A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

32
aQuaintance van start Een nieuw begin voor drie oude bekenden Ondergrondse gasopslag Nederlandse opslagcapaciteit bijna verdubbeld Duurzaam ondernemen ‘Gewoon’ een van de taken van een ondernemer ‘Goed resultaat door heldere communicatie en strakke planning’ PETER BROCKHUIS VITENS najaar UITGAVE VOOR MEDEWERKERS EN RELATIES NUMMER 3 | DECEMBER 2012 | JAARGANG 1 A.HAKPARK MAGAZINE

description

Officiële magazine van A.Hakpark. Uitgave zomer 2012

Transcript of A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Page 1: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

aQuaintance van startEen nieuw begin voor drie oude bekenden

Ondergrondse gasopslagNederlandse opslagcapaciteit bijna verdubbeld

Duurzaam ondernemen‘Gewoon’ een van de taken van een ondernemer

‘Goedresultaat

door helderecommunicatie

en strakkeplanning’

PETER BROCKHUIS VITENS

najaaruitGavE voor mEdEwErkErs EN rElatiEs

NUMMeR 3 | deCeMbeR 2012 | JAARgANg 1

a.hakpark magazINE

Page 2: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

NOg hEEL EVEN zIChTBaarde buizen die u hier vanuit de lucht gefotografeerd in het Limburgse landschap ziet liggen, zijn wanneer u dit leest alweer afgedekt. Wat u hier ziet, is een stukje van een nieuwe gastransportleiding van Odiliapeel naar Melick, onderdeel van de Noord-zuid Route die gasunie laat aanleggen. A.Hak Leidingbouw, hoofdaannemer voor dit tracé, is inmiddels verder naar het Noord-Westen getrokken, waar samen met A.Hak drillcon een boring onder de Maas bij het plaatsje Kessel is gerealiseerd.

Page 3: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012
Page 4: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

voorwoord

Veiligheid is mensenwerkA.Hakpark voert een streng veiligheidsbeleid om ongevallen te voorkomen en risico’s te beperken voor iedereen die voor of namens ons werkt. Daar staan we volledig achter en ik vind het ook niet meer dan normaal dat alle betrokkenen zich maximaal inspannen om dit onderwerp hoog op de agenda te houden. Een klein moment van onachtzaamheid kan in onze branche namelijk al tot een ernstig ongeluk leiden.

Ook wij doen dus mee met het behalen en verlengen van certificaten en het opstellen, handhaven en aanscherpen van veiligheidsprocedures. Onze opdrachtgevers vragen dat ook van ons. Ze willen het liefst dat we het aantal ongevallen tot nul weten terug te brengen. Hoewel ik die wens begrijp, bekruipt me soms het gevoel dat we door die nadruk op regels ons doel voorbij schieten.

Meer regels leiden niet per definitie tot meer veiligheid. Veiligheidsbewustzijn en veilig gedrag moeten in de cultuur van de organisatie en in de genen van de mensen zitten. Dat kun je niet volledig vangen in procedures. Een cultuur waarin incidenten ‘verboden’ zijn, kan zelfs averechts werken.

Veiligheidsbeleid moet gaan om het voorkomen van menselijk leed bij ongevallen. Bij een incident gaat het in eerste instantie om menselijk welzijn en niet om de vraag of je wel of niet de regeltjes hebt nageleefd. Angst voor minder rooskleurige veilig-heidsstatistieken kan funest zijn voor de openheid die nodig is om het veiligheidsbeleid te blijven verbeteren.

Hoewel dit laatste magazine van 2012 officieel nog net in het najaar verschijnt, wens ik u toch alvast veilige wintermaanden toe, met prettige kerstdagen en een jaarwisseling zonder incidenten.

W.D. van GeenhuizenAlgemeen directeur

colofon

FotogrAFie

Maarten van der Voorde

en anderen

teKStBiJdrAgen

Mark Gruitroij

Adriaan van Hooijdonk

Jos van den Hurk

Richard van Santen

eindredActie

Richard van Santen

concePt/ontwerP

Medamo

(Barbara Lateur

Loes Sikkes)

Productie

NPN Drukkers

Nr 3 | december 2012

JaargaNg 1

Page 5: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

04 Voorwoord

06 conline-rhenania: flexibel

26 Nieuwbouw in Tricht

27 Telecom op Schiphol

27 Weer aan het werk

29 Led-licht in Ouder-amstel

30 Het topje van de ijsberg

32 de opdrachtgever spreekt

23Ondergrondse gasopslagIn Bergermeer legt A.Hak Leidingbouw samen met A.Hak Drillcon, A.Hak Telecom, A.Hak Infranet en Tjaden de grootste ondergrondse gasopslag van West-Europa aan.

06coating compleetVoor een pijpleiding de grond of het water in gaat, heeft Conline-Rhenania haar werk al gedaan. Ons coatingbedrijf zorgt voor bescher-ming, negatief drijfvermogen en efficiënter transport van het medium. Voor bijna alle diameters.

28Vol vermogenDe Noordoostpolder is bij uitstek geschikt voor de opwekking van windenergie. Al die elektri-citeit moet echter ook vervoerd worden naar de gebruiker. A.Hak Electron werkt aan de verhoging van de capaciteit van het net.

08Veilig drinkwaterA.Hak Infranet regio Noord-Oost legde een nieuwe drinkwaterleiding aan van het pomp-station in Wierden naar de stad Enschede. Een complexe klus omdat er rekening moest worden gehouden met gelijktijdige werkzaam-heden van Rijkswaterstaat.

watINHOuD

wat brengen de bedrijven van A.Hakpark samen met hun opdrachtgevers tot stand? op de grootste pagina’s van dit magazine krijgen onze projecten de ruimte die ze verdienen.

Page 6: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Sterk door flexibiliteit

TEksT Richard van Santen

fOTOgRAfIE Maarten van der Voorde

CONLINE-RHENANIA

06 OLIE, gAs & WATER a.hakpark magazine

Page 7: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Met Conline-Rhenania beschikt A.Hakpark over een bedrijf dat zijn werk meestal al gedaan heeft voordat er een leiding de grond of het water in gaat. Met productielocaties verspreid over het hele land brengt Conline-Rhenania coatings aan op en in buizen. Deze coatings beschermen de buis en optimaliseren het transport van het medium. Conline-Rhenania is niet gelieerd aan een buizenfabrikant en is voor haar klandizie ook niet afhankelijk van de projecten van het moederbedrijf. Mede door die onafhankelijke positie is het bedrijf een speler van formaat.

dochters die ouder zijn dan hun moeder. In een echte familie is het onmogelijk, maar in een bedrijvenfamilie kan het wel. Het geldt zowel voor Conline Coatings als

voor Rhenania, de twee dochterbedrijven van A.Hakpark die samen het coatingbedrijf Conline-Rhenania vormen. Rhenania werd opgericht in 1902 en de geschiedenis van Conline gaat zelfs terug tot 1850. Beide ’oude dames’ zijn springlevend en leveren een belangrijke bijdrage aan de pijpleidingactiviteiten van A.Hakpark. De meeste buizen die de grond in gaan, heb-ben namelijk een coating nodig en die brengt Conline-Rhena-nia aan, zowel aan de binnen- als de buitenkant van de buis.

uit- en inwendige BeKleding

uitwendige bekleding heeft een beschermende functie. Coatings van Conline-Rhenania beschermen onder andere tegen corrosie en beschadiging door harde elementen in de ondergrond. uitwendige coatings bestaan meestal uit drie lagen polyethyleen of polypropyleen systeem en eventueel een extra cementlaag waaraan glasvezel kan worden toegevoegd. Worden leidingen offshore gebruikt dan kan tevens betonge-wichtsbekleding worden toegepast om de buis een negatief drijfvermogen te geven.Interne bekleding of ‘lining’ heeft naast bescherming vaak nog een andere functie. Bij het transport van drinkwater wordt bijvoorbeeld cementmortelbekleding toegepast. Deze lining zorgt er voor dat het drinkwater in de buis schoon blijft. Voor het transport van andere vloeistoffen en gassen worden epoxy- en verfsystemen toegepast. Die zorgen voor een efficiënter transport van het medium. Bij gastransportleidingen resulteert dat in een verbeterde gas-flow met een hogere opbrengst en minder energieverbruik, omdat de druk in een buis over een grotere lengte op peil blijft.

grote en Kleinere BuiZen

De activiteiten van Conline Coatings zijn in vorige nummers van dit magazine al een aantal keren belicht. Een belangrijk wapenfeit is bijvoorbeeld de grote hoeveelheid werk die de afgelopen jaren is verricht voor gasunie. Vanuit de productielo-caties in Maassluis en Dordrecht is een aanzienlijk deel van de buizen dat gebruikt is voor de Noord-Zuid Route door Conline van een coating voorzien. Daarbij worden de diverse opslaglo-caties, verspreid over het hele land, ingezet om gasunie te

helpen bij de logistiek van haar omvangrijke projecten. Daar waar Conline zich met name bezighoudt met grotere buizen, is het in Nijmegen gevestigde Rhenania vooral actief in de wat kleinere diameters. Hoewel er ook bij Rhenania met buizen van 48” gewerkt kan worden, ligt de bulk van het werk bij buizen met een diameter van 0,5 tot 16”.

unieKe rAnge

‘Conline en Rhenania vullen elkaar daarin geweldig aan’, zegt Paul van der Velden, sales manager van Rhenania. ‘Er wordt wel eens geringschattend gedaan over die kleine buisjes, maar je kunt het best uniek noemen dat wij die hele range aankun-nen.’ samen met account manager Vanessa Brik legt hij uit dat ook de buizen met de kleinste diameters belangrijk zijn. ‘Wan-neer een gas- of olieveld leeg begint te raken, neemt de druk in het veld af. Die kleine buizen zijn nodig om ook het laatste deel te kunnen exploiteren. Ze worden gebruikt om water of een ander middel in het gasveld te pompen en zo de druk weer op peil te brengen. kleinere leidingen worden om die reden vaak in één keer met de grote buizen aangelegd.’

