap.’
d e G r a d at i e
De huidige technologie laat toe om, bij gedetec-teerde fouten, te ‘degraderen’ in architectuur, zon-der dat de veiligheidsfunctie actief wordt en uit-schakelt. “Het principe is eenvoudig: een fout wordt gedetecteerd in de S-PLC voordat de func-tie actief wordt. Gezien dit een gekende fout is, kan de voting - al dan niet tijdelijk - worden gede-gradeerd. Dit geldt evenwel alleen voor sensoren, niet voor actoren.”
B e s c h i K B a a r h e i d i n v e i l i G h e i d v e r -
h o G e n
Er bestaan voldoende mogelijkheden om de beschikbaarheid in veiligheidssystemen te ver-hogen. Zo kan je bij de veiligheidsstudie en het concept van de installatie eerder voor mechani-sche dan voor instrumentele beveiligingen kiezen. “Bouw een instrumentele veiligheidskring alleen als die echt nodig is. Kies een architectuur en bij-horende voting die voldoet aan de veiligheidsei-sen, maar denk ook na over mogelijke beschik-baarheidsvereisten. Bespaar niet op redundantie en kies ‘trip levels’ op een gefundeerde basis, zo ver mogelijk van de normale procescondities. Bouw alarmen en acties in DCS, om het ingrijpen van een veiligheidskring te vermijden.”Op vlak van specificatie kan je een ‘safety require-ment specification’ opstellen die de specifieke ver-eisten en procesparameters bepaalt voor elke vei-ligheidskring afzonderlijk. Die omschrijft ook de reactie op fouten en mogelijke oplossingen. Selec-teer het juiste instrument voor iedere toepassing en niet zomaar eentje van de standaard instrumen-tenlijst. Voer ook doorgedreven tests uit: een FAT van de applicatie in een veiligheids-PLC, een proof test bij een eerste inbedrijfname en test ook iedere wijziging in een veiligheidskring. Voer ook perio-dieke prooftests uit door registratie, en bij een geplande en niet geplande stilstand. Daarnaast is het cruciaal te opteren voor preventief onderhoud en defecte instrumenten te vervangen door iden-tieke (of conform de SRS). Het is ook aangewezen de nodige stappen te ondernemen om impactwij-zigingen in de installatie op de veiligheidskringen te evalueren (SRS).” (Door Bart Vancauwenberghe)
E www.be.endress.com
u Bij deze voting is er één ‘gezond’ kanaal nodig om de veiligheidsfunctie uit te voeren
u Bij deze 2oo2-voting, moeten beide kleppen sluiten om de leiding af te sluiten.
70 I AquArAmA #64
Een tweetal jaar geleden werd Novotec door een Genks voedingsbedrijf gecontacteerd om een pasklare oplossing voor de waterzuivering. De
firma specialiseert zich in de bereiding van kant-en-klare vacuümmaaltijden, die onder meer bestemd zijn voor scholen, ziekenhuizen en andere open-bare instellingen. Het bedrijf investeerde net in een nieuw gebouw, met state-of-the-art productielijnen. Aan de waterzuiveringsinstallatie werden eveneens torenhoge kwaliteiteisen gesteld.
va r i a B e l e v u i lv r a c h t
“De grote uitdaging bij dit project was een systeem te bedenken dat op de juiste manier het afvalwa-ter van dit bedrijf, dat zich kenmerkt door een heel variabele vuilbelasting, behandelt. Dit afval-water is sowieso heel vetrijk. Bovendien is de pro-ductie van de onderneming sterk onderhevig aan pieken. Onder meer tijdens de eindejaarsperiode wordt er veel meer geproduceerd. Daarom moest het systeem ook in staat zijn die pieken op te van-gen en een heel stabiele oplossing te garanderen,” stipt Kris Kellens van Novotec aan.Bij traditionele biologische waterzuiveringspro-cessen wordt vaak gewerkt met actief slib, dat zich vrij in het water beweegt. Na de behandeling moe-ten het gezuiverd water en het slib van elkaar wor-
den gescheiden. Dat gebeurt meestal in een nabe-zinktank. “Het nadeel hiervan is het gevaar dat het geloosde water bij calamiteiten nog zwevende stof-fen zou kunnen bevatten,” aldus Kris Kellens. “Dat risico wou deze klant niet lopen.”
d r i e fa s e n
In nauw overleg met de klant, besliste Novotec om de waterzuiveringsinstallatie op te delen in drie stappen.“Bij de eerste fase passen we een voorzuivering toe. Dit gebeurt door middel van een flotatie-unit. De toevoeging van polymeren zorgt ervoor dat het grootste deel van de aanwezige vetten al in deze fase wordt afgescheiden, waardoor de belasting voor de rest van de installatie gevoelig daalt.”
Daarna komt het water terecht in een buffertank, die ideaal is om de pieken in het productieproces (en dus in de hoeveelheid afvalwater) goed op te vangen. “Hier wordt het behandelde water voort-durend gemengd met het instromende water, waar-door je een afvlakking krijgt van de aanwezige vuil-vracht en het percentage vervuilende stoffen dus circa gelijk blijft.”Vervolgens wordt het water doorgestuurd naar een biologische reactor. In deze tank gebeurt de effec-tieve beluchting. Het afvalwater wordt hier gezui-verd door het contact met het aanwezige actief slib.
M e M B r a a n B i o r e a c t o r
Specifiek voor dit project maakte Novotec gebruik van een membraanbioreactor (MBR). “In deze inox
Novotec, de specialist in afvalwa-
terzuivering uit Merelbeke, imple-
menteerde vorig jaar een driefasige
waterzuivering bij een Belgisch voe-
dingsbedrijf. Het systeem blijkt uit-
stekend te draaien, kan vlot van op
afstand worden opgevolgd en vereist
ook weinig onderhoud.
novotec integreert modulaire wZi bij limburgs voedingsbedrijf
u Het behandelde water is van prima kwaliteit en zou nog als proceswater kunnen worden gebruikt.
AquArAmA #64 I 71
Handige mobiele debietmeter
Novotec is verdeler van de compacte en handige mobiele debietmetingen van Pulsar. “Het grote voordeel van deze oplossing is dat de instal-
latie van deze meter geen ingrijpende, dure aanpassingen aan de leidingen met zich meebrengt,” vervolgt Kris Kellens. “Dit apparaat bestaat
onder meer uit een sensor, die via een inox spanband op de buitenkant van de leiding wordt aangebracht. De sensor stuurt, door de leiding-
wand heen, een ultrasoon signaal dat door de kleine deeltjes in het water wordt weerkaatst. Via een gepatenteerd algoritme wordt die weer-
kaatsing geanalyseerd en op basis daarvan het debiet berekend. In de hand-held controller, die het debiet visualiseert, kunnen de procespa-
rameters worden ingegeven. De FlowPulse is beschikbaar in een versie voor leidingen van 3 tot 35 cm, en in een versie voor leidingen met
een diameter van 3 tot 100 cm. De gebruiksvriendelijke unit wordt geleverd in een handige kit en kan ook worden gehuurd.”
Novotec
Novotec ontwerpt, bouwt en plaatst
installaties voor fysische, fysico-che-
mische en biologische waterzuive-
ring, en slibbehandelingsinstallaties.
Het bedrijf bouwt ‘in house’ de stu-
ringskasten en de inox- of kunststof-
constructies. Het staat ook in voor
de piping, de montage- en de cable-
ringswerkzaamheden. Novotec vind
je ook op Facebook en LinkedIn.
E www.novotec.be
tank zijn een aantal membraanmodules aanwezig die het slib van het water scheiden. Via een pomp wordt het water doorheen het membraan gezogen, waardoor alle vaste stoffen op het fijnmazige mem-braan achter blijven. Dankzij deze zeer vergaande ultrafiltratie slagen we erin 100% van de zwevende stoffen tegen te houden. Deze aanpak garandeert ook een hoge flexibiliteit en zorgt voor een conti-nue, goede afvalwaterzuivering.”
Een belangrijk voordeel is dat het systeem vrij een-voudig kan worden uitgebreid. “De mogelijkheid bestaat om, zonder ingrijpende civiele werkzaam-heden, een extra reactor te plaatsen, waardoor het debiet toekomstgericht eventueel nog kan worden opgetrokken, evenredig met een mogelijke stij-ging van de productiecapaciteit van het bedrijf.”Bovendien wordt het in de reactor achtergebleven slib opnieuw naar de biologische reactor gebracht, waardoor er geen slibverlies optreedt. “De bij dit project toegepaste techniek wordt in de praktijk steeds meer gebruikt, zeker door ondernemingen die in het streven naar kwaliteit nog verder gaan dan de huidige normering. Deze klant zal zijn inves-tering sowieso terugwinnen, omdat hij de zeker-heid heeft nooit problemen met het effluent te zul-len hebben.”
l a G e o n d e r h o u d s v e r e i s t e n
Met deze oplossing komt Novotec volledig tegemoet aan de vereisten inzake rendement en bedrijfsze-kerheid. Bovendien kon de installatie op een vrij beperkte oppervlakte worden geïnstalleerd. “Het gebeurt wel vaker dat we, zoals bij dit project, eerst worden gevraagd om een voorbehandeling te voor-zien. Doordat we tijdens deze fase, waarbij dus vooral vetten worden verwijderd, ook een debietmeting uit-voeren, kunnen we een heel adequate inschatting van de regulatie maken, zodat er veel minder risico op overdimensionering bestaat en de kans op even-tuele capaciteitsproblemen uiterst gering is. Extra
interessant is dat deze installatie op onderhoudsvlak jaarlijks maar één à twee spoelingen vereist. Daar-door blijft de werklast voor de bevoegde medewer-kers ook heel beperkt.”
Ook de sturing op afstand vergemakkelijkt het leven van het personeel. “Wij kunnen vanuit ons kantoor in Merelbeke voortdurend de toestand van de water-zuivering evalueren en, indien nodig, bepaalde para-meters aanpassen. Op die manier hoeft er niet telkens iemand fysiek bij de installatie aanwezig te zijn.”
vo l l e d i G e r e c u p e r at i e
Samen met enkele partners is Novotec volop bezig om te lobbyen voor een volledige waterrecuperatie. “Nu zien we nog al te vaak dat water van uitstekende kwa-liteit moet worden geloosd, hoewel het nog perfect zou kunnen ingezet worden als proceswater. Door na de huidige behandeling bijvoorbeeld een desinfectie-unit en een RO-installatie te voorzien, zou je vlot tot de gewenste kwaliteit kunnen komen.” (Door Bart Vancauwenberghe)
w Project
novotec integreert modulaire wZi bij limburgs voedingsbedrijf
u De membraanbioreactor kan, indien nodig, een-voudig worden uitgebreid.
