ALLAH HOUDT NIET VAN VROUWEN

© Nahed Selim/Houtekiet 2007Uitgeverij Houtekiet, Vrijheidstraat 33, b-2000 Antwerpen

info@houtekiet.comwww.houtekiet.com

Omslag Jan HendrickxOmslagfoto ??

Zetwerk Intertext, Antwerpen

isbn 978 90 5240 958 0d 2007 4765 24

nur 130

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ofopenbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze

ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgeverNo part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint,

microfilm or any other means, without written permission of the publisher

HoutekietAntwerpen / Amsterdam

nahed selim

Allah houdt nietvan vrouwen

inhoud

voorwoord 7

1. Geen vrouw draagt Gods naam 132. Is Allah geïnteresseerd in de mens? 253. Jaloers op de bijbel 414. Allah verkiest mannen boven vrouwen 535. Zelfs Allah heeft een hekel aan meisjes 676. De aantasting van het zelfbeeld

van vrouwen 77

bijlage 1

Mensen die Allah bemint 92

bijlage 2

Mensen van wie Allah niet houdt 107

bijlage 3

De menselijke liefde 116

conclusie 126

7

voorwoord

Eeuwenlang werd de koran moedwillig geïnterpreteerd op eenwijze die nadelig is voor moslimvrouwen. Van strenge kleding-

voorschriften tot onrechtvaardige wetten voor verdeling van de er-fenis, en niet te vergeten de manier waarop mannen toestemmingkregen hun vrouwen als seksuele partners te misbruiken naarge-lang hun eigen grillen.

Maar het gaat om meer dan de interpretatie alleen. Want velepassages van de koran zelf en van de soenna (woorden en gedragvan de profeet) discrimineren vrouwen als zijnde het bezit van defamilie of van de clan. Een voorbeeld hiervan is het controversiëleissue van het slaan van vrouwen in de islam. Zoals we weten geefthet bekende koranvers 4.34 toestemming aan een man om zijn on-gehoorzame vrouw te slaan:

« De mannen zijn zaakwaarnemers voor de vrouwen, omdatGod de een boven de ander heeft bevoorrecht en omdat zijvan hun bezittingen uitgegeven hebben. De deugdzamevrouwen zijn dus onderdanig en zij waken over wat verbor-gen is, omdat God erover waakt. Maar zij van wie jullie op-standigheid vrezen, vermaant haar, laat haar alleen in bed

8

en slaat haar. Als zij jullie dan gehoorzamen, dan moetenjullie niet proberen haar nog iets aan te doen. God is verhe-ven en groot. » (koran 4:34)

In plaats van wederzijds liefde en respect tussen de echtparen tepropageren, verplicht de islam de vrouw tot gehoorzaamheid aanhaar man. Dat is de basis voor de huwelijksrelatie. De islam zoektde oplossingen voor echtelijke conflicten dus in een manier die ver-nederend is voor vrouwen.

Of we het nu hebben over huiselijk geweld, scheiding, ouder-lijk gezag of de seksuele slavernij, praktisch ieder aspect van defamilieregels in de islam benadeelt de vrouw ten gunste van de man.

Hoewel de vrouw in principe economisch zelfstandig mag zijn,behoren de vrouwen meestal niet tot de welgestelden, ook niet bin-nen hun eigen klasse. Het feit dat ze maar de helft erft van wat eenman krijgt, bewerkstelligt – naast alle andere regels – een systema-tische verarming van vrouwen over de hele linie. Het voorbeeld dataltijd wordt gegeven als bewijs van de economische onafhankelijk-heid en welvaart van de moslimvrouw, namelijk Khadija de rijkezakenvrouw van de profeet, bewijst in feite juist het tegendeel. Na-melijk dat voor de komst van de islam een vrouw als Khadija weleen rijke vrouw kon worden, maar daarna niet meer. Ze was eenrijke, onafhankelijke weduwe die mannen (en Mohammed zelf) indienst had. Na de komst van de islam zijn er geen voorbeelden meerbekend van rijke, onafhankelijke vrouwen zoals Khadija.

