ให้ยั่งยืนอย่างเป็นระบบ · 2014. 10. 20. ·...
24
R 2 R Volume 1 Issue 1 2 0 1 4 HA และ R2R จะมาบรรจบกันที่ปลายทาง R2R และ สสส. ร่วมสานพันธกิจเพื่อคนไทยสุขภาพดี กระทรวงสาธารณสุขสนับสนุน R2R ให้ยั่งยืนอย่างเป็นระบบ Reutine to Research... Research to Reward... R2R...เป็นแกนกลางของ การทำางานอย่างมีความสุข R2R ทำางานอย่างอิสระ กับเพื่อนรู้ใจ สสส.กับการสวมหมวก ใบใหม่ที่ชอ R2R
Transcript of ให้ยั่งยืนอย่างเป็นระบบ · 2014. 10. 20. ·...
R2R Volume 1Issue 1 2 0 1 4
HA และ R2R จะมาบรรจบกนทปลายทาง
R2R และ สสส.
รวมสานพนธกจเพอคนไทยสขภาพด
กระทรวงสาธารณสขสนบสนน R2R
ใหยงยนอยางเปนระบบ
Reutine to Research...Research to Reward...
R2R...เปนแกนกลางของการทำางานอยางมความสข
R2R ทำางานอยางอสระ
กบเพอนรใจ
สสส.กบการสวมหมวก
ใบใหมทชอ R2R
2
ทปรกษา: ศ. นพ.วจารณ พานช นพ.สมศกด ชณหรศม นพ.พงษพสทธ จงอดมสข ศ.คลนก นพ.อดม คชนทร ศ. ดร. พญ.รวงผง สทเธนทร ศ. พญ.ดวงมณ เลาหประ
สทธพร ศ. นพ.สมบรณ เทยนทอง รศ. นพ.สมพนธ ทศนยม นพ.วศษฎ สงวนวงศวาน พญ.พชร ยมรตนบวร ผศ. (พเศษ) นพ.ไพโรจน บญลกษณศร นพ.ทนง
ประสานพานช นพ.สรชย โชคครรชตไชย นพ.สรนทร สมนาพนธ นพ.สนย จนทรฉาย บรรณาธการ: รศ. นพ.เชดชย นพมณจำารสเลศ
กองบรรณาธการ: อ. นพ.อครนทร นมมานนตย อ. นพ.กลธร เทพมงคล ลดาทพย สวรรณ สรนยา งามทพยวฒนา รววรรณ กตพลวงษวนช
ประสานงาน: ณฐกฤตา เกลยงสน เสาวนย โคตะมา สถานทตดตอ: โครงการสนบสนนการพฒนางานประจำาสงานวจยระดบประเทศ
อาคารเฉลมพระเกยรต ๘๐ พรรษา ๕ ธนวาคม ๒๕๕๐ ชน 2 ถนนพรานนก แขวงศรราช เขตบางกอกนอย กรงเทพฯ 10700
โทรศพท 0-2419-2661, 08-0459-8170 แฟกซ 0-2418-3296 e-mail: [email protected] website: www.r2rthailand.org
พมพท: บรษท ยเนยน ครเอชน จำากด โทร. 0-2866-3002, 0-2848-9704-5
สวสดครบ ชาว R2R ทกทาน Newsletter ของชาว R2R ฉบบนกไดกาวเขาสฉบบท 8 แลวนะครบ เราคอยๆ เดนจากกาวเลกๆ จนถงตอนนกนบไดเปนกาวท 7 แลว ทสำาคญคอ ตลอดระยะเวลาทผานมาเราไมไดเดนในเสนทางนตามลำาพง เพราะเรามเพอนรวมทางทเพมขนอยางมากมายและพรอมจะกาวไปกบเรา ในวนนผมอยากแนะนำาเพอนใหมใหชาว R2R ทกทานไดรจกครบ เพอนใหมทผมกลาวถงนนหลายๆทานรจกด เนองจากเปนหนวยงานหลกของวงการสาธารณสขไทย ทไดมา สานฝนรวมเปน 5 ภาคหลกรวมกนขบเคลอนงาน R2R ทวประเทศ คอ สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล กระทรวงสาธารณสข และสำานกงาน หลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ซงแนนอนวาการตดสนใจในครงนจะทำาใหเสนทางในการกาวเดนของ R2R นนเขมแขงและอบอนขนอยางแนนอน
5
กระทรวงสาธารณสขสนบสนน R2R ใหยงยนอยางเปนระบบ
7R2R
ทำ งานอยางอสระกบเพอนรใจR2R
ทำ งานอยางอสระกบเพอนรใจ
11
13
R2R และ สสส.รวมสานพนธกจ
เพอคนไทยสขภาพด
23
Routine to Research...Research to Reward
สสส.กบการสวมหมวกใบใหม
ทชอ R2R
17
20
HA และ R2R จะมาบรรจบกนทปลายทาง
HA และ R2R จะมาบรรจบกนทปลายทาง
ผมมนใจวา หลายๆทานคงอยากทราบวา เพอนใหมของเรามมมมองตอเสนทาง R2R อยางไร ดงนน R2R Newsletter ฉบบนจงไดทำาการสมภาษณ นพ. กำาจด รามกล ดร. ณฏฐญา พฒนะวาณชนนท และพญ.ดวงตา ออนสวรรณ พใหญจากกระทรวงสาธารณสขทจะมาพดถงมมมองของผบรหารจากกระทรวงสาธารณสขทมตอการทำา R2R และการสนบสนนใหเกด R2R ทวทกพนทในประเทศไทย ตอดวยสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทเราจะไดรบฟงมมมองของ นพ.ศรวฒน ทพยธราดล และ นพ.ชาญวทย วสนตธนารตน ทจะมาเลาเรองราวความเชอมโยงของการทำางาน R2R กบ สสส. และการสวมหมวกใบใหมของ สสส. ทเรยกวา R2R และทจะขาดไปไมไดเลยนนกคอ นพ.อนวฒน ศภชตกล และ พญ.ปยวรรณ ลมปญญาเลศ จากสถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (สรพ.) ทจะมาบอกเลาเรองราวของการขบเคลอนงาน R2R ไปพรอมกบการพฒนาคณภาพวามาบรรจบกนอยางงดงามและลงตวไดอยางไร
ซงผมเชอวาหากชาว R2R ไดลองอานดแลว จะพบวา เราเดนมาถกทางแลวและขอใหมนใจในการกาวเดนตอไปในเสนทาง R2R ครบ
สำาหรบ R2R ในฉบบหนานนเราจะมาพดคยกบคน คนเคย นนกคอ คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดลครบ ซงเรองราวทจะถายทอดใหชาว R2R ทกทานไดรบทราบเขมขนไมแพกนแนนอนครบ กอนจะจากกนไปในฉบบน หากสมาชกทานใดมขอคดเหนหรอขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบ “วฒนธรรม ชาว R2R” หรออยากใหมคอลมนอนๆ ใน R2R Newsletter สามารถแนะนำามาไดท [email protected] หรอ เวบไซตใหมของโครงการ http://www.r2rthailand.org
ทมงานรอทกความคดเหนจากสมาชกทกทานดวยความยนดเปนอยางยงครบ
รศ. นพ.เชดชย นพมณจำารสเลศ
R2R เปนแกนกลางของการทำ งานอยางมความสข
3
วนท 18 ก.พ.57 เวลา 09.30 น. ศ.คลนก นพ.อดม คชนทร คณบดคณะแพทยศาสตร
ศรราชพยาบาล ม.มหดล เปนเจาภาพในพธลงนามความรวมมอทางวชาการระหวาง ทพ.กฤษดา
เรองอารยรชต ผจดการกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ นพ.อนวฒน ศภชตกล
ผอำานวยการสถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) นพ.กำาจด รามกล หวหนา
สำานกวชาการสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข และนพ.วนย สวสดวร เลขาธการสำานกงาน
ประกนหลกสขภาพแหงชาต ในการดำาเนนงานสนบสนนการพฒนางานประจำาสงานวจย (R2R)
ระดบประเทศ รวมดวย ศ.นพ.วจารณ พานช นายกสภาม.มหดล และประธานคณะกรรมการ
กำากบทศทางโครงการสนบสนนการพฒนางานประจำาสงานวจยระดบ ประเทศ และรศ. นพ.
เชดชย นพมณจำารสเลศ หวหนาทมทปรกษาโครงการพฒนางานประจำาสงานวจย ระดบ
ประเทศ โดยม อ. นพ.อครนทร นมมานนตย ประธานคณะกรรมการดำาเนนการหนวยพฒนา
งานประจำาสงานวจย คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล เปนผดำาเนนงาน ณ หองประชม
คณะฯ ตกอำานวยการ ชน 2 รพ.ศรราช “
R2R จ ด เป น เคร อ งม อ ในการพฒนางาน
ประจำาสงานวจย ทำาใหการขบเคลอนองคกรเปน
ไปในเชงพลวต หลกการของการทำาวจย R2R คอ
ตงคำาถามจากปญหาทเกดจากงานประจำา แลว
แกใหมนดขนดวยการพฒนา ผลการวจยทได
ถามระบบการบรหารจดการทด จะสามารถ
นำาผลนนๆ ไปพฒนาองคกรไดเสมอ ทงยง
เปนการปลกฝงวฒนธรรมแหงการเรยนรขน
5 องคกร
ลงนามความรวมมอทางวชาการ R2R
พฒนาคน พฒนางาน เพอสขภาวะทยงยนของมวลชน
3
4
ในหมบคลากร” ศ. นพ.วจารณ พานช นายกสภา ม.มหดล และประธานคณะกรรมการ
กำากบทศทางโครงการสนบสนนการพฒนางานประจำาสงานวจยระดบประเทศกลาว นอกจาก
นทานยงเพมเตมวา “หากมองอกมมหนง R2R ทำาใหความจำาเจของงานประจำาหายไป
กลายเปนความทาทาย ความสนกทไดคดคนวธการสรางความรเลกๆ แตเปนความรใหมๆ
ขนมาทำาประโยชน เกดความภาคภมใจในงานทตวเองทำา หรอจะเรยกวาเปนเครองมอในการ
พฒนาคนกได และทสำาคญคอ งานวจยประเภทนทำากนเปนทม สามารถทำาใหเกด Team
learning เกดความสามคคได ซงการลงนามในครงนจะเปนประโยชนอยางยงตอการ
ขบเคลอนการพฒนาระบบสขภาพในทกบรบท ตงแตระดบปฐมภมจนถงตตยภม ทงดานการ
บรการ การรกษาพยาบาล รวมทงการสรางเสรมสขภาพของระบบสาธารณสขไทย”
ทง 5 หนวยงาน ไดเลงเหนความสำาคญของการสนบสนนการดำาเนนงานเพอพฒนา
งานประจำาสงานวจย (R2R) ในระดบประเทศ เหตนจงไดจดทำาการลงนามความรวมมอทาง
วชาการขน เพอสนบสนนทางดานวชาการ บรหารจดการ นโยบาย และงบประมาณในการ
ดำาเนนงานสนบสนนการดำาเนนงานเพอพฒนางานประจำาสงานวจยใหกบหนวยงานตางๆ ใน
ระบบสขภาพ ภายใตบนทกความรวมมอฯ น
1. ทง 5 หนวยงานเหนชอบทจะสนบสนนการพฒนางานประจำาสงานวจยโดยการ
จดตงเครอขายวจย R2R ขน จากบคลากรทกระดบในระบบสาธารณสขทสนใจในการดำาเนนงาน
R2R ขน เพอสงเสรมใหเกดกระบวนการเรยนรระหวางนกวจย และนำาไปสการตอยอดความร
ในประเดนความสนใจรวมตางๆ ในอนาคต
2. ทง 5 หนวยงานเหนชอบทจะพฒนาระบบสนบสนนวชาการสวนกลาง ในรปแบบ
ของฐานขอมล เวบไซต จดหมายขาว R2R เพอเปนแหลงแลกเปลยนเรยนรระหวางนกวชาการ/
นกวจยทมความสนใจ
4
3. คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล จะสนบสนนดานวชาการแกกจกรรมตามขอ 1 และ 2
4. กระทรวงสาธารณสขจะสนบสนนดานนโยบาย ใหบคลากรสาธารณสขของหนวยงานในสงกด ดำาเนน
การวจยจากงานประจำาเพอพฒนางานบรการสประชาชนใหมคณภาพมากขน และพฒนาระบบบรหารจดการให
มประสทธภาพ
5. สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน) จะสนบสนนดานวชาการ การบรณาการส
กระบวนการพฒนาคณภาพ การบรหารจดการตามกจกรรมขอ 1 และขอ 2
6. กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ จะสนบสนนดานงบประมาณสำาหรบ การดำาเนนงานตามกจกรรม
ตามขอ 1 และ 2
7. สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต จะสนบสนนดานนโยบาย ใหหนวยบรการคสญญาภายใตระบบ
หลกประกนสขภาพถวนหนา เหนความสำาคญ และดำาเนนงานวจยจากงานประจำาเพอพฒนาใหประชาชนผมสทธ
ไดรบบรการทมคณภาพอยางครอบคลมมากขน พรอมทงพจารณาสนบสนนงบประมาณเพมเตมสำาหรบกจกรรม
ตามขอ 1 และ 2 ตามความจำาเปน