Villawal 153432 NX Nieuwegein The Netherlands+31-(0) [email protected]
www.novochemgroup.com/watertreatment
Duurzame en bewezen waterbehandeling voor:
• Koelwater• Membraansystemen • Pasteurisatie- en
sterilisatiesystemen• Proceswater
FIELD, LABO & PROCESS
WATER ANALYSIS
from Al…conductivity…O2...
pH…SS…turbidity…to Zn
Afl eesunit/Datalogger ODEON
Digitale physico-chemische analysers (draagbaar en vast)
Digitale sensoren voor op het terrein
Overstortsensor
Meten van het slibdeken
Detectiesensoren voor melkproducten-zuivelproces
[email protected] Tel. 04 253 57 55 – 09 234 01 58
sprl bvba
BPI_AQ56.indd 1 21/05/12 17:18
AquArAmA #64 I 73
bij we alle systeemparameters, waterkwaliteiten en behandelingsresultaten in kaart brengen. Samen met de klant wordt dan de meest efficiënte behan-deling gekozen, waarbij performance en operatio-nele besparingen centraal staan.”
a d s o r p t i e i n h i B i t o r e n e n B i o p o ly M e r e n
Z o r G e n vo o r G o e d e p e r f o r M a n c e
De biobased waterbehandelingstechnologie van Novochem wordt onder de geregistreerde merk-naam NovoTraqua® op de markt gebracht. Het betreft componenten die gezamenlijk scaling, corrosie en biofouling minimaliseren. Door het werken met adsorptie-inhibitoren ontstaat een waterafstotend laagje waardoor het water niet bij de metaalwand kan komen. Indien dit laagje verstoord wordt, nemen nieuwe adsorptie-inhibi-toren hun plaats in. Carriers houden de adsorp-tie-inhibitoren in de waterige oplossing stabiel en zorgen voor de hernieuwde aanvoer naar de metaalwand. Bovendien fungeren de carriers als (bio)organisch dispergeermiddel, wat separate dosering van een biodispergeermiddel overbodig maakt. Naar kalkstabilisatie zijn onze functionele groepen afkomstig uit de landbouwketen, andere marktspelers werken op basis van aardolie. Bij lozing op het oppervlaktewater breken de ketens van NovoTraqua® makkelijker af.” NovoTraqua® is synoniem voor producten inzetbaar voor corrosie-inhibitie en anti-scaling bij koeltorens, sterilisa-tie, gaswassers… “. De klant kan zijn grenzen voor waterbehandeling verleggen en operationele kos-ten besparen. Maar zijn grootste winst zit in het verlagen van productiederving ingevolge falende waterbehandeling”, besluit Hulsink. (PD)
E www.novochemgroup.com
Continu innoveren en gebruikmaken van
hernieuwbare bronnen is de rode draad
binnen de Novochem Group. “Met onze
bewezen NovoTraqua® technologie kunnen
meer Belgische bedrijven met onder andere
koelwatersystemen hun operationele kosten
en risico’s terugdringen”, is de boodschap
die Novochem Water Treatment straks op de
Aquarama Vakbeurs wil brengen.
voor de Novochem Group, gestart in ‘92 in de kunstmestindustrie, draait alles om duur-zaamheid en kwaliteit. Alle producten wor-
den zelf ontwikkeld, geproduceerd en geleverd. Dit resulteert in milieuvriendelijke producten, zoals NovoTraqua®, dat reeds vele toepassingen kent. “Niet enkel onze NovoTraqua® technologie maar ook onze knowhow, service en begeleiding onder-scheiden ons van andere marktspelers. Elk pro-ductieproces dat gebruikmaakt van koelwater, kan middels het toepassen van onze NovoTraqua® tech-nologie zijn operationele kosten - onderhoudskos-ten, water- en chemicaliënverbruik en productie-derving door ongeplande productiestops als gevolg van scaling of corrosie - terugdringen. Daarnaast levert Novochem Water Treatment het hele water-behandelingspakket voor koel-, ketel-, afval- en proceswater”, aldus Jan Hulsink, Sales Manager. Het bedrijf uit Nieuwegein telt een 50-tal mede-werkers. De activiteiten inzake waterbehandeling gaan in stijgende lijn. In Eurazië beschikt Novo-chem Group over meerdere verkoopkantoren.
w rePortage
G e e n p r o d u c t i e d e r v i n G d o o r s c a l i n G
o f c o r r o s i e
“In heel wat bedrijven is proceswater de levens-ader van het productieproces. Zonder water geen koeling of verwarming. Om scaling-, corrosie- of microbiologische problemen te voorkomen moet het water goed behandeld worden. Bijna alle waterbehandelingsfirma’s maken nog gebruik van “ouderwetse” technologieën, niet of nauwelijks biodegradeerbaar, en veelal op basis van fosfaten en synthetische polymeren, terwijl Novochem kiest voor biobased producten. Ook wat betreft scaling en corrosie, scoren we beter dan andere marktspe-lers. De Nederlandse overheid riep onze technolo-gie jaren terug al uit als best beschikbare tech-nologie. Vele multinationals zijn reeds voor onze waterbehandelingsoplossingen gewonnen”, aldus Robin Witte, Directeur. “In België zit veel chemi-sche industrie en onze NovoTraqua® technologie is er nog vrij onbekend. Aquarama biedt een goede gelegenheid om ons te profileren. Bij geïnteres-seerde bedrijven starten we met een survey waar-
novotraqua® dringt operationele kosten en risico’s koeltorens terug
u NovoTraqua®-toepassing in
industriepark van Delfzijl
u NovoTraqua®-toepassing
in chemische multinational
in Rotterdam
Waterpsychologie
vanuit kennis investeren
Acties
EvaluatieWaterbesparing
Energiebesparing
MetingenAnalysen
Waarnemingen
MechanischOperationeelChemie
Kalk
Corrosie Fouling
MicrobiologieKennis van de flowLeidingconfiguratie
Waterdynamica
Weet je... ?... waarom er kalkafzetting is?
... waarom er corrosie in de leidingen is?
... waarom er groene aanslag in de douche is?
... hoe Legionella voorkomen kan worden?
... hoe je aan waterbesparing kan doen?
... hoe energiebesparing gerealiseerd kan worden door optimalisatie van de waterkringloop?
Toepassingen:Sanitair drinkwaternet - Stoomketel
Condensors - IJswaterWaterrecuperatie - Desinfectie
Wateris gaat op zoek naar de oorzaak! Pas als de oorzaak bepaald is, kan de remediëring starten.
WATERPSYCHOLOGIEWeten wat er zich afspeelt in het leidingnet = de leer van water
Wateris bvbaLaarnebaan 131 - 9070 Destelbergen (Heusden)Tel +32 (0)9 230 85 43 - GSM +32 (0)494 11 80 84
www.wateris.be
Meerkanaals waaiers met wereldklasse bescherming tegen verstopping
We nodigen u graag uit om Sulzer Pumps standnummer 8 te bezoe-ken tijdens Aquarama op 17 Oktober 2013 in de Brabanthal te Leuven, België.
Onze 1-kanaal Contrablock Plus waaier van Sulzer Pumps zette de toon voor ongeëvenaarde bescherming tegen verstoppingen, met een vrije doorgang van 75 mm en 80% afvoer van de binnenkomende vaste stoffen zonder tussenkomst van de snij-inrichting.
En nu zijn er de meerkanaals Contrablock Plus waaiers, die hetzelfde doen voor pompen tot 400 kW / DN400.
Hun unieke ontwerp resulteert dankzij CFD-design in een uitstekend hydraulisch rendement.
Als onderdeel van de al even efficiënte ABS afvalwaterdompelpomp XFP bieden ze de best mogelijke garantie voor zorgeloos pompen.
Meer oplossingen van wereldklasse vindt u op www.ABSEffeX.com
Sulzer Pumps www.sulzer.com
Eennieuwedefinitievanpomprendement
The Heart of Your Process
AquArAmA #64 I 75
heen, maar wij streven altijd naar de meest ecologische oplossing.”
B B t
De dienstverlening van Wateris beperkt zich niet
tot de audit, maar krijgt een verlengstuk in ondersteuning
gedurende alle fasen van het installatie- of aanpassingstraject. “Zo
bekijken we bij investeringen in legionel-lapreventie bijvoorbeeld of de installateur
alles uitvoert volgens de BBT (Best Beschikbare Technieken). Je kan
beter daar zaken rechtzetten dan achteraf te moeten ingrijpen. Daarnaast wor-den we vaak ingeschakeld om een ‘second opinion’ te geven aan ondernemingen die zich afvragen of ze wel
goed zitten bij hun huidige leverancier. Sowieso hechten
we veel belang aan een open communicatie, zowel met de klant
als met alle leveranciers uit de water-branche. Dat doen we vanuit de overtuiging dat je alleen door een goede samenwerking het best moge-
lijke resultaat bereikt.” (BV)
E www.wateris.be
Op een volstrekt onafhankelijke manier, de beste installatie voor waterbehande-
ling adviseren en ondersteuning bieden: daarvoor staat Wateris. De onderneming
van zaakvoerder Toon Sanczuk legt vooral de klemtoon op microbiologie en gaat er
prat op haar klanten te helpen om de juiste investering, in functie van de bedrijfs-
specifieke behoeften, te doen. “We benaderen iedere case net dat tikkeltje anders,
maar heel uitgebreid.”
Toon Sanczuk kan terugvallen op een karren-vracht aan ervaring in de watersector. Toen hij
in 2008 alsmaar meer de vraag kreeg naar onaf-hankelijk wateradvies en technische ondersteu-ning voor waterbehandelingsinstallaties, besliste hij die behoefte zelf in te vullen met een nieuwe bvba. Meteen was Wateris geboren.
M i c r o B i o l o G i e
“Onze klemtoon ligt op de professionele, industri-ele waterbehandeling,” onderstreept hij. “Daar-bij bekijken we, op afvalwaterzuiveringsinstalla-ties na, alle niches in de watermarkt: drinkwater, sanitair water, proces- en ijswater, waterrecupe-ratie, enzovoort. Eén van onze stokpaardjes is het in kaart brengen van microbiologie in het water-proces.”Wateris verkoopt geen producten, maar kennis. “Elke dag werkt ons team aan de uitbreiding van die knowhow,” gaat Toon Sanczuk verder. “Dat is ook nodig, want de sector evolueert continu. Als onafhankelijk adviesbureau kunnen we samenwer-ken met alle leveranciers. Als de klant aangeeft specifiek met een bepaald bedrijf in zee te stap-pen, hebben we daar geen enkel probleem mee. Ons enige doel is dat de geplande investering in water-behandeling integraal de behoeften van het bedrijf dekt en dus absoluut een juiste investering is.”
K l e i n e a a n pa s s i n G e n
In de praktijk wordt Wateris vaak gecontacteerd om scheefgegroeide situaties recht te trekken. “We
w rePortage
Wateris geeft audits en begeleiding andere dimensie
worden veel geconfronteerd met overgedimensioneerde installaties, die het bedrijf onnodig op kosten jagen. Vaak kan je met enkele kleine aanpassingen al gevoelige besparingen rea-liseren. Onze wateraudits beperken zich geenszins tot oppervlakkigheden: we maken er een erezaak van alles van a tot z uit te pluizen, en op die manier alle pijnpun-ten goed in kaart te brengen. Zo bestude-ren we onder meer het leidingnet, de warmtewisselaars, de dimensione-ring, et cetera. Voor een klant is het ook cruciaal om weten wat er precies in die leidin-gen gebeurt.”
Legionellapreventie blijft daarbij een hot item. “Dat geldt zowel voor rust- en zorgcentra, hotels als voor andere gebouwen met risico op stilstaand water,” vervolgt Toon San-czuk. “De oplossing hoeft ook niet per se bij chemicaliën te liggen. Soms volstaan bepaalde kleine, structurele wijzigingen al om het groot-ste deel van het probleem te verhelpen. In sommige situaties kan je niet om het gebruik van chemicaliën
”Onze wateraudits beperken zich geenszins totoppervlakkigheden. We bestuderen onder meer het leidingnet,de warmtewisselaars, de dimensionering, et cetera. toon sanczuk, wateris
76 I AquArAmA #64
Het meest geschikte moment om tot reini-ging over te gaan, kan worden bepaald aan de hand van de zogenaamde waterflux. Dit
is een waarde die het filtratiedebiet per m² bij 20 °C en bij een bepaalde filtratiedruk aangeeft, en zo de actuele tendens van het proces en de reini-gingskwaliteit aantoont. Een voortdurende afname van de fluxwaarde waarschuwt voor een kwaliteits-verlies van het proces en impliceert een stijgende behoefte om tot reiniging over te gaan.