De koran verordent ongelijkwaardigheid voor de wet en diekomt in praktisch elk islamitisch land voor. Dit komt door het feitdat de koran verklaart dat de getuigenis van twee vrouwen voor derechtbank gelijk is aan die van één man. Ongelijkwaardigheid voorde wet voor 50% van de bevolking kan nooit leiden tot sociale ge-lijkheid of rechtvaardigheid in de samenleving.

9

We weten allemaal dat dit alles geen dode letter is, het zijn geenlang verdwenen regels en praktijken, evenmin als het afhakken vanhanden en voeten, het stenigen van vrouwen en mannen. Integen-deel, in sommige moslimlanden zijn dit de officiële rechtsregels.Sterker, de familieregels zijn wetten die in alle islamitische landen(behalve Turkije) worden toegepast. Zelfs in het Westen gelden on-der de islamitische gemeenschap familieregels die strijdig zijn metde officiële nationale wetten. Polygamie komt in Europa voor enmoslimvrouwen erven maar de helft van wat hun broers krijgen.Bij het overlijden van een man heeft zijn weduwe recht op slechtseen achtste van zijn nalatenschap. Zo bepaalt de sharia (de Islami-tische wetgeving) het en zo gebeurt het meestal ook.

Daarom is het van belang om de positie van de vrouw in de is-lam kritisch te analyseren. Daarbij moeten we ons afvragen wat onsdoel is: willen we recht doen aan vrouwen of willen we de islam vanalle kritiek vrijwaren?

Ik heb sterk de indruk dat veel moslims (en islamologen) detweede positie verkiezen boven een eerlijke, moedige en intellec-tueel integere positie ten opzichte van de islam.

Het lijkt er haast op dat men bang is dat de islam een kritische,eerlijke analyse niet kan doorstaan. Daarom gebruikt men bepaaldeteksten en verzwijgt men andere of wringt men zich in allerlei boch-ten om tot de gewenste conclusie te komen. Dit is een houding diemen apologetisch noemt. Ze getuigt van weinig vertrouwen in deweerbaarheid van de islam als godsdienst.

Ik weet ook niet waar we uitkomen wanneer we op een eerlijke,integere manier met deze materie omgaan. Ik weet alleen dat erzonder kritiek weinig vernieuwingen mogelijk zijn.

We moeten af van de vijandige reactie tegenover religiekritiek.Sterker, we moeten criticasters waarderen omdat bij een hervorminghoort dat men standpunten inneemt en dat dit automatisch leidt

10

tot onenigheid met de orthodoxe officiële stroming in de islam.Tenslotte moet men in alle openheid kunnen zeggen wat er her-vormd dient te worden en waarom. Dit vereist een zekere moed bin-nen een cultuur die niet open staat voor kritiek en waar verschilvan mening kan leiden tot verkettering en uitsluiting, zo niet totbedreiging en erger. Deze kritiekloze houding kan alleen verande-ren indien er genoeg mensen zijn die hun mening openlijk durvente uiten. Uiteindelijk leidt kritiek tot het weerbaar maken van hetindividu en zal het de weg vrij maken voor een humane en recht-vaardige samenleving.

Waarom nog een boek over vrouwen en islam?

Vroeg of laat krijgt iedereen die kritiek op de islam heeft van mos-lims het advies te horen zich eerst in de islam te verdiepen. Mos-lims zijn er blijkbaar heilig van overtuigd dat zodra men de koranleest, alle kritiek uit zichzelf zal verdwijnen en dat men er achterzal komen dat de kritiek onterecht is.

Mijn ervaring is juist het omgekeerde: hoe meer ik me in de is-lam verdiep, hoe sterker de bezwaren ertegen worden! Sinds eenaantal jaren ben ik intensief bezig met het bestuderen van deauthentieke bronnen van de islam. Ook de geschiedenis van de is-lam en de praktijk van moslims vroeger en nu zijn zaken die mijbezig houden. Mijn kennis van de islam is niet alleen theoretisch.Naast het feit dat ik tot mijn twintigste in een islamitisch land,Egypte, heb gewoond, ben ik professioneel betrokken bij de erva-ringen van moslims in Nederland. Ik ben namelijk tolk in de Ara-bische taal, een beroep dat mij in de gelegenheid stelt om van dicht-bij getuige te zijn van de belevenis van duizenden moslims en deconflicten die ontstaan in het dagelijkse leven door de botsing tus-

11

sen de islamitische en de westerse opvattingen. Door dit alles groeitmijn overtuiging dat de manvrouw-relatie in de islam aan de wor-tel ligt van de crisis die de islam doormaakt. Het is bovendien éénvan de belangrijkste tekortkomingen van de islam als denk- en leef-systeem. Ik voel de behoefte mijn bezwaren over de genderverhou-ding en de positie van de vrouw in de islam te delen met anderen endit vormt dan ook de rode draad in dit boek.

