DIssERTATIO ACADEMICA,

EPITHETA APOLLINIs HOMERICABREEI EXPLICATIONE DILUCIDATA.

„

%

“•

... . ■• • ■s ■ .

sIsTENs.

Quam .

'

Cons. Ampl. Fac. Phil, Reg. Acad. Abosns.Publico examini modeste osserunt

FREDRICUs WILH. PIPPINGPbilosophia Magisier t

ETj. ■ ■ .

RespondensADOLPHUs MAGNUs LDNDENIUs L

stip, Reg.Borea- Fennonts.

In AEdib. schol. Cacti. die xiv Maji mdcccvi*B* p. DI, s.

JBOJEt

Typis Fremckelli anis.

IN

sACRAM REGIAM MAJEsTATEMMAGNiE FIDEI VIRO,

Dioeceseos Abobnsis

3Z3?XsCOJ?Q- KErERENDIssIMO*Academia: Auraica:

%>MO- c.ajstcm^hjhamxoEminentissimo,

Regii Ordinis de stella PolariMembro splendidissimo ,

s, s. Theolgg. DOCTOR! Celeberrimo,

DOMINO

JACOBO TEN Gs T OM,sACRUM

• voluit, debuit,.

Auctor.

Epithetorum in scriptis Homericis abundantiam & va-rietatem qui consideraverit, facili negotio inteliiget.

Poetarum Principem, in diversis Deorum inprimis co»gnominibus, ex mythologiae antiquae varietate aut ex in-genii sui übertate enatis, cumulandis, summam posuisseoperam & studium. Deorum vero in numero, quibusmaximam cognominum varietatem tribuit Homerus , lo-cum haud ultimum cum tenear Apollo, neque generisnobilitate, nec munerum sibi delatorum multitudine inmythologia Graeca ulli Deorum secundus; operae pretiumduximus, speciminis Academici loco, 'Cognomina Apolli-nis Homerica

,,brevi explicatione dilucidata , proponeret

haud infelici omine opellam bancae bisceprarn existiman-tes, si ad veritatem eruendam quid conserre valuerit.Manus autem operi admoventibus nobis, plures mox se-•se obtulerunt, haud sane leves, ex implicitis minimequecertis mythologiae Graecae rationibus oriundae, dissiculta-tes; quae quidem in nominibus Apollinis rite explicandis,tanto majores sunt, quo certius conflet, variam admo-dum fabulosamque personam mythicam Apollini antiqui-tus fuisse delatam. A mythologicis igitur Graecorum deApolline narrationibus, quibus tota cognominum Apolli-neorum doctrina his pagellis exponenda innititur, exor-dium capere convenit.

2

i I

Uno quasi ore testantur monumenta, Veterum, mata»re jam sideribus coeli divinos honores, tribuisle antiqui-oris aevi homines, solemque insigo!» praecipue- cultu ab'iisdem fuisse prosecutum; Graecos' vero, aut peculiaris-eujusdam Numinis specie, cui;*HM«r- nomen», aut eti-atpApollinis sub imagine., budarum coeli' coluisse* princi-pem. Dissicile autem quaequam sit judicatu-, cur unam»eandemque rem duobus (‘ha<B atque AttcAXoovoz) 1 nomini-bus coluerint, quaeque disserentia inter ambo haec numi»'na obtinuerit; haud injuria tamen asfirmare nobis vide-mur, Graecos., nomine; ‘HAre-, solem, qualem? sensibus-subjectum, haberent, intellexisse , eidsemque, tot mirabiles,effectus, exserenti', Divinam primitus adjudicasFe naturam*

& cultum; postea vero, rationis lumine sensim crelcen-te collustratos. & in, cognitione rerum* longius progressos,aliam, quaedam, rationis quassi usu praeditam , vira ~ quaecursum solis dirigeret & a cujus arbitrio omnia,, quae sobefficit, penderent, sibi* concepisse, st sio quidem Apollh-ni, Jovis & Latonae silio, superiorem hunc, dignitatis ho-norem attribuisie „ indeque factum essie*. ut peraeque A-pollinis, virtutes cum sole fint communes.- Quamvis,autem, nom adeo, consusae suerint horum Numinum; no-tiones,, quin & nomen, & cultus umusque. lernper man-

derit; Apollini tamen,& majores & celebriores, habiti sunthonores. Ita quoties de benefica aut noxia solis vi quid,agitur, Apollinem ejus rei auctorem faciunt antiqui, Poe»tae inprimis,, mythicis aut allegpricis. rerum causis in-vestigandis sese delectantes. Hinc,.primaemaximeque. me-morabilis Apollinis virtus est, qua.solis,gressum. dirigens,omnes mundi partes luce sua implet- omniumque in mun-do provenientium rerum vitam* sovet ac servat. Quem-admodum autem duplex solis est vis v altera vehemens

3

nimis, altera moderata; ita non solum artis jaculandiprin-cipem, sed etiam Medicinae auctorem & Medicorum cho-ragum Apollinem, solis Deum, Graeci habuerunt. — Ve«rum tamen non bae (oiae, quanquam primariae, Ejusdem‘(unt laudes; adjiciuntur nempe aliae, quibus eminens A-pollo, Vatibus, Musicis & Pastoribus praeesse traditur.

