Adoptienieuws 01-2014

Jane Goodall Instituut Nederland

Tchimpounga ReservaatIn november 2013 is JGI begonnen aan de eerste workshop om te werken aan het beheersplan van het Tchimpounga Reservaat. Het gehele proces is in handen van Oscar Maldonado. Oscar is een professionele projectleider die JGI eerder heeft geassisteerd bij het actieplan voor het behoud van de mensaap in de oostelijke DRC (Democratische Republiek Congo). Deze eerste workshop was voor de experts. Deze groep bestond uit Malcolm Wilson, Afrikaanse vogelkenner (op zijn Facebook pagina kunt u vele

foto’s vinden van vogels in het reservaat); Martin Cheek, Plantkundige van de Kew Gardens in het Verenigd Koninkrijk; Lilian Pintea, Directeur Conservation Science JGI; Debby Cox, Technisch adviseur JGI,; Dr. Rebeca Atencia Directeur van JGI Congo,; Achille Nsafou, medewerker JGI Congo (Achille heeft enquêtes in het reservaat gehouden in 2008) en drie medewerkers van het Ministerie van Bosbouw. Tijdens de eerste bijeenkomst ontwikkelde het team de visie en

2

en doelstellingen voor het reservaat. Aanvullend brachten zij de ecologische waarde van deze doestellingen en de bijbehorende bedreigingen in kaart. De tweede workshop werd gehouden in februari 2014 met een grotere groep belanghebbenden. De laatste workshop zal gehouden worden in april 2014. In deze workshop zal het beheersplan worden vertaald in een operationeel plan zodat deze kan worden overgenomen door de overheid. Lilian Pintea was in staat om relatief duidelijke (wat betekent zonder wolken) satellietfoto’s te maken van het reservaat. Congo is een van de moeilijkste landen om dit voor elkaar te krijgen door de zware bewolking die er de meeste tijd van het jaar is (zie de foto rechts).

Het laatste kwartaal van 2013 was de drukste tijd van het jaar. Malcolm Wilson bezocht het reservaat tweemaal om de vogels te tellen en te ringen. Hier is vorig jaar al een start mee gemaakt. Met dit initiatief wordt een poging gedaan een lijst van vogels te maken die aanwezig zijn in Tchimpounga. Dit is onderdeel van een onderzoek naar de haalbaarheid om Tchimpounga als een bestemming voor vogelspotters te ontwikkelen. Er zijn nu 240 vogelsoorten geïdentificeerd in en rond het reservaat. Aangezien er in totaal 600 vogelsoorten zijn in het hele land, is er in Tchimpounga dus een grote soorten diversiteit. Een van de hoogtepunten van de laatste reis van Malcolm Wilson was het ringen van de moeilijk waar te nemen congozwaluw (foto linksboven) en de roze bijeneter (foto boven in het midden). Dit zijn unieke soorten voor het reservaat en Tchimpounga is een belangrijke broedplaats voor deze twee Afrikaanse soorten. Het reservaat is een van de laatste gebieden in de Democratische Republiek Congo voor broedkolonies.

In juli 2013 nam een Chinese oliemaatschappij, op zoek naar olie, zijn intrek in het Tchimpounga Reservaat. De oliemaatschappij had rechtstreeks van de president toestemming ontvangen, zonder dat het ministerie of JGI op de hoogte was gebracht. Nog ingrijpender was hun plan om onderzoek uit te voeren naast een van de meest onaangetaste en bio-diverse bossen, binnen 500 meter van het opvangcentrum. Dit is hetzelfde bos als waar we onze apen hebben vrijgelaten Omdat de oliemaatschappij zo dichtbij was en er druk dagelijks vrachtwagenverkeer

Vertrek van het olieplatform!

ontstond, werd besloten dat de jonge chimpansees uit groep 4 overdag niet langer hun bos konden bezoeken. Hierdoor moesten ze gedurende deze maanden in hun kleine onderkomen blijven. In deze periode is een piek zichtbaar in de gezondheidsproblemen bij de chimpansees. In groep 4 zijn de meeste ingrepen van dierenartsen nodig geweest, hierbij kwamen ziektes aan de luchtwegen het meeste voor. Gelukkig moest de oliemaatschappij, na bemiddeling van het ministerie, de locatie verlaten. Ze vertrokken rond de kerst.

