‘Elke ochtend met mijn kind naar school en in het weekend ... · ‘Elke ochtend met mijn kind...

15/12/16 17(06‘Elke ochtend met mijn kind naar school en in het weekend na... - De Standaard

Pagina 1 van 14http://www.standaard.be/cnt/dmf20161209_02617812

zaterdag 10 december 2016 - dS Weekblad

WAAROM MILLENNIALS KAPPEN MET HUISJE-TUINTJE

‘Elke ochtend met mijnkind naar school en in

het weekend naarfamilie? Liever niet’Een eigen huis of auto? Hoeven ze niet

meer. Geef de millennials maar vrijheid,flexibiliteit en altijd nieuwe ervaringen.

Helaas botst dat met een maatschappij diegraag het status-quo promoot, huis, tuin,

kerngezin. ‘Het is een vorm van discipline-ring: geef mensen een lening en ze roeren

zich niet meer.’ Griet Plets, illustraties Debora Lauwers



(https://dsocdn.akamaized.net/Assets/Images_Upload/2016/12/10/36c2adf2-bd4d-11e6-9e11-b88327d5ad32.jpg?width=1152&format=jpg)

https://dsocdn.akamaized.net/Assets/Images_Upload/2016/12/10/36c2adf2-bd4d-11e6-9e11-b88327d5ad32.jpg?width=1152&format=jpg



Het was niet eens een voorzichtige verzuchting, op die mid-delbare-schoolreünie niet zo lang geleden. Wat de andere optiezou hebben gebracht. Wat als het jeugdlief niet vanzelfspre-kend echtgenoot was geworden, wat als er later of minder ofgeen kinderen waren geweest, wat als het pad niet evident naarhuis en tuin had geleid? ‘Soms lijkt het alsof we er zijn inge-rold’, zei iemand. ‘Zonder ons erg bewust te zijn geweest vanwat ook mogelijk was geweest.’ Op de lopende band van het le-ven, en er niet even afgestapt.

Michiel Leen (29) is zich wél bewust van de vele levens diedat ene van hem in zich draagt. Laatst nog, toen hij naar debank ging en de vraag kreeg of hij, de dertig in zicht, nog nietaan kopen dacht. Een woning dus. De verbazing bij de bank,dat hij niet meteen plannen in die richting heeft. En zijn ver-wondering, vervolgens, hoe dat nog steeds de heersende man-tra is: ‘Koop een huis, je zou dom zijn om het niet te doen’. Hijschreef er een Facebook-post over en een opiniestuk in DeMorgen, die door andere ‘onverstandigen’ massaal werdengedeeld.

‘Kijk,’ zegt Leen, ‘ik ben freelance journalist, mijn inkomen isniet erg stabiel, ik heb geen relatie, ik huur een appartement inAntwerpen, maar kom ik iemand tegen, dan ga ik misschien inLimburg of het buitenland wonen. Mij lijkt het net niet wijs nueen huis te kopen. Ik wil vrij zijn, vastgoed doet precies wat hetzegt: het zet je vast.’

Elk gezin lijkt een onderneminkje te worden, vindt hij, waarinhonderdduizenden euro’s omgaan. ‘Ik ken mensen die 2.000euro per maand afbetalen, maar wel elke dag boterhammenmet choco eten. Daarvoor pas ik – en veel leeftijdsgenoten metmij. Wij zijn kinderen van de crisis, het materiële zegt ons nietzoveel. Veel meer dan een financiële is dit voor mij haast eenexistentiële discussie: wat zijn mijn verlangens en mogelijkhe-den, wat maakt mij gelukkig?’



