AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110...

66
Theodoor Gilissen Bankiers AFM leidraden en boetes Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden en boetebesluiten Plaatje invoegen 1

Transcript of AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110...

Page 1: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM leidraden enboetebesluiten

Plaatje invoegen

1

Page 2: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Programma

1. Overzicht AFM leidraden

2. Leidraad klant in beeld 2011(inclusief AFM boetebesluiten)

3. Handreiking beleggingsbeleid 2015 (inclusief AFM boetebesluiten)

4. Leidraad AFM provisieverbod 2016

2

Page 3: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM leidraden

1. AFM leidraden zijn geen wetten.

2. Leidraden kunnen wel beleidsregels van de AFM zijn.

3. Leidraden laten vaak zien hoe de AFM open wettelijke normeninterpreteert en hoe de AFM graag ziet dat onder toezicht staandebeleggingsondernemingen handelen (of juist niet handelen).

4. Er bestaat geen door de AFM gepubliceerd overzicht van alle leidraden.

5. AFM kan na verloop van tijd onderzoek verrichten naar de naleving vanbepaalde leidraden en zo nodig handhavend optreden.

3

Page 4: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Overzicht AFM leidraden

1. Leidraad ter interpretatie van het provisieverbod beleggingsondernemingen(maart 2016)

2. Onderzoek Effect van reclame-uitingen op beleggers (februari 2016)

3. Leidraad Informatie over risicoprofielen (september 2015)

4. Rapport Beheerste handel (mei 2015)

5. Handreikingsdossier klantinventarisatie kwaliteit beleggingsdienstverlening (april2015)

6. Leidraad Wwft, Wwft BES en Sanctiewet (maart 2015)

7. Leidraad om marktpartijen richting en duidelijkheid te geven (huisfondsen)(december 2015)

4

Page 5: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Overzicht AFM leidraden

7. Onderzoek kwaliteit van beleggingsdienstverlening (februari 2014)

8. Dienstverlening op maat (juli 2013)

9. Checklist adviezen voor beleggingsondernemingen (november 2012).

10. Total costs of ownership in beleggingsdienstverlening

(november 2012)

11. Onderzoek kosten van beleggingsdienstverlening (november 2012)

12. Samenvattend onderzoeksverslag Best Execution (april 2012).

5

Page 6: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Overzicht AFM leidraden

13. Leidraad Klant in beeld (november 2011)

14. Leidraad Actief en passief beleggen (oktober 2011).

15. Leidraad zorgvuldig adviseren over vermogensopbouw

(december 2009)

16. Uitbrengen van beleggingsaanbevelingen (december 2009)

17. Handreiking beleggingsbeleid (januari 2015)

6

Page 7: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

2. AFM Leidraad Klant in beeld

7

Page 8: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM: Klant in beeld

1. Dit is een belangrijke leidraad van de AFM voor beleggingsdienstverlening.

2. Deze leidraad heeft in belangrijke mate betrekking op de dienstverleningaan klanten met bijzondere aandacht voor het ken-uw-cliënt beginsel.

3. De AFM beboet relatief veel overtredingen van het ken-uw-cliënt beginsel.

4. Overtredingen van het ken-uw-cliënt beginsel brengt vaak civielrechtelijkeaansprakelijkheden mee voor beleggingsondernemingen jegens klanten.

5. Naleving van het ken-uw-cliënt beginsel is cruciaal om kwalitatiefhoogwaardige diensten te kunnen verlenen aan klanten. Zowel incommerciële als in juridische zin.

8

Page 9: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM: Klant in beeld

Verbeterpunten van beleggingsdienstverlening:

1. Meer aandacht nodig voor de vaardigheden van adviseurs.

2. Het beleggingsbeleid bevat de randvoorwaarden voor de dienstverlening.

3. Voor een passende dienstverlening is beter inzicht in de klantsituatienodig.

4. Financiële instrumenten passen bij klant.

5. Doelstelling van klant meer centraal bij monitoring van debeleggingsportefeuille.

9

Page 10: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM: Klant in beeld

Het belang van een doordacht beleggingsbeleid

1. Een helder en consistent beleggingsbeleid

2. Beleggingsstrategie

3. Doelgroepenbeleid

4. Vaststellen beleggingscategorieën

5. Vaststellen strategische asset allocatie

6. De selectie van financiële instrumenten

10

Page 11: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM: Klant in beeld

Klantbeeld: een compleet beeld van de klant is cruciaal

1. Beter inwinnen van informatie

2. Het belang van ‘’kennis en ervaring’’ van de klant

3. Doelgericht beleggen

4. Hoeveel risico kan de klant dragen?

5. Hoeveel risico wil de klant lopen?

6. Hoe hangen de doelstelling(en) en de risicobereidheid van de klant samen?

7. Vragenlijst als hulpmiddel om het klantbeeld te bepalen

11

Page 12: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM: Klant in beeld

De vertaling naar een klantoplossing

1. Van klantbeeld naar oplossing

2. Stap 1: Bepalen passende (beleggings)dienstverlening

3. Stap 2: Vaststellen strategische asset allocatie

4. Stap 3: Selectie van financiele instrumenten

5. Vastlegging en toelichten van advies

12

Page 13: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM: Klant in beeld

Doorlopende (na)zorg

1. Doorlopende monitoring van risico en doel van beleggingsportefeuillesnoodzakelijk

2. Monitoring

3. Informeren van klanten tijdens de dienstverlening

4. Inzicht in het behalen van de doelstelling

5. Periodiek evalueren klantbeeld en dienstverlening

13

Page 14: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor GillissenPresentatie 10 maart 2016

AFM: Klant in beeld

Die afwegingen bestaan uit drie stappen:

1. De eerste stap is het bepalen van de passende dienstverlening: vermogensbeheer,

beleggingsadvies of execution only, of een tussenvariant.

Als een beleggingsonderneming niet de dienst kan verlenen die het best past bij de klant, dan zal de

adviseur de klant doorverwijzen naar een andere dienstverlener. Mogelijk is deze afweging in de

kennismakingsfase al gemaakt.