Dat de buizen van Rhenania meetellen, blijkt wel wanneer we naar de klantenkring kijken. ‘Wij werken voor de grote en kleinere oliemaatschappijen’, vertelt Vanessa. Namen als shell, Total, BP en gaz de france gaan over tafel. ‘Daarbij is zestig procent van ons werk gekoppeld aan de offshore. Veel velden in de Noordzee, maar ook elders op de wereld.’ Dat de produc-tielocatie van Rhenania in Nijmegen gevestigd is, komt daarbij goed van pas. ‘De staalbedrijven die de buizen produceren zijn veelal gevestigd in Duitsland. Zij distribueren hun producten over de hele wereld via Rotterdam en Antwerpen. Nijmegen ligt daar precies tussenin ’, legt Paul uit. ‘En onderweg naar de haven kunnen wij ze mooi even coaten’, grinnikt Vanessa.

FleXiBiliteit

Zo snel gaat het nog net niet, maar het brengt ons wel bij één van de belangrijkste pluspunten van Conline-Rhenania: flexibiliteit. ‘Concurrenten kunnen vaak niet zo’n verscheiden-heid aan diameters verwerken en moeten daarom orders van veel kilometers draaien om rendabel te zijn. Bij ons staat de productielijn met een paar uurtjes ingesteld op de gewenste diameter’, aldus Vanessa.‘Voeg daarbij ons persoonlijke contact met de klanten en onze onafhankelijkheid ten aanzien van de staalfabrikanten en je hebt onze sterke punten te pakken’, concludeert Paul.

07a.hakpark magazine OLIE, gAs & WATER

Page 8: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Volop veilig drinkwater

De inwoners en bedrijven van Enschede en andere gemeentes in de omgeving van Wierden hebben de komende jaren weer volop schoon en veilig drinkwater. Een nieuw puttenveld bij Ypelo en een nieuw waterleidingnetwerk bij het productiebedrijf van Vitens in Wierden zorgen ervoor dat de levering is gegarandeerd. ‘Een uitzonderlijk project omdat we ook rekening moesten houden met werkzaamheden van Rijkswaterstaat voor de verdubbeling van de N35. Daarvoor moesten onder meer zes leidingen, signaalkabels en een middenspanningskabel worden verlegd’, aldus projectleider Peter Brockhuis van Vitens. ‘Een strakke planning en heldere communicatie met ons en tussen de A.Hakpark-bedrijven onderling leidden tot een goed resultaat.’

TEksT Adriaan van Hooijdonk

fOTOgRAfIE Maarten van der Voorde

drinkwaterbedrijf Vitens investeert continu in zijn 47.500 kilometer lange leidingen-netwerk. Zo ging er alleen al in 2011

rond de 63 miljoen euro naar nieuwe leidingen, oftewel 48,5 procent van het totale investerings-budget. Een van de recente projecten van het bedrijf is de aanleg van een nieuw puttenveld in Ypelo en een nieuw waterleidingnetwerk bij het productiebedrijf in Wierden. De werkzaamheden houden onder meer verband met de hevige brand

AANLEG EN RECONStRuCtIE IN ééN OPDRACHt

08 WATER a.hakpark magazine

Page 9: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

bij bandenfabrikant Vredestein in Enschede in 2003. Het Twentekanaal raakte daardoor zodanig vervuild dat Vitens genoodzaakt was om te stoppen met de inname van water uit het kanaal. Daardoor moest er onder meer een extra waterleiding van het pompstation in Wierden naar Enschede worden aangelegd.‘In maart 2012 zijn wij gestart met de werkzaam-heden’, vertelt projectleider Elroy Jansen van A.Hak Infranet regio Noord-Oost. ‘Een complexe

opdracht omdat we onder meer de aanleg van nieuwe leidingen moesten combineren met de reconstructie van bestaande leidingen. Ook moes-ten we rekening houden met werkzaamheden van Rijkswaterstaat. Die trekken de A35 door naar Zwolle. Precies op het punt waar alle leidingen samenkomen bij het pompstation in Wierden, wil-den Rijkswaterstaat en de gemeente Wierden een op- en afrit realiseren. Daarom zijn deze leidingen al op voorhand verlegd.’

verScHillende uitdAgingen

A.Hak Drillcon voerde voor het project achttien horizontaal gestuurde boringen uit met een totale lengte van circa 3.900 meter. Daarnaast zorgde A.Hak Zuid voor de montage van een 10kV kabel voor de energievoorziening van het puttenveld, terwijl projectleider Elroy Jansen de coördinatie van het project verzorgde.‘We hebben verschillende waterleidingen van PVC/HPE aangelegd, in diameter variërend

BELANGRIJKSTE UITDAGINGEN BELANGRIJKSTE UITDAGINGEN

18 horizontaal gestuurde boringenvan in totaal circa 3.900 meter

Kleinste boring 80 meter

Langste boring circa 600 meter

6 boringenonderRijksweg

4 boringenonderspoorweg

09a.hakpark magazine WATER

Page 10: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

verschillende uitdagingen tegen. Zo moest er onder meer vier keer onder een spoorweg en zes keer onder een Rijksweg door worden geboord. ‘Verder was het erg warm de afgelopen zomer. Daarom moesten we de onderbrekingen in de watervoorziening zo kort mogelijk houden. Door een strakke planning zijn we daarin geslaagd.’

HygiëniScH werKen

Ook was het belangrijk om zo hygiënisch mogelijk te werken. ‘Het gaat immers om drinkwaterleidin-gen en daar mag geen enkele verontreiniging in voorkomen. Door zorgvuldigheid bij de aanleg van de leidingen en de doorverbindingen, maar ook bij de opslag van materiaal, zijn er geen vervuilingen geconstateerd. Daardoor kon Vitens de leidingen meteen in gebruik nemen. gelukkig maar, want als je opnieuw moet spuien en watermonsters moet nemen, ben je zo vijf dagen verder in je planning voordat de uitslag bekend is en de leiding weer in bedrijf kan worden gesteld. En met het warme weer moest de levering natuurlijk wel gegarandeerd zijn.’Toen dit artikel werd geschreven, zat de klus er grotendeels op. Jansen: ‘De nieuwe leidingen zijn gelegd en wij zijn volop bezig met het verwijderen van de oude. Na goed overleg met de grondei-genaren verwachten we eind oktober alle oude leidingen gerooid te hebben.’ Inmiddels is die verwachting uitgekomen en is het werk klaar.

Projectleider Peter Brockhuis van Vitens is zeer content met het verloop van de werkzaamheden. ‘Voor de start wisten we al dat het erg ingewik-keld zou worden in verband met de aanleg van verschillende soorten leidingen en kabelwerk. Ook de werkzaamheden van Rijkswaterstaat en de aanwezigheid van het spoor waaronder geboord moest worden, maakten het er niet eenvoudiger op. Daarom hebben we in het voortraject ook veel overlegd met elkaar. Vervolgens heeft A.Hak Noord-Oost een strakke planning gemaakt en continu helder gecommuniceerd, waardoor we het grootste gedeelte van de klus inmiddels met goed resultaat hebben geklaard.’

van 160 tot 560 mm. Zo gaan er twee ruwwa-terleidingen van het nieuwe puttenveld naar het pompstation. Daar zuivert Vitens het opgepompte water zodat het geschikt is als drinkwater. Ook hebben we diverse uitgaande leidingen aange-legd bij het pompstation. Die zorgen ervoor dat de inwoners van Enschede en andere gemeentes in de omgeving van Wierden over voldoende schoon en veilig drinkwater kunnen beschikken.’Jansen en zijn team kwamen tijdens het project

BELANGRIJKSTE UITDAGINGEN BELANGRIJKSTE UITDAGINGEN

18 horizontaal gestuurde boringenvan in totaal circa 3.900 meter

Kleinste boring 80 meter

Langste boring circa 600 meter

6 boringenonderRijksweg

4 boringenonderspoorweg

‘ Voor de start wisten we al dat het inge- wikkeld werd’

10 WATER a.hakpark magazine

Page 11: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Nieuw en vertrouwd: aQuaintance

17‘Gewoon doen!’Over duurzaam ondernemen moet je niet te veel praten, je doet het gewoon.

15Miljoenste meterHet MECOM-Vitens contract be-reikte in Zwolle een mooie mijlpaal met de miljoenste meter.

16Met stikstofHIS gebruikt stikstof om te ‘purgen’, te koelen en lekken op te sporen.

22Partner van EDIA.Hakpark is ‘affiliated partner’ van het Energy Delta Institute. President Eric Dam legt uit wat dat inhoudt.

hoe

InHOuD

Hoe bieden onze bedrijven de meerwaarde waaraan je een project van A.Hakpark herkent? In het hart van het magazine komen we tot de kern van de zaak.

