Anatomie / fysiologie Eliminatie van · PDF fileAFI1 FHV2009 / Cxx55 1+2 / Anatomie &...

AFI1

FHV2009 / Cxx55 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Nieren 1 1

Anatomie / fysiologie

Eliminatie en regulatie

Nieren 1


Eliminatie van afvalstoffenLever Darmen

Huid

Longen

Nieren


Ligging nieren

1 diafragma (middenrif)

2 vena cava inferior

(onderste holle ader)

3 crista

(bekkenbeenkam)

4 uterus (baarmoeder)

5 cystis (urineblaas)

6 glandula suprarenalis

(bijnier)

7 ren (nier)

9 aorta (grote

lichaamslagader)

10 ureter (urineleider)

11 snijrand peritoneum

(buikvlies)

AFI1


Ligging nieren van

achteren gezien

1 ribben

2 nier

3 wervelkolom

4 bekken


Nieren

• ren (Latijn) b.v

– Peri-renaal steunvet

– Arteria renalis / vena renalis

• nefros (Grieks)

– Nefrologie / nefrectomie

• nefron is functionele niereenheid


Macroscopische bouw

Nierschors (cortex),

gespikkeld door

lichaampjes van

Malpighi

Niermerg,streperig

door verzamelbuizen in

piramiden, nierkelken

Nierbekken (pyelum),

aantal nierkelken naar

nierbekken, naar ureter

nierkapsel

nierkelk

nierbekken

ureter

piramiden

schors

merg

Naar blaas

AFI1


Nier Doorsnede


Functies nieren

• Uitscheiding van afvalstoffen

• Regulatie water en zouthuishouding

• Regulatie osmotische waarde

• Regulatie van de pH (zuur-base-

huishouding)

• Regulatie van de bloeddruk

• Calcium – fosfor huishouding

• Stimulatie aanmaak van erytrocyten


1 interlobulaire arterie

2 vas efferens

3 glomerulus

4 kapsel van Bowman

5 tubulus contortus I

6 lis van Henle

7 interlobulaire vene

8 juxtaglomeru-laire cellen

9 vas afferens

10 tubulus contortus II

11 verzamelbuis

12 nierbekken

nefron Juxta glomerulaire cellen

en macula densa

AFI1


nefron Functionele eenheid, die zelfstandig een druppel urine kan produceren

• elke nier heeft er 1 miljoen.

• opbouw nefronen:

– Kapsel van Bowman

– tubulus contortus I of proximale tubulus

– lis van Henle

– tubulus contortus II of distale tubulus

– verzamelbuisjes


Filtratie

• T.b.v. filtratie een bijzondere

bloedcirculatie

• Aanvoer arteria renalis

• Afvoer vena renalis

• 1,2 liter doorstroom per minuut = 1700

l/dag

• concentrerend en verdunnend

vermogen, doel: osmotische waarde

constant houden


Kapsel van Bowman en glomerulus

Vas afferens

Vas efferens

TC II

Proximale

tubulus (TC I)

Glomerulaire

capillairKapsel van

Bowman

Macula densa

Juxtaglomerulaire

cellen

AFI1


Macula densa en na de nier

• Meting osmolariteit van de urine aanwezig

aan begin van de tubulus contortus II

• Vanuit de nier => ureter (urineleider) =>

cyste (blaas) => urethra (urinebuis)


Filtratie

• (Ultra) filtraat (voorurine) o.i.v. de bloeddruk in

het Kapsel van Bowman

• Ultrafiltraat = plasma zonder eiwitten

• Bloeddruk in de glomerulus = +50 mm Hg

• COD van plasma-eiwitten = - 25 mm Hg

• Druk in het kapsel zelf = - 15 mm Hg

______________

• Druk verschil (filtratiedruk) = +10 mm Hg


Bloedaanvoer naar de nieren

• Cardiac output in rust 5 ltr/min

• 20 % daarvan naar nieren = 1 ltr/min

• 1 liter voor beide nieren

– 625 ml plasma en 375 ml cellen

– filtratiefractie = 0,2 => 125 ml per minuut wordt gefilterd. (Glomerulaire Filtratie Snelheid)

– 125 ml x 60 min x 24 uur = 180 liter filtraat

AFI1


Autoregulatie bij stijgende GFR

verzamelbuis

TC I

Lis van Henle

TC II

Macula densa

JG cellen

Vas afferens

Vas efferensKapsel v. Bowman

glomerulus

GFR stijgt

Tubulus flow

Flow Macula densa

Stimulatie JG cellen

Vasoconstrictie vas afferens

Weerstand vas afferens

Bloeddruk in glomerulus

Resultaat GFR


Bloeddruk en

concentratieverschillen

• Meeste processen draaien om druk en concentratie verschillen:– Filtratie in glomerulus (drukverschillen)

– Osmose in Lis van Henle (concentratieverschillen)

– Actief transport in Lis van Henle en tubulus contortus II

– Bloeddruk in de glomerulus = 40-50 mm Hg, normaal in een capillair 35 mm Hg


Nefron processen/ terugresorptie

• Ultrafiltraat = bloedplasma zonder eiwitten

• Van de 180 liter voorurine of ultrafiltraat wordt 99% geresorbeerd, grootste gedeelte van de opgeloste stoffen (80%) al in de tubulus contortus I (terugresorptie)

• Urineproductie per dag 0.5 – 1 ml/kg/uur is de norm (volwassenen)

– 75 kg => 0,9 – 1,8 l valt binnen de norm

AFI1


Voorurine of (ultra)filtraat

Voorurine ontstaat uit bloed waarvan het plasma

onder invloed van de bloeddruk in het kapsel

van Bowman wordt geperst. Deze vloeistof

bevat geen rode bloedcellen en grote eiwitten,

daar deze niet erdoor.

