SYNTHESEMAART/APRIL 2009 JAARGANG 7 NUMMER 3

HET POLITICOLOGENBLAD VAN DE UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

ANGST?

ANGST?

2 3

Angst?

Nacht van de Macht 4Kritiek op Robert Putnam 6De lessen van Schumpeter 8

Opleiding

De nieuwe onderwijsinstituten 14Eerstejaars op onderzoek 18Polemiek Fennema-Machiavelli 20

Rubrieken

Gehuchtengeruchten 11Recensies 12Vijf vragen 16Het kamertje van… 17Column Synthese-redactie 22

InhoudVertrouwen

Hoofdredactioneel

Arjen de Wit, hoofdredacteur

Politicologie is best hip. De opleiding kent sinds een paar jaar een forse toename van het aantal aanmeldingen en dat is niet to-evallig. Het zijn nieuwsgierige jonge mensen, op zoek naar de grote vragen van onze tijd. De beslissing om voor Politicologie te kiezen viel voor veel studenten van onze lichting samen met de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh. “Toen ik die beelden op tv zag wist ik het zeker.”Het begin van de eenentwintigste eeuw wordt gekenmerkt door een gebrek aan vertrouwen in de samenleving, leidend tot onbegrip en conflict. Terwijl het opleidingsniveau van de gemiddelde westerling stijgt is het politiek vertrouwen al jarenlang dalende. Dat is het mo-ment dat onze discipline om de hoek komt kijken: waarom zouden burgers de politiek niet vertrouwen? Ze hebben hun vertegenwoor-digers toch zelf gekozen?In een Schumpeteriaans model stemmen mensen op degene die ze vertrouwen, houden vervolgens hun mond en kijken na vier jaar weer eens hoe de heren en dames in het machtscentrum het ervan af gebracht hebben. Vier jaar rustig toekijken is echter lastig voor de mondige burger. Jos de Beus gelooft daarom dat we tegenwoordig spreken van een toeschouwersdemocratie, waarin het publiek via massamedia op de hoogte gehouden wordt van het doen en laten van de acteurs in het politieke circus. Dit idee komt van Bernard Manin en nu kijkt de wereld van de politieke theoretici al jaren vol spanning uit naar het boek van De Beus dat hierop gaat voortbouwen. De theatermetafoor maakt duidelijk dat een continue mate van poli-tiek vertrouwen nodig is om bestuur efficiënt en legitiem te maken. In dit besef is het in de recente politicologie lastig onder het sociale kapitaal van Robert Putnam uit te komen. Onderlinge netwerken en vertrouwen als kruipolie voor de democratie, laten we ons verenigen in vogelspotclubjes. Zeker aan de UvA is er een duidelijke fixatie op sociaal kapitaal en vertrouwen, terwijl er best wat kritiek valt te leveren op Putnams containerterminologie en historisch dubieuze claims. De trends waar Putnam op wijst zijn echter een aantoonbaar probl-eem. De politiek kampt met een vertegenwoordigingstekort, burgers morren. Waarom zou de oorzaak niet aan de top kunnen liggen? In het boek Het bange Nederland verwijten Jan-Willem Duyvendak, Ido de Haan en Ewald Engelen de elite het publieke debat vernauwd te hebben naar bekrompen binnenlandse beslommeringen, in plaats van open te staan voor internationale uitdagingen.De elite is bang voor de stem van het volk, zoals burgers bang zijn voor de onzekere toekomst. Met globalisering, immigratie en kredi-etcrisis lijkt de boze buitenwereld over de dijken binnen te stormen. Tijd voor de nieuwe generatie politicologen, die gemotiveerd wordt door de politieke moorden van enkele jaren geleden, om de aandacht te richten op de angsten van publiek en politiek.

ANGST?

2 3

Nacht van de Macht

Bowlen in je eentje

“Ik hoop dat jullie slecht slapen vannacht” 4

Overleeft Robert Putnam de stroom aan kritiek? 6

Ongebreideld kapitalismeDe lessen van Joseph Schumpeter 8

“

Opleiding | Angst? Thema | Buitenland

4 5

“De kredietcrisis is net de gekke koei-enziekte.” Ewald Engelen, financieel geograaf aan de UvA, moet schreeuwen om de rumoerige zaal te overstemmen. “De verbindingen in je hersens die aangetast worden zijn als de netwer-krelaties in de economie, allebei heel kwetsbare banden.” Gelukkig is er ook een verschil: aan Kreutzfeld-Jakob ga je dood, aan de financiële crisis kan iets gedaan worden. Op dit moment worden de verkeerde maatregelen genomen, vindt Engelen. De golf van naar protectionisme riekende maa-tregelen is zinloos in een wereld waar alle grote financiële instellingen multinationaal opereren. “Als er hier iets bij ING gebeurt moet je niet denken dat dat geen gevolgen heeft voor de ves-tigingen in andere landen.”De Nacht van de Macht, mede georganiseerd door de studieverenigingen van Europese Stud-ies (SES), Internationale Betrekkingen (SIB) en Politicologie (Machiavelli), kan niet om de economische crisis heen. Politicologen, soci-ologen en historici lopen best warm voor een stukje economie, getuige de volle zaal bij de financieel specialisten.

Ewald Engelen denkt dat we de kredietcrisis niet zo goed snappen. “Het is net als de olifant en de blinde man. De blinde man tast het hele beest af, maar als hij aan het eind is weet hij niet meer wat hij in het begin heeft gevoeld.”Het is tijd dat we eens goed bang worden, houdt de geograaf het publiek voor. “Ik hoop dat ik jullie met een angstig gevoel naar huis gaan en

slecht slapen vannacht.” Het studentenpubliek in Hotel Arena lijkt niet onder de indruk. Een snelle plenaire stemming onder enthousiaste leiding van Llink-presentatrice Froukje Jansen toont aan dat bijna niemand bang is voor de financiële crisis. Pieter Emmen, hoofd risico-management van de Rabobank, kan er wel om lachen. “Als je niets hebt kun je ook niets ver-liezen. Toen ik student was maakte ik me ook geen zorgen om dit soort dingen.”Ook Jort Kelder vindt angst onnodig. Hij spre-ekt van hysterie in de berichtgeving, terwijl het zo slecht helemaal niet gaat. “Ik word een beetje moe van dat negativisme.”De kredietcrisis raakt de Nacht van de Macht niet: het evenement is goed bezocht, ondanks de hoge drankprijzen in Hotel Arena. Bijna 600 mensen wisten de weg naar Amsterdam-Oost te vinden, meer dan de organisatie had verwacht. Renée Engelsman van studievereniging SES spreekt van een “heel mooie opkomst” en ki-jkt tevreden terug op de avond. “De studenten waren actief betrokken bij de discussies en er werden veel vragen gesteld. De sprekers gaven goede lezingen.”

Smetje op de avond was het rumoer. “In de grote zaal was het geluid minder waardoor je heel goed moest opletten om het te volgen.” Desondanks kijkt het SES-bestuurslid terug op een geslaagd evenement. Komt er een vervolg? “In deze bestuurlijke samenstelling niet, maar de opzet is zeker voor herhaling vatbaar. Dat we dit nu neergezet hebben is fantastisch. De

lijst met sprekers was mooi en het is een goed onderwerp. Machtsverhoudingen zijn aan het verschuiven en de wereld ziet er over vijf jaar weer heel anders uit, dus dan kan het interessant zijn om het nog eens te organiseren. ”Laten we in 2014 Ewald Engelen dan ook weer uitnodigen. De geograaf schreef met UvA-so-cioloog Jan-Willem Duyvendak en politiek historicus Ido de Haan het boek Het bange Nederland, waarin ze betogen dat de elite bang is geworden voor de roep naar protectionisme en bescherming van de nationale cultuur. We hebben onbevreesd leiderschap nodig. Maar wie neemt het voortouw? Wie heeft eigenlijk de macht? Alexander Rinnooy Kan, de invlo-edrijkste man volgens de Volkskrant Top-200, is er ook in Hotel Arena. Een onbetrouwbare uitkomst, vindt hij zelf. In het onderzoek is de waarde van verschillende functies niet gewo-gen en speelt informeel contact geen rol. Wie dan wel de machtigste persoon van Nederland is, vraagt iemand in het publiek. “Jan-Peter Balkenende”, zegt de SER-voorzitter stellig, “en dat is maar goed ook”. Jort Kelder daagt de zaal uit met andere namen te komen. Brinkman, Rinnooy Kan, Fokke en Sukke? Kelder schudt zijn hoofd. “De koningin natuurlijk! Wie anders heeft contacten met de hele politieke top, naar wie luisteren alle politi-ci?” Politicologen zouden moeten nadenken over de machtsvraag en betere manieren om de elite te ontrafelen. Wat is bijvoorbeeld de invloed van een artikel van premier Balkenende op de voorpagina van Het Financieele Dagblad waa-rin de economische crisis vergeleken wordt met een straffe tegenwind waar de Nederlander tegenin moet fietsen? Zo wordt de Nacht van de Macht de avond van de economie, of eigenlijk van de angst voor de economie. Hysterie of niet, studenten lijken niet bang: de bar draaide een goede omzet.

Bang voor de economieNacht van de Macht

Het gaat vooral over de economie bij de Nacht van de Macht, waar specialisten oreren over het zieke financiële bestel, negativisme in de media en de invloed van de koningin. Zijn studenten niet bang voor de kredietcrisis? “Ik hoop dat jullie slecht slapen vannacht.”

Door Arjen de Wit

“Toen ik student was maakte ik me ook geen zorgen om dit soort dingen

Foto’s: Iris du Pon

Opleiding | Angst? Thema | Buitenland

4 5Foto’s: Iris du Pon

inzicht te vergaren in het vraagstuk hoe sociaal kapitaal, intermenselijk vertrouwen en relaties tussen mensen worden gecreëerd en behouden kunnen worden. De seminars leiden in 2000 tot het populair wetenschappelijke boek Better To-gether en de website bettertogether.com, waar een framework wordt gepresenteerd voor de redding van het sociaal kapitaal.