11a.hakpark magazine OLIE & GAS

Page 12: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Cofely, Tebodin en A.Hak Leidingbouw werken al jarenlang samen voor de ne-derlandse Aardolie Maatschappij (nAM).

Tot voor kort in een joint venture met de naam LOP. De drie bedrijven hebben onder meer veel onshore locaties van de grootste gasproducent van nederland gebouwd en gemodificeerd. Een breed pallet aan hoogwaardige technologische projecten, variërend van de aanleg van onder- en bovengrondse pijpleidingen en ontwerp en bouw van compressorstations tot de constructie van putaansluitingen. Goed voor de werkgelegenheid want op sommige momenten waren er wel 600 mensen aan de slag voor de combinatie.

Begin oktober werd een nieuwe en belangrijke stap gezet in de samenwerking met de nAM. Toen werd namelijk na een uitgebreide tender-procedure een nieuwe vijfjarige overeenkomst

TEkST Adriaan van Hooijdonk

Om onze toekomstige energie­voorziening duurzaam te garanderen zal de overheid de kleinere gasvelden in Noord­Nederland zo efficiënt mogelijk ontwikkelen en de grote gas­voorraad van Slochteren nog even sparen. De engineering, inkoop en uitvoering van dit werk komen voor rekening van aQuaintance, een splinternieuwe BV van aandeelhouders Cofely, Tebodin en A.Hak Leidingbouw.

gesloten voor de engineering, inkoop en uitvoe-ring van alle landelijke onshoreprojecten van de gasproducent. De overeenkomst vertegenwoor-digt een waarde van honderden miljoenen euro’s en zal naar verwachting duizenden manjaren aan werkgelegenheid opleveren, waarvan een groot deel in noord-nederland. De nAM produceerde in 2011 ruim 61 miljard kubieke meter aardgas. Hier-mee voorziet zij in ongeveer 75 procent van de totale aardgasproductie in nederland. Daarnaast is de nAM ook actief in de oliewinning op land.

StIkStofInjectIe

‘De focus ligt met name op het leeg maken van de kleinere gasvelden en nieuwe methoden om dat te realiseren’, vertelt Arjan Sixma, de directeur van aQuaintance, afkomstig van Cofely. ‘Dit wordt mogelijk gemaakt door stikstofinjectie, een tech-nologie die nu toegepast zal worden op het De

12 OLIE & GAS a.hakpark magazine

Page 13: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Meer AArdgAS wInnen

door StIkStofInjectIe

De NAM wil ook de laatste aardgasvoorraden uit de kleinere velden in Noord-Nederland win-nen. Normaal gesproken wordt de gaswinning gestaakt op het moment dat de gasproductie als gevolg van de dalende druk zodanig is afgeno-men dat de winning niet meer economisch ren-dabel is. De resterende hoeveelheid aardgas kan echter economisch winbaar worden gemaakt door de gasdruk in het gesteente waar het aard-gas zit op peil te houden. Dit is mogelijk door gericht stikstof in de reservoirs te injecteren. Door via een extra leiding onder hoge druk stikstof in de zandsteenlagen van het gasveld te injecteren, verspreidt stikstof zich door het gesteente. De stikstof duwt het aardgas als het ware uit de poriën van het gesteente naar een installatie aan de oppervlakte. Aardgaswinning uit het gasveld De Wijk kan door deze toepas-sing met tien tot vijftien jaar worden verlengd. In totaal kan er hierdoor nog aanvullend circa twee miljard m3 aardgas gewonnen worden. Genoeg aardgas om alle Drentse huishoudens gedurende zes jaar van gas te voorzien.

om de samenwerking tussen de drie afzonderlijke bedrijven te intensiveren. Daardoor kan de dienst-verlening aan de nAM naar een nog hoger niveau worden getild. ‘In de oude structuur gingen be-paalde werkzaamheden standaard naar een van de drie partijen’, zegt Sixma. ‘In het nieuwe bedrijf kijken we eerst waar de benodigde expertise zit bij de partijen om die vervolgens bij een project te betrekken. Daardoor komt de kwaliteit van de afzonderlijke bedrijven veel meer tot uiting.’

Paul Langbroek van A.Hak Leidingbouw ziet veel voordelen in het feit dat zijn team vanaf de start van een project bij de uitvoering is betrokken. ‘Hierdoor brengen wij vroegtijdig onze kennis en expertise in het project in. Door de geïntegreerde manier van samenwerken, dragen we meer ver-antwoordelijkheid voor de gezamenlijke uitvoering. Bovendien kunnen we zo nog efficiënter werken.

Daarmee bespaart de nAM kosten en wordt de winning van de laatste restjes gas uit de kleine velden rendabel.’

VeIlIgHeId

Veiligheid staat net als in het vorige samenwer-kingsverband centraal in de nieuwe onderneming, benadrukt Langbroek. ‘De afgelopen jaren heb-ben we met z’n allen een solide veiligheidscul-tuur ontwikkeld. Daardoor hebben we recentelijk gevierd dat we zes jaar zonder ongevallen met verzuim hebben gewerkt. Een mijlpaal die je niet zomaar bereikt en waar wij terecht trots op zijn. Daarom blijven we aandacht besteden aan houding en gedrag van onze mensen. Door elkaar continu aan te spreken op onveilig gedrag en bijna-incidenten goed in kaart te brengen, zullen we ook in de toekomst onze veiligheidsprestaties handhaven.’

Wijk-gasveld nabij het Drentse Hoogeveen.’Het aardgas zit in deze kleinere velden in poreuze steenlagen op een diepte tussen de 500 en 1500 meter. ‘Maar het wordt steeds moeilijker om de laatste restjes gas er economisch rendabel uit te halen’, vervolgt Sixma. ‘naarmate de voorraad afneemt, daalt de druk in het veld, waardoor je andere manieren moet zoeken om de laatste kubieke meters te winnen. Door middel van stik-stofinjectie kunnen ook de laatste restjes efficiënt en rendabel uit de velden worden gehaald.’ De nAM denkt op deze manier de komende tien tot vijftien jaar alleen al uit het De Wijk-gasveld nog tot twee miljard kubieke meter aan aardgas te kunnen winnen.

SAMenwerkIng

Een van de belangrijkste redenen om de joint venture om te zetten in een zelfstandig bedrijf is

13a.hakpark magazine OLIE & GAS

Page 14: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

AQuAIntAnce

De naam aQuaintance (afgeleid van het Engelse acquaintance, wat ‘kennis’ of ‘bekende’ betekent) staat niet alleen symbool voor een hernieuwde ken-nismaking met bekende, betrouwbare partners. De hoofdletter Q wijst op de andere betekenis die er aan gegeven wordt: kwaliteit, intelligente oplossingen en de gemeenschappelijke drive om continu te opti-maliseren. De tulp in het logo staat voor het Neder-landse product en de vlam verwijst naar aardgas.

Langbroek: ‘We kijken iedere keer weer of we bepaalde zaken slimmer, sneller en beter kunnen organiseren. Vervolgens leggen we de resultaten vast in standaarden waar iedereen zijn voordeel mee kan doen.’

Ook voor directeur Arjan Sixma blijft veiligheid het belangrijkste onderwerp. ‘De komende jaren willen we uiteraard zonder ongevallen met verzuim blijven werken. Daarnaast hoop ik de verwach-tingen van de nAM te overtreffen door continu te blijven werken aan de verbetering van onze dienstverlening in al haar facetten. Verder vind ik het een voorrecht dat we door goedkoper en efficiënter te werken een belangrijke bijdrage le-veren aan een economisch rendabele winning van de laatste restjes aardgas in noord-nederland. Op deze manier dragen wij bij aan een duurzame energievoorziening in ons land.’

‘Op het gebied van veiligheid sluiten wij geen enkel compromis’, benadrukt Bas Schellenberg, afdelingshoofd landprojecten van de nAM. ‘Daaraan hechten we, naast planning, kosten-beheersing en kwaliteit, de meeste waarde.’ Hij wijst erop dat voor sommige projecten snelheid essentieel is, terwijl voor andere projecten juist de kosten de doorslaggevende factor zijn. ‘Wij willen bijvoorbeeld niet te veel geld uitgeven aan de winning van de laatste restjes aardgas omdat het anders niet meer economisch rendabel is. Daarom mag de winning in sommige gevallen ook iets langer duren. Maar als een gasveld bijvoorbeeld nog dertig jaar mee moet gaan, staat vooral de kwaliteit van de werkzaamheden voorop.’

optIMAlISeren

aQuaintance richt zich ook op de continue verbetering van processen en werkzaamheden.

14 OLIE & GAS a.hakpark magazine

Page 15: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Al sinds 2006 wordt er in Overijs­sel, Gelderland, Friesland en Fle­voland gewerkt aan het vervangen van maar liefst 1,8 miljoen water­meters. In deze enorme klus voor onze opdrachtgever Vitens werd op 28 september een mijlpaal bereikt: de miljoenste watermeter was aan vervanging toe.