'Quae cum nullis sere in Homero obviis Epithetis locumdedisle proprie cenleri queantj ab instituto nostro alie-num esse videtur, vim illarum exponere. Progrediamurpotius ad'fabularum de lingulis Apollinis factis, ex qui-bus cognomina quaedam hjus ducuntur, ortum explican-dum. Reticendum namque non est , in Historia Apolli-nis varia occanere momenta, quae hominis, Divina spe-cie induti, vestigia produnt. Jure autem suTpicamur,antiquo aevo receptam suisle conluetudinem, magna quae-cunque siacta, vel nova vel incerta indole conspicua, Di-is, terrarum orbem humana forma lustrantibus, tribuen-di , ejusque consuetudinis vestigia haud levia, in fabulo-sis, de Apolline, serpentem Pythonem occidente, gregesAdmeti regis palcente, muros Trojanos aedificante &c ,

narrationibus apparere sed haec hactenus. Ad ipiam i-taque expositionem cognominum Apollineorum nosmetconserimus. Quumque omnia, quae apud Homerum os-sendere nobis licuit, Apollinis Epitheta, ejus sini indolis,ut in quatuor Clasles, prout vel a natura & virtutibus so-lis, vel a flocis Apollini sacris & Oraculis Ejus, vel a re-bus suis gestis, vel denique a natali sijus solo & natali-bus, translata suerint & deducta, commode possint reser-ri; hunc quoque in iisdem recensendis & explicandis,lervabimus ordinem.

§. II.Ad primam Clasjem s. ejusmodi Epitheta, quae ex na-

tura & virtutibus solis traducta sunt, luo jure pertinent;

4sci&cs, frequentia sicta in sicripds Homericis, non mi-

nus quam Interpretum de illo rite reddendo dissidiis, ce»lebre. Ad rem vero quamcunque inteliigendam cum

.haud parum conducat, varias eorum, qui studium & o-peram in eadem investiganda- potuerunt, sententias, ritepensitasse; primum monuisse juvabit, inter plurimos qui-dem convenire Interpretes, epitheton hocce ad illum the-ologiae Graecanicae referendum effo locum, quo solis no-mine Apollo occurrit, sed de origine vocis genuina qua-titor inprimis circumserri opiniones. Una, qua <p;/3» no-men a (poc,a> vel (pox, splendeo , luceo , derivatur, altera,qua ad notionem effectivam ve.bi (pax, lucere faciendi ,

h. e, indicandi,& deinde oracula edendi , resertur; tertia, quae

in origine Epitheti ex aviae Apollinis Qaßns nomine ducen-da,. versiatur; quarta denique, qua (pciooc cum simi!! voce(pocc&icc , arcu splendens s. splendentem arcum gestans , compa-ratur ia). Quarum etsi nulla omni plane ad probandumcareat vi, negandum tamen haud est, primo loco jampositam lentendam rationibus mythologiae antiquae pro-xime convenire. Praeterquam enim quod genio linguaeminime repugnet, nominis (pci&oc, in verbo (pax vel (pc<vquaerere etymon; eo praesero nomine ceteris interpre-tandi periculis praeserenda est laudata sententia, quod;splendendi significatione simplicissimam & curaindole cultus Apollinis maxime solennis, non sidum sa-cile componendam, sied etiam intimo nexu cohaerentem,gignat explicationem. Quemadmodum enim Apollo Grae-corum ea maxime titulo, quod solis essiet numen, cul-tus fuit; ita cognomen quoque (poisics usu adeo frequens

- _ n

a) De his conserri possunt C. T. Damm Novum Lexicon Grae-cum Etymologicum o3 Re.ile pp. 2s67 & 3o28, & Apol-

lonii sophista Lexicon Gra cum Iliadis OdysJea >

sub hac voce.

5est, ut ex Epitheto in nomen Dei ptoprium sere abierit:quare nec longe petita est conclusio, celebratam illamApollinis cum sole comparati vim, usitatissimae huic Ip-sius appellationi anlam dedisse. Quo cum accedat usbs ip-sius linguae Graecae, secundum quem aliis quoque substan-tivis, notione puri si -splendentis ietenta, adjectivum (pot-/sos apponitur; non quidem potuimus quin cum clari si-mis Lexicographis Hesychio & Damm ci ) fundamenta co-gnominis (pci$cs in ea verbi (pooovi poneremus, qua spten-dere , lucere , significat, & simul statueremus, splendentemApollinem dictum, propcerea quod sol inprimis splendo-re suo senlus seriat.

KA vTorogc?. Graecos non minus quam Romanos, A-pollinem suum arcu sagittisque armatum finxjssie, notumest; causia vero, cur his ornaretur symbolis, noni solum aPoetarum Pictorumque ingenii lusu,. sed potius 'a

(

sen si-bus canae antiquitatis universae repetenda ctt, Quemad-modum enim hominis est caulas rerum persicere velle,ita veritatis indagandae studium hoc, certis rationis hu-manae principiis haud femper innixum, animos hominumsensibus sinis nimis indulgentium, in devia haud raro ab-stulit. Testantur sio. plurima Theologiae antiquae scita, cau-tas phaenomenorum physicorum aut actionum humana-rum, inprimis vero omnium rerum inopinatarum & du-biarum, a Diis sinisse derivatas. sic Apollinem pestiseraestragis & repentinae mortis causam habuerunt antiquiorisaevi homines, alia ut omittamus exempla.- Noxiae enimvis, quam sol s ardor vehemens, temperiem aeris pelti-sero spiritu inquinans, in sanitate viventium corrumpen-da exierit, haud ignari, solem pectus & repentinae mor-tis auctorem habuerunt: vitam qausi Apollinis siib nomi-

l) v, Heyschii Lexicon s, h. v, & Damm I. citt.

6

ne N & humana instrumenta Tpsi concedentes Arcu nem-pe & sagittis ornatum ;Eum, repentino morbo aut pesteorta, iraque incensum rjaculis suis homines ceteraque a-nimantia invadere credebant, tradiis solis ex imaginaria as-sectus simiiitudine cum sagittis comparatis Adde, anti-quis commune hoc es(e linguis, ait, genio infantiae ge-neris humani, qua primum esse coeperunt, parentes, o-mne, -quidquid e longinquo & occulte simul agu, tacti-lis & telis comparatum sistant; nec amplius miceris j‘ca-landi artem Apollini propriam tributam esse Hinc sa-ctum quoque ssuisse videtur, ut Homerus, sensuum sui sae-culi sidus interpres, plurimis ex Apollinis desum-tis uteretur cognominibus; quorum in numero RAuroro^or,avcu insignis ,

universam Apollinis, jaculandi peritia in-xlyti, vitii optime significat.