5
รางกายของมนษยประกอบไปดวยโครงสรางกระดก ท
มหนาทหลกเปนแกนกลาง ปกปองไมใหอวยวะสำาคญอนๆ ใน
รางกายไดรบความเสยหาย “แกนกลาง” จงเปนฐานทสำาคญ
ในการยดเหนยวการทำางานของแตละฝายเขาไวดวยกน
แมจะยดการทำางานหลายบทบาท แตสำานก
วชาการสาธารณสข กระทรวงสาธารณสขกเปนภาพ
R2R ทยงใหญของหวใจทแขงแรง
จะทำา R2R ไดตอง มเสนสาย
กอน...ไมใชเสนสายในความหมาย
เชงลบ แตเปนเสนสายแขงแรงท
สรางขนจากผปฏบตการใน 77 จงหวด
ข าราชการท ย ด โยงอย ใน เสนสายน
ประมาณ 1.8 แสนคน ทำางานบรการใน
โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล
โรงพยาบาลชมชนและในระดบ
จงหวดดเหมอนวากลไกจะวนวาย
และเปนชมสายทสลบซบซอน เจอ
ปญหาวงเขาใสอยตลอดเวลา การ
ทำางานทจรงจงจะทำาใหมองเหนปญหาเสมอ และนำามาส
การวเคราะหปจจยของปญหา นำามาเรยบเรยง และนำาเสนอ
ทางแกใหคนไดรบรอยางเปนระบบ
“ในระดบปฏบตการ R2R มสวนในเรองของการเสรม
กระทรวงในเชงนโยบายจากตวผวจยเอง เมอเขาเขาถงปญหา
และไดวธการแกปญหา จงเปนประโยชนในการปฏบต เมอม
ขอมลทเปนประโยชน สามารถตอยอดและเผยแพรผลงาน
ผานเวท เชน R2R Forum สำานกวชาการสาธารณสขจะเปน
คนรวบรวม นำามาจดการความร สงเคราะห สงตอไปส
ผบรหาร ซงในบางประเดนอาจนำาไปสนโยบายของกระทรวง”
นายแพทย กำาจด รามกล ดวยบคลคดผอนคลาย
กบตำาแหนงหวหนาสำานกวชาการสาธารณสข กระทรวง
สาธารณสข สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข สะทอน
แนวคดในเชงบวก ดวยมองวาปญหาไมใชเรองทนาวตกกงวล
แตกลบไดประโยชน อกทงไดไอเดยจากการขบคดใหลก จงยำา
เตอนความสำาคญของการเปน “แกนกลาง” ทดในฐานะของ
สำานกวชาการทมตองานวจยของกระทรวง
“สำานกวชาการเหมอนเปนแกนของกระทรวงและ
ทกกรม เรามองเรองการใหความร ทกๆ ปเราจะมการจด
ประชมสองครง และมเวทใหญอกครงหนง เพอนกวจยหนาใหม
ของกระทรวง โดยเชญกรมและทกจงหวดทมนกวจยท
เชยวชาญมารวมการแบงปนความร” นายแพทย กำาจดยม
อยางคนอารมณด และขยายตอวาเปนเวทใหญทมคนให
ความสนใจรวม 2,000 คน การแสดงบนเวทอบอวลไปดวย
ความรบวกกบความสนกสนาน และมรปแบบการนำาเสนอ
ทฉกออกไปมการจดวทยากรมาแบงปนความร มวารสาร
สาธารณสขทออกทกสองเดอน ไดรบการยอมรบในระดบ
นานาชาต
R2R
เปนแกนกลางของการทำ งานอยางมความสข
6
“เราใหทกอยางยกเวนใหเงน” นายแพทยกำาจด
กลาวพลางหวเราะ แบบคนอารมณด “แตเราสนบสนน
เขาโดยการเชญแหลงทนมาใหกบผวจย เปนการเออให
ผสนบสนนไดเจอกบผทำางานวจยจรงๆ เราทำาครบวงจร
ตงแตการสรางองคความร กำาหนดโจทยวจย พฒนานก
วจย สรางเวทใหเขามานำาเสนอผลงานวจย และผล
งานวจยทดๆ กเอามาลงตพมพ เผยแพร เปนวารสาร
อเลกทรอนกส”
วารสารเปนหนงสอรปแบบหนงทตองอาศยใจ
รวมกบการลงมอทำา และขบเคลอนเนอหาไปดวยความ
รวมสมยในการนำาเสนอ เชนเดยวกบนโยบายในการ
ขบเคลอน R2R ทตองพฒนาคนและพฒนาใจไป
พรอมๆ กน เหมอนการวงมาราธอนทเหนอยออน แต
จะเหนอยนอยลงหากผ เขาแขงขนทกคนจบมอเขา
เสนชยพรอมๆ กน
นายแพทยกำาจด ขยบตวเลกนอย เมอบท
สนทนาดำาเนนมาถงชวงสดทาย พรอมกบนำาเสยงท
หนกแนน มนคง “เนองจากตอนน กระทรวงแบงออก
เปนเขตสขภาพ 12 เขต ตองดำาเนนการผานเขต มการ
สนบสนนงบประมาณกบเขต มผตรวจราชการลงไป
ดำาเนนการขบเคลอน นโยบายขบเคลอนนโยบายแรก
คอ เรองระบบในการทำางาน R2R ซงเรมตนจาก
ผตรวจแตงตงคณะทำางาน R2R ในแตละเขต สวนใหญ
กมาจากคณะทำางานเดม 9 เครอขาย และใหการ
สนบสนนทงทรพยากรบคคลและงบประมาณในการ
ดำาเนนงานผานทางผตรวจ ทสำาคญคอจดทำาวารสาร
R2R ของกระทรวงเอง ปละ 2-3 เลม และจะม เวท R2R
ของเราทรวมกบการประชมวชาการใหญประจำาป”
หวหนาสำานกวชาการสาธารณสขอธบายถงความเชอมโยงของแตละฝายอยาง
มลำาดบขนตอน ซงไมตางจากการดแลสขภาพรางกายใหแขงแรงแจมใส เมอสำานก
วชาการสาธารณสขเปนโครงสรางกระดกทมนคง จงมหนาทในการดแลรางกายให
แขงแรงบนพนฐานของหลการและเหตผล แตรางกายทแขงแรง กตองไมแลงรอยยม กลไก
ภายในจงจะทำางานไดอยางมความสข
7
ตกสงตระหงานหลายอาคารแทรกตวอยทามกลาง
ตนไมนอยใหญยานนนทบรเปนททำาการของหนวยงาน
ตางๆ ภายใตการบรหารงานของกระทรวงสาธารณสข หนง
ในนนมสำานกงานของแพทยหญงดวงตา รกษาการตำาแหนง
ผทรงคณวฒดานบำาบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพดาน
เวชกรรม สำานกวชาการ กระทรวงสาธารณสข รวมอยดวย
วนนเรามนดกบทาน
เมอถงเวลานดหมาย แพทยหญงผมซอยสน สวม
แวนตาทรงร ระบายยมละไมบนดวงหนาเปนมตร ทำาหนาท
เจาบานตอนรบเราดวยทาทกระฉบกระเฉง มนใจ และเปน
กนเอง เมอทกทายกนจนเรมคนเคยกบเราในระดบหนง
ทานกเกรนถงบทบาทของ R2R ในสายตาของกระทรวง
สาธารณสขดวยนำาเสยงกระตอรอรน
“หมอมองวาคนททำา R2R ตอนนเหมอนกองทพมด
เปนคนททำางานอยในพนททอยหนางานตวจรง งานของ
กระทรวงสาธารณสขเปนงานบรการ ความสำาเรจของงาน
จงอยทคนใหบรการ 80% ถาคนหนางานมความตงใจใน
การพฒนางานของตวเอง โดยใชรปแบบของงานวจย R2R
กจะทำาใหนาเชอถอและเปนระบบมากขน และสามารถนำา
ไปใชไดจรง ซง R2R กไดเรมตนในระดบผปฏบตงานมา
รวม 10 ปแลว”
“สงทเราคาดหวงจาก R2R คอการพฒนาตวงาน ซงตอง
ชวยกนทง 2 สวน คอ คนทำางานและผบรหาร หมายความวา
คนทำางานพฒนาตวเองขนมาถงระดบหนง แลวผบรหารทเปน
คนใหการสนบสนนกตองมองเหนความสำาคญของงานนนๆ
ดวยงานจงจะประสบความสำาเรจและเตบโตเตมศกยภาพ”
ผใหญหลายทานในแวดวง R2R พดกนเสมอวา ปจจย
สำาคญทจะผลกดนให R2R ขบเคลอนไปไดประกอบไปดวย
คน เวลา และทน (งบประมาณ) ซงเรองคนและเวลาเปนหนาท
ของแตละองคกรทจะไปจดสรรใหลงตว สวนเรองทนกระทรวง
สาธารณสขเองกเลงเหนความสำาคญและมนโยบายจดสรร
งบประมาณมาชวยเหลอ R2R เพอใหดำาเนนงานตอไปไดอยาง
ไมสะดด แพทยหญงดวงตากลาววา
“หลายปมาน R2R ไดรบคำาชนชมมาก แตงานใดกตาม
ถาจะขบเคลอนระดบประเทศและเดนไดดตองมโครงสรางของ
การทำางานทแขงแรง ซงถาตองการให R2R เดนไดในระยะยาว
เรามองวาโครงสรางของภาครฐยงเปนหลกอย จรงๆ แลวถา
มการจดสรรทด งบประมาณในประเทศของเรามไมนอยนะ
คะ แตเนองจากทผานมา R2R เปนการทำางานของผปฏบต
ซงลำาพงผปฏบตคงไมสามารถผลกดนงานไปไดเตมท กรณน
หมอมอง R2R เปน 3 ระดบ”
“ระดบท 1 ระดบโรงพยาบาล/จงหวด เราไดคยกน
ไปแลววาใหใชงบทผานมาไดเลย เนองจากเปนการทำางาน
หนางาน เปนการทำางานในกลมไมใหญ อยางนอยๆ กอย
ในองคกรเดยวกน ในโรงพยาบาลเดยวกน จงหวดเดยวกน
ถาใชงบเทานนไมใชปญหา ถาทางฝายบรหารเหนความ
สำาคญของ R2R กจะชวยเสรมงานของกระทรวงไดมากขน
ไมไดหมายความวากระทรวงตองเตมเงนเขาไปนะคะ เพราะ
โรงพยาบาลมเงนอยแลว เพยงแตกำาหนดสดสวนของการ
ใชเงนแตละโรงพยาบาล แตละจงหวดใหชดเจนขน นองๆ
คนทำางานกจะไดตงหนาตงตาทำางานโดยไมตองหวงวาเงน
จะมาจากไหน”
กระทรวงสาธารณสขสนบสนน
R2R ใหยงยนอยางเปนระบบ
8
“ระดบท 2 คอ ระดบเขต ปนกระทรวงสาธารณสข
ถายโอนอำานาจในการใชงบประมาณไปทเขต เขตหนงๆ กจะม
4-7 จงหวด ประเทศไทยม 12 เขตบรการสาธารณสข เขตเหลาน
หมอคดวานาจะถงเวลาแลวทจะทำา R2R เกนกวาระดบของ
คนหนางาน อาจจะเปนระดบพนท เชน ทำาไมพนทนถงม
ปญหาทองกอนวยอนควร (Teenage Pregnancy) มากกวา
อกพนทหนง ทำาไมปญหายาเสพตดของพนทนถงแกปญหาได
ดกวาอกพนทหนง เปนตน นคอเรองทเกนกวา R2R ทวไปจะ
ทำาได แตไมตองถงขน Pure Research กได โดยใหคนหนางาน
เปนคนทำา ทผานมายงเกดไมไดเพราะพอขยายตวเกนกวา
ขอบเขตงานของคนหนางาน กจะตดตรงทตองใชงบประมาณ
เยอะขน”
“ระดบท 3 คอ ในระดบของกระทรวง หรอระดบประเทศ
ซงกระทรวงทเปนตนสงกดหรอสนบสนนบคลากรของคนทเคย
ทำา R2R ระดบประเทศ ทผานมา สวรส. สนบสนน R2R และ
เปนหนวยงานทเกยวของกบกระทรวงกจรง แตกระทรวงไมได
มคำาสงการไปทาง สวรส. ในอนาคตกจะตองการพดถง R2R
ระดบกระทรวงดวยซงจะตองตางจาก R2R ระดบประเทศท
อาจารยอครนทรและอาจารยเชดชย หรออาจารยสมศกดทำาไว”
“ถาไม ไดมองในเร องขององคกรหรอโครงสราง
เครอขายถกสรางมาในรปแบบของการใชใจในการทำางาน
ซงกดมาก แตจะมลมตททำาใหไมโตไปกวานนแลว เพราะ
ระดบผปฏบตงานมขอบเขตจำากด การพฒนาตอไปกอาจจะ
ตองมการเตมคนอนเขามา ทนกระทรวงมหนาทในสนบสนน
ยทธศาสตร ท R2R ระดบประเทศคด และมาทำาในภาพของ
กระทรวงสาธารณสข”
“ยกตวอยางเชน ในขณะท สรพ. ทำาหนาทในการรบรอง
คณภาพโรงพยาบาลระดบประเทศ กระทรวงสาธารณสข
กมหนาทในการพฒนาคณภาพโรงพยาบาลในระดบของ
กระทรวงสาธารณสข ซงเราอาจจะใช ISO หรอ HA ของ
สรพ. หรอใช KM หรออนๆ กได ทาง สรพ. กออกนโยบายของ
เขาไป กระทรวงกรบในสวนทเราทำาไดเขามาทำา R2R ระดบ
ประเทศกเชนกน ออกนโยบายอยางไร กระทรวงสาธารณสขก
หยบมาตอยอด แตไมไดหมายความวากระทรวงจะตองไปทำา
R2R ระดบประเทศเสยทงหมด เพราะวาในสวนของกระทรวง
เองเรากมขอจำากดในการบรการและการวจยดวยเหมอนกน”
ปฏเสธไมไดวา การจะผลกดนให R2R แผกงกาน
สาขาครอบคลมทกพนทไดอยางมประสทธภาพและ
ยงยนในระยะยาวในประเทศไทย จำาเปนตองอาศย
งบประมาณกอนใหญสนบสนน แพทยหญงดวงตากลาววา
กระทรวงสาธารณสขเองกเลงเหนความสำาคญในประเดน
นอยเหมอนกน
“กระทรวงสาธารณสขเรามงบประมาณเพยงพอ
และใชเงนทกบาททกสตางคคมคามาก แตเนองจากทผาน