A.Hak Infranet maakt samen met BAM Infratech-niek deel uit van de v.o.f. MECOM, die in opdracht van Vitens in 2006 een begin heeft gemaakt met het vervangen van 1,8 miljoen watermeters. Deze grootscheepse vervangingsoperatie speelt in de provincies Friesland en Flevoland, waar A.Hak Infranet de meters wisselt, en in Overijssel en Gel-derland, waar het werk deels door BAM en deels door een onderaannemer onder verantwoorde-lijkheid van A.Hak Infranet wordt uitgevoerd. De totale operatie duurt nog tot 2016.

feeStelIjkHeden

Op vrijdagmorgen 28 september om 10.30 uur kreeg een nietsvermoedende inwoner van Zwolle bezoek van Jennifer Rietveld, manager netbe-heer en Levering van Vitens. Rietveld wist hem te vertellen dat zijn meter de miljoenste was die sinds 2006 vervangen werd. De bewoner kreeg bloemen en een leuke attentie en liet als beloning de oude watermeter nog een keer lopen door koffie te zetten voor zijn gasten. Op het kantoor van Vitens stonden MECOM en Vitens ook even stil bij het bereiken van de mijlpaal. Hierbij kreeg Vitens van de beide partners een glazen sculptuur in de vorm van een waterdruppel uitgereikt.

duurZAMe VoluMeMeterS

Watermeters registreren nauwkeurig hoeveel wa-ter de klant gebruikt. Vitens kent twee soorten watermeters: de snelheidsmeter en de volumeme-ter. Vanaf 2006 tot 2016 worden alle 1,8 miljoen snelheidsmeters vervangen voor volumemeters. De levensduur van de huidige snelheidsmeter varieert van 6 tot 14 jaar, afhankelijk van de hardheid van het water. De volumemeter heeft een verwachte levensduur van ongeveer 20 jaar en vormt daar-mee een duurzaam alternatief. Volumemeters zijn bovendien nauwkeuriger dan snelheidsmeters. De oude watermeters worden in hun geheel vernie-tigd en de componenten worden gerecycled.

Jennifer Rietveld,

manager Netbeheer en

Levering van Vitens, met

de miljoenste meter.

Miljoenste watermeter voor Vitens

MIJLPAAL IN ZWOLLE

De projectleiders Willem

de Haan (links) en Ruud

Versluis (midden) van res­

pectievelijk A.Hak Infranet

en BAM met Niels Hovy,

projectmanager van Vitens.

De verraste bewoner

zet nog één keer koffie

‘op de oude meter’.

15a.hakpark magazine WATER

Page 16: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Besparingdoor stikstof

De lucht die we dagelijks in- en uitademen be-staat voor ongeveer 78% uit stikstof. En wie wel eens een wrat heeft laten verwijderen, iedereen die wel eens naar de dokter is geweest om een wrat te laten verwijderen, kent de metalen cilinder met vloeibare stikstof waarvan de arts een drup-peltje gebruikt om de wrat te bevriezen. Een groot verschil met de tanks met 45.000 liter vloeibare stikstof die HIS beschikbaar heeft voor verschil-lende toepassingen in de olie- en gasindustrie.

‘purgen’

Een van de belangrijkste eigenschappen van stikstof is het feit dat het niet reageert met andere stoffen, het is inert. Wanneer er bijvoorbeeld leidin-gen van een raffinaderij moeten worden schoon-gemaakt, bevatten deze gevaarlijke en brandbare reststoffen. Door stikstof in de leidingen te blazen (‘purgen’) kunnen de reststoffen op een veilige manier via een fakkel worden verbrand. Hierdoor ontstaat een inert systeem waar op een veilige

De afgelopen jaren heeft HIS verschillende stikstofprojecten uitgevoerd, onder andere bij een BP raffinaderij in Duitsland, de LNG Terminal in België en een oliepijpleiding in Frankrijk.

manier aan gewerkt kan worden, bijvoorbeeld door een ander A.Hakpark-bedrijf als A.Hak Industrie.

Snel Afkoelen

De sterk koelende werking van stikstof wordt door HIS benut bij het koelen van reactoren. Opdrachtgevers maken hier graag gebruik van wanneer een katalysator vervangen moet worden. Zonder het gebruik van stikstof kan het wel een week duren voordat een reactor zodanig is afgekoeld dat hij veilig te betreden is. Het gebruik van stikstof bespaart tijd en geld. HIS maakt overigens niet alleen gebruik van koude stikstof. Het bedrijf beschikt ook over verschillende units die stikstof tot 350 graden Celsius kunnen verhit-ten. Hete stikstof wordt gebruikt voor het reinigen ofwel regenereren van katalysatoren.

lekkAgeS opSporen

Een andere toepassing is lekdetectie. Hiervoor wordt een mengsel van 1 procent helium en 99 procent stikstof gebruikt. Helium is net als stikstof een gas dat niet reageert met andere stoffen. Het heeft een kleine moleculaire massa en goede viscositeit, waardoor het bij uitstek geschikt is om ook de kleinste lekken in flenzen van instal-laties vast te stellen. Hierbij maakt HIS gebruik van mobiele helium-detectoren die exact kunnen aangeven hoe groot het lek daadwerkelijk is. De klant kan het probleem direct herstellen en de installatie probleemvrij in gebruik nemen.

A.Hak Industrial Services (HIS) levert ver-schillende diensten aan de olie- en gasin-dustrie waarbij stikstof een belangrijke rol speelt. Het verwijderen van reststoffen uit pijpleidingen, koelen van reactoren en het veilig en efficiënt opsporen van lekkages zijn enkele toepassingen.

TEkST Mark Gruitroij

16 kORTE BERICHTEn a.hakpark magazine

Page 17: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Jos van den Hurk is directeur van Kaal Masten, een bedrijf uit de A.Hakpark­familie dat gespecialiseerd is in hoogwaardige masten. Expertise heeft Kaal in vele disciplines. Van ontwerp tot productie, van coating tot het transporteren van masten en van plaatsing tot en met inspectie. Kaal Masten mag zich een CO2­neutrale organisatie noemen door een sterke focus op zowel duurzame producten als duurzame productie. Daar kun je gewichtig en ingewikkeld over doen, maar dat past niet bij A.Hakpark, niet bij Kaal Masten en al helemaal niet bij Jos van den Hurk. ‘Gewoon doen’ is zijn motto. Hij legt zelf uit hoe.

‘Gewoon een kwestie

van doen’

FOTOGRAFIE Maarten van der Voorde

DuuRZAAM ONDERNEMEN

17a.hakpark magazine DuuRZAAMHEID

Page 18: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Iedereen praat tegenwoordig over duurzaamheid en duurzaam ondernemen. Het lijkt wel mode. Voor veel ondernemers is het echter onduidelijk wat ze er in de da-

gelijkse praktijk precies mee moeten. Wat betekent duurzaam ondernemen? Is het niet vooral iets voor anderen? Een veel-gehoorde opmerking is: ‘Laten ‘ze’ eerst maar eens duidelijk aangeven wat ze willen, dan zal ik wel kijken wat ik ermee kan.’ Maar met die houding komen we er niet. Vandaar dat ik hieronder wil aangeven hoe we daar bij Kaal Masten in Oss mee omgaan. Duurzaam ondernemen hebben we enkele jaren geleden meteen onderverdeeld in twee onderdelen: Het leveren van duurzame producten en diensten. Het duurzaam produceren van een product of dienst.

Duurzame producten zijn onder andere producten die minder energie verbruiken in de levenscyclus en producten die langer meegaan zonder dat ze onderhoud nodig hebben. Ze zijn beter bestand tegen mechanische beschadigingen of ze hebben eenzelfde toepassing, terwijl er minder materialen gebruikt zijn om het product te maken.

duurZAMe producten

Kaal Masten heeft al talloze duurzame producten en diensten in de markt gezet. We plaatsen buispaalfunderingen die duur-zamer zijn dan betonfunderingen. Mede door ons ontwikkelde DCC lakken verlengen de levensduur van masten enorm. Voor het deel van de mast dat onder de grond gaat, is een zeer robuuste coating ontwikkeld die eveneens voor een langere levensduur zorgt. Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van een Solar Powered Lighting Pole. Deze verlichtingsmast wordt uitsluitend door zonne-energie gevoed en hoeft dus niet meer op het energienet aangesloten te worden. Ook introduceerden we een totaal nieuwe testmethodiek voor bestaande masten. Hiermee kunnen we vaststellen of een mast na de verwachte levensduur versleten is of gegarandeerd nog een aantal jaren mee kan. Dat de materialen die wij verwerken 100% recycle-baar zijn, mogen we ook niet vergeten.

duurZAMe productIe

Daarnaast is het belangrijk dat wij op een duurzame wijze produceren. Dat wil zeggen dat we onze producten blijven produceren terwijl de inzet van grond- en hulpstoffen wordt verminderd. Dit zijn zaken die opgenomen zijn in de normale bedrijfsprocessen. We gaan efficiënter met energie om, onder andere door het aanbrengen van betere schakelingen, het in-stellen van temperatuurregeling, het installeren van energie-zuinige (LED) armaturen, het gebruik van energiezuinige motoren, het zelf regenereren van schoonmaakverdunningen en het beperken en scheiden van afval. Deze investeringen hebben een terugverdientijd die ligt tussen de één en drie

Verlengde leVenSduur

Met kAAl dcc

Misschien wel de meest doeltref-fende manier om een product duurzamer te maken, is het verlengen van de levensduur. Met Kaal DCC-coating wordt dit effect bereikt door een optimale balans tussen oppervlaktehard-heid, blijvende flexibiliteit en glans. Anders dan bij poeder-coaten is er geen hoge tempera-tuur (=energie) nodig voor het opbrengen van de lak. En omdat het oog ook wat wil, is de coating er in alle RAL-kleuren.

