ANTON JACOBSEN - Online boeken bestellen - AKO · 2014-01-31 · 978 90 12 58591 0 ANTON JACOBSEN...

HANDBOEK

WINDOWS 8.1Als gebruiker van Windows maakt u in dit boek kennis met de belangrijkste geavanceerde beheermogelijkheden. U leert juist die technieken kennen die zakelijk veel gebruikt worden en structureel tijdwinst opleveren. Uitermate handig voor wie regelmatig werkt met bestanden: documenten, foto’s, muziek en video’s. De functies die u leert toepassen maken uw werkzaamheden effi ciënter en prettiger. Zo leert u werken met de nieuwe interface van Windows, in samenhang met de verregaande internet- integratie en verbeterde systeembeveiliging. Kennis over de bekende bureaubladomgeving wordt opgefrist en verdiept. U leert werken met taken en functies die gecompliceerd lijken, maar veel tijd besparen. Het toepassen van taken voor systeemonderhoud, software en hardware installeren maken uw werkzaamheden effi ciënter, prettiger en veiliger. Het boek is zeer praktisch van opzet en bedoeld voor gebruikers van Windows die beschikken over de basisvaardigheden. Ervaren Windows-gebruikers vinden in dit boek voldoende diepgang om effi ciënt hun privésysteem te beheren. Alle informatie is direct toepasbaar in de praktijk, met de oefeningen kunt u direct aan de slag. Door de gestructureerde opbouw is het boek uitermate geschikt om langdurig als naslagwerk bij uw pc te houden.

OVER DE AUTEUR Anton Jacobsen heeft ruim 25 jaar ervaring met ICT-ondersteuning en pc-opleidingen. Hij is auteur van het boek Basiscursus Windows 8.1 (2013) en mede-auteur van Informatie en Communicatie (2000) en Novell Netware 286 Leerboek (1990).

991

978 90 12 58591 0

ANTON JACOBSEN

ANTON JACOBSEN

WINDOW

S 8.1HANDBOEK

WINDOWS 8.1HANDBOEK

7284 SDU HB Cover Windows.indd 1 28-11-13 14:05

Basiscursus Access 2010Basiscursus Access 2007Basiscursus Access 2003Basiscursus Apps ontwikkelenBasiscursus ASP.NETBasiscursus AutoCAD 2014 en LT 2014Basiscursus AutoCAD 2013 en LT 2013Basiscursus AutoCAD 2012 en LT 2012Basiscursus AutoCAD 2011 en LT 2011Basiscursus AutoCAD 2010 en LT 2010Basiscursus AutoCAD 2009 en LT 2009Basiscursus AutoCAD 2008 en LT 2008Basiscursus AutoCAD 2007 en LT 2007Basiscursus AutoCAD 2005 en LT 2005Basiscursus AutoCAD 2004Basiscursus AutoCAD LT 2004Basiscursus Dreamweaver CS5Basiscursus Dreamweaver CS4Basiscursus Dreamweaver CS3Basiscursus Dreamweaver 8Basiscursus Dreamweaver MX 2004Basiscursus DrupalBasiscursus Excel 2013Basiscursus Excel 2010Basiscursus Excel 2007Basiscursus Excel 2003Basiscursus Excel 2002Basiscursus Flash CS5/ActionScriptBasiscursus Flash CS4Basiscursus Flash CS3Basiscursus Flash 8Basiscursus Flash MX 2004Basiscursus Front003Basiscursus HTML 5Basiscursus HTML 4.01Basiscursus Illustrator CS4Basiscursus Illustrator CS3Basiscursus Illustrator CS2Basiscursus InDesign CS4Basiscursus InDesign CS3Basiscursus InDesign CS2Basiscursus JavaScript 1.5Basiscursus Joomla 3Basiscursus Joomla! 1.6Basiscursus Joomla! 1.5Basiscursus Mac OSX 10.5 LeopardBasiscursus Office 365Basiscursus Office 2013Basiscursus Outlook 2013Basiscursus Outlook 2010

Basiscursus Outlook 2007Basiscursus Outlook 2003Basiscursus Photoshop CS5Basiscursus Photoshop CS4Basiscursus Photoshop CS3Basiscursus Photoshop 7Basiscursus PHP 6Basiscursus PHP 5.4 en mySQLBasiscursus PHP 5Basiscursus Pinnacle Studio 10Basiscursus Pinnacle Studio 9Basiscursus Powerpoint 2013Basiscursus PowerPoint 2010Basiscursus PowerPoint 2007Basiscursus PowerPoint 2003Basiscursus Project 2013Basiscursus Project 2003Basiscursus SEO & HTML5Basiscursus SQL, 2e herziene drukBasiscursus SUSE Linux 10Basiscursus UbuntuBasiscursus Ubuntu 12.04Basiscursus Ubuntu 10.04Basiscursus Visio 2010Basiscursus Visual Basic 6.0Basiscursus Windows 8.1Basiscursus Windows 8Basiscursus Windows 7Basiscursus Windows VistaBasiscursus Windows XPBasiscursus Word 2013Basiscursus Word 2010Basiscursus Word 2007Basiscursus Word 2003Basiscursus XHTML 1.0Basiscursus XML herziene editie

Handboek Excel 2013Handboek Windows 8.1Handboek Word 2013

Voor meer informatie en bestellingen:

BIM Media B.V.Postbus 162622500 BG Den HaagTel.: 070-304 67 77Website: www.academicservice.nl

Basiscursussen en Handboeken verschenen bij Academic Service:

7284 SDU window_def.indd 2 28-11-13 16:14

Handboek Windows 8.1

Anton Jacobsen


Meer informatie over deze en andere uitgaven kunt u verkrijgen bij:BIM Media B.V.Postbus 16262,2500 BG Den Haagtel.: (070) 304 67 77www.bimmedia.nl

© 2013 BIM Media B.V., Den HaagAcademic Service is een imprint van BIM Media B.V.

Vormgeving en zetwerk: LandGraphics, AmsterdamOmslagontwerp: LandGraphics, Amsterdam

isbn 978 90 12 58591 0nur 991

Alle rechten voorbehouden. Alle intellectuele eigendomsrechten, zoals auteurs- en databankrechten, ten aanzien van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij BIM Media B.V. en de auteur.

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvou-digd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schrifte-lijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich te wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro). Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave ten behoeve van commerciële doeleinden dient men zich te wenden tot de uitgever.

Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, kan voor de afwezigheid van eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever des-wege geen aansprakelijkheid voor de gevolgen van eventueel voorkomende fouten en onvolledigheden.

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the publisher’s prior consent.

While every effort has been made to ensure the reliability of the information presented in this publication, BIM Media B.V. neither guarantees the accuracy of the data contained herein nor accepts responsibility for errors or omis-sions or their consequences.


Inhoud

Inleiding 13

1 Windows 8, de basis 19 1.1 Rol van Windows: besturingssysteem 19 1.1.1 Wat kunt u van Windows 8 verwachten? 19 1.1.2 Wat kunt u niet verwachten? 20 1.2 Aanmelden en afmelden 21 1.2.1 Aanmelden 22 1.2.2 Afmelden 24 1.2.3 Computer uitschakelen 25 1.3 Interfaces 26 1.3.1 De Windows 8-interface 26 1.3.2 Bureaublad 27 1.3.3 Menu’s in Windows 8 27 1.4 Basistechnieken 30 1.4.1 Gebruik van het toetsenbord 30 1.4.2 Gebruik van de muis 31 1.4.3 Gebruik van het touchscreen 32 1.4.4 Sneltoetsen 33 1.4.5 Toepassingen starten en sluiten 34 1.4.6 Selecteren, knippen, kopiëren en plakken 35 1.5 Start-scherm en apps 36 1.6 Hot corners – het gebruik van de hoeken 38 1.7 Browserkeuze 38

2 De basisvaardigheden 39 2.1 Tegels 39 2.2 Apps Starten en afsluiten 39 2.2.1 De Takenlijst 40 2.2.2 Apps afsluiten 44


2.3 Start-scherm aanpassen 45 2.3.1 Tegel selecteren en instellen 45 2.3.2 Algemene instellingen voor apps-tegels 46 2.3.3 Algemene instellingen voor programmategels 48 2.3.4 Alle apps tonen 49 2.3.5 Verplaatsen van tegels 50 2.4 Het Charm-menu 50 2.4.1 De Charm Zoeken 51 2.4.2 De Charm Delen 52 2.4.3 De Charm Start 52 2.4.4 De Charm Apparaten 52 2.4.5 De Charm Instellingen 53 2.5 Oefeningen 54

3 Werken met apps 55 3.1 Standaard-apps 55 3.1.1 Eten en drinken app 57 3.1.2 Kaarten-app 57 3.1.3 Foto’s-app 58 3.1.4 Leeslijst-app 58 3.2 De Store-app 59 3.2.1 Navigeren in de Store 60 3.2.2 Een app uit de store aanschaffen en installeren 62 3.2.3 De Charms in deze app 63 3.3 Oefeningen 64

4 Het Bureaublad 65 4.1 De basiselementen van het Bureaublad 65 4.1.1 Het werkgebied 65 4.1.2 De Taakbalk 67 4.1.3 Werkbalken 68 4.2 Werken met vensters op het Bureaublad 71 4.2.1 Vaste vensteronderdelen 71 4.2.2 Programmaonderdelen in een venster 77 4.3 De nieuwe Start-knop 79 4.4 Acties vanuit het systeemvak 79 4.5 Acties vanuit de Charm Instellingen 85 4.5.1 Configuratiescherm 85