KritiekTerwijl Putnams reputatie hem vooruitsnelt en zijn boek gretig aftrek vindt bij topambtenaren en politici, wordt in de wetenschap nog steeds heftig gedebatteerd over Putnam’s bevindingen. Uit verschillende disciplines wordt kritiek ge-leverd op zijn twee bekendste wetenschappeli-jke werken. Een belangrijke lijn van kritiek op

Making Democracy Work stelt dat Putnam een selectieve, conservatief-Tocquevilliaanse inter-pretatie van sociaal kapitaal hanteert. Putnam gaat uit van de hypothese dat alleen horizon-taal georganiseerde verenigingen die politieke tegenstellingen overschrijden een positieve in-vloed hebben op sociaal kapitaal. Critici geven aan dat deze ‘a-politieke’ interpretatie van so-ciaal kapitaal de positieve bijdragen van poli-tiek gekleurde, of verticale verenigingen, zoals christelijke voetbalclubs en vakbonden, aan het onderlinge sociaal vertrouwen negeert. Een andere (vaak overlappende) groep critici stelt dat de veronderstelde causale relatie tussen

“ “

Onderzoek | Angst?

6 7

Putnam kan binnen de opleiding politicolo-gie aan de UvA rekenen op een grote aanhang. Making Democracy Work en Bowling Alone worden uitvoerig behandeld tijdens de col-leges PSP, DS en OM. Hoogleraren Meindert Fennema en Jean Tillie gebruikten Putnam als inspiratie voor hun onderzoek naar politieke participatie van etnische minderheden. Toch is Putnam’s schilderij aan de ‘hall of fame’ der po-liticologen nog niet verzekerd. Van onderzoeker naar lobbyistIn 1993 presenteert Putnam in Making Democ-racy Work de hypothese dat sociaal kapitaal de sleutel is tot een gezonde werking van de bu-reaucratie en de democratie. In die tijd treedt Putnam nog voornamelijk op als een traditio-nele descriptieve sociale wetenschapper. In het boek, dat is gebaseerd op uitgebreid veldonder-zoek in twintig Italiaanse regio’s over een peri-ode van ruim twintig jaar, beschrijft Putnam de organische werking van sociaal kapitaal en toont zich pessimistisch over de mogelijkheid van overheidswege dit sociaal kapitaal te stim-uleren. Ten tijde van Bowling Alone - het artikel ver-scheen in 1995, het daarop gebaseerde boek in 2000 - begint Putnam de veilige witte onder-zoekersjas sporadisch te verruilen voor een chic lobbyistenpak. Het verval van het sociaal kapi-taal in Amerika, en daarmee het risico voor de stabiliteit van de democratie, is in zijn ogen zó groot dat actief ingrijpen noodzakelijk is. Put-nam organiseert daarom de Saguero Seminars, een langdurige studie waarin naast prominente en minder prominente sociologen als Feldstein, Cohen en McPherson ook studenten, vakbond-sleiders, zakenlieden en politici zitting nemen. Volgens het mission statement van de Saguero Seminars wordt gepoogd zoveel mogelijk

de civiele maatschappij en de staat historisch in-correct blijkt te zijn. Verschillende voorbeelden, variërend van reciprociteitsbanden tussen Chi-nese zakenlieden tot het sterke maatschap-pelijke middenveld in nazi-Duitsland, spreken het veronderstelde positieve verband tussen maatschappij en staat tegen.

Ook Bowling Alone kan op een flinke stroom kritiek rekenen. Eén van de bekendste Putnam-critici is C.S. Fischer. In Who’s keeping score, een recensie van Bowling Alone, prijst hij Put-nam uitgebreid voor zijn empirische onderzoek dat heeft geresulteerd in een imposante data-base, maar stelt hij veel vraagtekens bij de in-terpretatie en presentatie van deze data in het uiteindelijke boek. Fischer verwijt Putnam on-

dermeer tegenstrijdige bevindingen te verbergen (door ze slechts in voetnoten te presenteren) en retorisch te overdrijven (door bijvoorbeeld een daling van 10% naar 8% als “een formidabele daling van 20%” te presenteren).

Een eigen schilderij?Problematischer is volgens Fischer de term ‘so-ciaal kapitaal’, die om drie redenen verwarrend en misleidend is. Ten eerste veronderstelt Put-nam dat normen en netwerken onder dezelfde noemer ‘kapitaal’ vallen, wat nog bewezen moet worden. Ten tweede vraagt Fischer zich af of positieve eigenschappen, zoals een goed uiterlijk, ook tot het kapitaal behoren. Zo ja,

alleen bowlen?Politicologie is een wrede minnares. Begin jaren negentig leken Huntington en Fukuyama op weg naar een iconensta-tus binnen de discipline. Tegenwoordig lijken hun revolutionaire theorieën verwezen naar de eeuwige jachtvelden van de politieke wetenschap. Is eenzelfde lot beschoren voor generatiegenoot Robert Putnam?

Volgens Fischer is de term ‘sociaal kapitaal’ problematisch

Overleeft Putnams sociaal kapitaal-theorie de stroom aan kritiek?

Door Sander Steijn

Hoezo

Onderzoek | Angst?

6 7

welk theoretisch nut heeft het concept kapi-taal dan nog? Fischer’s derde probleem wordt door Putnam-critici vaker naar voren gebracht: netwerken en normen kunnen ook negatieve gevolgen hebben voor mensen - slechte vr-ienden of sociale verplichtingen jegens fami-lieleden kunnen maatschappelijk succes in de weg staan. Kan er dan nog wel gesproken wor-den van sociaal kapitaal?Om sociaal kapitaal te kunnen gebruiken herd-efinieert Putnam verschillende termen, zoals netwerken en reciprociteitsnormen, in termen van kapitaal. Volgens Fischer is deze stap to-taal niet nodig; in plaats van sociaal kapitaal als één geheel te onderzoeken, kan beter gekeken worden naar de afzonderlijke componenten van

sociaal kapitaal. Op die manier kan ook het probleem van tegenstrijdige data opgelost worden; in plaats van na te denken over een daling in sociaal kapitaal, kan beter gekeken worden naar diverse maatschappelijke ontwik-kelingen die soms vergelijkbare tendensen vertonen. Fischer meent dat ontwikkelingen als privatisering en individualisering relevant-er zijn dan de vermeende daling van het con-tainerbegrip sociaal kapitaal. Hij verwacht dat vervolgonderzoek zal uitwijzen dat sommige claims uit Bowling Alone niet blijken te klop-pen. Nieuw onderzoek, dat onderscheid maakt tussen de verschillende elementen van sociaal kapitaal, heeft in zijn ogen een betere kans om het complexe vraagstuk van het functioneren

van bureaucratie en democratie op te lossen. Betekent deze golf van kritiek dat Putnam zijn schilderij kan vergeten? Voor een antwoord op die vraag is het nog te vroeg. Bij beleidsmakers lijkt Putnam nog in trek, zijn Saguero Seminars blijven actief en wereldwijd gebruiken diverse wetenschappers Putnam’s boeken als uitgangs-punt voor nieuw onderzoek. De resultaten van deze onderzoeken, gekoppeld aan de nieuwe ontwikkelingen omtrent het functioneren van de bureaucratie en democratie zullen grotendeels bepalen hoe Putnam de geschiedenisboeken in-gaat. Putnam zelf zit ondertussen niet stil en is momenteel druk bezig met zijn onderzoek naar de rol van etniciteit binnen zijn grote verhaal over dalend sociaal kapitaal.

Actualiteit | Angst?

8 9

Volgens de US Bureau of Labor Statis-tics steeg in december 2008 de werkloosheid in de VS met 632.000 mensen naar 11.1 miljoen, ofwel 7,2% van de beroepsbevolking. Eén van de sectoren die het zwaar te verduren heeft is de auto industrie in Detroit, Michigan. General Motors, Ford en Chrysler zagen over 2008 een sterk teruglopende afname. Wat hier gebeurt, is een schoolvoorbeeld van creative destruc-tion. In tijden van economische teruggang kun-nen ondernemers meer risico nemen wat hen aanspoort tot innovatie. Een juiste innovatie kan zo succesvol zijn dat zij een bestaande pro-ductiewijze achterhaald maakt, deze is dan op creatieve wijze te gronde gemaakt.Geconfronteerd met teruglopende kredietver-strekking en een hoge olieprijs liet de Ameri-kaanse consument in 2008 massaal de benzines-lurpende SUV’s aan de kant staan. Bedrijven zoals Toyota en Honda maakten van dit moment gebruik om hun nieuwe, energiezuinige auto’s prominent in de markt te zetten. En met succes. De Amerikaanse producenten moeten hun prod-uct nu aanpassen aan de nieuwe marktrealiteit, hoewel ze een enorme achterstand hebben op de producenten die wel hebben geïnnoveerd. Uit het oogpunt van dreigende massa ontslagen ver-leende president Bush GM en Chrysler hiervoor een lening van totaal $25 miljard.

SchumpeterDe term creative destruction is afkomstig van Joseph Alois Schumpeter; econoom, historicus, politicoloog, socioloog, filosoof en casanova. In

zijn magnum opus; Capitalism, socialism and democracy (1942), beschrijft hij hoe creative destruction de motor is van het kapitalisme. Als voorbeelden van succesvol ondernemerschap noemt Schumpeter de introductie van elektric-iteit, de auto en de chemische industrie. Daar-naast kunnen we ook denken aan de stoomma-chine en meer recentelijk de digitalisering van communicatie.Zoals de titel al aangeeft, behandelt Schum-peter achtereenvolgens kapitalisme, socialisme en democratie. Het interessante daarbij is dat hij zich niet presenteert als pleitbezorger voor een van deze maatschappijvormen. Hij neemt louter waar en beschrijft. De centrale stelling van het boek valt in één zin samen te vatten: kapital-isme evolueert in socialisme waarbij een de-mocratische vorm van socialisme kan ontstaan, maar dat laatste ligt helemaal niet vast.

MarxSchumpeter begint zijn boek met een analyse van het werk van Marx. In de tijd dat het com-munisme zich manifesteerde in Rusland en marxistische sympathieën ook in de Verenigde Staten in opkomst waren, geloofde Schumpeter dat de Westerse wereld zich massaal richting het marxisme bewoog. In zijn analyse bekritiseert Schumpeter het gros van de marxisten, waar-onder Karl Kautsky, die Marx niet begrepen zouden hebben. Schumpeter geeft een analyse van wat volgens hem wél de juiste boodschap van Marx was, en vult deze aan op punten waar hij vind dat Marx tekort schoot.