18 DuuRZAAMHEID a.hakpark magazine

Page 19: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

zodanig te optimaliseren dat ze een bijdrage leveren aan duurzaam ondernemerschap.Duurzaam ondernemen moet net als kwaliteitszorg, arbeids-omstandigheden en milieuaspecten geïntegreerd zijn in het bedrijfsproces. Een goed geoliede organisatie moet daarnaast oog hebben voor Lean Manufacturing, een filosofie waarbij je verspilling en zaken die geen toegevoegde waarde leveren elimineert. Dit zorgt ervoor dat de kwaliteit van het product omhoog gaat terwijl de kosten omlaag gaan.

gewoon doen

Bekijk duurzaamheid ook eens in het licht van ons belangrijk-ste productiemiddel: de medewerkers. Zij moeten de aan-dacht krijgen die nodig is om zich langdurig goed te kunnen inzetten. Duurzaam ondernemen betekent dus ook een goede begeleiding van medewerkers. Denk hierbij aan het voorko-men van eentonige werkzaamheden, de ergonomie van de werkplek, stresspreventie, beloning in overeenstemming met prestatie, ziektebegeleiding en re-integratie. Het inventarise-ren van het ambitieniveau van de medewerker is erg belang-rijk voor de ontwikkeling van de medewerker zelf, maar ook voor de inzetbaarheid in de huidige of toekomstige functie. Wel of geen aanvullende opleiding of coaching is van belang voor beide partijen. Met name duidelijke communicatie tussen werkgever en werknemer kan leiden tot betere en duurzame inzet van de mens als productiemiddel. Eigenlijk is duurzaam ondernemen dus niet meer of minder dan een van de vele aspecten waarmee een ondernemer rekening moet houden om de toekomst van de onderneming te waarborgen. Gewoon doen, is mijn motto.’

jaar. Wie iets verder kijkt, ziet dus dat duurzaam bezig zijn geen bergen geld hoeft te kosten, maar zelfs geld oplevert.

onbekend MAAkt onbeMInd

Waarom doen nog niet alle ondernemers mee? Het probleem is bijna altijd de onwetendheid. Onbekend maakt onbemind. Veel overheden zijn verplicht om duurzaam in te kopen. Ook zij worstelen met dit fenomeen. Wij moeten hen helpen door aan te tonen dat onze producten duurzamer zijn en ook duurzamer zijn geproduceerd. Dat kunnen we alleen als ze

dat ook echt zijn. Op deze manier bouw je vertrouwen op met de klant en kun je samen verder bouwen, want ook zij zijn erbij gebaat. Het is dus niet de vraag of je wel duurzaam moet ondernemen, maar hoe snel je er mee gaat beginnen. Als je wilt starten met duurzaam ondernemen, denk dan ver-der dan dubbelzijdig printen en het gebruik van regenwater voor het sanitair. Begin met processen waarmee je dagelijks te maken hebt. Ieder bedrijf heeft mogelijkheden om anders met grond- en hulpstoffen om te gaan en om processen Jos van den Hurk Oss, 19 OktOBEr 2012

‘ Denk verder dan dubbelzijdig prin- ten en het gebruik van regenwater’

19a.hakpark magazine DuuRZAAMHEID

Page 20: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

A.Hak Infranet regio West is in Monnickendam bezig met het amoveren, ofwel verwijderen, van een rioolwaterpersleiding voor het waterschap Hollands Noorder-kwartier.

De leiding met een diameter van 450 mm heeft een lengte van enkele kilometers. Op de foto zien we een bijzonder stukje van het project: een waterkruising met een lengte van 380 meter.

Het drijvende deel van de klus is inmiddels met succes geklaard. Het deel van de werkzaamheden dat op het land afgerond moet worden ligt nu stil. In de natte najaars- en wintermaanden kan er op de veengrond in het gebied niet goed worden gewerkt. In het voorjaar worden flora en fauna – en met name broedende vogels – met rust gelaten. Eind juni wordt het werk vervolgens weer hervat.

Drijvend ‘amoveren’

20 kORTE BERICHTEn a.hakpark magazine

Page 21: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

A.Hakpark werkt al sinds 2010 samen met de stichting water for life, een organisatie die zich sterk maakt voor schoon drinkwa-ter en sanitaire voorzieningen voor de hele wereldbevolking. Afgelopen zomer werd die samenwerking verlengd en werd A.Hakpark corporate sponsor van de stichting.

De stichting Water for Life is een initiatief van Vitens Evides International B.V. (VEI). Met projecten in verschillende ontwikkelingslanden levert de stichting een bijdrage aan de wereld-wijde drinkwaterproblematiek die zo’n één miljard mensen verspreid over de wereld treft.

A.Hakpark ondersteunt de stichting al vanaf 2010 door kosteloos mensen en materieel te leveren aan projecten van Water for Life. Zo werden er in Ghana en Mozambique al mensen geholpen. In samenwerking met lokale watermaatschappijen, aannemers en VEI wil A.Hakpark haar werk in met name Mozambique voortzetten. Als corporate sponsor hoort daar ook een financiële donatie bij van € 300.000 per jaar voor 2012 tot en met 2015. Tijdens een boottochtje in Friesland ontvin-gen Water for Life voorzitter Ed nijpels en Ger-hard van den Top, directeur van VEI, uit handen van Willem van Geenhuizen, algemeen directeur van A.Hakpark, een cheque voor het totaalbedrag van 1,2 miljoen euro.

HIs steltdeuren openvoor familie

op zaterdag 10 november 2012 heeft A.Hak Industrial Services (HIS) in het nieuwe kan-toorpand in tricht een open dag gehouden voor de naaste familie van alle HIS mede-werkers. de opkomst was zeer hoog.

Tijdens de open dag bleek het enthousiasme van het HIS-personeel voor hun nieuwe werkomgeving. Familieleden werden met verve rondgeleid en de medewerkers grepen de gelegenheid aan om te la-ten zien wat hun werkzaamheden bij HIS inhouden.

Druk was het vooral bij de verschillende demon-straties. De testloop was populair, net als de push-pull, het demonstratiemodel van de inspec-tietool en de afdelingen Research & Development en data post-processing.

De kleinere kinderen zijn vermaakt met een springkussen, de mogelijkheid om zich te laten schminken, een kleurwedstrijd of een spelletje FIFA 2013 op de PlayStation.

Op de foto v.l.n.r. Willem van Geenhuizen, Ed Nijpels en Gerhard van den Top. (Foto: René den Engelsman)

samenwerking met Water for Life tot 2016 verlengd

21a.hakpark magazine kORTE BERICHTEn

Page 22: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

EDI is een internationaal gerenommeerde Energy Business School, met een focus op aardgas en de rol van gas in de energietransitie (de geleidelijke overgang van fossiele brandstoffen naar duurzame bronnen, red.). EDI’s be-langrijkste doelstelling is bij te dragen aan de professionele ontwikkeling van huidige en toekomstige energiemanagers. Om dit te realiseren, ontwikkelen en organiseren we evenementen en opleidingsprogramma’s voor energy professio-nals wereldwijd, waarbij kennisdeling en netwerken centraal staan.

De sector heeft de komende jaren te kampen met veel veranderingen en diverse uitdagingen. Een groeiende, wereldwijde vraag naar energie, energie-transitie, marktliberalisering, de behoefte aan een nieuwe, andere infrastruc-tuur en een groeiend tekort aan gekwalificeerd personeel zijn slechts enkele voorbeelden. Het zal aan de huidige en toekomstige energiemanagers zijn om deze uitdagingen aan te gaan en met oplossingen te komen.

De komende jaren zullen veel zwaargewichten met een schat aan kennis en ervaring de sector verlaten. EDI zet zich in om de kenniskloof tussen de huidige en komende generatie te verkleinen en stimuleert de uitwisseling van kennis, middels het aanbieden van trainingsprogramma’s en het organiseren van netwerkevenementen.

A.Hakpark speelt een belangrijke rol in het transporteren en distribueren van onder andere olie, gas, water en elektriciteit. Hiermee voorziet A.Hakpark voor een groot deel in de vraag naar aanleg van een nieuwe en andere infrastruc-tuur. Hierdoor worden consumenten en bedrijven bediend in de vraag naar energie, vanaf de bron tot aan de aansluiting in de meterkast.

In ons portfolio zitten diverse introductieprogramma’s, zoals de Gaswaardeke-ten. Deze programma’s bieden de deelnemer een goed inzicht in alle aspecten van en de laatste ontwikkelingen rondom de energiewaardeketen. naast intro-ductieprogramma’s bieden we tevens programma’s die meer specifiek ingaan op een topic, bijvoorbeeld de cursus ondergrondse gasopslag en de gastrans-port en shipping course. Tenslotte bieden we de hoger opgeleide energie pro-fessional complete masterprogramma’s, waaronder de Large Energy Project Course, een Energy & Leadership programma en een Finance Master.

onS bedrIjf IS ‘AffIlIAted

pArtner’ geworden VAn edI.

wAt IS dAt Voor InStItuut?

op de webSIte VAn edI geeft u AAn

dAt de energIeSector onderHeVIg

IS AAn ZoVeel VerAnderIngen dAt

bedrIjVen Alleen kunnen blIjVen

concurreren door te InnoVeren.

welke VerAnderIngen ZIjn dAt?’

op welke wIjZe leVert edI een

bIjdrAge AAn deZe uItdAgIngen?

en Hoe ZIet u de rol VAn

bedrIjVen AlS A.HAkpArk?

de curSuSSen en opleIdIngen

dIe u AAnbIedt ZIjn gerIcHt op

Hoger opgeleIden. wAt Hebben

de MenSen In Het Veld AAn edI?