2. Als de klant voor beleggingsadvies of vermogensbeheer kiest, is de tweede stap het vaststellen van

de strategische asset allocatie op basis van het klantbeeld.

Dit houdt in dat de adviseur een keuze maakt voor de verdeling van het te beleggen vermogen over

verschillende beleggingscategorieën. Mogelijk is deze keuze direct aan het vastgestelde risicoprofiel

gekoppeld.

3. De derde stap is de keuze van individuele financiële instrumenten.

14

Page 15: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor GillissenPresentatie 10 maart 2016

AFM: Klant in beeld

Het klantbeeld zal in ieder geval antwoord moeten geven op de volgende vragen:

1. Welke kennis van en ervaring met welke financiële instrumenten heeft de klant?2. Wat is zijn opleiding en beroep?3. Waarvoor heeft de klant het vermogen nodig?4. Wanneer wil de klant zijn doelstelling(en) hebben bereikt?5. Welk bedrag heeft de klant nodig voor het behalen zijn doelstelling(en)?6. Is de klant van plan tussentijds stortingen of onttrekkingen te doen?7. En voor welk bedrag?8. Zijn er nog andere doelstellingen op korte en lange termijn die van belang kunnen zijn?9. Heeft de klant financiële ruimte om vermogen opzij te zetten om te laten groeien?10. Hoe afhankelijk is de klant in financieel opzicht (nu en in de toekomst) van het behalen

van zijn doelstelling(en)?11. Hoeveel risico kan de klant lopen gezien zijn inkomens- en vermogenspositie nu en in

de toekomst?12. Is de klant bereid zijn inleg te verliezen?13. Zo ja, hoeveel is de klant bereid maximaal te verliezen?14. Welke kans op het niet behalen van zijn doelstelling is de klant bereid te accepteren?

15

Page 16: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM boetebesluiten

16

Page 17: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Risicobereidheid

“Vraag 10 luidt: ‘Welke stelling past het best bij u?’. De cliënt dient één van onderstaande

opties te bevestigen:

a. Risico vermijden is belangrijker dan het streven naar een hoog rendement.

b. Ik wil een redelijk rendement en accepteer een zekere mate van risico.

c. Een substantieel gedeelte van mijn portefeuille mag best risicovol belegd worden.

d. Ik accepteer grote fluctuaties bij het streven naar een hoog rendement.

AFM: Het is hierbij niet duidelijk wat Lancelot bedoelt met:

• een ‘redelijk rendement' en een ‘hoog rendement’;

• een ‘zekere mate van risico’ en ‘risicovol’.”

AFM boete: Lancelot Vermogensbeheer

17

Page 18: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boete: Lancelot Vermogensbeheer

Risicobereidheid

“Vraag 15 luidt: ‘Welke rendements-risicoverhouding spreekt u het meeste aan?’

De cliënt dient één van onderstaande opties te bevestigen:

a. Wat lagere opbrengst en een zeer laag risico.

b. Gemiddelde opbrengst en een gemiddeld risico.

c. Hoge opbrengst met een hoog risico.

d. Zeer hoge opbrengst en een bijbehorend risico.

AFM: Het is hierbij niet duidelijk wat Lancelot bedoelt met:

• Een ‘gemiddelde' en ‘(zeer) hoge’ opbrengst;

• een ‘gemiddeld’ en ‘hoog (bijbehorend)’ risico;

• een ‘lagere’, ‘gemiddelde’, ‘hoge’ en ‘zeer hoge’ opbrengst;

• een ‘zeer laag’, ‘gemiddeld’, ‘hoog’ en ‘bijbehorend’ risico.”

18

Page 19: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boete:Wilgenhaege Vermogensbeheer

In geen van de genoemde 13 cliëntdossiers is informatie opgevraagdover het te bereiken doelvermogen.

Als de cliënt echter aangeeft dat de (hoofd)doelstelling het aflossen vande hypotheek is, dan had Wilgenhaege op zijn minst moeteninformeren naar de hoogte van het gewenste bedrag waarmeede hypotheek moest worden afgelost.

Als de cliënt aangeeft dat zijn doelstelling is het op termijn gebruikenals pensioen of het aanvullen van zijn pensioen, dan had Wilgenhaegeop zijn minst moeten informeren naar het gewenste bedragdat deze cliënt wil opbouwen.

19

Page 20: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boete:Wilgenhaege Vermogensbeheer

De bandbreedtes van de antwoorden op het cliëntprofielformulier waaruiteen keuze kan worden gemaakt ten aanzien van de gewenste beleggingshorizonen de gewenste hoogte en periodiciteit van de onttrekkingen in de betreffendecliëntendossiers (vraag 15, 16 en 17) zijn erg breed en geven onvoldoendespecifiek de doelstellingen weer van de betreffende cliënten tenaanzien van deze punten.

Bovendien zijn deze antwoorden niet met documenten onderbouwd,terwijl daartoe wel aanleiding bestond, gezien het feit dat de gegevenantwoorden (per definitie) niet voldoende nauwkeurig zijn.

In dat geval mag de beleggingsonderneming niet vertrouwen op de door decliënt gegeven informatie (artikel 80c, derde lid, BGfo).

20

Page 21: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boete:Wilgenhaege Vermogensbeheer

In 6 cliëntendossiers geven cliënten als antwoord op vraag 28, dat de waardevan de portefeuille (tussentijds) nooit lager mag zijn dan de aanvangswaarde.In de andere cliëntdossiers geven de cliënten aan een (tussentijdse)waardedaling van 10%, 20% of 50% acceptabel te vinden.

De antwoorden van de cliënten op vraag 30, waarbij hun reactie wordtgevraagd op een waardedaling, varieert van “Ik slaap minimaal een week nietmeer” tot “Ik vind het een mooi moment om bij te kopen”. Ondanks dezeverschillende antwoorden over de risicobereidheid van dezecliënten, hebben al deze cliënten een beheerovereenkomst op grondvan ‘behoudend beheer’ afgesloten.

