DEIDEALE

NIEUWSSITEFEIT OF FICTIE?

AfstudeerreflectieNaam: Anouk Agterberg

Studentennummer: 2162237PCN nummer: 238206

Cohort: 2010Datum: 19 mei 2014

2

INHOUDSOPGAVE

1. Inleiding 3

2. Internetgedrag 52.1 Wat doen mensen op het internet 52.2 De grootste nieuwssites 62.3 Hoe lezen mensen op het internet 7

3. Content 103.1 Onderwerpen 10

3.1.1 Waar journalisten over schrijven 103.1.2 Meest gelezen 123.1.3 Zoekmachines 143.1.4 De nieuwsredacties 163.1.5 Clickbaits 17

3.2 Soorten berichten 183.3 Teksten 21

3.3.1 Schrijfwijze 213.3.2 Tekst uiterlijk 233.3.3 Koppen 253.3.4 Linkjes 28

3.4 Video 303.4.1 Hoeveel journalisten plaatsen 303.4.2 Hoeveel mensen kijken 31

3.5 Audio 323.6 Verrijkingen 33

4. Webdesign 344.1 Overzicht 344.2 Rust 354.3 Trends 35

5. Conclusie & Reflectie 37

Bronnenlijst 40

3

INLEIDINGSeks, schattige plaatjes van katten en herkenbare situaties. Dat lijken de meest populaire onderwerpen op het internet. Zo is er de Amerikaanse internetsite Buzzfeed. Haar berichten zie ik constant voorbij komen op social media, voornamelijk op Facebook. De site plaats ongelofelijk veel grappige lijstjes met onzinnige koppen als ‘21 Truths All People Who Sing In The Car Know To Be True’ en ‘5 Ways To Piss Off Fast Food Workers’. En vergeet niet de onnozele quizjes zoals ‘What Kind Of Unicorn Are You?’ (Ik ben een regenboog eenhoorn volgens de test.)

Dat is allemaal heel grappig, maar ik was tamelijk verbaasd toen ik zag dat Buzzfeed ook veel serieus1 nieuws plaatsen. De site bestaat nu zo’n drie jaar en is het afgelopen jaar drie keer zo groot geworden. December vorig jaar hadden ze 130 miljoen unieke bezoekers. Nog even en het is één van de meest bezochte sites ter wereld, samen met Google, Facebook en Wikipedia. Buzzfeed bedrijft onderzoeksjournalistiek en maakt zelf nieuws. Sinds dat de site bestaat, heeft ze geweldige verslaggevers en buitenlandcorrespondenten weggekaapt bij media als The Guardian, Rolling Stone en Politico.2 Buzzfeed is dus blijkbaar een stuk serieuzer dan ik dacht. Ze lokken veel mensen op hun site met de leuke berichten en als die bezoekers doorklikken binnen de site komen ze bij het serieuze nieuws terecht. Is dat niet een slim idee voor Nederlandse nieuwssites?

Niet dat die het zo slecht doen. De grootste nieuwssite is NU.nl en is de negende meest bekeken website van Nederland. Daarnaast staat ‘nieuws lezen’ in de top vijf van wat mensen doen op het internet.3 Internet staat er ook om bekend dat het snel verandert. Innoveren is een must. Zo is NU.nl groot geworden dankzij het constant verbeteren van de site, volgens de oprichters4. Hoewel veel nieuwssites al veel bezoekers hebben, willen zij natuurlijk de concurrent (blijven) aftroeven.

Dus: moeten Nederlandse nieuwssites een voorbeeld nemen aan de populaire Buzzfeed strategie? Of moeten nieuwssites op een andere manier innoveren? Wat is de ideale nieuwssite anno 2014?

In deze reflectie zoek ik het antwoord op de vraag: ‘waar moet een Nederlandse nieuwssite aan voldoen om zoveel mogelijk bezoekers te trekken?’

Ik heb ervoor gekozen om dieper in te gaan op de browser-variant van nieuwssites in dit journalistieke onderzoek. Op dit moment is dat een relatief onderbelichte invalshoek.Als het tegenwoordig over online journalistiek gaat, gaat het er vaak over hoe je er geld aan kunt verdienen. Ook apps krijgen veel aandacht. Ik richt mij niet op die twee vlakken. Dat ik niet naar apps kijk, betekent niet dat ik niet let op smartphones en tablets. Ook daarop kun je tenslotte nieuwssites openen in een browser.

In deze reflectie kijk ik alleen naar de grote, landelijke nieuwssites die zich vooral richten op de serieuze kant van het vak. Denk daarbij aan NU.nl, NOS.nl en telegraaf.nl. Door de grootte van de sites is meer inzicht in het leesgedrag van de nieuwsconsument. Deze afgrenzing komt ten goede aan overzicht en daarmee inzicht in de onderzoeksvraag.

1 Met de term serieus (of hard) nieuws bedoel ik ernstig en op feiten gebaseerd nieuws. Als tegenovergesteld begrip gebruik ik de term ‘zacht nieuws’, waarmee ik human interest artikelen, roddelnieuws en grappige berichten aanduid. 2 Kraak, H (2014, 1 februari). Klik op win. Volkskrant3 Zie hoofdstuk internetgedrag, pagina 54 Haan, W (2014, 19 mei). ‘We waren drie jongens met het juiste idee op het juiste moment’. http://www.nu.nl/weekend/3771522/we-waren-drie-jongens-met-juiste-idee-juiste-moment.html

4

Deze reflectie is ook voor kleinere en/of lokale nieuwssites interessant, ondanks dat de conclusie gebaseerd is op gegevens van grote, landelijke nieuwssites. Alle nieuwssites met serieus nieuws zullen de resultaten van deze reflectie kunnen toepassen. En daarmee dus meer bezoekers binnenhalen.

Om antwoord op mijn onderzoeksvraag te vinden, kijk ik naar de volgende zaken:- Wat is het internetgedrag van Nederlanders?- Waar moet de content aan voldoen in de online journalistiek?- Waar moet de vormgeving van een nieuwssite aan voldoen?

Als eerste kijk ik naar het online gedrag van Nederlanders. In dit hoofdstuk kijk ik hoeveel mensen internet hebben, hoe ze dat gebruiken, welke nieuwssites het meeste bereik hebben en hoe mensen lezen op het internet. Met dit als uitgangspunt krijg ik een goed inzicht om in de navolgende hoofdstukken een onderscheid maken in wat wel en niet belangrijk is.

Het tweede hoofdstuk behandelt de content van een nieuwssite. ik kijk naar de soort onderwerpen, berichten, teksten, video’s, audiofragmenten en verrijkingen. Per subcategorie zoek ik uit wat het meest populair is of het beste werkt op het internet.

In het derde hoofdstuk zoek ik uit wat de belangrijkste factoren zijn aan de vormgeving van nieuwssites. Daarnaast geef ik een overzicht van trends die binnen webdesign zijn toe te passen op nieuwssites.

In hoofdstuk 2 en 3 geef ik tips van experts om content en vormgeving te perfectioneren. Door de tekst heen heb ik ook de meningen van nieuwsredacties en journalisten, usuability consultants, de webdesign expert Eric van Hall en de journalistiek en innovatie lector Alexander Pleijter verweven.

Met de uitkomst van mijn onderzoeksvraag en de aanvullingen in de vorm van tips en meningen schets ik een zo volledig mogelijk beeld waar een nieuwswebsite anno 2014 aan moet voldoen om zoveel mogelijk bezoekers te trekken.

5

INTERNETGEDRAGVoordat er onderzocht kan worden wat het slimst is om te doen voor nieuwssites, moet er eerst bekeken worden hoe mensen zich gedragen op het internet.

2.1 Wat doen mensen op het internet

Ruigrok NetPanel is een bedrijf dat marketingonderzoek doet. Het bedrijf heeft begin januari 2014 cijfers gepubliceerd5 over het internetgedrag van Nederlanders.

De top vijf van activiteiten op het internet zijn:- Informatie opzoeken- Bankzaken regelen- Oriënteren op de aankoop van producten- Producten kopen- Nieuws lezen

Aangezien nieuws lezen op de vijfde plaats staat, kan er wel gezegd worden dat veel mensen online nieuws lezen. Daarnaast gebruikt zo goed als iedereen nog internet op een pc of laptop, namelijk 97%. De helft van de Nederlanders gebruikt internet op een smartphone, 37% op een tablet en 12% bezoekt het internet via de televisie.

De meeste mensen gebruiken internet voornamelijk om informatie op te zoeken. Het nieuws lezen mensen vooral op de smartphone en tablet. Dat betekent dat nieuwsbedrijven goed moeten opletten of hun sites het ook prima doen op die mobiele apparaten.

Wat opvalt is dat veel mensen bij ieder apparaat foto’s of video’s bekijken. Dat is weer een extra reden om dat goed te gebruiken bij nieuwsartikelen.

5 Geen naam. (2014, 22 januari) Het internetgedrag op verschillende aparaten. http://www.webuser.nl/2014/01/22/het-internetgedrag-op-verschillende-apparaten/

Het internetgedrag per apparaat ingedeeld. (bron: http://www.ruigroknetpanel.nl/, via http://www.webuser.nl/2014/01/22/het-internetgedrag-op-verschillende-apparaten/)

6

MediamonitorOok Mediamonitor doet ieder jaar onderzoek naar het internetgedrag. Zij letten meer op de media dan Ruigrok Netpanel. Hun meest recente cijfers komen uit 20126.

Ieder jaar stijgt het aantal huishoudens dat toegang heeft tot het internet, in 2012 lag dat aantal op 92%. Ook op het werk is er steeds meer plaats voor het internet: dat is in 2012 gestegen naar bijna 45%.

Nederlanders surfen gemiddeld ruim 11 uur per week op het internet. Een derde van de gebruikers is er meer dan 10 uur per week te vinden.7

2.2 De grootste nieuwssitesOp het internet wordt vooral gebruik gemaakt van portals en zoekmachines, nieuwssites en sociale netwerk pagina’s.

6 Geen naam. (2013) Internet in 2012. http://www.mediamonitor.nl/mediamarkten/internet/internet-in-2012/7 Mediamonitor heeft niet gelet op het internetgebruik op smartphones

7

NU.nl, NOS.nl en telegraaf.nl staan al jaren in de top 3 van Nederlandse nieuwstitels. In een maand tijd bereiken zij meer dan een kwart van onze samenleving. Vooral nos.nl groeit hard: in 5 jaar tijd is het bereik van de nieuwssite van 19,5% naar 28,4% gegaan.

2.3 Hoe mensen lezen op internet

De Nielsen Norman Group heeft een eye tracking onderzoek gedaan naar hoe mensen internetpagina’s lezen8. Dat is een onderzoek waarbij ze letten op waar de ogen van mensen naar kijken.

Uit dat onderzoek blijkt dat veel mensen in een F-patroon lezen, zoals hieronder in de heatmaps is te zien:

- Internetters kijken voornamelijk naar de bovenste zin of titel en lezen die ook daadwerkelijk. Dat is de bovenste streep van de F.

- Daarna bekijken ze ook daaronder horizontaal de content; de tweede streep van de F. Meestal kijken ze minder ver naar de rechterkant op de pagina en is de streep dus iets korter.

- Verder scannen mensen vooral de linkerkant van pagina’s, wat resulteert in een verticale streep. Bij de ene pagina kijken mensen langer naar dit gedeelte dan op andere momenten. Op de heatmaps hieronder is in het eerste geval meer een lijn te zien en in het tweede geval zijn er meer vlekken te zien.

Niet in ieder geval is het een duidelijke F, aangezien content op pagina’s niet allemaal hetzelfde zijn ingedeeld. Zo kan het bij een Google zoekresultatenpagina meer op een E lijken.

8 Nielsen, J. (2006, 17 april) F-Shaped Pattern For Reading Web Content. http://www.nngroup.com/articles/f-shaped-pattern-reading-web-content/

8

Heatmaps van het eyetracking onderzoek. De gedeelten waar de mensen het meest naar keken zijn rood, de delen waar minder mensen naar keken zijn geel en waar het minst naar is gekeken is blauw. Grijze gedeelten trokken geen enkele fixaties.

Wat opvalt is dat mensen links blijven hangen bij een platte tekst en voornamelijk aan het begin van de pagina blijven. Lezers beginnen heel gefocust een pagina te lezen, maar worden al heel snel lui en scannen dan door de rest van de pagina heen.

Op de linker afbeelding is een ‘over ons’ pagina te zien van een bedrijf. Dat is vooral een platte tekst en mensen keken hier duidelijk het meest naar de inleiding en naar de eerste opsomming. Ook kreeg het kader rechtsboven op de pagina wat aandacht, maar niet veel.

Op de middelste heatmap is een verkooppagina te zien van een bedrijf waar een product wordt aangeboden. De tweede streep van de F is een stuk lager dan normaal, omdat er aan het begin een grote afbeelding staat. Die foto kreeg ook veel aandacht van de bezoekers. Daarnaast heeft deze ook een opsomming waar veel naar werd gekeken, maar minder uitgebreid dan bij de vorige pagina. Mensen kijken vooral naar het eerste woord.En ook hier bekijken mensen de aparte kolommen op de pagina, al is het meer dan bij het vorige voorbeeld. Waarschijnlijk komt het omdat er informatie in staat die mensen graag willen weten, namelijk de prijs.

De derde foto laat een Google zoekresultatenpagina zien. De tweede streep is hier langer, waarschijnlijk omdat de tweede link langer is dan de eerste. Beide titels zijn even interessant voor gebruikers, maar erna gaan ze een stuk sneller door de Google resultaten heen.

De onderzoekers van het eyetracking onderzoek concluderen drie belangrijke zaken: - Gebruikers lezen de tekst niet grondig; ze lezen de tekst niet woord voor woord. Sommige

bezoekers lezen wel uitgebreider, maar de meeste niet.- De eerste twee paragrafen zijn het belangrijkst, vooral de eerste. Het is slim om hier de

belangrijkste informatie in te zetten. Om mensen het verhaal in te trekken is het handig om al zo vroeg mogelijk een lokkende tekst op te schrijven.

- Vooral aan de linkerkant van de pagina scannen de mensen. Het is slim om juist op die plek tussenkopjes en bulletpoints te plaatsen zodat die scannende bezoekers snel weten waar het antwoord op hun vraag staat of een deel van de tekst dat hen interesseert kunnen ontdekken. Vooral de eerste twee woorden worden goed gelezen.

9

Mensen lezen anders op het internet. Het is dus belangrijk om anders, voornamelijk overzichtelijk, te schrijven.

