1

Afgiftekantoor Dilbeek P908098

Activiteiten

zondag 11 augustus – 14 uworkshop

Planten herkennen met je smartphone

Afspraak: Ter Pede, losweg tegenover Roomstraat 186, Sint-Anna-Pede

vrijdag 23 augustus – 14-16 u zaterdag 24 augustus – 10 - 16 u

Beheerswerken Ter Pede

Afspraak: Ter Pede, losweg tegenover Roomstraat 186, Sint-Anna-Pede

vrijdag 27 september vanaf 18 u tot zondag 29 september, 20 u

Natuurweekend in de Naamse Ardennen

Afspraak: Moulin de la Galette, Rue de Patignies, 5575 GedinneVooraf inschrijven!

vrijdag 11 oktober – 14-16 u zaterdag 12 oktober – 10-16 u

Beheerswerken Zibeekvallei

Afspraak: Brugstraat ter hoogte van de Fluxys-gasleiding

zondag 27 oktober – 14-18 u

Paddenstoelen-wandeling & infocafé

Afspraak: Huisje Mostinckx, Dorps-plein, Sint-Martens-Bodegem

Bekijk altijd onze website voor de meest recente bijwerkingen.

Contacten Natuurpunt DilbeekMarc Bruneel, voorzitter, 0474/41 48 25 – marc.j.bruneel@gmail.comEric De Jonge, secretaris, 0495/77 65 27 – dejonge.verschaffel@gmail.com

InternetWebsite: www.natuurpunt-dilbeek.bewww.facebook.com/natuurpuntdilbeek

Elektronisch abonnementwww.natuurpunt-dilbeek.be/abo

RekeningnummerBE33 5230 8095 3346

Verantwoordeli jke uitgever & retouradres: Marc Bruneel , Brusselsesteenweg 639, 1731 Zellik

Driemaandelijks contactblad van Natuurpunt Dilbeek – juli, augustus, september 2019

vr 27 tot zo 29 september – Moulin de la Galette, Gedinne

NatuurweekeNd in de Naamse ardennen

De provincie Namen staat bij natuurlief-

hebbers vooral bekend voor haar Kalk-

streek, maar in de zuidoostelijke hoek

ligt een prachtig stukje Ardennen. Het

hoogtepunt van de regio is – letterlijk en

figuurlijk – het plateau van Croix-Scail-

le met het mooie hoogveengebied van de

Fange de l’Abîme. Daar ligt ook de bron

van de riviertjes de Houille en de Hulle, die

de streek een geaccidenteerd relief geven.

Het was hier dat na een eeuw afwezigheid

de eerste wolf poot op Belgische bodem

zette in 2011. De bever ging hem tien jaar

voor en valt nu makkelijk te bespeuren in

het landschap. En soms duikt de otter op

in de visrijke riviertjes. Ook voor voge-

laars valt er heel wat te beleven. Kruis-

bek, notenkraker en goudvink bevolken de

bossen, terwijl aan de waterkant ijsvogel,

grote zilverreiger en zwarte ooievaar tot

de vaste gasten horen. De parels van het

hoogveengebied zijn de zeldzame ko-

ningsvaren en de zonnedauw. En uiter-

aard krioelen eind september de Ardense

PraktischWanneer? vr 27/9, 18 u tot zo 29/9, 20 uWaar? Moulin de la Galette, rue de Patignies 28, Patignies (Gedinne)Bijdrage? 100 € (incl. verblijf, maaltijden en niet-alcoholische dranken – bier en wijn tegen democratische prijzen).Inschrijven via e-mail naar Etienne Fonteyne:etienne.fonteyne@telenet.be

De Houille te Vencimont

kruisbek kleine parelmoervlinder

bever roodvoetrussula

bossen van de paddenstoelen. Er valt heel

wat te beleven, dus een weekend om niet

te missen! Schrijf snel in!

Moulin de la GaletteWe verblijven in de mooi verbouwde Mou-

lin de la Galette te Gedinne. De molen ligt

ver van alle drukte aan de Houille temid-

den een mooi stuk natuur. Alle comfort

is beschikbaar, inclusief wi-fi.

Moulin de la Galette

2

natuurPunt in actie¢ 26 mei Gezellig druk J op de Dag van de Biodiversiteit aan de Pedemolen. Meer moet dat niet zijn.