B e pa l i n G r e i n i G i n G s pa r a M e t e r s
De te respecteren grenswaarden tijdens een reini-ging staan in de membraanfiche: de pH-waarde, de temperatuur, de drukgegevens en het al dan
niet bestendig zijn tegen oxidatiemiddelen. De pH-waarde geeft aan in hoeverre een membraan zich alkalisch of zuur laat reinigen. Membranen met een hogere pH-tolerantie geven vaak aanleiding tot goede reinigingsresultaten. De meeste moderne membranen vereisen een gebruik van gebufferde reinigingsmiddelen.Ultrafiltratie (UF)-membranen verdragen een tem-peratuur tot 55°C. Bij omgekeerde osmose (RO) en nanofiltratie (NF)-membranen gaat dat tot 45°C. Worden deze temperaturen overschreden, dan kan dit tot beschadiging leiden. Speciale membra-nen, zoals de HpHt-membranen van KOCH Mem-braan Systemen, verdragen temperaturen tot 85°C en een pH tot 12,5.Ook de in de membraanfiche aangegeven filtra-tiedruk moet ten alle tijde worden gerespecteerd.Omdat de meeste RO- en NF-membranen niet sta-biel zijn tegen oxidatiemiddelen, zijn chloor en zuurstofafsplitsende producten taboe. Voor andere membranen is de maximale chloorconcentratie altijd vermeld.
B e pa l i n G o p t i M a a l r e i n i G i n G s M o M e n t
Dit gebeurt in functie van verschillende parame-ters. De eerste daarvan is de performantie van de filterinstallatie. Hierbij ligt de focus op de filtra-tiedruk. Een reiniging die te laat wordt uitgevoerd kan namelijk de membranen zodanig blokkeren dat
een normale werking nadien niet meer kan worden gegarandeerd.Ook microbiologische criteria spelen een rol. Wan-neer een reiniging te lang wordt uitgesteld, leidt crossflow en een suboptimale temperatuur van >12°C gemakkelijk tot een verhoging van micro-biële groei. Een frequente controle is noodzakelijk om tot een optimale reinigingsfrequentie te komen.Daarnaast is ook de capaciteit van de filterinstal-latie bepalend. In veel gevallen stemmen de capa-citeiten van de complete begeleidende installaties niet overeen met die van de membraanfilterin-stallatie. Zo kan deze een mogelijke gebruiksduur van 12 uren aangeven, terwijl de tankcapaciteit of de gebruiksduur van de warmtewisselaar lager is. In dit geval wordt de membraaninstallatie niet
Steeds meer melkerijen en andere voe-
dingsverwerkende bedrijven maken in
hun productieproces gebruik van mem-
braanfiltratie. Een belangrijk onderdeel
daarvan is de professionele reiniging
van de membranen, met de hulp van
speciaal ontwikkelde reinigingsmid-
delen. Met de KOCHKLEENTM-reini-
gingsmiddelen van Koch Membraan
Systemen en Tensio kunnen mooie
resultaten worden behaald.
De reinigingsprocedure wordt afgestemd op het vooraf gefilterde product u
tensio zorgt voor professionele reiniging van membraanfiltraties
AquArAmA #64 I 77
Procedure van een enzymatische reiniging bij hogere organische belasting1. Voorspoeling met water: dient om alle wateroplosbare productresten weg te spoelen.
Een hoog restgehalte verhoogt het verbruik aan reinigingsmiddelen en kan de reiniging
vermoeilijken.
2. Mild alkalische voorreiniging: een aansluitende mild alkalische voorreiniging verwij-
dert een groot deel van de overblijvende productresten. De voorreiniging gebeurt bij een
dusdanige temperatuur en concentratie dat het restproduct zo weinig mogelijk denatureert.
Na een 15 minuten durende circulatie wordt de installatie met water uitgespoeld.
3. Enzymatische reiniging: om de enzymatische activiteit tijdens deze reinigingsfase opti-
maal te benutten, is het belangrijk om pH en temperatuur correct te beheren. Het optimale
werkingsgebied van het enzymatisch preparaat – vaak in combinatie met een alkalisch pro-
duct – moet steeds worden behouden. Om eiwitresten verder te splitsen wordt - na het berei-
ken van een stabiele waarde – het enzymatisch preparaat verder bij gedoseerd. Eventuele
vetresten worden gebonden en kunnen daardoor worden weggespoeld. De reinigingstijd
met een enzymatisch product bedraagt 45 minuten. Naargelang de organische belasting op
het membraan kan het aan te raden zijn de pH- waarde van de reinigingsoplossing nadien
verder bij te stellen.
4. Zure reinigingstap: door de toevoeging van zuurstofhoudende additieven wordt het
enzym gedeactiveerd en de reinigingswerking door de zuurstofreactie versterkt. Enkel mem-
branen die resistent zijn tegen oxidatiemiddelen kunnen op deze manier worden behandeld.
Na circa 15 minuten wordt met voldoende water residuvrij gespoeld. Bij een hoge water-
hardheid is het aan te bevelen om frequent een zure reinigingsstap uit te voeren. In andere
gevallen is één zure reiniging per week vaak voldoende.
Wim Lampaert (Tensio): “De meeste ultrafiltratie – en microfiltratiemembranen zijn geschikt
voor reiniging door één van onze gebufferde salpeterzuurhoudende reinigers. Voor omge-
keerde osmose- en nanofiltratiemembranen adviseren we een fosforzuurhoudend product.
Omdat een te lage pH membranen broos maakt, mag de voor het membraan aangegeven
kritische pH nooit worden overschreden. De reinigingstemperatuur is – afhankelijk van het
type membraan – lager dan 45°C. De zure reinigingsoplossing wordt gedurende 30 minu-
ten rondgepompt en vervolgens met voldoende water nagespoeld.”
5. Alkalische ontspanningsstap: in deze alkalische fase gaat, onder meer door de hoge tem-
peraturen, de kunststof open en komen eventueel verstopte poriën automatisch vrij. Boven-
dien ontspant het membraan zich dankzij een gestimuleerde stijging van de pH.
6. Bepaling van de waterflux en bewaring: na het residuvrij verwijderen van de reinigings-
oplossing wordt de waterflux bepaald. Indien die niet minstens 80% bedraagt ten opzichte
van de waarde van een nieuw membraan, dient de reiniging te worden herhaald.
Wim Lampaert: “Om het membraan voor een lange stilstand te bewaren (en de noodzake-
lijke desinfectiestap voor de start van een volgende productie te verkorten, en mogelijk te
herleiden tot een ontspanningsstap) adviseren we het gebruik van een mild zuur speciaal
product (KOCHKLEENTM conserveringsmiddel). Membranen die bestand zijn tegen oxida-
tiemiddelen kunnen mogelijk met een zuurstofhoudend additief worden gespoeld.”
meer met product gevoed, of wordt ze met water gespoeld. Tijdens deze stilstand mag de tempera-tuur niet toenemen, want dit kan de aanwezige vet-ten doen karnen of verzepen. De bepaling van de reinigingsfrequentie gebeurt dan best aan de hand van de filtratiedruk waarbij, onafhankelijk van de procesduur, steeds gereinigd wordt wanneer de filtratiedruk een voordien vastgelegd drukniveau heeft bereikt.
B e pa l i n G o p t i M a l e r e i n i G i n G s p r o c e -
d u r e
De reinigingsprocedure wordt afgestemd op het vooraf gefilterde product. Volgens de huidige stand van zaken wordt gebruikgemaakt van de volgende reinigingsmiddelen: enzymatisch (bijvoorbeeld in combinatie met een alkalisch preparaat), een chloorhoudend reinigingspreparaat, en éénfasige complete alkalische of zure reinigingsproducten.Vanuit het standpunt van aankoopkosten is een reiniging met een chloorhoudend middel vaak het goedkoopst, maar deze chloorreiniging noodzaakt ook een regelmatige controle. De aangegeven grenswaarden van de membraanfabrikant mogen nooit overschreden worden. Als sterk oxidatiemid-del vermindert chloor namelijk de levensduur van de membranen. Hoewel een enzymatisch product vaak een duurdere oplossing lijkt, reinigt die - bij een correcte dosering en de juiste procedure – de membranen beter en kan dit hierdoor vaak prijs-gunstiger zijn. (Zie ook kaderstuk.)
B e pa l i n G i n d i v i d u e l e B e h o e f t e
Ieder bedrijf is anders. Afhankelijk van de mem-braanfiltratietoepassing en het doel van de reini-ging, kan een aangepaste reinigingsprocedure zin-vol zijn. Wim Lampaert: “Om telkens een goed en duurzaam resultaat, langere houdbaarheid van uw product en membraan, en een prijsgunstige rei-niging te kunnen garanderen, voert Tensio in uw bedrijf doelgerichte reinigings- en productieproce-saudits uit. Wie interesse heeft in een verdere uit-dieping van zijn membraanfiltratieproces en -reini-ging, kan contact met ons opnemen.” (BV)
Met dank aan Wim Lampaert (Tensio bvba) en
Martin Patzelt (Horpovel GmgH), in samenwer-
king met Koch Membrane Systems.
E www.tensio.be
w rePortage
u Een doseerinstallatie, zoals ze door Tensio wordt aangeleverd
De technologie van morgen, hier en nu
Trap uw oude blowers eruit, en spaar energie met onze nieuwe schroefblowers
Vergeet uw oude blowers en stap over naar de technologie van de toekomst. De nieuwe schroeftechnologievan de Atlas Copco ZS-blowers is gemiddeld zo’n 30% energiezuiniger dan de bestaande lobben- ofrootstechnologie. Door het energieverbruik van uw blowersysteem te verminderen,
zal u niet alleen heel wat milieuvriendelijker werken, maar biedt u tegelijk een beterantwoord op de vraag naar duurzame produktiviteit en lagere CO2-uitstoot.Wil je weten hoe u met Atlas Copco ZS-blowers en -compressoren uw energiekostenkunnen verlagen? Kijk op www.effi ciencyblowers.com www.atlascopco.be
Atlas-00056.indd 1 15/05/12 14:10
AquArAmA #64 I 79
kers inzitten. Suikers zijn een potentiële voedingstof voor bacteriën.”
K e u Z e M o G e l i J K h e d e n
“Het bedrijf had keuze uit diverse behandelings-technieken voor het drinkwater,” vervolgt Peter Wadsworth. “Na een eerste keuzemoment heeft men zich vooral verdiept in aanvullende desinfectie, met behulp van ozon of door gebruik te maken van des-infectie met ultraviolet licht.”
Desinfectie van drinkwater, wat neerkomt op het elimineren van bacteriën, is mogelijk met fysische en/of chemische methoden. Het wellicht grootste verschil tussen de twee aanpakken is dat fysische methoden veelal een zogenaamde functie als ‘poort-wachter’ hebben en chemische middelen meestal ook verderop in het systeem voor afdoding van aanwezig bacteriemateriaal zorgen.”