Er is in deze cliëntdossiers geen andere informatie overgelegd waaruit blijkt inwelke mate deze cliënten risico kunnen en willen lopen.

21

Page 22: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Handreiking beleggingsbeleid

22

Page 23: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Handreiking beleggingsbeleid

1. Deze Handreiking is een officieuze leidraad van de AFM.

2. De Handreiking borduurt voort op de leidraad Klant in beeld en richt zich (deels) ook

op de wettelijke eisen die aan een integere en beheerste bedrijfsuitoefening worden

gesteld.

3. Belangrijke onderwerpen uit dit document zijn:

(i) Aanbod van dienstverlening en visie beleggingsonderneming;

(ii) Capaciteiten;

(iii) Van principes naar beleggingsbeleid;

(iv) Monitoring; en,

(v) Evaluatie.

23

Page 24: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Beleggingsbeleid: visie

De investment beliefs van een onderneming zijn de leidende principes die de basisvormen voor het beleggingsbeleid en de inrichting van beleggingsproces en organisatie.Het is een (beperkte) set van overtuigingen die richting geeft aan de besluitvorming inhet beleggingsproces. Enkele voorbeelden van in de praktijk gehanteerde investment beliefs zijn:

1. Dat het mogelijk is door de spreiding van de beleggingen over rendements- danwel risicobronnenhet risico van een portefeuille te verlagen;

2. Dat het meewegen van ESG-criteria (Environment, Social, Governance) bijdraagt aan hetverbeteren van het risico-rendementsprofiel van een belegging;

3. Dat op lange termijn kwaliteitsaandelen/waarde-aandelen/hoog-dividendaandelen een beterrendement leveren dan de algemene markt;

4. Dat markten inefficiënt zijn, gekoppeld aan een idee hoe op basis van analyse het mogelijk isoverrendement en/of een lager risico te realiseren;

5. Dat risico door de tijd niet constant is, en daarom een dynamische asset allocatie vereist;

6. Dat de doelstellingen van de cliënt als ‘verplichtingen’ moeten worden meegenomen in de SAA (integenstelling tot een asset only benadering).

24

Page 25: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Beleggingsbeleid: capaciteiten

De beleggingsonderneming moet kritisch beschouwen of haar aanbod is gestoeld opcapaciteiten die binnen de onderneming aanwezig zijn of beschikbaar zijn door ze te betrekkenvan derden. Capaciteiten omvatten organisatorische en functionele processen,kennis en ervaring van medewerkers en systemen:

1. De beleggingsonderneming moet met processen borgen dat de beleggingsstrategie op eenconsistente manier wordt uitgevoerd en dat afspraken met de cliënt worden nagekomen.

2. De beleggingsonderneming moet beschikken over adequate kennis en kunde, in-house danwel uitbesteed, om de aangeboden dienstverlening te kunnen waarmaken.

3. De beleggingsonderneming moet beschikken over systemen die de aangeboden dienstondersteunen.

Deze aspecten zijn zowel belangrijk bij het genereren van ideeën binnen de beleggingsstrategiealsook de implementatie, en de evaluatie en monitoring van de strategie. Hoe uitgebreider,complexer of specialistischer de dienstverlening is, des te meer moeten de capaciteiten wordenaangetoond.

25

Page 26: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Beleggingsbeleid: aanbod

1. Welke vormen van dienstverlening biedt u aan, bijvoorbeeld een strategischasset allocatie advies, specifieke beleggingscategorie, etc. (de menukaart).

2. Welke beleggingsstrategie(ën) hanteert u daarbij?

3. Hanteert u een bepaalde beleggingsstijl? Hoe beïnvloedt deze stijl debeleggingsbeslissingen?

4. Hoe ziet uw beleggingsuniversum er uit? In welke beleggingscategorieën,sectoren, regio’s en (soort) titels wordt wel of juist niet belegd?

5. Welke referentiemaatstaven (benchmarks) hanteert u voor de aangebodenvorm van dienstverlening of beleggingscategorieën?

6. Voert u spreiding door in de portefeuille? Zo ja, hoe?

26

Page 27: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Beleggingsbeleid: monitoring

1. Hoe wordt de portefeuille gemonitord op risico?

2. Hoe wordt de portefeuille gemonitord op rendement?

3. Hoe wordt de portefeuille gemonitord op kosten?

4. Hoe is de risk management functie adequaat (bij voorkeur onafhankelijk) ingevuld?

5. Hoe is het risicoraamwerk vastgelegd?

6. Hoe worden alle relevante risico’s in kaart gebracht en gemonitord?

7. Hoe sluiten de risicomanagementsystemen aan op de portefeuillesystemen?

8. Wat is/zijn de aanleiding(en) om met de klant in gesprek te gaan over de gemaakte afspraken en haalbaarheid van de vastgestelde doelstelling?

27

Page 28: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Doorlopende informatieplicht

AFM klant in beeld:

De klant ontvangt periodiek een rapportage over de beleggingsdienstverlening met de stand van zaken

van zijn beleggingsportefeuille. Het doel van deze rapportage is tweeledig.

Aan de ene kant is de rapportage, in ieder geval bij vermogensbeheer, een verantwoording van de

werkzaamheden van de beleggingsondernemingen en de toegevoegde waarde voor de klant.

Aan de andere kant geeft het klant inzicht in de beleggingsresultaten en de stand van zaken

rondom het behalen van zijn doelstelling.

Op basis van de rapportage bespreekt de adviseur met de klant of actie gewenst is in het licht van de te

bereiken doelstellingen. In veel rapportages wordt de behoefte van de klant onvoldoende

meegenomen. Hiermee worden belangrijke kansen gemist. De rapportage is bij uitstek een geschikt

instrument om de klant te informeren over de bereikte resultaten en de toegevoegde waarde van de

dienstverlening.

