Alternatieve routes bij verstoringen

32
1 Alternatieve routes bij verstoringen Werken aan regionale bereikbaarheid Introductie en beknopte handleiding

description

Werken aan regionale bereikbaarheid Introductie en beknopte handleiding 1 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher. © 2005 Rijkswaterstaat Rotterdam Eerste druk, januari 2005

Transcript of Alternatieve routes bij verstoringen

Page 1: Alternatieve routes bij verstoringen

1

Alternatieve routes bij verstoringenWerken aan regionale bereikbaarheid

Introductie en beknopte handleiding

Page 2: Alternatieve routes bij verstoringen

© 2005 Rijkswaterstaat RotterdamEerste druk, januari 2005

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.

Hoewel de gegevens van deze brochure met grote zorgvuldigheid zijn bijeengebracht, aanvaardt de uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolledigheden.

Page 3: Alternatieve routes bij verstoringen

3

Alternatieve routes bij verstoringen Werken aan regionale bereikbaarheid

Ten minste twintig procent van de files in Nederland is een direct gevolg van verstoringen. Anders gezegd:

niet de reguliere ochtend- of avondspits veroorzaakt de stremming, maar een ongeval, een evenement of

langdurige wegwerkzaamheden. Om de bereikbaarheid van uw regio op peil te houden, is het dus belangrijk

dat u óók maatregelen treft voor deze bijzondere situaties. Hoe?

De methode gebiedsgericht benutten helpt u alternatieve routes te ontwikkelen die het verkeer in veel

verwachte en onverwachte situaties veilig rijdend houden.

Page 4: Alternatieve routes bij verstoringen

Bereikbaar blijven – dat is de grote uitdaging waarvoor u als bestuurder of wegbeheerder zich momenteel gesteld ziet. In veel regio’s hebben Rijkswaterstaat, provincies en gemeenten al de handen ineengeslagen, in het besef dat gezamenlijk, regionaal verkeers-management meer effect heeft dan een serie losstaande, lokale oplossingen. Het verkeer wordt daarbij optimaal over de gezamenlijke wegen verdeeld, met veiligheid en leefbaarheid als strenge randvoor-waarden.

Punt is alleen dat regionaal verkeersmanagement meestal nog gericht is op reguliere (spits)perioden. Wat als de verkeerssituatie allesbehalve ‘regulier’ is? Door een zwaar ongeval bijvoorbeeld kan een wegvak van het ene op het andere moment compleet uitvallen. Onderhoud leidt tot zware stremmingen. Of een groot evenement genereert tijdelijk een enorme hoeveelheid extra verkeer. In al zulke omstan-digheden volstaat de reguliere aanpak niet.

Bijzondere situatie, bijzondere aanpakAls de verkeerssituatie sterk afwijkt van normaal, is het instellen van een alternatieve route vaak de enige oplossing. Al was het maar om te voorkomen dat ongeduldige weggebruikers massaal zelf op zoek gaan naar alternatieve routes, met alle veiligheids- en leefbaarheids-problemen van dien. Wat is de juiste, veilige alternatieve route? Het spreekt voor zich dat van tevoren (bestuurlijk) wikken en wegen beter is dan midden in een crisissituatie een willekeurige route aanwijzen. Verschillende verstoringen gestructureerd en uniform aanpakken levert een ‘herhaalbaar’ proces op, dat uiteindelijk snel en resultaat-gericht werkt. Bovendien kunt u dan in alle rust sámen met collega-bestuurders en -wegbeheerders alternatieve routes bepalen. De kans is nu eenmaal groot dat het beste alternatief deels over wegen van uw buren loopt. Politie en hulpdiensten bij het project betrekken

Page 5: Alternatieve routes bij verstoringen

5

is eveneens noodzakelijk, omdat zij bij calamiteiten de regie van u overnemen – en het zou goed zijn als zij dan de gezamenlijk bepaalde alternatieve routes gebruiken. Kortom, door alternatieve routes in samenspraak met andere wegbeheerders en belanghebbenden te bepalen, bent u het beste voorbereid op bijzondere situaties en werkt u aan een robuuster wegennet.

De aanpakNu leidt samenwerken weliswaar tot prima resultaten, maar het maakt ook ‘het proces’ om tot resultaat te komen ingewikkelder. Het is daarom belangrijk om dit proces helder en gestructureerd in te richten. Zo blijft voor alle betrokkenen duidelijk, dat er in gezamenlijkheid en gelijkwaardigheid wordt gewerkt aan maatregelen die het beste zijn voor de regionale bereikbaarheid.

Wat dat aangaat zijn er al veel goede ervaringen opgedaan met de methode uit het Werkboek Gebiedsgericht Benutten. Deze methode

Door alternatieve routes samen

met andere wegbeheerders en

belanghebbenden te bepalen, bent

u het beste voorbereid op bijzondere

situaties

Beter voorkomen…

Een alternatieve route is natuurlijk een vrij zwaar middel. Het is

belangrijk om ze achter de hand te hebben, maar u gebruikt ze in

principe liever niet. Daarom is het goed om parallel aan de ontwik-

keling van alternatieve routes te werken aan het voorkomen van

langdurige blokkades of stremmingen. Hoe?

Eén vereiste is het opzetten van goed, onderling afgestemd

(of beter: gezamenlijk) incident management. Hierbij maakt u

afspraken met onder meer hulpdiensten en bergers om de weg na

een ongeval of pechgeval zo snel mogelijk weer vrij te maken. Want

iedere minuut vertraging in de afhandeling leidt tot meer file en

meer chaos!

Ook het onderling afstemmen van wegwerkzaamheden voorkomt

veel fileleed. Eén mogelijkheid is een speciaal ‘overlegorgaan’ op

te richten, waarin wegbeheerders onderling hun werk-in-uitvoering

zó plannen dat weggebruikers niet van de ene in de andere

wegopbreking rijden. Zo’n platform kan de wegbeheerders ook

voorzien van de juiste informatie over evenementen en vakanties,

zodat die piekdagen worden ontzien.