A.Hakpark en energy delta Institute (edI) zijn dit jaar een ‘affiliated partnership’ aangegaan. eric dam is de ideale persoon om toe te lichten wat dat partnerschap inhoudt. dam is sinds de oprichting van edI – dit jaar alweer 10 jaar geleden – betrokken bij de organisatie als bestuursvoorzitter. na zijn afscheid bij gasunie is hij sinds oktober vorig jaar als president ook betrokken bij de dagelijkse gang van zaken van edI. we legden hem vijf vragen voor.

De energie manager van morgen

Voor meer informatie over Energy Delta Institute: www.energydelta.nl

22 EnERGIE a.hakpark magazine

Page 23: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

bergermeer zorgt voor leverings-zekerheid

De werkzaamheden voor de ondergrondse gasopslag in Bergermeer zijn in volle gang. Verschillende A.Hakpark-bedrijven spelen een belangrijke rol bij het project om gas op te slaan in een leeg gasveld op ruim twee kilometer diepte in het gebied tussen Bergen en Alkmaar. ‘Inmiddels hebben we de eerste klanten geworven voor de gasopslag. Het gaat om het Noorse Statoil, het Zweedse Vattenfall en het Franse EDF’, aldus Edwin Kramer, projectmanager pijpleidingen van opdrachtgever tAQA Onshore B.V.

TEksT Adriaan van Hooijdonk

fOTOgRAfIE Maarten van der Voorde

GROOtStE ONDERGRONDSE GASOPSLAG WESt-EuROPA

eind oktober van dit jaar gaf toenmalig minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie samen

met TAQA-directeur Jan-Willem Hoogstraten het officiële startsein voor de bouw van de onder-grondse gasopslag in Bergermeer. De aanleg van de opslagplaats in het lege gasveld kost ruim 800 miljoen euro en is daarmee een van de grootste particuliere investeringen in de Nederlandse eco-nomie van dit moment. De start van het project heeft even op zich laten wachten, omdat verschil-lende partijen bezwaar hadden aangetekend. Zo maakten omwonenden zich zorgen over de kans op aardtrillingen, vreesden ze geluidsoverlast en twijfelden ze aan de veiligheid van de aardgas-putten. Ook natuurliefhebbers maakten bezwaar,

omdat Bergermeer een broedplaats is voor vogels. De Raad van state verklaarde echter alle bezwaren begin mei 2012 ongegrond, waarna de betrokken partijen in juni met de werkzaamheden konden starten.

leveringSZeKerHeid

TAQA Energy en haar partner Energie Beheer Nederland (EBN) willen met de bouw van de on-dergrondse gasopslag vooral leveringszekerheid bieden. Door in de zomer gas op te slaan, wil het bedrijf voorkomen dat er in koude periodes van het jaar een tekort aan gas ontstaat waardoor de leveringszekerheid in gevaar komt en de prijzen stijgen. gasopslag Bergermeer levert bijna een verdubbeling op van de Nederlandse opslagca-

23a.hakpark magazine gAs

Page 24: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

veiligHeid

In het hele project is bijzonder veel aan-dacht voor veiligheid. Zo is er een full time HSSE-opzichter en vinden er regelmatig veiligheidsvergaderin-gen met de betrokken werknemers plaats. Ook lopen TAQA me-dewerkers zogeheten ‘observatie onbewust gedrag-rondes’ (OOG-rondes) waarbij ze onder meer kijken hoe de aannemers met veiligheid om-gaan. ‘Wij nemen op veiligheidsgebied geen enkel risico en leggen de lat bewust bijzonder hoog’, benadrukt Kramer. En dat gaat voor-alsnog erg goed. ‘A.Hakpark heeft nog geen enkel ongeval met verzuim gere-gistreerd’, aldus Van Hoorn.

paciteit en draagt daarmee bij aan een betere marktwerking op de energiemarkt en uiteindelijk aan scherpere consumentenprijzen. Bovendien helpt de gasopslag bij het verwezen-lijken van de ambitie van de overheid om ervoor te zorgen dat Nederland gasknooppunt van Europa blijft. Daarom maakte voormalig minister Verhagen bij de officiële opening eind oktober bekend dat het verschil in tarieven voor gasopslag tussen Nederland en andere landen verdwijnt. Het project levert de Nederlandse economie meer dan 2.500 extra banen op.

verduurZAming

Aardgas is als schoonste fossiele energiebron de komende decennia van belang voor de verduur-

vertelt projectmanager Arjan van Hoorn van A.Hak Leidingbouw. ‘We zijn nu met ruim 150 man op de helft van het project waaraan verschillende van onze bedrijven een bijdrage leveren. Zo heeft A.Hak Drillcon meerdere horizontaal gestuurde en gesloten front-boringen uitgevoerd. A.Hak Leidingbouw is onder meer verantwoordelijk voor de aanleg van acht nieuwe transportleidingen van en naar de gasopslag met een totale lengte van 37,5 km. A.Hak Infranet regio West assisteert bij de isolatiewerkzaamheden aan de pijpleidingen. A.Hak Telecom legt glasvezelverbindingen aan, terwijl Tjaden zes putten op een diepte van 150 meter heeft gemaakt. Het grondwater dat tijdens deze werkzaamheden naar boven komt, moet op een verantwoorde manier weer worden terugge-bracht in de grond. Het grondwater bij het tracé Heiloobos naar Bergen bevat bijvoorbeeld veel zwaveldioxide en chloride. Dat kun je niet zomaar op het oppervlaktewater lozen want het stinkt naar rotte eieren. Daarom injecteren we het water weer terug in de grond zodat niemand er last van heeft.’

nAtuurcomPenSAtiePlAn

Projectmanager pijpleidingen Edwin kramer van TAQA benadrukt dat het om een technisch uitdagend en gecompliceerd project gaat. ‘Bijna driekwart van het tracé loopt door natuurgebie-den waar veel vogels broeden. Daarom moeten we voor de start van het broedseizoen, in maart volgend jaar, klaar zijn met het grootste deel van de werkzaamheden. Dat legt een forse druk op de planning. Maar het ziet het ernaar uit dat we op tijd klaar zullen zijn.’ Ook bij de boringen moesten verschillende uitda-gingen worden overwonnen. ‘Zo moest er onder meer bij spoorlijnen, waterkeringen en polders worden geboord. Een ingewikkelde klus, waarbij kennisinstituut Deltares is ingeschakeld voor advies. Bovendien moest de aanleg zoveel moge-lijk parallel lopen met bestaande ondergrondse leidingen’, aldus kramer die overigens tot 2006 19 jaar bij A.Hakpark heeft gewerkt. TAQA neemt tal van maatregelen om de over-last voor mens en natuur tijdens de aanleg van de gasopslag tot een minimum te beperken. Zo maakt de 54 meter hoge boortoren, die in decem-ber wordt gebouwd, geen gebruik van lawaaiige generatoren, maar van elektriciteit uit het net. Ook komt er een geluidsscherm om de toren te staan. Verder heeft TAQA samen met de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten een natuurcom-pensatieplan opgesteld. TAQA heeft onder meer

zaming van de Nederlandse energievoorziening. Bovendien is aardgas altijd beschikbaar waardoor het de ideale flexibele aanvulling biedt op duur-zame energiebronnen als wind en zon.Het lege gasveld in het gebied tussen Bergen en Alkmaar is volgens TAQA bij uitstek geschikt voor gasopslag. De bodem heeft er de ideale samenstelling en boven het gasreservoir zit een ondoordringbare zoutlaag van meer dan 20 meter dik, zodat het gas nooit kan ontsnappen. Ook de omvang van het lege gasveld maakt het bijzonder geschikt voor opslag.

meerdere BedriJven

A.Hakpark werd in juli 2010 door de opdrachtge-ver geselecteerd om een aanbieding te maken,

24 gAs a.hakpark magazine

Page 25: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

aan de gemiddelde jaarlijkse gasbehoefte van 2,5 miljoen Nederlandse huishoudens.De eerste klanten heeft TAQA inmiddels binnen-gehaald. Als onderdeel van de realisatie van de gasopslag Bergermeer werd in 2009 een overeenkomst met gazprom gesloten voor het leveren van kussengas in ruil voor opslagcapa-

een alternatief broedgebied ingericht van 18,5 hectare dat inmiddels vooral bij grutto’s populair blijkt te zijn. Ook richt het energiebedrijf een blijvend natuurgebied van 20 hectare in.

SPeciAle PiJPleidingen

Projectmanager Arjan van Hoorn van A.Hak Leidingbouw wijst erop dat de superduplex pijp-leidingen nog nooit eerder in een dergelijk project zijn gebruikt. ‘Deze bijzonder sterke en duurzame staalsoort is heel geschikt voor de afvoer van het restproduct dat vrijkomt bij het oppompen van het aardgas dat nog in het veld aanwezig is. Daar-naast gebruiken we twee 30 duims stalen buizen van 30 mm dik die zijn voorzien van een speciale coating en isolatie.’