4.5.2 Persoonlijke instellingen 86 4.5.3 Pc-informatie 86 4.5.4 Help 87 4.6 Oefeningen 87

5 Werken met bestanden 89 5.1 Schijven, mappen en bestanden 89 5.1.1 Het programma Verkenner 90 5.1.2 Opslagmedia 92 5.1.3 Mappen 93 5.1.4 Bestanden 94 5.2 Verkenner instellen 95 5.3 Bestanden beheren 99 5.3.1 Bestanden selecteren 100 5.3.2 Nieuwe map maken 101 5.3.3 Bestanden verwijderen 101 5.3.4 Bestanden verplaatsen 103 5.3.5 Bestanden kopiëren 104 5.3.6 Bestanden hernoemen 105 5.3.7 Bestanden beheren met het snelmenu en sneltoetsen 106 5.4 Bibliotheken 107 5.4.1 Een eigen bibliotheek maken 109 5.4.2 Locaties opnemen in een bibliotheek 109 5.4.3 Locatie verwijderen uit een bibliotheek 110 5.4.4 Een bibliotheek verwijderen 111 5.4.5 Een opslaglocatie wijzigen 111 5.4.6 Oorspronkelijke bibliotheken herstellen 111 5.5 Zoeken 111 5.5.1 Zoeken op een tekencombinatie 112 5.5.2 Stoppen met een zoekactie 113 5.5.3 Overige zoekmogelijkheden 113 5.6 Comprimeren 114 5.6.1 Zip-bestand maken 114 5.6.2 Zip-bestand uitpakken 115 5.7 Overige mogelijkheden in de Verkenner 116 5.7.1 Versturen met de e-mail 116 5.7.2 Snelkoppeling maken 117 5.7.3 Afdrukken 117


5.7.4 Openen met een bepaald programma 118 5.7.5 Geschiedenis bekijken 118 5.8 De app SkyDrive 118 5.8.1 Werken met SkyDrive in het web 120 5.8.2 Werken met SkyDrive op uw pc 122 5.8.3 SkyDrive en de Charm Instellingen 122 5.8.4 Pc-instellingen voor SkyDrive 123 5.9 Opdrachten 123

6 Persoonlijke voorkeuren instellen 125 6.1 Aanmeldingsmethode instellen 125 6.1.1 Wachtwoord 126 6.1.2 Afbeeldingswachtwoord 126 6.1.3 Pincode 127 6.1.4 Wachtwoordbeleid 128 6.2 Account instellen 128 6.3 Vergrendelingsscherm 129 6.4 Kleuren en afbeelding op het Start-scherm 130 6.5 Achtergrondafbeelding op het Bureaublad 131 6.6 Persoonlijke instellingen voor het Bureaublad 133 6.6.1 Kleurinstellingen Taakbalk en vensterkaders 133 6.6.2 Geluidseffecten koppelen aan acties 134 6.6.3 Schermbeveiliging instellen 134 6.7 Configuratiemogelijkheden van de Start-knop 135 6.8 Instellingen voor de Taakbalk 137 6.9 Zelf een werkbalk maken 139 6.10 Oefeningen 140

7 Windows en internet 141 7.1 Wat is internet? 141 7.1.1 Windows 8 en internet 142 7.2 Internetgerelateerde toepassingen 142 7.2.1 De app Internet Explorer 142 7.2.2 De app Mail 145 7.2.3 De Charm Zoeken: Bing 150 7.2.4 De app Personen 151 7.2.5 Andere apps die internet gebruiken 152 7.3 Selecteren gewenste webbrowser 152


7.4 Webbrowser – Internet Explorer 154 7.4.1 Internet Explorer versus Internet Explorer 154 7.4.2 Zoekmachine instellen 155 7.4.3 Favorieten en Koppelingen 158 7.4.4 Internet Explorer-app en Leeslijst-app 158 7.4.5 Internet-opties 158 7.5 Oefeningen 164

8 Randapparatuur, printen en scannen 165 8.1 Randapparatuur algemeen 165 8.2 Printer aansluiten 166 8.2.1 Lokaal – usb 166 8.2.2 Netwerkprinter 166 8.3 Extra scherm aansluiten 168 8.4 Scanner aansluiten 169 8.5 Telefoon 170

9 Systeembeheer en systeemonderhoud 171 9.1 Systeembeheer in de Windows 8.1-interface 171 9.1.1 Pc en apparaten 171 9.1.2 Accounts 176 9.1.3 SkyDrive 178 9.1.4 Zoeken en apps 180 9.1.5 Privacy 183 9.1.6 Netwerk 184 9.1.7 Tijd en taal 186 9.1.8 Toegankelijkheid 187 9.1.9 Bijwerken en herstellen 189 9.2 Het Configuratiescherm 192 9.2.1 Systeem en beveiliging 194 9.2.2 Netwerk en Internet 210 9.2.3 Hardware en Geluiden 212 9.2.4 Programma’s 221 9.2.5 Gebruikersaccounts en ouderlijk toezicht 224 9.2.6 Vormgeving en persoonlijke instellingen 227 9.2.7 Klok, taal en land/regio 230 9.2.8 Toegankelijkheid 232 9.3 Systeemhulpprogramma’s op het Start-scherm weergeven 233 9.4 Oefeningen 233


10 Windows in het (thuis)netwerk 235 10.1 Netwerken 235 10.1.1 Router / switch / hub 236 10.1.2 DHCP 237 10.1.3 Standaard-gateway 237 10.1.4 Draadloos netwerk (WiFi) 238 10.1.5 Verschillende typen netwerken 238 10.2 Thuisgroep en delen 239 10.3 Bibliotheken delen 241 10.4 Mappen delen 241 10.5 Oefeningen 242

11 Windows Phone 243 11.1 Wat is Windows Phone? 243 11.2 Algemeen 244 11.3 Apps algemeen 245 11.4 Toetsenbord 245 11.5 Start-scherm, apps en hubs 246 11.5.1 Instellingen 248 11.5.2 Store 249 11.5.3 Telefoon 250 11.5.4 Personen 250 11.5.5 Berichten 251 11.5.6 Agenda 252 11.5.7 E-mail 253 11.5.8 Office Hub 253 11.5.9 Speelhoek 254 11.5.10 Games 255 11.5.11 Overige 255 11.6 Synchronisatie met de pc 255

12 Handige weetjes 257 12.1 Windows 8.1 starten zonder wachtwoord 257 12.2 Schermafbeelding 258 12.3 Meerdere systemen één look & feel 259 12.4 Start-knop Menu 259 12.5 Windows Mobiliteitscentrum 262 12.6 Windows Snap 263


12.7 Windows Taakbeheer 263 12.8 OneNote 265 12.9 Rechtsklik versus Shift Rechtsklik 266 12.10 Afsluiten, afsluiten en nog eens afsluiten 267

13 Bijlagen 269 13.1 Installatie 269 13.1.1 De installatie 269 13.1.2 Maatregelen voor u begint 269 13.1.3 Het starten van de installatie 270 13.1.4 Downloaden nieuwste versie 270 13.1.5 Invoeren productcode 270 13.1.6 Licentievoorwaarden 270 13.1.7 Behouden van bestanden en instellingen 270 13.1.8 Aanvullende acties voor de installatie 271 13.1.9 De installatie zelf 271 13.2 De initiële voorkeurinstellingen 271 13.2.1 Persoonlijke voorkeuren 271 13.2.2 Draadloos 271 13.2.3 Instellingen 272 13.2.4 Delen van bestanden en randapparatuur 272 13.2.5 De pc bijwerken en beter beveiligen 272 13.2.6 Stuur Microsoft informatie waarmee we

Windows en apps kunnen verbeteren 274 13.2.7 Instellingen voor oplossen van problemen

en delen van informatie 275 13.2.8 Land/regio en taal 276 13.2.9 Aanmelden op uw pc 277 13.2.10 Voer het wachtwoord van uw Microsoft-account in 278 13.2.11 Gereed voor gebruik 279 13.3 Terminologie 279

Register 281


13

Inleiding

Welkom bij het Handboek Windows 8.1. Het doel van dit handboek is om u als gebruiker van Windows 8.1 wegwijs te maken in het besturingssysteem van uw pc of tablet. Voor ervaren pc-gebruikers biedt dit boek een overzichtelijke in-deling waardoor het mogelijk is om snel de gewenste informatie terug te vinden. De minder ervaren gebruikers doen er verstandig aan het boek van begin tot eind door te nemen. De logische opbouw ervan is daarvoor bij uitstek geschikt.

Houd uw pc met Windows 8.1 in de buurt als u met dit boek gaat werken. U leert

waarschijnlijk het snelste als u gelijk de beschreven onderwerpen op uw eigen sys-

teem bekijkt en uitprobeert.