Het markeren van leefgebieden van chimpansees op de kaart. Foto rechtsboven: een slaapnest van een wilde chimpansee in het Tchimpounga Reservaat.

3

Machtsstrijd op Ngamba IslandHet is nu zeven maanden geleden dat de chimpanseegroep op Ngamba Island hun leider Mika verloor. Het verlies van Mika heeft een leegte achtergelaten die zal moeten worden opgevuld. Hierdoor is er een geheel nieuwe groepsdynamiek ontstaan die zich nog steeds verder ontwikkeld. We beschrijven voor u de beste kandidaten voor de leiderspositie en hoe zij proberen de nieuwe leider te worden.

Eddy gaf leiding aan de groep voordat Mika de macht van hem overnam. Hij probeert nu opnieuw terug te komen als leider. Dit wordt alleen niet goed ontvangen door de andere volwassenen. Eddy heeft dit tij proberen te keren door een bondgenootschap met Maisko te vormen, maar helaas is dit niet goed uitgepakt omdat Maisko zwak is.

Kisembo heeft vanaf het begin interesse getoond in het leiderschap. Hij is vastbesloten, sterk en doet duidelijk pogingen om leider te worden. Jammer genoeg is zijn relatie met de grote mannetjes nog altijd niet goed. Als hij leiderschapsgedrag probeert te vertonen wordt hij terechtgewezen door Maisko. Daarnaast probeert hij geen steun te krijgen van andere chimpansees. Dit alles bij elkaar brengt hem in een minder gunstige positie dan de andere kandidaten.

In de eerste dagen was Kalema enthousiast om de macht over te nemen. Maar het is hem nog altijd niet gelukt. Hij vertoont wel leiderschapsgedrag en hij krijgt ook wel de steun van een aantal chimpansees. Kalema wordt alleen afgeleid door zijn liefde voor eten. Voedertijd is de gelegenheid ware leiderschap te tonen door de groep te kalmeren. Maar Kalema geeft hier

Een van de doelstellingen dit jaar voor Ngamba Island is te bouwen aan nieuwe relaties. Als onderdeel hiervan heeft Ngamba Island haar netwerk uitgebreid en is een partnerschap aangegaan met Kasiisi Project in Kibaale District, West Oeganda. In dit project worden kinderen van lokale basisscholen betrokken bij het beschermen van de natuur.

Het educatieteam leerde kinderen verrijking te maken voor de chimpansees in gevangenschap. Zo worden de kinderen bewust gemaakt van het lot van deze chimpansees. Iedere school, van de zeven scholen die deelnamen, koos een favoriete chimpansee en kreeg de opdracht om verrijkingsmateriaal voor die chimpansee te maken.

Kinderen leren om verrijking voor de chimpansees te maken

Baby chimpansees klaar om naar het bos te gaan

De strijd om de macht onder de chimpansees in het opvangcentrum neemt een interessante wending. De bijna volwassen chimpansees Indi, Kisembo, Baluku steunen Kalema als nieuwe leider. Aan de andere kant steunen de volwassenen Tumbo, Maisko en Robbie Umutama. Deze twee groepen dagen elkaar vaak uit om hun krachten uit te testen. ‘Het recht is nu voor de sterkste’

niets om, hij richt zich helemaal op het verzamelen van eten en vergeet de rest. Maar toch wordt Kalema over het algemeen gerespecteerd door de groep en krijgt vaak roepen van onderdanigheid als hij in de buurt is.

Aan de andere kant lijkt Umutama een nog groter voordeel te hebben vanwege zijn goede relatie met Eddie, Tumbo, Robbie en Maisko; chimpansees hoog in rang. Als Umutama leiderschapsgedrag vertoond krijgt hij meer respect. Het is ons ook opgevallen dat als hij dit gedrag vertoond, de chimpansees lager in rang hem uit de weg gaan en niemand hem uitdaagt. In de afgelopen tijd heeft hij veel dominant gedrag getoond.