‘Ik wil vrij zijn,vastgoed doetprecies wat hetzegt: het zet je vast.Ik ken mensen die2.000 euro permaand afbetalen,maar wel elke dagboterhammen metchoco eten’

Verkaveld verval

Het wordt ook in onderzoek beves-tigd: ze zijn veel minder honkvast dande generaties voor hen, de twintigers enjonge dertigers vandaag. De wereld ishún wereld, ze komen overal – is hetniet in levenden lijve, dan via de socialemedia. Millennials, de groep geborentussen 1980 en 2000, zien wel wat erkomt, zegt Bram Spruyt, socioloog aande VUB. ‘Ze willen de tijd nemen, be-

wuste keuzes maken. En ze vinden daarvoor argumenten in hetpublieke debat: ze horen voortdurend dat ze langer zullen moe-ten werken, ze zien dertigers en veertigers worstelen met werken gezin, of onderuitgaan door een burn-out. We moeten nu ge-nieten, denken ze, nu we jong en gezond zijn. Met dien verstan-de: het gaat altijd om een groep jongeren, de hogeropgeleiden,met een stevig netwerk waarop ze kunnen terugvallen.’

‘Why young people don’t buy cars and apartmentsanymore’ titelde een Britse website een tijd geleden. En in deVS wordt de generatie onder 35 ‘the generation of renters’ ge-noemd. Dat heeft ongetwijfeld met harde economische wettente maken – vastgoed is op veel plaatsen erg duur geworden –maar het is ook in lijn met wat psychologisch onderzoek uit-wijst: dat het nastreven van ervaringen ons gelukkiger maaktdan materiële aankopen. Het verlangen voelt aangenamer, hetgenot blijft langer hangen.



‘Wij hebben niet specifiek het effect van de aankoop van eenhuis onderzocht,’ zegt Amit Kumar, doctor in de sociale psycho-logie aan de universiteit van Chicago, ‘wel van spullen als kle-ren en juwelen. Eén conclusie: we raken snel aan materiële din-gen gewend. Een bank kan zeggen dat een huis een interessanteinvestering is, en vanuit economisch oogpunt klopt dat wel-licht, maar psychologisch blijft het effect van een ervaring alseen verre reis of een fijn concert veel langer hangen. Omdat hetje identiteit bepaalt en tot sociale interactie leidt: je praat er-over met vrienden, het vormt je. Het blijkt zelfs goed voor de

(https://dsocdn.akamaized.net/Assets/Images_U-pload/2016/12/10/349b1f32-bd4d-11e6-9e11-b88327d5ad32.jpg?width=1152&format=jpg)

https://dsocdn.akamaized.net/Assets/Images_Upload/2016/12/10/349b1f32-bd4d-11e6-9e11-b88327d5ad32.jpg?width=1152&format=jpg



‘We hebben vanjongs af, zeker alsmeisje, vooraldat ene padgezien. En wezijn, lijkt me, deeerste generatiedie durft toe tegeven dat wemisschien ietsanders willen’

maatschappij. Terugdenken aan fijne ervaringen creëert een ge-voel van dankbaarheid dat mensen genereuzer maakt, en de co-hesie sterker.’

Het noopt Kumar tot de bedenking dat onze maatschappijhet mensen wel erg makkelijk maakt om te kopen en te consu-meren. ‘De wetenschap leert: maak dingen makkelijk bereik-baar en mensen zullen ze ook sneller kiezen. Je kunt als over-heid en instellingen een en ander sturen.’

Dat is natuurlijk de crux, vindt Michiel Leen. Hij wil graageen boek uitbrengen, of aan onderzoeksjournalistiek doen,maar dáárvoor krijgt hij van de bank geen lening. ‘Een huisheeft de bank altijd in onderpand, het is haar veiligste beleg-ging. Ik doe momenteel onderzoek naar “het verval van de ver-kaveling” en huiseigenaarschap sinds de jaren 40. Ik ben zelf inzo’n verkaveling opgegroeid, en ik heb me er kapot verveeld.Elke dag 15 kilometer op en af naar school, en als ik thuis-kwam, viel er niets anders te doen dan eten, huiswerk makenen slapen. Het was het leven van een kantoorklerk, opgedron-gen aan een 16-jarige. Toen heb ik me voorgenomen: ik doe la-ter waar ik zin in heb. Maar de norm blijft: huis, tuin, gezin.’