Figuur 1. Van Start met Windows 8.1


14

Handboek WindoWs 8.1

In dit handboek

Dit handboek is bedoeld voor de gebruiker die al eerder met Windows heeft gewerkt en zijn basiskennis graag wil verdiepen. Uitgangspunt van het boek is Windows 8.1 Pro en de standaard meegeleverde apps en bureauaccessoires. Voor een enkel voorbeeld zal echter gebruikgemaakt worden van gratis apps uit de Windows Store.De opzet van dit boek is om u eerst bekend te maken met de basisbediening van Windows 8. Daarna komt het werken met apps aan de orde, om vervol-gens verder te gaan met de bureaubladomgeving. Bestandsbeheer is een funda-menteel onderdeel van het werken met een pc en dat vindt u dus ook in dit boek terug. Nadat u voldoende bekend bent met de basiswerking van uw tablet of pc gaan we het systeem aanpassen aan uw persoonlijke voorkeuren. Gezien de popula-riteit van internet en de integratie daarvan in Windows 8.1 is er een speciaal hoofdstuk gewijd aan Windows en internet (hoofdstuk 7).Tot slot gaat dit boek in op het noodzakelijke systeembeheer, het aansluiten van randapparatuur zoals printers en het werken in een computernetwerk. Windows Phone mag natuurlijk niet ontbreken, evenals een groot aantal tips. Het merendeel van die tips is opgenomen in de tekst direct bij het onderwerp waarop ze betrekking hebben, in hoofdstuk 12 zijn evenwel een paar losse tips bij elkaar geplaatst.Microsoft is continu bezig met het verbeteren van Windows en de Windows-apps. Als gevolg daarvan kan het zijn dat er andere apps in Windows verschij-nen en dat apps verdwijnen. Zo had de eerste versie van Windows 8 een Bing-app waarmee internet afgezocht kon worden met behulp van de zoekmachine Bing. In Windows 8.1 bestaat deze app niet meer, maar is de zoekfunctie geïntegreerd en overal beschikbaar.

Toetsenbord, muis of aanraakscherm; pc, tablet of telefoon

Windows 8.1 komt in een aantal versies. In grote lijnen zijn deze versies iden-tiek qua bediening en mogelijkheden. De Windows 8.1 Pro-versie is wat uit-gebreider dan de Windows 8.1-basis. De Windows 8.1 RT-versie is speciaal bedoeld voor lichtere tablets, terwijl krachtiger tablets weer met pc-versies van Windows 8.1 kunnen werken.Alle versies ondersteunen muis en toetsenbord, maar ook ondersteunen alle versies het aanraakscherm. Het is dus afhankelijk van uw apparatuur en ge-bruik van dat moment wat voor u de handigste wijze van invoer is.Werkt u bijvoorbeeld op een pc zonder aanraakscherm, dan zijn muis en toet-


15

InleIdIng

senbord de logische apparaten voor het bedienen van Windows. Heeft u een tablet (standaard met aanraakscherm), dan zult u vaak het scherm gebruiken om Windows te bedienen, hoewel de ervaring leert dat op het moment dat er een redelijke hoeveelheid tekst moet worden ingevoerd het aansluiten van een toetsenbord handiger is dan het schermtoetsenbord.Het blijft een kwestie van gewenning en persoonlijke voorkeur.Windows Phone 8 is een speciale versie vergeleken met de tablet- en pc- versies van Windows. De functionaliteit is geheel afgestemd op de smartphone en wijkt enigszins af van de andere versies.

Wat is nieuw in Windows 8?

In deze paragraaf wordt even kort aangegeven wat gewijzigd is ten opzichte van de vorige versie Windows 7. Aangegeven wordt wat er nieuw is of gewij-zigd, maar ook wat er is verdwenen.

Windows 8 wordt geleverd in verschillende uitvoeringen:

• Windows 8 en Windows 8 Pro. Deze versies zijn vooral bedoeld voor desktops

en laptops. De bediening zal vooral met een muis gedaan worden.

• Windows 8 RT. Deze versie is bedoeld voor tablets die een touchscreen hebben

en niet bediend worden met een muis.

• Windows 8 Enterprise. Vergelijkbaar met Windows 8 en Pro, maar dan voor

bedrijven die volumelicenties hebben.

Uiteraard zitten er verschillen in de uitvoeringen. Voor de onderwerpen in dit boek zijn de

onderlinge verschillen echter niet zo groot. Zoals aan het begin van deze inleiding is aan-

gegeven is bij het maken van dit boek Windows 8 Pro gebruikt.

Nieuw of gewijzigd ten opzichte van Windows 7

• Gewijzigde accounts en inlogmogelijkheden. U kunt zich aanmelden met twee soorten accounts: lokaal en Microsoft-account. Daarbij heeft u ook ver-schillende wachtwoordmogelijkheden: een traditioneel wachtwoord, een pincode en een afbeeldingswachtwoord. Meer hierover in paragraaf 6.1.

• Nieuwe interfaces. Als u bent ingelogd komt u direct in een nieuw scherm: het Start-scherm. Deze sluit aan bij de bediening van tablets en smartphones. Meer hierover in hoofdstuk 1 en hoofdstuk 2.

• Bureaublad-interface. Naast de Windows 8-interface is ook de Bureaublad-


16


interface er nog steeds. Zodra u een programma start, zal automatisch overgeschakeld worden naar deze interface.

• Gewijzigde bediening. In de meegeleverde programma’s, zoals de Verkenner en enkele accessoires, is de bediening gewijzigd. In plaats van opdrachten geven met het menu en werkbalken wordt het lint gebruikt. Dit is in Office 2007 geïntroduceerd door Microsoft en zien we nu terug in verschillende programma’s. Toch komen we de traditionele menubalk ook nog tegen!

• Apps. Op tablets en smartphones zijn inmiddels de apps heel gebruikelijk: kleine programma’s die u gratis kunt downloaden of tegen een gering bedrag kunt kopen en downloaden. Dergelijk programma’s schaft u aan in de Windows Store. Meer hierover in paragraaf 3.2.

• Nieuwe Internet Explorer. Windows levert een webbrowser mee, de gebruikelijke Internet Explorer. Hiervan krijgt u versie 10. Meer hierover in paragraaf 7.1.

• Usb 3.0. Standaard heeft Windows nu de usb 3.0-ondersteuning. Hiervoor hoeft u dus niet speciaal iets te downloaden.

• Vernieuwd taakbeheer. Het taakbeheer is wat uitgebreider geworden. Meer hierover in paragraaf 2.2.1.

• Nieuwe herstelfuncties. Om uw computer te resetten heeft u nu twee verschillende herstelfuncties. Bij Reset wordt echt alles verwijderd en komt Windows helemaal terug in de ‘fabrieksinstellingen’. U bent dan ook uw eigen instellingen kwijt.

Bij de nieuwe herstelfunctie Refresh worden de bestanden van Windows hersteld naar de originele staat. Uw instellingen, bestanden, apps en desk-topprogramma’s blijven ongeschonden. Meer hierover in paragraaf 9.1.9.

• Sneller starten en geavanceerdere slaapstand. Uw pc zal met Windows 8 sneller opstarten. Ook als de pc in de slaapstand is gezet zal die sneller ‘wakker worden’.

• X-box live integratie. X-box is de game-console van Microsoft. In dit boek wordt niet ingegaan op specifieke randapparatuur.

• Windows Media Player ondersteunt geen dvd afspelen. Het afspelen van een dvd is met dit programma niet meer mogelijk.

• Ouderlijk toezicht. Dit onderdeel is verwijderd en vervangen door Family Safety, een programma uit de Windows Essentials. Dit stelt ouders in staat om op de pc de mogelijkheden van hun kind in te perken. Ook het monitoren van hun activiteiten op de pc en het internet is mogelijk. Meer hierover in paragraaf 9.2.5. Nieuw in Windows 8.1 is dat het ouderlijk toezicht niet langer op de pc wordt ingesteld, maar op de website van Family Safety.


17

InleIdIng

• Antivirus-functionaliteit. Microsoft levert al geruime tijd een gratis anti-virusprogramma. In Windows 8 wordt deze standaard geïnstalleerd onder de naam Microsoft Defender. Meer hierover in paragraaf 9.2.1.

• Storage Space. Storage Space stelt gebruikers in staat om verschillende harde schijven en virtuele harde schijven samen te voegen tot één schijf, zodat het een enkel volume wordt. Meer hierover in paragraaf 9.2.1.

Nieuw in Windows 8.1 ten opzichte van Windows 8

• Start-knop. Windows 8 moest het doen zonder Start-knop in de Bureau-blad-interface. Dit is door velen als een gemis ervaren en gemeld. In Windows 8.1 is er weer een Start-knop, maar de werking is anders dan die van het Start-menu in Windows 7. Gelukkig is de werking van de knop en daarmee ook van de Windows-toets op het toetsenbord te configureren. Meer over deze Start-knop in paragraaf 4.1.3.

• Geïntegreerde Bing-internetzoekfunctie. Op het Start-scherm kunt u gewoon beginnen met het typen van tekst. Automatisch zal op internet en op uw systeem gezocht worden.

• Introductiekaders. Bij het in gebruik nemen van Windows 8.1 of van nieuwe gebruikersaccounts bij 8.1 zullen in het begin informatiekaders verschijnen met korte uitleg. Deze komen slechts een paar keer tevoorschijn en blijven daarna weg. In dit boek wordt daar verder geen aandacht aan besteed. Ze leggen zichzelf uit.

• Leeslijst. In Windows 8.1 is er een nieuwe standaard-app: de Leeslijst. Hiermee is het eenvoudig geworden om interessante pagina’s te parkeren om op een later moment te lezen. Aangezien de pagina in Leeslijst opnieuw wordt geladen is het ook een handig hulpmiddel om veel bijgewerkte pagina’s korte tijd te volgen.