Fesicia ns siliae 'jam 'de Apolline, Jacu-landi arte insigo,. dissernimus, origines -quidem nominis-■hujus satis patent; propriam -vero .ejusdem vim in am-biguo tamen .(habent Interpretes, (quandoquidem certoIpsis non conflet, quodnam sit tertium comparationis,cujus similitudine observata , .argenteus Apollinis arcus di-citur. Cum enim notum sit, aurum linprimis -Deorumussii inserviisse, ipsumque adeo Homerum, plurimis car-minum duorum locis, de ovarii generis supellectili, armisaut anstrumentis ,quibus.cunque assus Deorum domestici,Vulcani arte *ex auro -plerumque .assabre factis, narrare;mirum videtur Interpretibus, quod idem hic vates, nonminus quam ceteri posl eum, exclusive sere (c Apolli-ni argenteum tribuant arcum, xum tamen pleraque alia

x) Vocatur etiam orosars Apollo & recentioribus,, Pinda-ro inprimis praeeuntc.

7

Apollinis, ab aureae ejus lyra-, ense & coma, translata sinrnomina.. Apud' Interpretes* igitur de nomine hoc ritereddendo nihil sere certi* expolitum* reperimus* —• Hisy-

chius quidem* x«AAirc£os- reddit, sed lat s indeterminate,& Macrobius [d) rem. paullo accuratius, exprimere vola..isse videtur, his verbis : "quod- enascens per Jummunt’ orbisAmbitum’ veluP arcus quidam alba cs argentea figuratur-spe-{ie.y ex quo aiemradii: in modum.; emicant sagittanimP Umde: haudi injuria, colligere- licet, vim* epitheti ccqyvqcrrosyr,ne* quidem» antiquo aevo fuisse firmam* satis- & certam,sedi potius- pro vario- interpretum gustu & sensu, diverleexplicatam; si vero, quae nostra est sententia,.libere pro-siteamur, non. est ut ad vivum quasi resecemus compa-rationem illam cum* argento, aut anxie quaeramus, quod-nam phaenomenon: hic proprie- intelligendum sit; caputenim- es(e videtur rei,, fulgorem- solis, cum jplendore ar-genti,, nulla coloris-ratione habita, Poetam comparasse.Praeterea* observandum est, auri usum adi Deorum supel-lectilia non- adeo, communem fuisse-, quin* argenti quo-que , aer s &c frequens commemoratio in ipso quoqueHomero occurrat; adeo ut jure forfan statui possit,t.o£ov Apollinem- vel propter pretium argenti, auro- sereaequiperandi,, vel respectu habito ad* praecipuam aecus vim*,ih elasticitace posiram , quae-in argenti metallo- eximia est,.desideracur vero in auro,, appellatum fuisse.

'E*.ctsqyos dicitur Apollo (ab; tuas sctqycosi. siqyoo) longe'vel e - longinquo operans , propterea* quod 1 sol a; terra, pro-cul remotus, radiis tamen suis magnam io terra vim ex»serat. Ad vires igitur quascunque Apollinis-, quatenus estsol, reserri, cognomen, hoc jure meritoque-potessi Cum

dj In saturnaliorum Lib. I Cap; XVII..

8

vero antiquorum sermonibus rcsyy.tt Apollinis maxime ce-lebretur, factum proinde est, ut Interpretes uno sere oreEpitheton hocce ad Apollinis jaculandi artem, quoad sen-sum ne sio quidem male., resiringant. Quare etiam lon-ge ja culans vulgo vertitur, sensu, neque a mox asseren-dis epithetis distanti, neque ab usu Homerico (quod ex-plurimis carminum locis demonstrari potest) , alieno.

‘Eunuchos , eminus seriens (ab suete & /3«AAw'), propiusquasi eam Apollinis virtutem, qua sagittis suis hominesceteraque animantia serire subitaeque morti tradere (Cu-jus opinionis insigne in primo Iliadis libro documentumexstat.) credebatur. spectare, omnes, quantum novimus,Concedunt Interpretes,

‘Ey.ccrtj&ohcs & ‘EKxrnsaterris, vi vocis eandem quoqtierespiciunt Apollinis virtutem, Quanquam enim,thio & Heyne reserentibus {e), simonides quidam and*quo jam tempore ad Apollinem, centum sagittis Pytho-nem serpentem, interimentem, Epitheta haec retulerit|veritatem tamen ab eorum Interpretum stare existima-mus partibus, qui ceterorum supra jam expositorum co-gnominum lectui analogiam , celeberrimam omniumquein ore versatam Apollinis jaculandi artem his quoque e-pichetis (ab sxu&sv & &sKos i. BuKKm composicis) depictamesse statuunt.

'Exuras, nec iosius vocis origine nec significatione apraecedentibus differo Quamvis enim, brevitatis causia,

e) v, Eustathit ThxesK@a\ixs sis Ttjv *0 /uyiog I\iusu, adL'b. I:um & Homeri Carmina, cum brevi annotatione,

ante C. G. Geyne. Toni. V. p, 615. ' '*

9

-composidonis altera pars omista sit; eundem tamen m-voluit serssum. Voce igitur ‘Exutos i longe jacu lans, eaApollinis natura sine dubio indicatur, qua ad magnam& repentinam cladem viris & pecudibus, sagittarum siradiorum suorum vehementi ictu, eminus immittendam,ferri dicitur.