10

CONTENTContent op een webpagina is alles behalve het design. Denk dus aan alle tekst, video’s, audiofragmenten, foto’s, et cetera.

3.1 Onderwerpen

Om meer bezoekers te trekken, is het belangrijk voor de nieuwsorganisaties om te weten welke onderwerpen het publiek het meest aanspreekt. Met die informatie kunnen de gericht promoten met de aansprekende onderwerpen op bijvoorbeeld social media, zoals op Facebook en Twitter.

3.1.1 Waar journalisten over schrijven

Om te kunnen onderzoeken welke onderwerpen het mediapubliek het meest interesseert, moet er een verdeling gemaakt worden tussen de verschillende onderwerpen. Aan de hand van een aantal nieuwswaarden laat ik duidelijke verschillen zien.

In 1963 onderzochten Johan Galtung en Mari Ruge waaraan nieuws moest voldoen om in de Noorweegse kranten te komen. Ze kwamen met 12 factoren; hoe meer van deze aspecten in een gebeurtenis voorkwamen, hoe groter de kans dat het in de krant werd geplaatst. Deze factoren werden de jaren erna veelvuldig gebruikt in onderzoeken en werden aangenomen als dé factoren die de nieuwswaarde van een verhaal in kaart brachten9.

De factoren waren:1. Frequentie: een gebeurtenis die zich net zo snel of bijna net zo snel ontwikkelt als de

frequentie dat het nieuws medium zichzelf update (zoals een moord) wordt waarschijnlijker gekozen als nieuws dan een sociale trend die over een langere periode plaatsvindt.

2. Drempel: gebeurtenissen moeten een drempel over voordat het überhaupt opgenomen wordt. Als de gebeurtenissen die drempel over zijn, wordt de impact groter op degenen die verantwoordelijk zijn voor de nieuwsselectie met de felheid van het nieuws. Denk daarbij aan een ijzingwekkende moord of aan een heleboel slachtoffers bij een ongeluk.

3. Ondubbelzinnig: hoe minder dubbelzinnig, hoe waarschijnlijker de gebeurtenis nieuws wordt. Hoe makkelijker een gebeurtenis begrepen wordt en wordt geduid zonder verschillende betekenissen, de groter de kans is om geselecteerd te worden.

4. Betekenisvol: culturele gelijkheid wordt eerder geselecteerd omdat het in het referentie frame van de nieuws selecteur is. Dus: Engelse burgers maken een gebeurtenis in een ander land betekenisvoller voor de Engelse media. En: nieuws van de Verenigde Staten is relevanter voor Engeland dan nieuws uit landen met een minder overeenkomstige cultuur.

5. Overeenstemming: de nieuws selecteur voorspelt of wil dat er iets gebeurd en vormt daarmee een veronderstelling hoe een gebeurtenis zich zal ontwikkelen of hoe het zal plaatsvinden. Door de overeenstemming met het gedachtegoed van de selecteur worden de kansen groter voor de gebeurtenis om in het nieuws te komen.

6. Onverwacht: De meest onverwachte of zeldzame gebeurtenissen, zullen naast de gebeurtenissen die cultureel overeenkomen en/of overeenkomen met het gedachtegoed van de selecteur, het snelst geselecteerd worden als nieuws.

7. Continuïteit: Als eenmaal een gebeurtenis op de voorpagina is geweest, blijft voor een tijd terugkomen in de media, omdat het herkenbaar is en makkelijker te begrijpen. Ook is het

9 Het is gebruikt in invloedrijke boeken, zoals The Manufacture of News (1973) van Cohen en Young, hun essay werd lang gezien als een mijlpaal onderzoek volgens Watson in Media Communication (1998) en in The Unusual schrijft Herbert dat het de voorwaarden zijn van een nieuwsselectie (2000).

11

blijven plaatsen van artikelen over dit onderwerp een rechtvaardiging van het selecteren van deze gebeurtenis in de eerste plaats.

8. Compositie: Een gebeurtenis wordt minder snel gekozen voor zijn essentiële nieuwswaarde dan voor de compositie of balans van een nieuwsblad of nieuwsuitzending. Dit betekent dat hard nieuws wordt afgewisseld met zacht nieuws. Daarnaast betekent dit dat onderwerpen sneller geplaatst worden als een vergelijkbaar onderwerp veel in het nieuws geweest. Bijvoorbeeld: verslaggeving over positieve initiatieven om racisme tegen te gaan die normaal niet geplaatst worden, worden meer geplaatst, als er veel in het nieuws is beschreven dat racisme heerst binnen de politiekorpsen.

9. Referenties naar elite naties: de acties van elite naties zijn meer consequent dan de acties van andere naties. Betekenissen van elite naties zijn cultureel, politiek en economisch standvastig en verschillen van land tot land, alhoewel er wel een universele overeenstemming is over de inlassing van sommige naties binnen de elite, zoals de Verenigde Staten.

10. Referentie naar elite mensen: de acties van elite mensen, wie meestal beroemd zijn, hebben volgens nieuws selecteurs meer consequenties dan de acties van anderen. Bovendien kunnen de lezers zich beter met hen identificeren.

11. Referenties naar personen: nieuws presenteren gebeurtenissen meestal als acties van personen dan dat ze het presenteren als een resultaat van sociale dwang. Deze personificatie gaat verder dan ‘human interest’ verhalen en kunnen zich verhouden tot ‘culturele idealisatie tot welke man de meester is over zijn eigen lot en gebeurtenissen kunnen gezien worden als een resultaat van een actie uit eigen wil.’

12. Referentie tot iets negatiefs: negatief nieuws lijkt een vaag begrip. Waar negatief nieuws vaak aan voldoet is dat het vaker onverwachts is en zich binnen een kortere periode ontwikkeld dan positief nieuws.

Nadat Galtung en Ruge deze factoren presenteerden in hun publicatie uit 1965, gaven ze de volgende hypotheses:

1. Hoe meer criteria bij de gebeurtenis pasten, hoe waarschijnlijker het als nieuws geplaatst wordt.

2. Als een nieuwsitem eenmaal geselecteerd was, werden de bovengenoemde factoren extra benadrukt in het artikel of in de uitzending (verwringing).

3. Beide processen van het selecteren en het verwringen vinden in alle stappen plaats tussen de gebeurtenis tot aan de lezer.

Naar aanleiding van dit onderzoek hebben Tony Harcup en Deirdre O'Neill eenzelfde onderzoek gedaan in 2010 in het Verenigd Koninkrijk. Ze waren van mening dat de bovenstaande factoren geen goed beeld van de nieuwswaarden weergeven. Galtung en Ruge onderzochten namelijk niet alle soorten berichten, maar alleen drie grote, internationale problemen, terwijl Harcup en O’Neill alle dag-tot-dag berichten bekeken. De twee Britse onderzoekers hebben 10 nieuwe, verbeterde factoren opgesteld:

1. De machtige elite: verhalen die betrekking hebben tot machtige individuelen, organisaties of instituten.

2. Beroemdheden: verhalen die betrekking hebben tot mensen die al beroemd zijn.3. Amusement: verhalen die gaan over seks, show business, human interest, dieren, een drama

of kansen om iets humoristisch te benaderen, amuserende foto’s of geestige koppen. 4. Onverwacht: verhalen die onverwacht zijn of in contrast zijn met verwachtingen.5. Slecht nieuws: verhalen die voornamelijk een negatieve toon hebben, zoals een conflict of

een tragedie.6. Goed nieuws: verhalen die voornamelijk een positieve toon hebben, zoals bevrijdingen en

genezingen; triomfen.

12

7. Grootsheid: verhalen die genoeg veelbetekenend zijn in of de aantallen van betrokken mensen of in potentiële impact.

8. Relevantie: verhalen over problemen, groepen of naties die relevant zijn voor het publiek van het medium

9. Follow-up: verhalen over onderwerpen die al in het nieuws zijn.10. Nieuws agenda: verhalen die staan of passen in de agenda van de nieuwsorganisatie en

passen bij het culturele, politieke en/of economische standpunt van de organisatie. 10

Wat opvalt aan de twee lijsten met factoren is dat de oude en nieuwe nog veel overeenkomsten hebben, al zijn deze nu net iets anders opgeschreven: er zijn nog steeds veel verhalen over machtige personen, onverwachte gebeurtenissen, veelbetekenende gebeurtenissen en follow-ups. Daarnaast blijven media nog steeds letten op de relevantie van gebeurtenissen voor het publiek en hun eigen agenda. Het grootste verschil is dat amusement en positieve verhalen een ‘eigen factor’ hebben gekregen.

Door deze vernieuwde factoren is er een beter beeld over welke waardes journalisten hanteren voordat iets tot nieuws geselecteerd wordt. Daarom zijn in dit onderzoek niet de oude, meest gerefereerde factoren gebruikt, maar de nieuwe om te kijken welke aspecten, welke waarden, de lezers juist interesseert. De vraag is nu: welke onderwerpen binnen deze tien factoren vindt het publiek het meest interessant?

3.1.2 Meest gelezen

Ieder jaar rond eind december plaatsen nieuwssites hun meest gelezen artikelen. Omdat de meeste mensen op die artikelen hebben geklikt, is het slim om juist aan die artikelen de verschillende nieuwswaarden te koppelen. Op die manier is goed te zien in wat voor artikelen personen het meest geïnteresseerd zijn. 11

Niet iedere nieuwssite plaatst aan het eind van het jaar hun meest gelezen artikelen. Vaak plaatsen die sites wel jaaroverzichten met meest gelezen artikelen, maar die zijn dan alleen gericht op bepaalde delen van de site of bepaalde rubrieken. Om zoveel mogelijk artikelen te onderzoeken, is er niet alleen gelet op de berichten van de grootste nieuwssites, maar ook op berichten van iets kleinere maar wel bekende, landelijke pagina’s.

Van de volgende nieuwssites zijn de meest gelezen berichten van 2013 bekeken:- NU.nl- NOS.nl- RD.nl- spitsnieuws.nl

Daarnaast zijn de meest gelezen berichten van 2012 van rtlnieuws.nl bekeken en die van 2011 van nrc.nl. Dat zijn de meest recente lijsten die zij hebben gepubliceerd. Hoewel deze jaaroverzichten niet zo recent zijn als alle andere artikelen, is het niet te oud om een weerspiegeling van de interesses van het publiek te weergeven.

10 Harcup, T & O’Neill, D. (2010, 12 december). What Is News? Galtung and Ruge revisited. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14616700118449#.U2DBF6jCS0011 De nieuwsartikelen staan vermeld in de bronnenlijst

13

In de volgende grafiek is te zien welke factoren er het meest voorkomen per nieuwssite.

Machtige

elite

Beroem

dheden

Amusemen

t

Onverw

acht

Slecht n

ieuws

Goed nieu

ws

Grootsheid

Releva

ntie

Follo

w-up

Nieuws a

genda

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

NU.nlNOS.nlnrc.nlrtlnieuws.nlRD.nlspitsnieuws.nl

Analyse top 10 meest gelezen berichten in 2013 (nrc.nl in 2011 en rtlnieuws.nl in 2012)

Wat vooral opvalt in de grafiek is dat de waarde ‘relevantie’ veel aandacht krijgt. Veel journalisten betrekken Nederlanders of Nederland in het algemeen in hun artikelen. Dat is niet zo gek, de naam van de factor zegt het al. Want waarom zou je iets lezen als het niet relevant is?

Alleen spitsnieuws.nl is hier een stuk minder consequent in. Diezelfde site heeft ook veel meer berichtgeving over entertainmentnieuws. Veel van die berichten gaan over beroemdheden. Zo is het meest gelezen bericht ‘Samsom heeft oogje op persvoorlichtster’ en hadden ze het artikel ‘Barbie wil nog grotere borsten’, nummer vier staat.

RD.nl is het enige nieuwsbedrijf dat duidelijk spreekt vanuit haar eigen nieuws agenda. Veel berichten hebben een christelijke insteek of er werd wel iets dat te maken heeft met de kerk vermeld. Zo gaat één bericht over de begrafenis van Friso, waarin ook even C.A. ter Linden wordt genoemd. “De bijna 80-jarige hervormde emeritus predikant bevestigde in 2004 ook het huwelijk van prins Friso en leidde meer plechtigheden binnen het Oranjehuis”, staat er geschreven.

Over de machtige elite wordt voornamelijk gelezen op nrc.nl en rtlnieuws.nl. Dit hoeven overigens geen berichten te zijn die puur over die elite gaan, maar ook als die een reactie op een bepaalde gebeurtenis hebben gegeven of als zij deels besproken worden, zoals in de column ‘Kerstbomen’ van Youp van ’t Hek.

Daarnaast is een groot aantal berichten te zien dat relevantie heeft of dat een follow-up is. Wat opvalt is dat NOS.nl een stuk minder follow-ups heeft dan de rest, namelijk maar vijf van de tien in plaats van acht.

NOS.nl heeft daarnaast wel het meest gelezen onverwachte nieuws. Zo stond het artikel ‘Overleden vrouw verrast gezin’ op nummer één in 2013 en is zelfs één van de meest gelezen artikelen ooit op de site: wel twee miljoen mensen hebben naar dit artikel gekeken.

14

In deze grafiek is ook te zien dat mensen, voornamelijk lezers van nrc.nl, geïnteresseerd zijn in artikelen met veel slachtoffers.

In de meest gelezen berichten is er meer slecht nieuws dan goed nieuws bekeken: denk aan het drama met de twee jongetjes Ruben en Julian die om het leven zijn gekomen in 2013, het ongeluk en het overlijden van prins Friso in 2012 en 2013 en de brand in Moerdijk en Fukushima in 2011.

De follow-ups zijn voornamelijk vanwege de hypes12 over Ruben en Julian en prins Friso en de grote rampen. Door die rampen is de factor ‘grootsheid’ ook vaker aangestipt, vanwege de vele slachtoffers.

Als nieuwsorganisaties hun berichten willen promoten, zouden zij het best kunnen kiezen voor berichten die een langlopende gebeurtenis of ontwikkeling weergeven die enorm veel impact heeft. Daarnaast kunnen zij de berichtgeving zelf ook het best relevant voor de lezer maken door Nederland of Nederlanders erbij te betrekken.