• Nieuwe tegelformaten. De tegels op het Start-scherm in Windows 8 kenden twee afmetingen. Windows 8.1 heeft er vier. Hiermee is het Start-scherm nog meer aanpasbaar aan uw persoonlijke voorkeur. In paragraaf 2.1 wordt dit besproken.

Wat is verwijderd?

Uit Windows zijn ook onderdelen verdwenen.• Start-menu. De Start-knop is weer terug, maar het van Windows 7 ver-

trouwde menu niet. Programma’s worden gestart vanuit het Start-scherm, maar het is nog wel mogelijk om ze te koppelen aan de Taakbalk of middels een koppeling op het Bureaublad weer te geven.


18


• Aero. Deze persoonlijke voorkeursinstelling is geheel verdwenen.• Gadgets. De gadgets zijn verwijderd en in feite vervangen door live-tegels

van apps. Meer hierover in hoofdstuk 2.• Windows Media Center. Dit onderdeel is niet in Windows 8 standaard

beschikbaar, maar wel als een add-on.• Bing en Berichten app. Deze apps die met Windows 8 werden geïntroduceerd

zijn in Windows 8.1 verdwenen.

Aanwijzingen voor gebruik van dit boek

De benamingen van tabbladen, mappen, schermknoppen en dergelijke zijn in dit lettertype gezet om ze duidelijk te kunnen onderscheiden van de ver-klarende tekst in het boek. Om die reden staan de toetsen die u op het toetsen-bord moet indrukken in een vette letter, bijvoorbeeld Ctrl, Alt, Enter, en de teksten die u letterlijk zo moet typen in dit lettertype. Op deze wijze is verwarring over wat nu eigenlijk wat is, uitgesloten.

Tot slot zijn er regelmatig opmerkingen, tips en waarschuwingen te lezen. Dit is als volgt aangegeven.

als het om een tip of handige aanvulling gaat;

als het een waarschuwing is;

als het om aanvullende informatie gaat.

Voor opties die nieuw of gewijzigd zijn in Windows 8.1 ten opzichte van Windows 8 is een speciaal pictogram in de marge geplaatst:


19

1 Windows 8, de basis

Windows 8.1 (oktober 2013) is de opvolger van Windows 8 (oktober 2012). De essentie van het besturingssysteem is niet veranderd, maar er is deels wel gereageerd op de opmerkingen van de gebruikers. Mede daarom heeft Windows weer een Start-knop, maar het door velen gevraagde Start-menu is niet terug. Verder zijn er natuurlijk de nodige veranderingen doorgevoerd, deels zichtbaar en deels onder de motorkap. Op de vraag wat Windows 8.1 eigenlijk is en waarom u het nodig heeft, probeert dit hoofdstuk een antwoord te geven.

1.1 Rol van Windows: besturingssysteem

Windows 8 is een computerbesturingssysteem. Het besturingssysteem van een computer maakt het mogelijk dat andere programma’s erop kunnen werken. Bij het starten van uw computer wordt een aantal processen doorlopen. Deze processen zijn onderdeel van de BIOS (Basic Input Output System) of de nieuwere UEFI (Unified Extensible Firmware Interface).De laatste stap in deze processen is het laden van het besturingssysteem. Dat systeem zorgt ervoor dat programma’s gebruik kunnen maken van systeem-bronnen, zoals het werkgeheugen, het toetsenbord, de muis, het beeldscherm, de processor, enzovoort.Hoewel Windows 8, net als de meeste besturingssystemen, een aantal pro-gramma’s meelevert, blijft de hoofdtaak van het systeem het effectief en stabiel laten samenwerken van de verschillende componenten van uw computer.

1.1.1 Wat kunt u van Windows 8 verwachten?

Zoals hierboven al is aangegeven is Windows 8 een besturingssysteem. Er wordt standaard een aantal programma’s meegeleverd, maar over het algemeen is de functionaliteit daarvan beperkt. Als besturingssysteem bevat Windows 8 natuurlijk een uitgebreide hulpset om uw systeem te configureren. Ook in bestandsbeheer is in het systeem voorzien, evenals het beheer van gebruikers-


20


accounts en de daaraan gekoppelde toegang tot de computer. Daarnaast komt Windows 8 met een set toepassingen, onderverdeeld in apps en programma’s.Apps zijn inmiddels heel gebruikelijk op mobiele telefoons en tablets. Met een telefoon kunt u uiteraard bellen en vaak heeft hij ook een wekkerfunctie, maar met een app kunt u er extra functionaliteit aan toevoegen. Denk daarbij aan het plannen van een reis met het openbaar vervoer, het bekijken of er buien op komst zijn of files op de wegen en (op een tablet) het lezen van een E-book. Apps schaft u aan via een speciale winkel hiervoor. Voor Windows 8 is dat de Store. De prijzen zijn afhankelijk van de leverancier, maar u kunt ook gratis apps aanschaffen.Windows 8 levert standaard een aantal gratis apps. In dit boek worden niet alle apps besproken, maar de basisvaardigheden voor het werken ermee komen wel aan de orde.

Figuur 1.1 Overzicht van standaard-apps van Windows 8.1

Naast deze apps beschikt Windows 8 over een uitgebreide set van gereedschap-pen voor systeembeheer en enkele bureaubladaccessoires. Accessoires zijn een-voudige programma’s voor bijvoorbeeld tekstverwerken, rekenen en tekenen. De gereedschappen voor systeembeheer worden besproken in dit handboek.

1.1.2 Wat kunt u niet verwachten?

Windows 8 is bedoeld om programma’s te laten samenwerken. Hoewel in het dagelijks spraakgebruik Windows vaak gelijkgesteld wordt aan sommige van deze programma’s, vormen de echt professionele programma’s geen onderdeel van het besturingssysteem.Zo bevat uw Windows 8-pc wel een programma om teksten mee te bewerken, maar daarmee beschikt u nog niet over een professionele tekstverwerker zoals


21

WindoWs 8, de basis

Microsoft Word. Windows 8 heeft ook mogelijkheden om foto’s te bekijken en te bewerken, maar een echt fotoprogramma als Adobe Photoshop kan veel meer.Kortom, hoewel een besturingssysteem als Windows 8 een absolute noodzaak is voor de computer om te kunnen functioneren, is het te verwachten dat u, na het starten van de computer, zo snel mogelijk het programma (ook toepassing of applicatie genoemd) start waarmee u echt wilt gaan werken.

1.2 Aanmelden en afmelden

Windows werkt met gebruikersaccounts zodat het mogelijk is om één pc met meerdere mensen te gebruiken. Aan een account zijn diverse instellingen ge-koppeld, zodat u geen last heeft van de voorkeursinstellingen van een ander account. Ook gegevensbestanden zijn per account gescheiden.Met Windows 8 gaat Microsoft nog een stapje verder door u te vragen om een Microsoft-account te gebruiken. Let wel: dit is niet verplicht, alleen aanbevo-len. Het gebruik van een Microsoft-account is wel verplicht wanneer u apps wilt downloaden vanuit de App Store.In Windows 8.1 is het gebruik van een Microsoft-account, onder andere door de verdere integratie van onder andere SkyDrive in Windows 8.1 bijna onver-mijdelijk. Bij de installatie van Windows 8.1 wordt dan ook direct om een Microsoft-account gevraagd.

Ieder e-mailadres is aan te melden als een Microsoft-account.

Apps zijn programma’s die in de Store aangeschaft kunnen worden: gratis of tegen

betaling. Meer over de Store vindt u in paragraaf 3.2.

In dit boek gaan we ervan uit dat u gebruikmaakt van een Microsoft-account. In de bijlage Installatie (paragraaf 13.1) wordt beschreven hoe u dat instelt. Heeft u dat niet gedaan? Geen probleem, u kunt een bestaand pc-account al-tijd omzetten naar een Microsoft-account. Later in dit boek leggen we uit hoe u dit doet. Voor dit moment nemen we aan dat u dit voor of tijdens de instal-latie al gedaan heeft.


22


1.2.1 Aanmelden

Nadat uw computer gestart is, verschijnt een afbeelding op het scherm. Daarop staan datum, tijd, batterijstatus en netwerkstatus. Dit wordt ook wel het ver-grendelingsscherm genoemd.

Figuur 1.2 Het vergrendelingsscherm: klaar voor de start …

Met een druk op een willekeurige toets verschijnt het scherm om u aan te melden. Termen hiervoor zijn login-scherm, aanmeldscherm of inlogscherm. Zijn er op de pc meerdere gebruikers bekend, dan zullen deze allemaal ver-schijnen.

Figuur 1.3 Bij meerdere gebruikers op een pc moet u de juiste gebruiker kiezen

Was iemand ingelogd bij het afsluiten van de pc, dan zal Windows standaard het

inlogscherm voor dit account weergeven. Met het pijltje naar links (één niveau

terug) komen de andere geconfigureerde accounts in beeld.


23

WindoWs 8, de basis

Na het kiezen van een gebruiker verschijnt het inlogscherm. Hier moet u uw wachtwoord opgeven en met het pijltje naar rechts (of met Enter) aangeven dat u verder wilt.