Hros-, varie a diversis codicum antiquorum scrutato-ribus legitur, unde etiam variae de voce rite interpretan-da sententiae, Antiquorum enim non minus quam recen-tiorum nonnulli Aristarchum secuti, flos si Iflos scriben-tes, a verbo tripi, mitto (e g. fugiti as derivant, sagittari-araque Apollinis artem indicari existimant. Alii cumsipiritu leni sas si salcs legentes, ad sanatricera Apollinisvim, quatenus Medicorum choragus est, rem deserunt.Quidam .ructus, ab argumentis his ex orthographia vocisductis discedentes, novas proposuerunt hypotheses, qua-lum e numero. duas tantum , t probabilitatis laude prae a-liis eminentes, exponere.liceat. Altera sc. fundamentumcognominis jiics .in verbo ;tsvat ,

ire , vadere, quia sol nemomentum quidem temporis eodem loco visendus per-maneat, ponit; altera autem vocem isiac, ab acclamatio-ne in hymnis & precationibus ad Apollinem celebrata4*l , irt , ducere praesert s). Quae* cum ita sine, notio epi-theti hujus tuto vix constitui potest, sed in maxima verisimilitudine acquiescendum. Est vero, quantum nos qui-dem assequi possumus, omnium explicationum verisi-millima, quam ex Apollodoro ’

mutuo sumsic Damm,-quaque in imaginario solis motu quotidiano'rationem de»-nominationis laudatae quaerendam esse asseritur. Praeter-

./) Cict praeter alios supra jam citt, inprimis Macrobium,qui si 'c,' omnes has sententias suse exponit.

10

quam enim quod nullam videamus idoneam causam, curriios idem valeat quod 'lr\ios. aut < viae, cum a recentiori-bus tantum usitatum sit hoc, in Homero autem nusquamobveniat; natura quoque Apollinis cognita & ulus ipsiuslinguae, aliam luadent, simplicissimam_quidem, interpre-tationem. Quemadmodum enim antiquo aevo , motusterrae ordinarius, quo curium suum diurnum & annuumconsicit, nemini sere notus erat, (ed sol terram circum-errare credebatur; ita motus imaginarii phaenomenonhoc, omnium sensibus apparens, non potuit non m nu-merum venire rerum, a quibus appellationes solis velApollinis ductas jam habemus. Adeoque non esl quodneget quis, verbum eico si , eo, vado, facilem, ad A-pollinis epitheton jjibc cognolcendum, praebere, accessum;praesertim cum haud desint exempla vocum, ex verbohoc derivatarum, quae similitudine oblervata magna, lu-am cum hoc nomine cognationem produnt. Cujus ge-neris est r\M (r«) viatica si palea , cujus ipla significatiolatis jam oslendit originem, quam plurimi quoque Inter-pretum in to> isvui, ponunt; item j/iiw, littus , quod ab*ti/ju etiam videtur translatum.

leutretops-i quamvis simplicis videatur compostionis,multis tamen Interpretum jurgiis locum dedit* sibi enimconcipere non poterant Interpretes, quomodo Epithetonab ense ductum Apollini, sagittis & arcu praedanti, necceterum bellica virtute insigo!, traderetur. Quidam ar-

eunt., nonnulli -en/er», appellationi huic ansam dedisse,,contendunt, Alii ructus vocabulum illud in xgvacv &

«s/sw solventes, aut de aurea Apollinis pharetra ,i. loroex quo pharetra pendet aureo,, aut etiam, de cithara. Ejus

(argute magis quam vere) intelligunt, Apollinem*ov, Utpote aurea pharetra vel cithara ornatum, vocariexistimantes; alii denique, voce «<??, arma s. tela quae-

11

«cunque in universum appellari comendentes, ad quaevisApollinis tela hoc nomen ‘reserunt£), Argumenta vero,quibus sententiam suam quisque superstruere conatus est,conserentes & inter se expendentes, in eam facile ad-ducimur opinionem, epitheto , auriensem Apol-linem sisti. Ut en:m taceamus, vocem aoq, in scriptisHomeri, eadem qua sypcs significatione occurrere (quodquidem inter alia innumera loca videre est ex Odyss,Vili 403 seqq.), usumque loquendi Homericum, in no-tione epitheti nostri constituenda, utramque, ut dicitur,sacere paginam ; Apollinemque, ut bene observat Kop-Pt.N/6), cum galea & ense , priscis temporibus (licet statuae,temporis ruinam evasae, aliter suadeant) suisse depictum;in ipso sol?, radiis suis, gladii fulgentis (& quidem au»Tei) instar homines haud raro consiciente, ratio denomi-nationis latet quam maxime perspicua.

■ 'Kks%(7sk<3!jiy\s. De Epitheto sicte rite interpretando nonconvenit inter omnes, qui operam in; eodem examinan-do 'posuerunt, scriptores. Plurimi quidem solis radios,■crinibus humanis collatos, ansam appellationi huic dedis-se concedunt, sed simul varias admodum, de genuina•comparationis hujus vi & cum indole solis nexu, sovent'lentendas. ' • Quidam' enim otKsstrexcsAnv Apollinem dictumputant, quia radii solis, in modum capillorum incondi-te caput cingentium tonsuramque haud passorum, circum■circa extensi sunt. Alii nomen hoc ad barbam reserunt,barba intonsus , aut barba arens , quia juvenis teneri ima-gine Apollinem pinxerant Graeci, reddentes. Nec ii de-

g V. HeynE ad 11. V. 509.«3 v. Krklarende anmsrkmgen zum Homer , v, J, H, J. K6.P-

pen, ad loc. cit.