Yahoo! News chefIn NRC Handelsblad werd in 2011 een interview geplaatst met Chris Barr13, chef van de nieuwssite van Yahoo. De twee best gelezen verhalen van dat jaar waren niet bepaald serieus: “Eén artikel betrof het debat over het boek van Amy Chua, de tiger mother. Het andere stuk ging over de vraag hoe onze sterrenbeelden veranderd zouden zijn door nieuwe berekeningen over de stand van de aarde ten opzichte van de sterren. Het zijn berichten die de lezer persoonlijk raken. Voed je je kinderen wel goed op? Wat betekent het als je niet langer een leeuw bent, maar een maagd?” Het is verontrustend voor serieuze journalisten als blijkt dat veel meer lezers geïnteresseerd zijn in horoscopen dan in bijvoorbeeld de financiële situatie van Griekenland, denkt Barr. “Maar ook die berichten worden veel gelezen, al wordt er minder op gereageerd."

3.1.3 Zoekmachines

In de vorige paragraaf is duidelijk geworden welke artikelen het publiek leest. Dat zijn onderwerpen die de journalisten de lezers hebben voorgeschoteld. Om te kijken waar Nederlanders meer informatie over willen weten, wordt er ook gekeken naar de meest ingevulde zoekopdrachten door Nederlanders in 2012 en 2013.

Google

Google is de grootste zoekmachine wereldwijd en ook in Nederland. Daarnaast is Google het enige bedrijf dat de zoektermen van Nederlanders heeft gepubliceerd en niet alleen de wereldwijde resultaten.14 Door alleen naar de wereldwijde resultaten te krijgen, is er voor de Nederlandse nieuwssites geen goed beeld van waarop hún publiek zoekt, aangezien Nederland in verhouding met bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten in het niets valt. Daarom wordt er in deze reflectie alleen van de op Nederlanders gerichte gegevens gebruik gemaakt.

12 De Van Dale betekenis van hypes: ‘iets nieuws dat tijdelijk sterk de aandacht trekt, maar weinig voorstelt’.13 Valk, E. (2011, 27 juni) Webnieuws: eenduidig, helder, bondig; Yahoo-hoofdredacteur over internetjournalistiek en het schrijven van goede webartikelen. NRC Handelsblad14 De zoektrends plaatst Google ieder jaar op google.nl/trends

15

Hieronder staat de tabel met de meest gezochte woorden op Google van Nederlanders:

2012 20131 Stemwijzer Paul Walker2 EK 2012 Koningslied3 Friso Outlook4 Boer Zoekt Vrouw GTA55 Elfstedentocht Netflix6 Olympische Spelen iOS77 iPad 3 Cenosillicafobie (betekenis: angst voor een

leeg glas bier)8 Wordfeud iPhone 59 Abn Inloggen Carnaval 201310 Project X Haren Koninginnedag 2013

Paul Walkers overlijden heeft de meeste impact heeft gehad op de google-gebruikers in 2013. De rest van de zoekopdrachten vallen onder het kopje ‘amusement’. Zo was er een grote hype ontstaan rondom het, volgens veel mensen slechte15, Koningslied, dat was gemaakt vanwege de troonswisseling. Daarnaast kwam de streamingdienst voor films en series Netflix naar Nederland, die in de Verenigde Staten al heel groot was. Zoals altijd is ook de nieuwe Apple smartphone en software populair. Waarom zoveel mensen uit het niets zochten naar Cenosillicafobie is onduidelijk; het waren in ieder geval voornamelijk Limburgers die daarop zochten rond 13 oktober. 16

In 2012 lijken de gebruikers een stuk serieuzer: er werd gezocht op de stemwijzer vanwege de Tweede Kamer verkiezingen, Nederlanders waren in de ban van Friso en Project X in Haren, hadden problemen met het inloggen bij de internetbankiersite ABN Amro en waren sportgezind door de mogelijke Elfstedentocht, de Olympische Spelen en het EK voetbal. De overige drie opdrachten waren een stuk ‘amusanter’: Nederlanders zochten op het TV-programma Boer Zoekt Vrouw, bekeken de iPad 3 en wilden weten wat Wordfeud was (namelijk een app om Scrabble te spelen).

Het valt op dat deze onderwerpen zo goed als niet overeenkomen met de onderwerpen van de meest gelezen berichten van het afgelopen jaar en het jaar ervoor. Er zijn wel degelijk nieuwsberichten geschreven over de meeste van deze onderwerpen, al staan deze niet in de meest gelezen berichten van de nieuwssites. Heeft het publiek behoefte aan meer nieuws over dit soort onderwerpen, zoals gadgets? Lara Ankersmit, chef internet van NOS.nl, denkt van wel: “Wij gaan kijken hoe wij het nieuws kunnen verbreden; bijvoorbeeld door meer internetnieuws te brengen”, vertelt ze in een radio interview met Mediafacts. 17

15 EenVandaag heeft er zelfs een onderzoek naar gedaan: ‘Niet Koningslied, maar Wilhelmus zingen’ http://www.eenvandaag.nl/binnenland/45579/_niet_koningslied_maar_wilhelmus_zingen_16 Zie google.nl/trends

Yolanthe op de homepage van rtlnieuws.nl

16

3.1.4 De nieuwsredactiesNieuwssites hoeven na deze resultaten niet rigoureus hun nieuwsselectie te veranderen: bezoekers komen na het zoeken op deze termen vaak snel terecht op een nieuwssite met informatie over deze onderwerpen. Over de meeste van deze onderwerpen zijn tenslotte wel berichten geschreven. Wel is het interessant om te weten waar de meeste gesprekken over gaan; wat er staat op de publieke agenda. Over het algemeen blijken dat toch entertainment onderwerpen te zijn.

rtlnieuws.nl werkt ook met dat concept, vertelt plaatsvervangend chef en eindredacteur internet Matthijs Voortman. “Wij plaatsen een mix van nieuws. Wij zijn breder dan onze televisie

uitzendingen. Zo gebruiken wij ook Boulevard berichten; we trekken de mensen met entertainment en geven ze ook hard nieuws.” Hij waarschuwt dat daar wel een gevaar in schuilt: “het mag niet irriteren. De berichten moeten gewoon nieuws blijven en niet te plat zijn. Boulevard plaatst bijvoorbeeld soms ook berichten die puur gebaseerd zijn op geruchten. Een goed kloppend entertainmentbericht plaatsen wij weer wel. Denk aan het verhaal over Yolanthe en haar tweet. Dat kan wel, want de feiten klopten.” Die entertainment berichten hoeven niet altijd actueel te zijn. “Wij plaatsen ook weleens een gewoon leuk filmpje, maar je moet je geloofwaardigheid niet kwijtraken. De hoofdtaak blijft informeren.”

Eindredacteur NOS.nl Tim Overdiek is het ermee eens dat entertainmentnieuws kan, zolang de feiten kloppen. “Het publiek praat hierover. En wie zijn wij om onze neus voor een goed, relevant entertainmentbericht op te

trekken. Je probeert in je dagelijkse keuze een weergave te bieden van waar mensen op kantoor of thuis over praten. Zolang je het nieuws op een journalistieke manier behandeld.”

Ook nrc.nl plaatst entertianmentnieuws, maar dat moet weldegelijk gelinkt zijn aan de actualiteit. “Op onze homepage staan twee kolommen. In de linkerkolom staat het nieuws, in de rechter staat het beste van het web. Links is need to know, rechts is nice to know. Op die laatste kant staan linkjes naar mooie filmpjes, leuke websites, et cetera.” Niet alles aan de rechterkant is zacht nieuws: “nu staat er bijvoorbeeld ook een achtergrondstuk over Nigeriaanse meisjes op. Verder in de lijst zie je weer een lollig WK artikel.”

Volgens Alexander Pleijter, lector journalistiek en innovatie op de Fontys Hogeschool Journalistiek, ligt het aan de strategie van een site wat voor berichten zij moeten schrijven en delen. “Buzzfeed is bijvoorbeeld begonnen met die lijstjes en hebben dankzij die berichten op social media naam gemaakt. NU.nl daarentegen is wel actief op social media, maar zijn niet begonnen met alleen maar leuk nieuws.” Ze hebben dus niet dezelfde reputatie als Buzzfeed. Voor NU.nl is het dan ook minder belangrijk om zulk leuk nieuws te plaatsen.

17 Geen naam (2013, 10 oktober). Interview met Lara Ankersmit, hoofd nieuwe media NOS. http://www.youtube.com/watch?v=2AP3VAp4V80

De rechterkolom van nrc.nl

17

“De site is heeft wel vanaf het begin het ‘achterklap’ nieuws”, geeft Pleijter toe. “Maar dat zullen zij nooit op de homepage zetten, want dan worden ze niet meer serieus genomen door hun publiek. En die lezers gaan juist naar NU.nl omdat zij op zoek zijn naar serieus nieuws en op de hoogte willen blijven. Ook politiek nieuws wordt gelezen.”

3.1.5 Clickbaits

Als journalisten overmatig naar hun publiek luisteren, is het gevaar dat zij teveel ‘clickbaits’ genereren: leuke artikelen die internetgebruikers naar hun site trekken. Een probleem dat in februari 2014 Trending Topic18 was in België.

“Er komt kritiek op het hersenloos overnemen van elkaars artikelen en de hebzucht naar steeds meer kliks”, schrijft Joy de Meulemeester op Mondiaal Nieuws19. Daarin interviewt ze onder andere Sofie Marguillier die een open brief schreef aan Metro Online, haar ex-werkgever. “Het enige wat telde was dat ik artikels maakte die kliks opleverden. Het maakte niet uit hoeveel artikels ik schreef, als ik maar achter mijn bureau zat”, preekt Marguillier20.

Ook in Nederland is deze angst ontstaan. “Schaamhaar mag weer. Dat was de strekking van het meest gelezen stuk in de Volkskrant van zaterdag 9 februari”, schrijft Haro Kraak in de Volkskrant21. Dit artikel stond op de digitale betaalkiosk Blendle, die eind april werd gelanceerd. Op deze site kun je artikelen lezen uit verschillende media, waar je apart voor betaalt.

Op volkskrant.nl plaatsten de journalisten alleen hun korte nieuwsberichten of verkorte versies van langere stukken. De rest kon je voorheen alleen lezen in de krant zelf. Nu haar artikelen ook op Blendle staan, kunnen de auteurs precies zien hoeveel mensen hun artikelen lezen. En dat wekt Kraak een hoop vragen op: “Hoe belangrijk vindt de krant het dat stukken goed worden gelezen? En wordt dat belangrijker nu het bedrijf er extra mee kan verdienen? Worden mijn statistieken bij een volgend evaluatiegesprek besproken? En: moet ik ook een keer over schaamhaar schrijven, of over huisdieren, seks, sport en racisme om die cijfers op te krikken?”

Later in zijn tekst quote hij Alexander Klöpping, één van de oprichters van Blendle. Hij vertelt dat er een verschil is tussen mensen verleiden door middel van presentatie en door de inhoud aan te passen. “Het eerste lijkt me minder erg dan het tweede. In Engeland zijn kranten veel sterker in het maken van scherpe koppen bijvoorbeeld. In Nederland vinden we het nog altijd ongemakkelijk om de lezer te lokken, maar uiteindelijk zijn we nu allemaal in concurrentie met sites als Buzzfeed, die als geen ander weten hoe je de lezer op elk moment van de dag kunt afleiden.”

Oftewel: Nederlandse media, en daarmee ook nieuwssites, kunnen best lezers trekken met bijvoorbeeld een sterke kop of met een pakkend berichtje op de site, om ze daarna serieus nieuws aan te reiken. Daarnaast is in de eerste paragraaf van deze scriptie te zien dat niet alleen maar amusant nieuws het meest gelezen wordt. Consumenten zien nieuwssites als een informatiebron en de geloofwaardigheid moet gewaarborgd blijven. Dus niet teveel entertainment, maar als lokkertje kan het best.

18 Trending Topic is een lijst met meest getweette woorden of hashtags op Twitter.19 De Meulemeester, J. (2014, 19 februari) Onlinejournalisten als klikhoeren. http://www.mo.be/artikel/onlinejournalisten-als-klikhoeren20 Marguillier, S. (2014, 17 februari) Waarom ik bij de Metro sneuvelde als online journalist. http://peerauto.tumblr.com/post/76950567930/waarom-ik-bij-metro-sneuvelde-als-online-journalist21 Kraak, H. (2014, 22 maart) En hier dan een kop met seks erin. Volkskrant

18

3.2 Soorten berichten

Er zijn heel veel genres artikelen in de journalistiek en daarmee ook op het internet. Columns, opinies, recensies, betogen; het wordt allemaal geplaatst. De onderstaande voorbeelden komen het meest voor op het internet of zijn het meest typisch internet.

Denk bijvoorbeeld aan een bericht met twee zinnen en een videootje, dat vaak onder entertainment valt.

Mondiaal Nieuws quote Michael Opgenhaffen, docent nieuwe media aan de KU Leuven22, die vertelt dat toen de online journalistiek begon, de journalisten droomden over de vele mogelijkheden. “Je kon je tekst interactief maken door hyperlinks toe te voegen, er was geen beperking meer in tijd of aantal pagina's.”Op de dag van vandaag publiceren de meeste redacties toch voornamelijk nieuwsberichtjes met af en toe een plaatje of een video. “In theorie klonk het allemaal heel mooi, maar in de praktijk is dat anders. Deze nieuwe vorm van journalistiek vraagt een nieuwe mindset van de journalisten, meer budget en vooral knowhow”, vindt Opgenhaffen.

NieuwsberichtenNieuwsberichten moeten juist wèl veel gepubliceerd worden, volgens nieuwsredacties. “Het laatste nieuws, dat doet ertoe”, zegt Gert-Jaap Hoekman, hoofdredacteur van NU.nl. En Matthijs Voortman van rtlnieuws.nl vindt urgentie het meest belangrijk aan een nieuwssite.

Lara Ankersmit, chef nieuwe media van de NOS, vertelt in een radio-interview met Mediafacts23 dat de internetredactie van de NOS niet meer wachten op deadlines van de journaals, maar berichten meteen op internet zetten. “Kijk bijvoorbeeld naar Nieuwsuur met een interview van Twan Huys met Geert Wilders: dat is ’s avonds pas in de uitzending te zien, maar staat ’s middags al op de site. Probeer dat veel sneller te publiceren. Als mensen dan al de tijd hebben om dat nieuws te consumeren, nou prima, en als zij ’s avonds een wrap-up willen, voldoet het 8 uur journaal daaraan.”

nrc.nl is de grootste nieuwssite die niet zijn pijlen op snelheid richt. “Als je nrc.nl vergelijkt met NU.nl hebben ze beide nieuws, maar een andere selectie”, vertelt Wieland van Dijk, internet chef van nrc.nl. “Op de homepagina van nrc.nl staan twee kolommen. In de linker staat het nieuws. Wij selecteren alleen het allerbelangrijkste nieuws van de dag. Nu.nl heeft om 10 uur ’s ochtends dus al meer berichten dan wij in een dag. Zij plaatsen ook kleiner nieuws, entertainment, sport, etc. Onze lezers zijn breed geïnteresseerd en dat geven wij ze ook. Maar we geven daarnaast een overzicht binnen de stortvloed aan nieuws.”