Ik maakte mijn plannen bekend bij goede vrienden en vriendin-nen. Sommigen toonden enthousiasme; anderen vroegen zich af watvoor nieuws ik nog kon toevoegen aan een onderwerp dat al inwoord en schrift door en door is besproken. Ik vind echter niet dater al genoeg is geschreven over vrouwen en islam. Op het totaal aan-tal boeken dat over de islam handelt zijn er nog maar zeer weinigboeken die werkelijk vanuit een vrouwenstandpunt zijn geschre-ven. Bovendien wil ik het onderwerp belichten vanuit een heel an-der perspectief. Vanuit het perspectief van de liefde.

Religiositeit, in welke vorm dan ook, is volgens mij een uitingvan betrokkenheid en verbondenheid met iets dat buiten onszelfligt, met een groter geheel. Soms gaan weliswaar ook andere moti-vaties zoals conditionering, angst en dwang schuil achter het prak-tiseren van een godsdienst. Toch is het geloof als spiritualiteit vaakeen uiting van liefde en tevens ook een behoefte aan liefde. Als zo-danig is godsdienst altijd populair geweest onder vrouwen. Menzegt wel eens dat vrouwen het doorgeefluik zijn voor religie. Het ismisschien juister te zeggen dat vrouwen het doorgeefluik zijn voorbeschaving in het algemeen. Daarnaast hebben ze eerder de nei-ging om hun eigen wensen en dromen op te offeren ten behoevevan hun godsbeeld. Desondanks is godsdienst, over het geheel ge-zien, niet zo vriendelijk geweest voor vrouwen. Blijkbaar houdenveel vrouwen wel van God. Maar de vraag is: houdt God ook vanvrouwen? Als we de vraag stellen in islamitische bewoordingen,luidt ze: houdt Allah wel van vrouwen?

12

De privégesprekken die ik met anderen voerde over deze vraagleverden interessante inzichten en verhelderende standpunten op.Daarom besloot ik, naast de informatieve gedeeltes, ook fragmen-ten van deze gesprekken, in dialoogvorm, in mijn boek op te ne-men. Mijn gesprekspartner, die ik hier Salma heb gedoopt, verte-genwoordigt het standpunt van meerdere personen. Ze is een fic-tief karakter maar haar argumenten zijn zeer reële argumenten diemen vaker hoort en leest van zowel moslims als moslimapologetenonder de westerlingen.

13

hoofdstuk 1

Geen vrouw draagt Gods naam

Salma zit tegenover mij en luistert aandachtig terwijl ik stukjesvan mijn boek aan haar voorlees. Ze was mijn beste vriendin op

de middelbare school. Later trouwde ze en emigreerde ze naar Enge-land. Zelf ben ik naar Nederland geëmigreerd en we verloren el-kaar een hele tijd uit het oog. Helemaal bij toeval zijn we elkaar eenweek geleden tegengekomen, in een vakantieoord aan de Rode Zee.Het is heerlijk om oude herinneringen met haar op te halen. Ze weetalles van mij van vroeger, zelfs dingen die ik niet meer weet of ver-geten ben. Ook vertoont ze soms trekjes van mijn familieleden. Mis-schien is ze gewoon meer Egyptisch gebleven, terwijl ik mezelf eer-der de vrijheid heb gegeven om me te ontwikkelen als een Neder-landse. Ik maak gebruik van de gelegenheid om haar mening te vra-gen over het boek die ik aan het schrijven ben.