12

sunt, qui, more Graecorum capillos suos in gravi luctutondendi provocato, Phoebum ideo vocari intonsum,,quod luctui obnoxius non sit, contendunt. Nonnulli de-nique capillos quidem hic intellectos volunt; sed demis-lionera illorum incomtam, symbolum esse juventutisaeternae solis, quotidie orientis novamque sio & nun-quam senelcentem faciem praebentis, exissimant s). Quod-si autem nostrum de hac re judicium proponere liceat,ea interpretandi rado, qua barba prolixa aut intonsa, epi-theto hoc significaca, conjicitur, eo magis a veritate no-bis videtur abhorrens, quod nomine noctis proprie, non-nisi de conis i. capiUis sermone instituto, utantur auctoresGraeci, siraulque notum sit, omnes antiquas imagines A-pollinem intonsa caesarie ornatum sistere. Morem autemcrines 5n luctu tondendi quod attinet, frustra quidemhuc trahi eum putamus, cum nonnisi longe petitam 6cexilem explicationem efficiat. Neque dubitamus , quii»primo & ultimo loco exposita sententia egregie inter seconsistere possit, & cum genio* linguae Graecae non mi-nus quam antiquarum gentium cogitandi &: sentiendi ra-tione conciliari. Cum enim ex altera parte certum sit,apud Graecos in summo honore & laude habitam suisse'comam, natura pulcram, promissam & copiosam (undenon solum Graecos universos vtaqwcpoaivrss Homerus vo-cavit, sed etiam epitheta quaedam ab eadem caesariei prae*stantia translata, qualia qvy.cpoc) y,x?\}a7iKoy.asj.os &c. Deo-rum Tuorum nominibus addidit), Apollinique C soli, ra»diis in modum capillorum longitudine protractorum sul-gentibus procul eminenti, cognomen otKtspsKosws apprime

i) Csr. Auctores supra citt,, inprimis Koppen ad II. XX.39. — Item Kritisch - IDeutsches handivorterbuch r. J. G„schneideRj & scholia antiqua in c, 1. Hom,

13

convenire; neque ex altera parte negari possit, Graecos,Apollinem, juvenis, senilium annorum gravitati nun-quam succumbentis, adeoque comarum pulcritudine &

eopia perpetuo florescentis-, persona indutum repraesen-tassec haud longe areessita ea videtur concludendi ratio,qua Deum solis uKstjaszopriv-, propter intonios capillos suos,dictum esse asfirmatur.

ItiTrairiav, ex clamandi formula Tstxisjoev si naiav, quaApollinem invocare solebant antiqui, deductum, in Ho-mero rarius occurrens, vocabulum; de cujus genuina si-gnificatione Interpretes itidem certant. Primum enim deorigine vocis tr\ inter omnes non convenit, deinde dupli-cem etiam cognomen hoc enucleandi viam aperit ver-bum Ttatsiv (a quo sine dubio slexum est natqxv), quodquidem proprie est serire, synonymumque etiam essetraditur cum /nava, ees sare facio, & srsqcmsvca. De ori-gine vocis n/] multis dislerere opus non est, cum omni-um consensii, in precibus & gratiarum actionibus Apolli-ni factis, interjectioni huic, saustae & laetabundae plerum-que indolis, locus fuerit Ad yrccim- vero quod attinet,qui primam ejusdem significationem admittunt, Apolli-nem noat]cva dictum , vel quod serpentem Pythonem sa-gittis suis serient, vel quod in universum celebris jacu-landi arte fuerit, contendunt k\ Quorum tamen senten-tiae obstare videtur, quod plurimis Machaoniae artis cul-toribus, ut Ah.scui.APio, Pjeoni, Deorum ilii Medico in-clyto, & ah communejsst nomen i/rtaiuv, indequeperspecta dissicillimum, quomodo nomen illud Medico-sum celebre, Apollini contraria arte gaudenti, additum

- • : ' A.

I) Csr. Macrobium 1. c. & C. Girardi notas ad PlutumAristophanis coram. 636-.

14

sit, ni si a virtute Ejus qua Medicorum singitur praesuimanaverit. Quamvis autem primo intuitu admirationemmovere possit, quod Apollinem, jaculandi arte ornatum(adeoque pestis & repemini cujusque morbi auctorem),artis laureae choragum diximus, ad ipsos tamen fontesmythorum de Apolline Medico si retrogradiamur, nonerit quod tarstopere miremur, duas sidi invicem adversasvirtutes Ipsi fuisse adjudicatas. Notum enim est, Apol-linis cultu solem imprimis celebrari; qui, vehementi lu-cis suae ardore, morborum causia interdum quamvis sit,temperato simul calore suo aeris temperiem sanitati sa-ventem plerumque reddit, adeo ut valetudinis auctormerito habendus ssi. Caligantis igitur rationis cum sit,ex observatis phaenomenis, non ad proximas, in ipsa re-rum natura positas, sed ad remotas & quasi superiores,,intra orbem, in quo sensibus externis conspicuae res ver,-santur, frustra quaerendas, humana tamen forma visendas,causas, concludere; Apollo quoque non solum sanitatistuendae laudem obtinuit, sed & ipsius medicae artis in-ventor & princeps habitus est.-' Nulli igitur dubitamus,,quin in eorum transeamus partes, qui n\n»irpvos nomenApollini, quatenus Medicinae inventor, imo malorumquorumcunque averruncus est, datum existimant /), No-tum enim est, voces similitudine soni cognatas saepissimecommutari quare etiam fieri potuit, ut verba ttccisiv &

■Ttcivsiv eandem significationem medendi , sanandi Coctumscii olWe?) obtinuerint. Atque idem quoque probare vi-dentur similitudines nominum 71cmyios-ovri, ttoumvics-, Trcctcavi-

%os &c, quae omnia ad medendi scientiam vulgo reseruntur.;

Avxl Apollo plurimis Carminum Homericorum lo-cis vocatur kur, xlpxwi * mo familiaris adeo Poetae fuit haec

i) v, Ez, spanhemii notas ad locum Aristophanis cit.