มากระทรวงยงไมเคยพดเรองการจดงบประมาณทำางาน
วจย ปกตงานวจยในระดบกรม คอ กรมวชาการ หลก
ของเขาคองานวจยเลย ซงบคลากรของกรมมจำานวนไม
มากเมอเทยบกบบคลากรทงกระทรวง ทงหมดสแสนกวา
คนสวนใหญอยใน 77 จงหวด อยในกลมของสำานกงานปลด
กลมนไมเคยพดถงเรองงบประมาณสำาหรบวจยอยางเปน
ทางการ เนองจากผจดสรรงบประมาณ บอกวาเรามหนาท
บรการ ไมวาแพทย พยาบาล หรอบคลากรทางการแพทย
ตามโครงสรางกตองทำางานบรการเปนหลก จะตงงบ
ประมาณ เพอมาทำางานวจยไมได งานวจยตางๆ เหลาน
จงยงเกดไดไมเตมท การทำา R2R ทเหนเตบโตมาไดก
เปนการทำางานหนางานอยด เมองานวจยไมไดมการพด
ถงในระดบนโยบาย งบกยอมไมเกด”
“การทจะใหงบ
ประมาณลงไปส
วจยได สงทตอง
ทำาอนดบแรกคอ แจงผบรหาร ตองใหผบรหารเหนความ
สำาคญของงานวจยกอน ผวจยตองตอบโจทยหลายๆ เรอง
ผวจยตองชงโจทยวจยเองดวย เพราะผบรหารอาจจะมอง
ปญหาเรองหนงเฉพาะดานบรหาร ผวจยจะมองดานของ
การลงมอปฏบตหนางาน บางทผบรหารอาจจะมองขามไป
ผวจยจะมหนาทกำาหนดวาตอนนเรองนเปนปญหาแลวนะ
เชน เรองของผสงอายจะเยอะขนเรอยๆ ถาไมจบเปน
ประเดนของการวจยกอาจจะไมถงเวลาสกทวา แลวมน
จะมปญหาอะไรละ”
9
“อยางท 2 กคองานวจยเสรมหรอสนบสนนนโยบาย
อยางเชน บอกวาเราจะเลกเกบ 30 บาทรกษาทกโรค กตอง
มงานวจยไปรองรบ ทานถงจะพดไดวาเกบกบไมเกบผลตาง
กนอยางไร งานวจยสนบสนนทง 2 เรอง ทงกำาหนดนโยบาย
และสนบสนนนโยบาย กระทรวงตองจดงบประมาณตรงนมา
สวนหนงเพอทำางานวจย เปน Evidence based ทจะกำาหนด
ชทศทางของนโยบายได นคอระดบกระทรวงนะคะ ในระดบ
เขตทแตละเขตมปญหาในแตละพนทไมเหมอนกน บางเขตม
ปญหาคนตางดาวเยอะแยะเลย บางเขตมอตสาหกรรมเยอะ
มลพษเยอะ เขตนนๆ กตองมงานวจยของตวเองทเปนเรอง
เปนราวนอกจากภาพรวมทกระทรวงจะชวยมองแลว ดงนน
เขตเองกตองมงบงานวจยท เปนปญหาในพนท ตองจด
งบประมาณและตองมผลงานวจยดวย”
“จรงๆ หมอเปนหวงเรองงบประมาณนะคะ เพราะเวลา
ลงพนท ถาไมมเงนมนกไดแคนแหละ ดงนน การจดงบวจย
ลงไปใหครอบคลม ทงงานวจย Pure research กบงานวจย
R2R โดยคดรวมกน และแบงกนทำามทงงานวจย ทสงการลง
มา และงาน R2R เปนหนาทของคนทำางานทจะเสนอจากหนา
งานของเขา แตทง 2 สวนน เปนภาพทตองมาดดวยกน ผสาน
ไปดวยกน หากงานวจยแกปญหาไดแคเฉพาะตวเอง เอาไปใช
นอกพนทไมไดเลย หมอมองวางานวจยจะไดประโยชนนอยไป
หนอย และเสยแรงงานมากไปนดหนง”
“หมอคดวาสงทสำาคญกวาเงนคอ วธการกำาหนดโจทย
วจยหรอประเดนวจยวาทำายงไงถงจะไดโจทยทมประโยชนและ
เอาไปใชไดจรง ขณะเดยวกนคนอนเอาไปใชไดดวย ถาเปน
โจทยวจยระดบของพนทตองเปนโจทยทครอบคลมปญหาให
หมด โจทยวจยตองใหญพอ ถงจะทำาใหแกปญหาในเชงรกได”
“หมออยากจะยำานดหนงวา งบประมาณการวจยดงกลาว
ควรครอบคลมทกเรอง ทงสรางนกวจยและสรางเครอขาย
ดวย ตอนนทำายทธศาสตรงานวจยเสรจแลว ปนเปนปแรก
ทเรมทำา กแจงใหกรมไปทำาแผนปฏบตการของตวเองมา
ของเขตสำานกวชาการจะทำาให เปนภาพรวมของสำานกงาน
ปลดกระทรวง เนองจากตอนประชมเรากระดมสมองจากเขา
มาพอสมควรแลว หยบเรองสำาคญขนมากอน สรปอนทหนง
งบตองกำาหนดแลวนะ เพอใหเขาเปนกำาลงใจ อนทสอง
งบการสรางและพฒนานกวจย ยงไมชดเจนทเดยวนก กำาลงทำา
อยครอบคลมไปถง R2R ดวยคะ เพราะเปนเรองเดยวกน หาก
แตมความแตกตางในวธการ กลมเปาหมาย และผลลพธบาง”
“อกเรองคอการเผยแพร เชน วารสาร ตวเนองานวจย
เมอทำาเสรจมาแลวกควรมการเผยแพรโดยการตพมพหรอ
การนำาเสนอ การประกวด ซง ณ เวลานผลงานวจย R2R
ปรากฏในวารสารวชาการของกระทรวงสาธารณสขสวนหนง
หรออาจมวารสาร R2R สำาหรบผลงานทนาเผยแพร ถาทำาจะ
ตองกรองเรองยงไง คดยงไง เปนเรองทเรากำาลงคดอยคะ”
“ในระดบกระทรวงสวนหนงเชอมกบ R2R ระดบ
ประเทศทเปนเครอขายนอกกระทรวง อกสวนหนง R2R
ตองมาเชอมกบแผนงานวจยกบแผนงานวชาการอนๆ ของ
กระทรวงดวย เพราะวาในการทำางานโดยทไมมโครงสราง
ทมหนวยรบผดชอบชดเจน จะทำาใหเกดความสบสน ไมร
วาจะฟงใคร ฉะนนเมอ R2R เขามาอยในกระทรวง ในสวน
ทกระทรวงรบผดชอบ จะอยภายใตรมของงานวจย ใชชอ
วางานวจยนะคะ เพราะเชอวาทกคนคงเขาใจวา R2R เปน
แบบหนงของงานวจย ในรปแบบของงานวจยกมตงแต Basic
Research, Apply Research และอนๆ R2R กคอหนงใน
นน เปนสวนหนงของ KM ดวยเหมอนกน”
“ทงหมดนคอกลมเรองทจะเกยวของกบงานวจยหรอ
งานวชาการ R2R ในหวขอระดบกระทรวงทเราคยกน
อยน กควรจะตองใชคำาวา มาบรณาการกบงานวจยอนๆ
ดวย คงจะไมไดแยกทมของ R2R ออกไปเสยทเดยว แตทกคน
ตองดำาเนนการภายใตยทธศาสตรของกระทรวง ยกตวอยาง
ใหเหนงายๆ เรองของงานบรการ ตอนนเรามสบโรคทตองทำา
เปนนโยบาย หวใจ มะเรง อบตเหต ตา ไต ทกคนตอง
ทำาตามยทธศาสตรกระทรวง เพราะนคอเสนทางทบอกวา
เราตองตงเปาไปดวยกน มตวชวดเหมอนกน”
“ในงานของวชาการกเชนกน ธงของเรากคอเขต 12
เขต ตองรบนโยบายพฒนาระบบบรการสขภาพ 10 สาขา
งานวจยของกระทรวงกมเรองของ การจดการความร การ
วจยและ R2R กำาหนดเปาหมายไปดวยกน เวลาทำากตองม
หวหนาทม ทจะทำาในแตละเขตเขตนจะเอาเรองอะไรเปน
เรองหลก อะไรเปนเรองรอง ขนอยกบวาคนในพนทมความ
พรอมแคไหน มหวหนาทมทหมายถงระดบผบรหารนะคะ
เชนในเขตตอนน นอกจากผตรวจราชการเปนหวหนาทม
มสาธารณสขนเทศชวยทำางานดานวชาการ แลวกจะมการ
ตงหวหนาทม คนนรบผดชอบเรองบรหาร คนนเรองเงน คนน
เรองไอท ดานวชาการกระทรวงใชเรอง KM เปนตวตง ซงอาจ
จะแฝงอยในทมพฒนาบคลากรอกทกได คอจะไปผลกดนให
เกดงาน และมตวชวด อกหนอย R2R กจะเปนแบบนเชนกน”
10
“การบรหารม 3 องคประกอบ คอ บรหาร บรการ
วชาการ แตทงงานบรหารและบรการกตองมวชาการนำา
ซงกระทรวงสาธารณสข จดเปน 3 กลม คอ งานวจย KM
และ R2R ซงเกดจากคนหนางาน ใชเขตเปนตวเดน โดย
ผทรงคณวฒทอยในพนท ถากระทรวงคดแบบแยกสวน
โดย นกวชาการในสวนกลางเทานน กจะแยกสวน เหมอน
อยบนหอคอยงาชาง ทำางานวจยเสรจกขนหงไมไดเอามา
ใช เพราะคนทอยในพนทเขาไมไดมสวนทจะดไซน เพราะ
ฉะนนงานวจยใหญ ตอนนตองดไซนใหเขตเขามารวมคด
รวมทำา พฒนาคนเหลานใหทำางานวจยใหเปนมาตรฐาน
มากขนดวย ดงนน ใครถนด R2R กทำาไป ใครถนด Pure
Research กทำาไป แตถาบางคนชอบทำา 2 อยางกไดคะ”
แพทยหญงดวงตากลาววา การทำางานของ R2R ระดบ
ประเทศกบ R2R ทดำาเนนการโดยกระทรวงสาธารณสขควร
จะมบทบาทตางกน เหมอนท สรพ. มบทบาทในการรบรอง
คณภาพของโรงพยาบาลในประเทศไทย ในขณะทกระทรวง
มบทบาทในการทำาใหการรบรองคณภาพนนสามารถทจะ
ออกมาไดโดยเปาหมายของกระทรวงสาธารณสขใหคลาย
กน กอนจะอธบายเพมเตมวา
“สำาหรบบทบาทของ R2R ระดบประเทศกบกระทรวง
หมอคดวาเครอขาย R2R ระดบประเทศมหนาทกำาหนด
ยทธศาสตรของการทำา R2R รวมทงสนบสนนเรองวชาการ
และการสรางเครอขาย หมอมองวา R2R ทผานมาทำาได
ดมากๆ อยแลว การพฒนาตอไปกอาจจะตองมการเตม
คนอนเขามา กระทรวงมหนาทในการ Implement หรอ
สนบสนนยทธศาสตร ท R2R ระดบประเทศคด และมาทำา
ในภาพของกระทรวงสาธารณสข ซงแนนอนวาเราอาจจะ
ไมสามารถทำาไดทกอยางท R2R ระดบประเทศตองการ
ดวยบรบทของความเปนราชการ ดวยบรบททเราตอง
เอางานนนมาบรณาการกบงานอนๆ ทเราตองเกยวของ
หรอรบผดชอบโดยบคลากรในกลมเดยวกน แลวใหงาน
นสามารถเดนไปไดโดยมความเสมอภาค ทกจงหวดใน
ประเทศทำาไดเหมอนกน เราตองใชโครงสรางของกระทรวง
ทำาใหเสมอภาคทำาใหเกด มฉะนนงานกจะไมยงยน เพราะวา
สวนหนงทำาดวยใจ แตเมอคนรนนคอยๆหมดไป คนรนใหม
เขามาและมเทรนดอนมา งานนกจะถกวาง ถาเราคดวานคอ
สงทดทจะสรางคนใหมขนมาเรอยๆ ตองมคนทรบผดชอบ
เปนหลกในการทำางาน”
“โครงสรางนทานรองปลดทรงยศ (นพ.ทรงยศ
ชยชนะ) รบผดชอบเรองงานวจย งาน KM สำานกวชาการ
เปนโครงสรางหนงทรองรบงานของทาน ในระดบเขต
ม Chief Human Resource Officer เปนคนรบผดชอบ
เรองน ลงไปถงระดบโรงพยาบาล นคอโครงสรางทตอง
ถกถายทอดลงไป แลวคนททำางานกจะรวาถาเขาทำางาน
ทางสายน Career path ของเขาเปนอยางไร ใครจะเปน
คนประเมนผลงานของเขาทางดานวจย นอกเหนอจาก
งานผาตด งานหตถการคนไข งานวจยเขาจะประเมน
อยางไร นเปนเรองสำาคญ ทกคนททำางานตองการมตว
ตน ตองการทจะใหคนอนเหนวาตวเองทำางานอะไรบาง
ซงงานวจยทำายากอยแลว หาคนกยาก”
“ดงนน เมอมคนทสนใจจะมาทำา และทำาแลวได
ประโยชน หมอวาเราตองสรางเขา ตองสรางทยนให
เขารสกมศกดศรและมการ Recognize ในทกๆ ระดบ
ซงเรองนคงเกดไมไดเรว กตองจดประกายใหทานผบรหาร
เหนความสำาคญกอน แลวตองคอยๆ ถายทอดกนไป
งานตางๆ จงจะโตได หมอจะมองในเรองของการสนบสนน
ใหยงยนเปนระบบ ซงโอกาสตอนนกมสงเพราะเกดขน
พรอมๆ กบชวงปฏรปกระทรวงพอด” แพทยหญงดวงตา
กลาวสรป
จากวยหนมฉกรรจทกำาลงจะเปลยนผานสวย
ผใหญของ R2R ในวนน เมอยกษใหญอยางกระทรวง
สาธารณสขกระโดดเขามามสวนรวมกบการผลกดน R2R
เตมรปแบบ เชอวา R2R
ระดบประเทศจะกาวยาง
อยางแขงแรง เตบโต และ
มนคงยงกวาเดม
11
เนองจากกระทรวงมบคลากรทหลากหลาย
วชาชพ มการทำางานในหลายระดบ มเนองาน
ทตางกน แตถงแมจะเปนเจาหนาทระดบ
เดยวกน ปญหาหนางานทเจอกไมเหมอนกน
อยด เพราะฉะนนความรทเกดจากการพฒนางานดวย R2R
จงเปนความรทสามารถพฒนาบคลากรและพฒนางานบรการ
ไดจรงและบคลากรเหลานกตองการ การ Training ทมรปแบบ
และเนอหาแตกตางเฉพาะตว บางครงหลงการ Training เรา