Page 6: Alternatieve routes bij verstoringen

is gericht op het opzetten van regionaal verkeersmanagement tijdens reguliere (spits)perioden, maar de principes gelden net zo goed voor samenwerkingsprojecten waarin u alternatieve routes moet kiezen. Mocht u momenteel werken of al gewerkt hebben volgens de Gebiedsgericht Benutten-aanpak, dan beschikt u over een goede basis voor samenwerking: alternatieve routes kunt u dan vrij gemakkelijk in het samenwerkingsproject opnemen. Is die vergaande regionale samenwerking er nog niet, dan zou een project Alternatieve routes een mooie eerste aanleiding zijn.

Hoe het ook zij, deze brochure biedt bestuurders en wegbeheerders een leidraad voor het opstellen van alternatieve routes, gebaseerd op de beproefde methodiek van Gebiedsgericht Benutten. In het beknopte stappenplan op de volgende bladzijden wordt uitgelegd hoe u op een gestructureerde manier kunt komen tot goede en breed gedragen alternatieve routes. Door de suggesties op te volgen en waar nodig aan de lokale omstandigheden aan te passen, werkt u aan het bereikbaar houden van uw regio – ook in bijzondere situaties.

Deze brochure biedt wegbeheerders

een leidraad voor het opstellen

van alternatieve routes, gebaseerd

op de beproefde methodiek van

Gebiedsgericht Benutten6

Incidenten, werkzaamheden, evenementen

Voor welke bijzondere situaties zou u gezamenlijk alternatieve

routes kunnen voorbereiden?

INCIDENTEN. Grote ongevallen en calamiteiten gebeuren

onverwacht en zorgen daarmee vaak voor de grootste chaos. U

kunt u niet op elk mogelijk doemscenario voorbereiden, maar u zou

er in ieder geval voor kunnen zorgen dat voor de meest cruciale

delen van uw wegennet goed geoutilleerde alternatieve routes plus

draaiboeken klaarliggen.

WEGWERKZAAMHEDEN, als deze leiden tot een (tijdelijke)

afsluiting van een weg of tot een aanzienlijke stremming.

Werkzaamheden plant u zelf en dat betekent dat u ook gerichter

voorzorgsmaatregelen kunt treffen.

EVENEMENTEN. Soms wordt voor evenementen (zoals een

marathon of een wielerwedstrijd) een deel van het wegennet

afgesloten voor normaal verkeer. Of het evenement leidt tot

zo’n grote toestroom dat de gebruikelijke wegen het niet meer

aankunnen en er alternatieven moeten worden geboden.

Page 7: Alternatieve routes bij verstoringen
Page 8: Alternatieve routes bij verstoringen

8

Stap voor stap naar alternatieve routes

���������������������������������������������� �������������

��

������������ ��

��

��

�����������

�����������������������������������

���

������������������

��������������������������������������������������

������������ ��������������������������� �������������������������� ��������������������������������

WerkwijzeEen mogelijke werkwijze bij het bepalen van Alternatieve routes is, dat beleidsmedewerkers van de deelnemende partijen onder begeleiding van een verkeerskundig adviseur een aantal samenhangende stappen doorlopen en een nota voorbereiden – zie het stroomdiagram. De bestuurders kunnen zich daarna in een aparte vergadering over de goed uitgewerkte en onderbouwde nota buigen en die formeel goedkeuren.

Het hier geschetste proces is gebaseerd op de methodiek uit het Werkboek Gebiedsgericht Benutten, maar toegespitst op bijzondere situaties.

Page 9: Alternatieve routes bij verstoringen

9

���������������������������������������������� �������������

��

������������ ��

��

��

�����������

�����������������������������������

���

������������������

��������������������������������������������������

������������ ��������������������������� �������������������������� ��������������������������������

Page 10: Alternatieve routes bij verstoringen

10

Start overleg Alternatieve routes op

Wilt u voorkomen dat uw overleg over alternatieve routes strandt in goede bedoelingen, dan zult u eerst een stevige basis moeten leggen. Wie heeft u nodig om tot goede en werkbare oplossingen te komen? Voor welke situaties wilt u een alternatieve route? Wie trekt de kar? En hoe regelt u gezamenlijk de besluitvorming?

De initiatiefnemer betrekt relevante partijen bij het overleg.

‘Relevante partijen’ zijn niet alleen wegbeheerders, maar zeker ook de politie en brandweer (tijdens calamiteiten regievoerders!).

Andere mogelijke partijen zijn bergers, evenementen-organisaties, beheerders van stadions, pretparken en grote congreshallen, Kamers van Koophandel enzovoort. Afhankelijk van de lokale omstandigheden, neemt u deze als partner in het proces op of als leden van een klankbordgroep.

Bepaal de uitgangspunten.

De bijeengekomen partners – in dit stadium waarschijnlijk nog bestuurders – bepalen gezamenlijk de belangrijke uitgangs-punten van het project:

• Bijzondere situaties. Niet voor elk denkbare situatie hoeft een volledig geoutilleerde alternatieve route te komen. Maar voor welke situaties globaal gesproken wel?

• Omvang studiegebied.• Wegennet. Welke wegen nemen we mee bij het kiezen van

alternatieve routes?

Een goede basis is het ‘gezamenlijke wegennet’ dat is vastgesteld in een Gebiedsgericht Benutten-project.

1.1

stap 1

1.2

Page 11: Alternatieve routes bij verstoringen

11

Zet de organisatie op.

Het is het beste nauw aan te sluiten op de organisatiestructuur van reeds bestaande samenwerkingsverbanden, idealiter een Gebiedsgericht Benutten-initiatief.

• Projectgroepen. Formeer bijvoorbeeld een stuurgroep (bestuurders), werkgroep (de ambtenaren) en een expertgroep (het team dat workshops voorbereidt, besluiten uitwerkt, nota’s opstelt enzovoort).

• Tijdschema. Wanneer moeten welke nota’s ter besluit-vorming worden voorgelegd? Wanneer moeten welke alternatieve routes (ongeveer) beschikbaar zijn?