In januari maakte Ngamba Island een grote en waarschijnlijk laatste stap in het integreren van de baby chimpansees die on 2011 waren gered uit Zuid Soedan. Ze zijn meegenomen naar het bos om ze te voegen bij de rest van de groep. De assistent manager van het opvangcentrum, Philip Sekulya, vertelt ons over deze ontwikkelingen:

“Toen de vier baby chimpansees werden vrijgelaten in het bos, leken ze nerveus en terughoudend. Behalve Cocoa, zij ontglipte soms al naar de rand van het bos. De anderen volgden haar dan al snel. Eerst probeerde Medina haar gebruikelijke trucjes om de kleine chimpansees naar het bos te lokken. Een van deze

trucjes was om dicht bij de bosrand te voeren. Maar jammer genoeg waren de grote mannetjes, zoals Tumbo, Medina dan te snel af. Sara had geen trucje nodig. Zij was zo enthousiast op haar eerste dag dat ze de hele dag alleen maar in de bomen heeft gespeeld en zelfs het eten vergat. In de daaropvolgende dagen werd ze wel alerter. Op de derde dag was iedereen verrast toen Sara besloot om voor de nacht een nest te bouwen in het bos voor het eerst, vergezeld door Connie, Bahati en Nagoti.”

Over het algemeen gaat de integratie heel soepel. We zien vooruitgang en zijn behoorlijk zeker dat het een succes wordt.”

Adoptienieuws is een uitgave van: Jane Goodall Instituut Nederland, Postbus 2251, 6802 CG Arnhem - email: info@janegoodall.nl - www.janegoodall.nl

4

Gezondheidscheck van de chimpansees op NgambaDit jaar worden alle vrouwelijke chimpansees op Ngamba Island onderzocht en hun implantaten vervangen. De laatste keer was drie jaar geleden, dus het wordt weer tijd voor nieuwe implantaten. Dit was al eerder met succes gedaan voor alle jongere en volwassen vrouwtjes behalve vier baby’s. Het merendeel van de vrouwtjes heeft goed gereageerd op deze behandeling. Behalve twee, zij probeerden de hechtingen eruit te peuteren. Dit hebben we gelukkig op kunnen lossen. De medische voorzieningen en implantaten worden gesponsord vanuit het adoptieprogramma van JGI Nederland.

De chimpanseepopulatie in het opvangcentrum wordt onder controle gehouden door deze anticonceptie. Ngamba Island is maar 40 hectare en kan hiermee maar leefruimte bieden voor een beperkt aantal chimpansees. De implantaten zijn ongevaarlijk voor de gezondheid en het functioneren van de chimpansees. Ze zullen worden verwijderd als de chimpansees terug worden geplaatst in het wild.

Gouden medaille voor Directrice Ngamba

De directeur van Ngamba Island, Lilly Ajarova, heeft een gouden jubileum medaille ontvangen van de president van Oeganda Yoweri Museveni. Zij ontving deze voor haar bijdrage aan de nationale economie door het stimuleren en promoten van het toerisme en milieubescherming. De medaille werd uitgereikt tijdens de viering van Internationale Vrouwendag in Kumi District, Oost Oeganda.

Boseigenaren worden getraind

Ngamba Island is een project gestart voor 140 particuliere eigenaren van stukken bos in het Hoima en Kibaale district, in westelijk Oeganda. De eigenaren worden getraind hoe zij hun bos zo goed mogelijk kunnen onderhouden. Door deze trainingen kunnen zij een inkomen genereren uit dit bos. De boseigenaren worden betaald door het Ecosystem Services Project (PES) van Ngamba Island.

Tot nu toe zijn er 40 eigenaren getraind op praktische vaardigheden hoe zij jonge bomen kunnen kweken. “Deze training is voor mij een eye opener geweest, ik heb geleerd hoe ik het beste nieuwe bomen kan planten. Hoe ik de bomen moet bijhouden. Wanneer ik wel of niet moet snoeien. Ik ben er klaar voor om dat nu te gaan doen!” zegt Flora Asiimwe, een boseigenaar uit de Kiziranfumbi regio.

Het project heeft als doel om de boseigenaren van een inkomen te voorzien op een korte en een lange termijn. Hierbij wordt tegelijkertijd een duurzame oplossing geboden waarbij het bos zo min mogelijk belast wordt.

Boseigenaren meten de afstand tussen bomen

Project meeting bij Kyamaleera Wildlife Education Centre, Hoima