Schumpeter stelt dat Marx van mening was dat socialisme zou ontstaan door een proces van evolutie; inherent aan de logica van de werking van sociale wezens. Revolutie is alleen nodig om een vaststaande conclusie te onderschrijven en zal plaatsvinden op het juiste en gepaste tijd-stip. Wanneer revolutie afgedwongen wordt in een te vroeg stadium, zal dit met terreur gepaard gaan en alleen de leiders ten goede komen; een slinkse verwijzing van Schumpeter naar de Rus-sische revolutie.Schumpeter prijst Marx expliciet op bepaalde punten. Marx presenteert de politiek, in tegen-stelling tot andere economen, niet als een onaf-hankelijke entiteit. Sterker nog, hij stelt juist dat de werking van de overheid ook bepaald wordt door het kapitalistische systeem waarin deze opereert. Daarnaast prijst Schumpeter de economische theorie van Marx omdat deze een beschrijving geeft van de opeenvolging van de opeenvolging van de verschillende fasen van het economisch proces. Iedere fase die aan-breekt legt de grondslag voor de volgende fase. Schumpeter heeft deze denkwijze van Marx overgenomen, zijn boek leest als een chronolo-gisch vertoog over het heden en de toekomst van het kapitalisme.

KapitalismeVolgens Schumpeter is het kapitalisme de beste maatschappijvorm voor mensen om hun ma-teriële levensomstandigheden te verbeteren. De armen hebben het meeste baat bij het kapital-isme; massaproductie maakt producten goed-

Bang voor het kapitalisme

De lessen van SchumpeterIn de VS is de kredietcrisis overgeslagen naar de reële economie. Door de toenemende werkloosheid maakt het geloof in de vrije markt steeds meer ruimte voor scepsis en angst voor ongebreideld kapitalisme. Hoe heeft het zover kunnen komen? Werkt het kapitalisme dan anders dan we dachten? Hoogste tijd om Joseph Schumpeter uit de boekenkast te halen.

Door Thijs Bogers

”“

Actualiteit | Angst?

8 9

koop en daarmee toegankelijk voorgewone mensen, terwijl deze voor iemand als de kon-ingin al beschikbaar waren. Schumpeter stelde zelfs dat, mocht het kapitalisme nog vijftig jaar na 1928 bestaan, armoede volledig verdwenen zou zijn.Schumpeter ageert tegen de centrale aanname van de economische theorie; dat perfecte con-currentie zou leiden tot een situatie van even-wicht tussen vraag en aanbod. Wanneer er sprake is van evenwicht, wordt de prijs van goederen en diensten bepaald door de intrin-sieke waarde van het goed of de dienst zelf. Perfecte concurrentie is volgens Schumpeter niet mogelijk omdat bij innovatie, een dage-lijkse praktijk voorbedrijven, een voorsprong op andere bedrijven ontstaat. Deze voorsprong

moet worden benut om als bedrijf te kunnen overleven, maar zorgt er wel voor dat perfecte concurrentie tijdelijk opgeschort wordt. GM, Ford en Chrysler lopen achter qua productie van energiezuinige auto’s op Toyota en Honda: daar is geen sprake van perfecte concurrentie omdat de Amerikaanse producenten een achterstand hebben. De prijs van de energiezuinige auto’s van Toyota en Honda wordt voor een groot deel bepaald door het door henzelf bepaalde volume geproduceerde auto’s, en niet door de intrin-sieke waarde van het product.Het gevaar van het kapitalisme zit in de uitdag-ing te voorkomen dat het systeem aan zichzelf ten onder gaat, waarschuwt Schumpeter. Kapi-talisme is veel kwetsbaarder dan veel mensen

denken. Van binnenuit is het kapitalisme con-stant bezig bestaande structuren te veranderen. Dit aanhoudende proces van verandering maakt kapitalistische concurrentie tot een gevecht voor overleving waarbij niet meedoen geen optie is. Deze aanhoudende innovaties brengen hevige sociale gevolgen met zich mee, wat nu pijnlijk zichtbaar is in Detroit. Kapitalisme zorgt volgens Schumpeter ook voor sociale onrust doordat de samenleving in de breedte geconfronteerd wordt met het ongenoe-gen dat volgt uit kapitalistische processen. Kapitalisme ontkoppelt arbeiders en bestuur-ders van het product en het bedrijf waarvoor ze werken, zij zijn inwisselbaar geworden. Bestu-urders en aandeelhouders hebben ook geen af-finiteit met het bedrijf, ze zijn slechts bezorgd

om hun eigenbelang. Een bedrijf koesteren als je persoonlijk bezit, zoals in het geval van een kleine ondernemer of een familiebedrijf, bestaat bij de grote ondernemingen niet meer. Daarnaast rationaliseert het kapitalisme het privéleven van mensen. Men leert voor iedere beslissing een kosten-baten-analyse te maken en komt zo tot de conclusie dat het nemen van kinderen vooral een economische last is. Het gezin als formatie in de traditionele zin, waarbij ouders voor hun kinderen zorgen en later kin-deren voor hun ouders, houdt op te bestaan. Het kapitalistisch systeem individualiseert mensen en structureert hun gedrag zodanig dat mensen zich dienen te schikken aan de verordeningen van het kapitalisme. Persoonlijke vrijheid wordt

Perfecte concurrentie is volgens Schumpeter niet mogelijk

hier juist ingeperkt.Het kapitalisme is volgens Schumpeter een op-eenvolging van pieken en dalen. De maatschap-pij kan dit niet sturen, het kan op zijn best de hoogte en de diepte van de pieken en dalen iets verminderen. Overheidsinterventie om de uit-wassen van het kapitalisme te bestrijden, heeft in de Schumpeteriaanse redenering, geen suc-ces. Daaruit volgt dat de miljarden aan stimul-eringsmiddelen die eerst Bush en vervolgens Obama presenteerden om de gevolgen van de kredietcrisis op te vangen, geen structurele ver-betering zullen brengen. Kapitalisme is niet te beïnvloeden en al helemaal niet te sturen. Wel is hij van mening dat de maatschappij moet pro-beren om bedrijven die in een neerwaartse spi-raal zitten, een zachte landing te geven. Schum-peter zou zeggen dat de leningen aan GM en Chrysler veel beter gebruikt kunnen worden om beide bedrijven op verantwoorde wijze op te doeken, in plaats van hen vergeefs nieuw leven in te blazen.Schumpeter eindigt zijn analyse van het kapi-talisme met de conclusie dat het kapitalisme de menselijke ziel zodanig transformeert, dat zij gewillig het socialisme accepteert als nieuwe maatschappijvorm. Schumpeter geeft geen ti-jdsindicatie voor wanneer de socialistische staat aanbreekt. Hij achtte het aannemelijk dat >

Actualiteit | Angst? Actualiteit | Rubriek

10 11

de Tweede Wereldoorlog een dusdanig effect zou hebben dat de maatschappij zich vanzelf zou herstructureren in socialisme, maar het kon evengoed nog een eeuw duren. Socialisme & DemocratieVoor Schumpeter is communisme hetzelfde als socialisme. Hij spreekt van socialisme wanneer de publieke sfeer en niet de private sfeer, zeg-genschap heeft over de productiemiddelen en de wijze van produceren. Een economische crisis pakt in een socialistische maatschappij heel an-

ders uit dan in een kapitalistische. Wanneer GM, Ford en Chrysler zouden ophouden te bestaan, een scenario dat het afgelopen jaar veelvuldig besproken werd, zou dat ook een impact hebben op andere bedrijven zoals leveranciers. Maar, zo betoogt Schumpeter, in het socialisme is dit alles geen probleem omdat bedrijven niet meer aan elkaar gekoppeld zijn. Een slechte oogst zal niet de hele maatschappij stil leggen omdat de productiekrachten elders geconcentreerd kun-nen worden. Het domino-effect wat men vaak ziet bij crises binnen het kapitalisme, verdwijnt

daarmee.Het is volgens Schumpeter maar zeer de vraag of een democratische vorm van socialisme mogelijk is. De socialistische maatschappij vergt sturing en daarom zijn leiders nodig die macht uitoefenen over de maatschappij. Het volk zal bij de stembus geneigd zijn te kiezen voor een minder stringente opstelling, wat de leiders zal neigen de democratie in te perken uit oog van het functioneren van de socialist-ische maatschappij. Hoe het ook zal uitpakken, concludeert Schumpeter, democratie in een socialistische maatschappij zou nog meer een oplichting kunnen zijn dan zij al is in een kapi-talistische maatschappij.Schumpeter wordt vaak als voorstander van het socialisme geportretteerd. In het gedeelte van het boek over socialisme stelt hij immers dat socialisme een werkbare maatschappijvorm is. Maar het is zeer de vraag of Schumpeter hier werkelijk in geloofde. Schumpeter presenteert de socialistische maatschappijvorm als het voorgeprogrammeerde eindstation van het kapi-talisme en hij stelt een blauwdruk op waarin hij de voorwaarden voor een florerend socialisme uiteenzet. Deze voorwaarden zijn vrij specifiek, waardoor men zich kan afvragen of Schum-peter werkelijk geloofde in de haalbaarheid van dit project was. Helemaal wanneer we beden-ken dat Schumpeter fel criticus was van alles wat mensen onder het mom van socialisme tot dusverre bereikt hadden. Kenners van Schum-peter’s werk stellen dat de man een begiftigd sa-tiricus was, en dat zijn vertoog over socialisme een satirische blik op de socialistische praktijk geven.

ToekomstHet is maar zeer de vraag of de mens werkeli-jk evolueert richting het socialisme. Maar dat neemt niet weg dat Capitalism, socialism & democracy noodzakelijke leesstof is in het licht van de huidige economische malaise. De wereld is erg veranderd sinds 1942, maar toch leest de analyse van het kapitalisme door Schumpeter als een analyse van vandaag de dag. De tijd-loosheid geeft dit werk een enorme relevantie voor de huidige economische ontwikkelingen.

Actualiteit | Angst? Actualiteit | Rubriek

10 11

Gehuchtengeruchten

Oud zeer in de multiculturele stadSoms worden oude wonden opengereten door nieuwe maatschappelijke vragen. Synthese reist in deze editie van Gehuchtengeruchten af naar wereldstad Berlijn, waar het debat over Ethiek en Religieonderwijs op scholen hoog is opgelopen. Binnenkort mogen de Berlijners hun oordeel geven in een referendum.