• (Project)kosten. Bepaal hoe personele kosten en kosten van externe ondersteuning worden gedekt. Ook is het verstandig een voorzichtige eerste uitspraak te doen over de financiering en het beheer van maatregelen die voor de alternatieve routes gerealiseerd dienen te worden.

Product: Startnota

Leg de uitgangspunten van het overleg en de organisatie ervan vast in een Startnota. Deze nota dient als leidraad voor de werkgroepleden én zorgt voor commitment bij alle betrokken partijen.

Stadsrandtransferium

Vinex-locatie

Dorp

Natuurgebied

Industriegebied

1.31Studiegebied en wegennet

Om de stappen uit het proces Alternatieve routes te verduidelijken, is een

theoretische case in deze brochure opgenomen. Het zijn (tussen)producten van de

fictieve werkgroep Alternatieve Routes Zuid-Merendal. Het gezamenlijk opstellen

van alternatieve routes is onderdeel van een al langer lopend Gebiedsgericht

Benutten-project in Zuid-Merendal.

In stap 1 hebben de deelnemende partijen besloten dat het wegennet dat zij in het

Alternatieve routes-proces betrekken, hetzelfde is als het ‘gezamenlijke wegennet’

uit Gebiedsgericht Benutten.

Page 12: Alternatieve routes bij verstoringen

12

stap 2 Bepaal welke situaties worden beschouwd

In de eerste stap heeft u in hoofdlijnen omschreven welke bijzondere situaties u wilt meenemen. Stel nu een complete lijst samen van deze bijzondere situa-ties. U maakt daarbij onderscheid tussen evenementen, werk in uitvoering en incidenten/calamiteiten.

Bepaal voor welke evenementen u alternatieve routes wilt kunnen inzetten.

Onder evenementen kunt u ook de start en het einde van schoolvakanties rekenen (ook vakanties in bijvoorbeeld Duitsland), die op bepaalde trajecten tot grote pieken kunnen leiden.

Het kan nodig zijn een bepaald evenement niet als één, maar als meerdere ‘projecten’ op de lijst bijzondere situaties te zetten.

Dit speelt bijvoorbeeld als door het evenement én een aantal wegen moet worden afgesloten én er veel extra verkeer gegenereerd wordt. De omleiding voor de afsluiting moet direct vanaf het begin worden ingezet en richt zich misschien op alleen lokaal verkeer (dus lokale oplossing). De

alternatieve route met het oog op het extra verkeer zet u pas in als de stroom goed op gang is gekomen en is waarschijnlijk een meer regionale oplossing.

Geef duidelijk aan wanneer deze evenementen plaatshebben. Beschrijf ook kort de aard van de verwachte problemen.

Bepaal voor welke werk-in-uitvoeringprojecten u alternatieve route(s) wilt kunnen inzetten.

Het is wellicht nodig een bepaald werk-in-uitvoering-project niet als één, maar als meerdere projecten op de ‘lijst bijzondere situaties’ te zetten.

Bijvoorbeeld als tijdens grootschalig onderhoud eerst het ene deel van een weg is afgesloten en daarna het andere.

2.1

2.2

Page 13: Alternatieve routes bij verstoringen

13

Geef duidelijk aan gedurende welke periode deze (deel)projecten plaatshebben. Beschrijf ook de aard van de problemen: complete uitval van een wegvak, afsluiting van een aantal stroken (wat misschien alleen tijdens spitsuren voor problemen zorgt) enzovoort.

Bepaal voor welke incidenten/calamiteiten u alternatieve route(s) wilt inzetten.

Het gaat hier om het aanwijzen van een locatie, traject of netwerkschakel waarvoor u een alternatieve route gereed wilt hebben, mocht zich daar een ernstig incident voordoen.

Denk hierbij allereerst aan bekende ‘ongevalgevoelige’ locaties. Vraag uzelf wel af of het mogelijk is de kans op ongevallen te verkleinen!

Loop vervolgens het gezamenlijke wegennet af met behulp

2.3

��������

���������

��������

Prioriteit 1

Prioriteit 2

Prioriteit 3

Prioriteit 4

Prioriteit 5

2Regionale regelstrategie

��������

���������

��������

Werk aan de weg A102

Prioriteit 1

Prioriteit 2

Prioriteit 3

Prioriteit 4

Prioriteit 5

Om vast te stellen voor welke verstoringen een alternatieve route nodig is, gaat de

projectgroep uit van een eerder (in Gebiedsgericht Benutten) opgestelde regelstrate-

gie. De partners richten zich vooral op de prioriteit 1-wegen – wegen die zo cruciaal

zijn voor de regio, dat een incident al snel tot grote problemen leidt.

De projectgroep Alternatieve routes Zuid-Merendal besluit ook een alternatieve

route te ontwikkelen voor geplande wegwerkzaamheden aan de A102. Vooral de

met zwarte pijlen aangegeven routes zullen grote hinder ondervinden van de tijde-

lijke wegafsluiting.

Page 14: Alternatieve routes bij verstoringen

14

van de (standaard) regelstrategie die u heeft opgesteld in een project Gebiedsgericht Benutten. Incidenten op prioriteit 1-wegen veroorzaken de grootste problemen, dus wijs trajecten/locaties aan waarvoor u zeker een alternatieve route wilt hebben. Loop vervolgens de prioriteit 2-wegen af. Enzovoort.

Beschikt u niet over een gezamenlijke regelstrategie, stel deze dan op. Zie hiervoor het Werkboek Gebiedsgericht Benutten (stap 3).

Geef aan hoe vaak de bijzondere situatie zich waarschijnlijk voordoet. Baseer u hierbij op bijvoorbeeld ongevallenge-gevens.

Prioriteer de lijst met bijzondere situaties.

Hiermee geeft u aan hoe urgent een alternatieve route is voor de betreffende situatie. Dit helpt u in de rest van het proces de juiste keuzes te maken: welke alternatieve routes moeten we als eerste ‘opleveren’? Of welke gaan voor bij een beperkt budget?

Criteria zijn: verwachte impact, frequentie en duur van de bijzondere situatie.