Ze schrikt behoorlijk van wat ze van mij hoort. Vroeger warenwe beiden niet bijzonder religieus ingesteld en helemaal niet prak-tiserend, voor zover dit mogelijk was in een islamitisch land. Wewaren jong en rebels en spraken over de noodzaak van een revolu-

14

tie, ook tegen God. Nu is ze de vrouw van een geslaagde zakenmanin Engeland en ik ben schrijfster en tolk in Nederland en we bren-gen allebei onze vakantie door in ons land van herkomst. Ik pro-beer haar aan onze rebelse gesprekken van vroeger te herinneren.Ze lacht en zegt dat we toen onwetend waren.

‘Hoe gaat jouw boek heten,’ vraagt ze.‘Allah houdt niet van vrouwen,’ zeg ik. Dan kijkt ze bedenke-

lijk.‘Waarom houdt Allah niet van vrouwen?’‘Om jou dat uit te leggen heb ik precies dat boek nodig.’Ze wil het helemaal horen, zegt ze, maar de titel klinkt niet zo

aardig.‘Tegenover Allah of tegenover vrouwen?’ vraag ik.Ik vertel haar dat ik nog aarzel over de titel en dat vindt ze hele-

maal terecht. Ze vraagt hoe ik op het idee kwam.‘Het is een heel verhaal,’ zeg ik.‘Begin dan maar,’ zegt ze.

De aanleiding voor de titel van het boek Allah houdt niet van vrou-wen is een waarneming van mezelf over islamitische namen vanmannen en vrouwen.

Veel islamitische namen beginnen met het woordje ‘Abd’, watslaaf, dienaar of knecht betekent. Bijvoorbeeld Abd-Allah (de knechtvan God) en Abd ar-Rahman (de knecht van de barmhartige). Abdwordt altijd gebruikt in combinatie met een van de namen van God.In de islam heeft men negenennegentig namen voor God bedacht,gebaseerd op hoe God in de koran wordt beschreven, bijvoorbeeld‘de krachtige’ (‘al-Kadir’). De naam Abd al-Kadir betekent dus deknecht van de krachtige. In principe zijn er dus negenennegentignamen mogelijk die met Abd beginnen. Maar een aantal ervan komtmeer voor dan andere. De meest voorkomende naam is Abdallah

15

(of Abdullah). Alle namen met Abd zijn mannelijk. De vrouwelijkevorm van deze namen zou met Abdat (dienares van) moeten begin-nen, maar komt helemaal niet voor. Op zich een interessant ver-schijnsel, aangezien een moslimvrouw zichzelf ook als een diena-res van God beschouwt. Het is mogelijk dat moslims de vrouw nietwaardig genoeg vinden om een van de namen van God te dragen.Ook is het een feit dat een meisje, als kind, vaker uitgescholdenwordt dan een jongen. Wie een jongen uitscheldt, zou Gods naamvoortdurend op een respectloze wijze behandelen. Dit zijn moge-lijke verklaringen voor dit bizarre fenomeen.

Hoe het ook zij, het feit dat de profeet Mohammed bijvoorbeeldgeen van zijn vier dochters en kleindochters een naam heeft gege-ven in combinatie met een Godsnaam, met het woord abdat dusvooraan, geeft duidelijk aan dat dit ook door de profeet zelf niet alsmogelijk of wenselijk werd gezien. Zijn vier dochters waren: Zainabde oudste, dan Ruqayya, Umm Kulthum, en de jongste was Fatima,die onder de moslims – zelfs nu nog – de bekendste en de favorietevan alle kinderen is gebleven.

Het ligt dus niet aan de mentaliteit van de oude Arabieren dieeen vrouw onwaardig vonden om een godsnaam te dragen, maaraan de eerste moslims en de naaste omgeving van de profeet. Numoet er opgemerkt worden dat de dochters van de profeet niet alle-maal na de komst van de islam zijn geboren. Maar de kleinkinde-ren van de profeet en van zijn vrienden hadden best die namen kun-nen gebruiken als dat de bedoeling was.

De meerderheid van de moslimmannen krijgt namen die doorde godsdienst worden geëerd; het zijn namen van profeten zoalsMohammed (met varianten zoals Ahmed, Mahmoud en Mustafa),Ibrahim of Ismaël, enzovoort. De profeten waren allen mannelijken de namen kunnen zodoende niet aan vrouwen worden gegeven.Vrouwen worden door de naamgeving niet zodanig vereerd met

16

namen van God of van de profeten. Het is maar een kleinigheid maarhet zegt al veel over (het gebrek aan) waardering voor vrouwen bin-nen de islam.