กไดรบการประเมนกลบมาวา ความรทเขาไดรบไมสามารถใช
แกไขปญหาหนางานได ดงนนจงมการปรบใหมความเหมาะ
สมกบบคลากรแตละคน
คำาวา “งานวจย” ฟงดนาเบอและไกลตวเอาเสยมากๆ
เพราะวนอยกบการออกไปเกบ Questionnaire ลงทนเยอะและ
ตองจมอยกบกองทฤษฎเทาภเขาทไมรวาจะอานจบเวลาใด
แต R2R นนถอวา เปนการทดลองทเกบเกยวเทคนคการ
แกปญหา และสตรลบจากการทำางานของตนเองมากกวางาน
เอกสารทนาเหนอยใจ
ประเดนนาสนใจท ดร. ณฏฐญา เสนอแนะมา คอ
หลายคนเขาใจผดวา การทำา R2R เปนการเพมภาระงาน เพราะ
นอกจากตองใชกระบวนการวจยทหลายคนไมคนเคย ยงม
การใชเครองมอตางๆ ในการทำาวจยรวมดวย ซงในเบองตน
อาจจะเปนเชนนนจรงๆ แตผลลพธทไดจากการอยในหอง
ทดลองนนาสนก นาปรบมอใหผวจย เพราะเมอเสรจสน
กระบวนการวจย เรากสามารถการแกไขปญหาหนางานได
ซงนนกเปนผลใหลดภาระงานและลดภาระทางงบประมาณได
ในชวงนหลายโรงพยาบาลกำาลงตกอย ในชวงขาดทน
แตอยางไรกตามโรงพยาบาลของเราไมไดทำาเพอหวง
ผลกำาไร แตกำาไรของเรา คอ กำาไรแหงความสขดานสขภาพ
ของประชาชน การทสามารถลดภาระโรค และการลดความ
สญเสยทางเศรษฐกจของประเทศ ผานการทำา R2R
R2R ทำ งานอยางอสระกบเพอนรใจ
“เราจะทำาไดดหรอเปลา” เปนธงคำาถามทคนทำางานทก
คนมกจะตดอยในใจตลอดเวลา และขบคดถงหนทางในการ
พฒนางานของตนเองใหดขนในเสนทางการทำางานทไมไดถก
โรยไวดวยกลบกหลาบ ปญหาทแวะเขามาเยยมเยยน แตละ
ชดกแตกตางหลากหลาย เราไมสามารถยกมอขอสทธใชตว
ชวยไดงายดายเหมอนเกมเศรษฐในโทรทศน ดงนน R2R
จงเปรยบเสมอนตวชวย “ตวจรง” ทเปดโอกาสใหบคลากร
พฒนางานและพฒนาตวเองไปพรอมกบการทำางาน
ดร. ณฏฐญา พฒนะวาณชนนท ทปรกษาระดบกระทรวง
สาธารณสข ดานกำาลงคนสาธารณสขบอกเราดวยทาทท
นมนวลและนำาเสยงอนอบอนกอนเลยวา “การทำา R2R คอ
การเรยนรแบบเพอนชวยเพอน เพอนคนนมสไตลแบบไหน
กใหคำาปรกษาตามสไตลทเปน เพอทเขาจะไดยมออกเมอได
รบการแกไขปญหาถกจด”
12
“งานวจยหลายชนเสรจแลว
เอาไปขนหง มนไมไดใชจรง แต R2R
เมอทำาเสรจแลวคนสามารถนำาไปใช
ไดจรงๆ”
ความคดสรางสรรคเปนเรองทนาตนเตน เมอมนผสม
ผสานลงในการทำางานกเหมอนทำาใหผใหญทใชชวตอยาง
จรงจงไดมโอกาสแปลงตวเปนเดกทไมตดกรอบ เราจงวง
เลนซกซนไดในรปแบบการงานทตองการ แตนนหมายความ
วาไอเดยของเราตองไดรบการสนบสนนจากผใหญดวย ซงก
เปนใครไมไดเลย นอกจากกระทรวงสาธารณสข
“สำานกวชาการสาธารณสข ควรเปนตวกลางเชอมใน
ภาพรวมของกระทรวงสาธารณสขและเครอขายภายนอก
ขณะนกรมตางๆไดดำาเนนการ R2R เปนรปธรรมทชดเจน
ในสวนภมภาคมทานผตรวจราชการกระทรวงใหการสนบสนน
ซงเดมม 9 เครอขาย R2R ทเขมแขงอยแลว กระทรวง
สาธารณสขมนโยบายขยายตอใหครบทง 12 เครอขาย
บรการ“ สงทอยากเหนเปนรปธรรมชดเจน คอ 12 เครอขาย
ตองไดรบการสนบสนนใหมคณะกรรมการ มแผนงาน
และงบประมาณในการดำาเนนการ ในการขยายงาน R2R
ใหมากขน โดยเฉพาะเพมการสนบสนนในโรงพยาบาล
สงเสรมสขภาพตำาบล
“ถาทำา R2R ครบวงจรแลว KM กจะถกผลกดนสำาเรจ
ไปดวย เมอเราประชมพรอมกนทง 12 เครอขาย เราจะได
ดวาเขามแผนในการดำาเนนงานแตละเครอขายอยางไร
ทำาใหในปนเราม 12 เครอขายทมแผนงานทชดเจนและได
รบการสนบสนนจากทานผตรวจ หลงจากทไดมการอบรม
คณอำานวยแลว เราจะถามความคดเหนและขอเสนอแนะ
จากทง 12 เครอขายวา เขาตองการไดรบการสนบสนนใด
จากกระทรวงเพมเตมหรอไม ซงสวนนคงจะอยในหนาการ
สรปตอนสนการดำาเนนงาน”
“ยกตวอยางเชน เราทำาอยางไรใหผปวยเบาหวาน
คมนำาตาลได เราม R2R ตงหลายแหงในเรองทตองการ
แกไขปญหา คนไขมาทไรกนำาตาลขนๆ เรากเอา R2R
แตละทเหลานมาคยกน เพอทจะไดแลกเปลยนเรยนร
หรอยกระดบองคความรหรอนวตกรรมขนมา ซงเหลาน
สามารถตอบโจทยสนองนโยบายของผบรหารได ทำาให
เราเหนคณคาเลยวา R2R สามารถเปน R2P ได เราตอง
ทำาใหบคลากรรและเขาใจ R2P อยางถองแทวา P ทหนง
คอ Practice P ทสองคอ Promotion คดวาใน
โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล วชาการเปนยาขมท
ฝงในใจ เปลยนยาก แตถาเราไปบอกเขาวา ตอไปนเรา
มาทำา R2P นะ จะชวยทำาใหเขาทำางานงายขน R2R จง
ตองตอยอดเปน R2P Practice Promotion มนแฝง
Policy ไวเวลากำาหนด Policy กตองเอาผลงานระดบลาง
นแหละททำาใหเขาถงงายขน”
สดทาย ดร.ณฏฐญา บอกตอกบบคลากรใน
ทกระดบ ทกสายงานในเรองของ “คณคา” ของการรบ
เพอนอยาง R2R มาเปนเพอนคใจวา “อยากใหนกถง
คณคาทแทจรงของ R2R คดวา เขามาถกทางแลว แต
ถาคดวาจะดำาเนนงานตอยอด กพฒนาไดจากการเปน
จดเลกๆ ปกตจะสงเกตเหนวาเราเปนจดเลกๆ ทไม
ขยบไปไหน เปนจดอยตรงนน ไมไดแชรไมไดมารวม
คดกนตอยอดเพอทจะทำาใหมนแขงแรงขน” ดงนนจง
ตองเรมจากจดเลกๆ แลวรวมตวกนเขาเปนจดใหญ
การทำา R2R จงจะประสบความสำาเรจ คำาถามทวา “เรา
จะทำางานไดดหรอเปลา” จงเปนธงคำาถามทไดรบคำาตอบ
ทสมบรณและสขใจ
13
R2R และ สสส.รวมสานพนธกจเพอคนไทยสขภาพด
หลายคนคนเคยกบบทบาทหนาทของสำานกงาน
กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ในดาน
การรณรงคใหคนไทยมสขภาวะทดผานสอตางๆ ซงกได
รบการตอบรบจากสงคมในวงกวาง ลาสดเพอเสรมสราง
ใหภารกจของสสส. เขมแขงและประชาชนไดรบประโยชน
มากขน สสส.หนมาจบมอกบ R2R เพอสานพนธกจใหคน
ไทยสขภาพด
ทมาของการรวมมอกนของยกษใหญในวงการ
สาธารณสขคออะไร นายแพทยศรวฒน ทพยธราดล
ประธานกรรมการบรหารแผนคณะท 7 สำานกงานกองทน
สนบสนนการสรางเสรมสขภาพสละเวลามาแลกเปลยนให
ชาว R2R ฟงคะ
R2R ชวยตอยอดภารกจของ สสส.แมวาเสนทางของ สสส. และ R2R ในยคกอนทจะ
มาบรรจบกน จะไมไดคาบเกยวกนเสยทเดยว เพราะตาง
กมรายละเอยดในการทำางานตางกน ทวาเมอมองเรอง
สขภาวะของคนไทยเปนเปาหมายหลก ทงสององคกรจง
รวมมอกนสานพนธกจเพอพชตจดหมายรวมกน นายแพทย
ศรวฒนกลาววา
“สสส. มโอกาสไดพดคยหารอกบ R2R ไดเหนแนวคดกบ
ผลงานทผานมาของ R2R วาเปนการเพมคณภาพในการรกษา
พยาบาล เพมประสทธภาพเรองความปลอดภยใหผปวย ทผานมา
พนธมตรหลกของ R2R คอโรงพยาบาล มบางทเปนสถานบรการ
ระดบตำาบลและชมชน ซงนบวาเปนเรองทด เพราะทำาใหบคลากร
ทกระดบของโรงพยาบาลตางๆไมนงดดายหรอวางเฉย การทคน
หนางานอยกบงานประจำาแลวไดคดอะไรใหมๆ ใหดขนสอดคลอง
กบนโยบายขององคกร ทมการวจยหรอพฒนานวตกรรม สะทอน
ใหเหนวา R2R เปนเครองมอในการพฒนางานประจำาททำาอย ผม
มองวา นาจะทำาอะไรใหดขนกวาสงทอยในตำารา คอ จะทำายงไง
ใหงานดขนเรวขนสะดวกขนปลอดภยขนลดคาใชจายลง”
“ในมมมองของ สสส. ซงรวมลงทนและสนบสนน R2R
มองวา R2R สามารถทจะตอยอดจากงานเพมคณภาพการรกษา
พยาบาล เพมคณภาพเพอการปองกนโรคไปสการสรางเสรม
สขภาพไมใหปวยอก ไมใชแคปองกนหรอแคฉดวคซนแตเปนการ
สรางเสรม
“5 อนดบโรคทถอเปนภาระโรคทมคาใชจายสง มอตราการ
ตายสงประกอบดวย 1) โรคทเกดจากการดมแอลกอฮอล 2)โรค
ทเกดจากการสบบหร 3) HIV 4) การตายจากอบตเหต(road
safety) และ 5) โรคเรอรงทเกดจากอาหาร การละเลยการ
ออกกำาลงกายทำาใหอวนและเจบปวยงาย อยางโรคเบาหวาน
ความดนโลหตสง ซงภารกจหลกของ สสส. คอจะปองกนโรค
เหลานอยางไร”
พนธกจ สสส. และ R2R ควรสอดคลองกนนายแพทยศรวฒนกลาวตออกวาการท R2R และ สสส. จะ
เชอมตอกบพนธกจกนไดนนตองปรบมมมองใหกวางขนและมอง
ใหครบทกดาน
14
“ผมขอยกตวอยางทอานเจอในวารสาร เชน เรองทไป
ศกษาในคนงานตดออยทดมเหลา ซงถอเปนงานในชมชน
เขากไปทำาวจยวา ทำาไมถงดมเหลา อะไรเปนปจจยททำาให
ดม เรองความเชอวาดมแลวมแรงหรอไม แตกยงไมเหนทม
การทำาตอวา มการโนมนาวใหคนตดออยเลกดมเหลาหรอ
เปลา เรองนดแลวกจะตรงกบงานของ สสส. คอ เปนงาน
เรมจากรกษา จากนนวเคราะห สงเกต ศกษาและใหคำา
แนะนำา แตเปาหมายสดทายคอ จะตองทำาใหถงจดทคนงาน
ตดออยเลกดมเหลา งานวจยชนนเขากไปทำาจนรวา เจาของ
โรงงานหรอเถาแก มมาตรการควบคมการดมสรา และเขา
กทำาจนเขาไปถงบรบททเกยวของวา ทำายงไงถงจะควบคม
การดมสราได แตยงไมเหนพดถงเรองทวา เขามโปรแกรมท
จะดงดดใหคนงานเลกดมเหลา และปองกนคนใหมไมใหดม
ไดหรอเปลา ซงเขาบอกวา ดงคนในชมชนมสวนรวมไมใหม
การดมสรา ซงผมคดวาเขายงไปไมสด อยางนอยพอเหนคน
งานตดออยสก 50 คน จาก 200 คน เขาจะสามารถทำาให
คนงานเลกดมสราไดไหม เชน มคลนกอดสรา ตดตอกบ
จตแพทยหรอชวยเหลอดานอนๆ ใหเขาเลกดม”
“ถาจะทำาใหไดผลและไปใหสด ตองวเคราะหวาคน
งานตดออยดมสรา เพราะอะไรแลวไปแกสาเหตของแตละ
คนจะสามารถลดคนดมสราลงได และจะสามารถสราง
ภมคมกนใหคนไมดม เชน การไปใหขอมลทางการแพทย
วาดมสราแลวตบแขง คนพวกนอาจจะยงไมปวย อาจจะม
อบตเหตบางหรอมโรคภยไขเจบ ขาดงานบอย ทะเลาะตบต
เราตองทำาใหเขาเลกดมสราใหได ซงกจะสอดคลองกบ
เปาหมายท สสส. อยากให R2R ขยายไปส health
promotion ผมยกตวอยางตอเลยเชน หมอหรอพยาบาล
ทอยในหองฉกเฉนพบคนไขอบตเหตมารขอมลเบองตน
วา บาดเจบทศรษะเพราะไมสวมหมวกนรภย ถาใสกคงไม
บาดเจบเยอะไมตองผาสมอง เขากรกษาและจดบนทกหรอ
วเคราะหยอนหลงทงปวาบาดเจบจากอะไร อายเทาไร อาชพ
อะไร มาจากทไหน ทำาไมไมใส สาเหตกคอ 1-10 กมานง
วเคราะหปญหา ทนอยโรงพยาบาลเขากอาจจะไมมเวลา
หรอไมมหนาทโดยตรงทจะมาทำาเรองปองกน แตเขาอาจ
จะประสานกบโรงงานของคนไขหรอตำารวจ เพอทำาใหคน
ขมอเตอรไซคทเหลอสวมหมวกนรภย”
ความเขมแขงของ R2R การนตความเชอมนของ สสส.