Product: Geprioriteerde lijst met bijzondere situaties

Let op: Stap 3 tot en met 7 betreffen werkzaamheden die u voor elk van de bijzondere situaties uit stap 2 dient te doorlopen.

2.4

2

Alternatieve route naar dierenpark

Wegwerkzaamheden

Page 15: Alternatieve routes bij verstoringen

stap 1stap 3 Kies de alternatieve routes

Voor de in stap 2 benoemde bijzondere situaties bepaalt u nu gezamenlijk de alternatieve routes. U volgt hierbij steeds de meest logische route, waarbij u gebruik kunt maken van elkaars wegen.

Schets de alternatieve routes.

Op een kaart van het studiegebied – het liefst een kaart met een prioritering van de netwerkdelen volgens de Gebiedsgericht Benutten-regelstrategie – geeft u gezamenlijk de meest logische alternatieve routes aan.

Afhankelijk van de om te leiden verkeersstroom en de capaciteit op de alternatieve route kunt u kiezen voor één enkele omleiding of voor ‘gespreid omleiden’ in meerdere stappen.

Een gespreide omleiding zou er als volgt uit kunnen zien:

1. Leid doorgaand verkeer op grote afstand om, via voornamelijk bovenregionale hoofdwegen.

2. Intern verkeer (binnen het studiegebied) leidt u op middelgrote afstand om, via regionale rijkswegen en provinciale wegen.

3. Verkeer dat de bijzondere situatie al te dicht genaderd is, probeert u zo snel mogelijk voorbij het knelpunt of naar de route uit punt 2 te leiden. Deze omleiding gaat mogelijk noodgedwongen over minder geschikte wegen. Hiervoor kunnen in een later stadium extra maatregelen met het oog op veiligheid noodzakelijk zijn – zie stap 7.

Analyseer uw keuzes.

Let op de volgende punten:

3.1

15

3.2

Page 16: Alternatieve routes bij verstoringen

16

• Is de omrijtijd redelijk?

Vergelijk de normale reistijden over de (oude) voorkeursroute met de nieuwe reistijden over de alternatieve route. U kunt hierbij gebruik maken van de Regionale BenuttingsVerkenner.

• Wordt de alternatieve route niet te zwaar belast door de extra verkeersstroom? Hebben andere voorkeurroutes die gebruikmaken van de alternatieve route nog acceptabele reistijden? Het gaat hier om een globale inschatting. In stap 4 onderzoekt u dit nauwkeuriger.

Gebruik hiervoor het leefbaarheids- en veiligheidscri-terium ‘intensiteit’ uit het referentiekader dat u heeft opgesteld in een Gebiedsgericht Benutten-project.

• Blijft de functie van de weg (zoveel mogelijk) in overeen-stemming met het beoogde gebruik?

• Is er geen extra complicatie in verband met wegwerk-zaamheden verderop?

U kiest bijvoorbeeld als alternatieve route een weg waar ook werkzaamheden aan verricht worden!

• Verlegt u een route bedoeld voor gevaarlijk (chemisch) transport niet naar wegen waar dat een onacceptabel groot risico oplevert?

Maar wellicht wilt u zo’n alternatieve route toch gebruiken, voor het ‘gewone verkeer’. Maak dan een aantekening over (de verlegging van) de gevaarlijke-stoffenroute, zodat u hier later extra maatregelen voor

kunt treffen. Gevaarlijk transport kan bijvoorbeeld worden verplicht terug te keren naar de eerste omleiding die daar wél geschikt voor is.

Waar nodig stelt u de alternatieve routes bij. Zijn alle betrokkenen het eens, dan kunt u de routes verder uitwerken op kaarten en overzichten.

Product: Overzicht alternatieve route(s) (per bijzondere situatie)

3

��������

���������

��������

Alternatieve routes over beschikbare wegennet

Prioriteit 1

Prioriteit 2

Prioriteit 3

Prioriteit 4

Prioriteit 5

Tijdens de werkzaamheden aan de A102 zal het verkeer via twee alternatieve routes

worden omgeleid.

Page 17: Alternatieve routes bij verstoringen

stap 1

Bepaal voor elk van de in stap 2 benoemde bijzondere situaties wanneer (onder welke omstandigheden) u de alternatieve routes wilt inzetten.

In deze paragraaf kijkt u vanuit het perspectief van het probleem: wanneer is de inzet van een alternatieve route wenselijk?

U bereidt hier de beleidsmatige keuzes voor. Wanneer in een later stadium verkeerskundigen de regelscenario’s voor alternatieve routes uitwerken, worden de voorwaarden verder gespecificeerd.

Bij bijzondere situaties waarbij een knooppunt of wegvak compleet uitvalt, is het zaak direct de alternatieve route in te zetten. Gaat het echter om bijzondere situaties als ‘grote drukte als gevolg van evenement’, dan zet u de omleiding pas in op het moment dat de verkeersdrukte een gezamenlijk vastgestelde grens overschrijdt.

Neem in uw overzicht voor de duidelijkheid ook de criteria op voor de inzet van landelijke omleidingsroutes (over autosnelwegen). Hierbij volgt u de reeds afgesproken criteria van het Verkeerscentrum Nederland en de regionale verkeers-centra van Rijkswaterstaat.

stap 4 Stel voorwaarden op voor de inzet

Ten minste zo belangrijk als het ‘hebben’ van een alternatieve route, is weten wanneer deze in te zetten – en wanneer niet. De voorwaarden voor het inzetten van de omleiding hangen samen met én de verkeerssituatie op de probleemweg én de verkeerssituatie op de alternatieve route zelf.

4.1

17

Page 18: Alternatieve routes bij verstoringen

18

Stel kwaliteitseisen op voor de alternatieve route.

In deze substap kijkt u vanuit het perspectief van de alternatieve route.

Stel allereerst vast aan welke minimum-kwaliteitseis de alternatieve route moet voldoen. Deze ‘ondergrens’ helpt u beslissen of het wel mogelijk is de alternatieve route in te zetten. Het is immers niet ondenkbaar dat juist op het moment dat u een alternatieve route wilt inzetten, deze al overbelast is (door bijvoorbeeld een ongeval).