15

appellatio, ut haud raro nominis proprii vim accepisseeam reperies. De propria vocis origine disceptare hucnon pertinet;, monuisse sufficiat, hanc omnibus sere Diiscommunem appellationem, non quidem eo ex capite e-gere illustratione, quod Apollini quoque tribuatur, sedpropterea quod- frequenter & y.ocr s£c%tiv ad Eum resera-tur, Cujus rei prima quidem est ratio, quod sol, inexcello loco positus, & inter sidere minora maxime emi*

"nens, saluberrimamque suam lucem terrae pergens,rex coeli merito audiat;: altera autem quod domini & pra-■sidis {oiKoss<rmm.■ s; stuvmtsh) notionem ccvu£ saepius apudHomerum involvat. sic Cbryses Apollini avccvn • precessundit (m) , quia is templi Chrylaei dominus (avc/si) fuit,Glaucus autem- vota eidem facit C«), propterea quod Tuaegentis inprimis Deus & medendi quoque artis stikjkotics-

habitus fuerit. Igitur largiamur, necesse esl, utramquemotionem ad epitheton gignendum contulisse;: qua-re 'etiam in propria hujus nominis vi, quibusvis locis,competente,, definienda, ad seriem nexumque orationisin qua occurrit, confugiendum femper essi

§ in.Ad alterum Epithetorum Apollinis Homericorum or-

dinem reserimus:;

Hus/er, : celehratissimnm Apollini, quanquam in Ho-mero rarius tantum occurrens Epitheton, cujus derivatnem , vel a serpentis Pythonis, vel ab urbis Delphicaenomine,, vel a verbis ttvßm. (h. e, vqTtoo), Trsvsoo s. ttvvßm-

m} 11. si 36n) 11. XVI. 514.

16

wijlcci , arcessendam esse Interpretes contendunt, Pateripse Homerus (Hymn. ad Apoll. 372 sqq.) nominis Py-thii rationem his verbis reddit

”e£ 4 vw TtV&M K/JiA qTKsTett, ol h KVXKtOt”

” Hv&iov y,cc\sßaiv sTFOOVV/AOVy isVsKCC ksi&i””

CiUTis I?V<T.e t,?Kchp /Aevos nshioio”

Quodsi igitur nihil obstaret, quominus certo credereliceret, omnia quae Homeri nomine circumseruntur ope-ra, eum auctorem agnoscere, & simul de historica hujusloci side nullum esset dubium* Homerica certe explica-tione acquiescere consultissimum esset. Cum vero Hy-mni Homerici, qui nostris jam teruntur manibus, quoadyvr\(rioTi]Tcc suam suspecti fint fabulisque nimis quantumconspersi, non miretur quis, si, Homerum deserentes,rationem nominis vrvß-is aliunde petierimus. Omnium'autem quae ad genuinam nominis hujus vim investigan-dam, monstrantur viarum, minime ardua & dissicilisnobis visa est, quae ad nomen Delphicae urbis Wta, o-riginem cognominis Apollinei reducit quippe quae exhistoricis testimoniis progressa . conjecturarumque praeru-ptis angustiis haud impedita, ad veritatis metam propiusvidetur adducere. Notum enim cuique est antiquum il-lud urbis Delphicae s regionis Phocidis, in qua haec urbssitaerat, nomen Tlußm, intima cum nominibus Pytha(ser-pentis), Pythius Pythia Zsc. cognatione junctum. Dein-de neminem latere potest antiquo aevo receptus, nominalocorum, hominibus Diisque in his locis versantibus autcuram eorum singularem gerentibus apponendi, mos.Quare etiam a vero haud abhorrens eorum est sententia,qui ex antiquo Delphicae Apollinis sedis nomine, appella-tionem ' Apollinis ortum suum duxisse, conten-

17

dunt. (0) Magna namque Veterum auctoritate adstruitur,urbem illam, in qua responsa Apollinis ex tripode da-bantur, antiquitus Nxvttjv sc 'Kg/ertrcev dictam, currente tem-pore nomen nusa quoque sortitam fuisse. Unde veronomen illud Iluss®, utrum in memoriam serpentis Typho-vis (litteris turbatis Pythonis ), Apollinis sagittis persora-ti, an alia quacunque de causa, acceperit, hic quidemdisquirere non resert.

.AeA(<p»rtest ad Apollinem, Delphusae fontis fluenta oc*

scultantem, & propterea, in templo prope -sontem ex-sfructo, Delphusit cognomine invocatum, resert Homerus-Hymni, in Apoll. V. 382 sqq. En locum hunc ad ver-i£a descriptum: V ; ,

” Jj, acti s7tt qtcv acrev cevae]' ereoesqyos 'KTtcKKav *’

' M 7tsT( jr<Tt de gse&gce, ” ■33 Kcei @ocpov rt-eirjvccT sv oeAcrsi' s£vsyrisvTi ”. .'V ct,y%i 'sxxhsii xgtivtis imAhqgoH) sv&oesr uvcmti

**

33 TTcevTss' sTiMKniaiv ■&sh<pis<*t& evxfrotoVTcei ■ ” y ■-3 svey.ee sehQxcrns - ts(>r,s j;crxuvs %sesi?oe. .

Licet -vero tota haec Homerica explicatio nimis quan-tum mythicam indolem prodat; nihil tamen ■ aliud in re-cessu habere videtur, -quam, caussam, cur, cognomine'Delphusii appellaretur Apollo, e loco, übi sanum Ipsi ex-structum erat, esse derivandam.. Fontem autem Delphu-sara si spectes, idem sine dubio est cum Boeotico illo.

o) De variis hujus nominis explicationibus 'considi possuntLilii Gregorii Gyraldi Ferrariensis Hijlorix Deorumgentilium , synt, VII sol, .219 iqq.