22 De Meulemeester, J. (2014, 19 februari) Onlinejournalisten als klikhoeren. http://www.mo.be/artikel/onlinejournalisten-als-klikhoeren23 Geen naam (2013, 10 oktober). Interview met Lara Ankersmit, hoofd nieuwe media NOS. http://www.youtube.com/watch?v=2AP3VAp4V80

Een voorbeeld van een nieuwsbericht. Bron: http://nos.nl/artikel/642821-veel-doden-bij-aanval-op-aleppo.html

19

Volgens Alexander Pleijter ligt het aan het publiek van een nieuwssite en haar internetgedrag. Kijkt iemand eens per dag op internet, is nrc.nl fijner, maar kijk je voortduren op een dag, is NU.nl een uitkomst. rtlnieuws.nl haakt in op beide type consumenten. “Zij hinkelen op twee gedachten”, zegt Pleijter. “Dat zie je in de app vooral goed: aan de ene kant staat er top nieuws, aan de andere kant staat er live nieuws. En daar zit ook nog eens veel overlap in.”

NU.nl heeft op de voorpagina het belangrijkste nieuws per kolom staan. Daar kan ook geklikt worden op een linkje naar meer nieuws over die pijler. Hoe snel die belangrijkste artikelen vernieuwd moeten worden, vindt Pleijter moeilijk in te schatten. “Als het te vaak is, krijgen lezers het idee dat ze van alles missen. Als het te lang vast staat, denken mensen dat de site alleen maar oud nieuws plaatst: ‘Dit nieuws heb ik vijf uur geleden al gezien.’”

LiveblogsNiet alleen nieuwsberichten zijn korte artikelen op een nieuwssite. “Liveblogs zien er lang uit, maar per update is het niet veel tekst”, vertelt Pleijter. In feite zijn het heel veel korte nieuwsberichtjes onder elkaar.

Het liveblog is een typisch internet genre binnen de journalistiek. Daarin verslaan journalisten live breaking news, zoals een aanslag, maar het kunnen ook politieke beschouwingen zijn of een voetbalwedstrijdverslag. 24

Berichten aanvullenIets wat NU.nl doet, is het constant updaten van nieuws binnen een nieuwsbericht. Dit lijkt heel erg op het liveblog genre, maar wordt in een nieuwsberichtstijl geschreven. “Zo zijn nieuwsberichten veranderd van statische eindproducten in de krant naar elastische producten in ontwikkeling op internet”, schrijft Pleijter op zijn blog Toekomst van de Journalistiek. Ook dit is een journalistiek genre dat op het internet is ontstaan.

AchtergrondenDit genre is niet alleen geschikt voor bladen: vooral bij achtergronden worden de mogelijkheden van het internet goed gebruikt. Vaak zie je juist bij die artikelen veel video’s tussen de tekst staan en andere verrijkingen, zoals afbeeldingen van tweets.

Het verschil tussen dit genre en het updaten van nieuwsberichten, is dat deze artikelen de achtergrond van het nieuws vertelt en zich niet alleen richt op het laatste nieuws. Dit soort berichten worden vaak gebruikt om iets uit te leggen wat veel tekst nodig heeft, om een overzicht te geven of om op een andere manier naar een actualiteit te kijken. Achtergronden hebben net als nieuwsberichten alleen feitelijke informatie; de mening van de auteur staat er niet in.Snowfall

24 Pleijter, A. (2013, 12 oktober) Dé uitdaging van innovatie: betere journalistiek http://www.toekomstvandejournalistiek.nl/2013/10/de-uitdaging-van-innovatie-betere-journalistiek/

Een gedeelte van een liveblog. Bron: http://www.nrc.nl/nieuws/2014/02/22/live-timosjenko-vrijgelaten-janoekovitsj-lijkt-kiev-ontvlucht/

20

Een nieuwe vorm van een lang verhaal op het internet is een snowfall bericht. Dit is vernoemd naar het eerste bericht in deze vorm dat de aandacht trok van The New York Times: ‘Snowfall’25, dat ook een Pulitzer prijs heeft wonnen26. Dit is een lang artikel waar vooral is gelet op de vormgeving. Er staan filmpjes, audio, datavisualisaties, kaarten, bewegende achtergronden en bijzondere navigatiemogelijkheden in27. De eerste Nederlandse snowfall-productie is van nrc.nl: ‘De dag dat Berry van Aerle Europees kampioen werd’. Een andere is van EenVandaag: ‘The iceman. In plaats van het verhaal te vertellen met tekst, heeft het medium ervoor gekozen om dat met beeld te doen. Nederlandse journalisten experimenteren er dus al mee, maar of die berichten het ook goed doen, vraagt Pleijter zich af. “Ik weet dat veel mensen er naar kijken, maar of ze de berichten ook echt lezen, weet ik niet. Ik denk niet dat het per se nodig is voor nieuwssites om dit te doen.”

Kritiek op de snowfall-berichten is tot nu toe dat er te veel aandacht wordt gericht aan de vormgeving en dat de onderwerpen gekozen zijn vanwege het dramatische karakter en niet vanwege de maatschappelijke relevantie.28 Dat is ook één van de redenen waarom NOS.nl niet snel zo’n bericht zal maken, volgens eindredacteur Tim Overdiek. “Snowfall-achtige producties vereisen een fikse investering, waarvan je je moet afvragen of die inzet van tijd, geld en energie niet beter op een andere manier kan worden gemaakt, en meer inhoudelijk rendement oplevert.” Daarnaast passen dit soort berichten ook niet bij de site. “We zijn en blijven toch vooral eerstelijnsberichtgeving met duiding en analyse.”

ToolsOok een goed voorbeeld van journalisten die het internet optimaal gebruiken: tools. “rtlnieuws.nl heeft een eigen onderzoeksredactie”, zegt Pleijter. “Die plaatsen af en toe heel handige tools. Zo hadden zij bijvoorbeeld een keer een bericht over verkeersdoden. Dat linkte naar een pagina waar je kon uitzoeken hoeveel mensen er in jouw woonplaats door een ongeluk zijn gestorven. Dat maakt het heel erg op de lezer gericht. Het is eigenlijk meer een service dan een artikel.”

“Nieuwssites komen er langzamerhand achter dat lange berichten ook goed werken op het internet”, vertelt Pleijter. Dat komt voornamelijk door de nieuwe apparaten. “Mensen zitten bijvoorbeeld in de trein constant op hun mobiel of met een tablet op de bank. Dan nemen zij ook even de tijd om langere stukken te lezen. Meer dan mensen die even op het werk of tijdens de lunch een nieuwssite checken.”

3.3 Teksten

25 Branch, J. (2012, december) Snow Fall. http://www.nytimes.com/projects/2012/snow-fall/#/?part=tunnel-creek26 McAthy, R. (2013, 16 april) Pulitzer goes to New York Times ‘Snow Fall’ journalist. http://www.journalism.co.uk/news/new-york-times-digital-snowfall-feature-wins-pulitzer/s2/a552683/27 Pleijter, A. (2013, 13 augustus) ‘Snowfallen’ is hip: een lijst met voorbeelden. http://www.denieuwereporter.nl/2013/08/snowfallen-is-hip-een-lijst-met-voorbeelden/28 Pleijter, A. (2013, 12 oktober) Dé uitdaging van innovatie: betere journalistiek http://www.toekomstvandejournalistiek.nl/2013/10/de-uitdaging-van-innovatie-betere-journalistiek/

De voorpagina van het Snow Fall bericht. Bron: http://www.nytimes.com/projects/2012/snow-fall/#/?part=tunnel-creek

21

Het is algemeen bekend dat er in kranten anders geschreven wordt dan op het internet. De vraag is: wat is de ideale manier? Wat vinden mensen het fijnst lezen op internet? Daarbij moet voornamelijk gelet worden op hoe mensen internetpagina’s lezen; zij scannen namelijk.

Hoa Loranger is directeur van Nielsen Norman Group, een organisatie die gespecialiseerd is op het gebied van internetgedrag. Zij zegt in een artikel29 dat mensen op het web bijna geen woorden lezen op de meeste webpagina’s, omdat ze ongeduldig zijn.

Maar hoe kan het publiek dan op de pagina gehouden worden?

3.3.1 Schrijfwijze

Net als in alle andere media, moet er natuurlijk gelet worden op grammatica en andere spellingsregels. Veel van de tips hieronder worden al gebruikt door nieuwssites, maar niet allemaal. Het is handig om aan deze tips te voldoen, aangezien veel internetgebruikers geen tijd nemen om een hele pagina te lezen.

1. Schrijf simpelMet in gedachten dat internetters gehaast door websites heen klikken, is het slim om geen moeilijke woorden te gebruiken. Als mensen even moeten nadenken voordat ze iets begrijpen, zijn ze al weg. Gebruik daarom spreektaal en schrijf niet te formeel.

Dus niet: Desalniettemin zijn de zorgen omtrent de medische, alsmede de wetenschappelijke afdelingen onterecht.

Maar: Toch zijn de zorgen over de medische en de wetenschappelijke afdelingen onterecht.

2. Schrijf directIn kranten en tijdschriften maken journalisten hun artikelen onder andere interessant door mooie zinnen te gebruiken, door prachtige metaforen te gebruiken en door geestige woordspelingen te maken. Op het internet zoeken mensen gerichter naar antwoorden om hun nieuwsgierigheid te voeden, volgens Loranger. Op het internet moet er exact opgeschreven worden wat er bedoeld wordt in korte zinnen. Denk daarbij aan de volgende aspecten:

- Gebruik geen onnodige woorden en zinnen, zoals ‘het genomen besluit’; - Vermijd overbodige intro-teksten, zoals ‘in dit artikel vertel ik over’;- Vervang onnodige zinsdelen met een enkel woord, zoals ‘op dit moment’ met ‘nu’;- Vermijd naamwoordstijl:

Niet: ‘Ik heb de rode kaart gekozen.’

Maar: ‘Ik koos de rode kaart.’

3. PiramideNet als bij de standaard nieuwsberichten in kranten is het handig om op internet in een piramide stijl te schrijven. Beschrijf in de eerste zin het nieuws, beschrijf daarna wat het betekent en begin dan met het uitleggen van de belangrijkste details. Hoe kleiner het detail, hoe verder het staat in het artikel. Onderaan het artikel kan eventueel informatie geplaatst worden dat al bekend was om de

29 Loranger, H. (2014, 23 maart). Break Grammar Rules on Websites for Clarity. http://www.nngroup.com/articles/break-grammar-rules/

22

context te plaatsen. Als alle artikels op deze manieren geschreven worden, kunnen scannende mensen snel zien wat ze willen weten en weten ze ook dat als ze iets niet begrijpen, ze als eerst de laatste alinea moeten lezen voor de achtergrond informatie.

Dus: de belangrijkste informatie bovenaan en de minst belangrijkste informatie onderaan.30

4. Nummers niet meer uitschrijvenHoewel het een algemene taalregel is in het Nederlands (en in veel andere talen), is het volgens Loranger voor een scannende lezer makkelijker als nummers als getallen zijn getypt. Deze taalregel geldt nu voor alle nummers onder de twintig en alle tientallen.

Bekijk de volgende zinnen:

Versie A: Ons zonnestelsel bevat acht planeten. Vier planeten hebben een ring om zich heen.

Versie B: Ons zonnestelsel bevat 8 planeten. 4 planeten hebben een ring om zich heen.

Hoewel versie A correct is, is versie B makkelijker en sneller te lezen. “Cijfers maken het ook makkelijker voor mensen om getallen te vergelijken omdat deze opvallen. Bijvoorbeeld: als mensen de percentage van het aantal ringen om planeten moeten begrijpen, maakt Versie B dat proces makkelijker.”, schrijft Loranger.Tijdschriften gebruiken dit systeem al heel lang op hun voorpagina’s om lezers te trekken. Als nummers moeten opvallen, gebruik dan cijfers.

5. Gebruik één schrijfwijzeVerschillende schrijfstijlen in artikelen op dezelfde nieuwssite gebruiken, is verwarrend. Gebruik één schrijfwijze voor alle artikelen op de nieuwssite om dit te voorkomen. Andere schrijfstijlen kunnen wel gebruikt worden in verschillende rubrieken, zoals een column. Dan moet wel duidelijk zijn dat het niet om een nieuwsbericht gaat. Daarnaast kan een organisatie ervoor kiezen om niet vanuit het bedrijf te schrijven maar vanuit de journalisten, zoals de correspondent doet. Iedere journalist ís dan een rubriek, waardoor verschillende schrijfstijlen gehanteerd kunnen worden.

De meeste van de bovenstaande tips zijn al in gebruik bij nieuwssites. Alleen de vierde tip, nummers niet meer uitschrijven, is een groot verschil. Toch is het belangrijk dat nieuwssites dit gaan doen, als ze de scannende internetgebruikers tegemoet willen komen.

Chris Barr, de chef van Yahoo! News, vertelde aan het NRC Handelsblad dat je weblezers zo kwijt bent: “Ze geven je vijf tot tien seconden om hun aandacht te trekken. Ze scannen meer dan dat ze lezen en haken sneller af.” Daarnaast vertelt hij dat zoekmachinelogica een belangrijke rol speelt bij het digitaal schrijven. “Je moet weten waar mensen naar op zoek zijn en je bericht in die termen formuleren, anders verschijnt het niet in de zoekresultaten. Luchtvaartmaatschappijen spreken bijvoorbeeld vaak van 'lage tarieven'. Wie typt dat nou in de browser? Mensen zoeken naar 'goedkope vluchten'. Luchtvaartmaatschappijen lopen door hun woordkeuze miljoenen euro's mis. Als je wilt dat mensen je kunnen vinden, moet je er niet omheen draaien. Just say it.”