Dat Nederland in het buitenland een
goede reputatie geniet voor waterzaken,
is min of meer bekend. Maar waarom
kiest een buitenlands bedrijf bewust voor
een oplossing van Nederlands fabricaat?
Het Engelse bedrijf UVO3 Ltd zet al meer
dan twaalf jaar UV-installaties van de
Nederlandse leverancier Van Remmen
UV Techniek in de markt. Betrouwbaar-
heid van de techniek, in combinatie
met flexibiliteit en innovatiekracht, zijn
de sleutelwoorden voor een inmiddels
langdurige samenwerking.
engelse specialist kiest bewust voor nederlandse uv-installaties
w Project
”Eén van de voordelen van UV
is dat de behandeling de smaak en
de eigenschappen van het drink-
water niet verandert. peter wadsworth, uvo3
UVO3 Ltd. is een leverancier van waterbehan-delingsinstallaties die zich de laatste jaren vooral toelegt op UV-installaties. Het bedrijf
is gevestigd in St. Ives, even ten noorden van Cam-bridge in Engeland. De leverancier is werkzaam in diverse marktsectoren en werd zo door een inter-nationale producent van frisdranken gevraagd om een offerte te maken voor behandeling van het inkomende drinkwater. In het productieproces van het bedrijf is een zeer betrouwbare kwaliteit drink-water van essentieel belang. Niet alleen voor de schoonmaak, maar ook omdat het wordt gebruikt in het product.
p r o B l e e M s t e l l i n G
De frisdrankenproducent kent hoge standaarden op het gebied van kwaliteit en dat betekent dat drink-waterkwaliteit niet altijd voldoende is. Als laatste stap van de drinkwaterbereiding is er sprake van een koolfiltratie, wat de kans op groei van bacteriën in het distributiesysteem doet toenemen.“Hoewel de kwaliteit van het drinkwater voldoet aan de standaard kwaliteitseisen, wil het bedrijf geen enkel risico lopen. De microbiologische kwa-liteit is daarbij het voornaamste aandachtspunt. Daarom zocht het management een methode om aan de hoge eisen te voldoen,” aldus Peter Wads-worth, managing director van UVO3. “Daarnaast wilde het bedrijf een complete monitoring van de kwaliteit via extra monsterpunten, zonder dat daar-door het risico op microbiologische besmetting gro-ter werd. Het drinkwater is immers een bestanddeel van het eindproduct frisdrank, waar onder meer sui-
80 I AquArAmA #64
c h e M i s c h e d e s i n f e c t i e M e t o Z o n ( o 3 )
De inzet van ozon voor desinfectie is gebaseerd op de reactiviteit van het middel. Naast de directe afdoding van aanwezige bacteriën, zorgt ozon er ook voor dat de aanwezige organische stoffen wor-den geoxideerd. Hierdoor neemt de hoeveelheid voedingstoffen voor eventuele groei van bacteriën verderop in een watersysteem af. Het is bij benade-ring anderhalve keer effectiever dan het veel toe-gepaste desinfectiemiddel chloor, maar de hoge reactiviteit vraagt ook om extra aandacht bij het genereren van ozon en de doseerniveaus.
f ys i s c h e d e s i n f e c t i e M e t u lt r av i o l e t
l i c h t ( u v )
UV-behandeling is wereldwijd de meest toegepaste methode voor fysische desinfectie. Het UV-gebied reikt van ongeveer 200 tot 400nm, waarbij vooral een golflengte van circa 254 nm zeer goed in staat is om micro-organismen onherstelbaar te bescha-digen. De zogenaamde UV-C-installaties werken met lampen die deze golflengte door het te behan-delen water sturen. Een aandachtspunt voor het gebruik van UV is de eventuele aanwezigheid van deeltjes in het water. Deeltjes kunnen er immers voor zorgen dat niet alle bacteriën worden bereikt door de straling.
G e M o t i v e e r d e K e u Z e vo o r u v- d e s i n -
f e c t i e
Voor de frisdrankenproducent viel de keuze op des-infectie met UV, wat volgens Wadsworth een vol-komen terechte keuze is. “Bij het bedrijf draait het hele productieproces en de kwaliteitseisen om het behoud van de unieke smaak. Eén van de voorde-len van UV is dat de behandeling de smaak en de eigenschappen van het drinkwater niet verandert. Er worden geen chemicaliën aan het water toe-gevoegd bij deze behandeling. UVO3 levert beide methoden van desinfectie, maar we merken dat de keuze steeds vaker valt op UV, mede vanwege deze eigenschappen.”
K e u Z e vo o r n e d e r l a n d s e l e v e r a n c i e r
Het Britse bedrijf UVO3 houdt zich al lange tijd bezig met behandeling van (drink)water, met name het in stand houden of brengen van de microbiolo-gische kwaliteit ervan door middel van desinfectie. De afzetmarkt voor het bedrijf is divers, maar richt zich tegenwoordig vrijwel uitsluitend op de levering van UV-installaties. Hoewel Wadsworth twaalf jaar
geleden door diverse UV-leveranciers werd bena-derd, koos hij voor samenwerking met het Neder-landse Van Remmen UV Techniek.
“ vo o r u i t d e n K e n d e n f l e x i B e l e a a n pa K”
Het was een weloverwogen keuze van UVO3 om samen te werken met het destijds relatief kleine Van Remmen UV Techniek. “Ze konden ons een grote range van goed ontwikkelde en innovatieve UV-units aanbieden. Dat, in combinatie met de continue zoektocht naar verbetering en de flexi-bele insteek van het bedrijf, gaf de doorslag. Wat ook zeker een rol speelde, is dat onze Nederlandse partner vriendelijk en professioneel is en makkelijk
om mee samen te werken. Dergelijke eigenschappen worden geapprecieerd door iedereen die een lange-termijnrelatie wil aangaan.”“Het is ook een heel succesvolle relatie,” laat Wads-worth nog weten. “Ons bedrijf heeft inmiddels meer dan 1.000 UV-units in diverse marktsegmenten kun-nen verkopen en installeren.” (door Bart Vancauwenberghe)
E www.vanremmen.nl
w Project
u Het team van Van Remmen verzorgt het
complete traject: van ontwerp tot en met de
realisatie van een verkoopklaar product, volle-
dig van Nederlandse makelij.
Van Remmen UV Techniek
Van Remmen UV-Techniek uit Nederland is gespecialiseerd in UV-C-desinfectie-
systemen voor het behandelen van vloeistoffen en oppervlakken. Het bedrijf ver-
zorgt het complete traject: van ontwerp tot en met de realisatie van een verkoop-
klaar product, volledig van Nederlandse makelij.
Het team is een mix van jonge enthousiaste mensen met frisse ideeën, gecombineerd
met ervaren medewerkers die hun sporen inmiddels hebben verdiend.
Van Remmen exporteert al naar tien landen binnen Europa en boort nu ook de Bel-
gische markt actief aan. Met de firma Duktrad is het bedrijf wel al geruime tijd ver-
tegenwoordigd in de privézwembadenmarkt. Naast interesse vanuit de recreatie-
sector, ontving men de laatste tijd steeds meer vragen vanuit de industriële markt.
“Daarom is nu de tijd aangebroken om deze sectoren aan te spreken en gaan we op
zoek naar dealers die onze producten in België willen vertegenwoordigen. Distribu-
teurs die op zoek zijn naar een UV-C-fabrikant die duurzaamheid en betrouwbaar-
heid hoog in het vaandel draagt, mogen ons altijd contacteren.”
WATER • HERGEBRUIK • LUCHTZUIVERING • AFVAL • BIOMASSA • HERNIEUWBARE ENERGIE10 kantoren en meer dan 1.000 referenties wereldwijd
Duurzame en sleutel-op-de-deur oplossingen voor overheid en industrie.
WATERLEAU • Radioweg 18 • B-3020 Herent (LEUVEN) • +32 16 650 657 • [email protected]
RioolwateRzuiveRing, MaRokko eneRgie uit afvalveRbRanding, China MeMbRaan bio ReaCtoR, MaCau
anaeRobe afvalwateRzuiveRing, Spanje dRinkwateR, Congo luChtzuiveRing, Saoudi-aRabië
Danfoss VLT Drives A. Gossetlaan 28 - 1702 Groot-Bijgaarden
Tel. +32 2 525 07 11, E-mail: [email protected]
Het succes van de VLT® AQUA Drive is geen toeval in de watersector...het is gebaseerd op knowhow en ervaring gewonnen met de klanten, project na project sinds 20 jaren.VLT® AQUA Drive – de frequentieomvormer, speciaal ontwikkeld voor de watersector, beschikbaar voor toepassingen van 0,25 kW tot 2 MW.
Ontdek zijn nieuwe functionaliteiten op het Aquarama netwerkevent, op 23 oktober. Ontmoet de Danfoss experts op de stand nr. 80.
tot 30%Goedkoper
Blancefloerlaan 179G — 2050 Antwerpen LO T: +32(0)3 281 33 31 [email protected] www.metrohm.be
TitrIC :
One system for your fully automatic water analysis !
Sample preparation and determination of pH, conductivity, p & m value, anions and cations in a single run
www.kaeser.com
Turnkey blower installatiesDe nieuwe Compact-blowers overtuigen door hoge totaal-efficiëntie • energiebesparend OMEGA PROFIEL • aansluitklaar met frequentiesturing en CE/EMV-keuring • nieuwehoogefficiënteIE3-motoren • plaatsbesparendecompacteopstelling
*) debiet 5 tot 150 m³/min overdruk tot 1000 mbar vacuüm tot 500 mbar
KAESER KOMPRESSOREN BVBA Heiveldekens 7A – B-2550 KontichTel: 03/ 326 39 62 – Fax: 03/ 326 39 73E-Mail: [email protected]
uw partner in bodemonderzoek
en grondwatersanering
EBSD type 2: oriënterende en beschrijvende
bodemonderzoeken, technische verslagen, …
Onderzoek en advies inzake BBT
grondwaterbehandeling
Uitvoering van pilootproeven
Bouw van installaties en/of integratie in
bestaande zuiveringsinstallatie
Realisatie en opvolging van saneringsprojecten
Trevi nv
Dulle-Grietlaan 17/1
B-9050 Gentbrugge
T +32 9 220 05 77
S www.trevi-env.com
grondwatersanering vluchtige componenten
AquArAmA #64 I 83
h u i d i G e s i t u at i e
In de bestaande zuiveringsinstallatie behandelt Nyrstar de verschillende afvalwaterstromen met kalkmelk om de metalen als hydroxiden en de sul-faten als gips te precipiteren. Na de afscheiding van water en slib loost Nyrstar de waterfractie in het koelwatercircuit en voert het de slibfractie af naar bezinkingsvijvers, voor verdere afscheiding of indikking. Nyrstar baggert de ingedikte slib-fractie op om ze daarna met een persfilterinstal-latie te ontwateren en compacteren. De ontwa-terde slibkoeken worden uiteindelijk op de site zelf gestort. Zo gaat de kostbare metaalfractie in het slib verloren.
t o e Ko M s t i G p r o c e s
In nauw overleg met de procesafdeling van Nyrstar en op basis van laboratoriumproeven definieerde
Grontmij een fysicochemisch zuiveringsproces dat opgebouwd is uit verschillende opeenvolgende zuiveringsstappen: kwik- en seleenverwijdering, sulfaat- en fluorverwijdering, homogenisering, metaalprecipitatie en metaalrecuperatie.
