AKD Waterschapsmiddag - Het Waterschap als grondeigenaar

Titeldia

Het Waterschap als grondeigenaar: illegaal grondgebruik en privaatrechtelijke

vergoedingen

Waterschapsmiddag 14 november 2016

Anouk Hofman & Keesjan Meijering

Advocaten Overheid & Onderneming

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug

Reguliere tekst (20pt)

5

6

7

8

9

Bullets (20pt)

Bronvermelding (16pt)

‒ Sub-bullets (18pt)

Sub-kop donkerblauw (20pt)

1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)

Sub-kop lichtblauw (20pt)

KAPITALEN-KOP (20PT)

Alleen tekst

Illegaal gebruik van Waterschapsgronden

2

Klik op icoon om een nieuwe afbeelding in te voegen.

Zoek en selecteer de gewenste afbeelding. Klik op:

1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN

Tekst met (ondergeschikt) beeld

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Waterschap moet illegaal grondgebruik voorkomen

O Nederland, let op uw saeck,

Neemt acht op uwer landen staet,

Beschut, beschermt, bewaerd uw land

(Florimond van Duyse, 1576)

Artikel 86 lid 1 Wschw: Het dagelijks bestuur neemt, ook alvorens is besloten tot het voeren van een rechtsgeding, alle conservatoire maatregelen en doet wat nodig is ter voorkoming van verjaring of verlies van recht of bezit.

3



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN

Tekst met beeld (gelijk)

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Van ‘landjepik’ tot eigenaar

Eigendom door verjaring: bezit na afloop verjaringstermijn (10 / 20 jaar)

‘Verjaring is een sanctie voor het stilzitten van de eigenaar’

(ECLI:NL:PHR:2013:BY6754)

4

Gebruik van Waterschapsgrond

Houderschap

Eigendom

Art. 3:111 BW

Bezit



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN

Tekst met beeld (2x)

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Goede of kwade trouw?

Geen goede trouw, dan kwade trouw

‒ Let op: wettelijk uitgangspunt = goede trouw (art. 3:118 lid 3 BW)

Goede trouw als bezitter met goede reden denkt eigenaar te zijn (3:118 lid 1 BW)

‒ Uitgangspunt: Niet snel sprake van (openbare registers, art. 3:23 BW)

‒ Let op: kadastrale kaart ≠ openbare registers (bijv. ECLI:NL:GHARL:2013:CA0396) en hoeft in principe ook niet geraadpleegd te worden (ECLI:NL:HR:1987:AG5543)

‒ Tip: schrijf verkoopkaartje in de openbare registers in (zie bijv. ECLI:NL:GHAMS:2016:2403)

Jurisprudentie lijkt in beweging, zie ECLI:NL:GHSHE:2016:1826

‒ Goede trouw o.g.v. feitelijke situatie: na levering voortzetting van eerdere (illegale) situatie

5



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN


TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Houder of bezitter? (I)

Strenge norm bij onroerende zaken: gedraagt een ander zich als eigenaar t.o.v. jouw grond (moet ik op mijn hoede zijn?)

‒ Let op: veelgebruikt verweer dat gebruik net zo goed op (bijv.) huur kan duiden, is niet meer genoeg (zie ECLI:NL:HR:2015:2743)

Bezit van waterschap moet zijn geëindigd:

‒ Tip: Check altijd of de grond tijdens de verjaringstermijn nog is betreden (bijv. ten behoeve van een schouw of het plegen van onderhoud) of kon worden betreden (zie bijv. ECLI:NL: GHSHE:2016:4678 en ECLI:NL:GHSHE:2016:4559)

Alleen uiterlijke/zichtbare feiten relevant:

‒ Vraag: Tijdens een comparitie zegt ‘landjepikker’: “die 21 jaar dat ik grond bezat dacht ik dat het van het Waterschap was en ik wil(de) het best kopen”. Eigendom of niet? (ECLI:NL:GHSHE:2016:4295, r.o. 3.5.6. Vgl. echter ECLI:NL:GHSHE:2013:5986)

6



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN


TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Houder of bezitter? (II)

Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch: (nog) strengere norm ten gunste van overheden/ ‘publieke grondstroken’ (ECLI:NL:GHSHE:2016:4559, r.o. 3.8.1.):

“Als in situaties als deze het gedogen té snel het risico in zich bergt dat het leidt tot verlies van eigendom aan de zijde van de gemeente, kan dat de uitoefening van overheidstaken waarvoor de toegang tot de strook en/of het gebruik ervan noodzakelijk is, bemoeilijken of zelfs onmogelijk maken. Deze consequentie zou voor de gemeente ook aanleiding kunnen zijn om dat gebruik - en vergelijkbaar gebruik in alle andere gevallen - voortaan niet meer te gedogen. Particulier én gemeente missen dan de beperkte, maar niet te verwaarlozen voordelen van het tot dan toe gedoogde gebruik van de strook publieke grond.