นายแพทยศรวฒนกลาวถง เหตผลสำาคญทให สสส.
เขามารวมมอกบ R2R ในการพฒนาระบบสาธารณสขไทยวา
“เพราะ R2R เปนโครงการทมศกยภาพมเครอขาย
ทเขมแขงพอสมควร มการจดการทด สามารถดงดดคน
ทำางานเขามารวมไดดและทำาใหคนมความภมใจกบงานท
ทำา มการแลกเปลยนเรยนร มรางวลใหคนทำางานภาคภมใจ
จนคนทำางานทกภาคสวนอยากเขามารวมแลกเปลยนเรยนร
เหมอน HA มการสรางทมเวรค เรากมองวาถางาน R2R ใน
หลายภาคสวนสามารถพฒนาไปอกขน และลงลกไปสการ
สงเสรมสขภาพหรอการปองกนไมใหเกด
จากกรณตวอยางเรองอบตเหต ถาหนวย ER สามารถ
วเคราะหถงสาเหตของการเกดอบตเหตแลวนำาไปสการ
เชอมโยงกบหนวยงานทเกยวของเพอการปองกนการ
เกดอบตเหต เชน โรงพยาบาลชมชนรณรงคใหทกคนใน
ชมชนใสหมวกกนนอกเพอสรางวฒนธรรม หรอ จตสำานก
พฤตกรรม ความปลอดภย โดยใชภาคเครอขาย เชน อบจ.
อบต. คร พระ หมอเขามารวมกนทำางาน โดยมความมง
หวงคอ ลดอบตเหต เมอทกภาคสวนรวมมอกนทำาแลว
ผลทเกดขนกคอ อบตเหตลดลง โดยททางโรงพยาบาลได
เหนปญหาและโยงไปสการสรางวฒนธรรมความปลอดภย
โดยทตนเอง ไมตองลงไปทำาเองทงหมดแตเลอกใชการเชอม
โยงกบเครอขายและใชการจดการทด ดงนนเราจงไมไดเรม
ตนจากศนย เพราะเครอขายเหลานไมวาจะเปนสาธารณสข
อำาเภอหรอตำารวจ ไดทำาอยแลวแตไมสามารถแกไขปญหา
ไดทงหมดและยงพบปญหาทเกดขนซำาๆ ซงความสำาเรจ
ในครงน สามารถกลาวไดวา เกดจากความรวมมอกนจาก
หลายหนวยงาน ซงสามารถปรบพฤตกรรมคนทประมาท
ได” นเปนเพยงตวอยางหนงทแสดงใหเหนวา R2R เปนสวน
ททำาใหเกดการ Prevention และ Health Promotion ได
อยางงดงามและลงตว”
15
รวมกนควบคมโรคเรอรงอยางยงยนนายแพทยศรวฒนกลาวถงปญหาดานสขภาวะอนๆทถอ
เปนภารกจหลกและคอนขางหนกททาง สสส. และ R2R ตอง
ชวยกนบรหารจดการใหลลวง
“จากสถตภาวะโรคเรอรงโรคทเปนภาระอนดบตนๆใน
ประเทศไทย คอไตวายทเกดจากการคมเบาหวานกบความดน
เลอดไมด จงสงผลใหไตวาย ทำาใหหนวยบรการสาธารณสข
ตองมหนวยลางไตเพมขน ซงเปนแนวโนมทไมดของการ
ปองกนโรคในกลมผปวย เนองจากผปวยและผดแลไมมความ
รเพยงพอ ไมสามารถปรบพฤตกรรม เชน กนยาไมครบ ไมคม
อาหาร หมอแนะนำาใหลดเกลอแตกทำาไมได นอกจากนยงม
โรคเรอรงอนๆ คอ เบาหวาน ความดนเลอดโรคหวใจ หลอด
เลอดหวใจ ในสวนของโรคเบาหวานกนำาไปสแผลเรอรงทอาจ
ทำาใหตองตดขาคนไข ถาเปนไปไดหมอหรอทมสขภาพจะ
ตองลงไปถงครวเรอน กนอะไร กนผก เนอ กนหวาน กนเคม
ตองดละเอยดเลยวา เขาเขาใจในสงทบอกไปอยางไร ซงการ
ใหสขศกษาในโรงพยาบาลอยางเดยวไมพอ”
“มพยาบาลบางคนไปดถงบานถงครวเรอนปรากฏยาเตม
ตะกรา กนบางไมกนบาง เรองอาหารการกนกไดแตฟง แต
ทำาไมได ไมมคนปรงอาหารใหถกหลก เพราะตองซออาหาร
ถงกนทำาใหคมอาหารไมได คนไขกตองตดขาตดนวเพราะ
ฉะนนโรคเรอรง ตองลงรายละเอยดทำาใหครบวงจรไปจนถง
กนครว เพราะถาไปไมไดกตองมทมทจะไปชวยดวาปญหา
ของคนไขแตละรายคออะไร อาจจะม อสม. มาชวยดเพราะ
จะใกลชดกวาเจาหนาท รพสต. ซง รพสต.ทำาหนาทเชอมตอ
กบโรงพยาบาลศนย อาจใชเทคโนโลยสมยใหมเขามาชวย เชน
video conference, Line,Skype นกเปนจดทตองชวยเหลอ
กนอยางจรงจง”
“อกหนงตวอยางทชดเจนมาก คอ ทจงหวดนานคนไข
อายมากมาดวยโรคหดเปนบอยเหลอเกนมกจะมาตอนดกๆ
มาตอนเลกงานแลว ยากกน บหรกเลกสบ เมอไดซกประวต
และตามไปดถงบานกพบวา มควนไฟเพราะเขาตองจดเตา
หงขาว ไมไดใชแกสและหนาหนาวกตองกอไฟผง บานกแคบ
ควนเลยเปนตวกระตน ทมคณหมอพงษเทพกยกทมไปเยยมท
บานไปจดบานใหม หาวธปองกนไมใหเปนหดบอย นแหละ
ผมวาจะเขากบ R2R
“ขอยกอกหนงตวอยางของคณหมอพงษเทพทนาน
ทานเปนนกระบาดวทยา ไดวเคราะหผปวยทง ER และ
OPD วาทำาไมเดกทารกถงทองเสยบอย พอซกประวตกพบ
วา เดกกนนมผงทงทกอนหนานกนนมแม ซงเดกอาจจะไม
ชนกบนมผงหรอวธการชงไมสะอาด สาวลงไปอกกพบวา
ไดตวอยางนมผงมาฟร เนองจากการตลาดอตสาหกรรม
นมผง แตปจจบนมนโยบายปจจบนหามแจกนม หามหมอ
และพยาบาลเปนพรเซนเตอร หรอแนะนำาใหคนไขใชนม
ยหอนนยหอน บรษทจงนำานมไปแจก ณ จดของการแจงเกด
ในรปแบบการแจกคปองใหเจาหนาท และสงตอใหพอแมไป
แลกรานคาทเจาหนาทกรบเงนจากบรษทนมอกท เปนคาแจก
คปองและพบวามแบบนเยอะมทกจงหวด”
“แบบนถอเปนการทำาลายโอกาสเดก เพระแมกไมปวย
ลกกไมปวย แมไมไดทำางานแตเดกกลบตองกนนมผงแทนทจะ
ไดกนนมแม เพราะโฆษณาบอกวาใสสารอาหารสารพดอยาง
ซงเรองแบบนโรงพยาบาลไดวเคราะหผปวย เชน แม
ทมาฝากทองทำางานอะไรแลวหลงคลอดเลยงเองไหม
จะเลยงดวยนมแมหรอเปลา แมแตละคนกมขอจำากดตางกน
แมบางคนไมไดทำางานกใหนมลกไดหกเดอน แตถาแมทตอง
ทำางานโรงงาน ทำางานบรษท นายจางใหลางานอยางมาก
สามเดอน ซงจรงๆ แลวลกควรไดนมแมอยางเดยว
หกเดอน แตถาทำาไมไดจะจดการอยางไรใหไดนมแมจนนม
แมแหงและเดกไดอาหารเสรมตามวยตรงน โรงพยาบาลตอง
รอาชพของแมบางแหงม อสม. ทำาไดดเยยมมาก ไดถงขนแม
มาทำางานทกรงเทพฯ แตบบนมใสกระตกแลวสงกลบบานท
ตางจงหวดทางรถทวรไดทกวน ซงทจงหวดแพรเปนตำาบล
นมแม อสม. ทำาอยางน และทปาแดด จ.เชยงใหมเปน อสม.
ผชายแตทำาเรองนมแมและกไดรบรางวลจากพระเจาวรวงศ
เธอพระองคเจาศรรศม พระวร
ชายาในสมเดจพระบรม
โอรสาธราชฯ สยามมกฎ
ราชกมารดวย”
16
“สำาหรบคาใชจายในการทแมสงนมกลบไปให
ลกทบานคนไขจายเอง เพราะเขาคดวา ถาเทยบกบ
ทเขาไปเสยเงนซอนมผง เขาจายเพอใหลกไดดมนม
แมดกวานมผง คาสงกถกกวาซงนาทงมาก ตอนน
เรากไปสงเสรมมมนมแมในจงหวดทมโรงงานมากให
แมทครบลาคลอดแลว มมมทจะมาเกบนมแมบบใส
ขวดไวใสตเยนและเอากลบไปใหลกในตอนเยนกไม
ตองพงนมผสมแตกตองมกระตกมตเยน ซงเจาของ
โรงงานเตรยมใหอยางโรงงานชวารอฟสกทจงหวด
สมทรปราการและจงหวดพระนครศรอยธยาทำาได
ยอดเยยมมาก คนงานขาดงานนอยเพราะลกไมคอย
ปวยและถาจะใหดเยยม บางโรงงานจะทำา Day Care
Center คอ ครบลาคลอดกสามารถนำาลกมาไวท
โรงงานมพเลยงดและใหแมกไปทำางานพกเทยงแมกมา
ใหนมลกเลกงานกพาลกกลบและพบวาตอนนมหลาย
โรงงานไดดเยยม”
“อยางไรกตามตองยอมรบวาเราเรมตน R2R
ท โรงพยาบาลพอจะมาตอยอดเชอมกบ สสส.