K w i K e n s e l e e n
De plaats waar we de diverse afvalwaterstromen in het zuiveringsproces introduceren, hangt af van de respectievelijke afvalwatersamenstelling. Zo worden de afvalwaters waarin kwik, seleen, sulfaten en flu-oriden aanwezig zijn gezuiverd voordat de overige afvalwaterstromen verwerkt worden. In de kwik- en seleenverwijdering wordt het afvalwater voorbehan-deld met polymeer. Een lamellenafscheiding scheidt vervolgens het uitgevlokte slib af, waarna een fil-terpers dit verder ontwatert. Een erkend verwerker voert tenslotte de slibfractie af.
s u l fa at e n f l u o r
De waterfractie van de afscheiding wordt vervol-gens, na buffering, gevoed aan de sulfaat- en flu-orverwijdering. Hierbij worden de sulfaten en de fluoriden in een reactorcombinatie van 4 tanks als gips geprecipiteerd. Dat gebeurt door toevoeging van kalkmelk en nauwgezette pH-controle. Tijdens het ontwerp besteedde Grontmij heel veel aandacht aan de menging in de reactoren. Door de inten-sieve recirculatie van slib over de verschillende reactoren wordt een slibkorrel met hoge densiteit gevormd, wat resulteert in een efficiënte afschei-ding. De slibstroom komt in de bestaande bezin-kingsvijver terecht.
h o M o G e n i s e r i n G , M e ta a l p r e c i p i tat i e
e n - r e c u p e r at i e
Het effluent van de sulfaat- en fluorverwijdering stort vervolgens over naar de homogenisering. In de homogeniseringsstap worden ook de ove-rige afvalwaterstromen uit het productieproces toegevoegd mits een mechanische voorzuivering (stappenrooster). Van hieruit wordt het afvalwa-ter gevoed aan de metaalprecipitatie. Deze beoogt de verdere neerslag van de waardevolle metalen. Het proces bestaat uit een cascade van vier reac-toren. De eerste drie reactoren vormen de reactie-eenheid om de precipitatie en de bezinking van de hydroxiden te verbeteren. Ook hier gebeurt dose-ring van kalkmelk door nauwgezette pH-controle en wordt een doorgedreven slibrecirculatie toegepast. In een vierde reactor gebeurt de dosering van ijzer-chloride en polymeer voor de verdere vlokvorming.
Het multimetalen- en mijnbouwbedrijf Nyrstar, met in België vestigingen in Balen
en Overpelt, produceert aanzienlijke hoeveelheden zink en lood, net als andere
producten waaronder zilver, goud en koper. Grontmij kreeg de opdracht om een
concept- en developmentstudie uit te voeren voor de aanpassing van de bestaande
proceswaterzuiveringsinstallatie (PWZI) in Balen. Dit met het oog op een hoge per-
formantie en een doorgedreven reststroomrecuperatie. Nyrstar wil met dit project
de ecologische impact op de omgeving nog verder reduceren. Zowel de recuperatie
van waardevolle metalen, als de recuperatie van het gezuiverd proceswater vormen
hierin belangrijke sleutelelementen.
Grontmij ontwerpt duurzame proceswaterzuivering voor nyrstar Balen
w Project
Packo Pumps België Tel. +32 51 51 92 80 • [email protected]
www.packopumps.com
Bezoek ons op UK AD & Biogas
Stand P084Birmingham2-3/7/2014
Onze bijdrage tot het verlagen van uw CO2
We optimize your fl ow
www.pentair.com/valves
Pentair Valves & Controls Belgium. Phone: +32 16 386 100
One Name Pentair Valves & Controls. We’ve made a name for our divisions by backing up the world’s leading range of valves, actuators and associated flow control equipment, with the best customer support services available. Indeed, whatever your process needs, our experienced team can work in partnership with you to ensure you have the most efficient products for your operation. Profitable solutions that will make your production line and your board meetings run a whole lot smoother. When it comes to making your business more efficient there’s only one name you need to remember – Pentair Valves & Controls.
One Name performs in the most demanding environments
Tyco_AQ45.pdf 10-09-2009 16:17:00
AquArAmA #64 I 85
Ook in deze stap scheidt een lamellenafscheiding het slib af en ontwatert een filterpersinstallatie het slib. Het effluent van de metaalprecipitatie wordt gebufferd in een buffertank met het oog op hergebruik en voeding aan de effluentpolishing.De slibkoeken uit de metaalprecipitatie worden afgevoerd naar de laatste stap, zijnde de metaal-recuperatie. In deze stap wordt de metaalfractie in het slib door een intensieve menging en toe-slag van zuur terug in een oplossing gebracht. De metaalrijke processtroom wordt vervolgens terug aan de productie gevoed.
t o e G e vo e G d e wa a r d e va n G r o n t M i J
De studieopdracht voor Grontmij bestaat uit een procesaftoetsing in de conceptfase en een detail-ontwerp van de zuiveringsinstallatie in de deve-lopmentfase. Parallel aan de studiefase van Gront-mij liep er een BOOT-traject (Build, Own, Operate and Transfer). Daarbij doorliepen een aantal con-tractors een offertefase voor de aanbieding van een BOOT-contract. Het uiteindelijke doel van de stu-diefase was een volledig afgetoetst referentieont-werp voor te leggen als basis aan de verschillende BOOT-contractors.
De developmentfase kent een erg korte doorloop-tijd. In een periode van vier maanden heeft een team van 35 experten van Grontmij uit verschil-lende disciplines zich over het project gebogen. Het ontwerp resulteerde in een heel compacte installa-tieopzet, met toch voldoende aandacht voor func-tionaliteit en ergonomie.
Daarnaast dienden de experten van Grontmij het proces te vertalen naar de best beschikbare en duurzame zuiveringstechnieken. Belangrijke ont-werpkeuzes werden ook economisch afgewogen. De randvoorwaarden en dimensioneringskarak-teristieken van elk installatieonderdeel werden opgelijst in datasheets en alle belangrijke ont-werpkeuzes gemotiveerd in een ‘Justification of choice’. De installatie werd met de focus op het procesgedeelte uitgewerkt in P&ID’s en lay-out-matig vertaald naar een 3D-opstelling die Nyrstar in staat stelde om een goed beeld te krijgen van de installatieopzet.
Voor de bouw van de nieuwe installatie werd ver-der rekening gehouden met de gegarandeerde con-tinuïteit van de bestaande installatie. Daarvoor werd een gedetailleerd faseringsplan uitgewerkt waarin de ombouw van de installatie stapsgewijs staat omschreven. Voorts werd er een project-planning voor de uitvoeringsfase uitgewerkt en een budgetraming van het project met een fou-tenvlag van 10%.
Het project van de proceswaterzuivering is bijzon-der omdat het de combinatie van milieubescher-mingsmaatregelen en productie optimaliseert, waardoor een win-winsituatie ontstaat. Nyrstar kan op deze wijze blijvend voldoen aan de stren-gere milieunormen zonder een bijkomende kost te creëren. Dankzij een duurzame geïntegreerde denkwijze geniet Nyrstar hierdoor zelfs van een terugverdieneffect. (door Grontmij)
E www.grontmij.be
w Project
De pamco®-biorotorenEen waterzuiveringsinstallatie met pamco®-biorotoren heeft veel voordelen:
• ideaal voor kleine en middelgrote gemeenschappen (100 tot 5.000 IE)• hoge zuiveringsprestaties• nitrifi catie - denitrifi catie• opmerkelijke weerstand tegen tijdelijke schokbelastingen• zeer geringe exploitatiekosten• uitstekende integratie in het landschap
Kiezen voor pamco®, is kiezen voor:
• meer dan 30 jaren ervaring• de best aan de industrie aangepaste biorotoren op de markt• een holle as van geverfd staal of van inox• slechts 2 steunlagers • een veilig onderhoud van langs buiten• een drager in honingraatstructuur, die dankzij de geo- metrie en tussenruimten niet-verstopbaar is• beproefde oplossingen voor het omgaan met onbalansen• verstandige adviezen voor de hele behandelingsinstallatie (voorbezinktank, nabezinktank,…)
T +32(0)4 278 02 28F +32(0)4 369 90 72E [email protected] www.exelio.be
exelio s.a.Rue de la China 65B-4141 Louveigné
Exelio_AQ63.indd 2 21/02/14 11:02
looking for
for your project?
the right partner
cgk-online.beVoor meer info:
chemical process & storage solutions
CGK group bvbaWestlaan 78560 Gullegem
Tel: +32 (0) 56 42 22 02Fax: +32 (0) 56 42 22 05
CGK zorgt voor de onderdelen, het onderhoud en de reparatie
van uw procesinstallatie.
AquArAmA #64 I 87
amper slijtage te zien. Na vier jaar werden op de met rubber beklede pomp ernstige slijtage van de rub-berbekleding en het gietwerk waar-genomen. De toestand van de pomp in chroom-molybdeen wit gietijzer (Egger HG25.3) was echter vrijwel onveranderd.
t o e s ta n d va n d e p o M p e n n a
Z e s J a a r
Na exact zes jaar werd de langlo-pende proef beëindigd met het vol-gende resultaat. De behuizing van de pomp met rubberbekleding is bijna vernietigd door slijtage en toonde
De geïnstalleerde pompen in hard chroom (1.4313, hardheid <320 HB)
haalden geen bevredigende levens-duur en ook pompen met keramische coatings leverden geen bevredigende resultaten. In 2006 werd op de water-zuiveringsinstallatie als proef een pomp met rubberbekleding gemon-teerd om het slijtageprobleem van de zandvangpompen in te dijken. Na anderhalf jaar was ook op deze pomp de eerste slijtage op de waaier te zien.
v e r G e l i J K e n d e d u u r t e s t
Nu was het tijd om een langdurige test onder dezelfde voorwaarden op te zet-ten. Voor dit doel werd een dubbele zandvanger met een dubbele kamer ingezet. Bij het begin van de test wer-den in juni 2007 twee nieuwe pom-pen ingebouwd met exact dezelfde ontwerpgegevens. Eén met een rub-berbekleding voorzien van een hoge kwaliteit rubbercompound die de best mogelijke bescherming tegen slij-tage garandeerde. En de oplossing van Emile Egger met een zeer slijt-vast chroom-molybdeen wit giet-ijzer (Egger HG25.3), met een hard-heid van 600-700 HV (55-60 HRC). Dit materiaal wordt via een warmte-behandeling volledig tot in de kern gehard, dus niet alleen een grenslaag aan het oppervlaktegebied. Vanwege het hoge gehalte aan chroom is Egger HG25.3 niet alleen geschikt voor abra-sieve media, maar ook voor corrosieve media. De bedrijfsuren, het debiet in de installatie, evenals de hoeveelhe-
den zand werden vanaf de aanvang van het experiment genoteerd en gedocumenteerd. De pompen wer-den ook jaarlijks geopend om de mate van slijtage te documenteren. Na drie jaar kon men in de met rub-ber beklede pomp op de rand van de waaier, op de behuizing aan de zuig-zijde en het gebied zonder rubberbe-kleding achter de waaier duidelijke tekenen van slijtage zien. De pomp uit chroom-molybdeen wit gietijzer (Egger HG25.3) toonde echter een uniforme oppervlakkige slijtage. Aan de achterzijde van de waaier en op het deksel van het pomphuis was
op zoek naar het optimale pompmateriaal voor zandvangpompen
Overmatige slijtage aan waaier
en pomphuis zetten de exploi-
tant van de afvalwaterzuive-
ringsinstallatie in Saarbrück-
en-Brebach in Duitsland aan
om een zes jaar durende ver-
gelijkende test te doen met
zandvangpompen.
w Project
twee gaten in de wand. De rubberen bekleding op de rotor is doorgesle-ten tot op het basismateriaal in giet-ijzer. Verder gebruik van de pomp is niet meer mogelijk.De pomp in chroom-molybdeen wit gietijzer (Egger HG25.3) behield haar oorspronkelijke vorm en ver-toont geen tekenen van een nade-rend falen. Door de teruggetrokken waaier in het pomphuis wordt ook de buitendiameter beschermd zodat slijtage geen vermindering van de pompwerking veroorzaakt.