3.3.2 Tekst uiterlijk

30 Kussendrager, N. & Lugt, van der D. (2007). Basisboek Journalistiek. Noordhoff Uitgevers B.V.

23

Vooral bij het uiterlijk van de teksten is het belangrijk om te letten op het scangedrag van het publiek, vertelt Mediaweb oprichter Eric van Hall. “Denk daarom aan korte alinea’s, tussenkopjes, foto’s en veel witregels. Daarnaast is het slim om bulletpoints te gebruiken en een belangrijke zin te herhalen.” Dat kan bijvoorbeeld in een streamer.

Korte alinea’sLoranger vertelt dat een alinea niet langer moet zijn dan drie tot vijf zinnen. “Soms heb je meer zinnen nodig om iets uit te leggen en soms heb je er minder nodig. Als het lukt in één zin, doe dat dan ook. Alinea’s van één zin geven impact en trekken de aandacht naar kernpunten die anders begraven zouden zijn onder alle andere informatie.” Volgens haar is dit fijn voor scannende lezers, aangezien het ze een pauze geeft. “Het is veel makkelijker om kleine alinea’s te lezen dan grote.”

TussenkopjesSuzanne Meijles, de vrouw achter ProTaal en Nederlandse taal trainer, geeft de tip om tussenkoppen zo te construeren dat de boodschap ook duidelijk is als de lezer alleen de tussenkoppen leest. “Op die manier geef je je lezer voldoende kans om je tekst te scannen”, schrijft zij op haar site31.

Door die tussenkopjes kunnen mensen gerichter lezen: als zij meer willen weten over een bepaald gedeelte van het verhaal, hoeven ze alleen die te checken en niet heel het verhaal te lezen. Later kunnen zij eventueel besluiten om alsnog de rest van de tekst te lezen.

Naast tussenkopjes helpen ook dikgedrukte kernwoorden of –zinnen, streamers of een opsomming. Daarnaast zorgen duidelijk geformuleerde linkjes ook voor overzicht.32 Gebruik niet teveel van deze vormen: die maken een pagina juist weer onrustig en die pagina verliest daarmee haar overzicht.33

Lengte tekstBlendle twitterde eind maart een grafiek waaruit duidelijk werd dat de meeste mensen berichten lazen met een lengte van zeshonderd tot zevenhonderd woorden.

Blijkbaar vinden hun lezers die lengte het fijnst om te lezen, al zijn dit slechts de eerste statistieken. Er is alleen gekeken naar een periode van ruim een maand.

31 Meijles, S. (geen datum). 5 tips om wervende koppen te schrijven die je lezer de tekst inzuigen. http://www.protaal.nl/5-tips-om-wervende-koppen-te-schrijven-die-je-lezer-de-tekst-inzuigen/32 Zie hoofdstuk Internetgedrag op pagina 5 en de paragraaf ‘Linkjes’ op pagina 2333 Zie hoofdstuk Webdesign op pagina 34

24

Het aantal gelezen berichten van Blendle verdeeld in categorieën van het aantal woorden in een bericht. Bron: twitter.nl/blendle

Toch blijft een richtlijn voor het ideale aantal woorden noemen onmogelijk voor internetberichten. Na het bekijken van het aantal woorden van de meest gelezen berichten van een jaar, wordt dat heel duidelijk.

Nieuwssites Aantal nieuwsberichten Aantal woorden per nieuwsbericht

NOS.nl 10 237,6NU.nl 10 729,9nrc.nl 0 -rtlnieuws.nl 5 228,8RD.nl 6 385,5spitsnieuws.nl 10 161,6

De meeste berichten die veel gelezen worden van NOS.nl, NU.nl en spitsnieuws.nl zijn nieuwsartikelen, terwijl dat er maar zes zijn bij RD.nl, vijf bij rtlnieuws.nl en er zijn zelfs geen gewone nieuwsberichten bij nrc.nl.

Op nrc.nl waren de liveblogs het meest bekeken met daarnaast nog een column van Youp van ’t Hek, een pagina met een intro en een video en een essay uit het NRC Handelsblad. Ook was er één liveblog dat via een tool op de site was geplaatst. Daarin konden mensen ook vragen stellen. Het livebloggen duurde een aantal dagen lang. Het uiteindelijk aantal woorden daarvan was 21.452 woorden – niet te vergelijken met de nieuwsbericht gemiddelden dus. Zonder de tekst uit die tool was het gemiddelde aantal woorden van een nrc.nl liveblog 3.852,2. Ook rtlnieuws.nl had naast de nieuwsberichten nog vier liveblogs. Daarvan is het gemiddelde aantal woorden 2.084,75. Verder had de nieuwssite een doorklikpagina waar het vaakst op gekeken was.

RD.nl had naast zes gewone artikelen ook drie fotoseries met alleen een intro en programma van een gezinsbeurs gepubliceerd.

Dit komt erop neer dat er niet gekeken moet worden naar een gemiddeld aantal woorden in het algemeen, maar per journalistiek genre per site. Zo maakt het grote verschil tussen het gemiddelde aantal woorden van spitsnieuws.nl, NOS.nl en NU.nl dat een nieuwssite verschilt in de manier van nieuws brengen. Ook als bij beide nieuwssites het publiek voornamelijk eenzelfde soort artikelen leest.

Een mogelijke reden voor het grote verschil is dat NU.nl de updates aanpast in eenzelfde artikel.34 Pleijter legt uit dat de NOS haar berichten overal moet publiceren, zoals op teletekst. “Daarvoor moeten de koppen kort zijn en ik kan mij voorstellen dat er een richtlijn is voor de lengte van de tekst. Bijvoorbeeld als op iedere teletekst pagina 100 woorden kan, is het niet raar als er berichten met maximaal 300 woorden geplaatst wordt zodat er niet meer dan drie pagina’s zijn.”

Nieuwssites komen er langzamerhand achter dat achtergronden ook goed werken op het internet, merkt Pleijter. “Dat komt voornamelijk door de nieuwe apparaten. Mensen zitten bijvoorbeeld in de trein constant op hun mobiel of met een tablet op de bank. Dan nemen zij ook even de tijd om langere stukken te lezen. Meer dan mensen die even op het werk of tijdens de lunch een nieuwssite checken.”

34 Zie de paragraaf soorten berichten op pagina 18

25

3.3.3 Koppen

Het eerste wat iemand leest van een bericht is de kop. Het is daarom belangrijk om deze zo goed mogelijk te formuleren zodat het publiek de titel aanklikt en de nieuwsorganisaties hen lokken naar hun site.

Suzanne Meijles stelt de volgende eisen aan een kop35:

1. Relevantie: de kop laat zien wat voor interessants er te halen valt;2. Aandachtstrekkend: de kop laat zien waarop de lezer kan aanhaken;3. Informatief: de lezer moet een beeld kunnen vormen van de inhoud;4. Onderscheidend: een effectieve kop laat zien wat de lezer wel en niet krijgt in een tekst.

NieuwsberichtenNieuwsberichten, die in de eerder genoemde piramidevorm zijn geschreven, hebben een heel direct karakter. Daarom is het belangrijk dat dit ook centraal staat in de kop, volgens Eric van Hall. “Lezers zijn in één klik weg. Zij vragen zich af ‘heb ik hier iets aan’ en ‘wil ik dit delen’. Dat kunnen zij alleen beoordelen als zij snel weten waar het artikel over gaat.”

1. Zorg ervoor dat het onderwerp in de kop staatZo worden onderwerpen makkelijker gevonden als er op gezocht wordt in zoekmachines en weet de lezer meteen waar het artikel over gaat.

2. Beschrijf wat het nieuws isEr is niets vervelender voor een internetgebruiker, dan een artikel te lezen dat niet past bij de kop. Op die manier wordt er iets anders beloofd dan dat er wordt gegeven. Het nieuws is tenslotte wat het publiek wil weten van een nieuwsartikel.

3. Wees directWoordspelingen worden nog weleens gebruikt in krantenkoppen. “Krantenlezers nemen de tijd en hebben de rust om het te begrijpen. Internetgebruikers daarentegen willen gewoon weten wat ze lezen”, aldus Van Hall. Creatievere artikelenAls het artikel geen nieuwsbericht is, kan een nieuwssite net als een blog wat creatiever zijn. Ook bij die berichten moeten de vorige drie genoemde punten worden gehandhaafd, het nieuws moet nog steeds duidelijk zijn. Bij creatieve berichten kan het wel iets minder direct zijn, zolang het maar niet vaag is. “Na het lezen van de eerste 28 tot 35 karakters besluiten mensen al of ze een reden hebben om op een link van een artikel te klikken”, vertelt Van Hall. Het is dus van belang om ze een reden te geven.

De volgende tips geven verschillende voorbeelden van koppen die het goed doen op blogs:

1. OnverwachtDeze tip kan ook gebruikt worden bij nieuwsberichten als er bijvoorbeeld onverwachte resultaten uit een onderzoek komen. In dat geval is het belangrijk om juist die resultaten in de kop te zetten, want dat verbaasd en maakt mensen nieuwsgierig. Zo had volkskrant.nl laatst het bericht ‘Rode wijn en chocola dragen niets bij aan langer leven’, een opvatting waarvan vaak is gezegd dat het wel zo is.

2. Geef aan waarom het artikel relevant is voor de lezer

35 Meijles, S. (Geen datum) Een goede titel die je lezer in beweging zet. http://www.protaal.nl/titel/

26

Dit kan bijvoorbeeld bij een artikel dat een overzicht geeft over een langer lopend onderwerp. Of een probleem dat je oplost.

Bijvoorbeeld: Alles wat je moet weten over de Krim

3. How to‘How to’ koppen, of in het Nederlands: ‘hoe’ koppen, doen het altijd goed. Ze beloven lezers iets te leren. Artikelen met zo’n kop lossen problemen op.36

4. LijstjesTop 10 (of een andere hoeveelheid) lijsten werken heel goed. Tijdschriften gebruiken dit systeem ook al langer.

“Achtergrondberichten met een kop zoals ‘5 vragen over Syrië’ is eenzelfde idee als bijvoorbeeld een lijstje van Buzzfeed met de titel: ’10 katten die in slaap vielen op de wc’”, vertelt Pleijter. Hij benadrukt dat er in het artikel vragen moeten staan die mensen zich daadwerkelijk afvragen.“Zo’n bericht is makkelijk te scannen doordat mensen per vraag kunnen kijken wat zij nog willen weten. Het overzicht van de opgebouwde tekst is heel goed. De vragen zijn eigenlijk hele functionele tussenkopjes.”

Bij deze lijstjes is het van belang om geen uitgeschreven getallen maar cijfers te gebruiken. Het cijfer moet hier namelijk opvallen, aangezien deze met opzet wordt gebruikt om mensen te trekken.

5. Maak niet de fout…Door het woord ‘fout’ te gebruiken, worden mensen bang dat ze iets niet goed doen. Dat willen ze graag even checken door het bericht te lezen.

Internet Psycholoog Sebastiaan Hendriks vertelt dat marketeers al jaren op onze emotie inspelen. “Dit komt uit de psychologie en speelt in op onze natuurlijke drijfveer om verlies te voorkomen”, schrijft hij op zijn site Internet Marketing Gemak37. “Verliesaversie is het fenomeen waar reclame mensen dankbaar gebruik van maken. Denk aan aanbiedingen als op = op, alleen vandaag geldig, of het missen van een grote geldprijs. In elke markt heerst er angst. Onderzoek de grootste angst van jouw doelgroep en maak daar gebruik van voor het creëren van een pakkende titel.” Dit is gericht aan marketeers en niet aan journalisten. Dat betekent niet dat deze tip niet ook door de media gebruikt kan worden.

6. Een vraagSuzanne Meijles van ProTaal schrijft dat een vraag ook een slim idee is voor een kop. “Als het een vraag is die de lezer altijd al had, wil de internetter doorlezen. Je stelt de vraag die je lezer misschien al heeft. Of kan hebben. Maar het is ook mogelijk dat hij niet weet wat hij wilde weten. En dát is prikkelen!”

Ook volgens de Volkskrant hoofdredacteur Phillipe Remarque is dit een slimme zet. Het medium gebruikt deze tip niet alleen maar op het internet, maar ook in hun eigen blad. “'Door internet weten we dat hoe- en waaromvragen juist de nieuwsgierigheid wekken, we formuleren de vraag die al bij de lezer leeft en daarom staan er ook steeds vaker vragen in de krantenkoppen”, quote Haro Kraak hem in een Volkskrant artikel eind maart dit jaar38.36 Kyrnin, J. (Geen datum) How to Write Effictive Web Page Titles. http://webdesign.about.com/od/writing/fl/effective-web-page-titles.htm37 Hendriks, S. (2014, 3 februari) Pakkende titel (voor je blog) in 12 Stappen! http://www.internetmarketinggemak.nl/pakkende-titel-voor-je-blog/38 Kraak, H. (2014, 22 maart) En hier dan een kop met seks erin. Volkskrant

27

Bijvoorbeeld: Syrië: hoe zat het ook al weer?

7. 10 manieren om gemakkelijk…Dit is ook weer een manier om een artikel te promoten dat een probleem oplost. Mensen willen zich steeds verbeteren en deze kop vervult die behoefte.39

8. Gebruik prikkelende woordenNaast het woord ‘makkelijk’ zijn er nog een hoop andere woorden die mensen triggeren, namelijk:

- Leuk- Ongelofelijk- Essentieel- Absoluut- Raar- Redenen- Feiten- Lessen- Ideeën- Manieren- Geheimen- Trucjes

Gebruik alleen geen vage woorden zoals ‘dingen’.40

9. DrieslagOlga Leever is tekstschrijver en schrijftrainer. Zij heeft de tip om een drieslag te gebruiken. “De drieslag is simpel en effectief. Je haalt drie termen uit je verhaal die de aandacht trekken,” schrijft ze op haar site de schone schrijfster.41 Dit kan alleen als er een mogelijkheid is om een ondertitel te gebruiken, aangezien het anders onduidelijk is waar het bericht over gaat. “Je lezer weet zo waar hij aan toe is, en Google weet dat ook. ‘Ubuntu, bier en rare loopjes’ is een voorbeeld van een drieslag.” Dat is de kop van het bericht waarin ze dit schrijft.

10. ProvocatieVolgens Leever is de licht provocatieve kop één van de betere aandachttrekkers. “‘Een keer in de maand seks, is dat niet wat weinig?’ van Rob van Vuure is daar een voorbeeld van. Maar er zijn genoeg andere manieren om te prikkelen. Zo gebruikte Selma Foeken vorig jaar de titel ‘Wat heb jij een raar loopje, Olga!’ voor haar nieuwsbrief. Ongerust klikte ik de nieuwsbrief open – had Selma me ergens zien lopen, wilde ze me voor een flater behoeden? Ook de titel ‘Een beetje gemeen mag best’ in een blog van Martine Vecht prikkelde mijn nieuwsgierigheid.”