ทกระดบของโรงพยาบาลจะตองเพมความรแนวคด
เรองการสรางเสรมสขภาพ วาแนวคดมนมอะไร ตอง
นำากฎบตรออตตาวา (Ottawa Charter) มาเรยนรวา
มอะไรทตองทำา ตองมนโยบายตองสรางสงแวดลอม
ใหเออกบการสรางเสรมสขภาพและมอกหลายๆ
องคประกอบทคนในโรงพยาบาลตองเรยนร ผบรหาร
เองกตองมากำาหนดนโยบายและเรยนรจากชมชน
สงทจะตองเพมเตมกคอ เพมการเรยนรเพมการจดการ
หลงจากจดการในโรงพยาบาลแลว ตอไปตองกาวไป
สชมชนไมวาจะเปนเทศบาล อบต. โรงเรยนไปจนถง
ครวเรอน ถาคนในโรงพยาบาลไมเคยกาวออกนอกรว
โรงพยาบาลกจะไมรวาขางนอกเกดอะไรขนบางจะร
แตคำาบอกเลาของคนไขญาตคนไขซงเรามเวลาพดคย
กบเขานอยอยแลว
“ถาจะใหการทำางานเกดประสทธผลลองมาคย
กนในทมวาจะยกทมลงไปดแลในระดบครวเรอนได
ไหมแลวนำาปญหามาวเคราะหรวมกน สรางแนวคดใน
การปองกนและสงเสรมสขภาพเพมเตมโดยทบางทเรา
ไมตองลงไปทำา แตลงไปเรยนรและดงคนทเกยวของ
มาชวยทำา ในเชงปองกนและสงเสรมสขภาพตองมเวท
คยกนระหวางคนในชมชนและคนทอยในโรงพยาบาล
ถาทำาไดรบรองวาการทจะพฒนา R2R ไปส Prevention
และ Promotion ตอไป ทำาไดอยางแนนอน”
นายแพทยศรวฒนกลาว
17
สสส.กบการสวมหมวกใบใหม
ทชอ R2R“สบกวาปมาน เราพยายามทจะทำาใหคนไทยเหนวาเรามอง
สขภาพหรอสขภาวะในมตทกวางขนไมใชจะมองเรองสขภาพด
ทางดานรางกายและจตใจเทานน แตมองไปถงเรองสงคมและ
จตปญญา (Spiritual Health) ทดดวย นคอสงท สสส. พยายาม
ผลกดนเขาไปในสงคม”
“เหตผลหลกททาง สสส.เขามาสนบสนนการขบเคลอน R2R
รวมกบ สรพ. และทมศรราชนนเปนเพราะเรามองวา R2R (Routine
to Research) เปนเรองหนงทตอยอดการทำาเรอง Knowledge
Management (KM) ไดในอดตทผานมาเราเหนความสำาคญของ
R2R ในแงทเปนเครองมอหรอแนวคดทนำาไปปรบใชกบคนหนางาน
หรอคนททำางานในพนท หรอทเราเรยกวาวรบรษในพนท โดยเฉพาะ
มดงานทไปทำางานสรางเสรมสขภาพในพนท ซงมจำานวนมากมาย
คนเปน‘นกทำา’ มากกวา ‘นกพด’หลายๆคนเปนทงนกทำาและ
นกพดแตไมใชนกเขยน เราจงตองการเครองมอทจะสามารถทำาให
คนกลมน ซงถอวาเปนคนสำาคญมากในงานสรางเสรมสขภาพ
มอาวธตดปญญาอยางทเรยกวา ‘อาวธทางปญญา’ ทจะสามารถ
ยกระดบงานตวเอง คอไมใชแคสอสารในไทยเทานนแตสามารถ
สอสารกบโลกในเชงวชาการได”
“เราพบวา R2R เปนทงแนวในการพฒนาคน พฒนางาน และ
เปนเครองมอในการชวยเสรมงานตวเองใหมความชดเจนขน ถาพด
ตรงๆ กคอ R2R ทำาใหคนทำางานหนางานรวธทจะสงเคราะหงาน
ตวเองออกมา และรวธทเกดประโยชนสงสดแลวสามารถนำาไปตอยอด
การทำางานในอนาคตได อยางทเรยกวาการพฒนาอยางยงยน”
“การสรางเสรมสขภาพคอการปรบพฤตกรรมของคน ดงนน
เมอไรทมนษยเรามเครองมอหรอรวธในการปรบปรงตวเอง พฒนา
ตวเอง หรอการใชชวตความเปนอยทงสดาน คอ ทางกาย ทางใจ
ทางสงคม และทางจตปญญา คนคนนนกจะมความสามารถในการ
ดแลตวเอง ดแลครอบครว ดแลสงคมไดดนคอสงหนงทเรามงมนแต
จรงๆแลว ทเราเนนและใหความสำาคญมาก คอการใชกบบคลากร
ใหเกดประโยชนสงสด เราเรยกวาเพอนหรอสหายตางๆ ททำางาน
กบ สสส. ในการทำาเรองสรางเสรมสขภาวะหรอสขภาพ”
หากเอยถงสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรม
สขภาพหรอสสส. หลายคนคงนกถงโฆษณาเจงๆ โดนๆ
ตามสอตางๆ ทรณรงคใหประชาชนเลงเหนความสำาคญของ
สขภาวะไมวาจะเปนโฆษณาเลกเหลาเลกจน (หรอจน-เครยด-
กนเหลา), ยดอกพกถง, หวงใครใหใสหมวก, ไมตยง, ลฟต,
ออกกำาลงกายและอนๆซงลวนแตไดรบการตอบรบเปนอยางด
จากสงคมในวงกวาง ลาสด สสส. หนมาลยงาน R2R ซงถอวา
เปนงานใหมสำาหรบยกษใหญในวงการสขภาพ ทมาทไปของ
การหนมาจบ “งานวจยไมขนหง” หรองานวจยทใครๆ กทำาได
และนำาไปใชประโยชนไดจรงอยาง R2R วาคออะไร
นพ.ชาญวทย วสนตธนารตน สำานกสนบสนนการพฒนา
ระบบสขภาพ (สำานก 7)
สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ
(สสส.) ใหเกยรตมารวมพดคยกบเราเพอไขปญหาคาใจของ
ใครหลายๆ คน
R2R อาวธพฒนางานอยางยงยนโดยหนาทแลว สสส. เปนกองทนททำาหนาทเกยวกบ
การสงเสรมสขภาพหรอการทำาเรองสขภาวะซงเปนเรองใหม
ของสงคมไทย งานหลกของ สสส. คอบรหารจดการทนทไดรบ
มาเพอรณรงคใหประชาชนลดการบรโภคบหร เหลา การพนน
และหนไปออกกำาลงกายแทน รวมทงรณรงคการลดอบตเหต
ดวย สสส. เลงเหนความสำาคญของ R2R เพราะเชอวาการ
ตดอาวธทางปญญาใหคนหนางานจะทำาใหเกดการพฒนา
อยางยงยน นายแพทยชาญวทยกลาววา
18
“สงท สสส. สนบสนนกคอ เรองการจดการในภาครวม
ทงกลมตางๆทจะเขามาชวยกนทำางาน และทำาใหองคกร
ททำาเรองเกยวกบ R2R สามารถขบเคลอนในมตตางๆได
เชน การเรยนรรวมกนการทำาความรรวมกนการขบเคลอน
อยางยงยน”
ความเหมอนบนความตางระหวาง R2R-KM-CQI ใน
มมมองของ สสส.
คนในแวดวงสขภาพลวนคนเคยกบ R2R, KM และ
CQI เปนอยางด เมอเราถามวาอะไรคอความเหมอนและ
แตกตางระหวางสามคำาน นายแพทยชาญวทยตอบดวย
ทาทสบายๆ วา
“ไมไดเหมอนหรอแตกตางกนหรอกครบเพยงแตเปน
เครองมอทสามารถเลอกใชตามบรบทของเรา สงสำาคญคอ
สดทายแลวผลลพธในการใชเครองมอตวน ทำาใหเกดการ
พฒนาคนในองคกรของเราหรอเปลา คนหนางานเกดการ
พฒนาหรอเปลา รวมทงเกดการพฒนาอยางยงยนจรงๆ ไหม
ผมวาเครองมอทกเครองมอเปนกระบวนการ เราเนนเรอง
result base หรอผลลพธมากวากวาเมอใชเครองมอตวน
แลวผลลพธเปนอยางไร ฉะนนตองเลอกเครองมอใหเหมาะ
กบความตองการหรอวาความคาดหวงขององคกร เพราะ
เครองมอทกอยางถกพฒนาหรอสรางขนมาเพอการพฒนา”
“ผมคดวา R2R เปนมตใหมในการสรางเสรมความร
หรอพฒนาความรของเราในแงจดแนวคดใหมๆ เชน
การตงคำาถามเปนซงเปนเรองสำาคญ งานพฒนาสวนใหญไม
ไดเกดจากการทอยดๆ มนเกดใหพฒนาขนมา สวนใหญเกด
จากการมปญหา แตผมวาการมปญหาแลวถกมาพฒนาเขา
เรยกเปนการแกปญหาเฉพาะหนายงไมใชการพฒนาทแท
จรงนะครบ จรงๆแลวตองเรมตงคำาถามใหเปนกอนการจะ
ตงคำาถามขนมาไดวา ตอนนสถานการณหรอสงทตวเองเจอ
อยทงในงานตวเองหรออะไรตางๆตองมขอมลทเพยงพอ
และตอนนเรากอยในยคทขอมลเยอะแยะไปหมดเลย เพราะ
ฉะนนเรากตองเลอกการใชขอมลและนำาขอมลมาวเคราะห
กอน สดทายสามารถตงคำาถามเพอการพฒนาได”
“หลงจากนนเครองมอ R2R, KM และ CQI หรออะไร
ตางๆ ทจะชวยใหคำาถามทเราตงขนมา
มนถกแกไขถกพสจน ใหสำาเรจตามทเราตองการ นคอ
ความตองการทเราอยากใหเกดขนกบทกคนเพราะวางานสราง
เสรมสขภาพ คองานพฒนา เมอเกดการเปลยนแปลงของ
คนในสงคมหรอสงแวดลอมคนจะดแลตวเองจดการตวเอง
พฒนาตวเองไดอยางไร อนนเปนสงททาทาย ดงนนเราจงตอง
มเครองมอดๆ ทจะชวยใหคนสามารถพฒนาตวเองอยางยงยน
หรอเรยกวาหาวธการจดการตวเองใหม และทำาใหมคณภาพ
ชวตทดทงในการทำางาน การใชชวต หรอการอยรวมกนใน
สงคม กเปนบทบาททสำาคญของ สสส. ตองการสนบสนนให
เกดสงคมสขภาวะขน”
“สงคมสขภาวะเกดจากการท
คนมความพรอมทจะอยกบคนอน
และชวยกนสรางสงคมทดใหอย
ดวยกนได ซง R2R เปนเครองมอ
สำาคญในยคน ทชวยใหเราสามารถ
เอาไปปรบใชการใชชวตการทำางาน
และการ อยรวมกบคนอนไดครบ ผมจงไมอยากใหมอง
R2R เปนแคเครองมอในการทำางาน แตอยากใหมองวาเปน
เครองมอในการพฒนามนษยใหสามารถยกระดบตวเอง ปรบ
ทศนคตตวเองมมมองของตวเองรวมทงงานของตวเอง ยก
ระดบทกระดบในรอบตวเองใหมคณภาพทดขน ซงผมเชอวา
เมอใดคนไทยมคณภาพชวตทดขนในทกมต กจะเปนประเทศ
ทมความสามารถในการแขงขนหรอความพรอมทจะอยกบคน
อนบนโลกใบนได ซงเปนจดสำาคญจดหนงท สสส. ถกตงขน
มาเพอสรางสงคมสขภาวะ ถอวาเปนการทำาใหทกคนเหนภาพ
ชดเจนขนวา วนนเราตองการเครองมอทชวยในการพฒนา
สงคม พฒนาคน อนนตองตอกยำาบอยๆ วา เราใหความ
สำาคญกบเรองการพฒนาคนมาก เพราะเราเชอวาคนทพรอม
มสตปญญา มความรกสามารถทำาใหงานดขนได”
19
“หลายๆ คนคดวาตวเองมคำาถาม แตเปนคำาถาม
ทเกดจากปญหา บางทพอแกปญหาเสรจกจบแลว
มนจะไมใชการตงคำาถามเพอการพฒนา การตงคำาถาม
ทดตองสามารถตอบโจทยการพฒนาในทกมตได ไมวา
ในเรองตวเราเอง งานทเราทำาองคกรทเราอย การตง
คำาถามจงเปนเรองสำาคญเปนจดหนงทเราอยากได R2R
มาเปนเครองมอสำาคญทใหคนไทยตงคำาถามทเกดจาก
สงทเปลยนแปลง ตงคำาถามจากปญหาและเรากเชอวา
‘ผกลา’ ททำางานอยหนางานบางคนกเรมตนปญหา
จากปญหาจรงๆคอคำาถามจากปญหา แตพบวาทำาไป
เรอยๆกลายเปนคำาถามทเกดจากขอมลเอาขอมลทตว
เองไดขอมลงานทตวเองทำามาตงคำาถามตอวานถาจะ
ทำางานตรงนใหดขนจะทำาอยางไร”
“ทผานมาเราใชเครองมอหลายตวและพบวา
สามารถใชในเพอบอกเลาตวเอง แตยงไมสามารถนำาไป
สการพฒนาจรงจงได เราคาดหวงกบ R2R สงนะครบวา
จะเปนเครองมอสำาคญทจะทำาใหทกคนนำาไปปรบใชได
ทงหมด ตรงนเปนการเสรมสรางบคลากรของประเทศ
ใหสามารถยกระดบทงงานและชวตตวเองใหดขนได
การตงคำาถามเปนสงทสำาคญมากในหลายประเทศ
เขาสอนใหคนรจกตงคำาถามและคำาถามเหลานนทำาให
คนของเขาพฒนาขน ประเทศเขาพฒนาขน นนคอสงท
เรามเจตนารมณรวมกนครบ” นายแพทยชาญวทยกลาว
ตงคำ ถามดมชยไปกวาครง
เปนททราบกนดวาในงานวจย R2R การตงคำาถามเปน
สวนสำาคญอนดบแรกของการทำา R2R เปรยบเหมอนการตด
กระดมเสอ หากตดกระดมผดตงแตเมดแรกเมดอนๆกจะ
ผดหมด ตรงกนขามหากตดกระดมถกตงแตตนเมดอนๆก
จะถกตามไปดวย นายแพทยชาญวทยแสดงทศนคตเกยว
กบการตงคำาถามทดวา
“การตงคำาถามทดกคอการตงคำาถามทสามารถม
คำาตอบทชวยใหตวเองสามารถพฒนาไดไมใชตงคำาถาม
แลวสดทายตวเองกไมพฒนาขน หรองานตวเองกไมไดดขน
แบบนกคงไมเรยกวาตงคำาถามเขาเรยกวาฝนไปเรอยๆ
อยากจะชวยโลก อยากเปนซเปอรแมน บางทตองมา
ตงคำาถามแบบงายๆ วนนฉนจะอยยงไง ฉนจะทำางานให
ดขนไดยงไง ทำาไมฉนตองเจอปญหาเดมๆ ตลอดเวลา
มนทำาใหฉนเบอทตองทำางานหรอเปลา หรอวาทำาไมชวต
ฉนเจอเรองแบบนทกวน นคอพดถงเรองงานนะครบแลว
นำาปญหามาตงคำาถามถาเรานำาขอมลมาวเคราะหตอวา
เออ…อนาคตโลกมนจะเปลยนไปแบบนนะ ทกวนนเราเปน
แบบนนะถาเราอยอยางนอนาคตเราจะอยไมไดนะ แบบน
เขาเรยกวานำาขอมลของความเปลยนแปลงมาจดการใหม”
20
“การประเมนตนเองคลายกบการสองกระจก เมอมอง
แลวเหนขอบกพรองกตองแตงตวแตงหนาใหดขน ยงมองมาก
แคไหนกยงเหนโอกาสทจะพฒนา” เรองธรรมดาทเรามกจะ
มองขามกลบไดรบความสนใจจากนายแพทยอนวฒน ศภชตกล
ผอำานวยการสถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (สรพ.)