Salma vraagt of er ooit een boek met een dergelijke titel is versche-nen. Ik geloof van niet. Gevraagd naar haar bezwaren tegen de titel,zegt ze: ‘Waarom zo sterk uitgedrukt, zo definitief? Waarom niet ineen vraagvorm? Ten slotte kunnen we niet weten of Allah van vrou-wen houdt of niet. Bovendien is het voor gelovige vrouwen een te-leurstellende conclusie.’

Salma heeft gelijk dat we nooit met zekerheid kunnen weten ofAllah wel of niet van vrouwen houdt. Net zo min kunnen we ietsdaadwerkelijk weten over al Zijn Goddelijke eigenschappen, behalvedat wat de koran en de hadith (overleveringen) ons vertellen. . . . . VoorSoefi’s, aanhangers van een mystieke richting binnen de islam,speelt de persoonlijke ervaring een grote rol in het verwerven vankennis over God, maar we hebben het hier nog niet over de islamvan de Soefi’s (die overigens door orthodoxe moslims verketterdworden als zijnde valse moslims), maar over de orthodoxe (ofwel dezuivere, letterlijke) islam. Alles wat we over Allah weten, komt nietzozeer door onze eigen verbeelding van hoe een God zou moetenzijn, maar door wat er in de koran over staat.

Indien we de koran serieus nemen als Gods eigen woorden, doorHem hoogst persoonlijk geopenbaard aan de profeet Mohammedvia aartsengel Gabriël, zoals ieder gelovige moslim gelooft, dan ken-nen we de kwaliteiten van God door die koran. We weten bijvoor-beeld dat Allah barmhartig en vergevingsgezind is. Dat wordt ge-claimd in honderden, zelfs duizenden koranverzen die het mede-dogen van Allah bezingen. Sterker nog, alle 114 hoofdstukken (soe-ra’s) van de koran beginnen met de opening: ‘In de naam van Godde barmhartige erbarmer’ (behalve hoofdstuk 9 waar dit openings-

17

vers ontbreekt. Op pagina 101 kom ik daar op terug). Door de her-haling van het begrip barmhartigheid, samen met allerlei synonie-men ervan zoals vergevingsgezindheid, erbarmen en mededogen,zou je met gemak kunnen zeggen dat het motto van de islam barm-hartigheid is. Zoals het christendom de religie van de liefde is, zouje kunnen zeggen dat de islam de religie van barmhartigheid is.Kijken we echter naar de praktijk van moslims dan zien we weinigvan die barmhartigheid terug in hun omgang met anderen. Nietalleen de praktijk, ook vele koranteksten geven geen blijk van barm-hartigheid.

Het is dus vreemd en inconsistent om koranteksten te lezen diemensen juist verbieden mededogen met anderen te hebben. Hetstaat er nochtans letterlijk en vele keren. Bijvoorbeeld in de tekstover de overspelige mannen en vrouwen:

« De overspelige vrouw en de overspelige man, geselt elk vanhen beiden met honderd geselslagen en krijgt geen mede-dogen met hen… Bij hun bestraffing moet een groep gelovi-gen aanwezig zijn. » (koran soera 24, vers 2)

Ik zie hierin geen mededogen of barmhartigheid, maar een wreedsysteem dat eist dat mensen met zweepslagen gegeseld worden, al-leen maar omdat ze samen seks hebben gehad! Bij hun bestraffingmoet er ook een groep gelovigen aanwezig zijn, zegt de koran. Nietalleen moet die groep gelovigen toekijken hoe de vrouw en de manhonderd keer tot bloedens toe met een zweep worden bewerkt, maarze moeten ook hun mededogen onderdrukken en geen medelijdenvoelen bij zo’n barbaarse afranseling. Dat zegt de koran die een di-recte vertolking is van Allahs wil, die 113 keer bij het openingsversvan elke soera zichzelf de Barmhartige Erbarmer noemt!

Waarom zou Allah op die manier menselijke gevoelens van me-

18

dedogen voor de mens willen doden? En hoe valt dit te rijmen meteen vergevingsgezinde God?