18

quem strabo p) Tilphosium , prope quem Apollinis 27£phojii templum positura eratr .vocat. ; r

§ li-Ad tertiam vero Classem

,sive e rebus gestis Apol-

linis apud Homerum ducta Epitheta, quae sequuntur,. lu-benter retulerimus:. nca tmssiur trb

■ Zsjuvssv?.. Duabus propriam' Epitheti hujus indoleminvestigandi viis, ' praeeuntes nobis invenimus veterumInterpretes Apionem & Aristarchum;, quorum ;illesa > mu-ribus, Cretensium lingua Epuvsoi dictis,; hic vero a Epivfri,urbe Trojana, übi praecipue cultus erat Apollo, 'Epnßsa.s. Zpivdisv Apollinem appellatum fuisse autumant q).Quamvis autem negari haud 1 queat, morem priscorum,,homines Deosque praeclaris facinoribus .celebres-, loco-rum, quibus .patrata suerint,, respecto habtt©v nuncupan-di, interpretationi, quum Aristarchus proposuir, haud*parum savere quominus tamen absolsita lad probandumvi haec eadem gaudere pronuntietur, impedit, quod abalia parte gravia adsine argumenta, quibus , ad mures incognomine hoc; Apollini tribuendo reductum quendamhabitum fuisse, cogitur. - Narrante (c. strabone libroXIU), plurima Graeciae loca nomine sminthii, suo tem-pore insignita, in Chryla vero praesertim Apollinis smin-tbii templum exstructum, exstitisse; muresque, non! tan-tum antiqua r essigio ne- Apollini factos fuisse, verum e-tiam symboli inflar in imaginibus* Ejus ; (qualem- in Chry-

p) v. strabonis- Geographicorum IX, p. 411, ed, Parisianno 1620 editae.

s) csr. Lexica Apollonii & schneideri sub. h. v.

19laeo templo positam vidit) conspicuos; ne sio quidemtnale slatuitur, rationem denominationis Apollinis stulti-tbii a muribus esse repetendam. Alias enim, neque, quifactum sit, ut eodem nomine plura ejusdem pro*vinciae loca appellarentur, neque cur mures imaginibusApollinis supposid suerint, inrelligimus. — suspicamurhinc, nomina 'Epiv&sacur Apollinis & Z/mv&yis urbis si loco-rum omnium, quae ZpivB-w dicebantur, communem in'hifloria de muribus agnoscere sontem, Cretensesque cumex Creta Troadem migrantes aut jam transvecti (r)

,a

muribus male vexati, Apollinis beneficio ex gravi hospericulo liberati suislent, ansam sibi arripuisle, non so-lum tutelari stio Deo, verum edam urbibus quibusdamluis, nomen a/xivBis & a/xivssis:, in gratam tanti benesiciimemoriam imponendi. Quibus positis nec dissicile estpedpectu, qui siat, ut mures Apollini sacri in imagini-bus Ejus (Trojanae praesertim regionis in templis positis)•efficti occurrant. Ceterum, cognsa Apollinis ad solemrelati perlona mythico ■ ailegorica, non est quod mireturquis, mures ab Apolline extinctos dici, cum repentinaecujusque stragis auctor habitos fuerit. — Mures vero tan-tam pernic em inserentes quod attinet, a-sxivGoc s ajxiv&oy,Cretensium sermone Minem domeflicum dictum Lexicogra-phi quidem perhibent, -inter alios Hesvchus, qui 'iCaroi-)uhos piss habet, led aliam quaedam murium Ipeciem, ex.gr agrariorum, ut strabo (qui l. c mures aequius habet;vult, intelligendam esse, multo videtur probabilius.

(simos, in scriptis quae exstant Homericis semeltantum. Hymni nempe: in Apollinem coram. 493 sqqt

r) Variae de hoc facto narrationes in strabonis XIII &

Eustathii Commentariis ad II, i 39 legantur.

20

repetimus, übi simul ratio- denominationis exponiturhis verbis:.

” 'lls sJ.sV syoo 70 TtsCCTCV tv 7]tqc£lsol TtsVTdJ,,s

55 ?iUosJLsvos ssKtytvt , Bcrie eiit vrjes- cestros, 55

?? tus s/UCi ev%saßs AsA(pivia'

Apollo enim, sani Crissiaei si Delphici fundamentisjactis, siacrorum minislros sidi comparaturus, Cretensibus*civibus in mari forte navigantibus, viam Pythonem , co-loniam ibi fundaturis, Delphini seu monstri cujusdammarini indutus specie, monstrasse dicitur; quare etiam*loco Carminis dicto, Ipsie, in memoriam hujus si.cti sibi?imposito nomine, invocandum- se Cretensibus praebet.Quamvis autem poetici ingenii luium expositio-haec no-.minis sapiat, id tamen non impedit, quominus veritas*in eadem lateat, cum non sidum simplici admodum mi-nimeque implicita etymologia sese commendet, sed etiamvestigia haud levia- variarum, fabulosis commentis- invo-lutarum , veteris aevi narrationum de ortu nominis Del--phici oraculi prodat. '

Aoto<r<sods-\ Minerva & Ericii potius", quam Apolliniproprium videtur Epitheton. Caussa tamen cur Apollo*quoque A ooojo-ods in Homero interdum vocetur, ex ope,,quam Trojanis, bello Graecis eos invadentibus, tulissenarratur (animum sio,. iis addendo,& ad proelium incitan-do), sine dubio- repetenda est. Aaoaacos enim, & usislinguae, & nexu orationis plurimorum i inprimis übi deApolline dictum hoc nomen occurrit)- locorum, suaden-te-, a Aetas & dooo si aivoo , populum Agito, ad pugnandum in- .cito , saniorum Interpretum consenlu,- derivatur. Übi e-tiam ad seriem orationis in 11. XX, c, 79 ieqq. attendere-’volueris, Apollinem Kacwav , propttrea quod Achil-

21

Isem, gravi surore in Trojanos saevientem, incitaret ydictum facile repectes-.