Door Rik-Jan Brinkman

De Duitse deelstaten -Berlijn is een stad-staat- zijn zelf verantwoordelijk voor hun onder-wijsbeleid. In vrijwel alle Duitse deelstaten is er een vak ‘Ethiek’ op school, maar kunnen scholieren er ook voor kiezen in plaats daarvan onderwijs over hun eigen religie te volgen. In Berlijn was er tot voor kort nog geen duidelijke regeling voor Ethiek en Religie, maar dat werd enkele jaren geleden noodzakelijk, toen er grote problemen ontstonden met Islamonderwijs op scholen in de migrantenwijken, Neukölln en

Kreuzberg. De deelstaat stond machteloos toen een moord op enkele scholen werd goedge-praat.De toenmalige SPD-senator (minister) van Onderwijs, stelde voor de regeling van de meeste andere Duitse deelstaten over te nemen en de keuze tussen Ethiek en de eigen religie onder aanvullende voorwaarden mogelijk te maken. Maar binnen zijn eigen partij, die een coalitie vormt met de post-communistische PDS (nu Linkspartij) gingen er stemmen op, om Ethiek tot verplichten, en het religieonderwijs tot een keuze in de vrije tijd van de scholieren te maken. Sociaaldemocraten en socialisten brachten daarvoor twee argumenten. Ten eerste

is Ethiek een belangrijk vak bij het vormen van een eigen oordeel over religies, en daarom moet een scholier niet op school nog eens geleerd krijgen, wat hij thuis ook al leert. Dat zou kun-nen leiden tot indoctrinatie. Ten tweede zagen zij een vak waarbij verschillende culturen en religies gezamenlijk over normen en waarden spreken als een noodzakelijk bindmiddel voor het almaar multiculturele Berlijn.Uiteindelijk besloot de rood-rode regering Ethiek tot een verplicht vak te maken. Maar

de gemoederen waren toen al hoog opgelopen. Binnen de SPD, waar enkele prominente katho-lieken en protestanten zich heftig verzetten te-gen wat zij “staatsbemoeienis bij vorming van het geweten” noemden, zorgde het debat voor beroering. Maar de kerken en de conservatieve CDU hadden er ook grote problemen mee dat nu juist de PDS, de opvolger van de communis-tische eenheidspartij in de DDR, besloot wat er op school onderwezen zou worden. Dat herin-nerde aan de dagen dat de communisten de reli-gie van scholen verbanden. Het debat kreeg nog meer venijn doordat het verzet tegen de DDR juist in de kerken begonnen was. Waarom moest nu juist de door de PDS gesteunde regering in

Berlijn een Sonderweg inslaan als het gaat om ethiekonderwijs?Met steun van de Groenen had de regering ech-ter een ruime meerderheid, en zij zette door. Hierop bundelden kerken, de conservatieve CDU en de rechtsliberale FDP hun krachten en spanden zich in voor een referendum, waar-voor ze recent ruim genoeg handtekeningen verzamelden. Zij deden dit onder de vlag van het platform ‘ProReli’, en ProReli schuwde de grote woorden niet. Juist diegenen, die zich gesteund wisten door hun eigen levensovertu-igingen en daaraan hun waarden ontleenden, vochten het dapperst tegen de twee Duitse dic-taturen (Nazi-Duitsland en de DDR), stond er op hun site te lezen. Daarom betoogt ProReli dat waarlijke tolerantie pas mogelijk is als de leerlingen eerst voldoende over het eigen geloof hebben geleerd. Ze wijzen religierelativerend staatsonderwijs af.Het is de vraag of de gemoederen zo hoog had-den moeten oplopen. Peilingen wijzen tot nog toe uit, dat de Berlijners in meerderheid hun rood-rode regering zullen volgen bij het ref-erendum. Zeker omdat binnen de protestan-tse kringen enkele dominees het gezamenlijke onderwijs steunen of weinig op hebben met de retoriek van ProReli. De felle toon in een debat over een maatregel waar zeer redelijke argumenten voor en tegen te debiteren zijn, weerspiegelt vooral de nog altijd actuele woede over moeilijke periodes uit Duitslands recente geschiedenis.

”“Het verzet tegen de DDR was

juist in de kerken begonnen

Foto: Flickr

Actualiteit | Recensies

12 13

“This is Harvey Milk speaking on Friday, November 18th. This is only to be played in the event of my death by as-sassination.” Dit is de indrukwekkende openingszin van de film Milk waarin Harvey Milk, een rol van Sean Penn, zijn memoires op een bandrecorder inspreekt. Milk was de eerste openlijk ho-moseksuele man in de Verenigde Staten die werd verkozen voor een belangrijke politieke positie won. Na twee mislukte pogin-gen in 1973 en 1975 werd hij 1977 in San Francisco gekozen als wethouder. Elf maanden na zijn verkiezing werd hij samen met burgemeester George Moscone doodgeschoten door collega-wethouder Dan White.

De film Milk start met een inkijk in het leven van de Harvey Milk, die met zijn vriend naar San Francisco verhuist om een winkel te openen. De winkel wordt een toevluchtsoord voor jonge homoseksuelen. Langzamerhand gaat Milk zich steeds meer bezig houden met politiek en homorechten. Hij wordt niet alleen gekozen als wethouder, hij vecht ook met succes het wetsvoorstel Proposition 6 aan dat homofielen uit Amerikaanse scholen zou weren. Hiermee is de film angstaanjagend goed ge-timed en actueel. Onlangs werd in Californië nog Proposition 8 aangenomen, waarmee in die staat het homohuwelijk onmogelijk is gemaakt.

MilkFilm

Elke politicoloog heeft wel een bepaald beeld van de Ital-iaanse politiek, en meestal pakt dat niet erg flatteus uit voor de hoge heren in Rome. Il Divo, een biografie van Guilio Andreotti, de éminence grise van de politiek in Italië, doet er niets aan om dit negatieve stigma te doorbreken. Moord, corruptie, leugens, ontvoeringen: de film is doorspekt met politieke misdadigheid. De geest van Machiavelli waart nog altijd rond in de Italiaanse overheidsgebouwen.Meer dan twee decennia aan tragedie en vuile spelletjes passeren de revue, met Andreotti als surreëel middelpunt: ijzig kalm, emo-tieloos, maar wel immer in staat om met een Bijbelse anekdote of Churchill-waardige kwinkslag op de proppen te komen. Car-

rière maken ging hem ook al makkelijk af: van de bijna veertig jaar die hij sinds de jaren vijftig actief in de politiek aanwezig was, mocht hij zich zeven jaar minister-president noemen en bekleedde hij in totaal vijftien jaar diverse ministersposten.Het valt tijdens het kijken van de film steeds meer op hoe ie-dereen, behalve Andreotti zelf, maar al te snel sneuvelt – vaak letterlijk. Langzaamaan begint het te dagen dat het schier on-mogelijk is om in het Italiaanse politieke wespennest de handen schoon te houden. Nu poogt Andreotti dit zelf tamelijk laat, wat de film ook op subtiele maar niet mis te verstane wijze duidelijk maakt. Het duurde echter tot de jaren negentig voordat men hem, inmiddels benoemd tot senator voor het leven, voor het gere-

Gus van Sant

Film

Il DivoPaolo Sorrentino

Boek

Zwemmen in BagdadTom Kleijn

“Hoe kun je overtuigend vertellen wat je hier meemaakt aan mensen die er niet bij zijn en die zich geen voorstelling kun-nen maken van opstandelingen of tanks op straat? Ik hoop maar dat ik het in onze reportages een heel klein beetje kan laten zien.” Aldus Tom Kleijn over het dilemma waarmee hij tijdens zijn bezoeken aan Irak werd geconfronteerd. Het is een herkenbare gedachte die voor eenieder die weleens in een onbekend land op reis is geweest. Mensen hebben wel enige voorkennis over hun bestemming , maar het zijn vaak enkel de vooroordelen die algemeen bekend zijn. De simpelste zaken als groente- en fruitkraampjes of de lobby van een hotel verworden

uiteindelijk tot herkenningspunten en kleuren de schetsen van het straatbeeld in. Te simpel om thuis over nagedacht te hebben.Tom Kleijn kwam als verslaggever voor NOVA in Irak terecht en maakte in de afgelopen jaren verschillende reportages. De eerste reizen die Kleijn beschrijft dateren nog van voor de Amerikaanse inval en maakte hij in september 2002. De Verenigde Staten had-den onder George W. Bush de as van het kwaad benoemd en Irak had de twijfelachtige eer hiertoe te behoren. Kleijn zat bijna tien keer midden in stad waar het allemaal ge-beurde, voelde de spanning op de wegen door de woestijn naar Bagdad. Voor hem zo min mogelijk beveiliging en begeleiding

Actualiteit | Recensies

12 13

Het is goed dat er weer eens een film gemaakt is over homore-chten. Het is een onderwerp dat nog steeds aandacht vraagt, ze-ker in Amerika. Maar ook in Nederland kan het geen kwaad om de discussie over homorechten weer eens onder de aandacht te brengen. Voor de geïnteresseerden is er ook een DVD met een indrukwekkende documentaire over Milk: The Times of Harvey Milk. [MS]

Met de film Milk heeft Gus van Sant, zelf ook homoseksueel, du-idelijk een groter publiek willen bereiken dan met een aantal van zijn voorgaande films. De film is opvallend conventioneel in het doorgaans wat onconventionele en artistieke oeuvre van de film-maker. Milk is dan misschien wat minder creatief, maar dit wordt gecompenseerd door het indrukwekkende acteerwerk van Penn, die een geloofwaardige Harvey Milk neerzet. De gespeelde scènes worden regelmatig afgewisseld met echte archiefbeelden. Dit is erg vakkundig gedaan; de beelden lopen naadloos in elkaar over waardoor het verschil soms niet te zien is. Dit draagt erg bij aan de geloofwaardigheid en echtheid van de film. Toch bli-jven de personages wat oppervlakkig. Van Sant kiest er duidelijk voor om vooral de politieke carrière van Milk in kaart te bren-gen. De heftige scène waarin het vriendje van Milk zelfmoord pleegt omdat hij zich genegeerd voelt duurt slechts één minuut en wordt niet verder uitgediept. Hierdoor krijgt het heldenverhaal van Milk de boventoon.