Salma, die van mening is dat kritiek op de islam ‘alle moslims’ on-nodig kwetst, wil niet nadenken over mijn vragen. Ik herinner haaraan het feit dat ik ook als moslim ben grootgebracht en dat het mijtotaal niet kwetst dat er kritiek komt op de islam, zolang het te-recht is. Sterker nog, het idee dat de islam buiten alle kritiek gehou-den moet worden geeft de indruk dat het een uiterste zwakke gods-dienst is die geen kritiek kan doorstaan. Geloven moslims die zichtelkens beledigd voelen dat de islam slechts kan bestaan in een kri-tiekloze omgeving, bij de gratie van intimidaties, censuur en zelf-censuur? Indien dit het geval is, wat zegt dit dan over de islam alsreligie?

Salma heeft geen zin in moeilijke discussies tijdens de vakantie.Ze zegt dat een godsdienst niet altijd logisch hoeft te zijn. Volgenshaar zitten er tegenstrijdigheden in elk geloof. Ook in elke filosofieof politiek systeem zijn tegenstrijdigheden te vinden. Ik vertel haardat een godsdienst, anders dan een politiek systeem of een filosofie,de absolute waarheid pretendeert te zijn. Een heilige tekst komtimmers van een Schepper die ver boven de mens is verheven en diealwetend is. Mensen kunnen zichzelf eventueel tegenspreken, zezijn immers niet perfect. Dat geldt niet voor God.

Met zulke pretenties verwacht je geen tegenstrijdigheden. In-dien iemand beweert dat alles wat hij zegt de absolute waarheid isen je betrapt hem op een leugen, zou dit zijn geloofwaardigheidbeslist ondermijnen.

In een interview in de Volkskrant van 11 oktober 2006 zegt SjeikTantawi, de islamitische tegenhanger van de paus (volgens de krant)en het hoofd van de al-Azahr universiteit in Caïro, dat de islam deenig ware religie is en dat alleen de islamitische wereld waarlijk re-

19

ligieus is. De koran gaat zelfs verder dan de moslimgeleerde. Dekoran zegt dat het bewijs van de waarheid van de koran is gelegenin het feit dat het geen tegenstellingen bevat:

« Overpeinzen zij de koran dan niet? Als hij van een anderdan God [gekomen] was dan zouden zij er veel tegenstrijdigsin vinden. » (koran 4:82)

Hier hebben we bijna een goddelijke uitdaging voor de mensen!De koran daagt de mensen uit om tegenstrijdigheden in de koran-tekst te vinden. De koran zegt dat het ontbreken van tegenstrijdig-heden bewijst dat het boek van God afkomstig is en niet van eenander. Stel dat we zouden kunnen aantonen dat er wel degelijk te-genstrijdigheden in de koran voorkomen, en niet zo’n beetje ook,zou dit dan betekenen dat de koran niet het woord van God is?

Volgens de logica van de koran zou dit inderdaad bewijzen datde koran niet goddelijk is, niet van God afkomstig is maar vaniemand anders.

Iedereen die de koran gelezen heeft, of zelfs maar een deel ervan,kan vele tegenstrijdigheden aanwijzen. Ik denk aan de vrijheid vangeloof die door sommige teksten gegarandeerd wordt, terwijl an-dere teksten verklaren dat ongelovigen en afvalligen met de doodbestraft moeten worden. Christenen en joden worden de ene keerals gelovigen met een gelijkwaardig geloof beschreven, de anderekeer worden ze ongelovigen genoemd! Ook het drinken van alco-hol wordt de ene keer toegestaan en alleen verboden wanneer mengaat bidden, de andere keer totaal verboden op straffe van zweep-slagen!

Salma draait onrustig in haar stoel. Niemand heeft ooit aangetoonddat de koran tegenstrijdigheden bevat, zegt ze. Als dit zo makkelijk

20

gaat dan hadden anderen het al lang gedaan. Nee, ze wil het nietgeloven. De teksten waaraan ik refereerde kent ze niet. Het staatvolgens haar allemaal niet in de koran. Ze vindt ook dat ik de woor-den van die Sjeik (Tantawi) niet zo serieus moet nemen.