E www.eggerpumps.com
Hard chroom 1.4313
Egger HG25.3 na 5000 werkuren Rubberbekleding na 13600 werkuren Egger HG25.3 na 13600 werkuren
Met keramische coating Rubberbekleding na 5000 werkuren
88 I AquArAmA #64
Oorspronkelijk focuste Vink zich op de distri-butie van halffabricaten en buizen, maar daar bleef het niet bij. “Het is altijd onze ambitie
geweest om een zo breed mogelijke productportfo-lio aan te bieden,” getuigt Bert Wouters, product manager van kleppen en instrumentatie. “In ons aanbod vind je industriële kunststoffen (voorna-melijk in PVC), later kwamen daar bouw- en recla-mekunststoffen bij. Het gamma afsluiters was een uitbreiding op ons industriële gamma. Aanvankelijk concentreerden we ons op één merk, maar omwille van onze drang naar volledigheid verdelen we al een tijdje producten van verschillende producen-ten. Dit laat ons toe telkens opnieuw oplossings-gericht te denken, met de behoeften van onze klan-ten als prioriteit.”
v i n K i n d u s t ry
Het aanbod van industriële producten bij Vink getuigt van veelzijdigheid. “Je vindt bij ons zowel buizen en fittingen met toebehoren (beugels, dichtingen, compensatoren, flensbeschermers en -afdichtingen), verbindingsmethoden (advies over, opleiding over en verkoop van lasapparaten en lijm-technieken) als instrumentatie (druk- en tempera-tuurmeting, niveau- en debietmeting). Een grote troef van Vink Industry is de sterke omkadering. Zo verzorgen we -zowel op verplaatsing als in ons eigen practicum en auditorium- opleidingen, work-shops en productpresentaties. Bovendien nemen we
de logistiek volledig in eigen beheer, met dagelijkse leveringen in België en drie keer per week leverin-gen in Luxemburg.”
a f s l u i t e r s
Tot Vink Industry behoort ook een assortiment van afsluiters. “Naast standaardreeksen bieden we tal-rijke mogelijkheden tot aanpassingen van deze producten, zoals asverlengingen, terugmeldingen, automatisering en sturingen. Bovendien kunnen we instaan voor de opbouw van deze afsluiters, con-form de eisen van de klant. Onze infrastructuur is hier volledig voor aangepast.”
o n a f h a n K e l i J K h e i d
Net als bij andere productgroepen, is Vink ook qua afsluiters niet aan één merk gebonden. “We kun-nen terugvallen op een langdurige en vruchtbare samenwerking met de Italiaanse fabrikant FIP. Hun basisassortiment hebben we door de jaren heen ver-rijkt met interessante producten van andere mer-ken, zoals onder meer het Duitse ASV. Door die aan-pak konden we stelselmatig de hiaten in ons aanbod opvullen. Zo zijn we geëvolueerd naar een welover-dachte, goed uitgebalanceerde selectie die ons toe-laat iedere klant het best mogelijke materiaal voor al zijn toepassingen te bieden. Alle producten zijn opgenomen in een catalogus vol technische docu-mentatie. Onder meer door de vertrouwde lay-out en de duidelijke structuur beschouwen klanten die
catalogus als een ideale gids door ‘afsluiterland’.”De afsluiters van Vink coveren alle mogelijke indu-striële toepassingen. Zo worden de afsluiters onder meer ingezet bij de bouw van zowel particuliere als openbare zwembaden; irrigatieprojecten (bevloei-ing van golfterreinen, landbouw,...); ventilatie en utiliteit (klimaat, centrale verwarming, koelwater-leidingen, persluchtleidingen,...); ecologische toe-passingen (waterbehandeling, productie van demin-water, ontzouten van zeewater, waterrecyclage, carwash, biogasinstallaties, gaswassers, fotovol-taïsche cellen); de chemie (productie van zuren, chemicaliën, opslag en distributie, productie van kunstmest, batterijen, de glasindustrie, installa-tiebouw en containers, petrochemie); oppervlak-
Afsluiters en Vink: het is altijd al een
vruchtbare combinatie geweest. De
eind de jaren zestig gestarte kunst-
stofspecialist uit Heist-op-den-Berg
heeft deze producten al ongeveer
veertig jaar in het assortiment en
bedient er onder meer diverse klan-
ten uit de waterzuiveringssector mee.
De onderneming pakt nu uit met
enkele verrassende innovaties, gefa-
briceerd door de gereputeerde mer-
ken waarmee het sinds jaar en dag
samenwerkt.
vink lanceert nieuwe innovatieve afsluiters
u Drieweg kogelkraan met stopplaat
AquArAmA #64 I 89
Vink
Naast het uitgebreide voorraadpro-
gramma kunststoffen, opgeslagen in
een magazijn van 16.000 m², verleent
Vink een brede service. Zo staat het
bedrijf uit Heist-op-den-Berg (ruim 150
medewerkers) garant voor een zaag-op-
maatservice, professionele projecton-
dersteuning en just-in-timeleveringen,
waardoor de klant zelf geen voorraad
meer hoeft te houden.
E www.vink.be
tebehandeling (galvanisatie, elektropolijsten, etsen, verzinken, doseerunits, antiroestbehande-ling, metaalproductie); ontginning en metallurgie (onttrekken van metalen uit ertsen; recuperatie van zuren en water).
v K r - r e G e l Ko G e l K r a a n
Het aanbod wordt regelmatig uitgebreid met inno-vaties. De VKR-regelkogelkraan van FIP is daar een goed voorbeeld van. Bert Wouters: “Doorgaans heb-ben kogelkranen een relatief slecht regelgedrag: de verhouding tussen de openingshoek en het debiet is meestal niet lineair. Deze kraan behoudt wel-iswaar het klassieke design, maar onderscheidt zich op verschillende vlakken. Door de alterna-tieve constructie van de kogel en de schaalverde-ling die onder de hendel is aangebracht, vergroot of verkleint het debiet wél volgens de mate waarin je de kraan opendraait. De kraan kan pneumatisch worden aangestuurd met een klepstandsteller, of worden uitgerust met een elektrische motor met regelfunctie. Dit product is verkrijgbaar in pvc, pp en pvdf.”
d r i e w e G Ko G e l K r a a n
De drieweg kogelkraan, eveneens van FIP, is zeer geschikt voor processen met omgekeerde osmose. Bert Wouters: “Bij RO-installaties is achter de membraanfilter een conductiviteitsmeting ver-eist. Dankzij de gemonteerde stopplaat laat deze kraan dat perfect toe, zonder de membraanfilters af te sluiten. Daardoor blijft de druk op de filters normaal en minimaliseer je de kans op een defect. Bovendien kan je ook probleemloos de verbruikers bedienen. De basisversie van deze kraan kan onder meer ook voor zwembaden en bypassleidingen wor-den gebruikt.”
t y p e 4 3 2
In deze pas in het Vink-gamma opgenomen mono-blockraan zijn alle afdichtingen volledig ingekap-seld, waardoor het risico op lekken quasi onbe-staande is. Deze kraan is verkrijgbaar in pvdf en glasvezelversterkt polypropyleen. De kogelzittingen en de asafdichtingen zijn van PTFE. De enkele O-rin-gen die voorkomen, zijn beschikbaar in uiterst resi-stente materialen (EPDM/FKM of FEP). “Dit product wordt vooral ingezet bij corrosieve toepassingen. De pvdf-versie is nog beter bestand tegen zwavelzuur, zoutzuur en relatief hoge temperaturen. Type 432 is beschikbaar van DN 15 tot DN 100.”
Ko G e l K r a a n M e t a s v e r l e n G i n G
De Oostenrijkse fabrikant Agru rustte zijn in 2008 gelanceerde kogelkraan voor water- en gasdistribu-tie recent uit met een telescopische verlengspindel, die toelaat om met een T-sleutel de ondergronds ingestorte kraan makkelijk te manipuleren. Bert Wouters: “Dit volledig ingekapseld geheel beant-woordt aan de recentste Europese normen en is vrij uniek in zijn soort.”
K 4 - t e r u G s l a G K l e p
Fabrikant Praher ontwierp deze klep met een lan-gere inbouw, waardoor het klepblad volledig vrij kan bewegen en er tijdens die bewegingen aan de binnenzijde geen leidingcomponenten (flenskraag) worden geraakt. “Dit product is bovendien uitge-rust met een veersysteem en een uitstekende as, waardoor je van buitenaf makkelijk de stand van de klep (open/dicht) kan zien. Deze klep, onder meer geschikt voor pomptoepassingen en leidingen met agressieve media, is beschikbaar voor diameters DN 65 tot DN 250.” (BV)
u De drieweg kogelkraan van FIP is zeer geschikt voor processen met omgekeerde osmose
u Agru rustte zijn kogelkraan uit met een innova-tieve asverlenging
u VKR-regelkogelkraanu K4-terugslagklepu Type 432
w ProductsPot
Een nieuwe wereldspeler in water
In september 2010 is een nieuwe wereldspeler in waterbehandeling opgestaan om geavanceerde technologieën en gedetailleerde proceskennis in te zetten voor municipale, industriële en afvalwatertoepassingen. De fusie tussen Eimco Water Technologies, Enviroquip en Christ Water Technologies brengt meer dan 200 jaar ervaring van enkele zeer bekende merken en de meest vakkundige medewerkers bij elkaar.
Ovivo is wereldwijd vertegenwoordigd in 21 landen in Azië, Europa, Afrika en Noord en Zuid Amerika. Ovivo wordt gedreven door een doel: “create value in water” door innovatie, creativiteit en expertise.
ovivowater.com© Copyright 2011 GLV Inc. All rights reserved
Ovivo_HorizAd_NL_13_05_195x134mm_v1.indd 1 16/05/2011 16:02
Industrieweg 100 | B-3980 TessenderloT.: +32 13 670 200 | F.: +32 13 672 [email protected] | www.iwaki.be IWAKI Belgium
De nieuwste generatie Doseerpompen & Controllers!
Iwaki ontwikkelt en produceert high-tech doseerpompen en
robuuste, kunststof magneetpompen voor agressieve vloeistoffen.
Daarnaast heeft Iwaki een uitgebreid gamma van
gebruiksvriendelijke waterbehandelingscontrollers
voor het automatiseren van o.a. koeltorens, stoom-
ketels, CIP of afvalwater.
Wij bieden onze klanten hoogwaardige producten,
uiterst professioneel advies en fl exibiliteit met
levering uit eigen voorraad.