Figuur 1.4 Het aanmeldscherm met het veld voor de invoer van het wachtwoord

Wachtwoorden zijn hoofdlettergevoelig (Engels: case sensitive). Mocht u de CapsLock (hoofdletters vast) aan hebben staan, dan verschijnt er een waarschu-wing in beeld. Mocht u twijfelen aan uw invoer, dan heeft Windows 8 een aardig nieuwtje. Zodra u begonnen bent met het intypen van het wachtwoord verschijnt aan de rechterzijde van het wachtwoordvak een klein oogje. Als u met de muis op het oogje klikt, dan verschijnt, zolang de muisknop ingedrukt is, de invoer leesbaar op het scherm.

Figuur 1.5 Het ingevoerde wachtwoord kan leesbaar gemaakt worden

Na het aanmelden verschijnt het Start-scherm.


24


Figuur 1.6 Zo kan het Start-scherm eruit zien

1.2.2 Afmelden

Het afmelden doet u vanuit het Start-scherm. Als u hier op uw accountnaam rechtsboven klikt, verschijnt er een menu.

Kies uit dit menu voor Afmelden om uzelf af te melden van de pc. U keert dan terug naar het vergrendelingsscherm.De andere opties in Figuur 1.7 hebben de volgende functies:• Accountafbeelding kiezen. Dit brengt u rechtstreeks naar het scherm pc-

instellingen waar u de afbeelding van uw account kunt aanpassen.

Figuur 1.7 Menu om u af te melden. De rechter-afbeelding wordt weergegeven als er meer accounts zijn


25

WindoWs 8, de basis

• Vergrendelen. Sluit scherm en toetsenbord af. Handig als u uw pc even alleen moet laten. Dit kunt u overigens vanuit iedere situatie doen met Windows-toets+L. De Windows-toets staat over het algemeen tussen de Ctrl- en de Alt-toets links van de spatiebalk.

• Andere accountnaam. Hiermee kan een andere gebruiker zich aanmelden.

Wanneer uw accountafbeelding eenmaal is ingesteld, kunt u die alleen maar wijzi-

gen in een andere afbeelding en niet meer verwijderen! Op de website van uw

Microsoft-account kunt u de afbeelding wel echt verwijderen.

1.2.3 Computer uitschakelen

Wanneer u bent afgemeld is de computer nog niet afgesloten. Als het scherm van Figuur 1.7 weer is verschenen, drukt u op een willekeurige toets. U komt weer in het scherm met de accountnamen. Rechtsonder staat een knop om de computer af te sluiten.

Figuur 1.8 De mogelijkheden van de knop Afsluiten

• KlikopdeknopAfsluiten (aan/uit-knop).• KlikopdeoptieAfsluiten.Nu wordt uw computer helemaal uitgeschakeld.

Langs deze route uw pc uitschakelen is niet de snelste oplossing. In de paragra-

fen 2.4.5, 6.9 en 9.2.3 komen alternatieven aan bod.


26


Wat betekenen de verschillende opties bij deze knop Afsluiten?

OPDRAcHT BeTekeNIS

Slaapstand In de slaapstand worden zoveel mogelijk processen afgesloten. De pc komt in een rust-

stand waarbij minimale energie verbruikt wordt. Voordeel van de slaapstand boven het

volledig uitzetten van de pc is het sneller opstarten. Een nadeel is dat, hoewel gering, er

toch energieverbruik is. Bij een laptop zal de batterij dus uiteindelijk toch leeg raken.

Bij het starten vanuit de slaapstand moet opnieuw het gebruikerswachtwoord worden

ingevoerd.

Afsluiten Bij het afsluiten van het systeem worden alle toepassingen en Windows zelf afgesloten.

Bij toepassingen waar bestanden in geopend zijn die nog niet zijn opgeslagen, zal hier

over het algemeen om gevraagd worden.

Eventueel gereedstaande Windows Updates worden uitgevoerd. Daarna wordt de pc

volledig uitgeschakeld.

Opnieuw opstarten

Hiermee wordt de computer afgesloten en direct daarna weer gestart. Kleine problemen

willen nog wel eens opgelost worden met een herstart van de pc. Deze softwarematige

optie is beter voor uw computer dan het fysiek uitzetten en snel weer aanzetten. Met het

opnieuw opstarten van het systeem worden ook de gereedstaande Windows Updates

uitgevoerd.

Bij het opnieuw opstarten moet opnieuw worden ingelogd.

Tabel 1.1 Overzicht van de mogelijkheden bij de knop Afsluiten

1.3 Interfaces

De gebruikersinterface – de Engelse term is user interface, ook wel afgekort als UI – is de manier waarop de interactie tussen de pc en de gebruiker plaats-vindt: de manier waarop we programma’s zien op het scherm en de manier waarop we opdrachten geven aan de computer. In de oudere versies werden de programma’s via het Bureaublad in vensters aangeboden. Opdrachten werden gegeven met menu’s en opdrachtknoppen.Windows 8 heeft hier een nieuwe gebruikersinterface aan toegevoegd die meer aansluit bij de manier waarop tablets en smartphones worden bediend: met tegels. De ‘oude’ Bureaublad-interface is ook nog steeds aanwezig.

1.3.1 De Windows 8-interface

Direct als uw computer is gestart en u zich heeft aangemeld, komt u in het Start-scherm. U ziet gekleurde rechthoeken die staan voor zogenaamde apps. Al deze rechthoeken worden ‘tegels’ genoemd. Door te klikken op een tegel start u de toepassing die erbij hoort. In de hoofdstukken 2 en 3 leest u meer over de Windows 8-interface.


27

WindoWs 8, de basis

Windows 8.1 kan met de Bureaublad-interface (engels: Desktop interface) starten

in plaats van met het Start-scherm. Hoe u dit instelt, vindt u in paragraaf 6.7.

Als u niet in het Start-scherm bent, kunt hiernaar overschakelen door de muisaanwijzer linksonder op het scherm te plaatsen. U ziet dan een kleine afbeelding Start. Klikt u op deze afbeelding, dan schakelt u over naar het Start-scherm.

Figuur 1.9 Start linksonder op het scherm en de Windows-toets kunnen beide gebruikt worden om het Start-scherm op te roepen

U kunt altijd naar het Start-scherm met de Windows-toets op uw toetsenbord of met de Charm Start (zie Figuur 1.11).

1.3.2 Bureaublad

Een van de apps in het Start-scherm is het Bureaublad. Hiermee kunt u naar de Bureaublad-omgeving gaan. Deze wordt vanzelf geactiveerd als u een pro-gramma start dat de Bureaublad-interface gebruikt. Voorbeelden hiervan zijn de accessoires Wordpad en Paint en de hulpprogramma’s Verkenner en het Configuratiescherm. In hoofdstuk 4 leest u meer over de Bureaublad-interface.

1.3.3 Menu’s in Windows 8

In Windows 8 kunnen verschillende menu’s worden opgeroepen. Deze ver-schijnen soms al wanneer u de muisaanwijzer naar een bepaalde positie op het scherm verplaatst. Andere verschijnen als u op de rechtermuisknop klikt.• Het menu. Dit menu komt onderaan het scherm als er een tegel is

geselecteerd en verschijnt alleen in de Windows 8-interface. Het menu is contextgevoelig. Dat betekent dat er andere opties kunnen staan afhankelijk van de tegel die geselecteerd is. Het menu kan ook opgeroepen worden als er met de rechtermuisknop op een lege plaats in het Start-scherm geklikt wordt. Wat u kunt doen met de opties in dit menu vindt u in paragraaf 2.1.

Dit menu en ook het vergelijkbare menu in de Windows 8-apps wordt door Microsoft ook wel de actiebalk genoemd.


28


Figuur 1.10 Het menu (de actiebalk) verschijnt onderaan het scherm

• Charm-menu. Dit menu verschijnt zowel in de Windows 8- als in de Bureaublad-interface. Het verschijnt aan de rechterkant van het scherm als u de muisaanwijzer in de rechterbovenhoek of rechteronderhoek plaatst. Het menu kan ook opgeroepen worden met de toetsencombinatie Windows-

toets+c. Wat u kunt doen met de opties in dit menu vindt u in paragraaf 2.4.

• Vorige toepassing en Takenlijst. Dit menu verschijnt zowel in de Windows 8- als in de Bureaublad-interface. Het verschijnt als u de muisaanwijzer in

Figuur 1.11 Het Charm-menu verschijnt aan de rechterkant van het scherm


29

WindoWs 8, de basis

de linkerbovenhoek plaatst. Eerst ziet u linksboven een kleine afbeelding van de vorige toepassing (app of Bureaubladtoepassing) waarmee u gewerkt heeft. Verplaatst u de muisaanwijzer vervolgens langs de linkerkant naar beneden, dan verschijnt de Takenlijst. Daarin ziet u ook de andere toe-passingen die actief zijn. Meer over de Takenlijst vindt u in paragraaf 2.2.1. De Takenlijst is ook op te roepen door op een touchscreen (aanraakscherm) vanaf links een paar centimeter naar binnen te schuiven en dan weer terug.

• Snelmenu van de rechtermuisknop. Wanneer u klikt op de rechtermuisknop verschijnt er een menu, het snelmenu. In de Windows 8-apps zal dit er anders uitzien dan in de Bureaublad-interface. Maar in beide gevallen is het menu contextgevoelig. In de Windows 8-interface verschijnt het menu aan de boven- of de onderkant van het scherm of beide tegelijk. In de Bureaublad-interface verschijnt het menu altijd ter hoogte van de muisaanwijzer. In Windows 8.1 wordt het menu ook wel de Opdrachtbalk genoemd.