cht sleept op verdenking van banden met de maffia. Uiteindelijk oordeelt de rechterlijke macht dat hij banden had met Cosa Nos-tra (de overkoepelende criminele Siciliaanse maffiaorganisatie), maar blijft hij wegens verjaring op vrije voeten.In Il Divo, dat in Cannes de juryprijs mee naar huis mocht nemen, ziet Andreotti (Toni Servillo) het allemaal even stoïcijns aan, ter-wijl om hem heen de machinegeweren weldadig ratelen. Zodra deze even mogen zwijgen, wordt de film onmiddellijk dichtges-meerd met een eindeloze hoeveelheid achtergrondmuziek, zodat de eindeloze stroom weinig zeggende (bij)namen, verkiezingen, rechterlijke uitspraken en schietpartijen van passend commen-taar voorzien wordt. Het is af en toe dan ook wat rommelig, ze-ker voor niet-kenners, maar met de uitstekende cinematografie en acteerprestaties die er tegenover staan kan men toch van een onderhoudende en informatieve film spreken. Voor iedereen die

zich graag wil inleven in de smeuïge Italiaanse politiek zal hier in ieder geval goed mee beginnen. [DvM]

als het kon, tenzij het écht moest, bijvoorbeeld als hij gevolg was van een Nederlandse minister. Kleijns scchrijfstijl werkt aanstekelijk en af en toe waan je jezelf in een Iraakse hotelka-mer waarvan geen ruit meer heel is; beleef je de explosies en rookpluimen op enkele kilometers afstand of schietpartijen in de straat van het hotel met Kleijn mee. Nu premier Balkenende zich uiteindelijk heeft overgegeven aan een onderzoek is het extra interessant om de chronologie van en aanloop naar de oorlog in Irak nog eens door te nemen. Veel is natuurlijk al bekend, maar opgeschreven als persoonlijke be-levenissen van een journalist achter de schermen, levert het een boeiend boek op. Jammer dat de eindredactie wat overhaast lijkt ze zijn afgewerkt, waardoor soms twee keer hetzelfde wordt ver-teld. Kennelijk voelde Tom Kleijn de tijdsdruk die het dreigende Irakonderzoek met zich meebracht goed aan.Het laatste hoofdstuk zorgt voor de climax en brengt een persoon-lijke bekentenis van de schrijver. Hij is inmiddels gaan kicken op

de spanning, de adrenaline die vrijkomt als hij juist gaat naar plaatsen die hem zijn afgeraden te bezoeken. En ook nadat hij de afgelopen zes jaar de ontwikkelingen van dichtbij heeft gevolgd, valt er in de komende jaren nog genoeg te beleven om terug te keren naar het Verre Oosten. [JK]

Opleiding | Onderwijsinstituten

14 15

De nieuwe bestuurlijke organisatie van de FMG

Groter en beter?De gemiddelde student zal er misschien weinig van gemerkt hebben, maar sinds september 2008 stoelt de oplei-ding Politicologie op nieuwe grondvesten. Nu de rookwolken optrekken, maken oud-FSR lid Davey Meelker en Board of Studies-student Geke Meessen voor Synthese de gevolgen voor de politicologiestudent duidelijk.

Door Davey Meelker en Geke Meessen

AIM samenpakten als sneeuw voor de zon zijn verdwenen: “Er zijn niet zoveel nadelen aan het CSW. Dat heeft zeker ook te maken met het slecht functioneren van het AIM het afgelopen jaar. Spanningen en irritaties binnen het onderwijsinstituut en tussen instituut en docenten zijn verdwenen. Dat heeft zeker ook te maken met de gelijktijdige komst van een nieuwe onderwijsdi-recteur die op een zeer prettige manier leiding geeft” Op termijn zal de bestuurlijke verandering voor de studenten hopelijk meer voordelen opleveren. Eén van deze voordelen is de versterking op de internationale markt. Door een sterke merk-naam neer te zetten hoopt de universiteit meer buitenlandse stu-denten te trekken. Anderzijds leidt de schaalvergroting van het instituut mogelijk tot meer partneruniversiteiten waar onze eigen Politicologiestudenten naar toe kunnen. Een tweede voordeel is dat schaalvergroting hopelijk leidt tot een betere ondersteuningsstructuur waardoor studenten makkelijker geholpen worden. Zo kan de onderwijsbalie bijvoorbeeld ruimere openingstijden hanteren omdat er mee personeel beschikbaar is, en meer studenten te helpen zijn. Ook kan door deze schaalver-groting zaken als het PR-beleid en ICT-ondersteuning efficiënter geregeld worden.Een derde en laatste voordeel heeft meerdere uitwerkingen. Een standaardisering van regels tussen de verschillende oplei-dingen leidt tot meer duidelijkheid voor studenten en betere uitwisselingsmogelijkheden van studenten binnen het College. Zo moet het brede aanbod aan opleidingen het mogelijk maken dat studenten die bijvoorbeeld politicologie hebben gestudeerd makkelijker een master sociologie kunnen gaan volgen, zonder uitgebreide of ingewikkelde schakelprogramma’s te hoeven vol-gen. Ook moeten studenten die ongelukkig met hun studie zijn een stuk makkelijker kunnen wisselen van studie binnen het Col-lege. Daarbij moet het in de toekomst makkelijker worden vakken te volgen van andere opleidingen, zonder hierbij studievertraging op te lopen. Naast verdieping van kennis wordt op die manier

Zes jaar na de introductie van de Bachelor-Masterstructuur verdwijnen langzamerhand de laatste restanten van het oude studiesysteem. In aansluiting op een internationale trend kunnen studenten tegenwoordig na drie jaar bacheloronderwijs een mas-ter gaan volgen. Deze nieuwe structuur moet uitwisseling met andere buitenlandse universiteiten vergroten. De Bachelor-Mas-terstructuur beïnvloedt ook de bestuurlijke organisatie. Onderwi-jsinstituten worden eveneens ingericht op deze scheiding tussen Bachelor en Masteronderwijs. Bij de maatschappijwetenschap-pen UvA is deze laatste bestuurlijke verandering sinds afgelopen september van kracht. Welke consequenties heeft deze voor de politicologiestudent?Sinds september 2008 bestaat het Amsterdams Instituut voor Maatschappijwetenschappen (AIM) niet meer. De opleidingen die onder het AIM vielen- Sociologie, Antropologie en Politi-cologie- zijn onderverdeeld in een College voor de Bacheloro-pleidingen en een Graduate School voor de Masteropleidingen. Onder het College Sociale Wetenschappen (CSW) vallen nu ook de Bacheloropleidingen Gedrag en Samenleving en Sociale Geo-grafie en Planologie. Hierdoor is het College de grootste aan-bieder van Sociale Wetenschappen van Nederland geworden. Onder de Graduate School Social Sciences (GSSS) vallen naast de reguliere Masteropleidingen ook de Masters die voorheen werden aangeboden door de International School of Humanities and Social Sciences (ISHSS). Concreet zullen de meeste studenten tot nu toe niet veel van deze veranderingen hebben gemerkt. Wel zichtbaar is dat de de studi-ecoördinator en de studieadviseur - tot voor kort gehuisvest in het Bushuis - weer zijn teruggekeerd in ons eigen Binnengasthuis. “Dat betekent kortere lijnen, en veel betere en snellere coördi-natie tussen docenten, studenten en CSW over knelpunten en problemen in het onderwijs” aldus Philip van Praag, opleidings-directeur van de bachelor Politicologie.Van Praag is vol lof over het nieuwe College. Dit komt ten dele door de opluchting dat donkere wolken die zich boven het oude

Opleiding | Onderwijsinstituten

14 15

ook verbreding geboden. Dit is één van de grootste voordelen van die nieuwe Graduate School,vindtopleidingsdirecteur van de Graduate School Social Sciences Annette Freyberg: “Studenten kunnen makkelijker meer vakken volgen buiten hun eigen pro-gramma. Dit betekent meer vrijheid van keuze voor de studenten en ook meer interessante interdisciplinaire uitwisselingen”.Zij er dan alleen maar voordelen? Nee, het is niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Zo is de samenwerking in de praktijk lastig. De opleidingen van het CSW zijn verdeeld over drie locat-ies in de stad. En het is binnen het college het af en toe “niet een-voudig zoveel partijen op één lijn te krijgen” aldus Johan Post, directeur van het CSW.Philip van Praag vindt dit nadeel geen overkomelijk probleem: “Soms moet er een compromis gesloten worden tussen de ver-schillende bacheloropleidingen, maar daar valt in de praktijk heel goed mee te leven”.Toch vindt Annette Freyberg de grote hoeveelheid van verschil-lende programma’s en partijen binnen de Graduate School wel de grootste bedreiging. Het is namelijk moeilijk om alles goed te organiseren zodat de vele mogelijkheden optimaal benut kunnen worden. “Er wordt hard aan gewerkt, omdat er groot vertrouwen heerst dat de voordelen dit waard zijn.”Een andere veelgehoorde klacht is dat schaalvergroting leidt tot onpersoonlijkheid en het gevoel dat studenten slechts num-mertjes zijn. Johan Post geeft toe dat “het College erg groot en divers is. Maar door in de organisatie de opleidingen centraal te stellen, moeten studenten en docenten het gevoel behouden ergens thuis te horen. Niet het College maar de opleidingen zijn het belangrijkst. We gaan dan ook niet maximaal inzetten op pro-filering als College” stelt hij ons gerust.Het is duidelijk; de CSW en GSSS brengen veel voordelen met zich mee. De UvA is de grootste aanbieder van sociale weten-schappen van Nederland. De naam van onze opleiding Politicolo-gie, als onderdeel hiervan, wordt internationaal en nationaal door deze verandering versterkt. Tevens leidt deze schaalvergroting tot

Functies

De nieuwe bestuursstructuur leidt

ook tot een verandering van functies

en mensen die de functies bekleden.

Aan het hoofd van het College staat

Johan Post als directeur, met als col-

lega voor de School Len de Klerk.

Dichter bij de student staat de

opleidingsdirecteur. Voor de bach-

elor is dit Philip van Praag, voor de

master Annette Freyberg. De oude

AIM-Ombudsstudent is vervangen

door een Board of Studies Student.

Deze student is Geke Meessen.

Aantallen studenten

CSW: 2247GSSS: 754Bachelor Politicologie (incl. Schakelstudenten): 775Master Politicologie: 119

Bron: www.uva.nl/facts

een efficiëntere aanpak van verschillende zaken. Studenten kun-nen meer interdisciplinaire vakken volgen en makkelijker pro-gramma’s bij andere studies volgen. En zo zijn er meer voordelen te noemen, die de overstap naar de nieuwe rechtvaardigen.Al met al lijken met de nieuwe structuur gouden tijden in het verschiet te liggen voor de Amsterdamse maatschappijweten-schappen. Of dit ook werkelijk het geval zal zijn, zal de toekomst uitwijzen.

BOSS

De Board of Studies Student (BOSS) is de vervanger van de Ombudsstu-dent. Dit jaar is Geke Meessen BOSSS en geef zij in overleg met de oplei-dingsdirecteuren en Johan Post een visie over het beleid van het College vanuit het oogpunt van een student. Daarnaast is zij aanspreekpunt voor klachten van studenten binnen het College.