Met ironie en humor kun je ook een goede kop maken. Denk bijvoorbeeld aan ‘20 manieren om klanten voorgoed te verliezen’ of de titel van de romantische comedy ‘How to lose a guy in 10 days’.

11. Spreek de lezer persoonlijk aan

39 Kyrnin, J. (Geen datum) How to Write Effictive Web Page Titles. http://webdesign.about.com/od/writing/fl/effective-web-page-titles.htm40 Goins, J. (Geen datum) 5 Easy Tricks to Help You Write Catchy Headlines. http://goinswriter.com/catchy-headlines/41 Leever, O. (2011, 27 juni) Ubuntu, bier en rare loopjes – zo geef je je blog een pakkende kop. http://www.deschoneschrijfster.nl/2011/06/ubuntu-bier-en-rare-loopjes-%E2%80%93-zo-geef-je-je-blog-een-pakkende-kop/

28

Marketeer Sebastiaan Hendriks schrijft dat ook het persoonlijk maken van berichten een hoop scheelt. “Of ik het nu over men of jou heb is een groot verschil. Spreek mensen aan met ‘je’ of ‘u’ of spreek een hele doelgroep aan.”

Koppen vergelijkenVolkskrant auteur Haro Kraak schrijft in zijn artikel ‘En hier dan een kop met seks erin’42 over de Amerikaanse site Upworthy die bekeek welke kop voor eenzelfde bericht het beste werkte. In dat bericht stond een filmpje over een jongen die opgroeide met twee lesbische moeders. “‘Zach Wahls Talks About His Family’ trok 2 miljoen bezoekers. ‘Two Lesbians Raised A Baby, And This Is What They Got' was goed voor 17 miljoen geïnteresseerden.”

De eerste kop is een stuk onduidelijker dan de tweede. Want waarom zou iemand luisteren naar de onbekende jongen Zach Wahls? ‘This Is What They Got’ wekt daarnaast vragen op, ze impliceren dat het kind anders is dan anderen. Dat staat er niet letterlijk, maar doordat mensen dit zo interpreteren, willen ze graag weten of dat klopt of niet.

Duidelijkheid op de eerste plaatsVolgens de Yahoo nieuws chef komt duidelijkheid op de eerste plaats. Creativiteit komt pas erna. “Maar binnen de wetten van online journalistiek kan je zeker creatief zijn. Je kunt veel vrijer omgaan met interpunctie. Sleutelwoorden met alleen een komma of dubbele punt ertussen, mag best.”

Zo heeft the Guardian laatst de kop geplaatst: ‘Review: Timbuktu – searing drama’.

3.3.4 Linkjes

Volgens het eerder genoemde eye tracking onderzoek43, kijken mensen onder andere eerst naar opvallende componenten in een verhaal, zoals dikgedrukte tussenkopjes. Linkjes hebben meestal een andere kleur dan de platte tekst en/of zijn onderstreept. Om mensen langer op de nieuwssite te houden, is het slim om genoeg linkjes te plaatsen. Niet teveel, want dat geeft onrust44. Hetgene wat gelinkt wordt, moet duidelijk aangeven waar het naartoe redigeert. Denk daarbij aan de volgende regels:

1. Niet doen: ‘klik hier’Dat is vaag en onduidelijk. Om te begrijpen waar de link naartoe gaat, moeten mensen de hele zinnen of zelfs meer lezen. Dat kost voor veel mensen teveel moeite.45

Zorg er ook voor dat linkjes naar een goede pagina verwijzen. Als in de tekst ‘het boek Don’t Think’ gelinkt is, moet de hyperlink naar een pagina van het boek gaan. Niet naar een site van een boekenwinkel of naar de biografie van de auteur.

2. Links in de tekst verwerkenHet slimst is om eerst de tekst te schrijven en daarna de woorden in de tekst die bijvoorbeeld met een ander artikel te maken hebben, te highlighten. Veel nieuwssites schrijven een hele alinea of een aantal zinnen voor die link naar dat andere artikel, maar dat kan nog teveel moeite zijn voor het publiek om het te lezen. Om te voorkomen dat een verhaal onderbroken wordt, kunnen er titel attributen gebruikt worden zoals de Correspondent doet.

42 Kraak, H. (2014, 22 maart) En hier dan een kop met seks erin. Volkskrant43 Zie hoofdstuk Internetgedrag, pagina 544 Zie het hoofdstuk ‘Webdesign’, pagina 3445 Kyrnin, J. (Geen datum) Writing Well for the Web. http://webdesign.about.com/od/writing/a/aa061598.htm

29

3. Korte, duidelijke linksSommigen hyperlinken een hele zin of zelfs een volledige alinea. Dat maakt een link er niet duidelijker op. Probeer 2 tot 5 woorden te linken om de lengte te beperken.

Let er bijvoorbeeld op dat er geen werkwoorden in staan. Zo weet de lezer precies wat er wordt gelinkt als er staat ‘krijg meer informatie over de zorgtoeslag in 2014’, maar ‘zorgtoeslag in 2014’ is net zo duidelijk. Bij die laatste optie hoeft de tekst ook niet onderbroken te worden, wat weer resulteert in een betere leeservaring.46

4. Accuenteer de linksZorg ervoor dat de links dikgedrukt zijn, in een andere kleur zijn en/of onderstreept zijn. Links vallen dan meer op; mensen kunnen artikelen beter scannen en weten ook precies waar een link naartoe gaat.47

Hyperlinken door middel van een inhoudsopgave aan het begin van een tekst is overzichtelijk. “Wikipedia heeft meestal grote lappen tekst, maar door de inhoudsopgave kun je snel doorklikken in je tocht naar jouw gezochte antwoord”, vertelt Pleijter. “Als je bijvoorbeeld kijkt bij een pagina over een land, heb je geschiedenis, politiek, et cetera staan.” Bij lange berichten kan een nieuwssite ook deze oplossing gebruiken. “De gadget-site Tweakers schrijft vaak recensies over nieuwe producten. Er zijn een aantal dingen waar zij altijd naar kijken. Om daar snel naartoe te gaan, hebben ze een gehyperlinkte inhoudsopgave.”

Tekst jattenBegin april dit jaar vond er een ‘jatdebat’ plaats van de persvakbond NVJ. Dit was naar aanleiding van een opmerking van de hoofdredacteur van het NRC Handelsblad Peter Vandermeersch, schrijft de krant48. “Jullie stelen als raven”, was zijn beschuldiging aan NU.nl.

NU.nl had een bericht van het NRC Handelsblad overgenomen. Meer nieuwssites doen dat en die verwijzen niet naar een bron, maar linken alleen. En soms gaat dat fout. Wilfred Takken beschreef in het artikel een voorbeeld van Henk van Ingen van de regionale krant BN De Stem. “Zijn krant had een reportage over een illegalengezin dat door de bossen van Brabant zwierf. Met één telefoontje naar de politie had Omroep Brabant het verhaal witgewassen en aan zichzelf toegeschreven, waarna alle andere media naar de omroep verwezen, en niet naar de krant.”

Chef internet van nrc.nl Wieland van Dijk vertelt dat zij lezers een groot plezier mee doen door te linken: “Op deze manier zijn wij een stuk transparanter.” Het blijft een eigen keuze van een

46 Kyrnin, J. (Geen datum) Click Here: How to Write Links That Work. http://webdesign.about.com/od/writing/a/aa110104.htm47 McCloskey, M. (2014, 9 maart) Writing Hyperlinks: Salient, Descriptive, Start with Keyword. http://www.nngroup.com/articles/writing-links/48 Takken, W. (2014, 3 april) ‘Een avondje babbelen en jullie jatten weer lekker verder’. NRC Handelsblad

Door de muis op het pijltje naar beneden te plaatsen, komt er extra informatie over het begrip. Op deze manier onderbreekt de Correspondent haar tekst niet, maar geeft wel de benodigde informatie.

www.decorrespondent.nl

30

nieuwssite of zij wel of niet de bron in de tekst vermelden. Maar het eerlijkst blijft om te linken de concurrent. Voor de concurrent, maar ook voor de lezer.

Pleijter geeft aan dat veel journalisten nog heel slecht linken. “Ze plaatsen er bijna geen of helemaal geen. Als ze een artikel van een concurrent hebben, vermelden ze wel de bron maar linken niet naar het bericht.” Vaak doen ze dit ook niet bij bronnen, zegt Pleijter. “Dan publiceren zij bijvoorbeeld resultaten uit een rapport, maar linken niet naar dat rapport.”

3.4 Video

“Als je een artikel schrijft over iets wat mensen ook willen zien: laat het zien. Schrijf het dan niet alleen op in de tekst”, vertelt Matthijs Voortman van rtlnieuws.nl. “Dat werkt ook andersom: je wil geen pratende kop zien die een uitleg geeft. Zo’n interview is alleen interessant als er veel emotie in voorkomt, dat je dan de expressie kunt zien.”

Voortman geeft toe dat er voor rtlnieuws.nl nog veel te winnen is op dat vlak: zij moeten nog veel meer video’s goed inzetten. En dat terwijl zij na de NOS de meeste video’s plaatsen, volgens het video bereik onderzoek van Mediamonitor49.

3.4.1 Hoeveel plaatsen journalisten

De NOS plaatst veruit de meeste video’s, namelijk 84. Daarna komt rtlnieuws.nl, met 33 filmpjes. Dat is niet heel opmerkelijk: van oorsprong zijn het omroepen en veel filmpjes maken ze zelf voor de journaals. Zij zijn ook de enige twee sites die alles zelf heeft gemaakt.

Op de derde plaats staat ad.nl. NU.nl staat op de vierde plaats, maar met video’s van gemiddeld 46 seconden zijn die ook het kortst. Net als bij haar berichten, plaatst nrc.nl ook de langste video’s; die zijn meer dan 3 minuten gemiddeld. De ideale duur van een video ligt aan het publiek, zoals tekstlengtes daar ook aan afhangen.

49 Geen naam (geen datum) Het videoaanbod van Nederlandse nieuwssites (2013). http://www.mediamonitor.nl/analyse-verdieping/het-videoaanbod-van-nederlandse-nieuwssites-2013/

31

Bron: http://www.mediamonitor.nl/analyse-verdieping/het-videoaanbod-van-nederlandse-nieuwssites-2013/

Mediamonitor concludeert na haar onderzoek dat video’s op Nederlandse nieuwssites in opkomst zijn. Ook zijn het vooral nieuwssites met een groot bereik die veel video’s aanbieden. “Dit betekent echter nog niet dat video’s aan een groter bereik bijdragen. Dat zal in de toekomst moeten blijken”, eindigt de conclusie.

3.4.2 Hoeveel mensen kijkenOp dit moment is er nog geen onderzoek gedaan naar online video’s van nieuwssites in Nederland. Wel meldt comScore, een bedrijf dat digitaal gedrag meet, dat in maart 2014 83% van de Nederlanders naar online video heeft gekeken50.

Dat een hoop mensen video’s kijken op het internet, is hierbij een feit. “Maar als wij video’s plaatsen, is het vaak niet goed bekeken”, betreurt Voortman. “Veel mensen screenen namelijk, in plaats van dat ze alles bekijken. Alleen de ‘must see’ video’s doen het goed. Zoals het filmpje waarin Ilse de Lange begint te huilen of dat waarin die gast uit het niets op tafel springt bij RTL Late Night. En de video’s van Olaf Koens over Oekraïne doen het ook goed.”

“Op zich hebben wij er wel gevoel voor om de juiste filmpjes te kiezen voor op de site. Maar we letten wel goed op het gedrag van het publiek. Soms plaatsen wij iets, maar werkt het toch niet.”

Video frustraties

50 Azevedo, H. (2014, 22 april) Dutch Digital Market Overview March 2014. http://www.comscore.com/dut/Insights/Presentations_and_Whitepapers/2014/Dutch_Digital_Market_Overview_March_2014

32

Waar online video’s precies aan moeten voldoen, is onduidelijk. Wel is duidelijk dat veel mensen geen filmpjes willen met een slechte kwaliteit, maar die wel snel laden.51

3.5 Audio

Eén op de drie Nederlanders luistert online radio52. Maar in dat onderzoek is niet specifiek gekeken naar audio bij nieuwsartikelen, noch is daarnaar gekeken door een ander onderzoek.

Audio wordt een stuk minder vaak toegevoegd aan nieuwsartikelen dan video. NOS.nl wil nog wel radio 1 reportages of andere radiofragmenten toevoegen bij een bericht. Andere nieuwssites, die niet zoals de NOS zelf radio maakt, gebruiken audio bijna alleen als het geluid zelf in het nieuws is. Zo laat telegraaf.nl een uitgelekt nummer van Michael Jackson53 horen en publiceert nrc.nl het oorverdovende geluid van het internet54.

Tim Overdiek geeft aan dat bezoekers audio nauwelijks beluisteren. “Dat is een feit voor de NOS zoals dat ook voor andere nieuwsmedia geldt. Omdat we radio maken, is audio een van onze sterke punten, maar op internet maakt de bezoeker duidelijk dat het niet het eerste is waarop wordt geklikt. Dat is en blijft bewegend beeld.”

3.6 Verrijkingen

51 Carlier, B. & Mishra, B. & Venturini, F. (2013) Multi-tasking and Taking Control. http://www.accenture.com/SiteCollectionDocuments/PDF/Accenture-Video-Over-Internet-Consumer-Survey-2013.pdf52 Geen naam (2014, 8 mei) Online radio luisteren sterk in populariteit gestegen. http://radio.nl/791359/online-radio-luisteren-sterk-in-populariteit-gestegen53 Geen naam. (2014, 9 april) AUDIO| Nummer Michael Jackson gelekt http://www.telegraaf.nl/filmenuitgaan/muziek/22488348/__AUDIO__Nummer_Michael_Jackson_gelekt__.html54 Jong, de W. (2014, 6 mei) Zoemend harde schijven: het internet is oorverdovend. http://www.nrc.nl/nieuws/2014/05/06/zoemende-harde-schijven-en-draaiende-ventilatoren-het-internet-is-oorverdovend/

33

Veel mensen scannen artikelen en kijken naar delen van de pagina die het meest opvallen. Dat kan een dikgedrukt woord zijn, een linkje of een streamer. Maar vooral ook afbeeldingen.