28

Page 29: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Doorlopende informatieplicht

1. Beleggingsresultaat, oftewel de groei van het vermogen in bedragen en in procenten. Het percentage

moet het nettorendement uitdrukken, dus na aftrek van alle directe en indirecte kosten;

2. Inzicht in het behalen van de doelstelling, waarbij wordt ingegaan op (i) de ontwikkeling van de

beleggingsportefeuille ten opzichte van de doelstelling en (ii) de kans dat de doelstelling kan worden

gerealiseerd.

3. Verdeling van het vermogen over beleggingscategorieën. Het rapporteren van alleen de

verdeling op basis van aandelen, obligaties, liquiditeiten en overige is te beperkt. Binnen deze categorieën

kunnen de (verschillen in) risico’s namelijk erg groot zijn, zonder dat de klant dit in de gaten heeft.

Een specifieke indeling van de beleggingscategorieën doet meer recht aan de risico’s van

verschillende financiële instrumenten. Zo heeft het voorbeeld in paragraaf 3.4 laten zien dat de

indeling van perpetuele leningen in de categorie obligaties tot andere inzichten leidt dan als deze zouden

zijn ingedeeld in zakelijke waarden.

4. Verdeling van het vermogen over verschillende sectoren, regio’s en thema’s.

Hiermee krijgt de klant inzicht in de spreiding van zijn portefeuille.

29

Page 30: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Doorlopende informatieplicht

5. Risico van de portefeuille (bijvoorbeeld aan de hand van de standaarddeviatie).

Hiermee krijgt de klant inzicht in het risico waaraan zijn portefeuille wordt blootgesteld.

6. Transacties, stortingen, onttrekkingen, inkomsten en uitgaven. Deze informatie geeft een deel

van de werkzaamheden van de beleggingsonderneming weer en een overzicht van de eigen activiteiten

van de klant.

7. Kostenspecificatie. Kosten zijn relevant in het licht van de te bereiken doelstellingen.

De kosten die met beleggen gepaard gaan, gaan ten koste van het (netto)rendement. Als de kosten alleen

in bedragen worden vermeld, is het lastig voor klanten om te zien welk kostenpercentage van het

rendement moet worden afgetrokken. Het is dan ook belangrijk dat de kosten zowel in bedragen

als in percentages worden genoemd. Om de klant maximaal inzicht te geven in de kosten is het

belangrijk dat ook een specificatie wordt gegeven van de verschillende kostensoorten.

30

Page 31: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Actualiseringsplicht

31

AFM:

De adviseur zal bij aanvang van de dienstverlening daarom afspraken

maken over periodiek contact met de klant om de dienstverlening

en het klantbeleid te evalueren.

De AFM acht het daarbij wenselijk dat er minimaal jaarlijks een

evaluatie van het klantbeeld en de dienstverlening plaatsvindt.

Page 32: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Actualiseringsplicht

AFM:

Het is belangrijk dat de adviseur periodiek (bij voorkeur jaarlijks en bijbelangrijke life events) verifieert of de verschillende aspecten van hetklantbeeld zijn veranderd. De cliënt kan bijvoorbeeld zijn doelstellingtussentijds aanpassen of zijn risicobereidheid kan veranderen. Ook zijnfinanciële situatie kan veranderen.

Het klantbeeld is het vertrekpunt van de dienstverlening. Het is dus bijdoorlopende dienstverlening zoals de beleggingsdienstverlening van belangdat er ook doorlopend inzicht is in de actuele situatie van de cliënt.

32

Page 33: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Actualiseringsplicht

De AFM is overigens van mening dat bij een life event het de primaire

verantwoordelijkheid van de cliënt is om zijn adviseur hierover te informeren.

Dit betekent niet dat de cliëntinventarisatie jaarlijks of bij belangrijke

life events in zijn geheel herhaald moet worden.

De AFM verwacht wel dat de adviseur over de relevante aspecten van de

cliënt periodiek controlevragen stelt om te bepalen of de relevante

aspecten van de cliënt zijn gewijzigd. Indien nodig vraagt hij door. Dit geldt in

het bijzonder voor de financiële positie, doelstelling en risicobereidheid van de

cliënt.

33

Page 34: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Doelmonitoring

Het is van belang om een goed beeld van de doelstelling van de cliënt te hebben. Niet allecliënten kunnen direct een concrete doelstelling en/of een streefrendementbenoemen. Beleggen is voor de meeste cliënten echter het middel om eenfinancieel doel te realiseren. Zonder een doel zal de adviseur geen beeld hebben van wat decliënt wenst, waardoor hij geen passende beleggingsoplossing kan bieden. Daarbij zal de enecliënt een heel duidelijk doel voor ogen hebben, bijvoorbeeld een grote uitgave in de toekomst,en zal dit voor de andere cliënt iets minder duidelijk zijn, bijvoorbeeld een ‘goed’ aanvullendpensioen.

Als het doel niet direct duidelijk is, is het van belang dat de adviseur doorvraagt,omdat zonder doel de adviseur niet weet waar hij zich in zijnbeleggingsdienstverlening op moet richten. Het is van belang dat de cliënt ook zijnverantwoordelijkheid neemt, door zijn wensen ten aanzien van zijn doelstelling desgevraagd enin samenspraak met de adviseur concreet te maken. Naast het doel waarvoor de cliëntbelegt, dienen (waar van toepassing) ook de concrete hoogte van hetdoelvermogen en/of tussentijdse geplande onttrekkingen en stortingen zoconcreet mogelijk bekend te zijn. De termijn waarbinnen het doel gerealiseerd dient teworden, de beleggingshorizon, is ook een belangrijk uitgangspunt voor de dienstverlening.

34

Page 35: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Doelmonitoring

Het is belangrijk dat de klant gedurende de periode van dienstverlening inzicht heeft in de mate

waarin hij op koers ligt om zijn doel te behalen. De beleggingsonderneming kan zo beter inspelen op

de verwachtingen van de klant.

Om dit inzicht te geven, is het belangrijk dat er in de informatie een koppeling wordt

gemaakt tussen de doelstelling van de klant en de beleggingsresultaten. Dit kan door de

resultaten expliciet af te zetten tegen de beoogde doelstelling (in rendementen). Daar waar sprake is

van een doelbedrag (hypotheek, pensioen of een consumptieve besteding) kan aan de hand van enkele

scenario’s voor de klant inzichtelijk worden gemaakt in hoeverre zijn doelstelling nog haalbaar is.