ผรวบรวมการประเมนตนเอง ความสขและการทำางานไวใน
กลองความคดทมแนวทาง R2R เปนเชอกผสานความสขนนไว
เมอความเปนจรงของการทำางานคอ การเผชญหนา
กบปญหา R2R จงเปนกระบวนการทจะพฒนางานจากภเขา
ปญหาเหลานน เพอใหไดผลตอบรบทดขนโดยอาศยการวจย
สอดแทรกเขามาในแตละขนตอนอยางพอเหมาะพอเจาะ
ปญหาจะไดรบการวเคราะหอยางสรางสรรคจากการวจยเชง
พรรณนา ขดคยตงแตเรมตนถงสาเหตและปจจยทเกดจาก
การทำางานทแทจรงดวยการวจยเชงวเคราะห แลวคอยตอยอด
ไปถงการวจยเชงทดลองเพอลงสนามดวาทางแกเหลานน
ปรบใชไดจรงหรอไม
สหนายมแยมของนายแพทยอนวฒน เปนสญลกษณ
ทยนยนไดวาการเปลยนแปลงนำาไปสการพฒนาทกาวหนา
เสมอ เมอเขาใจถงปญหา คดแกไข ลงมอทำาและลองวดผล
กจะนำาไปสการจบประเดนทชดเจนและมองเหนอคตทตวเอง
ใสลงไป จงเรมมองเหนตวเองขนเรอยๆ และมวธการคมคาย
ในการแกไขปญหาทเคยไดลองวเคราะหมาแลว
HA และ R2R จะมาบรรจบกนทปลายทาง
เขากลาวเสรมวา “การวจยกบการพฒนานนถอวามเปาหมาย
และเจตนารมณรวมกน ในการผลตผลลพธทดขน เพยงแตความ
เขมขนของระเบยบวธมนตางกน บางครงการตงคำาถามงายๆ วาการ
ดแลคนไขปลอดภยขนไหม อาจทำาใหเราพบวาจะตองเกบขอมลเพม
มากขน ไมวาจะเปนขอมลเชงปรมาณ เชงคณภาพ ขอมลทม record
อยแลว หรอตองออกแบบเกบขอมลใหม นนอาจจะเปนจดเรมตน
ของงานวจยใหมอกชนหนง นอกจากนนการวจยในอนาคตจะม
บทบาทสงมากในการประเมนภาพใหญของโรงพยาบาล เราอยาก
เหนโรงพยาบาลมความสามารถในการประเมนการเปลยนแปลงของ
แตละระบบ เชน การบรหารงานบคคล ระบบ information system
ระบบการบรหารความเสยง วาสงทเราพยายามพฒนาไปมนเกดการ
เปลยนแปลงอยางคมคาอยางทเราคาดหวงหรอเปลา”
ความฝนทจะเปนจรงไดนนตองตนขนมาทำา ผลดอกมาจาก
การลมลกคลกคลานและลองผดลองถก การวจยทมประสทธภาพ
กเชนเดยวกน นายแพทยอนวฒน ยำาใหฟงถงเรองทมเวรคและ
การพลกแพลงวาการใช innovation เขามาชวยพฒนาทศทางของ
เนองาน จะสงผลใหบคลากรมความคดสรางสรรคในการทำางาน
มากขน หากลองวจยแลวไมไดผลดงคาด กตองลองจนกวาจะบรรล
เปาหมาย เชน การบรหารจดการควของคนไขทมารอรบการรกษา
ในโรงพยาบาล หากวางแผนลดควแลวยงใหบรการไดไมเตมท กควร
จะพลกแพลงระดมความคดใหม ใหคนไขไมตองมารอทโรงพยาบาล
แตสามารถดแลตวเองไดผานเทคโนโลยสารสนเทศ Innovation
ในลกษณะน เปนมตทางความคดทนอกกรอบ ลางแนวทางเดม
เพอปรบปรงระบบใหมอกทงยงเปน visual management ทให
ผลลพธแบบทนตาคมคาและแขงแรง
กระบวนการ R2R ทดจะเชอมโยงกบ HA เปนเนอเดยวกน
เพราะทง 2 สงเกอกลกนอยผอำานวยการสถาบนรบรองคณภาพ
สถานพยาบาลใชคำาวา “พมพเขยวของการพฒนา” เพออธบายวา
หากเรมพฒนาจากเปาหมายขององคกร ไปสเปาหมายของระบบ
วเคราะหหาโอกาสตางๆ ทจะทำาใหผลงานดขน เรากจะไดพมพเขยว
ของการวจยและพฒนาทใหภาพกวางแหงความสำาเรจได
21
“หากเรามเปาหมายทชดเจน เราจะรวาเรายงขาดอะไรท
ตองไปถงจดนน หรอวาถาเรามโอกาสทจะทำาไดดกวาทเปนอย
ในปจจบน กตองมาพจารณาวาควรเปนการทำาการวจยเพมขน
เพราะความรไมเพยงพอ หรอเปนการทำากจกรรมพฒนา หรอ
เปนการเปลยนแปลงนโยบายขององคกร หรอเปนกจกรรมของ
การพฒนาคน เพอใหถงเสนชย เพราะฉะนนไมวาจะเปน R2R
หรอกจกรรมพฒนาคน สดทายกจะกลายมาเปนผลของการท
เราวเคราะหพมพเขยวทางความคดออกมาเสยกอน”
ความสนกสนานทซอนอยใน R2R อยางชดแจง คอ โจทย
ทหลากหลายในการวจย หากทมททำากจกรรมพฒนาคณภาพ
นำาแนวคดการวจยไปตอยอดได จะพบวาโจทยเหลานนเปน
โจทยทหลายฝายในโรงพยาบาลตองเผชญ ทำาใหกำาลงหลก
และกำาลงเสรมในทมรสกถงคณคาในการลบความคด มความ
ภมใจในการทำางานเพราะสงทรวมกนบมเพาะ และคำาตอบ
ทไดจะไดรบการนำาไปใชแกปญหาหนางานทเกดขนจรง
แตไมวาจะ HA หรอ R2R กลวนเปนกจกรรมทรอรบการ
เตมเตม การอางถง R2R โดยทไมกลาวถง KM เลยกไมตางอะไร
กบการเหนแกวเปลาๆ ทไมมนำาเตมอย นายแพทยอนวฒน
บอกผานประสบการณวา เราตองยอมรบวาสงจำาเปนคอตอง
พฒนาคณภาพคขนานไปกบพฒนาทกองคประกอบของ
องคกร
“เราตองไป support KM ใหมบทบาทในการพฒนา
ดวยการทำาความเขาใจวา ความรของการทำางานไมไดอยแค
ในตำารา แตมความรเชงปฏบตดวย เดมเราเรยกการพฒนา
แบบนวา การพฒนาแบบลกทง คอ แมแตตวเองกไมยอมรบ
วา สงทตวเองทำาจากหนางานเปนสงทมคณคา เรามวแตมอง
วามนลกทง แตพอเราใช Concept KM เขามา สงทเรยกวา
ลกทงกมคณคามากพอทจะเอากลบมาฝงในระบบการทำางาน
ใหเกดประโยชนได”
คำาวา “ลกท ง” มกจะเคยงคมากบ
คำาวา “คณคา” หากสงเกตถงความหมายท
แทจรงของการนำาทฤษฎในตำารามาประยกตใชกบ
การปฏบตงาน และวสยทศนของนายแพทยอนวฒน
จะพบวา นอกจาก R2R จะเปนการมองและวเคราะห
ปญหาอยางลกซงแลวแกใหตรงจด ยงเปนการเชอมโยง
ระบบของโรงพยาบาล ทจะตองตอบโจทยเปาหมายทปก
หมดเอาไวปลายทาง
“เราอยากจะรวบรวมผลงาน R2R ทหลายโรงพยาบาลสราง
ไว แลวมารอยเรยงเขาดวยกนใหเปนระบบทตอบโจทย คอสามารถ
เขาไปคนหาขอมลไดสะดวก เชน เมออยท ER มปญหาประเดน
นกเขามาคนท Knowledge Center หรอ Data Warehouse
วามทฤษฎอะไรทแกไขไดบางแลว จงนำาไปพฒนาในสวนของ
ตวเอง กอใหเกดผลประโยชนมหาศาลตอโรงพยาบาล เพราะ
เมอทกหนวยรวมกนแกไขปญหาของตน กจะเออใหโรงพยาบาล
พฒนาอะไรตางๆ ไดงายขนและใชเวลาสนลงในการขยบขยาย
เปลยนแปลง”
ในบทบาทของสถาบนรบรองคณภาพสถาน
พยาบาล (สรพ.) ทจะขบเคลอน R2R ไปพรอมๆ กบ
สำานกงานกองทนสรางเสรมสขภาพ (สสส.) นายแพทยอนวฒน
เนนความสำาคญในเรอง Health Promotion ทสนบสนนใหผปวย
ดแลสขภาพของตนเองไดและพรอมทจะรบผดชอบสขภาพของ
ตวเอง ซงจะเปนสวนหนงของการทำาใหระบบบรการสขภาพอย
รอดไดในอนาคต
“Health Promotion ควรจะกลมกลนและสอดแทรกอยใน
ระบบบรการสขภาพ เมอทาง สสส. คดวาจะใช R2R เพอประโยชน
ในเรองสรางเสรมสขภาพดวย เรากยนดทเขามาเปน Partner
นอกจากนนเรากยงมเรองของการขบเคลอนวถ Spirituality ซงถอ
เปนตวสดยอดของ Health Promotion เลยคอ ถาเมอไหรกตาม
ทตวคนไขใชศกยภาพของตวเองใหเกดประโยชนในการสราง
สขภาพทด หรอในอกแงหนงมมหนงทวาแมแตผทมาใชบรการ
เขาจะกลบไปมคณภาพชวตทด เขากจะตองเขาใจวาดแลตวเอง
อยางไร ดงนนในมาตรฐานโรงพยาบาลของ
เรา Integrate ในเรองของ Health Promotion
เขาไปอยในมาตรฐานใหมนเนยนไปเลย
22
ไ ม ว า จ ะ เ ป น เ ร อ ง p a t i e n t
empowerment เรองของการ
ทำางานกบชมชน เรองการเฝา
ระวงโรคเรองสขภาพบคลากร
สงแวดลอมตางๆ กจะมองค
ประกอบเหลานอย”
อกมมหนงของเรอง
ส ขภาพเก ย ว โยงกบจต
วญญาณ การคำานงถงความ
ตองการดานอารมณสงคม จตใจของผปวย
รวมทงสงทจะชวยเยยวยาผปวยในปจจยภายในของตวเอง
เปนอกหมดหมายทนายแพทยอนวฒนเลาวา ทมถอธงใน
การขบเคลอน Health Promotion ในดาน Spiritual
“เราอาจจะถอวา Spiritual เปนสดยอดของ Health
Promotion คอ ถาเมอไรกตามทคนไขใชศกยภาพในสวนท
คงเหลออยของตวเองใหเกดประโยชนในการสราง healthy
หรอ well beingใหกบตวเอง ถอวาตรงนนคอสดยอดของ
Health promotion ไมวาเขาจะพการเจบปวยเปนโรคท
รกษาไมหาย แตเมอจตใจทยงปกตอยไดรบการสงเสรมให
มพลงอยางเหมาะสม กจะเปนสวนหนงทเขาจะดแลสขภาพ
ของเขาเอง สดทายกจะไปดวยกนไดหมดทงเรองสขภาพ
เรอง R2R เรอง Health Promotion หรอเรอง spiritual”
R2R ยงเปนแมแบบทดในการเรยนรทจะรบมาปรบใช
ในรปแบบทแตละคนชอบ ซงไมหยดอยแคการพฒนา HA
นายแพทยอนวฒนยำาอยางหนกแนนวาสำาหรบโรงพยาบาล
ทยงไมได HA
การได HA กเหมอนกบเปนการปนเขา มนกอาจจะ
มชนใหเราพกถาเราปนขนมาจะจะกาวตอไป ถอวาการได
HA กคอ ชนพกทเราระดมพลงเพอทจะกาวตอในชนตอไป
“R2R เปนการสรางคนดวยงาน อยางทผมเรยนวา
อยทจรตของคนและอยทความพรอมของระบบสนบสนน
โรงพยาบาล สามารถทจะ Support ใหคนทชอบ R2R ได
ทำาในสงเขาชอบ คนทชอบในการพฒนากสนบสนนใหเขา
ทำา แลวคนทชอบพฒนาในมตดานจตวญญาณดาน Health
promotion กทำา แตวาทงสามกลมนตองมาเรยนรรวมกน
แลกเปลยนเหนศกยภาพและโอกาสในการชวยเหลอซงกนและ
กน เดนหนาไปพรอมกนอยางสมดล ไมวาโรงพยาบาลจะไดรบ
HA หรอไม เปนเพยงภาพสมมตของการผานอะไรไปสกขนหนง
แตเสนทางมนไปเรอยๆไมสนสด”
ขนชอวาการพฒนาและการวจยทยงยน การศกษาใน
ลกษณะนยอมไมมทสนสด ทายทสดแลวกกลบมาทตวบคคล
กบการประเมนตนเอง เพราะนายแพทยอนวฒน ไดกลาวไววา
การสรางนกวจยกบการสรางความเปนนกวจยนนแตกตางกน