De bank is de Kerk

Het is nochtans behoorlijk jong, datkerngezin, zegt socioloog Ignace Glori-eux (VUB). Vroeger leefden mensen ingrotere families samen, met grootou-ders en tantes en nonkels, neven ennichten. Maar vooral: het is een bewus-te – en typisch Belgische – politiek ge-weest om mensen aan huis en dorp tebinden. Voornamelijk onder invloedvan de Kerk, die haar schapen uit destad wou houden, toen steeds meer ar-beiders in de Franse grensstreek of de



Limburgse mijnen gingen werken.‘In de stad zouden ze ontsporen. Dus moesten ze elke dag op

en af, en moest iedereen een eigen huis hebben, met een leningvan twintig jaar. Het was een vorm van disciplinering: je moestniet zot doen, als je een lening af te betalen had. Staken? Je liepin de pas. Tóén zijn wij een volk van pendelaars geworden. Alsje in Nederland of Duitsland op je 18de gaat studeren, kom jeníet elk weekend met je was naar huis: je neemt een studenten-job en bouwt een leven op, weg van je dorp. En vind je werk opeen andere plek, dan verhuis je. Wij Belgen doen dat alleen alshet écht moet, we zijn bijzonder honkvast. Het is een politiekdie ingesleten is. Vroeger werd je door de Kerk gebonden, nudoen de banken dat.’

Het is een hardnekkige perceptie, maar wel een verkeerde,schreef econoom Gert Peersman ooit in deze krant: dat hurenweggesmeten geld is. Huurder of spaarder, het maakt in essen-tie voor de opbouw van je vermogen weinig uit. Het verschil isvooral dat kopers betere spaarders blijken, huurders zetten hetverschil tussen een hypotheekaflossing en huishuur niet syste-matisch opzij. Niet de aankoop van een huis maakt je rijker,wel de discipline die erbij hoort.



En toch: het is een blijver, dat beeld van geld dat ‘niet ren-deert’. In Duitsland heeft nog niet de helft van de bevolking eeneigen huis, bij ons is dat ongeveer drie vierde. Het verleidt zelfsde millennials ertoe om, later dan hun ouders maar uiteindelijktoch vaak, te kopen en zich te settelen. Omdat het zo dwingendis, dat gangbare pad? Of omdat het in ons wezen zit, een hangnaar vastigheid en stabiliteit?

‘Natuurlijk zit het ons in de genen’, zegt Paul De Grauwe,econoom aan de London School of Economics, lichtelijk ver-baasd. ‘Bij veel mensen leeft een sterk verlangen naar autono-mie, een lap grond waarover we heer en meester kunnen zijn.Zoals een dier plast om zíjn territorium af te bakenen. Boven-dien is bouwen of kopen door de lage rente niet veel moeilijkerdan huren. Het is behoorlijk simpel om die territoriumdranguit te werken.’

De Grauwe ziet het probleem niet. ‘Je kunt een huis toch al-tijd weer verkopen? Ik heb nu een huis gekocht buiten Londen,omdat het goedkoper bleek een hypotheek te nemen dan inLonden te huren. En keer ik uit Engeland terug, dan doe ik het

https://dsocdn.akamaized.net/Assets/Images_Upload/2016/12/10/31b2cc0c-bd4d-11e6-9e11-b88327d5ad32.jpg?width=1152&format=jpg



‘Ik hoor zoveel latedertigers, prilleveertigers zeggen:“Ja, het is zwaar,ons leven, maar hetis wat het is.” Zezijn er als het wareingerold, en dusdoen ze voort’

van de hand. Ik vind ook niet dat er te weinig opties zijn voorwie niet een klassiek kerngezin vormt: je kunt als single eenstudio huren of kopen, er zijn allerlei woonprojecten.’