Mail: studentlidbestuurcsw@uva.nl

“ “

Opleiding | Rubriek Opleiding | Rubriek

16 17

Wat is de reden dat je in het bu-itenland bent gaan studeren, en waar-om is je keuze op Brighton gevallen?“Ik ben opgegroeid in Amsterdam. Ik ben er naar de middelbare school gegaan en gelijk daarna begonnen met Politicologie aan de UvA. Ik voel me erg verbonden met de stad en de mensen. Toch leek het me goed om eens uit het bekende en vertrouwde te stappen. Van Brigh-ton had ik veel goede verhalen gehoord van andere studenten en de universiteit staat goed aangeschreven op het gebied van Internationale Betrekkingen.”

Hoe is je woning daar?“Ik woon hier op de campus. Het voordeel daarvan is dat ik alles in de buurt heb: mensen, lessen, activiteiten, de bibliotheek enzovoorts. Minder is dat ik nu niet echt in Brighton woon en daarom een klein half uurtje met de bus moet als ik naar de stad wil. Ik heb verder wel een pri-ma kamer. Het enige wat echt k*t is, zijn de vie-ze ramen. Ik zit op twee hoog en kan mijn eigen ramen niet lappen, terwijl ze vol zitten met vo-gelpoep. Voor mijn kamer betaal ik 400 euro per maand. Dat is een stuk meer dan in Amsterdam. Daar woon ik namelijk bij mijn ouders en aan hen hoef ik gek genoeg geen huur te betalen.”

De University of Sussex staat bekend om haar waanzinnige lokatie. Vertel!“Je kan zo vanaf de campus rechtstreeks de heu-vels en de bossen in lopen. Er scharrelen (bijna)

tamme eekhoorns over het terrein en zelfs een vos. Dat is natuurlijk heel grappig als je de Ou-wezijds Voorburgwal gewend bent. Minder zijn de gigantische zeemeeuwen die over je heen vliegen en loeren op wat voedsel. Eén van de eerste dagen werd ik uit het niets in mijn vinger gebeten waarna er een stuk pizza uit mijn han-

Vijf vragen aan een Politicologiestudent in het buitenland

Piraten en rovende meeuwenKris Ruygrok is Amsterdammer in hart en nieren. Toch wist hij het op te brengen zijn stad voor een half jaar te verruilen voor de Britse kustplaats Brighton. Aan de universiteit van Sussex heeft hij zijn draai snel gevonden, want, zo zegt hij zelf: “I love the Britisch accent!”Door Sanne van Ettinger

den werd gegrist. Ik schrok me dood natuurlijk maar heb wel geleerd dat je op de campus niet buiten moet eten. Als je houdt van natuur en een weids landschap kan je hier je geluk niet op. Ik ga vaak joggen en sla dan gewoon een pad in. Ik wordt telkens weer verrast door de schoonheid van de natuur die je tegenkomt.”

Wat is het grootste verschil met de UvA?“Studenten zoeken elkaar hier veel meer op om

Minder zijn hier de zee-meeuwen die het eten uit je handen grissen

samen dingen te ondernemen. Er zijn meer ini-tiatieven van studenten om andere studenten te ontmoeten die dezelfde interesses hebben. Het universiteitsleven en het leven daarbuiten zijn hier daardoor veel meer met elkaar verbonden dan in Amsterdam. Ik zit nu bijvoorbeeld in het voetbalteam van de universiteit. Ook is er een

wandelscoiety, een filmsociety, een mediteer-club en ga zo maar door. Er is zelfs een piraten-society voor studenten die zich heel erg aange-trokken voelen tot het leven als piraat!”

Wat mis jij als ras-Amsterdammer nou het meest?“Wat ik aan Amsterdam het meeste mis zijn mijn vrienden, mijn voetbalteam en mijn moeder die me complimenteert met mijn zang en gitaarspel. Half juni mag ze me weer aanhoren.”

Opleiding | Rubriek Opleiding | Rubriek

16 17

Het kamertje van...

Vanuit zijn kamer op de derde verdieping van het Binnengasthuis kijkt Paul Aarts uit op het Atrium, waar studenten een niet- of welver-diende pauze aan het houden zijn. Maar Aarts zelf heeft het druk. Medio vorig jaar kregen hij en Gerd Junne een zak met geld van de ontwik-kelingsorganisatie Hivos, welgeteld ander-half miljoen euro, om onderzoek te doen naar de civil society in Syrië en Iran. Zowel UvA-onderzoekers als externe experts zijn aanget-rokken om met hulp van student-assistenten het onderzoek uit te voeren. Drie onderzoekers zijn al parttime bezig en zullen binnenkort veldwerk gaan verrichten in Syrië. Ook op het gebied van onderwijs houdt Aarts zich volop met het Midden-Oosten bezig. Het uitwisselingsprogramma, waar zijn vakken vooral bekend om staan, breidt hij momenteel uit. Sinds 1992 vertrekken er jaarlijks een of meerdere groepen politicologiestudenten op uitwisseling naar het Midden-Oosten. De eerste reis ging naar Egypte, de Westelijke Jordaano-ever en Gaza, waar Aarts ter plekke een pro-gramma in elkaar draaide. Tegenwoordig gaat er aan de uitwisselingen een voorbereidende reis vooraf, zoals de reis naar Saoedi-Arabië die nu gepland staat. Behalve aan het voorbereidende werk is er ook aan de output door de jaren heen het een en ander veranderd. Bestond het reisver-slag in 1992 nog uit zwartgedrukte A4’tjes met een simpel rood voorkantje, tegenwoordig zijn het glossy boekwerken met prachtige foto’s en een professionele lay-out. Toch is het format ei-genlijk altijd hetzelfde gebleven: “De studenten presenteren op de wederzijdse bezoeken hun papers aan elkaar. Verder maken we altijd af-spraken met NGO’s, studenten- en civil society-organisaties, kranten, radio en TV. Ook weten-schappers en denktanks komen aan bod. Het

De Midden-Oosten expert

Docenten aan de UvA houden zich bezig met onderzoek naar landen over de hele wereld, terwijl er met universit-eiten in veel van deze landen ook uitwisselingsprojecten worden georganiseerd. Paul Aarts houdt zich bezig met onderzoek naar en uitwisselingsprojecten met landen in het Midden-Oosten. Hoe staat het er nu voor?Door Eline van Schaik

accent ligt steeds op het academische vlak.”Van een veredeld reisbureau is dus absoluut geen sprake. “Voor studenten is het hard werken. Er is een vol, zwaar programma en aan het eind van elke dag wordt er van hen verwa-cht dat ze direct een blog schrijven over wat ze die dag meegemaakt hebben.” De website zey-tun.org dient als een online platform voor alle uitwisselingen, waar de deelnemers hun blogs bijhouden en deelnemen aan online fora. Het zeer succesvolle programma wordt nu dus uitgebreid. Samen met de nieuwe UvA-docent Umut Kibrit ontwikkelt Aarts het Averroës-pro-gramma, vernoemd naar de geleerde uit de 12e eeuw die symbool staat voor de dialoog tussen de Arabisch-Islamitische en de Westerse wereld. Naast al bestaande uitwisselingen met univer-siteiten in Iran, Jemen, Irak en Syrië is het be-doeling dat Jordanië, Egypte, Saoedi-Arabië en andere Golfstaten aan het programma worden toegevoegd en dat er ook meer Europese uni-versiteiten gaan deelnemen.

De internationale invulling van Aarts’ docentsc-hap is duidelijk terug te zien in zijn kamer. Overal staan en hangen kitscherige glimmende cadeautjes die hij ontving op zijn vele reizen. Eén foto trekt de aandacht: Aarts met een Ka-lashnikov in zijn handen, omringd door Jeme-nitische jongetjes. Al komt hij allesbehalve agressief over, strijdlust blijkt hem niet vreemd. Dit toont hij vooral op het gebied van sport: “Ik speel volleybal en voetbal in competitiever-band. Samen met Maarten Poorter ben ik aan-voerder van het docententeam bij Politicologie. We spelen een aantal keer per jaar tegen de stu-denten. Op het veld ben ik de schreeuwlelijk.”Voor wie Aarts wil zien schitteren (en horen schreeuwen) op het veld tijdens het volgende student-docent voetbaltoernooi: zet woensdag 1 april alvast in je agenda en houd de Machiavelli-website in de gaten. Wil je ooit een keer mee op uitwisseling, wees er dan snel bij; er zijn meer studenten die de reis naar het Midden-Oosten willen maken.

Foto: Jos Krediet

““

Opleiding | Project

18 19

Stortregen in Den Haag. Op naar het Plein, want daar zit de Tweede Kamerfractie van GroenLinks. Met nog twee weken in de pro-jectmaand te gaan toch nog even proberen een Kamerlid te kunnen interviewen. Aangekomen staan twee medewerkers voor de uitgang te schuilen onder het afdakje, een rookgordijn voor zich opgetrokken. Mijn trein vertrekt over tien minuten, we bellen ze gewoon op. Sowieso een veel beter plan, waarom heb-ben we niet gewoon gelijk gebeld? Aangekomen in Amsterdam, in de wandelgan-gen van de universiteit praten twee studenten,

Stuur maar een mailtje.Hoe vaak hebben we dat al gehoord?

“Goedennnnn...middag, ja middag, met Rutger Westerhof, hallo? Hallo? Ja goedemiddag u met spreekt met Rutger Westerhof, ja goedemiddag. Zeg ik had een vraagje, ja, ehm, zou ik miss-chien de medewerker van Mariko Peters mogen spreken? Nou het zit zo, we doen als eerste-jaarsstudenten politicologie een onderzoek naar de beeldvorming rond het ontwikkelingssamen-werkingbeleid en...sorry? Ja ik zei ontwikkel-ingssamenwerkingbeleid, wie? Kees Vendrik,

Uiteindelijk hebben we hem te pakken, geloof ik. Hoop is echter van korte duur. We komen er achter dat een docent van een andere werk-groep naar de medewerker van GroenLinks had gebeld en gezegd dat een paar van zijn student-en zouden opbellen voor een afspraak. Het lot wilde echter dat wij eerder belden dan de andere groep, waardoor van de kant van GroenLinks werd gedacht dat wij die studenten waren. In plaats van een gouden kans aan te nemen en een touchdown te maken voelde onze werkgroepdo-cente zich schuldig door onze voordringerij dus nu moeten we Kees Vendrik delen. Denk je het politiek spel eindelijk eens goed te spelen, gaan we ineens menselijk doen.