‘Neem je de woorden van de koran ook niet zo serieus?’ vraag ikhaar. Indien je gelooft in de heiligheid van de koran, dan zijn hetniet alleen woorden op schrift maar de woorden van God, hoogstpersoonlijk. Geschrokken verdedigt Salma zich door te zeggen datze juist de woorden in de koran zeer serieus neemt. Allah zegt datde koran vrij is van tegenstrijdigheden. Dat gelooft ze dan ook vol-ledig. Verder hoeven we niet te zoeken, zegt ze schaapachtig.

Ik begrijp niet wat er met Salma, mijn vroegere pientere, onaf-hankelijke en moedige vriendin, is gebeurd. Hoe is ze zo veranderd!Ongelovig herhaal ik haar laatste zin: verder hoeven we niet te zoe-ken?

‘Natuurlijk niet. Volgens jou staat in de koran 113 keer datAllah barmhartig en vol mededogen is.’

‘Veel meer. De 113 keer betreffen het openingsvers. Daarnaastnog duizenden keren in andere verzen.’

‘Moet ik dan op basis van die ene tekst (24:2 en krijgt geen me-dedogen met hen) geloven dat Allah niet barmhartig is, en dat dekoran tegenstrijdig is? Ik vind van niet. Het is maar één tekst. Mis-schien heb je het verkeerd begrepen. Zoals je weet zijn er altijd meer-dere interpretaties mogelijk, niet waar!’

Arme Salma! Ze is werkelijk bang haar hersens te gebruiken. En watbedoelt ze nu? Wat valt er verkeerd te begrijpen en te interpreterenaan de woorden: ‘Krijg geen mededogen’? Het gaat ook niet alleenmaar om één tekst. Er zijn er veel meer. Hier is er nog één:

21

« Bid nooit voor één van hen die gestorven is en sta niet bijzijn graf. Zij hechten geen geloof aan God en Zijn gezant enzij stierven als verdorvenen… » (koran 9:84)

Terwijl koranteksten vaak verklaren dat barmhartigheid de belang-rijkste eigenschap van God is en dat hij de vergevende barmhartigeis, wordt het moslims volgens dit vers verboden om bij het graf vaneen overledene te staan, als hij geen moslim was. Ook mag men indit geval geen gebed voor hem zeggen of vergeving vragen! Veelbarmhartigheid en mededogen zijn in deze tekst werkelijk niet tevinden! Ook geldt de tekst voor de zogenaamde huichelaars. Ditwaren mensen die alleen aan de buitenkant moslims waren maarniet in hun hart. Het is mogelijk dat hiermee afvalligen wordenbedoeld die niet openlijk durven toe te geven dat ze het geloof heb-ben verlaten. Je vraagt je in dit geval ook af waarom dat ze dit nietdurfden? Angst voor vervolging misschien. Als dat niet het geval is,hoe weet men wat er in het hart van een andere omgaat? Wie heefthet recht om te oordelen of ze in hun hart wel of niet geloven?

Een moderne moslim schreef eens dat deze tekst geen algemenetekst was, maar betrekking had op een bepaalde persoon die tijdenszijn leven de profeet veel problemen bezorgde. Een historische tekstdus die niet van toepassing is op anderen! Dit haalt echter de claimvan de eeuwige geldigheid en de onfeilbaarheid van de koran alsGods woord onderuit! Het argument van de historische relevantiewordt bij meerdere (negatieve) teksten naar voren gehaald. Moetdan daaruit de conclusie worden getrokken dat een deel van de ko-ran zijn geldigheid voor latere moslims heeft verloren? Is het danmisschien een idee om al die historisch bepaalde teksten met eenspeciale code te markeren zodat de nietsvermoedende moslim vande huidige tijd weet dat de desbetreffende teksten op dit momentniet gelden? Of is het een idee om ze uit de koran te schrappen en

22

eventueel in een bijlage achter in het boek te plaatsen, onder de ti-tel ‘historische teksten die niet meer geldig zijn’, of ‘uitzonderlijkegevallen waarbij God niet barmhartig was?’