En dat je op je dertigste een huis moe-ten kopen ‘als verzekering voor je oudedag’, en vanaf je twintigste met pensi-oensparen om de oren worden gesla-gen? Moet dat, leven in functie van la-ter? ‘We verwijten politici altijd kort-zichtig te zijn en niet vooruit te kijken.En dan zouden we dat zélf niet doen?’

Zelfgekozen ontkenning

Glorieux haalt nog een ander element aan: ons koppige – jekunt ook zeggen: volhardende – geloof in de romantische lief-de, vaak tegen beter weten in. Eén derde van de huwelijkenhoudt niet stand, maar we blijven dromen van een partner metwie we samen aan een toekomst bouwen. ‘En misschien maargoed ook’, vindt Glorieux. ‘Alleen: als je weet dat de kans opeen breuk best groot is, en als je de miserie ziet die een schei-ding meebrengt, dan denk je over de aankoop van een huismaar beter twee keer na. Maar zo rationeel en nuchter redene-ren we niet. We prefereren vaak de zelfgekozen ontkenning.’

Bovendien zijn ook kinderen een keerpunt. Onderzoek naarrolpatronen toont dat jonge mannen vrij goed in het huishou-den meedraaien – nog altijd minder dan vrouwen, maar toch.Tót er kinderen komen. ‘Dan willen ze hun traditionele rol vankostwinner op zich nemen, hun gezin beschermen zelfs. Envrouwen worden zorgender. Het is het moment ook waaropveel gezinnen opnieuw van stad naar platteland verhuizen. Kin-deren zetten je met de voeten op de grond, ze maken je nuch-terder, conservatiever. Ergens doe je na wat je thuis hebt ge-leerd. Je herkent je ouders in wat je doet, je bestendigt de pa-tronen zoals je die hebt gezien.’



‘Wat is de rol vanopvoeding? Detoekomstopenhouden. Watdoen wij? Haardichtmetselen’

De alternatieven zijn er nochtans. Weworden almaar mobieler, jobhoppen,gaan uiteen, vormen nieuw samenge-stelde gezinnen, er zijn meer singlesdan ooit – maar ze blijven weinig zicht-baar, die andere paden. Omdat ze nietmakkelijk zijn, denkt Glorieux. ‘Ik zieabsoluut het nut van bijvoorbeeld co-

housingprojecten. Je deelt de wasmachine, de zorg voor de kin-deren, en kom je ’s avonds thuis, dan kun je samen met de an-deren nog een glas drinken in plaats van met z’n tweeën voorde tv te hangen. Maar het moet werken: het is al niet evidentom met één partner overeen te komen, laat staan met tien ge-zinnen. Of neem de huidige discussie over de belastingen voorsingles: juridische aanpassingen blijken complex. Het status-quo is vaak de makkelijkste weg.’

Wat is je plan?

‘Ik denk dat wij nog altijd ergens moeten mee breken’, zegtSofie Peeters, 38, nét geen millennial meer, maar – niet toeval-lig wellicht – met een vriendenkring die een stukje jonger is.We bellen via WhatsApp, ik in Gent, zij in Madrid, waar zesinds september woont en werkt. De voorbije jaren zat ze vaakin Afrika, voor een bedrijf dat de verzekeringen voor VN-mede-werkers regelt. ‘We hebben van jongs af, zeker als meisje, voor-al dat ene pad gezien. En we zijn, lijkt me, de eerste generatiedie durft toe te geven dat we misschien iets anders willen.’

Voor Sofie begon het met een Erasmus-jaar in Barcelona,een lange reis na haar studies en vervolgens fijne werkervarin-gen in Genève en Rome. ‘Afrika was lastiger, omdat ik voortdu-rend op en af vloog en best veel ellende heb gezien, maar dedrang om nieuwe plekken en mensen te leren kennen, was eraltijd weer.’ Bovendien ging die gepaard met de neiging steeds



meer spullen weg te doen. ‘Toen ik jonger was, vond ik het fijnveel te hebben: schoenen, kleren... Nu zegt het me almaar min-der. Hoe meer je hebt, hoe meer je moet onderhouden.’