Foto’s Door dus een foto bij een artikel te plaatsen, wordt nog sneller duidelijk waar dat artikel over gaat. Foto’s zijn ook een andere vorm van een lokkertje: het is fijn voor het oog om ernaar te kijken maar kost niet veel moeite (zoals een video wel meer moeite kost). Zo maken nieuwssites bijvoorbeeld een selectie van de mooiste nieuwsfoto’s.Daarnaast zijn foto’s natuurlijk vaak van toegevoegde waarde: iets laten zien is een deel van de uitleg over het onderwerp. Zoals een kaart of een afbeelding als het bijvoorbeeld gaat over een nieuwe uitvinding. Voortmans idee over wanneer sites video’s moeten plaatsen, is ook van toepassing op foto’s. “Als je een artikel schrijft over iets wat mensen ook willen zien: laat het zien.”

Als journalisten tweets als bronnen gebruiken, plaatsen zij meestal van die tweets een afbeelding. Dit kan ook in een twitter tool: een kader waarin automatisch nieuwe tweets met diezelfde hashtag binnenstromen.

Veel nieuwsorganisaties gebruiken persfoto’s, maar NU.nl gebruikt ook veel foto’s van haar lezers. De site heeft sinds 2007 de website NUfoto, waar amateurs hun foto’s van het nieuws kunnen plaatsen. Tot aan de dag van vandaag loopt dat heel goed: 30% van de foto’s van Binnenland nieuws is afkomstig van die website. Mensen die een foto plaatsen op NUfoto kunnen hun eigen plaatje later op de grootste nieuwssite van Nederland terug zien, wat waarschijnlijk de reden is van het succes. Daarnaast heeft NU.nl dankzij dit er niet alleen een hoop gratis foto’s bij. Ook hebben ze door die afbeeldingen het laatste nieuws – zelfs nog voordat persbureaus het melden55.

InfographicsEen leuke manier om saaie feiten weer te geven, kan goed via een infographic, een afbeelding waarin data is verwerkt. NU.nl doet dit al veel, volgens Pleijter. “Zij hebben een datajournalist speciaal hiervoor in dienst. De rest van de sites doen dit een stuk minder. Een infographic heeft zeker een toegevoegde waarde: het legt dingen goed uit en je kunt goed beeld gebruiken.”Wel kost het meer geld en tijd om ze te maken dan om een artikel te tikken. “Zoveel meer zelfs, dat het nieuws al wegzakt voordat de infographic klaar is.” Het is dus vooral handig voor zelf uitgezocht nieuws.

WEBDESIGN“Tegenwoordig is het steeds belangrijker: de vormgeving”, stelt Alexander Pleijter. “Kranten en tijdschriften letten hier al veel langer op. Zij willen het lezen van hun blad tot een bepaalde ervaring creëren.” Over hun vormgeving wordt altijd goed nagedacht, op het internet was dat een stuk minder. “Tegenwoordig hebben sites hier veel meer oog voor. Ook online journalistiek moet een fijne

55 Pleijter, A. (2013, 12 oktober) Dé uitdaging van innovatie: betere journalistiek http://www.toekomstvandejournalistiek.nl/2013/10/de-uitdaging-van-innovatie-betere-journalistiek/

Een infographic over een goede infographic. Bron: http://blog.visual.ly/11-infographics-about-infographics/

34

ervaring zijn. Zo is de correspondent heel mooi, de makers hebben er ook echt veel aandacht aan besteed.”

Toch ziet hij dit niet als een goed voorbeeld voor nieuwssites. “De site is meer een digitaal magazine dan een nieuwssite, dus ik zou een nieuwssite er niet hetzelfde uit laten zien. Maar er moet wel net zo goed over nagedacht worden als dat ze dat bij de Correspondent hebben gedaan.”

Matthijs Voortman vindt dat gebruikers zich met een design moeten kunnen identificeren. “Ze moeten er een gevoel bij krijgen. Al verschillen smaken natuurlijk. Als een site er niet uitziet, leest niemand de inhoud.” Daarnaast vindt hij dat een site ook herkenbaar moet zijn en dus niet moet lijken op anderen. Op die manier stralen zij hun eigen merk uit.

4.1 Overzicht

De meeste nieuwsredacties vinden dat overzicht op hun site het belangrijkst is. “De site moet gebruikersvriendelijk zijn”, vertelt Voortman. “Je moet in één oogopslag kunnen zien wat het nieuws is”, zegt Wieland van Dijk. En Tim Overdiek beschrijft: “Je moet qua design de bezoeker niet gek willen maken met een zwaarbeladen kerstboom.”

Pleijter ziet die overzicht ook terug bij de voorpagina NU.nl. “Die is heel makkelijk te scannen door de blokken. Daarin staat het belangrijkste nieuws van dat moment per pijler.”

Toch lijkt het heel onoverzichtelijk omdat er overal linkjes staan naar berichten. Gert-Jaap Hoekman is het daar niet mee eens. “Al die linkjes zijn geordend in kolommen zoals ‘Meest gelezen’ of in pijlers als ‘Economie’. Door die onderverdeling is er wel een overzicht.”

Na NU.nl is telegraaf.nl de grootste nieuwssite van Nederland. Wat opvalt, is dat telegraaf.nl juist géén overzicht heeft. “Daaruit kun je al concluderen dat de ideale nieuwssite niet bestaat”, vertelt Pleijter, aangezien de twee media exact het tegenovergestelde doen. “Op telegraaf.nl gaat het publiek door een grote mix van nieuws heen. Daar staat altijd wel iets tussen wat die bezoekers willen lezen. Dat is de strategie van telegraaf.nl.”

Naast een overzicht van een nieuws, is het ook belangrijk dat de navigatie duidelijk is. Steve Krug, usability consultant, schrijft in zijn boek ‘Don’t make me think’56 dat internetgebruikers meteen weg

zijn zodra er iets onduidelijk of vaag is. Het publiek van een nieuwssite moeten

56 Krug, S. (2011) Don’t Make Me Think. http://books.google.nl/books?id=PplJSlLCrRQC&pg=PT48&lpg=PT48&dq=onnodige+woorden&source=bl&ots=arCvKI70Qe&sig=93JcH74dc6Lr3QIuuQ_V5mfvRiM&hl=nl&sa=X&ei=msNvU7fKF4iPO6vkgPgJ&ved=0CDwQ6AEwAzgK#v=onepage&q=onnodige%20woorden&f=false

Kolommen van de voorpagina van nu.nl

35

dus duidelijk weten waar wat staat. Zo kunnen nieuwsbedrijven bijvoorbeeld de pijlers of de soorten berichten in hun sitemap zetten.

4.2 Rust

Overzicht en rust overlappen elkaar. Beide zorgen voor een duidelijke site. Maar hoewel alle nieuwssites zo letten op hun overzicht, is het door al die linkjes toch heel onrustig.

Op nrc.nl staan twee lange lijsten met links. “Net als bij de krant wil iedereen op de voorpagina staan”, lacht Van Dijk. Hij vind het niet te onrustig. “Wij willen overzicht bieden. Dat doe je niet als de homepage een blanco pagina is met één headline. Dat zou de rest van het nieuws tekort doen.”

Toen Eric van Hall naar de nieuwe RTL Nieuws site keek, merkte hij dat zijn oog heen en weer vloog van linkje naar linkje. “De site wil teveel. Het is niet zo erg als op telegraaf.nl, maar nog steeds te druk. Er zijn teveel titels in één oogopslag te zien. Als ik op een artikel klik”, vertelt Van Hall, “is er aan de linkerkant een kolom met een lijst met linkjes. Ik zou er een één kolom-situatie van maken, zoals de site alistapart.com. De leeservaring moet zo rustig mogelijk zijn. Er is al genoeg drukte in ons leven op dit moment.” Over de vormgeving is Van Hall juist wel tevreden. “Het design zelf is heel rustig.”

WitruimteAls designers praten over ‘witruimte’ hebben ze het over alles wat tussen beeld, tekst en alle andere content. Eigenlijk het ‘niets’ van een website. Genoeg witruimtes op een pagina zorgt voor meer rust.

4.3 Trends

Er zijn een hoop webdesigntrends, waarvan sommige weer snel voorbij vliegen. Meegaan met zulke vluchtige trends moeten sites voorkomen, aangezien de site dan constant moet veranderen.

Hieronder staan daarom een aantal trends die al langer bestaan, nog steeds in zijn en waarschijnlijk nog wel even blijven. Deze trends zijn ook van toepassing voor serieuze online journalistiek. Veel van deze zijn populair omdat ze het maken van een ‘responsive’ website vereenvoudigen. Een responsive website is een site die makkelijk omgezet kan worden voor smartphones en tablets.

Flat designMicrosofts Windows 8 begon ermee: tweedimensionale afbeeldingen en icoontjes. Apple nam het over in het haar software iOS7 en nu is het steeds vaker te zien op het internet. Dus: geen schaduwen of highlights.

36

De vernieuwde site en journaals van rtlnieuws.nl vallen onder deze trend57.

BlokkenBlokken waren ook al te zien bij Windows 8 en wordt dan ook vaak in combinatie gebruikt met flat design. Met blokken is alles heel overzichtelijk.

Felle kleurenOok de kleuren die ‘in’ zijn, hebben te maken met de platte plaatjes. Alles plat is niet zo spannend en om het toch wat interessanter te maken, gebruiken designers vaak felle kleuren. De pastelkleuren van afgelopen jaar zijn nu ‘uit’.

Interactieve infographicsEerder is in dit verslag is al geschreven over infographics58. Nu zijn er ook interactieve versies in opkomst. Deze hebben veel meer lagen, waardoor er veel meer informatie in kwijt kan. Zonder het overzicht kwijt te raken. Hoewel het eerst afbeeldingen waren, lijken het nu meer websites te worden. The New York Times heeft er bijvoorbeeld al één gemaakt over het herbouwen van Manhattan.

CONCLUSIE & REFLECTIEVoordat ik aan mijn reflectie begon, dacht ik dat de ideale nieuwssite wel zou bestaan. Of minstens een hoop richtlijnen om de perfecte nieuwssite op te bouwen. In mijn gedachten zag ik de ideale website voor me: één grote, indrukwekkende persfoto op de voorpagina met aan de rechterkant een kolom gevuld met nieuwskoppen. In de artikelen zelf zaten teksten van ongeveer 400 tot 600 woorden en er werd veelvuldig gebruik gemaakt van video’s en infographics. Audiofragmenten luister ik zelf nooit (ik wil graag iets zien en als ik naar audio luister, vervelen mijn ogen zich), dus dat zal er wel niet in hoeven. Zulke richtlijnen verwachtte ik te ontdekken. Dat blijkt naïef te zijn.

57 Geen naam (2014, 6 mei) RTL Nieuws case study. http://vimeo.com/9413458158 Zie de paragraaf infographics op pagina 33

Het flat design van rtlnieuws.nl

37

Uit mijn reflectie kun je constateren dat alle grote aspecten aan een nieuwssite, een kwestie van smaak is. Die smaak verschilt per publiek per nieuwssite. De ene leest liever snel en kort nieuws, de ander geniet van een lang bericht. De ene kijkt de hele dag door of er al nieuwe artikelen zijn geplaatst, de ander checkt het eens per dag. Als een medium haar nieuwssite wil verbeteren, kan dat het beste door om de zoveel tijd onderzoekjes te laten doen op haar eigen publiek.

Ondanks het feit dat er geen ideale nieuwssite bestaat, levert mijn reflectie waardevolle informatie op over gemeenschappelijke factoren. Er is nog een hoop waar nieuwssites aan kunnen werken.

Eén van de belangrijkste dingen die ik heb ontdekt, is dat mensen scannen. Internetgebruikers kijken vluchtig op internetpagina’s in plaats van dat ze die meteen woord-voor-woord lezen. Voor de content en de vormgeving is dit belangrijk om in je achterhoofd te houden. Als mensen moeten nadenken, zijn ze snel weg. Om toch het publiek in je bericht te trekken, moet je hier bewust op inspelen.

Overzicht en rust zijn belangrijk om scannende mensen niet af te schrikken. Dit geldt voor beide kanten van een internetpagina: de content en de vormgeving. Het maakt niet uit of de artikelen lang of kort zijn: als er overzicht is en het is geen rommeltje, kan de scannende lezer het bevatten. Dit is al langer bekend, maar blijft belangrijk.

Dat het niet uitmaakt of een artikel kort of lang is, had ik mij niet eerder gerealiseerd. Ik ging ervanuit dat internet korte berichten moest hebben. Achtergronden zijn heel leuk, maar horen in een krant of tijdschrift. Nu ik mij meer heb verdiept in de online journalistiek, ben ik het niet meer eens met die opvatting. Juist langere achtergrondartikelen zijn interessant voor op het internet: je kunt hier veel meer spelen met de mogelijkheden van het internet. Denk daarbij aan de snowfall berichten: die vind ik er echt prachtig uitzien. Al moet ik toegeven dat ik mij meer heb vergaapt aan de mooie plaatjes dan dat ik de tekst las. Daaraan kun je ook terugzien dat de vormgeving steeds belangrijker wordt. Maar ook de ‘simpelere’ variant ben ik meer gaan waarderen. Een verhaal vertellen met tekst, foto’s, afbeeldingen van tweets, video’s en kaartjes: ik vind het prachtig. Op deze manier kan je veel informatie tot je nemen op allerlei verschillende manieren, zodat het niet verveelt.

Ik ben ook een grote fan van infographics: saaie informatie wordt leuk, puur door de mooie afbeeldingen of icoontjes. Ook kun je deze makkelijk delen op social media. Bij jou bericht staat het plaatje en daarmee alle informatie. Een link van een nieuwsartikel kun je natuurlijk ook delen, maar aangezien mensen ook scannen op Facebook en Twitter vallen plaatjes meer op. Buiten het delen op social media om, is een infographic geen online product: kranten plaatsen al jaren infographics. De interactieve variant is wel een online product, maar daar ben ik nu nog niet enthousiast over. Je hebt haast geen overzicht en je blijft maar doorklikken; de informatie lijkt niet op te houden. En dat irriteert. Ik mis het overzicht. Als makers bijvoorbeeld een voorpagina maken met een inhoudsopgave, zou dat al een hoop schelen.

En dan ben ik weer terug bij het thema overzicht. Overzicht ligt ten grondslag aan veel kenmerken. Daardoor is het een heersend thema in mijn reflectie. De scannende internetgebruiker heeft hier behoefte aan in alle soorten uiterlijke kenmerken. Dus in het design, maar ook in de vorm van tussenkopjes, witregels, bulletpoints, et cetera.