IWAKI staat wereldwijd bekend voor:> Kwaliteit voor een betaalbare prijs> Betrouwbaar, ook in moeilijke omstandigheden> Effi ciënt en innovatief
3555_IWAKI_PUB_b195h135_NL_v2.indd 1 5/08/11 14:37
AquArAmA #64 I 91
wproductnews
KSB brengt de nieuwste versie van de Etabloc blokpompen op de markt. De verbeterde versie omvat 43 pompgrootten, die worden aangedreven door 2- of 4-polige motoren. Ten opzichte van de voorgaande serie is het pakket verder uit-gebreid, waardoor de aggre-gaatgrootte nog beter kan worden afgestemd op het meest economi-sche bedrijfspunt. Met hun effi-ciënte hydrauliek voldoen Eta-bloc pompen aan de ErP-richtlijn 547/2012/EU voor waterpompen, die in 2015 van kracht wordt.Als materialen zijn gietijzer, brons en nodulair gietijzer leverbaar. Dankzij deze verscheidenheid en een groot aantal afdichtingsva-rianten, strekt het aantal toe-passingsmogelijkheden van het nieuwe pomptype zich veel ver-der uit dan watertoepassingen.
nieuw gamma compacte temperatuursensoren van Krohne
Met OPTITEMP TRA-C10, TRA-C20 en TRA-C30 introduceert Krohne een nieuw gamma compacte temperatuursensoren. Deze volgen de trend in de industrieën, in het bijzonder de OEM-markt, waar in standaard-toepassingen de traditionele temperatuursensoren vervangen wor-den door hun compacte alternatieven.OPTITEMP TRA-C10 is een compacte sensor voor hygiënische toe-passingen, vooral gericht op de voedings- en pharmaceutische indu-strieën. Het toestel kan CIP gereinigd worden en heeft een ISO 2852 DN25/38 proces aansluiting met een standaard M12 connectie.OPTITEMP TRA-C20 is een compacte sensor voor algemene proces toe-passingen. Het toestel heeft een G1/2 process aansluiting en een standaard elektrische aansluiting EN 175301-803.OPTITEMP TRA-C30 is een compacte sensor met G1/2 process aanslui-ting en een M12 standaard elektrische aansluiting.
E www.krohne.com
De persflenzen hebben standaard uitgebreide aansluitopties voor de montage van manometers. Zo kun-nen tegelijkertijd verschillende metingen worden uitgevoerd. De flenzen van de pers- en zuigaan-sluitingen zijn geboord overeen-komstig EN 1092 dan wel ASME-afmetingen en voor alle materialen leverbaar.
E www.ksb.nl
JuMo aQuis touch p
De nieuwe JUMO AQUIS touch P is geschikt als centraal platform voor weergave en verwerking van pH-waarde of redoxspanning, electrolytische geleidbaarheid, temperatuur en desinfectiewaarden zoals vrij chloor, totaal chloor, chlooroxide, ozon, waterstofperioxide en perazijnzuur. Daarnaast zijn er voor de flowmetingen pulsingangen beschikbaar. De universele ingangen kunnen voor de meting van vrijwel alle analoge meetwaarden met eenheidssignalen ingezet worden.Naast eenvoudige alarm-, grenswaarde- of tijdgestuurde schakelfuncties kunnen in de JUMO AQUIS touch P gelijktijdig maximaal vier hoogwaardige regelkringen gebruikt worden.Een 3,5”-kleurenbeeldscherm met touch-functie wordt gebruikt voor zowel de weergave van alle para-meters alsook voor de bediening en instelling van het apparaat. De teksten voor bediening van het apparaat maken een handleiding nagenoeg onnodig. De taal kan uit 15 standaard talen gekozen wor-den en per PC-Setup-programma tot maximaal 30 talen uitgebreid worden. Voor de registratie van gegevens is een datalogger functie geïntegreerd. E www.jumo.be
KsB introduceert nieuwe generatie etabloc blokpompen
92 I AquArAmA #64
wproductnews
sew-eurodrive - uitbreiding p-gamma planetaire tandwielkasten
Het gamma industriële tandwielkasten van SEW-EURODRIVE breidt uit met de nieuwe planetaire tandwielkasten P092 en P102, gemaakt voor lage uitgaande toerentallen en hoge koppels. De planetaire tand-wielkasten P092 en P102 staan nominale koppels tot 500 Nm toe, zijn uiterst compact en bieden een hoge torsiestijfheid. Gecombineerd met een motorreductor bieden ze een breed bereik van overbren-gingsverhoudingen en een grote variatie van rechte en haakse aan-drijvingsvormen. De voordelen: optimaal op elkaar afgestemde tand-wielkasten en motoren, een uitgebreide keuze aan mogelijkheden en opties dankzij het modulaire concept van SEW-EURODRIVE, een compact bouwvorm door de afwezigheid van adapter en koppeling.Het P-gamma planetaire tandwielkasten is geschikt voor toepassing in transportsystemen, mixers en roerders, molens en maalsystemen, kranen, waterzuivering, de cementindustrie, mijnbouw, landbouw- en voedingsindustrie, cellulose- en papierindustrie en energiesector. E www.sew-eurodrive.be
Het productaanbod van Flygt is uitgebreid met Flygt MagFlux debietmeters, voorzien van een grote grafische display waardoor u meer controle krijgt over uw pompstation.De MagFlux beschikt over een ingebouwde datalogger met een grafische display. Het display start snel op en kan tot vier andere 4 flow converters bedienen. De gra-fische weergave en eenvoudige
menustructuur zorgt voor een eenvoudige navigatie. Daarnaast kan het display op drie verschil-lende manieren ingezet worden: lokaal op de sensor, op afstand aan de muur of gemonteerd in een paneel, kast of deur.De Flygt MagFlux is voorzien van een automatische elektroderei-nigingsfunctie en garandeert zeer nauwkeurige metingen, zelfs bij lage stroomsnelheden van 0,2 m/sec. Met een keuze aan beschikbare maten van DN 15 tot DN 1200 en een aanbod aan accessoires, is dit de juiste keuze voor stro-mingsmeting in leidingen van onder andere drinkwater, afval-water en proceswater. Door de tweerichtingssensoren kan de stroomrichting na installatie worden bepaald.
nieuwe flexibele debietmeters van flygt
innovatie nalco reduceert kosten slibverwerking
In het huidige economische klimaat streven bedrijven ernaar om veiligheid, bedrijfszeker-heid, winstgevendheid en efficiëntie te verbeteren. Dit terwijl de milieuwetgeving steeds strenger wordt en men meer duurzaamheid nastreeft. De behandeling van afvalwater en het afvoeren van slib kennen tal van operationele uitdagingen: variabele volumes en systeem-belasting, slechte slibontwatering, grote slibvolumes... . Het zijn factoren die een impact kunnen hebben op het voldoen aan de milieuwetgeving, operationele kosten en het gebruik van natuurlijke grondstoffen. Nalco biedt een geïntegreerde oplossing om de performantie van de slibontwatering te verbeteren. De oplossing bestaat uit vier componenten: floccu-latietechnologie Core Shell® of poederpolymeren; FLOCMASTER® apparatuur (het gepaten-teerd design verzekert efficiënte en doeltreffende mixing), optimale dosering door in-line droge stofmeting en on-site service om de resultaten te monitoren en bij te sturen.
E www.nalco.com
E www.xylemwatersolutions.com
94 I AquArAmA #64
wproductnews
innovaties bij Berson
Berson stelde op de Aqua Neder-land Vakbeurs een aantal nieuwe UV-technologieën voor desinfec-tie, controle en monitoring voor. Bezoekers konden er de nieuwe LPHO (low pressure, high out-put) multi-lamp UV-systemen bekijken. Er zijn twee modellen verkrijgbaar: een ‘U’-configuratie
nieuwe intelligente pomp-aandrijving van KsB
KSB introduceert onder de bena-ming PumpDrive Eco een ver-nieuwde versie van het motor-gemonteerde toerenregelsysteem voor centrifugaalpompen Pump-Drive. Het nieuwe systeem is bij-zonder geschikt voor toepassingen in de verwarmings- en koeltech-niek en maakt energiebesparingen mogelijk door de pompcapaciteit aan te passen aan de werkelijke behoefte. Het systeem wordt in de fabriek met alle pomp- en motor-gegevens geparametreerd.
PumpDrive Eco is voorzien van een geïntegreerde communica-tiemodule voor koppeling met een iPhone via Bluetooth. Via deze weg kan de gebruiker met het systeem communiceren en instel-lingen uitvoeren. De applicatie zorgt voor een grote onderhouds-vriendelijkheid en maakt een snelle inwerkingtreding van de pomp mogelijk. Bovendien kun-nen toepassingsspecifieke gege-vensbestanden worden beheerd. De bijbehorende app kan gratis via de iTunes Store worden gedown-load.
De PumpDrive Eco kan direct op de motor, aan de wand of in de schakelkast worden gemonteerd. Het is de enige toerenregeling die behalve asynchroon- ook syn-chroon-reluctantiemotoren kan aansturen.
E www.ksb.nl
syr - i-lex internetvriendelijk waterbehandelingstoestel
De nieuwe sturing voor het I-Lex waterbehandelingssysteem kenmerkt zich door het grote tactiele kleurenscherm, duidelijke menu’s en instellingen en de mogelijkheid om verbinding te maken met het internet. De sturing kan gebruikt worden voor zandfilter, ontijzeraar, ontkalker of simplex, duplex en triplex toestellen en wordt zowel toegepast in huishoudelijke, semi-indu-striële als industriële context. Dankzij de internetverbinding kan het toe-stel vanop afstand gecontroleerd en gestuurd worden. Tevens kan men vanop afstand een logboek downloaden om de werking van het toestel te analyse-ren. De I-Lex sturing maakt deel uit van complete producten zoals waterver-zachters en ontijzeraars gefabriceerd door SYR – Oceanic Water Treatment. E www.oceanic.be
met een kleinere footprint voor toepassingen met lagere UV doorlaatbaarheid (UVT) waar hogere doses nodig zijn (zoals voor hergebruik van afval-water of het verwijderen van virussen); en een ‘L’-configura-tie voor hogere UVT en lagere benodigde doses (bijvoorbeeld voor drinkwatertoepassingen). Ook aanwezig op de beurs was
het prijswinnende assortiment Pearl-producten. PearlSense is ‘s werelds eerste transmissiemo-nitor met UV LED-technologie. UV-Connect is een draadloos apparaat om gegevens mee vast te leggen en waarmee opera-tors op afstand toezicht kun-nen houden op de prestaties van hun UV-systemen. PearlAqua, de winnaar van de 2013 International Ultravio-let Association (IUVA) Product Innovation Award, is een kwik-vrije, UV-LED desinfectie-een-heid met laag energieverbruik voor laag debiet toepassin-gen, terwijl PearlAero een aan-pasbaar assortiment UV-LED-modules biedt voor eenvoudige integratie in bestaande opper-vlaktebehandelingen zoals uit-harding. E www.bersonuv.com
UV-Connect u
[COLLECT] [CLEAN] [HOLD] [RELEASE]
Van de eerste druppel die op de oppervlakte valt tot het grootste, berekende
debiet, alles wordt gecontroleerd opgevangen en in de gewenste richting
gestuurd.
Is het regenwater verontreinigd of wordt er proceswater opgevangen? Vetten, oliën en slibdeeltjes
worden eruit gehaald, omdat het milieu ons
dierbaar is.
Het water wordt gestockeerd in buffer- of
infiltratiebekkens om overstromingen in lager
gelegen gebieden tegen te gaan.
Uiteindelijk wordt het water gedimensioneerd afgevoerd in de ondergrond, naar de riolering, een rivier of een natuurlijk wachtbekken.