Hou er wel rekening mee, dat een alternatieve route normaliter alleen nodig is in uitzonderlijke situaties. Het is waarschijnlijk een kwestie van ‘roeien met de riemen die je hebt’, dus u hoeft er bijvoorbeeld niet een al te hoge doorstroming te eisen. Eisen aan de verkeersveiligheid en leefbaarheid zijn wel redelijk hard.

Stel de ondergrens vast in termen van reistijd op routes, snelheid en/of intensiteit op (cruciale) wegvakken.

Het gaat om de ‘beleidsmatige keuzes’. Pas later, wanneer verkeerskundigen de regelscenario’s uitwerken, worden de voorwaarden verder gespecificeerd.

Stel vervolgens de ‘gewenste kwaliteit’ vast voor de alternatieve route. Hiermee geeft u het punt aan waarop ingrijpen op de alternatieve route (met verkeersmanagement-maatregelen) nodig is.

Deze ‘gewenste kwaliteit’ geldt uitsluitend tijdens bijzondere situaties en ligt mogelijk ónder de gebruikelijke gewenste kwaliteit. Bijvoorbeeld: in een reguliere situatie grijpt u in zodra de gemiddelde reistijd op een bepaalde route de grens van 14 minuten passeert. Maar als u tijdens een calamiteit het verkeer over diezelfde route kunt omleiden met een gemiddelde reistijd van 22 minuten, bent u al erg tevreden!

4.24

��������

���������

��������

Alternatieve routes en afwijkende regelstrategie

Prioriteit 1

Prioriteit 2

Prioriteit 3

Prioriteit 4

Prioriteit 5

Om later in het proces gemakkelijker de juiste keuzes te maken (wat zijn de knel-

punten? waar zetten we welke maatregelen in?) heeft de projectgroep Alternatieve

Routes een alternatieve regelstrategie opgesteld, geldig tijdens de werkzaamheden

aan de A102. De A101 tussen Zuidstad en Noordstad heeft nu bijvoorbeeld

prioriteit 1 gekregen.

Page 19: Alternatieve routes bij verstoringen

19

Gebruik het referentiekader

Bij het vaststellen van de minimum-kwaliteitseis (de ondergrens, die bepaalt of u de alternatieve route wel of niet inzet) en de gewenste kwaliteit (omslagpunt, daaronder is ingrijpen nodig) kunt u het referentiekader uit de Gebiedsgericht Benutten-methode als uitgangspunt nemen. In feite vormen de nieuwe kwaliteitseisen een bijzonder referentiekader, alleen geldig tijdens de betreffende bijzondere situatie. Meer informatie over het referentiekader leest u in het Werkboek Gebiedsgericht Benutten, stap 4.

Product: Overzicht voorwaarden voor inzet alternatieve routes

(per bijzondere situatie)

Nota ter goedkeuring: Alternatieve routes

Deze nota omvat de producten van stap 2 tot en met 4: welke bijzondere situaties nemen we mee in dit project, welke alternatieve routes hebben we daarvoor ontwikkeld en wanneer (onder welke voorwaarden) willen we deze routes inzetten?

4

A4, brug defect

File bij Burgerveen

Page 20: Alternatieve routes bij verstoringen

20

Bepaal de knelpunten op de alternatieve route.

Ga na welke verkeersdruk de alternatieve route tijdens piek- en daluren te verwerken krijgt.

Bij uitval betreft dat verkeer dat normaliter de gewone route had gebruikt. Bij evenementen is dit extra verkeer. Baseer u hierbij op historische gegevens, verwachte aantal bezoekers evenement etc.

Geef op een kaart aan op welke locaties of trajecten dat tot problemen leidt. Maak hierbij gebruik van de ‘gewenste kwaliteit’ die u heeft vastgesteld in stap 4. Is op een locatie of traject de situatie minder dan die gewenste kwaliteit? Dan betreft het een (beleidsmatig) knelpunt.

Hou er ook rekening mee dat niet iedereen de gewenste alternatieve route zal willen volgen: een aantal weggebruikers zal een sluiproute verkiezen. Inventariseer op welke punten dat een probleem is.

Neem ook eventuele problemen met gevaarlijk transport op in uw lijst met knelpunten (zie 3.2).

Analyseer de knelpunten.

Wat is de aard van het knelpunt: betreft het bereikbaarheid, leefbaarheid of veiligheid?

Hoe ernstig is het knelpunt? Probeer zicht te krijgen op bijvoorbeeld de toename in reistijd op een route (bereik-

Bepaal en analyseer de knelpunten

Een alternatieve route is bedoeld als oplossing voor een groot knelpunt. Maar in veel gevallen roept deze oplossing zelf ook weer nieuwe (weliswaar kleinere) problemen op, zoals een te grote verkeersdruk op de alternatieve route. Het is belangrijk hier een goed beeld van te hebben, zodat u passende tegenmaatregelen kunt treffen.

5.1

5.2

stap 5

Page 21: Alternatieve routes bij verstoringen

baarheid) of de intensiteit op een wegvak (leefbaarheid en veiligheid), steeds opgesplitst naar piek- en daluren. Ken op basis van de ernst een prioriteit toe aan het knelpunt.

Onderzoek de (mogelijke) samenhang tussen de knelpunten. Cluster samenhangende knelpunten, zodat u die in de volgende stappen ook als één geheel kunt aanpakken.

Bepaal de speelruimte op en rond de alternatieve route.

Mogelijk hebben wegen die aansluiten op de alternatieve route nog wat ‘speelruimte’ – oftewel: zitten nog boven de gewenste kwaliteit. Dit kunt u gebruiken bij het regelen van het verkeer. Zo kunt u het verkeer daar wat knijpen ten gunste van verkeer op de alternatieve route, mocht dat nodig zijn.