Alleen een appartement kocht ze enkele jaren geleden wél,maar ook dat: 45 vierkante meter maar. Ze verhuurt het intus-sen aan een Spaanse. ‘De reactie van de bank was navenant.“Een appartement? Koop toch een huis, mevrouw, u hebt ervoldoende spaargeld voor. En u werkt al tien jaar voor hetzelfdebedrijf, u gaat daar waarschijnlijk niet meer weg?” Terwijl iknet dacht: tien jaar al, misschien doe ik binnenkort iets anders.Ik heb die flat niet zozeer als investering gekocht, wel om laterin België een thuis te hebben.’

En, geeft ze toe, ook om haar ouders enigszins gerust te stel-len. Is voor haar het een altijd logisch uit het ander voortge-vloeid, haar familie was lang erg bezorgd. ‘Nu mag dat allemaalfantastisch zijn, vonden mijn ouders, maar wat ga je later doen,wat zal jou zekerheid geven? Geen huis, geen kinderen, niet aaneen job verknocht? Wat was mijn plan?’

‘Toen ik begin de dertig was, heb ik mezelf echt de vraag ge-steld: stel dat ik blijf, zie ik me elke ochtend mijn kind naarschool brengen, en in het weekend naar familiefeesten gaan ofnaar de voetbalmatch van mijn zoon? Toen heb ik de knop om-gedraaid: nee, dat zal me niet gelukkig maken, ik ga mijn eigenweg.’

Ze is altijd open over haar plannen geweest, ook toen ze an-derhalf jaar geleden in België iemand leerde kennen. Hij wistdat ze naar het buitenland wou, en al deelde hij die droom nietper se, vanaf januari komt ook hij in Madrid wonen en werken.‘Hij hoopt dat het verrijkend wordt. Ik hoor zoveel late derti-gers, prille veertigers zeggen: “Ja, het is zwaar, ons leven, maarhet is wat het is, de gang van zaken.” Ze zijn er als het ware in-gerold, en dus doen ze voort.’

Doe eens zot



‘De dertigers en veertigers nu zijn de producten van wat psy-chologen “aangeleerde hulpeloosheid” noemen’, gooit HansVan Crombrugge, pedagoog aan het Hoger Instituut voor Ge-zinswetenschappen, de knuppel in het hoenderhok. ‘De TINA-filosofie: there is no alternative. Ik zie jonge gezinnen een le-ning aangaan, kinderen krijgen, werk en gezin combineren, ka-potgaan van de stress. Maar ze blijven zeggen: het kan niet an-ders. Terwijl: er is altijd een alternatief.’

Voor Van Crombrugge spelen opvoeding en onderwijs – ‘laatik me als pedagoog daar maar over uitspreken’ – een crucialerol. Het ergert hem mateloos hoe je, zelfs als je jong bent, voor-al moet slagen in het leven. En hoe uiterst selectief dat slagendan wordt gedefinieerd: een job waarmee je goed je brood ver-dient, een huis, een gezin. ‘De vraag bij studiekeuzes is niet:wat interesseert me, wat kan ik goed en wat goeds kan ik doen?Wel: waarmee vind ik makkelijk werk? Dat is niet anders danvroeger, stel ik vreemd genoeg vast. Wat is de rol van opvoe-ding? De toekomst openhouden. Wat doen wij? We metselenhaar dicht. Neem dat burgerproject van Marianne Thyssen (hetEuropese solidariteitskorps, waarmee jongeren tussen 17 en30 jaar een vorm van burgerdienst kunnen verrichten in eenandere lidstaat, red.). Mooi, alleszins, maar meteen wordt dieervaring gepresenteerd als een troef op de arbeidsmarkt, nietals iets wat an sich waardevol of goed of interessant kan zijn.’