OLIE- EN VETAFSCHEIDERSAFVOERGOTEN
INFILTRATIE- EN BUFFERINGSBEKKENS POMPPUTTEN
ACO Passavant n.v. - Preenakker 8, 1785 Merchtem - Tel. 052 38 17 70 - Fax. 052 38 17 71 - www.aco.be - [email protected]
ACO. Totaaloplossingen voor efficiënt waterbeheer.
[COLLECT] [CLEAN] [HOLD] [RELEASE]
Van de eerste druppel die op de oppervlakte valt tot het grootste, berekende
debiet, alles wordt gecontroleerd opgevangen en in de gewenste richting
gestuurd.
Is het regenwater verontreinigd of wordt er proceswater opgevangen? Vetten, oliën en slibdeeltjes
worden eruit gehaald, omdat het milieu ons
dierbaar is.
Het water wordt gestockeerd in buffer- of
infiltratiebekkens om overstromingen in lager
gelegen gebieden tegen te gaan.
Uiteindelijk wordt het water gedimensioneerd afgevoerd in de ondergrond, naar de riolering, een rivier of een natuurlijk wachtbekken.
OLIE- EN VETAFSCHEIDERSAFVOERGOTEN
INFILTRATIE- EN BUFFERINGSBEKKENS POMPPUTTEN
ACO Passavant n.v. - Preenakker 8, 1785 Merchtem - Tel. 052 38 17 70 - Fax. 052 38 17 71 - www.aco.be - [email protected]
ACO. Totaaloplossingen voor efficiënt waterbeheer.
[COLLECT] [CLEAN] [HOLD] [RELEASE]
Van de eerste druppel die op de oppervlakte valt tot het grootste, berekende
debiet, alles wordt gecontroleerd opgevangen en in de gewenste richting
gestuurd.
Is het regenwater verontreinigd of wordt er proceswater opgevangen? Vetten, oliën en slibdeeltjes
worden eruit gehaald, omdat het milieu ons
dierbaar is.
Het water wordt gestockeerd in buffer- of
infiltratiebekkens om overstromingen in lager
gelegen gebieden tegen te gaan.
Uiteindelijk wordt het water gedimensioneerd afgevoerd in de ondergrond, naar de riolering, een rivier of een natuurlijk wachtbekken.
OLIE- EN VETAFSCHEIDERSAFVOERGOTEN
INFILTRATIE- EN BUFFERINGSBEKKENS POMPPUTTEN
ACO Passavant n.v. - Preenakker 8, 1785 Merchtem - Tel. 052 38 17 70 - Fax. 052 38 17 71 - www.aco.be - [email protected]
ACO. Totaaloplossingen voor efficiënt waterbeheer.
Snel aangepast: dankzij het modulaire concept is een flexibele aanpassing van de JUMO AQUIS touch voor de verschillende eisen van de drink-, zwembad-, proces en afvalwaterbehandeling mogelijk. Voor regeltechnische taken of officiële en wettelijke gegevensregistratie - verbindt u meten, aanwijzen, regelen en registreren met een overzichtelijk intuïtief te bedienen touchscreen.
• Op alle gangbare meetparameters binnen de wateranalyse voorbereid• Tot vier PID-regelkringen te activeren
www.jumo.be
Aangenaam flexibel
NETZSCH TORNADO® T2 Rotary Lobe Pumps
NETZSCH Pumps Bellux BVBABrusselbaan 2091790 Affl igemBelgiumTel.: +32 53 [email protected] www.netzsch.com
Full Service in Place (FSIP) Oil free and synchronised tooth belt drive
Patented metal to rubber lobe contact
Low pulsation due to optimised fl owpath through the pump chamber
The perfect concept
AquArAmA #64 I 97
wproductnews
Kurita s-sensing – total water treatment Manage-ment service
In combinatie met de chemi-sche behandelingsprogramma’s van Kurita vormt Kurita S-Sen-sing de basis om een efficiënte en betrouwbare totaalbehande-ling van het koelcircuit te rea-liseren. Het toestel analyseert continu de belangrijkste para-meters zoals pH, geleidbaarheid, de actieve component en het biocide. Het reageert automa-tisch op variaties en past zowel de waterkwaliteit als de concen-tratie van behandelingschemi-caliën aan. Het toestel volgt ook het resul-taat van de behandeling op. Cor-rosie, putcorrosie, afzettingen en de vorming van biofilm worden permanent gemeten en de data worden automatisch verzameld via een communicatielijn zodat opvolging op afstand en aanpas-singen aan de behandeling moge-lijk zijn.
helix excel drukverhogingssysteem van wilo
In heel wat hotels, ziekenhuizen of industriële gebouwen is de water-voorziening een serieuze uitdaging. Door de grote schommelingen in het waterverbruik zijn systemen die de nodige flexibiliteit aan de dag kunnen leggen er van cruciaal belang. De Helix drukverhogings-systemen van WILO zorgen voor een betrouwbare en volledig geau-tomatiseerde watertoevoer. De Wilo-SiBoost Smart Helix EXCEL heeft twee troeven: betrouwbaar-heid en energie-efficiëntie. Zo overschrijdt het rendement van de motor reeds de grenswaarden van de toekomstige efficiëntie-klasse IE4 (volgens IEC 60034-31 TS Ed.1), die bekendstaat als de streng-ste norm. Wilo-SiBoost Smart Helix EXCEL is uitgerust met twee tot vier hoge-druk centrifugaalpompen in roestvrij staal, die elk met een EC motor zijn uitgerust. Het systeem is bestemd voor gebruik bij zowel drink-water- en bluswatervoorziening (brandbestrijding) als voor industri-ele toepassingen.
E www.wilo.be
De meest recente communicatie-technologieën worden gebruikt voor data transfer en alarmmel-dingen, waardoor proactief kan worden gereageerd op verwachte problemen of op voorhand tegen-maatregelen kunnen worden geno-men om kritische situaties op het koelwatersysteem te verhinderen. E www.kurita.be
xylem - flygt app en hMi touchscreen
Xylem ontwikkelde een krachtige, compacte en flexibele besturings- en telemetrie unit voor afvalwatertoepassingen waarin alle belangrijke functies geïntegreerd zijn met een ultramodern touchscreen. “De ontwikkeling van onze nieuwe Flygt APP en HMI touchscreen is gebaseerd op de ervaring van onze klanten en branchegenoten. De menustructuur is zodanig intuïtief opgebouwd dat iedere gebruiker de getoonde data begrijpt en instellin-gen eenvoudig kan aanpassen, op locatie of vanop afstand”, aldus Ad Damme, Manager Monitoring & Con-trol Xylem. “Tevens kan de APP functionaliteit door gebruik van flexibele I/O modules naar wens aange-past en uitgebreid worden.” De nieuwe Flygt APP 600 en APP 900 bieden controlemogelijkheden over pompstations en volledige besturingsprocessen. De Flygt APP units bieden uitgebreide aansluitmo-gelijkheden, functioneren als zelfstandige besturing en kunnen gekoppeld worden aan het hoofd-post informatiesysteem. Het touchscreen geeft 24/7 een overzicht van het pompstation en toont essentiële prestatie indicatoren op een begrijpelijke manier op het startscherm. E www.xylemwatersolutions.com
98 I AquArAmA #64
wproductnews
weet u hoe uw afvalwater evolueert?
Zeg nooit zomaar afvalwater tegen industrieel afvalwater. Er bestaat een enorme diversiteit tussen de verschillende soor-ten afvalwater en deze verscheidenheid is steeds rechtstreeks gelinkt aan de sector waarin uw bedrijf zich bevindt. Chemische vervuiling komt onder verschillende vormen voor in industrieel afvalwater, echter kunnen de concentraties van deze polluen-ten sterk variëren van dag tot dag. Om deze reden is het uiter-mate belangrijk om uw waterzuivering van dichtbij op te volgen, kwestie van verrassingen te vermijden. Weet u hoe uw afvalwa-ter evolueert? Hanna Instruments heeft als fabrikant van meet-apparatuur meer dan 35 jaar expertise op het vlak van afvalwa-teranalyses en biedt onder andere informatie omtrent sneltests volgens ISO 15075 voor de klassieke afvalwaterparameters, een-voudige fotometrische analysemethodes voor de meeste anio-nen en zware metalen, draagbare troebelheidsmeters of auto-matische titratoren voor de kaliumdichromaat-methode.
E www.hannainst.be
alfa laval - compleet gamma voor afvalwaterbehandeling
Bezoek onze website: www.bestinstruments.nl E: [email protected]: +31 (0)594-513373 • vanuit België: 0800-40884Industriepark 5e, 9351 PA Leek, Nederland
Exclusief leverancier van on-line analyse apparatuur van
Alfa Laval zette tijdens Ifat 2014 een aantal producten extra in de kijker. Er werd getoond hoe de Iso-Disc doekfilter een statische filterdoek com-bineert met een “back-flush mechanisme”. Daarnaast demonstreerde de Membraan Bioreactor (MBR) demo-unit de werking van een ondergedom-pelde membraanfiltratiemodule, gebaseerd op de meest geavanceerde mem-braantechnologie ‘Holle Plaat’ van Alfa Laval. Andere producten die werden gepresenteerd waren: een band-indikker die door middel van zwaartekracht slibvloeistoffen scheidt van vaste stoffen en zo zorgt voor een eenvoudige en kosteneffectieve manier om het volume van uitgevlokt slib te verminde-ren en een ALDEC G3-75 decanteercentrifuge, uitgerust met 2Touch-contro-letechnologie om de slibverwerkingscapaciteit te vergroten en tegelijker-tijd de energiekosten met 40% te verlagen. Tot slot werden de schroefpers van Alfa Laval (een nieuwe aanvulling op de reeks oplossingen voor slib-ontwatering) en de nieuwe buis-in-buiswarmtewisselaar, speciaal ontwor-pen voor slib dat vezels en deeltjes bevat, voorgesteld..
E www.alfalaval.com
uAlfa Laval ALDEC G3-75 decanteercentrifuge
Effi ciënt water meten en een betrouwbare water analyse?Geen probleem met KROHNE.Als één van de toonaangevende bedrijven in de proces meettechnologie, levert KROHNE een waardevolle bijdrage aan de vereisten van de waterindustrie.
Het KROHNE productassortiment dekt het gehele scala van meet en -analyse technologie, van diverse meetinstrumenten tot complexe totaaloplossingen voor uw bedrijf.
Naast een compleet instrumentatie assortiment van fl ow- en niveaumeters, bieden wij onze klanten ook analyse toestellen voor ph-metingen, geleidbaarheidsmetingen, ion concentratie en redox. Service en calibratiemogelijkheden maken onze portfolio compleet.
KROHNE – Water is onze wereld.
Mesure effi cace de l’eau et analyse de l’eau fi able?Aucun problème chez KROHNE.KROHNE, une des sociétés modèle dans la technologie de mesure de proces, fournit une précieuse contribution aux exigences de l’industrie de l’eau.
L’assortiment de produits KROHNE couvre la gamme complète des technologies de mesure et d’analyse, depuis des instruments de mesure divers jusqu’à des solutions totales complexes pour votre entreprise.
En plus d’un assortiment complet d’instruments de mesure de débit et de niveau, nous proposons également des appareils d’analyse pour la mesure de pH, de conductivité, de concentration en ion et de redox.
Les possibilités de service et de calibration complètent notre portfolio.
KROHNE – L’eau est notre monde.
Do you speak H2O?
Voor meer informatie zie onze website.Pour plus d’information, consultez notre site web.