De ruime ervaring van A.Hak Leidingbouw met superduplex, geïsoleerde en dikwandige leidingen en de ervaring van A.Hak Drillcon met horizontaal gestuurde en gesloten front- boringen was voor TAQA een van de belangrijkste redenen om voor het bedrijf te kiezen, licht kramer toe. ‘Wij hadden verschillende partijen uitgenodigd om een uitge-breide, technische en commerciële prijsopgave te maken. De expertise van de A.Hakpark-bedrijven, in combinatie met het gedegen plan van aanpak, hebben voor ons de doorslag gegeven. Daarnaast zat de offerte zowel commercieel als financieel goed in elkaar’, aldus kramer.

gerennomeerde KlAnten

TAQA is nu al bezig om via een bestaand leiding-systeem aardgas in de ondergrondse opslag te injecteren. ‘In 2014 gaan we hiervoor de nieuwe leidingen gebruiken. Met de twee 30 duimers kunnen we het lege gasveld vervolgens in drie tot vier maanden vullen totdat we de opslagcapaciteit van 4,1 miljard kubieke meter aardgas hebben bereikt’, zegt kramer. Deze capaciteit staat gelijk

citeit. kussengas is het gas dat in het gasveld wordt geïnjecteerd om het veld op minimale druk te brengen en te houden. Daarnaast heeft TAQA vorig jaar verschillende gerenommeerde Europese energiebedrijven als klant geworven, waaronder het Noorse statoil, het Zweedse Vattenfall en het franse EDf.

‘ Bijna een verdubbeling van de Neder- landse opslag- capaciteit’

25a.hakpark magazine gAs

Page 26: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

Testlocatievoorinspecties

De oude kantoorruimte van HIS was niet meer representatief voor het bedrijf. Door de groei en door sluiting van het kantoor in het Schotse Aberdeen was er meer ruimte nodig. Ook de technische activiteiten waren inmiddels te klein behuisd geraakt. Toen de knoop was doorge-hakt om een nieuw kantoorpand te bouwen, is meteen een aantal andere zaken meegenomen.

‘De komst van het nieuwe gebouw heeft voor veel vooruitgang gezorgd’, vertelt Hans van Schaik van HIS. ‘Zo is er meer ruimte voor onze Research & Development-labs en zijn er algeme-ne ruimtes gemaakt waar cursussen gegeven en gevolgd kunnen worden. Verder zijn er meer-dere vergaderruimtes bijgekomen en is ook alle multimedia-apparatuur vernieuwd. Ook is er een eigen kantine in gebruik waardoor de kan-tine in het hoofdgebouw minder druk zal zijn tijdens de lunch.’ Een andere belangrijke ont-wikkeling is de komst van een compleet nieuwe testhoek. Eén van de kernactiviteiten van HIS is het testen en inspecteren van pijpleidingen. Met de testhoek heeft HIS de beschikking over drie ‘loops’ met leidingen met een diameter van 4, 6 en 12 inch. Inspectietools, die door HIS zelf ontwikkeld worden, kunnen hier worden getest en gemodificeerd voordat ze in gebruik worden genomen. De testfaciliteiten zijn bovendien te gebruiken voor trainingsdoeleinden; eerst voor eigen medewerkers maar in de toekomst ook voor klanten en andere externe partijen.

De gehele nieuwbouw in Tricht is gerealiseerd door Van Mourik Bouw uit Ophemert. Zij zijn in januari 2011 begonnen en verwachten aan het eind van dit jaar de definitieve oplevering te verzorgen. Arwin van Steenbergen en Martien Kusters van Van Mourik Bouw vertellen dat hun grootste uitdaging lag in het bouwen van het nieuwe kantoor voor HIS. ‘Doordat dit gebouw al voor de zomervakantie in gebruik moest worden genomen waren we op sommige momenten met tien man op het terrein. Inclu-sief de mensen van de onderaannemers waren dat er soms zelfs zestig.’ Mede hierdoor is alles volgens planning gegaan. Toen dit artikel werd geschreven was Van Mourik nog steeds druk in Tricht. Als extra werk zijn de hoofdingang en de centrale hal onder handen genomen. Als ook dit klaar is, vindt de definitieve oplevering plaats. Als ze alvast terugkijken, zijn Arwin en Martien positief. ‘We hebben met veel verschil-lende, leuke mensen te maken gehad en het is ons hier goed bevallen.’

HIS HEEFt EIGEN tEStHOEK

de geplande bouwwerkzaamheden in tricht zijn afgerond, maar gewerkt wordt er nog steeds. nu de 125 meter lange parkeergarage in bedrijf is, kan de bestaande parkeerplaats op de schop. ook is een extra project gestart: vernieuwing van de ingang en de centrale hal. de nieuwe hallen en het kantoor van A.Hak industrial Services (HiS) springen het meest in het oog. de planning is gehaald en de verhuisdozen konden meteen na de bouwvakvakantie over.

TEksT Mark Gruitroij

OLIE & gAs a.hakpark magazine26

Page 27: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) wordt vaak in verband gebracht met milieuzorg, maar zorgvuldig en zorgzaam werken, zoals mvo bij A.Hakpark heet, heeft veel meer facetten. re-integratie van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt is daarvan een voorbeeld. A.Hak infranet regio west heeft op dit gebied een goede samen-werking met de gemeente Purmerend.

A.Hak Infranet regio West heeft de afgelopen jaren samen met de gemeente Purmerend goede ervaringen opgedaan op het gebied van re-integratie. Mensen die vaak al langere tijd zonder werk zitten, sluiten een werk-/leerovereenkomst af met A.Hak Infranet en worden bij- of omge-schoold. Als dat van beide kanten bevalt, gaan ze blijvend aan de slag. Een duidelijke win-winsitua-tie, want voor deze mensen is het een manier om uit de bijstand te komen en A.Hak Infranet werft gemotiveerde medewerkers.Om de samenwerking te bekrachtigen overhan-digde regiomanager siebert van der Veen van A.Hak Infranet regio West het sculptuur ‘gebun-delde samenwerking’ aan wethouder Berent Daan van Purmerend, die eind september op werkbe-zoek was. Tijdens het bezoek sloten vijf nieuwe kandidaten een werk-/leerovereenkomst af met A.Hak Infranet regio West.Zowel A.Hak Infranet als de gemeente Purme-rend hoopt deze succesvolle samenwerking in de toekomst voort te kunnen zetten om zo meer mensen aan het werk te helpen.

naar huis bellen als je geland bent of snel nog even je e-mail checken voor het boarden. met 50 miljoen passagiers per jaar is er op en rond Schiphol altijd de behoefte om te communiceren. A.Hak telecom helpt in die behoefte te voorzien. Bijvoorbeeld door recentelijk het terrein voor het nieuwe Hilton Hotel functievrij te maken.

Het functievrij maken van een terrein houdt in dat alle oude kabels, leidingen en rioleringen worden verwijderd of omgelegd zodat het terrein zonder problemen bebouwd kan worden. De uitdaging hierbij is vaak dat de diensten die over de verbin-dingen lopen niet onderbroken mogen worden. Hiervoor gebruikt A.Hak Telecom een speciale lastechniek voor de koperkabels die ervoor zorgt dat de meeste verbindingen gehandhaafd blijven. Deze techniek is echter niet bij alle verbindingen te gebruiken. Voor die gevallen werd er ’s nachts gewerkt om de overlast tot een minimum te beperken.

Op de foto de vijf kersverse kandidaten met links wethouder Daan en rechts regiomanager Siebert van der Veen en Mariska van Geenhuizen, directeur A.Hakpark. (Foto: Evert Ruis)

Telecom maakt Hilton-terrein functievrij

Project Purmerend kent alleen maar winnaars

27a.hakpark magazine kORTE BERICHTEN

Page 28: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

meer capaciteit voor windenergie

A.Hak Electron werkt in de Noordoostpolder aan een uitbreiding van het hoogspanningsnet. Dit is nodig omdat een nieuw windpark vanaf 2015 veel duurzaam opgewekte elektriciteit gaat leveren. Daarbij zullen ook warmtekrachtcentrales gekoppeld aan de kassen van tuinders hun energie straks kwijt willen aan het net. A.Hak Electron legt samen met een aantal andere van onze bedrijven ruim 140 kilometer kabel in de grond.

urk

Nergens zijn windmolens zo zichtbaar als in het vlakke land van de Nederlandse polders. Vanaf 2015 zullen er aan de westkant van de Noordoostpolder nog veel

meer te zien zijn. Volgens planning wordt dan het Windpark Noordoostpolder in gebruik genomen. Met 86 turbines wordt dan maar liefst 1,4 miljard kWh elektriciteit opgewekt, goed voor zo’n 400.000 huishoudens.

drie onderdelen

Het huidige hoogspanningsnet heeft echter niet voldoende capaciteit om al deze elektriciteit naar de gebruikers te transporteren. Daarom zorgt TenneT TsO in deze regio voor een uitbreiding van het net op drie onderdelen. Bij Wester-meerdijk wordt een nieuw hoogspanningsstation gerealiseerd.