¢ 8 juni Wegens een defect aan de maai-balk en het stormachtige weer moest de be-heersdag afgezegd worden L. Met enkele geïmproviseerde werksessies en de inzet van een aantal flexibele vrijwilligers – dank aan al-len! – kregen we het beheer toch nog rond J. ¢ 23 juni Het Bruegelhooifeest moest een topper worden, maar liet gemengde ge-voelens na. Lees hiernaast.¢ 28 juli was zowat de somberste dag van deze zomer. Niet zoveel bijen L te vangen dus tijdens de bijenwandeling op Ter Pede, maar de 15 deelnemers J staken toch heel wat op. De ster van de show was de kattenstaart-dikpoot die alleen op kattenstaart vliegt.

Dank zij kabouter Pinnemuts – of Spillebeen,

naargelang de bron – maakte je als kleuter

al kennis met de vliegenzwam. Later zal je

kennis wel zijn uitgebreid met de grote stink-

zwam: altijd een topper onder pubers. Maar

verder? Heb je al gehoord van vlamhoeden,

breeksteeltjes, aardtongen of hanekammen?

Nochtans allemaal paddenstoelenfamilies die

je in Dilbeek kan aantreffen. De wondere we-

reld van de zwammen ligt op je te wachten...

Paddenstoelen zijn enorm vormenrijk. Lang

niet alle soorten volgen het klassieke patroon

met een steeltje en een hoedje. Je hebt ook

schijven, bollen, knotsen, bekers, korsten

en noem maar op. Het Belgische soorten-

register vermeldt 8.638 zwammen, tegen-

over 2.633 planten. Uiteraard zijn de meeste

soorten alleen door specialisten op naam

te brengen, maar met wat oefening leer je

toch al vlot een paar tientallen soorten her-

kennen. En dat maakt vooral in de herfst

een natuurtochtje een stuk interessanter.

Daarom organiseert Natuurpunt Dilbeek een

cursus Paddenstoelen voor beginners. In het

theorieluik van twee lessen op dinsdagavond

In de voetsporen van kabouter Pinnemuts

komen bouw, leefwijze, voortplanting en

eetbaarheid en giftigheid aan bod. Om er-

varing op te doen, trek je het veld in om ter

plekke naar paddenstoelen te speuren. Zo

krijg je meteen ook een idee welke soorten

je in welke omgeving kan verwachten. Met

maar liefst drie excursies op zaterdagnamiddag

raakt je praktijkkennis snel aangescherpt.

Lesgever Wim Veraghtert van Natuurpunt Stu-

die is een gepassionneerd mycoloog die al

ruim 1.500 soorten paddenstoelen re-

gistreerde op waarnemingen.be. De

cursus is bij hem dus in goede handen.

Wanneer?Theorie

dinsdag 08/10/2019, 19u30 tot 22u30

dinsdag 15/10/2019, 19u30 tot 22u30

Praktijk

zaterdag 19/10/2019, 14u00 tot 17u00

zaterdag 26/10/2019, 14u00 tot 17u00

zaterdag 09/11/2019, 14u00 tot 17u00

Waar?Theorie: CC Westrand

Praktijk wordt bepaald tijdens de cursus

Prijsleden Natuurpunt: 30 €; niet-leden: 35 €

aanbevolen syllabus Sleutelen met Fungi apart

verkrijgbaar tegen 12,5 €

inschrijvenVerplicht op voorhand inschrijven via

https://www.natuurpunt.be/afdelingen/

natuurpunt-dilbeek

Klik op Cursus: Paddenstoelen voor Beginners

en vervolgens >> Inschrijven

vanaf 8 oktober: beginnerscursus paddenstoelen

Bruegelhooifeest: gemengde gevoelensWorkshops georganiseerd, speciale bieren laten

aanrukken, vrijwilligers gemobiliseerd...we

hadden hoge verwachtingen van ons Brue-

gelhooifeest. En die zijn voor een goed deel

ingelost, want de workshops waren interes-

sant, de bieren excellent en de vrijwilligers

paraat. Het weer zat ook mee en er hing een

bijzonder gezellige sfeer op Ter Pede op 23 juni.