Het is mede tegen deze achtergrond dat het hof juist voorkomt dat, waar in het alge- meen bij onroerende zaken al niet snel een intentie tot het houden voor zichzelf door een niet-rechthebbende pleegt te worden aangenomen, dit des te meer geldt bij stroken publieke grond als de onderhavige.”

Zie ook: ECLI:NL:RBNHO:2016:4185

7



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN


TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Houder of bezitter? Zegt u het maar! (I)

De percelen in kwestie zijn volledig omheind door een flink hek waardoor het Water-schap niet meer bij de grond kan. Is er sprake van bezit in de volgende gevallen?

Persoon heeft voor perceel A een overeenkomst, maar gebruikt ook het aangrenzen-de perceel B (zonder overeenkomst), houder of bezitter van perceel B?

‒ ECLI:NL:HR:2013:BY6754 (huur), ECLI:NL:GHSHE:2015:1052 (pacht) en ECLI:NL:HR: 2015:2463 (erfpacht)

‒ Let op: ECLI:NL:HR:2015:2463

Persoon heeft huurovereenkomst voor Perceel A aan voorkant van woning. Persoon gebruikt echter ook Perceel B aan de achterkant van de woning (tuin), Daarover is niet gecontracteerd. Is deze persoon houder of bezitter van Perceel B?

‒ ECLI:NL:GHSHE:2016:4295. Anders: ECLI:NL:GHSHE:2011:BZ5476

8



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN


TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Houder of bezitter? Zegt u het maar! (II)

Persoon beplant Perceel A met klimop en onderhoudt het, legt een beschoeiing en klinkerpad aan en houdt deze gedurende 21 jaar bij. Perceel A is bereikbaar voor de eigenaar (maar nooit betreden). Is deze persoon houder of bezitter?

‒ ECLI:NL:GHSHE:2016:4559

Waterschap koopt Perceel A voor plaatsen gemaal. In koopovereenkomst staat dat Waterschap Perceel A in gebruik mag nemen als hij het nodig had voor plaatsing van gemaal. Waterschap neemt Perceel A direct na sluiten overeenkomst in gebruik en plaatst daarop een gemaal, bestraat en omheint het. Vergeten wordt akte in te schrijven (Perceel A is dus nooit geleverd). Is het waterschap houder of bezitter?

‒ ECLI:NL:HR:2011:BQ5989

9



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN

Tekst (ondergeschikt) met beeld

TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Verjaringsperikelen

De verjaringstermijn bedraagt 10 of 20 jaar en start vanaf inbezitneming

‒ Degene die zich op verjaring beroept, heeft de bewijslast ((lucht)foto’s , correspondentie, verslagen, getuigenverklaringen etc.)

Mogelijkheden tot stuiting van de verjaring:

Schriftelijke aanmaning (artikel 3:117 lid 2 BW) binnen zes maanden gevolgd door uitbrengen van dagvaarding (artikel 3:316 lid 1 BW)

‒ Aanmaning moet een duidelijke waarschuwing zijn waarin de eigenaar zich ondubbelzinnig zijn recht op nakoming of op zijn bezit voorbehoudt (ECLI:NL:RBMAA:2008:BD9019)

‒ Verzeker u ervan dat de aanmaning de bezitter heeft bereikt (zie artikel 3:37 lid 3 BW)

Uitbrengen van dagvaarding binnen verjaringstermijn (ECLI:NL:GHARL:2014:6768)

Erkenning van het recht van de eigenaar door de “bezitter” (ECLI:NL:HR:2010:BO1763, ECLI:NL:GHARL:2015:1694)

10



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN


TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Is de verjaring gestuit? Zegt u het maar! (I)

“(…) Ultimo mei van dit jaar hebt u enige voorzieningen aan de uitrit van uw perceel doen aanbrengen die zich uitstrekken tot op het erf van mijn cliënt. Het betreft een brievenbus, een toegangshek (…) en een schuin over en voor het erf van cliënt naar de openbare weg lopend stuk bestrating van 1 á 2 m2. Mijn cliënt heeft u in twee gesprekken gewezen op de onrechtmatigheid van het aanbrengen van deze voorzieningen en u verzocht deze te verwijderen. (….) Ik verzoek u, voor zover nodig sommeer ik u, derhalve thans nogmaals de aangebrachte voorzieningen binnen één maand na dagtekening van deze brief te verwijderen.”