De types nieuwsconsument van NU.nl en nrc.nl staan recht tegen over elkaar. Dat vond ik een heel mooie weergave van het feit dat veel van een nieuwssite afhangt van het publiek. NU.nl werkt veel met korte nieuwsberichten, terwijl nrc.nl vooral lange berichten plaatst. NU.nl gaat voor veel berichten, nrc.nl presenteert alleen de belangrijkste artikelen. Checkt iemand voortdurend op de dag het nieuws dan is NU.nl fijner. Bekijk je het eens per dag, dan is nrc.nl een uitkomst.

38

Ook de favoriete soorten onderwerpen verschilt per site, maar één ding is voor iedere site belangrijk: de relevantie van een artikel. Bijna alle nieuwsartikelen59 betrekken er Nederland of Nederlanders bij om lezers zich te kunnen laten inleven. Ik kan mij goed voorstellen dat dit berichten interessanter maakt voor bezoekers, want wat is er nou interessanter dan jezelf?

In mijn inleiding vroeg ik mij af of de Buzzfeed strategie ook toegepast kan worden op de Nederlandse nieuwssites. Het blijkt dat zij dit al gedeeltelijk doen, maar met mate, om hun geloofwaardigheid niet te verliezen. Alexander Pleijter vraagt zich af of de nieuws artikelen van Buzzfeed überhaupt gelezen worden. Dat vraag ik mij ook af: toen ik zag dat zij ook serieus nieuws hadden, was mijn reactie niet dat ik er op klikte. Ik was verbaasd en zag toen een grappig bericht over katten, of wat het ook was. Dus ik was alweer terug naar de ‘leuke’ hoek van de site.

Iets anders wat mij opviel tijdens het researchen voor deze reflectie, is dat er veel sites zich op dit moment vernieuwen. In de inleiding had ik het er al over dat online journalistiek constant in beweging is. Al die nieuwe sites bevestigen deze opmerking nogmaals. rtlnieuws.nl heeft die van haar pas geleden veranderd en NU.nl en NOS.nl zijn nu bezig met een redesign. rtlnieuws.nl heeft een geheel nieuw, minimalistisch uiterlijk.

NOS.nl lanceert haar nieuwe site begin november 2014. “Die lijkt in niets op wat we nu doen. We hebben nadrukkelijke topstories, een en maximaal twee”, vertelt Overdiek. “Die komen straks prominent in beeld, letterlijk, maar ook qua verhalen en verdieping. Die topstories sluiten aan op de nieuwsbeleving van de bezoeker. Wat moet hij of zij per se weten, en hoe we voorzien in de behoefte om achtergrond te bieden die antwoord geeft op de vraag: ‘What's in it for me’. Nieuws over de huizenmarkt gaat ook en vooral over de relevantie van dat nieuws voor de huizenbezitter of huurder, niet alleen over de banken die hypotheken verstrekken.” De NOS gaat zich nog meer richten op de nieuwswaarde ‘relevantie’.

59 Zie de paragraaf Meest gelezen op pagina 12

39

NU.nl verandert met name de techniek die achter de artikelen zit, volgens Gert-Jaap Hoekman. “Op de voorpagina moet er urgent nieuws staan, maar binnen de artikelen moet je losgaan. Infographics, foto’s, video’s… Op dit moment is NU.nl daar nog statisch in.” De techniek achter de website bestaat uit een strak format. “We zijn nu bezig met een redesign. Dat gaan wij binnenkort testen bij een testpanel om het publiek in een vroeg stadium er al mee te confronteren en eraan te laten wennen. Maar we gooien niet de woonkamer overhoop: we behouden de NU.nl kenmerken. Lezers moeten niet denken: ‘Jezus, wat is daar gedaan?’” Een duidelijk voorbeeld van blijven aansluiten bij je publiek.

Hier komen we op het spanningsveld van aansluiten en innoveren. Na het lezen van de blog van Alexander Pleijter begreep ik waarom sites kleine stapjes maken. Hij schrijft daar over twee apps die heel vooruitstrevend waren, maar snel weer van de markt af waren gehaald. Bijvoorbeeld de Viva-app. Weinig gebruikers hadden die app, waardoor de hoge kosten niet afbetaald konden worden. “Je kunt als uitgever dus ook te ver voor de troepen uitlopen, want ook de consument is vaak ouderwets en conservatief”, schrijft Pleijter. 60

Ik kan mij voorstellen dat nieuwsbedrijven snelle resultaten willen zien, of gewoonweg niet het geld hebben om te wachten op een groter publiek. Toch vind ik grotere innovatiestappen belangrijk, zo lang nieuwssites het toverwoord ‘overzicht’ in gedachten houden en andere behoeften die het publiek heeft. Ook Pleijter worstelt met het spanningsveld publiek – innovatie, wat blijkt uit een ander blogartikel, dat tegenstrijdig is ten opzichte van het vorige voorbeeld. Waar hij eerst schreef dat je te ver voor de troepen uit kunt lopen, schrijft hij hier dat dit niet uitmaakt. Je moet gewoon geduld hebben. “Als er niet snel resultaat wordt geboekt, is het al gauw weer einde oefening. Terwijl zulke initiatieven natuurlijk ook tijd nodig hebben om te groeien, om zich te bewijzen, om bekendheid te krijgen, om populair te worden. Net zoals tv-programma’s. DWDD was ook niet meteen een kijkcijferhit.” Ik deel dezelfde mening met Ernst-Jan Pfauth, oprichter van nrc.nl. Hij

60 Pleijter, A. (2012, 25 april) Apps bewijzen: adverteerders en publiek kunnen innovaties maken en breken. http://www.toekomstvandejournalistiek.nl/2012/04/apps-bewijzen-adverteerders-en-publiek-kunnen-innovaties-maken-en-breken/

40

benadrukt dat je je intuïtie moet volgen, kijk wat andere voorlopers doen en wat het publiek doet in plaats van wat het zegt te willen.61 “Toen we de blogachtige website in december 2010 lanceerden, werd die helemaal afgebrand. Ik denk dat ik daar wel drieduizend klagende mailtjes en reacties op heb gehad. De site zou te oppervlakkig en te simpel zijn, want waar waren de katernen gebleven? Maar uiteindelijk hebben we de site rendabel gekregen en de bezoekersaantallen verdubbeld.”

Nee, ik heb niet de ideale nieuwssite gevonden, noch de ideale richtlijn. Maar wel een formule. Bedacht door de oprichter van Buzzfeed, Jonah Peretti: R = ßz. R is de reproductieratio, oftewel het aantal mensen dat ‘besmet’ persoon aansteekt, ß de kans op besmetting en z is het aantal mensen dat ermee in aanraking komt. Het succes van viral marketing62 is niet te voorspellen volgens Peretti. Maar er is ook grotere kans dat een artikel zich goed verspreid als er in de eerste instantie al veel mensen het zien.63 En hiermee zijn we terug bij de populaire berichten van Buzzfeed, die net als deze formule meer beloven dan dat ze waarmaken.

BRONNENLIJST

Boeken Krug, S. (2011) Don’t Make Me Think. Thema http://books.google.nl/books?

id=PplJSlLCrRQC&pg=PT48&lpg=PT48&dq=onnodige+woorden&source=bl&ots=arCvKI70Qe&sig=93JcH74dc6Lr3QIuuQ_V5mfvRiM&hl=nl&sa=X&ei=msNvU7fKF4iPO6vkgPgJ&ved=0CDwQ6AEwAzgK#v=onepage&q=onnodige%20woorden&f=false

Kussendrager, N. & Lugt, van der D. (2007). Basisboek Journalistiek. Noordhoff Uitgevers B.V.

Internet Azevedo, H. (2014, 22 april) Dutch Digital Market Overview March 2014.

http://www.comscore.com/dut/Insights/Presentations_and_Whitepapers/2014/Dutch_Digital_Market_Overview_March_2014

Branch, J. (2012, december) Snow Fall. http://www.nytimes.com/projects/2012/snow-fall/#/?part=tunnel-creek

61 Woudstra, J. (2013, 12 april) Computerkind. Volkskrant62 Viral marketing: het expres creëren van hypes op internet63 Kraak, H (2014, 1 februari). Klik op win. Volkskrant

41

Carlier, B. & Mishra, B. & Venturini, F. (2013) Multi-tasking and Taking Control. http://www.accenture.com/SiteCollectionDocuments/PDF/Accenture-Video-Over-Internet-Consumer-Survey-2013.pdf

Geen naam (2014, 8 mei) Online radio luisteren sterk in populariteit gestegen. http://radio.nl/791359/online-radio-luisteren-sterk-in-populariteit-gestegen

Geen naam (2014, 6 mei) RTL Nieuws case study. http://vimeo.com/94134581 Geen naam. (2014, 9 april) AUDIO| Nummer Michael Jackson gelekt

http://www.telegraaf.nl/filmenuitgaan/muziek/22488348/__AUDIO__Nummer_Michael_Jackson_gelekt__.html

Geen naam. (2014, 22 januari) Het internetgedrag op verschillende aparaten. http://www.webuser.nl/2014/01/22/het-internetgedrag-op-verschillende-apparaten/

Geen naam (2013, 10 oktober). Interview met Lara Ankersmit, hoofd nieuwe media NOS. http://www.youtube.com/watch?v=2AP3VAp4V80

Geen naam. (2013) Internet in 2012. http://www.mediamonitor.nl/mediamarkten/internet/internet-in-2012/

Geen naam (geen datum) Het videoaanbod van Nederlandse nieuwssites (2013). http://www.mediamonitor.nl/analyse-verdieping/het-videoaanbod-van-nederlandse-nieuwssites-2013/

Goins, J. (Geen datum) 5 Easy Tricks to Help You Write Catchy Headlines. http://goinswriter.com/catchy-headlines/

Haan, W (2014, 19 mei). ‘We waren drie jongens met het juiste idee op het juiste moment’. http://www.nu.nl/weekend/3771522/we-waren-drie-jongens-met-juiste-idee-juiste-moment.html

Harcup, T & O’Neill, D. (2010, 12 december). What Is News? Galtung and Ruge revisited. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14616700118449#.U2DBF6jCS00

Hendriks, S. (2014, 3 februari) Pakkende titel (voor je blog) in 12 Stappen! http://www.internetmarketinggemak.nl/pakkende-titel-voor-je-blog/

Jong, de W. (2014, 6 mei) Zoemend harde schijven: het internet is oorverdovend. http://www.nrc.nl/nieuws/2014/05/06/zoemende-harde-schijven-en-draaiende-ventilatoren-het-internet-is-oorverdovend/

Kyrnin, J. (Geen datum) How to Write Effictive Web Page Titles. http://webdesign.about.com/od/writing/fl/effective-web-page-titles.htm

Kyrnin, J. (Geen datum) Writing Well for the Web. http://webdesign.about.com/od/writing/a/aa061598.htm

Kyrnin, J. (Geen datum) Click Here: How to Write Links That Work. http://webdesign.about.com/od/writing/a/aa110104.htm

Leever, O. (2011, 27 juni) Ubuntu, bier en rare loopjes – zo geef je je blog een pakkende kop. http://www.deschoneschrijfster.nl/2011/06/ubuntu-bier-en-rare-loopjes-%E2%80%93-zo-geef-je-je-blog-een-pakkende-kop/

Loranger, H. (2014, 23 maart). Break Grammar Rules on Websites for Clarity. http://www.nngroup.com/articles/break-grammar-rules/

Marguillier, S. (2014, 17 februari) Waarom ik bij de Metro sneuvelde als online journalist. http://peerauto.tumblr.com/post/76950567930/waarom-ik-bij-metro-sneuvelde-als-online-journalist

McAthy, R. (2013, 16 april) Pulitzer goes to New York Times ‘Snow Fall’ journalist. http://www.journalism.co.uk/news/new-york-times-digital-snowfall-feature-wins-pulitzer/s2/a552683/

McCloskey, M. (2014, 9 maart) Writing Hyperlinks: Salient, Descriptive, Start with Keyword. http://www.nngroup.com/articles/writing-links/

Meijles, S. (geen datum). 5 tips om wervende koppen te schrijven die je lezer de tekst inzuigen. http://www.protaal.nl/5-tips-om-wervende-koppen-te-schrijven-die-je-lezer-de-tekst-inzuigen/

Meijles, S. (Geen datum) Een goede titel die je lezer in beweging zet. http://www.protaal.nl/titel/ De Meulemeester, J. (2014, 19 februari) Onlinejournalisten als klikhoeren.

http://www.mo.be/artikel/onlinejournalisten-als-klikhoeren Nielsen, J. (2006, 17 april) F-Shaped Pattern For Reading Web Content.

http://www.nngroup.com/articles/f-shaped-pattern-reading-web-content/ Pleijter, A. (2013, 12 oktober) Dé uitdaging van innovatie: betere journalistiek

http://www.toekomstvandejournalistiek.nl/2013/10/de-uitdaging-van-innovatie-betere-journalistiek/

42

Pleijter, A. (2013, 13 augustus) ‘Snowfallen’ is hip: een lijst met voorbeelden. http://www.denieuwereporter.nl/2013/08/snowfallen-is-hip-een-lijst-met-voorbeelden/

Pleijter, A. (2012, 25 april) Apps bewijzen: adverteerders en publiek kunnen innovaties maken en breken. http://www.toekomstvandejournalistiek.nl/2012/04/apps-bewijzen-adverteerders-en-publiek-kunnen-innovaties-maken-en-breken/

Kranten Kraak, H. (2014, 22 maart) En hier dan een kop met seks erin. Volkskrant Kraak, H (2014, 1 februari). Klik op win. Volkskrant Takken, W. (2014, 3 april) ‘Een avondje babbelen en jullie jatten weer lekker verder’. NRC Handelsblad Valk, E. (2011, 27 juni) Webnieuws: eenduidig, helder, bondig; Yahoo-hoofdredacteur over

internetjournalistiek en het schrijven van goede webartikelen. NRC Handelsblad Woudstra, J. (2013, 12 april) Computerkind. Volkskrant

Mondelinge bronnen Wieland van Dijk, chef nrc.nl Eric van Hall, oprichter webmedia Gert-Jaap Hoekman, hoofdredacteur NU.nl Tim Overdiek, eindredacteur NOS.nl Alexander Pleijter, lector innovatie en journalistiek Fontys Hogeschool Tilburg Matthijs Voortman, plaatsvervangend chef internet en eindredacteur internet