Product: Overzicht geprioriteerde knelpunten (per bijzondere

situatie)

5

21

Ongeluk op de snelweg

Gladheidsbestrijding

Page 22: Alternatieve routes bij verstoringen

22

stap 6

Schets de oplossingsrichtingen.

In één of meer workshops bepaalt u gezamenlijk de oplossingsrichtingen. Deze kunnen op een kaart van het studiegebied worden geschetst. Werk hierbij op netwerk-niveau, waarbij u denkt in effecten – en niet in hoe en waarmee u die effecten wilt bereiken.

Normaliter volstaat het de volgende globale oplossingen op de kaart aan te geven:

• Het verkeer op dit punt (of op dit traject) naar een alternatieve route leiden.

• De alternatieve route op deze locatie (of dit traject) ‘faciliteren’. Met andere woorden: waar moet u ingrijpen om

problemen op of veroorzaakt door de alternatieve route, aan te pakken?

• Het verwachte sluipverkeer tegengaan.• Capaciteit vergroten.

Werk de oplossingsrichtingen uit tot het niveau van services.

‘Services’ zijn een nadere beschrijving van een gewenst verkeerskundig effect. Services zijn dus een uitwerking van de ‘oplossingsrichtingen’ uit 6.1. U kiest ze voor het niveau van knooppunten en wegvakken. Op een kaart kunt u met behulp van iconen aangeven waar u welk effect wilt bereiken. Met de Regionale BenuttingsVerkenner kunt u de sets aan services doorrekenen en analyseren.

Ontwikkel de services

Met het aanwijzen van een alternatieve route bent u er nog niet. U wilt ook dat weggebruikers deze routes daadwerkelijk volgen en u wilt de routes ‘faciliteren’ – oftewel: knelpunten wegwerken. Daarom werkt u in deze stap services (oplossingsrichtingen) uit.

6.1

6.2

Page 23: Alternatieve routes bij verstoringen

Voorbeelden van services zijn:

• Beïnvloeden routekeuze• Omleiden van verkeer• Bevorderen van in-/uitstroom• Duur capaciteitsbeperking of blokkade verminderen• Maximaliseren capaciteit bottleneck• Breed informeren

Een beschrijving van de mogelijke services vindt u in Appendix B van het Werkboek Gebiedsgericht Benutten.

Product: Overzicht services (per bijzondere situatie)

23

6

Kleinpolderplein, glucose container

��������

���������

��������

Alternatieve routes en services

Prioriteit 1

Prioriteit 2

Prioriteit 3

Prioriteit 4

Prioriteit 5

Om de twee omleidingen tijdens de werkzaamheden aan de A102 te faciliteren

zijn verscheidene services nodig. De plaats en het type van de services worden

met behulp van symbolen aangegeven – zie hiervoor het Werkboek Gebiedsgericht

Benutten. Een belangrijke service is die voor ‘breed informeren’. De projectgroep zal

onder meer lokale media, internet en mailings inzetten.

Page 24: Alternatieve routes bij verstoringen

24

stap 7 Bepaal de maatregelen

U weet welke services u nodig hebt ter ondersteuning van uw alternatieve routes – oftewel: u weet wat u wilt bereiken. In deze stap bepaalt u waarmee u dat wilt bereiken, met welke verkeersmanagementmaatregelen.

Selecteer maatregelen om services uit te voeren.

Bekijk eerst in hoeverre u de services kunt realiseren met bestaande maatregelen voor reguliere situaties.

Bijvoorbeeld: • Andere groentijden voor een verkeersregelinstallatie, zodat

u de capaciteit van de kruising op de alternatieve route kunt vergroten.

• Gebruik van reisinformatiepanelen met informatie over de te volgen route. Als bestaande, al dan niet aangepaste maatregelen niet

afdoende zijn, heeft u nieuwe maatregelen nodig. Omdat het hier gaat om tijdelijke en afwijkende situaties moet u hierbij niet alleen denken aan vaste maatregelen, maar zeker ook aan verplaatsbare maatregelen (zoals mobiele tekstkarren of tijdelijke bebording om éénrichtingsverkeer in te stellen) en aan de inzet van personen (verkeersregelaars op een rotonde, evenementenpersoneel dat verkeer naar parkeerplaatsen leidt enzovoort).

Let op: Een alternatieve route is meestal alleen ‘juist’ tijdens de bijzondere situatie. In een reguliere situatie wilt u misschien helemaal niet dat die route wordt gevolgd! In dat geval moet u ook maatregelen selecteren die voorkomen dat deze route een sluiproute wordt.

7.1

Page 25: Alternatieve routes bij verstoringen

25

Analyseer de haalbaarheid van de maatregelen.

Analyseer de praktische uitvoerbaarheid van de eventuele bouw én inzet van de maatregel. Denk hierbij aan:

• Financiën. Hoeveel kost de bouw (bij een nieuwe vaste maatregel) of de inzet (bij verplaatsbare maatregelen of de inzet van personen)? Staat dit in verhouding tot het effect?

• Meetgegevens. Zijn voor de inzet van de maatregel meetge-gevens nodig en zo ja, zijn die voorhanden (monitoring)?

• Inzet. Lukt het om de (bijvoorbeeld verplaatsbare) maatregel in korte tijd in te zetten?

• Locatie. Kán de maatregel op de bedoelde locatie worden ingezet?

• Juridisch. Mág de maatregel wel op die plek worden gebouwd of ingezet?

Blijkt een maatregel praktisch nauwelijks uitvoerbaar, zoek dan een geschiktere oplossing of (bij een minder ernstig knelpunt als een iets te lage snelheid) kies ervoor het knelpunt niet aan te pakken.

Werk de maatregelprogrammering uit.

In de maatregelprogrammering legt u vast welke maatregelen u wanneer wilt realiseren.

Prioriteer de zojuist gekozen maatregelen (per bijzondere situatie).

Hou wel rekening met de samenhang van de maatregelen. Bijvoorbeeld: een maatregel is geïsoleerd gezien minder

belangrijk, maar hij maakt wel een andere (essentiële) maatregel mogelijk.

Stel vervolgens het pakket maatregelen vast dat u de bestuurders ter goedkeuring wilt voorleggen.