Maar goed, wij zijn allemaal veel te lief en on-schuldig om misbruik te gaan maken van de situatie dus respecteren wij de schuldgevoelens. We wachten.Twee dagen later krijgen we een mailtje van de andere werkgroep met vier vragen aan Kees Vendrik. Uiteindelijk wordt om vrijdagmiddag half vijf een mail gestuurd naar de medewerker van Kees Vendrik met daarin vier vragen van beide werkgroepen, een week voordat het onderzoek zo´n beetje afgerond moet zijn.

Een weekend verstrijkt, de molen gaat weer draaien. Maandag, dinsdag, nog steeds geen reactie. Woensdag, kwart voor elf ´s ochtends, mail van de andere werkgroep. Naar wie we de vragenlijst eigenlijk hadden gestuurd, want ze

Verslag van eerstejaars onderzoeksproject

Stuur maar een mailtjeVoor veel studenten Politicologie staat januari in het teken van het onderzoeksproject. Een maand van ploeteren en proberen, waarbij de mensen die je nodig hebt niet altijd meewerken. Eerstejaars Rutger Westerhof doet eigenwijs verslag van zijn kennismaking met de Haagse bureaucratie.

Door Rutger Westerhof

eveneens eerstejaars, met elkaar: “Zeg kunnen we niet even een paar Kamerleden regelen voor ons onderzoek ofzo?” Hoezo jaloers. Nee maar we bellen gewoon, heb je al gebeld? Ja ga ik zo doen. Maar heb je al gebeld? Nee nog niet. Dus we hebben nog helemaal niks? Jawel, we hebben een mailtje gestuurd, drie zelfs.

oh, nou mag ik de medewerker van Kees Ven-drik dan spreken? Die is niet aanwezig? Kees Vendrik zelf? Ook niet. En wanneer zijn deze wel aanwezig? Het is beter als ik een mailtje stuur zegt u, wat is het e-mailadres? Staat op de site, oké, doe ik dat, hartstikke bedankt, ja doei, doei, doooeeei.”

Uiteindelijk hebben we hem te pakken, geloof ik

Opleiding | Project

18 19

hadden even met de assistent van Vendrik gebeld en die had nog niets ontvangen. Ik had hem niet verstuurd vanuit mijn e-mail dus ik kon het niet controleren. Een klein kwartier later krijg ik een tweede bericht, deze keer van mijn werkgroepgenoot. We hadden de mail naar het verkeerde adres gestuurd.

Tegen beter weten in sturen we de mail, drie dagen voor het af-ronden van het onderzoek, nog een keer.Maar laat anders ook gewoon zitten. We kunnen best zonder je hoor, Kees.

Ruim een week later: telefoon van Synthese, wanneer de presen-tatiedag van de projecten is. Ze beginnen nu met de vier finali-sten, antwoord ik. De hele dag kijken en luisteren naar presentaties waarvan na twintig minuten nog steeds niet duidelijk is waar het allemaal nou voor nodig was.

Het leerproces scheen het belangrijkste te zijn. De uitputting is wat blijft hangen. En waar was het nou écht voor nodig? Een presentatiegroep die aan het einde van de maand geen flauw idee heeft waar het onderzoek nou eigenlijk wel helemaal over ging, een regiegroep die als belangrijkste taak had vast te stellen dat de plenaire sessie de volgende dag niet om half twee, maar om

één uur begon.

Als de jury eindelijk is gearriveerd zie ik voor de vierde keer op dezelfde dag onze presentatie, die niet wint. De grappigste wint ook niet. Een onderzoek naar iets op de Wallen waarvan de precieze toedracht me ontschoten is wint uiteindelijk de prijs va-beste presentatie; toch? Ik weet het eigenlijk niet meer, de beller van Synthese adviseerde me te noteren wat ik allemaal zag, nog wat quote’jes er bij en dan was het stukje wel klaar. De volgende dag is het enige wat op mijn blaadje staat “jury te laat”. We wor-den ook nog tweede bij de prijs voor het beste onderzoek, ik heb geen idee wie de eerste prijs heeft gewonnen. Wie gooit de bar nou open een uur voordat de prijsuitreiking begint?

Maar de eerste projectmaand zit er op, zes punten erbij op het tussentotaal. Kees Vendrik heeft nog steeds niet geantwoord. Ik zeg sorry tegen de andere werkgroep, ik zie een potentiële zonde-bok in de bureaucratie, ik hoor nostalgische stemmen die roepen om briefverkeer en paard en wagen. Uiteindelijk is niet Kees Vendrik maar toch nog Mariko Peters in ons onderzoek terecht gekomen. Geïnteresseerden kunnen het resultaat opvragen bij Synthese – is het toch nog ergens goed voor geweest.

Foto: Flickr

Opleiding | Opinie

20 21

In reactie op mijn voorstel om de kosten voor herkansing in rekening te brengen schrijft Aeola Bruin, naar ik aanneem namens Machiavelli, dat dat geen goed idee is omdat een dergelijke maatregel vooral arme studenten treft. Immers, omdat zij zelf de kosten van zo een herkan-sing moeten betalen, moeten zij nog meer gaan werken en zo geraken zij van de regen in de drup. Laat ik in de eerste plaats vaststellen dat als deze redenering al opgaat - wat ik betwijfel - mijn voorstel alleen arme studenten treft die vaak voor een tentamen zakken. Dat zijn dus de studenten die arm en niet gemotiveerd zijn, of arm en dom. Mijn ervaring met arme studenten (ik was er zelf een) is dat zij over het algemeen harder werken en daarom minder kans hebben om te zakken. Arme studenten zijn vaak ook intelligenter dan welgestelde studenten want anders waren zij al eerder gestruikeld over de hordes die in het middelbaar onderwijs zijn op-gesteld. Ik ben dus van mening dat mijn maatre-gel vooral studenten treft die uit een welgesteld milieu komen en alleen maar gaan studeren omdat hun ouders dat graag willen, zonder zelf erg gemotiveerd te zijn. Van deze studenten hebben wij er nogal wat. Dit blijkt uit het feit dat zestig procent van de eerstejaars studenten gezakt is voor het tentamen Politieke Econo-mische Geschiedenis (PEG). De betreffende docenten (Frances Gouda en Sander Kruse) zijn van mening dat de meeste studenten voor dit vak gezakt zijn omdat zij de boeken die op het programma stonden niet gelezen hadden. Het is vanuit dit perspectief niet zo vreemd om de extra kosten die een hertentamen met zich mee-brengt op deze studenten te verhalen. Zij zullen zich dan hopelijk twee keer bedenken om zich

voor een tentamen in te schrijven waarvan zij de stof niet bestudeerd hebben.Maar er is nog een argument ten gunste van mijn voorstel om studenten te ontmoedigen onvoorbereid voor een tentamen op te gaan. Want ook al doet men dat met de houding: ‘je kunt niet weten hoe een koe een haas vangt’, het zakken voor een tentamen is altijd demoti-verend. Zelfs al gaat een student onvoorbereid naar een tentamen vanuit de gedachte dat ook andere studenten wel eens een tentamen heb-ben gehaald zonder voorbereiding, dan nog is het zakken voor een tentamen een aanslag op de eigenwaarde van de student. Door een paar keer te zakken daalt het zelfvertrouwen van de student met sprongen, ook al heeft men die tentamens niet of slecht voorbereid. Omgekeerd is het halen van een tentamen juist weer heel goed voor het zelfvetrouwen. Een regeling die het ‘op de gok’ doen van tentamens beperkt is dus ook in het belang van studenten doordat het aantal falende studenten wordt beperkt.Iets heel anders is het voorstel van het College van Bestuur om studenten die extra modules wil-len volgen daarvoor extra te laten betalen. Dat is een heel slecht idee omdat bij zo een regeling intellectuele nieuwsgierigheid en ambitie finan-cieel bestraft worden. Dat moet je als univer-siteit niet willen. Een dergelijke regeling heeft bovendien ook nog een klasse effect. Omdat arme studenten over het algemeen ijveriger zijn dan rijke studenten worden zij extra getroffen. Op dat punt heeft Aeola Bruin dus wel gelijk. De ene financiële prikkel is de andere niet: dat is een inzicht dat de ijverige politicologiestu-dent in de loop van zijn studie leert.

Meindert Fennema is voorzitter van de afdeling Politicologie

HerkansingsprikkelPolemiek

Misschien moeten we studenten laten betalen voor een herkansing, opperde afdelingsvoorzitter Meindert Fennema in de eerste Synthese van dit jaar. Aeola Bruin, onderwijscoördinator van studievereniging Machiavelli, betwijfelt de effectiviteit en rechtvaardigheid van zo’n maatregel. Het debat gaat door: worden arme studenten de dupe van een herkansingsprikkel?

FennemaArme studenten extra getroffen?

Foto: Flickr

Opleiding | Opinie

20 21

Fennema heeft, zoals hij hiernaast schrijft, zelf ervaren als arme student dat hij enorm ge-motiveerd was voor zijn studie en er hard voor werkte. Arme studenten werken volgens hem harder en halen dus eerder een tentamen dan studenten afkomstig uit rijkere kringen. Als deze arme studenten geen tentamen halen, zijn ze dus óf ongemotiveerd óf dom. Dit was één van de argumenten die hij gebruikte om te re-chtvaardigen dat betalen voor herkansingen een positieve maatregel zou zijn en niet de arme studenten onder ons zouden treffen. Als student Politicologie heb ik inmiddels geleerd om bij alle argumenten die aangedragen worden, de vraag te stellen: is dit zo? Werken arme stu-denten harder dan rijke studenten? Behalve zijn eigen ervaringen als student, levert Fennema hier geen bewijs voor en het lijkt mij zelf erg onaannemelijk. Arme studenten die ongemotiveerd zijn, komen volgens hem al bijna nooit op de universiteit terecht, omdat ze struikelen over de hordes op de middelbare school. Deze tijd zijn we echter al lang voorbij. We leven inmiddels in een tijd waarin niet alleen meer vrouwen naar de uni-versiteit gaan, maar waar de universiteit ook een plek is geworden voor rijke én arme studenten. Iedere intelligente Nederlander heeft de kans om naar de universiteit te gaan, omdat het voor iedereen betaalbaar geworden is. Dit moet naar mijn mening ook zo blijven. De rijke studenten die volgens Fennema vaker ongemotiveerd zijn, zal je met deze maatregel niet treffen; zij heb-ben toch wel genoeg geld om een herkansing te

betalen. Dan tref je met deze maatregel dus toch de studenten met minder geld. De ongelijkheid die zo ontstaat tussen rijke en arme studenten lijkt mij totaal niet wenselijk. Ik wil hier nog aan toevoegen dat een gebrek aan motivatie of domheid niet altijd de reden hoeft te zijn voor het zakken van een tentamen. Zo zouden stress en faalangst ook een rol kunnen spelen. Zakken voor een tentamen is volgens Fennema slecht voor het gevoel van eigenwaarde van een student. De maatregel om studenten te laten betalen voor een herkansing is volgens hem dan ook in het belang van de studenten zelf. Studenten zouden in dit geval alleen naar een tentamen gaan als ze goed voorbereid zijn en hierdoor minder snel zouden zakken. Ik deel de mening van Fennema dat zakken voor een tentamen het gevoel van eigenwaarde van een student kan aantasten. Maar is betalen voor een herkansing de juiste maatregel om dit te voorkomen? En zouden studenten harder gaan werken voor een tentamen als ze weten dat ze moeten betalen voor de herkansing? Studenten zouden misschien wel meer geprik-keld mogen worden om harder te studeren. Maar betalen voor herkansingen is niet de juiste maatregel, omdat dit de ongelijkheid tussen stu-denten vergroot en het is nog onduidelijk of deze maatregel studenten aan het werk zet. Ondanks de poging van Fennema om mijn argumenten onderuit te halen, blijf ik bij mijn standpunt dat studenten niet zouden moeten betalen voor her-kansingen.