การสรางนกวจยคอการสรางทผลตผลงานวจย ไดแตความเปน
นกวจยจะตองอาศยจตใจทชอบตงคำาถามและอยากไดคำาตอบ
มความตนตวหรอมอะไรทผดปกตแลวกจะรสกวามอะไรทนา
สนใจสงเหลาน สามารถสรางไดไมยากและสามารถสรางใหกบ
ทกคนในองคกร
“เราจงอยากใหคนหนางานในโรงพยาบาลทงหมดมความ
เปนนกวจย ไมเชอขอมลงายๆ แตมนตองตงคำาถามตอสงททำา
ตามๆ กนมาวา มนเปลยนไดไหม หรอจดประกายไอเดยใหมๆ
ขนมา หากมการเปลยนแปลงและกยนดทจะรบฟงความเหนของ
ผคนทแตกตางและตอยอดความคดกนออกไป ผมคดวาสงนเปน
หวใจสำาคญทจะทำาใหเกดการพฒนา ไมวาจะใช R2R หรอไม
กตาม เราตองการมากเลยในสงคมไทย เพราะวาเราเปนสงคม
ของเดกดเชอฟงผใหญทำาตามๆ กนมา ไมตงคำาถามตอสงทมน
เกดขนประเทศของเราจงหยดชะงก ผมหวงวาการสรางความเปน
คนแบบนจะชวยใหประเทศเราเคลอนไปขางหนา เพราะความเปน
เดกเรมจางหายไปตอนทเราโตเราหวงคำาตอบทถกตองและคดวา
มคำาตอบทถกเพยงขอเดยว ไมเชอวามนมคำาตอบทถกตองหลาย
คำาตอบ นคอการเปลยนแปลงทางสงคม ผมพยายามกระตนใหคน
เปลยน Mindset ตรงนโดยเรมในงานพฒนาแตพอมนเปนงานวจย
เรากคดวามนจะสรางความทาทายไดมากขน”
ประโยคปดทายของเขานำามาสขอความเปรยบเปรยทขนตน
ไวและตอทายวา “การประเมนตนเองคลายกบการสองกระจก
เมอมองแลวกตองแตงตวแตงหนาใหดขน ยงมองมากแคไหนกยง
เหนโอกาสพฒนาตอนแรกอาจจะเหนแตเรองใหญๆ ฝาใหญๆ แต
เมอมองไป มองมาฝาใหญๆ เหลานน
จะหายไปเหลอแตจดเลกๆ ใหคอยๆ
แตงตอมารอยฝากจะจางหายจนมอง
ไมเหนอกตอไป”
23
ตวเองวา ควรทำาหรอไม ทำาแลวไดประโยชนอะไร จงเหมอนการ
ตงคำาถามทสอดคลองกบงานประจำาทประเมนตนเองได สวนการ
ทำา กคอ R2R ทำาใหดขน จะ PDCA จะเปนนวตกรรม จะเปนอะไร
กตองลงมอทำา เมอทำาแลวจงไดผลด ดตอตวเรา ดตองาน ดตอ
ผอน ดงนน HA กบ R2R กจะเชอมโยงตอยอดกนไป เปนกระบวนการ
“เหน ควร ทำา ด ”
การพงลกดอกไปทเปาหมายจงเปนสงท R2R และ HA กำาลง
ดำาเนนไปในทศทางทตอบรบกนจงไมจำาเปนทจะตองเลอกอยางใด
อยางหนงในการทำางานใหลลวง แพทยหญงปยวรรณกำาชบวา
ไมวาจะเรมใช R2R หรอ HA กอนสงทสำาคญทสดคอ การตงคำาถาม
เปนธรรมชาตของการทำาวจยทจะสบคนถงตนตอของปญหาในการ
ทำางานเมอรแลววาปญหาคออะไรตองการตงคำาถามในลกษณะ
ไหนจงจะเรมลงมอลย
“จรงๆ จะเรมกระบวนการ R2R หรอ HA กอนกได เพราะ
บางคนไมเขาใจในเรองของการพฒนาคณภาพแตอยากทำา R2R
เพราะวาเวลาทจะทำางานวจยหรอวาทำา R2R ผลลพธมนคอ เรอง
ตางๆ ทมนดขนและวนหนงถาเขาจะเอามาเทยบกบการรบรอง
คณภาพกยอมได ปกตการพฒนาคณภาพจะดวา เราทำาอะไรทำา
อยางไรและไดผลลพธเปนอยางไร การทำา R2R เปนคำาตอบทคอน
ขางครบวงจรเลยสำาหรบการพฒนาคณภาพ เพยงแตวามนอาจจะ
เปนแคในบางเรองเทานน แตวา HA ครอบคลมกบหลายเรองทง
คณภาพบรการและบรหารจดการ เราจะเรมตรงไหนกไดเพราะใน
ทสดแลวมนกสามารถยอนกลบมาทเปนการพฒนาจากงานประจำา
ใหดขนและสอดคลองกบมาตรฐาน สำาหรบกระบวนการประเมน
และรบรองนนโรงพยาบาลจะตองตอบแบบการประเมนตนเอง
โรงพยาบาลไหนททำา R2R จะตอบแบบประเมนตวเองไดงายมากเลย
เพราะโรงพยาบาลจะมผลลพธ มหลกฐานแลววาไดทำาอะไรพฒนา
อะไร ทำาใหโรงพยาบาลสามารถตอบไดวาโรงพยาบาลไดทำาอะไร
ทำาอยางไร ผลลพธเปนอยางไรและถาเขายอนกลบมาวาเรองทเขา
ทำาแทนทเขาจะเรมจากมาตรฐานนะ เขาเรมจากเรองทเขาเปน
Routine to Research...Research to Reward
“R2R คอ เวททคน 1 คนสามารถเปนไดทงคนธรรมดา
และนกวจย” ขอคดทสกดไดจากวสยทศนของแพทยหญง
ปยวรรณ ลมปญญาเลศ หวหนาสำานกวชาการและบรหารการ
เปลยนแปลงสถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (สรพ.)
ทำาใหเบนเขมออกจากการมอง R2R ในรปแบบของงานวจย
ตามขนบเปนความสขและความเขาใจทตอบแทนเปนรางวล
ของชวต
R2R และ HA เปรยบเสมอนอาหารทโดยปกตททกคน
ตองรบประทานเพราะทงสองอยางลวนเกดจากการมงเนน
พฒนางานประจำาทเปนชวตประจำาวน โดย HA เปนกระบวน
การเรยนรและประเมนตนเองจากงานประจำาเพอพฒนาเปรยบ
เสมอนอาหารหลกทตองรบประทานโดยธรรมชาต ในขณะท
R2R กลบเปนอาหารหลกชนเลศทเตมรสชาตและทำาใหเหน
คณคาของอาหารเพมมากขนนน เปรยบเสมอนการตอยอด
การพฒนางานประจำาใหมคณคาและเกดประโยชนตอผรบ
บรการอยางชดเจน
“HA คอ กระบวนการประเมนตวเอง พอเราประเมน
ตวเองเสรจแลว พบวาเรามโอกาสเราทจะพฒนาตวเอง
อยางไรบาง พอเราพฒนาโดยมเปาหมายใหเกดคณภาพและ
ความปลอดภย กระบวนการตรงนตอยอดไปแลวเกดการ
ขยายผลได ซงกคอ R-routine หรอการพฒนางานประจำา
พอเราพฒนาจากสงทเราเปนอยโดยอาศยขอมลตดตามผล
และเปนประโยชนตอผรบบรการกตอเปน R-research
จงกลายเปน Routine to Research จะคลายๆ กบคำา 4 คำาวา
“เหน ควร ทำา ด” HA นนทำาใหเรามองตวเองประเมนตวเอง
เหนโอกาสพฒนาอะไร เมอเหนแลว เรากจะประเมนไดดวย
24
“ในแงของการเสรมสรางสขภาพ การทำา Quality ผาน
กระบวนการ PDCA และตอเนองดวย CQI แลวกตอยอด
ผานกระบวนการของ HA นนมมาตรฐานทเกยวกบการสราง
เสรมสขภาพอยแลว นาจะทำาใหเขามองประเดนปญหาดาน
การสรางเสรมสขภาพจากการประเมนตนเองแบบ HA และ
สามารถตอยอดไปทำา CQI และ R2R ตอไปได ซงในอนาคต
มนจะเปนการขยายใหมการทำา R2R ในเชง Health Promotion
และผสานกลนไปกบงานของ HA ทใหการรบรองในมาตรฐาน
ทครอบคลม ทง 2 สวน และนอกจากนน Health Promotion
ในมาตรฐานของ HA กครอบคลมทง Health Promotion ของ
บคลากรและผรบบรการ จะเปน Health Promotion ทจะให
สำาหรบประชาชนในเชงของกระบวนการการดแลรวมดวย”
รางวลชวตเปนสงทบคลากรทตงใจทำางานทกคนสมควร
จะไดรบ ดวงตาของนกกจกรรมอยางแพทยหญงปยวรรณ
มองเหนวา งานพฒนาคณภาพมนแฝงอยในเนองานของทกคน
อยแลว และทกคนกรวามนคลายคลงกบงานประจำาบางคน
พบวา การม R2R เขามา คอ การเพมคณคาเหมอนเปนรางวล
ใหกบชวต เพราะไมวาจะทำางานเปนเวรเปลหรอคนขบรถ
เมอกลบมาประเมนงานตวเองเพอพฒนาเรองตางๆ กจะเหนวา
มความสอดคลองกบมาตรฐานการพฒนาในการดแลผปวย
ทงสน
“หากเราทำาเพราะเปนหนาทบางทเรากจะทำาอยางไมม
พลง แตพอม R2R เขามาพวกเขากรสกวา เขาไดขยบขยาย
เพราะมนมคำาวาวจย มนเหมอนวาเขาจะไดเปนนกวจยทงๆ ท
เขาเปนคนธรรมดา กลายวามนเปนตวทขบเคลอนเขาไปใหถง
เปาเพมมากขน ในอนาคตขางหนา HA กจะมงาน National
Forum เปนเวททคนมาเจอกน R2R กจะมเวทของ R2R เอง
เชนกน เราจะทำาอยางไรใหเวทเหลานเปนเวทใหญทกคนเหน
พองตองกนมาชนชมยนดเปน reward ของภาคสวนตรงนท
เรากำาลงมองรวมกนอยเพอใหมนไปดวยกนไดจรงๆ”
สงทแพทยหญงปยวรรณมงมนและพยายามทำาใหเกด
ขนจรงนนเรยบงาย ไมซบซอนแตกลบทำาใหเกดความสขและ
รางวลของชวตอนเปนของขวญทยงใหญและหอมหวานท
สามารถเกดขนไดในหวใจของคนธรรมดาอยางเราได
ปญหาเรองนใชไหม ปญหาอยท routine ของการทำางานประจำา
พอเอาปญหามาพฒนาโดยใช R2R เมอยอนกลบมาเทยบกบ
มาตรฐาน จะพบวาสงทพฒนาตรงกบมาตรฐานทงนน แลวกพบวา
โรงพยาบาลทำา HA โดยทโรงพยาบาลไมรตว ดงนนมนไมไดจำากด
กรอบวาคณตองเรมตรง R2R หรอ HA โรงพยาบาลอยากทำาอะไร
เรมดวยอะไร กทำาได เพราะในทสดมนกกลบคนมาหากนอยด”
เมอ R2R และ HA ตางพดแทนกนได บรรยากาศและ
อารมณสนกสนานในการทำางานกเรมผสานเปนนำาหนงเดยวกนให
โรงพยาบาลเหนเปนผลลพธแบบตอยอดทโรงพยาบาลจะเขาใจไดวา
ควรจะจบมอทำา R2R และ HA รวมกนเพอทำาใหเกด impact จกซอว
ทถกตอเขากนจนเปนรปเปนรางจะกอใหเกด Data Warehouse ซง
เปนองคความรแบบเครอขายใหกบโรงพยาบาล เมอนำาไปขยายผล
กจะวกกลบมาทการทำา R2R อกครงหนง หวหนาสำานกวชาการ
และบรหารการเปลยนแปลง (สรพ.) มนใจวากระบวนการเหลาน
คอ การเดนทางแบบเปนวฏจกรทไมสนสดและในการเดนทางไกลน
เราจะมองเหนคณคาในตวเองรวมทางไปดวย
“คณคา” เปนวตถดบทแพทยหญงสาวนกกจกรรม มกจะยำา
เสมอในมมมองชางสงเกตของเธอหากฐานของการขบเคลอน R2R
เคลอนจากการพฒนาคณภาพ R2R จะขยายวงกวางไดอกมาก
เพราะคนสวนใหญเขาใจในการพฒนาคณภาพแตยงไมเขาใจการ
รบ R2R มาปรบใช
“ถาเราเหนวาจากการพฒนาคณภาพนนสามารถตอยอดเปน
R2R ไดกจะเปนการเสรมพลงให R2R สามารถเผยแพรไดมากขน
เราเองกอยากใหการพฒนาคณภาพมคำาตอบใหคนทำาเหนผลวา
ดขนอยางไร เกดการเปลยนแปลงอะไรบาง และมคณคากบงานและ
ตวเขาอยางไร การเคลอนงาน HA บรณการรวมกบ R2R จงเปนการ
เคลอนทไปขางหนาซงเราเพมพลงในการเคลอนเพมมากขน”
24