De voorurine bevat dus bij gezonde personen

geen grote eiwitten of rode bloedcellen, maar

wel water met alle opgeloste stoffen die zich in

het bloed bevinden.



• Van de 180 liter voorurine of ultrafiltraat

wordt > 99% geresorbeerd

• Terugresorptie is selectief, nuttige stoffen

terug naar bloed, schadelijke stoffen naar

urine

glucose -> terug

ureum = afvalstof eiwitstofwisseling naar urine

Zout (NaCl) slechts 10 gram naar urine (1%),

terugresorptie van ruim 1 kilo zout



• T Contortus I 80% terugresorptie van:

glucose, Na en water (alleen water met name in lis van Henle en verzamelbuis)

• T Contortus II circa 6% terugresorptie

(selectief vooral Na+� K+� o.i.v. aldosteron)

• Verzamelbuis 0 – 13% terugresorptie van

water o.i.v. Anti Diuretisch Hormoon (ADH)

AFI1


Lis van Henle

• Selectieve resorptie

– Concentrerend vermogen

– In stand houden vocht, elektrolytenbalans en

pH van het bloed

– Osmose

– Actief transport

• Carrier-eiwitten

• Natrium pomp


Concentreren - tegenstroomprincipe10 9 8 7 6 5

0 1 2 3 4 5

10 9 8 7 6 5 4 3

9 8 7 6 5 4 3 2

A

A

B

B


Concentrerend vermogenFiguur

AFI1


Natriumpomp


Globaal overzicht

• Glomerulus:– Filtratie van bloedplasma

– Vorming voorurine

• TC I: – ionen, organische stoffen, vitaminen en water (80%)

• Lis:– Dalend; water

– Stijgend; ionen

• TC II:– Uitwisseling natrium / kalium o.i.v. aldosteron en selectieve stoffen

• Verzamelbuis:– Water o.i.v. ADH


Urine hoeveelheid..

• Afhankelijk van de opname– Drinken

– Vocht in het eten

• Uitscheiding– Zweten (ook onmerkbaar zweet)

– Vocht via uitademing

– Diarree

• Fysische beïnvloeding– Alcohol

– Bloeddruk

– Medicijnen

AFI1


Vochtverlies per dag

In aantal ml / 24 h. (totaal = 2500 ml)

350

350

100

200

1500

Huid

Luchtweg

Faeces

Transpiratie

Urine

Onmerkbare afgifte via de huid, is meer de uitdroging van de huid.

Vochtverlies middels transpiratie gaat via de zweetklieren


VochtbalansVochtbalans


Regulatie urine vervolg

• ADH (anti-diuretisch hormoon) of vasopressine bepaalt hoeveel vocht in de urine

• Elektrolyten onder invloed van aldosteron Na+ � en K + �– (ADH en aldosteron worden geproduceerd door prikkeling van de JG-cellen zie bloeddruk)

• Diuretica of plastabletten zorgen ervoor dat de nier minder zout resorbeert dus…

• ook minder water!!!!

AFI1


ADH


Diurese

• Hoeveelheid door de nieren

geproduceerde urine

• Goede maat voor de circulatie:

verminderde diurese bij……?

• Urineproductie per uur meten


Klaring of clearance(van een stof)

• Aantal ml. bloedplasma dat per minuut

volledig van een bepaalde stof wordt

gezuiverd; gedaan op 24-uurs urine

(virtueel, bloed wordt deels gezuiverd en

komt vaker langs de nier)

• plasmaconcentratie X hoeveelheid =

urineconcentratie X hoeveelheid

• Is een goede of nauwkeurige maat voor de

nierfunctie?

AFI1


Creatinine bepaling

• Creatinine plasmaconcentratie lijkt een

goede maat voor het bepalen van

nierfunctie, dus NIET

• pas bij 50% nierfunctie verlies treedt

er stijging op van plasma-creatinine

waarde

• reserve functie van de nieren (donor,

je kunt met 1 nier leven)


Glomerulaire Filtration Rate (GFR)

• Norm = 125 ml plasma/minuut

• Te meten met inuline-infuus

– wel filtratie

– volledige excretie

– geen terugresorptie

• meestal creatinine klaring als maat voor

GFR.

• Creatinine bij 1 persoon vrij constant


Urinebestanddelennormale abnormale

•water, helder (doorzichtig) 95%

•ureum afvalproduct eiwit

•urinezuur afvalproduct eiwit

•creatinine afvalproduct spieren

•zouten (o.a. NaCl)

•lichtgeel van kleur urobiline minimaal

geconcentreerd =oranje geel

•vitamine C (teveel)

•hormonen (zwangerschap)

•vormelementen (cellen)

•bloed (pas op menstruatiebloed)

•eiwit (glomerulonefritis)

•glucose (diabetes)

•ketonen (ernstige diabetes)

•bilirubine (galkleurstof)

•ery’s (hematurie)

•leuko’s (ontsteking blaas nieren)

•bacteriën (ontsteking)

•afbraakproducten medicijnen

Anatomie / fysiologie Eliminatie van · PDF fileAFI1 FHV2009 / Cxx55 1+2 / Anatomie &...

Documents

Transcript of Anatomie / fysiologie Eliminatie van · PDF fileAFI1 FHV2009 / Cxx55 1+2 / Anatomie &...