Het is wenselijk de koppeling tussen doelstelling en beleggingsresultaten periodiek in een

(evaluatie)gesprek met de klant te bespreken en hierop indien nodig actie te ondernemen.

35

Page 36: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Doelmonitoring

AFM:

Het belangrijkste risico voor een klant bij beleggingsadvies en vermogensbeheer is dat hij zijn doel niet

haalt. Dit geldt zeker als de klant in grote mate afhankelijk is van het behalen van dit

doel, bijvoorbeeld bij een inkomens-, aflos- of pensioendoelstelling. Ook in andere gevallen

kan het niet behalen van het beoogde doel tot grote teleurstellingen leiden.

Als blijkt dat de kans dat een klant zijn doel gaat behalen erg klein is, dan zal de

adviseur dit met de klant bespreken en eventueel schriftelijk bevestigen. Dit kan

betekenen dat de klant zijn doel moet bijstellen, er meer risico genomen moet worden (als de klant dit

wil en kan dragen) of de inleg verhoogd moet worden.

Als het doel sneller gerealiseerd lijkt te worden, kan het natuurlijk ook betekenen dat het

risico van de portefeuille kan worden verminderd of het behaalde rendement kan worden gemaakt.

36

Page 37: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM boetebesluiten

37

Page 38: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boetebesluit Gooisch Effectenhuis

Actualiseren klantbeleid

In de leidraad “De klant in beeld” is op dit punt overwogen dat de adviseur er doorlopendvoor moet zorgen dat dat de beleggingsportefeuille blijft passen bij het doel ende situatie van de klant, het risico dat hij kan dragen en wil nemen en de met hemgemaakte afspraken. Dit hoort bij een zorgvuldig beleggingsproces en kanvoorzienbare teleurstellingen voorkomen.

Zeker in de huidige wereld met volatiele markten en een hoge mate van onzekerheid is hetbelang van goede monitoring groot. Die monitoring moet niet alleen gericht zijn opde beleggingsportefeuille; ook het klantbeeld dient regelmatig te wordengeactualiseerd. Een veranderd klantbeeld kan aanleiding zijn voor aanpassing van debeleggingsportefeuille.

38

Page 39: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boetebesluit Gooisch Effectenhuis

Algemene introductie

De AFM heeft in tien onderzochte klantdossiers vastgesteld dat GooischEffectenhuis geen, althans onvoldoende (concrete) informatie heeftingewonnen over de kennis en ervaring, doelstelling, financiële positie en/ofrisicobereidheid van haar cliënten, voor zover dit redelijkerwijs relevant was geweest voorhaar vermogensbeheer en advies. Daarmee heeft Gooisch Effectenhuis in die periodeartikel 4:23, eerste lid, onder a, Wft – zoals uitgewerkt in de artikelen 80a en 80c van hetBesluit Gedragstoezicht financiële ondernemingen Wft (BGfo) – overtreden.

Gooisch Effectenhuis heeft immers niet kunnen vaststellen dat transactieswaarop haar advies of vermogensbeheer betrekking hadden a) voldeden aande beleggingsdoelstellingen van de cliënten, b) van dien aard waren dat decliënten de met hun beleggingsdoelstellingen samenhangendebeleggingsrisico’s financieel konden dragen en c) van dien aard waren dat decliënten, gelet op hun kennis en ervaring, konden begrijpen welkebeleggingsrisico’s aan de transacties of aan het beheer van hun portefeuillesverbonden waren, zoals bedoeld in artikel 80a, eerste lid, BGfo.

39

Page 40: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boetebesluit Gooisch Effectenhuis

Cliënt [A]

Actualiseren klantbeeld

Wat de AFM betreft kon Gooisch Effectenhuis haar transacties niet baseren op voldoende concrete

redelijkerwijs relevante informatie over de onderwerpen uit artikel 4:23, eerste lid, onderdeel a, Wft.

Gooisch Effectenhuis had er dientengevolge ook niet ingevolge artikel 80c, derde lid, BGfo op mogen

vertrouwen dat de door de cliënt aan haar verstrekte informatie voldoende was, nu zij weet of zou

moeten weten dat deze informatie onnauwkeurig of onvolledig is. Immers de informatie is

simpelweg na de aanvang van de dienstverlening in 2007 tot aan 2013 niet meer

geactualiseerd. Daarmee wist Gooisch Effectenhuis dat de – aldus reeds gemankeerde – informatie

gedateerd was.

Dat betekent dat Gooisch Effectenhuis in de periode van 1 januari 2013 tot en met 30 april 2013

transacties voor de heer [A] is aangegaan terwijl zij slechts beschikte over een klantbeeld van 6 jaar

oud. Hiermee heeft Gooisch Effectenhuis volgens de AFM ook artikel 4:23, eerste lid, onder a, Wft

zoals uitgewerkt in de artikelen 80a en 80c BGfo op het punt van de actualisatieplicht overtreden.

40

Page 41: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boetebesluit Gooisch Effectenhuis

Cliënt [B]

Actualiseren klantbeleid

Uit het contactverslag van 9 oktober 2012 blijkt inderdaad dat het niet goed gaat met [naam]van de klanten [B], dat zij naar een kleiner pand gaan en meer moeten onttrekken uit debeleggingsportefeuilles. Uit de stukken valt niet af te leiden dat de doelstelling van deklanten [B] aan deze nieuwe omstandigheden is aangepast, terwijl het zeker indeze situatie op de weg van Gooisch Effectenhuis had gelegen om de doelstellingvan de klant te actualiseren.