Dit nieuwe station wordt met een ondergrondse 110 kV kabel aangesloten op het hoogspanningsstation in Emmeloord en van daaruit naar het station in Ens. Dit 380 kV hoog-spanningsstation wordt uitgebreid met een 110 kV gedeelte. Het vernieuwde station in Ens zal de duurzaam opgewekte energie vervolgens doorvoeren naar het Nederlandse hoog-spanningsnet.

nieuwe Producenten

De turbines van Windpark Noordoostpolders zijn straks niet de enige nieuwe producenten. De woonkern Luttelgeest is aangewezen voor de ontwikkeling van grootschalige tuinbouw en ook ten oosten van IJsselmuiden is een tuindergebied in ontwikkeling. Ook de warmtekrachtcentrales die gekoppeld zijn

hoogspanningsstation Westermeerdijk

ONDERGRONDSE KABELS

28 ELEkTRICITEIT a.hakpark magazine

Page 29: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

emmeLOOrd

wethouder Barbera veltkamp van ouder-Amstel stelde tijdens de week van de duurzaamheid een led-lichtmast in gebruik aan de rondehoep oost in ouderkerk aan de Amstel. de mast is daar belangeloos geplaatst door A.Hak electron.

Peter Oeldrich van A.Hak Electron memoreerde de lange relatie tussen het bedrijf en de ge-meente. In een korte toespraak vertelde hij dat er dertig jaar geleden door A.Hak al Centrale Antenne Installaties (CAI) werden aangelegd en dat Ouderkerk aan de Amstel één van de eerste plaatsen was waar een openbaar verlichtings-netwerk werd aangelegd onafhankelijk van een energieleverancier.

Nu staat er dus ook weer een innovatief stukje verlichtingstechniek in de gemeente. Het LED-armatuur zorgt met twee zonnepanelen voor een energiebesparing van 51%. De lichtmast is geplaatst op de hoek van de parkeerplaats van restaurant De Voetangel en en neemt daar het gevoel van onveiligheid weg.

aan de kassen van de tuinders zullen hun energie gaan leveren aan het elektriciteitsnet. A.Hak Electron werkt mee aan deze capaciteitsuitbreiding van het hoogspanningsnet met de aanleg van de kabelverbindingen tussen het nieuwe station Wester-meerdijk en het station in Emmeloord. Deze verbindingen bestaan uit drie circuits met een lengte van 15,7 kilometer. In totaal wordt hier ruim 140 kilometer kabel in gelegd.

SAmenwerKing

A.Hak Telecom installeert bij de aanleg van het kabeltracé aan weerszijden glasvezelbuizen voor telecomdoeleinden. Daarmee houdt de samenwerking van A.Hakpark-bedrijven niet op. Op het tracé worden tien horizontaal gestuurde boringen verricht door A.Hak Drillcon. Tjaden levert een bijdrage met de bemaling.

Led-licht voorOuder-amstel

400.000

Feiten en ciJFerS

0

1

2

x 1.000.000.000 kWh

86

hoogspanningsstation Emmeloord

1.4

Wethouder Veltkamp van Ouder-Amstel (links) nam voor de gelegenheid plaats in de hoog-werker en stelde de LED-lichtmast in gebruik.

open ontgravingboring

29a.hakpark magazine VERLICHTINg

Page 30: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

(BiJnA) ongevAllen met gering letSel / eHBo met verZuim

ongevAllen met ernStig letSel met verZuim

gevAren AlS gevolg vAn onveilige HAndelingen en/oF SituAtieS

ongevAllen met dodeliJKe AFlooP oF Zeer ernStig letSel

ongevAllen met letSel met verZuim

Eén van de doelstellingen van A.Hakpark is het voorkomen van ongevallen en het beperken van risico’s voor iedereen die voor of namens A.Hakpark werkt. Maar hoe meet je ongevallen die niet hebben plaats-gevonden? Henk Doorenbosch, de veilig-heidsdeskundige van de interne ARBO-dienst van A.Hakpark, legt het uit aan de hand van de ijsbergtheorie.

‘gedrag aanpassen na analyse’

VEILIGHEIDSBEWuStZIJN

HigH PotentiAlS

‘A.Hakpark stimuleert haar medewerkers om near-misses te melden’, vertelt Henk Doorenbosch. ‘Meldingen leiden tot meer inzicht en meer inzicht kan leiden tot minder ongevallen. Wat ik echter nog belangrijker vind dan een enorm aantal near-miss meldingen, is het consequent melden van ‘high potentials’, de near-misses met een hoog risico. Door deze goed te analy-seren heb je de mogelijkheid om tijdig de juiste maatregelen te nemen.’

30 VEILIgHEID a.hakpark magazine

Page 31: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

1303003.00030.000

IJSbeRgtHeORIe

Het zichtbare gedeelte van een ijsberg is vele malen kleiner dan het gedeelte dat zich onder water bevindt. Dat geldt ook voor ongelukken, stelt de ijsbergtheorie. Voor elk ernstig incident is er een groot aantal ongelukken net niet gebeurd. Wanneer er 30.000 van deze near-misses plaatsvinden, zullen er volgens de theorie 300 verzuimongevallen zijn en 1 ongeval met dodelijke afloop of zeer ernstig letsel tot gevolg. A.Hakpark kende in 2012 15 verzuimongevallen. Dat betekent dat er 1.500 situaties geweest moeten zijn waarin het bijna fout is gegaan. Elke medewerker die ‘buiten’ werkt zou dit jaar dus een near-miss moeten hebben meegemaakt. Zoveel meldingen zijn er echter niet.

HOUdINg

‘de houding ten aanzien van veiligheid bepaalt voor een groot deel hoe iemand met veiligheid omgaat’, vertelt Henk. ‘we proberen ervoor te zorgen dat mensen veiligheid belangrijk gaan vinden, niet omdat het moet van de werkgever of de opdrachtgever, maar omdat het belangrijk en noodzakelijk is. a.Hakpark is gestart om in de uitvoering observaties uit te voeren en hierover te rapporteren. Het doel hiervan is om te leren kijken vanuit veiligheidsperspectief. dit heeft betrekking op het herkennen van gevaar-lijke handelingen en situaties, maar ook op het gedrag van de werknemers. ‘we creëren een werkomgeving waarin we elkaar aanspreken op onveilig gedrag om in de toekomst nog meer ongevallen te voorkomen.’

gedRAg

ongevallen kunnen worden voorkomen wanneer medewerkers zich meer bewust zijn van het eigen (on)veilige gedrag. ook hier kan de ijsbergthe-orie worden toegepast: er is het zichtbaar en onzichtbaar onveilig gedrag. Het gedeelte ‘onder water’ heeft vaak meer invloed op gedrag dan het gedeelte dat wel te zien is. Zo kun je niet altijd zien of een medewerker zijn gedachten bij zijn werk heeft. iedereen heeft bijvoorbeeld wel eens een stuk in de auto gereden zonder erbij na te denken. Je bent je op dat soort momenten minder bewust van de gevaren en juist daarin schuilt het gevaar.

ANALYSe

‘Het voorkomen van ongevallen is niet direct te meten. wel meten we het aantal ongevallen en de ernst van de ongevallen. verder stoppen we energie in het voorko-men van gelijksoortige ongevallen door het nemen van maatregelen. de juiste maatregelen kun je pas nemen na een goede analyse van de ongevallen. Het houden van een tool box meeting als reactie op een ongeval is geen juiste maatregel. we zouden op basis van de analyse ons gedrag moeten aanpakken. daarin ligt de oplossing. ongevallen ontstaan namelijk meestal door menselijk handelen.’

31a.hakpark vEiliGHEid

Page 32: A.HAKPARK MAGAZINE NAJAAR 2012

‘aQuaintance bleek de allerbeste’zegt de OPdRACHtgeVeR

Begin oktober kon bij Cofely, Tebodin en A.Hak Leidingbouw de vlag uit. aQuain-tance, het nieuwe bedrijf waarin zij alle drie aandeelhouder zijn, verwierf door middel van een open tender een vijfjarig contract met de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en liet hiermee 26 concurrenten achter zich. De werkzaamheden betreffen engineering, procurement en uitvoering van landelijke onshore projecten. Werk dat voorheen ook al door deze drie partijen werd uitgevoerd, in de joint venture LOP.

‘Bij de tender bleven na een eerste selectie uit maar liefst 27 inzendingen vier samen-werkingsverbanden over. aQuaintance bleek commercieel en kwalitatief de allerbeste. Maar ik moet eerlijk zeggen dat ik zelden zo’n close finish heb gezien. Het grote verschil met LOP is dat een opdracht niet wordt opgeknipt en vervolgens naar de afzonderlijke bedrijven gaat, maar dat aQuaintance met name in de ontwerp- en voorbereidingsfase de voor het project specifieke benodigde expertise in huis haalt. Het commerciële model van LOP hinder-de bepaalde initiatieven om opdrachten zo ef-ficiënt mogelijk uit te voeren. De nieuwe opzet is meer gericht op waarden waar de NAM voor staat: veiligheid, planning, kostenbeheersing en kwaliteit. En wanneer één partij bespaart, verdienen de anderen er ook aan. Omgekeerd geldt hetzelfde, als er iets fout gaat, dragen ze allemaal de verantwoordelijkheid. Maar gezien de ervaringen uit het verleden zal het daar wel niet zo snel van komen.’

Bas SchellenbergAFdeLINgSHOOFd LANdPROJeCteN

NAM

Het volledige artikel begint op pagina 11 van dit magazine.

WIeRdeN, JULI 2012

Aanleg drinkwater-leiding voor Vitens.