Figuur 1.12 Links de laatste toepassing en rechts de Takenlijst als u langs de linkerkant naar beneden gaat met de muis


30


Figuur 1.13 Vier opdrachtbalken in de Windows 8-interface

Figuur 1.14 Vier snelmenu’s in de Bureaublad-interface

1.4 Basistechnieken

In deze paragraaf worden enkele Windows-technieken uitgelegd die u in Windows zelf, maar ook in vrijwel alle programma’s, kunt gebruiken. Voor de echte beginners is dit een belangrijke paragraaf. Voor mensen die met een eer-dere versie van Windows hebben gewerkt is er weinig gewijzigd.

1.4.1 Gebruik van het toetsenbord

Het meest gebruikte toetsenbord in Nederland is het qwerty-toetsenbord, ge-noemd naar de eerste letters op de bovenste rij van het hoofdtoetsenbord. In Frankrijk bijvoorbeeld wordt meestal een azerty-toetsenbord gebruikt. De letters zitten bij een dergelijk toetsenbord in een andere volgorde.Het toetsenbord heeft meestal niet de Nederlandse indeling, wat u misschien


31

WindoWs 8, de basis

wel zou verwachten, maar de Amerikaanse. Dit heeft vooral betrekking op de plaats van de speciale tekens als @ : en ?. Dit zou allemaal goed ingesteld moe-ten zijn als Windows geïnstalleerd wordt. Om dit alsnog te wijzigen verwijzen we naar paragraaf 13.2.8.Veel toetsenborden hebben een alfanumeriek deel en een numeriek deel. Om de cijfers op het numerieke deel te kunnen gebruiken moet de toets NumLock ingeschakeld worden. Of dit is ingeschakeld is meestal zichtbaar aan een lampje.De toetsen op de bovenste rij worden ook wel functietoetsen genoemd. Het zijn er meestal twaalf: F1 tot en met F12. Per programma kunnen deze toetsen een andere functie hebben, bijvoorbeeld Spellingcontrole of Help. F1 is meest-al de knop om de Help op te roepen.Sommige toetsen doen bij het indrukken helemaal niets, maar worden altijd gebruikt in combinatie met een andere toets. Dit worden ook wel ‘dode toetsen’ genoemd. Shift in combinatie met een letter geeft een hoofdletter. Shift in com-binatie met een toets met twee tekens geeft het bovenste teken. Ook Ctrl en Alt worden altijd gebruikt in combinatie met een andere toets.Bij de 5 staat meestal schuin onder een euroteken. Dit teken kunt u maken in combinatie met de toets AltGr (rechts van de spatiebalk) of Ctrl+Alt samen in-gedrukt. Tussen de Ctrl-toets en de Alt-toets zit de Windows-toets. Die komt in dit boek ook enkele keren aan de orde.Op sommige laptops ziet u bij enkele toetsen nog een gekleurde aanduiding staan. Die kunt u gebruiken in combinatie met de Fn-toets. Zo kunt u dan bijvoorbeeld het volume regelen of de helderheid van het scherm.Hoe u het toetsenbord kunt instellen, vindt u in paragraaf 13.2.8.

Het gebeurt wel eens dat bepaalde speciale tekens niet meer goed werken. In plaats

van een @ krijgt u “. Dat bent u gewisseld van toetsenbordindeling. Door Ctrl+Shift

kort tegelijk in te drukken kunt u weer terugkeren naar een andere toetsenbordindeling.

1.4.2 Gebruik van de muis

Een computermuis wordt gebruikt om opdrachten te geven aan programma’s op de computer. Bij het bewegen van de muis zal er op het scherm een aanwij-zer zichtbaar zijn. Er zijn veel verschillende muizen, maar ze hebben vrijwel allemaal een linker- en een rechtermuisknop en een scrolwiel. Veelgebruikte technieken voor het werken met de muis zijn aanwijzen, klikken, dubbelklik-


32


ken, slepen, rechtsklikken en scrollen. Omdat ze ook in dit boek gebruikt wor-den, volgt hier een korte uitleg.In paragraaf 9.2.3 wordt uitgelegd hoe u uw muis kunt instellen.

MUISTecHNIek HOe Te DOeN WORDT VAAk geBRUIkT OM …

Aanwijzen Laat de muis op een vlakke onder-

grond staan en verplaats de muis

zonder hem op te tillen. Op het scherm

gaat de muisaanwijzer bewegen.

Iets aan te wijzen. Daarna wordt er meestal

(rechts) geklikt of dubbel geklikt. Bij alleen

aanwijzen gebeurt er meestal niets.

Klikken Plaats de muisaanwijzer en druk kort

op de linkermuisknop.

Iets te selecteren of de cursor te verplaatsen.

Dubbelklikken Plaats de muisaanwijzer en druk twee

keer snel achter elkaar op de linker-

muisknop.

Iets te activeren. Bij het dubbelklikken op

een bestand zal bijvoorbeeld het bestand

opgeroepen worden.

Slepen Plaats de muisaanwijzer, druk op de

linkermuisknop en houd deze inge-

drukt terwijl u de muis beweegt over

de ondergrond. Laat de muisknop

daarna los.

Iets te verplaatsen of om een selectie te maken.

Rechts klikken Plaats de muisaanwijzer en druk kort

op de rechtermuisknop.

Een menu op te roepen waarin opdrachten

staan die te maken hebben met het onder-

deel dat u aanwees. Dit menu wordt het

snelmenu genoemd.

Scrollen of schuiven Met uw vinger het wieltje tussen

de linker- en de rechtermuisknop

omhoog of omlaag bewegen.

Onderdelen die niet zichtbaar zijn in beeld te

halen.

Tabel 1.2 Overzicht van de muistechnieken

Soms worden technieken gebruikt in combinatie met toetsen. Shift+klikken be-tekent dan dat u de Shift-toets indrukt en ingedrukt houdt terwijl u met de muis klikt. Ctrl+scrollen betekent dat u de Ctrl-toets ingedrukt houdt terwijl u het scrolwiel beweegt.Tijdens het werken met de muis kan de muisaanwijzer verschillende vormen aannemen, zoals een dubbele pijl, handje of witte pijl.

1.4.3 Gebruik van het touchscreen

De Windows 8-interface lijkt erg veel op de bediening op diverse tablets en op smartphones met Windows Phone als besturingssysteem. Daarbij wordt het


33

WindoWs 8, de basis

scherm gebruikt als invoerapparaat: met vingerbewegingen voert u opdrachten uit en met een onscreen toetsenbord ‘typt’ u teksten in (zoals op veel smartphones en tablets).

VINgeRBeWegINg HOe UIT Te VOeReN? eNgeLS

Tikken: wijs met uw vinger en raak het scherm kort

aan. Wordt gebruikt om items te selecteren of om

een opdracht uit te voeren waar een knop voor is.

Te vergelijken met klikken met een muis.

Tap

Vasthouden: wijs aan en houd de vinger op het

scherm. Wordt gebruikt om extra informatie over

een item te krijgen.

Te vergelijken met het snelmenu dat u krijgt als u

klikt op de rechtermuisknop.

Tap and hold

of

Press and hold

Slepen: wijs aan en houd de vinger op het scherm

terwijl u uw vinger beweegt. Wordt gebruikt om

items te verplaatsen of tekst te selecteren.

Te vergelijken met slepen met een muis.

Slide to drag

Vergroten en verkleinen: plaats twee vingers op het

scherm en beweeg die naar elkaar toe of van elkaar

af. Naar elkaar toe is om uit te zoomen (verkleinen)

en van elkaar af is om in te zoomen (vergroten).

Pinch and Stretch

Vegen: plaats een vinger op het scherm en veeg

naar links, rechts, boven of onder. Wordt gebruikt

om niet zichtbare delen op het scherm te krijgen.

Te vergelijken met scrollen met een muiswiel.

Swipe

Tabel 1.3 Overzicht van vingerbewegingen op een touchscreen

1.4.4 Sneltoetsen

Veel opdrachten voert u uit door op een knop te klikken of een keuze te maken uit een menu. Vaak kan dit sneller uitgevoerd worden met een toetsencombi-natie of een sneltoets. Dat is over het algemeen de Ctrl-toets, de Alt-toets of de Windows-toets samen met een andere toets. In dit boek wordt dit aangeduid met Ctrl+z en Windows+e.In de tabel ziet u enkele veelgebruikte algemene sneltoetsen.


34


SNeLTOeTS VOeRT De VOLgeNDe OPDRAcHT UIT

Windows Schakelen tussen het Start-scherm en de laatst actieve app.

Windows+d Gaat naar het Bureaublad (het Engelse Desktop).

Windows+c Roept het Charm-menu op.

Windows+i Roept de instellingen op, handig voor het snel uitschakelen van uw pc.

Windows+e Start de Verkenner (in het Engels Explorer).

Windows+l Vergrendelt uw computer (het Engelse Lock).

Windows+p Stelt een tweede scherm in of een projectorscherm.

Windows+ Maximaliseert het huidige venster.

Windows+ of Zorgt dat het huidige venster de linker- of de rechterhelft van het scherm in-

neemt.

Windows+ Verkleint het huidige venster tot het vorige formaat.

Windows+x Opent het Start-menu.

Ctrl+c Kopiëren.