Aeola Bruin is Onderwijscoördinator binnen Machiavelli, de studievereniging van Politicologie

Geprikkeld?

Synthese ontvangt ingezonden artikelen graag voor 25 maart via opinie@syntheseonline.nl

MachiavelliStuderen arme studenten harder?

Actualiteit | Column

22 23

Herman van Veen zong zijn liedje dan misschien over Hilversum 3, maar de stelling dat het leven van voor die publieke ether een boel beter was, staat wat mij betreft nog altijd. Men zong nog eens op straat, floot zonodig een wijsje. Men las een boek of debatteerde. Zijn constatering blijkt tijdloos, want anno 2009 is de Nederlandse radio niet om aan te horen en maakt het gevecht om de luisteraar links en re-chts slachtoffers van zinloos radiogeweld.

Wat is er gebeurd met radio 1? Ik weet niet beter of radio 1 brengt het nieuws. Met degeli-jke stemmen waar je iets van wilt aannemen. Dat was vroeger zo, met een verslaggever op de pont op het IJ, toen ik nog dacht dat Clairy Polak een dikke vrouw met zwarte krullen was, of waar Max van Weezel op zou lijken, en ik me trooste met de gedachte dat die fantasie nooit bevestigd zou worden. Na jaren op het stekkie waar ze het beste uit de spreekwoordelijke verf kwam, wilde ook zij, net als iedereen een keer, een keer iets anders. En zoals Clairy de radio verraadde, zo verraadde de radio de luisteraar.

Door Jos Krediet

Radio 1

“Vijf feiten over de Gazastrook: de Gazastrook ligt in Israël”

Dus het huwelijk tussen Clairy en Radio 1 liep stuk. Het liep op de klippen en Clairy koos voor een nieuwe partner: het degelijke NOVA. Men leek maar moeilijk te kunnen wennen aan de ra-diovrouw die zo nodig op de buis moest. Sinds-dien verlang ik terug naar de tijd waarin Clairy zich achter een microfoon schuil hield en enkel via AM-frequenties mijn kamer wist binnen te dringen. Minstens net zo sterk verlang ik terug naar de tijd dat Harmke Pijpers zichzelf nog niet had verkocht aan John de Mol en de luisteraar met haar prachtige geluid informeerde over wel

en wee, over honger en Bangladesh en Kosovo en Tsjernobyl.

“We gaan naar de eergisterenvraag”

Toen Youp zich nog bekommerde over de dom-heid van de gemiddelde Nederlander die zich bundelde in het programma Ook dat nog, met die schaker die allerhande problemen op de kaart zette en zonodig het postbedrijf ontzettend te kakken zette. Wat zou hij denken over Ghis-laine Plag. Who the fuck is Ghislaine Plag? Waarom moet zo een nitwit mij vertellen wat voor ellende er gaande is op de Gaza-strook. Waarom praat zij over Obama alsof ze bij hem in de klas heeft gezeten? Vandaag de dag is het die trut van de NCRV, waarbij je je afvraagt of ze de enige was tijdens de stemauditie. De beste is ze in ieder geval verre van. Het nieuws moet snel en soepel worden, en waar men vroeger ‘kritisch’ zei, hoort men nu ‘christelijk’.

Al luisterend naar de nieuwsquiz wordt het me duidelijker. Nieuws moet jong, snel en wild zijn en vooral niet al te kritisch. Dus vergeet prachtige reportages en onbekende feiten die je zou mogen verwachten van een omroep die zichzelf als Numero Uno beschouwt. Nee, de echte nieuwtjes zijn verwerkt in de multiple choice-antwoorden van de quiz en manen de luisteraar naar een andere frequentie op zoek te gaan. Gelukkig klinkt Arend Langenberg nog wel als vanouds betrouwbaar!

Jos Krediet is 27 jaar en volgt de master Interna-tionale Betrekkingen. Hij studeert af in Politiek en Media bij Philip van Praag.

“Was het antwoord nu net voor of net na de zoemer?”

“Dan speel ik zelf even scheidsrechter en reken het goed voor 3 punten”

Met scherpe pen

Op deze plek laat ieder nummer een andere Synthese-redacteur zijn blik schijnen over de opleiding, politicologisch onderzoek of de politieke actualiteit.

Actualiteit | Column

22 23

� � �� � � � � � � � � � � �

��������������������������������������������

�������������������������������������������

������������������������������������������������������������������Synthese, onafhankelijk tijdschrift voor studenten en staf van de opleiding Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam en ledenblad van studievereniging Machiavelli

ContactOudezijds Achterburgwal 237, kamer T1051012 DL AmsterdamTelefoon: (020) 525 4404E-mail: synthese@fmg.uva.nl

RedactieSonja Alferink, Albert Binken (eindredactie), Thijs Bogers, Sanne van Ettinger (vormgeving), Rosanne Goderie, Koen Groot, Bi-anca de Groot (eindredactie), Jos Krediet (vormgeving), Cynthia de Ligt, Davey Meelker, Marianne Schoenmakers, Sander Steijn (eindredactie), Sander Streefkerk, Thomas Vroege (website), Ar-jen de Wit (hoofdredactie), Carola Zandbergen (vormgeving)

Met bijdragen vanRik-Jan Brinkman, Aeola Bruin, Meindert Fennema, Geke Mees-sen, Eline van Schaik

Redactieraaddr. Hein-Anton van der Heijden, drs. Sander Kruse, drs. Martijn van Tol

UitgeverStichting Het Politicologenblad

BestuurEveline Bregonje (voorzitter), Luuk Nijman (penningmeester), Sanne van Oosten (secretaris)

DrukkerDrukkerij Wilco te Amersfoort

Oplage750 exemplaren

Synthese verschijnt vijf maal per jaar

Alle rechten voorbehouden. Niets in deze uitgave mag in enige vorm of op enige wijze worden verveel-voudigd, overgenomen of gepubliceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Synthese of de auteur.

Colofon

OUDEZIJDS ACHTERBURGWAL 141B 1012 DG AMSTERDAM

TEL. / FAX: 020 - 6259807 E-MAIL: FELIXOL@XS4ALL.NL

aanleveren: PDF-bestanden WORD bestanden worden op eigen risico geprint i.v.m. verspringen van de opmaakalle prijzen zijn excl. 19% BTW

Heb je je scriptie af en wil je hetuitgeprint en ingebonden hebben ?

metalen ringband met transparante kaften ibicover, wit mapje met transparant voorkant

plastic ringband met transparante kaften3manieren van binden:

Dat kunnen wij voor je doen! Je kunt bij ons terecht met al jeprints, kopieen en bindwerk. Wij zorgen ervoor dat je scriptie echt af is, klaar om ingeleverd te worden, zodat je lekker watrust kan nemen na al je zware werk.

Wat kan je van ons verwachten ??Professionaliteit, kwaliteit,snelheid & goede service !!!

felixprint

SCRIPTIES

zwart / wit prints

kleuren prints5 cent

50 cent

Bij aanlevering als PDF GEEN OPSTARTKOSTEN!

VAAK KLAAR TERWIJL JE WACHT

“Was het antwoord nu net voor of net na de zoemer?”

“Dan speel ik zelf even scheidsrechter en reken het goed voor 3 punten”

<advertenties>

Talent zoekt

Synthese

In politicologen zit veel journalistiek en organisatorisch tal-ent. Talent op zoek naar uitdaging. Synthese, het tijdschrift van de opleiding Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam, biedt de mogelijkheid om ervaring op te doen. Voor het stud-iejaar 2009-2010 vragen wij een hoofdredacteur.

Synthese brengt actualiteit, politicologisch onderzoek, onder-wijsdiscussie en het belangrijkste nieuws over de opleiding en studievereniging Machiavelli. Het blad verschijnt vier of vijf keer per jaar en wordt gemaakt door een redactie van on-geveer twintig studenten, de eindredactie, de beeldredactie en de hoofdredacteur. Als hoofdredacteur heb je de eindver-antwoordelijkheid voor de inhoud van het blad. Je bepaalt de koers en motiveert de redactie bij het opdoen van ideeën. Je coördineert het proces van schrijven, redigeren en vormgeven.

Wij vragen een kandidaat die mensen weet te motiveren, te begeleiden en een bijdrage weet te leveren aan een enthou-siaste en creatieve sfeer in de redactie. Je beschikt over ve-rantwoordelijkheidsgevoel, organisatorische vaardigheden, doorzettingsvermogen, goede contactuele eigenschappen en leidinggevende capaciteiten. Journalistieke kennis en/of ervar-ing en een goede schrijfvaardigheid strekken tot de aanbevel-ing. Het is belangrijk dat je interesse hebt in zowel de onderwi-jsdiscussie aan de faculteit en politicologisch onderzoek als in de politieke actualiteit.

De aanstelling van hoofdredacteur is van juli 2009 tot juli 2010, maar een inwerkperiode hieraan voorafgaand is wenselijk. We vragen een beschikbaarheid van gemiddeld twee dagen per week. De hoofdredacteur ontvangt een vergoeding. Ben je geïnteresseerd in de functie, stuur voor 22 april je motivati-ebrief en cv naar synthese@fmg.uva.nl.

Hoofdredacteur worden?