Arivos smgularis irem, nec ad vulgarem usum perti-nens, ad nomen Apollinis, ut ex II IV. 514. satis patet,appositio. Indignatione enim & belli surore incensusDeus, a summo Pergamo clamans Trojanos hortatur &■incitat; ob vocem suam terribilem, aut propterea quodanimum, ad terrorem Graecis incutiendum idoneum,Trojanis injiceret, ssivos dictus,-

Ap]Ta>°. ' Multas & 1 varias Interpretum de side cog-nomine conjecturas recensere opus haud est, cum pluri-mae illarum, ablui dis, commentis siiperslructae, mole Ilia*facile ruant (s). sufficiat monuisse, expedicissimam ex-plicandi viam per ro. cupisvai patere, unde est lsucpiwi, qui mittit♦ Quum vero Graeci Termonis rationi-bus convenienter, tam adro£mrjv quam stxvTMvv Apollinis,reserri nomen hoc possit [isXos 'enim cctpisvcu & <pavtivIsvou dicere solent Graeci); duplex hinc enata est interpre-tatio, quarum neutra deren(oribus Tuis caret. Quamvis*autem negandum non sit, to a(ptsvcc( commode quidemad jaculandi- peritiam -Apollinis posse- traduci, nec apud’Homerum ulla a vaticinandi arte ducta occurrere Epithe-ta; prositeri tamen non veremur, alteram illam eo excapite sapere explicationem. quod extra omnem dubita-tionis aleam politum sit culorum Delphicorum An-tistitem cioyiro%c6- fuisse nuncupatum, indeque probabile'esse, Ipsum Apollinem eodem titulo (nobiliori adhueiensu) apud Homerum' celebrari»

j) De his videri postuat suidas ,Apollonius & Hesychius-

sub, h. v. & inprimis lib, ciu Toni, V, p, sisi.

22

§• V.Ad quartam denique Epithetorum Apollinis clas-

sem quod attinet,, sequenda tantum in Homero legen-da exstant.

-.Awejjyevjjss,' varium pro diversa Interpretandi rationeadmittit (enlum; adeo ut mirum non sit, quam maximedistendentes esse Interpretes. sunt qui ad tabulas, delupis (humus < ab Apolline peremtis , de Latona (Apollinismatre) in lupam Eundem nutrientem mutata &c. respectuhabito, epitheton hocce explicent. Nec sidum, qui adphysicas caulas tmiveriam veterum Mythologiae! revo-cantes, ex ant quissima linguae Graecae aetate, qua Avae? 1.hvKrj lux , ■diluculum erae, nomen hoc ad Apollinem solisDeum, adaeque lucis genitorem (rov yewoovrci tjji Avxtty),reserant. Aliis porro, in cultu, quo in -Lycia Phtygicacelebratus fuit Apollo, rationem nominis quaerere placet.Quidam denique Apollinem in Lycia natum, aut saltema tenera sua infantia ibidem* educatum , indeque Tsu/.riye-v>]v dictum esle statuum, Atque hanc quidem sententiam{Apollinem sc, in Lycia natum epitheto illo Avwysvqs respi-ci}, ceteris conjecturis, ex duplici potissimum argumen-to, praeterendam esse judicamus. Praeterquam enim quodrecte moneat Kors en, terminationem . illam ■ysvrs, repu-gnante analogia vocum Qtsßaysvtis, Tgiroyemx, svyevry ,

dioyevyjs ssc. activum minime admittere poste sensum;ipse orationis, in qua epitheton AuKriysvyjc apud Homerumoccurrit, suadere videtur contextus, nonnisi Apollinemin Lyda natum spectari. sic ex gr. cum II IV. 101. le-gimus, -Fandarum, eximium illum sagittarium, Apollinikvxtiyem, si Menelaum sagitta consigere sidi succederet,sacrificium vovisse hecatomsaaeum; ad sidem maxime pro-num videtur, hunc Lyciorum ad Trojam Principem , non

23

solum propterea, quod sagittariis in universum savere cre-deretur Apollo,. sed st , quod Lyciorum Patrium Deum*sibr, e Lycia oriundol in bae re adstiturum cerro sperarer,,votum illud concepisse. Cum enim Teucer , Meriones , a-liiq.ue Heroes, vota Apollini facientes, epithetis ad rojny.riv-reserendis Eum compellent, vix ullam, cur ori Pandariminus frequens Epitheton hvxnyevijs impositum esset, nisicommunem cum Apolline patriam ejus respexisset PoCta,idoneam reddere postumus causam.

Aiirdsiys, Atjrss' mos ,Atjrus yevss\ js,- Aqrsr uyAccos nos ,

jactus ?gmvssos. mos ,& quae sunt cetera ejusdem figura-

tionis Epitheta in Theogonia Graeca egregie explican-tur. Apollo enim Jovis & Latonae silius, Altegqricis, utvidetur, ad naturam Ejusdem respicientibus caulis funda-menti loco positis , singitur,. Jovem namque aerem supe-riorem esse perhibent, Latonam nossern, quia nocte omniaAustri: Apollo igitur s, sol, e nocte quasi oriens & it*aethere postus, ab aethere & nocte, obscura Tua conjun-ctione omnia consisla ollm tenentibus, genitus est, Pa-tronymicorum ergo in numerum cognomina haec refe-renda esse, facile patet.

Aarvior, & separatu» & cum illo 'Antas mos junctumoccurrit. synonymumque est cum Aios renas, nec multumdissert a A» cpiAos. Jovi tamen caros

, quoscunque etiamhomines, corporis, ingenii, vel fortunae dotibus eximiis,eminentes, dici, pluribus locis testatur Homerus (O.

Plura Apollinis Epitheta, in Homero offendere* na-bis saltem non licuit.

ty ex gr. Achilles 11. L74 Hector 11, X. 49 &c.