Nog afgezien van de kwestie van geldigheid en toepasbaarheid,geeft deze tekst niet bepaald een indruk van mededogen, erbarmen,barmhartigheid en vergevingsgezindheid. Integendeel, hij straaltwrok, wraak, vergelding en bekrompenheid uit. Zou je een God dieons verbiedt deel te nemen aan de begrafenis van een overleden ge-liefde, vriend of familielid vergevensgezind noemen? Is het barm-hartig van een God ons te verbieden (of de profeet te verbieden) eengebedje te zeggen bij het graf van een gestoven vriend of familielid,om genade voor hem te vragen, alleen omdat die persoon geen mos-lim was, of niet helemaal 100% gelovig was?

Salma is afgemat.‘Is dit werkelijk zo?’ vraagt ze. ‘Staat het echt in de koran? Dit

zou betekenen dat ik niet naar de begrafenis van mijn oude, zeeraardige Britse buurvrouw had mogen gaan?’

‘Volgens de koran niet.’‘Maar ze was een schat van een mens. Wat heeft ze dan verkeerd

gedaan?’‘Als ze geen moslim was, dan noemt de koran deze “schat van

een oude vrouw” een verdorvene.’‘Maar dat is discriminatie op basis van religie! Nee, dat geloof ik

niet. Ik geloof nooit dat de koran discrimineert,’ zegt mijn voorma-lige hartsvriendin.

Ik geef Salma één van mijn vele korans die ik mee op reis had. In hetNederlands alleen al heb ik er vier, afgezien van de Arabische en deEngelse versies. Ik vraag haar op haar kamer rustig de teksten op tezoeken, samen met andere teksten die ik haar per e-mail zal sturen,zodat ze bij ons volgende gesprek niet zo kinderachtig het bestaan

23

van die koranteksten blijft ontkennen, terwijl ze daar onder haarneus staan.

Salma is moe en vindt het gesprek te confronterend. Ze blijft erbijdat ik de titel van mijn boek beter kan veranderen omdat ik hemvolgens haar niet kan onderbouwen. Zonder duidelijke teksten dieaangeven dat God vrouwen haat, mag ik volgens haar niet bewerendat God niet van vrouwen houdt. Ze kan zich wel niet herinnerendat ze het woord liefde ooit in de koran was tegengekomen. Ze denktdat er geen teksten over liefde en liefhebben in de koran voorko-men omdat het begrip liefde volgens haar geen typisch Arabischbegrip zou zijn. Onder de stammen die in Saoedi-Arabië woondenvoor de komst van de islam, was vechten en oorlog voeren eerder degewoonte dan liefhebben.

‘Komt de koran dan toch van de oude Arabische stammen of vanGod? Als de stammen geen liefde kenden, hoeft dat niet te beteke-nen dat liefde als begrip voor God ook onbekend is?’

‘Touché,’ zegt ze, ‘maar het is wel waar dat er niet veel over liefdein de koran te vinden is. Misschien werden toen andere synonie-men voor het woord liefde gebruikt. Misschien strookte het begripliefde niet met de trotse machocultuur die de Arabische cultuur is,waar gevoelens niet uitgesproken mochten worden?’

Mijn mond valt open van verbazing over haar woorden. Salma ver-geet misschien dat de pre-islamitische Arabische stammen een sterkontwikkelde poëzie hadden, waarin liefde één van de hoofdthema’swas. De Arabische heidense dichtkunst hield zich overwegend be-zig met de schoonheid en gratie van vrouwen.

‘Ken je dan niet meer de legende van Laila en Qaaïs, de Romeoen Julia van de Arabieren?’

Salma zegt: ‘Je hebt gelijk. Ik weet niet meer hoe ik het moetformuleren.’

24

‘Goed,’ zeg ik. ‘Laten we eerst beginnen met de vraag: houdt Al-lah wel van de mensen?’

Niet veel mensen stellen zich deze vraag. Ik ben die in ieder ge-val niet vaak tegengekomen in islamitische geschriften. Ik kan dusniet leunen op het werk en de filosofie van vele voorgangers. Zelfalles uitzoeken is een uitdaging die mij het meest boeit.

We spreken af de volgende dag door te gaan en vertrekken iedernaar onze eigen hut, op een steenworp afstand van de zee die nuroospaars gekleurd is door de ondergaande zon.