Dat klemt temeer nu de klanten eveneens blijkens de aanvankelijke doelstelling haddenaangegeven binnen een paar jaar te willen stoppen met werken. Bovendien had hier actualisatievan de gegevens omtrent de financiële positie voor de hand gelegen, nu voor een goedeinschatting of kon worden gestopt met werken belangrijk is een helder en compleet actueelbeeld van de financiële positie te hebben. Gooisch Effectenhuis wist of zou hebbenmoeten weten, in de zin van artikel 80c, derde lid, BGfo, dat actualisatie van de gegevens van deklanten [B] aangewezen was en heeft dat nagelaten.

41

Page 42: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boetebesluit Gooisch Effectenhuis

Cliënt [C]

Actualiseren klantbeleid

De AFM constateert verder dat uit het dossier niet blijkt dat deze – aldus gebrekkige– informatie over klant [C] op een consequente en substantiële wijze isgeactualiseerd nadat de dienstverlening startte in september 2012. Van na datmoment zijn slechts enkele zinnen in twee contactverslagen aangetroffen.

Op 21 februari 2013 noteert Gooisch Effectenhuis: “[C] heeft mij gebeld om aan tegeven dat hij, in overleg met zijn accountant [bedrag] wil laten instromen in eennieuwe te openen particuliere account. Wij hebben hiervoor gereserveerd 266257,266252 wordt dus inactief. Het beleggingsprofiel blijft gelijk”. En begin mei 2013:“[C] belt mij en geeft te kennen EUR 300.000 bij te willen storten in 266257. Inoverleg is besloten om enkele obligaties bij te kopen, hij wil ook weer iets meernaar aandelen. Gelooft erin.”

42

Page 43: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boetebesluit Gooisch Effectenhuis

Cliënt [G]

Actualiseren klantbeeld

Sinds de intake in juli 2009 zijn de – onvolledige – klantgegevens van de heer[G] bovendien niet geactualiseerd. De enige nadien opgetekende informatie iseen contactverslag van 27 juni 2011 waaruit blijkt dat klant [G] bij GooischEffectenhuis wil blijven ondanks het vertrek van medewerker [M], en datvanuit zijn profiel 6 op advies van Gooisch Effectenhuis meer in obligatiesbelegd gaat worden.

Dit geeft geen nadere relevante informatie over de doelstelling, financiëlepositie en risicobereidheid van klant [G], zoals bedoeld in artikel 4:23, eerstelid, onder a, Wft. Die informatie wordt evenmin up-to-date gebracht door de e-mail van klant [G] aan Gooisch Effectenhuis van 23 juli 2012 waaruit blijkt dathij een geldbedrag nodig heeft.

43

Page 44: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boetebesluit Gooisch Effectenhuis

Cliënt [H]

Actualiseren klantbeleid

Daar komt nog bij dat de enige actualisering die heeft plaatsgevonden sinds de

intake van deze klanten in maart 2007, vergezeld van het daarvan opgemaakte

contactverslag en de in oktober 2007 door de klanten ingevulde vragenlijst,

bestaat uit het contactverslag van 20 december 2012.

In dat laatste verslag is te lezen dat Gooisch Effectenhuis klant [H] informeert

over de stand van bepaalde perpetuals, en dat de heer [H] qua privé met

name geniet van zijn kleinkind en zoals altijd relaxed is. Dit geeft

bepaald geen nadere relevante informatie over de doelstelling, financiële

positie en risicobereidheid van klanten [H], zoals bedoeld in artikel 4:23, eerste

lid, onder a, Wft.

44

Page 45: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boetebesluit Gooisch Effectenhuis

Cliënt [I]

Actualiseren klantbeleid

De – reeds gebrekkige – informatie is door Gooisch Effectenhuis bovendien na de intake

in september 2009 niet bijgewerkt. Uit de e-mail van klant [I] aan [K] van 22 februari

2010 blijkt alleen van een reeds geplande benodigde € 75.000,- voor het huis in [naam].

Uit het contactverslag van 1 februari 2013 blijkt dat klant [I] tevreden is met de

beleggingsresultaten, wat nog geen nadere informatie over de doelstelling geeft.

Op het gebied van de risicobereidheid is door Gooisch Effectenhuis weliswaar in

handgeschreven aantekening uit maart 2010 opgenomen dat tijdelijk wat defensiever

werd belegd, maar daarmee is de overigens onvoldoende concrete informatie over

de precieze risicohouding van de klanten niet behoorlijk geactualiseerd, laat

staan voldoende aangevuld.

45

Page 46: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boetebesluit Gooisch Effectenhuis

Cliënt [J]

Actualiseren klantbeleid

Sinds de intake van de klanten eind 2008 is in het dossier aan nieuwere informatieslechts het contactverslag van 10 juli 2012 te vinden. Dit verslag maakt duidelijk datmevrouw [J] tevreden is over het rendement en dat het slecht gaat met degezondheid van haar man. Dit is geen relevante klantinformatie. Hiermee is althansvolgens de AFM de – reeds onvolledige – informatie over de doelstelling, financiëlepositie en risicobereidheid van de klanten [J] onvoldoende geactualiseerd.

Zeker gezien de korte beleggingshorizon van zo’n 2 tot 4 jaar vanaf de intake hadGooisch Effectenhuis tussentijds moeten bespreken welk concreet doel de klanteninmiddels voor ogen stond en met welke te nemen risico’s dit zou kunnen worden bereikt.Dat had temeer in de rede gelegen gezien de gebleken slechtegezondheidstoestand van de heer [J], gevolgd door diens overlijden in 2012.

46

Page 47: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Boetebesluit Gooisch Effectenhuis

Conclusie

In negen van de tien onderzochte dossiers heeft Gooisch Effectenhuis naar hetoordeel van de AFM bovendien de reeds gebrekkige informatie nietgeactualiseerd, zoals blijkens de uitwerking in artikel 80c, derde lid, Bgfoeveneens door artikel 4:23, eerste lid, onder a, Wft wordt vereist. Concreteklantinformatie uit de dossiers dateert veelal nog uit 2007 of 2008 toen deovereenkomsten werden afgesloten en was daarmee in 2013 inmiddels vijf ofzes jaar oud.