Omdat uw financiële middelen waarschijnlijk beperkt zijn, zult u keuzes moeten maken. U heeft nu de maatregelen geprioriteerd, maar eerder al (in 2.4) prioriteerde u de

7.2

7.3

��������

���������

��������

Alternatieve routes en maatregelen

Prioriteit 1

Prioriteit 2

Prioriteit 3

Prioriteit 4

Prioriteit 5

7

Alle services uit de voorgaande stap heeft de projectgroep Alternatieve routes Zuid-

Merendal vertaald in concrete maatregelen.

Page 26: Alternatieve routes bij verstoringen

26

bijzondere situaties. Het uit kostenoogpunt ‘schrappen’ van maatregelen, kan dus op twee niveaus. Ten eerste: u ontwikkelt niet voor alle bijzondere situaties alternatieve routes. Ten tweede: bij (bepaalde) alternatieve routes bestrijdt u niet elk knelpunt, oftewel: u bouwt niet de complete lijst met mogelijke maatregelen (laagst geprioriteerde niet).

Bepaal de startdatum voor de realisatie van de maatregelen.

Product: Maatregelprogrammering (per bijzondere situatie)

Nota ter goedkeuring: Maatregelenpakket

Deze nota omvat de producten van stap 5 tot en met 7: wat zijn de knelpunten, welke oplossingsrichtingen hebben we hiervoor gekozen, welke maatregelpakket hoort hierbij en wat is de programmering?

7

Ongeval op de A325

A10, vrachtwagen geladen met bitumen

Page 27: Alternatieve routes bij verstoringen

stap 1

Maak afspraken over de inzet en beheer van de alternatieve routes.

Spreek u in ieder geval uit over:

• De verdere uitwerking van de alternatieve routes (regelscenario’s, bestek enzovoort).

• De verantwoordelijkheid voor het instellen van de alternatieve route.

Weliswaar heeft u in stap 4 voorwaarden opgesteld voor het inzetten van de omleidingen, maar er kunnen zich altijd nieuwe, afwijkende situaties voordoen waar u net geen rekening mee heeft gehouden. Er moet dus iemand zijn die het mandaat heeft de alternatieve route in te

zetten. Is dat één verkeersmanager (of een team) voor het hele studiegebied of is er een verantwoordelijke per subregio of bijzonder situatie?

• De communicatie rond het instellen van de alternatieve route.

In feite een ‘bellijst’ van wie moet worden gewaarschuwd zodra een omleiding wordt ingesteld, bijvoorbeeld bij een zwaar ongeval. Denk daarbij niet alleen aan hulpdiensten, bergers en openbaar vervoer, maar zeker ook aan de afdeling of het bedrijf die tekstkarren moet inzetten (als die maatregel nodig is), benodigde verkeers-regelaars enzovoort.

• Het beheer en onderhoud van de alternatieve routes.

stap 8 Rond het project Alternatieve routes af

In deze laatste stap rondt u het project Alternatieve routes af. U bundelt bijvoorbeeld alle producten tot één document. Maar in deze eindnota blikt u niet slechts terug, maar ook vooruit: u bereidt de inzet voor door u uit te spreken over de verantwoordelijkheid voor het inzetten van de alternatieve routes, over het beheer ervan, de kostenverdeling enzovoort.

8.1

27

Page 28: Alternatieve routes bij verstoringen

28

• De evaluatie van de alternatieve routes.• De kostenverdeling.

Het gaat dan om de kosten van de verdere uitwerking van dit project (onder meer schrijven regelscenario’s), van de bouw/aanpassing van de maatregelen, van de personele inzet (de verantwoordelijke verkeersmanager bijvoorbeeld) en van de inzet zelf (bijvoorbeeld de kosten van tekstkarren).

Stel het Convenant Alternatieve Routes op.

Bundel de nota’s Alternatieve routes (gemaakt na stap 4) en Maatregelenpakket (stap 7) en voeg er een hoofdstuk aan toe over de inzet en het beheer van de alternatieve routes (8.1).

Leg dit Convenant ter goedkeuring aan de bestuurders voor. Zodra eventueel commentaar is verwerkt en het Convenant is ondertekend, is uw project Alternatieve Routes geslaagd en kunt u zich richten op de uitvoering ervan.

Nota ter goedkeuring: Convenant Alternatieve routes

8.2

8

Page 29: Alternatieve routes bij verstoringen

29

Na het doorlopen van de stappen

Het project Alternatieve routes is nu in beleidsmatig opzicht afgerond: u beschikt over een gezamenlijk en bestuurlijk geaccordeerd voorstel voor alternatieve routes.

Natuurlijk staan de alternatieve routes u niet direct ter beschikking: u moet de maatregelen nog bouwen en voor elke alternatieve route dient u regelscenario’s te ontwikkelen. Het bouwen blijft soms beperkt tot het aanpassen van bestaande maatregelen, maar vaak ook zult u geheel nieuwe verkeersmanagementmaatregelen moeten realiseren met alle extra voorbereidings- en uitzoekwerkzaamheden van dien. De scenario’s beschrijven de specifieke gecoördineerde maatregelinzet. Met schakelschema’s wordt dit vastgelegd voor verkeerscentrales, organisatieonderdelen, politie, hulpdiensten, locatiebeheerders enzovoort.

Zelfs dan is uw project Alternatieve routes niet ten einde. Er zullen immers altijd weer nieuwe wegwerkzaamheden worden gepland die een alternatieve route vereisen, nieuwe of groeiende verkeers-stromen nopen u tot de ontwikkeling van extra alternatieve routes en ervaringen met de daadwerkelijke inzet moeten geëvalueerd worden en leiden mogelijk tot aanpassingen van uw eerdere keuzes.

Hoe dan ook, met de acht stappen uit deze brochure heeft u een stevige basis gelegd voor gezamenlijke, regionale alternatieve routes. Routes die uw verkeer in veel verwachte én onverwachte bijzondere situaties veilig rijdend houden!