Ctrl+x Knippen.

Ctrl+v Plakken.

Ctrl+z Ongedaan maken van de laatste actie

(werkt niet in alle programma’s, maar is altijd het proberen waard!).

F1 Help oproepen.

Tabel 1.4 Veelgebruikte algemene sneltoetsen

1.4.5 Toepassingen starten en sluiten

Een toepassing, dat kan een programma zijn of een app, moet gestart worden om ermee te kunnen werken (een uitleg over het verschil tussen programma en app vindt u in paragraaf 2.1). In de verschillende omgevingen (Engels: interfaces) waar-in u in Windows kunt werken, zal het starten van een toepassing anders werken.

INTeRfAce ZO START U eeN TOePASSINg

Start-scherm Klik op de tegel of de programmanaam.

Charm-menu, Zoeken Typ een deel van de programmanaam en klik op de tegel die gevonden wordt.

Bureaublad Dubbelklik op een pictogram dat op uw Bureaublad staat.

Klik op een pictogram dat op uw Taakbalk staat.

Tabel 1.5 Overzicht van de interfaces en hoe hierin een programma gestart wordt


35

WindoWs 8, de basis

Als een app is gestart is dit beeldvullend. Apps hoeft u niet af te sluiten, u kunt gewoon met de Windows-toets naar het Start-scherm gaan om een andere app te starten. Apps die niet actief zijn, krijgen bijna geen systeembronnen tot hun beschikking en hebben dus bijna geen invloed op de prestaties van uw pc. In-dien gewenst zijn apps vanuit de takenlijst te verwijderen en volledig te stop-pen (zie paragraaf 2.2.2).Als een programma (in de Bureaublad-interface) is gestart, zal deze altijd in een venster worden weergegeven. Rechtsboven ziet u dan een rood kruisje, waarmee u het programma kunt beëindigen, zie ook Tabel 4.2.

Figuur 1.15 Het kruisje om een venster te sluiten en daarmee een programma te beëindigen

1.4.6 Selecteren, knippen, kopiëren en plakken

Selecteren is een veelvoorkomende actie. Denk aan het selecteren van een be-stand, een stuk tekst of een mailbericht. Meestal doet u dit omdat u een op-dracht wilt uitvoeren met de selectie.Selecteren doet u over het algemeen door ergens op te klikken of ergens over-heen te slepen. Een mailbericht of een bestand selecteert u bijvoorbeeld door erop te klikken. Een stuk tekst selecteert u door eroverheen te slepen.Als iets is geselecteerd heeft het over het algemeen een andere kleur, meestal blauw.

Figuur 1.16 Bovenaan twee geselecteerde bestanden en eronder een geselecteerd stuk tekst

Een veelvoorkomende opdracht is kopiëren en plakken. U heeft bijvoorbeeld op internet een tekst of afbeelding gevonden en u wilt die overnemen in een Word-document. Of u wilt een bestand kopiëren naar een usb-geheugen om het mee te nemen.


36


De basishandelingen hiervoor zijn:• Selecteerwatuwiltkopiëren.• Geefdeopdrachtomtekopiëren(bijvoorbeeldviadesneltoetsCtrl+c).• Selecteerofkiesdelocatiewaardekopiemoetkomen.• Geefdeopdrachtomteplakken(bijvoorbeeldviadesneltoetsCtrl+v).

Knippen en plakken gaat op dezelfde manier, maar dan wordt er geen kopie van de selectie gemaakt, maar wordt de selectie verplaatst. De sneltoets om te knippen is Ctrl+x.

Wanneer u iets kopieert, gebruikt Windows het klembord om het tijdelijk op te

slaan. Hier merkt u verder niets van, want u ziet het klembord niet. Binnen sommige

toepassingen is dit klembord wel zichtbaar te maken. Heeft u veel informatie gekopieerd,

dan kan het zijn dat Windows bij het afsluiten van de applicatie vraagt of de gekopieerde

gegevens beschikbaar moeten blijven.

1.5 Start-scherm en apps

Standaard lijken er niet veel apps meegeleverd te worden, het Start-scherm van Windows 8.1 bevat slechts een beperkt aantal tegels.

Figuur 1.17 Het Start-scherm met verschillende tegel-instellingen

Op het Start-scherm staan de, naar verwachting, meest gebruikte apps.


37

WindoWs 8, de basis

Alle apps

Buiten de bovenstaande apps worden er nog meer meegeleverd. Deze zijn ech-ter niet aan het Start-scherm gekoppeld en daarom niet direct zichtbaar. Door op het pijltje naar beneden (links) te klikken komen alle apps in beeld.

Figuur 1.18 Met deze knop verschijnen alle apps

Heeft u een tablet of pc met aanraakscherm, dan is het scherm met alle apps op te roepen door het Start-scherm omhoog weg te vegen.

Figuur 1.19 Alle Windows-apps

De apps zijn in dit scherm gerangschikt op Naam (rechter drie kolommen) en op rubriek (linker drie kolommen). Door te klikken op het pijltje achter Naam zijn andere sorteermethodes te kiezen, zoals Gebruik, Datum installatie en Categorie.In Figuur 1.19 ziet u een sortering waarbij de Windows 8.1-apps aan de linker-zijde van het scherm staan. Aan de rechterzijde vindt u de bureauaccessoires, bekend vanuit eerdere Windows-versies, de systeemhulpprogramma’s (zie voor


38


meer informatie paragraaf 9.2) en de hulpmiddelen voor aangepaste toeganke-lijkheid (zie voor meer informatie de paragrafen 9.1.8 en 9.2.8).

1.6 Hot corners – het gebruik van de hoeken

Windows maakt gebruik van actieve hoekdetectie. Komt u met de muis-aanwijzer in één van de hoeken dan gebeurt er iets. Op een tablet of pc met aanraakscherm is er een equivalent voor deze acties.• Hoekenrechtsbovenenrechtsonder: Hiermee wordt het Charm-menu opgeroepen. Meer over dit menu, of de

Charms zoals ze ook wel genoemd worden, vindt u in paragraaf 2.4. Op een tablet of pc met aanraakscherm kunt u de Charms oproepen door

het menu als het ware vanaf de rechterrand naar binnen te schuiven.• Hoeklinksonder: Brengt u de muisaanwijzer naar de linker benedenhoek, dan komt wederom

het Windows-logo voor het Start-scherm in beeld. Ook langs deze route kunt u altijd terug naar het Start-scherm.

• Hoeklinksboven: Beweegt u de muis van de linkerbovenhoek langs de linkerzijde, dan komt

een miniatuurweergave van de vorige actieve app op het scherm. Beweegt u de muis dan langs de linkerzijde van het scherm naar beneden, dan komt een overzicht met actieve apps op het scherm, de Takenlijst. Meer over de takenlijst in paragraaf 2.2.1.

Op een systeem met aanraakscherm krijgt u dit overzicht door vanaf links een paar centimeter het beeld in en weer uit te schuiven.

1.7 Browserkeuze

In Europa is Microsoft verplicht om u de vrijheid van keuze van internetbrowser te geven. Zolang er geen standaardbrowser is gekozen zal Windows frequent aan u vragen een keuze te maken. Waar we in dit boek een internetbrowser gebruiken gaan we uit van de Microsoft Internet Explorer. Meer informatie over de browser en de browserkeuze vindt u in paragraaf 7.4.


281

Register

Aaanmelden 22

methode kiezen 125aanraak-instellingen 219aan/uit-knop 203accessoires 20account 21, 142, 176, 224

afbeelding 24instellen 128Microsoft~ 21soorten 277

achtergrondafbeelding 189actiebalk 27add-on 16aero 18afbeeldingswachtwoord 126afdrukken 117

taken weergeven 215afmelden 24afsluiten 25

systeem 26AltGr-toets 31Alt-toets 31apparaten

Charm-menu 52toevoegen of verwijderen 173

apps 20aanschaffen/kopen 62afsluiten 44

berichten 18Bing 18eten en drinken 57foto’s 58kaarten 57leeslijst 58starten 26, 34starten/afsluiten 39Store 59

automatisch afspelen 175, 215automatische correctie 174

Bback-up 190, 203batterij 68beeldscherm 172

extra ~ 172instellingen 218uitschakelen/dimmen 201

bestand(en)extensie 98groeperen 98hernoemen 105indeling 97kopiën 104pinnen/unpinnen 138selecteren 100soorten ~ 94uitpakken 115


282


verplaatsen 103verwijderen 101volgorde/sorteren 97weergave 97zoeken 111

bestandsbeheer 89map maken 101snelmenu 106sneltoetsen 106

bestandsgeschiedenis 190, 203besturingssysteem 19beveiligen 194, 272bibliotheek 107

delen 241weergeven/verbergen 230

Bing 150configureren 181

bitlocker 206bluetooth 173broodkruimelspoor 93browsergeschiedenis 161browser selecteren 38Bureaublad 27, 65

achtergrond(foto) 131werkbalk 69

BYOD 184, 208

CCamera-album 179CapsLock 23

geluidssignaal bij ~ 188Charm

apparaten 52delen 52Instellingen 50, 85Instellingen, SkyDrive 122menu 28, 50Start 52

zoeken 51comprimeren 114configuratiescherm 85, 192contrast 188cookies 161Ctrl-toets 31