Gooisch Effectenhuis had moeten begrijpen dat de – overigens dusonnauwkeurige en onvolledige – informatie gedateerd was. Daardoorheeft Gooisch Effectenhuis ook artikel 4:23, eerste lid, onder a, Wft zoalsuitgewerkt in de artikelen 80a en 80c BGfo op het punt van deactualisatieplicht overtreden.

47

Page 48: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

AFM Leidraad provisieverbod

48

Page 49: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Handvatten bij naleving van het provisieverbod

Met dit document laat de AFM zien hoe zij sinds de introductie op 1 januari 2014invulling heeft gegeven aan het toezicht op het provisieverbod voorbeleggingsondernemingen. Dit document verduidelijkt welke uitgangspunten een rolspelen bij de beoordeling van situaties in relatie tot het provisieverbod. Het brengt deinformatie samen die de AFM al eerder heeft gecommuniceerd naar aanleiding vanvragen van marktpartijen.

De uitgangspunten kunnen beleggingsondernemingen helpen om zelf in te schatten watwel en niet mogelijk is onder het provisieverbod. De voorbeelden die in dit documentgenoemd worden zijn niet uitputtend. Elke praktijksituatie kan afwijken, daarom geeftheeft het document geen (juridisch) uitsluitsel over de wijze waaropbeleggingsondernemingen in dergelijke situaties met het verbod dienen om te gaan.

Het document is uitsluitend bedoeld als hulpmiddel voor beleggingsondernemingen metvragen omtrent de interpretatie en toepassing van het provisieverbod.

49

Page 50: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Uitgangspunten van de AFM:

1. Beleggingsondernemingen ontvangen of verstrekken geenvergoedingen die in relatie staat tot debeleggingsdienstverlening.

2. Beleggingsondernemingen minimaliseren ongewenste prikkels.

50

Page 51: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Ontvangsten voor promotie

Een beleggingsonderneming ontvangt vergoedingen voormarketingactiviteiten, zoals het plaatsen van advertenties.

De beleggingsonderneming ontvangt deze vergoedingen voor hetmaken van reclame met beleggingsinhoudelijke relevante informatiedie tegelijkertijd gerelateerd is aan een product.

De beleggingsonderneming wordt bijvoorbeeld betaald voor hetplaatsen van een banner op haar website waarin de fondsen van éénaanbieder worden aanbevolen.

51

Page 52: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Ontvangsten voor promotie

Indien aanbieders van beleggingsproducten aan beleggingsondernemingenvergoedingen betalen dan kwalificeren deze vergoedingen in de regel alsprovisie. Ze kunnen immers niet worden losgezien van debeleggingsdienstverlening door de beleggingsonderneming. Als aanbieders vanbeleggingsproducten of -diensten bijvoorbeeld adverteren op websites of inmagazines van beleggingsondernemingen en hiervoor een vergoeding betalen,dan krijgt de beleggingsonderneming een financiële impuls.

Dit kan ertoe leiden dat de beleggingsonderneming bij de samenstellingvan het assortiment of de keuze van financiële instrumenten bijvermogensbeheer of advies gestuurd wordt door aanbieders die een(hoge) marketingvergoeding betalen.

52

Page 53: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Ontvangsten voor promotie

De vergoeding die de beleggingsonderneming ontvangt, of in sommigegevallen betaalt, heeft al snel een relatie met de verleendebeleggingsdienst en creëert de mogelijkheid van ongewenstesturing. Deze betaling is dus niet toegestaan.

Algemene marketinguitgaven die geen relatie met het verlenen vanbeleggingsdiensten (of nevendiensten) hebben, blijven wel toegestaan.

53

Page 54: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Kortingsacties

Wanneer een aanbieder van een beleggingsproduct via debeleggingsonderneming vergoedingen of kortingen aanbiedt, zijn deze niettoegestaan. De vergoeding kan dan niet worden losgezien van debeleggingsdienstverlening. Beleggingsondernemingen kunnen door dekortingen van de aanbieder van een beleggingsproduct financiële instrumentengoedkoper aanbieden dan concurrenten en hiermee hun eigen marktaandeelvergroten.

Wanneer de aanbieder van een beleggingsproduct zonder tussenkomst vaneen beleggingsonderneming een kortingsactie aan zou bieden, die voor allepotentiële klanten zou gelden, dan is er in beginsel geen sprake van een provisieverstrekt of ontvangen door een beleggingsonderneming.

54

Page 55: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Kortingsacties

De beleggingsonderneming mag bij de kortingsactie van de aanbiedervan een beleggingsproduct niet direct betrokken zijn. Zelfstandigekortingsacties waarbij de aanbieder uit eigen middelen een kortinggeeft op haar eigen diensten/producten zijn wel toegestaan.

Hierbij is het wel van belang dat een kortingsactie tijdelijk van aard isen zo breed mogelijk wordt uitgezet onder alle distribiteurs met wie deaanbieder van een beleggingsproduct samenwerkt.

55

Page 56: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Aanbrengvergoedingen

Vergoedingen die een beleggingsonderneming verstrekt voor het aanbrengenvan klanten die in relatie staan met de beleggingsdienst, vallen onder hetprovisieverbod. Dit is het geval als de vergoeding een percentage bedraagt vande advies- of beheerfee of het belegd vermogen, als de vergoeding jaarlijksbetaald wordt zolang de klant belegt en als alleen wordt betaald als iemanddaadwerkelijk klant wordt.

Wel toegestaan zijn bijvoorbeeld eenmalige vergoedingen voor hetaanleveren van NAWgegevens of een betaling voor het meenemen vande beleggingsonderneming in een vergelijking van aanbieders vanbeleggingsdiensten (vergelijkingssites). Een betaling voor dezeactiviteiten moet in verhouding staan tot de geleverde prestatie, is nietdoorlopend en niet afhankelijk van de uiteindelijke beslissing van de klant omde beleggingsdienst af te nemen.

56

Page 57: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Marketingevents

Een (beheerder van een) beleggingsinstelling wil zijn bekendheid onderbeleggingsondernemingen vergroten en organiseert een(marketing)event. Dit event gaat gepaard met een lunch en vindt plaatsop een externe locatie.