Page 30: Alternatieve routes bij verstoringen

30

Definiti

ef

Schakeling DEPLA

Is de snelheid op het traject

50 HRL 151.495 -

50 HRL 149.795

<60 km/h ? (voor knp Ewijk)

Is er na inschakelen 15 minuten

voorbij en is de snelheid >70 km/

h?

Maatregelen uitschakelen (mits

ingeschakeld)

inspecteur RWS: omleidingsroute A50/

A326

Evmt 4

VCNON (026-4834343) overlegt met het

prov GLD (06-20424251) kunnen de

maatregelen worden uitgeschakeld?

Is schakeling Hirdes

ingeschakeld?

Is het vrijdag 23 juli?

Is het zinvol om om te leiden via

de A326?

VCNON (026-4834343) belt

met prov GLD (06-20424251)

en overlegt over de toestand

op de A326.

VRI lindenholt is gedurende de Vierdaagseweek

aangepast. De rechtsafrichting vanaf de A326 (west)

naar de A73 (zuid) krijgt extra groenVCNON (026-4834343) belt

inspecteur RWS (06-

53352119) met het verzoek tot

instellen van omleidingsroute

via de A50/A326 tekstkar HRL

50 voor knp Ewijk met de

tekst: voor knp Neerbosch file

Venlo/Koln

15-7-2004

3/9

Definiti

ef

Schakeling HIRDES

Is de snelheid op het traject

50 HRL 150.395 -

50 HRL 149.795

<60 km/h ? (voor knp Ewijk)

Is er na inschakelen 30 minuten

voorbij en is de snelheid >70 km/

h?

VCNON (026-4834343) overlegt met het

KLPD (Wolfheze 6) en inspecteur RWS

(06-53352119) kunnen de maatregelen

worden uitgeschakeld?

Maatregelen uitschakelen (mits

ingeschakeld)

KLPD: afkruisen Druten

VCNON (026-4834343) belt

KLPD (Wolfheze 6) met het

verzoek tot het afsluiten van

strook 2 op de N322 voor knp

Ewijk

Is het tussen 9:00-16:00 uur?

VCNON (026-4834343) belt

Inspecteur RWS (06-

53352119) met het verzoek tot

het plaatsen van een tekstkar

in de verbindingsboog knp

Ewijk

Maatregelen uitschakelen (mits

ingeschakeld)

inspecteur RWS: Tekstkar knp Ewijk,

magneetstrips omleidingsroutes

Evmt 1

Evmt 2

Is het vrijdag 23 juli?

VCNON (026-4834343) belt

Inspecteur RWS (06-

53352119) met het verzoek tot

het plakken van magneetstrips

voor omleidingsroutes

Evmt 3

15-7-2004

2/9

Definiti

ef

Scenario Waalovergangen

Accoord :

J.H.G. Walraven (KAN)

M. van Haaren (Provincie Gelderland)

A.J.F.M. Hirdes (Nijmegen)

S. J.G. Veenstra (Arnhem)

E.J. Riedstra (RWS)

E. van den Hoogen (verkeersmanager)

R. Wit (hoofd VCNON)

Opgesteld: E. Janssen (RWS VCNON)

paraaf

Evenement Vierdaagse Versie 1.1

Datum: 8 juli 2004

Probleem

Tijdens de Nijmeegse wandelvierdaagse en Vierdaagsefeesten komt er een grote hoeveelheid

verkeer naar Nijmegen dit leidt vaak tot afwikkelingsproblemen in de hele regio.

Doel

minimaliseren van de verkeershinder ten tijde van de vierdaagse in de regio Nijmegen.

Verwachte effecten

Maatregel

Effect

Tekstkar

Dynamisch omleidingsroutes instellen waardoor

sneller en dynamischer gestuurd kan worden

met verkeer en de belasting van het wegennet

verdeeld kan worden

Tekstkar

Aanvulling op speciale verkeersmaatregelen ter

verduidelijking van de situatie, waardoor de

verkeerssituatie voor de weggebruiker

duidelijker wordt

ActiewagenDoor middel van afkruisen het verkeer op de

hogere prioriteit weg laten doorstromen

VRI's

Door de VRI's meer groen te geven voor verkeer

de stad in kan file worden voorkomen zonder

dat het wegennet van Nijmegen vast komt te

staan

DRIP's

door middel van teksten verkeer vroeg van te

voren waarschuwen voor file waardoor andere

routes genomen worden

Middelen

klapborden

tekstkar

DRIP's

KLPD (SWAB)

Regiopolitie Gelderland-Zuid

Regiopolitie Gelderland-Midden

VCNON

Inspecteur RWS

Inspecteur Provincie

VMC Nijmegen

Verkeerscoordinator Nijmegen

Tijdsperiode

9:00-16:00

evenement Vierdaagse Nijmegen versie 1

15-7-2004

1/9

Pagina's uit het Scenario Waalovergangen, evenement Vierdaagse Nijmegen,

BBKAN

Page 31: Alternatieve routes bij verstoringen

Colofon

UitgeverRijkswaterstaat, Adviesdienst Verkeer en VervoerBoompjes 200Postbus 10313000 BA Rotterdam

Inhoudelijke basisAdviesdienst Verkeer en Vervoer, TNO Inro, Kyber van Dijk, maatschap voor organisatie-advies, DHV, Ruimte en Mobiliteit BV, Rijkswaterstaat Noord-Nederland, Rijkswaterstaat Noord-Holland, Provincie Zuid-Holland

RedactieEssencia Communicatie, Rotterdam

Vormgeving en produktieEssencia Communicatie, Rotterdam

FotografieRijkswaterstaat Zuid-Holland, met dank aan T. Oskam,

R. Rosbergen en bergingsbedrijf Van Wilchem Provincie Zuid-Holland, met dank aan P. de KlerRijkswaterstaat Oost-Nederland, met dank aan E. van den HoogenKnooppunt Arnhem-Nijmegen, Fotografie Luuk van den Lee, Velp

Contact / informatieAVB [email protected] 010 - 282 5986fax 010 - 282 5842

Page 32: Alternatieve routes bij verstoringen