‒ ECLI:NL:RBROT:2009:BJ9033

11



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN


TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Is de verjaring gestuit? Zegt u het maar! (II)

“Namens de bewoners van [straatnaam] wil ik U graag herinneren aan de door u genoemde termijn in uw schrijven van november 1993 betreffende de beslissing van de groenstrook achter onze woningen. Uit de berichtgeving hebben wij begrepen dat er nu door de verbreding van de A12 en het viaduct een beslissing is genomen.

Hierdoor ontstaat, volgens ons, de mogelijkheid van verkoop van de groenstrook aan ons. (…)”

‒ ECLI:NL:GHARL:2015:1694

12



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN


TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Hoe kan waterschap de regie terugnemen?

Grond verkopen aan “bezitter”;

Revindicatie (ontruimingsvordering);

Het aanbieden van een gebruiksovereenkomst;

Toestemming verlenen voor het gebruik van de grond (ECLI:NL:GHARL:2015:1694)

Daadwerkelijke keuze is onder meer afhankelijk van de volgende omstandigheden:

‒ Beleidskeuzes;

‒ Resterende tijd totdat verjaring optreedt;

‒ Heeft het waterschap de grond zelf nodig (bijv. voor uitoefenen van publieke taak)?

‒ Evt. onder de grond gelegen kabels en leidingen

‒ Kosten van procedure

13



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN


TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Aandachtspunten voor een gebruiksovereenkomst (I)

Wilsovereenstemming geldt als absoluut vereiste

‒ Staat/Diepemaat (ECLI:NL:HR:2006:AW6161)

Wees eenduidig en transparant over de tarieven en voorwaarden (gelijkheidsbeginsel)

Overeenkomst voor bepaalde of onbepaalde tijd

(heeft het waterschap de grond in de toekomst weer zelf nodig?)

Wat als er al privaatrechtelijke toestemming voor het gebruik om niet is verleend?

‒Wijziging van de overeenkomst (wilsovereenstemming vereist) ECLI:NL:GHAMS:2012:BY3243

‒ Opzegging van de overeenkomst (Hoogheemraadschap/Götte, ECLI:NL:HR:2012:BX0736 en De Ronde Venen / Stedin (ECLI:NL:HR:2011:BQ9854)

14



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN


TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Aandachtspunten voor een gebruiksovereenkomst (II)

Wat als het gebruik al is toegestaan op grond van een vergunning?

‒ Uitgangspunt: sluiten van een bruikleenovereenkomst blijft mogelijk, tenzij:

- onaanvaardbare doorkruising (Windmill, ECLI:NL:HR:1990:AC0965)

- misbruik van bevoegdheid (Amsterdam/Geschiere, ECLI:NL:HR:2009:BH7845)

‒ Beginselgerechtigdheid tot gebruik op grond van vergunning betekent niet dat eigendommen “gratis” mogen worden gebruikt:

- redelijke, marktconforme vergoeding

- belangenafweging en “ingroei”

(Hoogheemraadschap/Götte, ECLI:NL:HR:2012:BX0736)

15



1

2

Invoegen

AFBEELDING INVOEGEN


TEXT LEVELS

1

2

3

4

Level vooruit

Level terug


5

6

7

8

9

Bullets (20pt)




1. Opsomming (20pt)

Bullets # (18pt)



Stappenplan tot het terugnemen van de regie

16

Feitelijke situatie is voor overheid bezwaarlijk

Feitelijke situatie is voor overheid niet bezwaarlijk

1. Gevaarlijke situatie (verjaring dreigt)

Aanmaning, binnen 6 maanden gevolgd door een dagvaarding

Aanmaning en bezien mogelijkheid gebruiksrecht

(/creëren houderschapsrelatie) of koop binnen zes maanden en bij gebreke daarvan dagvaarden

2. Niet-gevaarlijke situatie (verjaring dreigt niet)

Aanmaning gevolgd door dagvaarding binnen de

verjaringstermijn

Gebruiksrecht (/creëren houderschapsrelatie) of koop

3. Verjaard Minnelijke verwerving of onteigening

Eventueel bestuursrechtelijk handhaven

1

2

Invoegen

VIDEO INVOEGEN

Klik op het icoontje om een nieuwe video in te voegen.

Zoek naar de video die u wilt invoegen en klik op deze. Klik op ´Invoegen´

Media

Wilt u brainstormen over de vervolgstrategie?

17

Keesjan Meijering [email protected] 088 -253 5982 06 -15830940

Anouk is genomineerd voor de titel “Legal Woman, Upcoming Talent of the Year 2016”! Stem op haar via www.legalwomen.nl Alvast heel erg bedankt!

Anouk Hofman [email protected] 088 – 253 5514 06 – 52615767

mailto:[email protected]

http://www.legalwomen.nl/

mailto:[email protected]

AKD Waterschapsmiddag - Het Waterschap als grondeigenaar

Business

Transcript of AKD Waterschapsmiddag - Het Waterschap als grondeigenaar