De lunchlezing wordt verzorgd door een bekende hoogleraar die zijnvisie geeft op de beleggingsstrategie van de beleggingsinstelling. Voorhet event zijn enkele tientallen beleggingsondernemingen uitgenodigd.

57

Page 58: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Marketingevents

Deelname aan dit marketingevent kan worden gezien als een op geldwaardeerbare vergoeding die beleggingsondernemingen ontvangenvan een beleggingsinstelling. Locatie, consumpties en het programmaworden immers betaald door de beheerder van de beleggingsinstellingen niet door de beleggingsondernemingen zelf.

Bij het beoordelen van dergelijke situaties, volgt de AFM de lijn van hetESMA advies en kijkt of er bij het event kennis over een producten/of dienst overgebracht worden. Ook kijkt zij of zaken alslunches en koffie een blijk van gastvrijheid zijn en of de kosten hiervanproportioneel zijn.

58

Page 59: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Marketingevents

Het oordeel van de AFM of er sprake is van een verboden provisie zalmede bepaald worden door de proportionaliteit en de selectiviteit.Zo is de kans op ongewenste sturing kleiner, wanneer er veel partijenaanwezig zijn.

Bij het bezoeken van (marketing)evenementen doenbeleggingsondernemingen er verstandig aan om na te gaan wat detotale kosten zijn, wat er besproken gaat worden, of er meerdereorganiserende partijen zijn en welke partijen nog meer genodigd zijn.

59

Page 60: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Servicemodellen

Een zelfstandig vermogensbeheerder kan voor de orderuitvoeringonder voorwaarden samenwerken met een depotbank.

De vermogensbeheerder en de depotbank kunnen op verschillendemanieren de kosten van vermogensbeheer en die van de uitvoeringvan transacties in rekening brengen bij de cliënt. Of hetsamenwerkingsmodel, ook wel servicemodel genoemd, past in hetgedachtegoed van het provisieverbod is afhankelijk van de wijze dit isvormgegeven.

60

Page 61: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Servicemodellen

Een vermogensbeheerder spreekt met een cliënt af zowel voor hetvermogensbeheer als het uitvoeren van transacties een fee inrekening te brengen.

De transacties worden door de beheerder doorgegeven en vervolgensuitgevoerd door de depotbank. De vermogensbeheerder vergoedtdeze transacties uit de fee die de cliënt aan de beheerderbetaalt.

Er vindt geen directe betaling plaats tussen de cliënt en de depotbank.

61

Page 62: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Servicemodellen

De vermogensbeheerder neemt feitelijk de verantwoordelijkheiden het risico bij de orderuitvoering over van de cliënt.De vermogensbeheerder besteedt vervolgens de orderuitvoeringaan de depotbank uit. Het provisieverbod is niet vantoepassing op uitbestedingssituaties. De betaling is dustoegestaan.

Wel bestaat er een potentieel ongewenste prikkel in dezespecifieke situatie. Zo zou de vermogensbeheerder kunnenverdienen aan het doorgeven van de transacties door een fee af tespreken met de cliënt voor de uitvoering van de transacties diehoger is dan de daadwerkelijke transactievergoedingaan de depotbank.

62

Page 63: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Servicemodellen

Het is de vermogensbeheerder toegestaan orderuitvoering uit tebesteden en daarvoor te betalen. In geval een vermogensbeheerderdaarbij een opslag aan de cliënt in rekening brengt bovenop dedaadwerkelijke transactiekosten die de depotbank in rekening brengtbij de beheerder, kan dit resulteren in onnodig hoge transactietarievenen ook in onnodige transacties. Dit is niet in het belang van de cliënt.

Een vermogensbeheerder dient zich in te zetten om dergelijkeongewenste prikkels juist te minimaliseren.

63

Page 64: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Eigen aanbieder van beleggingsfondsen

Het staat vermogensbeheerders vrij om te beleggen in externe aanbieders,eigen aanbieders of elke combinatie daarvan. Indien een vermogensbeheerderook belegt in fondsen van de eigen aanbieder kan er mogelijk sprake zijnvan een belangenconflict dat de integriteit en de zorgvuldigebehandeling van cliënten in de weg kan staan.

Zo kan er sprake zijn van een ongewenste prikkel, wanneer er via de eigenaanbieder wordt (door)belegd in fondsen van externe aanbieders, bijvoorbeeldmet behulp van mandaten. Een goedkoper fonds, dat niet automatisch het bestpassende fonds is voor de cliënt, is gunstiger voor het financieel resultaat vande aanbieder en dus de groep.

Daarnaast kan er sprake zijn van een ongewenste prikkel, omdat het gunstigis voor een vermogensbeheerder om zoveel mogelijk cliënten te laten beleggenin de fondsen van de eigen aanbieder. Dit is niet vanzelfsprekend in het belangvan de cliënt.

64

Page 65: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Leidraad provisieverbod

Eigen aanbieder van beleggingsfondsen

De beleggingsonderneming dient zich in te zetten om mogelijke ongewensteprikkels te mitigeren. Dit betekent dat eventuele belangenconflictengeïdentificeerd, gemitigeerd en openbaard moeten worden,doelgroepen dienen te worden bepaald en transparant moet wordengecommuniceerd over kosten.

Specifiek voor vermogensbeheerders die niet uitsluitend gebruik maken vaneigen fondsen, zoals in bovenstaande casus, heeft de AFM extraaandachtspunten meegegeven: het limiteren van zowel de margeprikkelals de volumeprikkel en het openbaar maken van het selectie en de-selectiebeleid.

65

Page 66: AFM leidraden en boetebesluiten - Spotlerfiles.m15.mailplus.nl/user315100106/17695/20160110 AFM... · 2016-03-14 · Presentatie 10 maart 2016 AFM leidraden 1. AFM leidraden zijn

Theodoor Gilissen BankiersAFM leidraden en boetesPresentatie 10 maart 2016

Vragen?

66