Ddatabestanden 95datum en tijd 67, 186

instellen 84decimaalteken 231Defender 194defragmenteren 209deksel 203delen

Charm-menu 52installatie 272instellingen 181

detailvenster 96DHCP 184, 237dialoogvenster 73dode toetsen 31draadloos netwerk 81, 238driveletters 92dubbelklikken 32dubbelkliksnelheid 214

Ee-mailaccount toevoegen 146e-mail synchroniseren 145energiebeheer 82, 200Enhanced Protection Mode 155extensie 98

FFamily Safety 224Favorieten, Verkenner 96


283

RegisteR

filtertoetsen 188firewall 195Flash player 210Fn-toets 31functietoetsen 31

Ggadgets 18gebruikersaccount. Zie accountgebruikersinterface 26geheugenkaart 176geluid 212

effect bij acties 134instellingen voor ~ 216schema 216

geluidssignaalbij wisseltoets 188

geschiedenis 118 groeperen 98

Hhardware en geluiden 212helderheid 218hernoemen 105herstarten 26herstelpunt 197hoeken en randen 174hot corners 38, 174hub 236

Iinlogscherm 22installatie 269instellingen

behouden bij installatie 270land/regio/taal 276voorkeurs~ 271

interface 26

Windows 8 26internet 141Internet Explorer 154Internet Explorer (app) 142internetopties 212introductiekader(s) 17invoegtoepassingen 162IP-adres 167

Jjump list 228

Kkalibreren 220keuzelijst 76kinderaccount 177kleur instellen 133klikken 32klok 67, 230knop

maximaliseren 72minimaliseren 72sluiten 72verkleinen 72

kopiëren 104kringvelden 76

Lland/regio 230Leeslijst 17, 158lettertypen 230licentievoorwaarden 270lint 78live-tegel 47locatiegegevens 183locatie-instellingen 220logboek 260login-scherm 22


284


MMail (app) 145map 89, 93

maken 101opties 229

maximaliseren 72media center 18Mediaplayer 16meldingen 181

tijdsduur instellen 189menu

charms 50nieuwe interface 27

menubalk 78microfoon 183Microsoft Active Protection Service 274minimaliseren 72mobiliteitscentrum 219, 262MSN 143muis 31

aanwijzer 214aanwijzer instellen 189instellen 173, 213

Nnaam wijzigen 105narrator 187netwerk 67, 184, 235

draadloos 81openbaar 197particulier 197typen 238

netwerkcentrum 210netwerkprinter 166NumLock 31

OOffice web-apps 120onderhoudscentrum 82, 194OneNote 265opdrachtbalk 29opdrachtknoppen 75opdrachtprompt 135openbaar netwerk 197openen (met) 118, 223opnieuw opstarten 26opslagmedia 92opslagruimte 207opstartopties 192optierondje 75optimaliseren 209ouderlijk toezicht 177, 224

Pparticulier netwerk 197pc-instellingen 171pen instellen 219persoonlijke instellingen 227persoonlijke voorkeur

installatie 271pictogram(men)

bestands~ 95programma~ 67systeemvak 79taakbalk 227

pincode 127pinnen/unpinnen 138plaktoetsen 188plug and play 92presentatiemodus 262printer

aansluiten 166printerinstellingen 214privacy 183


285

RegisteR

productcode 270programma

afsluiten 35starten 26, 34toevoegen 221verwijderen 221

programmabestand 94projectiescherm 218proxy 185prullenbak 66, 102

Rrandapparatuur 165

delen 272verwijderen 173

rechtermuisknop 29rechtsklikken 32recyclen 102referentiebeheer 225regio en taal 187regio/land 230registry 191reservekopie 203resolutie 172, 218roaming 180router 184, 235

Sscanner 169scherm

~beveiliging 134extra 168, 218toetsenbord 188

schermafbeelding 258schijf 89schijfgebruik 182schijfopruiming 209schijfoptimalisatie 209

schuifbalken 72, 76schuifregelaar 77screensaver 134scrollen 32scrolwiel 72, 174secundaire muisknop 40selecteren

bestand(en) 100selectievakje 75

bij bestandsbeheer 98Shift-toets 31SkyDrive 118, 178

synchroniseren 179slaapstand 26, 175, 201slepen 32sluiten app 42SmartScreen-filter 273snelkoppeling 117snelmenu 29, 32

Takenlijst 42sneltoetsen 33

bestandsbeheer 106overzicht 33

sociale platformen 151sorteren 97spellingcontrole 174spraakherkenning 233SSID 238standaard-apps 182standaard-gateway 237standaardprinter 215standaardprogramma’s 222Start (charm) 52Start-knop 17, 65, 79, 259

configuratie 135startpagina 160Start-scherm 23, 39

aanpassen 45


286


afbeelding 130Bureaubladachtergrond 133kleur 130rangschikking 37Windows Phone 246

Store 20Windows Phone 250

streamen 240stroomverbruik 175surfgeschiedenis 161switch 236synchroniseren

e-mail 145SkyDrive 179synchronisatiecentrum 219Windows Phone 256

systeembeheer 208beveiliging 197herstel 191, 199hulpprogramma’s 233pictogram 72

systeemvakacties 79

Ttaakbalk

instellingen 137pictogrammen 227tegel koppelen aan 48tegel losmaken van 48verbergen 228vergrendelen 228werkbalken 68

taakbeheer 44, 263taal 187, 230tabbladen 74tablet-pc instellen 219

Takenlijst 28, 40TCP/IP-adres 167tegel(s) 26, 39

instellen 45instellingen app~ 46koppelen aan Taakbalk 48systeemhulpprogramma’s 233verplaatsen 50

telefoon 170thuisgroep 211, 239titelbalk 72 tijd en taal 186toegankelijkheid 187, 228, 232toepassing 34toetsenbord 30, 188

scherm 69Windows Phone 245wisselen ~indeling 31

touchpad 173touchscreen 32TPM 206

Uuitpakken 115 uitschakelen pc 25update 189, 200url 273usb

3.0 16veilig verwijderen 83

Vveilig verwijderen 83venster 71

afmetingen 72onderdelen 71verplaatsen 72

vergrendelen 25


287

RegisteR

vergrendelingsscherm 22, 129vergrootglas 187Verkenner 90

Favorieten 96instellen 95

verkleinen 72vernieuwen

pagina 144pc 191

verplaatsen 103 tegels 50

versiebeheer 205versleutelen, bitlocker 206verwijderen bestand 101verwisselbaar station instellen 175vingerbeweging 32vliegtuigstand 185volume 67, 80voorbeeldvenster 96vormgeving 227

Wwachtwoord 23, 126webcam 183webreferenties 225werkbalk 68

adres 70bureaublad 69koppelingen 70maken 139schermtoetsenbord 69snelle toegang 78

werkmappen 208WiFi-netwerk 238Windows

knop 65nieuw in ~ 15referenties 225

uitvoeringen 15Windows Live 142Windows Phone 243Windows Snap 263Windows-toets 25, 31Windows Update 189, 200, 272wisseltoetsen 188

XX-box 16

Zzip-bestand 114zoeken 111, 180, 230

Bing-configuratie 181Charm-menu 51

zoekgeschiedenis 181zoekmachine 150

instellen 155


HANDBOEK

WINDOWS 8.1Als gebruiker van Windows maakt u in dit boek kennis met de belangrijkste geavanceerde beheermogelijkheden. U leert juist die technieken kennen die zakelijk veel gebruikt worden en structureel tijdwinst opleveren. Uitermate handig voor wie regelmatig werkt met bestanden: documenten, foto’s, muziek en video’s. De functies die u leert toepassen maken uw werkzaamheden effi ciënter en prettiger. Zo leert u werken met de nieuwe interface van Windows, in samenhang met de verregaande internet- integratie en verbeterde systeembeveiliging. Kennis over de bekende bureaubladomgeving wordt opgefrist en verdiept. U leert werken met taken en functies die gecompliceerd lijken, maar veel tijd besparen. Het toepassen van taken voor systeemonderhoud, software en hardware installeren maken uw werkzaamheden effi ciënter, prettiger en veiliger. Het boek is zeer praktisch van opzet en bedoeld voor gebruikers van Windows die beschikken over de basisvaardigheden. Ervaren Windows-gebruikers vinden in dit boek voldoende diepgang om effi ciënt hun privésysteem te beheren. Alle informatie is direct toepasbaar in de praktijk, met de oefeningen kunt u direct aan de slag. Door de gestructureerde opbouw is het boek uitermate geschikt om langdurig als naslagwerk bij uw pc te houden.

OVER DE AUTEUR Anton Jacobsen heeft ruim 25 jaar ervaring met ICT-ondersteuning en pc-opleidingen. Hij is auteur van het boek Basiscursus Windows 8.1 (2013) en mede-auteur van Informatie en Communicatie (2000) en Novell Netware 286 Leerboek (1990).

991

978 90 12 58591 0

ANTON JACOBSEN

ANTON JACOBSEN

WINDOW

S 8.1HANDBOEK

WINDOWS 8.1HANDBOEK

7284 SDU HB Cover Windows.indd 1 28-11-13 14:05

ANTON JACOBSEN - Online boeken bestellen - AKO · 2014-01-31 · 978 90 12 58591 0 ANTON JACOBSEN...

Documents

Transcript of ANTON JACOBSEN - Online boeken bestellen - AKO · 2014-01-31 · 978 90 12 58591 0 ANTON JACOBSEN...