Het is de keerzijde van de democratisering, denkt Van Crom-brugge, en hij zegt het met grote omzichtigheid: ze kwam ookmet een sterke verburgerlijking. ‘Arbeiders hebben vaak hardmoeten werken om hun kinderen te laten studeren, het is vol-strekt begrijpelijk dat ze hun kinderen “iets nuttigs” willen ziendoen, wat zijn geld opbrengt. Maar het is een heel andere men-taliteit, veel kleinburgerlijker, dan die van de aristocratie inder-tijd, die geen materiële en financiële beslommeringen had enkon zeggen: doe vooral je zin. Nochtans leven we almaar lan-



ger, er is tijd om te experimenteren, er is een pensioenstelsel,sociale zekerheid – allemaal redenen om zot te doen en van hetpad af te wijken, zelfs als je de dertig of veertig voorbij bent.’

Ook Van Crombrugge vermoedt dat in een mens een wezen-lijke hang naar zelfbehoud zit. ‘Maar ik vind dat een maat-schappij die eerder moet afremmen dan stimuleren. Mensenzíjn vaak creatief. Kijk naar de verschillende samenlevingsvor-men die tegenwoordig na een scheiding bestaan. Veel inventie-ver dan wat de wetgeving zegt.’

Het is een constante in maatschappelijke evoluties, duidt Ca-therine Van Holder, filosofe en futurologe: de veranderingkomt niet van overheden en traditionele instellingen. ‘Kijk naarde deeleconomie: er zijn verzekeringen nodig voor dat soortsharing-projecten, maar verzekeraars zijn conservatief. Ze zijnwel de laatsten om zulke tendensen op te pikken. Of neem on-derzoek naar het geluksniveau van partners in een huwelijk: bijmannen stijgt dat, bij vrouwen neemt het af. En na een schei-ding gaan mannen snel een nieuwe relatie aan, maar blijvenvrouwen vaak lange tijd alleen. Een van de verklaringen luidtdat vrouwen wordt áángepraat dat ze prinsessen zijn en graagwillen trouwen – omdat het stabiliteit in de samenlevingbrengt: mannen lopen in een huwelijk meer in het gareel.’

Early adopters

Volgens Van Holder wordt een mens door twee grote drijfve-ren voortgedreven: een hang naar stabiliteit, maar ook eendrang naar exploratie en avontuur. En blijft het een levenslangemissie om die twee te combineren. ‘Millennials kunnen datmakkelijker dan vorige generaties: ze hebben nooit oorlog ge-kend, vaak hebben hun ouders het goed; de klemtoon kan opervaringen eerder dan materiële zekerheid komen te liggen. Iksta er wel eens van te kijken, hoe vanzelfsprekend zij het vindendat er later voor hen een pensioen is: ons pensioensysteem be-

(/)

http://www.standaard.be/



staat hoop en al 100 jaar, wij zijn vergeten hoe pril het is, enhoe verwend we zijn als we ervan uitgaan dat ons bedje ge-spreid is.’

Het wordt de millennials al eens verweten, zegt Van Holder:dat ze ‘lui’ zijn, of alles willen. Maar net zo goed zijn ze earlyadopters: de wegbereiders van een zoektocht die bezig is. ‘Onzemaatschappij wordt individueler, de positie van vrouwen is ra-dicaal veranderd sinds de opkomst van de pil, het kerngezin isal lang de norm niet meer. De voorhanden zijnde templates vol-doen niet meer, alternatieven bestaan – maar ze zijn nog pril.Veel van de huidige instituties, zoals banken, zijn nog steeds opoude structuren geënt, en passen zich maar zeer moeizaam aan.Maar dit is wel degelijk een tijdperk in grote verandering, zoalsJan Rotmans, professor Transitiekunde, zegt.’

.

ALLE ARTIKELS VAN DE LAATSTE 24 UUR » (/NIEUWS/MEEST-RECENT)

http://www.standaard.be/nieuws/meest-recent

‘Elke ochtend met mijn kind naar school en in het weekend ... · ‘Elke ochtend met mijn kind...

Documents

Transcript of ‘Elke ochtend met mijn kind naar school en in het weekend ... · ‘Elke ochtend met mijn kind...