Alleen jammer dat het publiek niet massaal

present tekende. Zoals gewoonlijk hadden de

afwezigen ongelijk. Over werken met de zeis

kunnen weinigen gedrevener en competenter

vertellen dan Kevin Lambeets. En Filip Ap-

peltans weet boeiend te demonstreren hoe

je van een simpel stuk hout met eenvoudige

werktuigen eigenhandig een mooi en praktisch

voorwerp maakt. De natuurbieren Gageleer,

Bufo, Picus en Mammoet vielen zeer in de

smaak. Hoewel honderden wandelaars die

dag het gebied doorkruisten langs het traject

‘Blik op Bruegel’, namen maar weinigen de

afslag naar ons hooifeest. Jammer...

Kevin demonstreert het ‘haren’ van een zeis

3

Red de egelmaak een wegel

Tussen 2008 en 2018 daalde de Vlaamse egel-

populatie met maar liefst de helft bleek on-

langs uit een studie van Universiteit Gent.

In onze buurlanden heerst dezelfde trend.De

oorzaak ligt waarschijnlijk bij een cocktail van

factoren, maar in Vlaanderen is het verkeer

duidelijk een van de belangrijkste. Daarom

lanceerde Natuurpunt het project Egelstraat.

Door de neergang van de natuur op het plat-

teland zijn onze tuinen het laatste bastion van

de egel geworden. Maar met één hofje komt

hij niet toe, want hij heeft 10 ha leefgebied

nodig. Hij moet dus van de ene tuin naar de

andere zien te raken. Niet zo simpel, gezien

de Vlaamse tuin doorgaans aan drie kanten

potdicht is afgegrendeld met draadgaas, schut-

tingen of betonnen platen. De enige uitgang

zit meestal aan de straatkant. Zo komt onze

egel noodgedwongen op de rijbaan terecht

met desastreuse gevolgen: de egel is al jaren

verkeersslachtoffer nr. 1 bij de zoogdieren.

De oplossing is nochtans eenvoudig: als ie-

dereen een gaatje van pakweg 15 x 15 cm open

laat in zijn omheining kunnen de diertjes

zorgeloos tussen de tuinen circuleren. Dat

is precies wat het project Egelstraat beoogt.

Het project stimuleert de burger om zijn tuin

met die van de buren te verbinden en zo een

egelwegel doorheen de wijk te creëren. Ook

probeert het project de gemeenten ertoe te

bewegen mee te werken aan de sensibili-

sering en de praktische uitvoering. Het is

o.a. de bedoeling om in elke gemeente een

egelteam op te richten dat mensen helpt bij

de realisatie van hun egelwegel, want niet ie-

dereen heeft de tijd of het materiaal om een

opening te maken in z’n afsluiting.

In Dilbeek is er alvast belangstelling voor het

project in de wijk Neerhof-Kaudenaarde. Ook

Natuurpunt gaat er zijn schouders onder zet-

ten. Hopelijk volgt de gemeente... Interesse?

Seintje naar marc@natuurpunt-dilbeek.be

Weetjes over egels » Egels kunnen een snelheid van 2 meter/se-conde halen.

» Ze worden – gelukkig voor de moeder – kaal geboren, maar amper een uur na de geboor-te komen de stekels al door de huid heen.

» Een volwassen egel heeft ongeveer 6.000 – 9.000 stekels op zijn rug en flanken. Deze gaan gemiddeld ongeveer 18 maanden mee.

» Een egel kan tot 40 slakken per nacht eten. » Egels kunnen per nacht een paar kilometer afleggen.

» Een gezonde volwassen egel weegt tussen de 800 en 1.200 gram.

» De egel is ons enige zoogdier dat zich hele-maal kan oprollen. Ze kunnen dit dankzij de sterk ontwikkelde spierlaag die net onder de huid van de stekels zit.

» Tijdens de winterslaap kunnen egels tot 40% van hun lichaamsgewicht verliezen. Hun lichaamstemperatuur daalt dan van 36 naar 1-5 °C, hun hartslag van 190 naar 20 slagen per minuut en de ademhaling naar eens in de 2 tot 3 minuten. Bovendien stopt hun spijsvertering tijdens deze periode. De winterslaap duurt over het algemeen van oktober-november tot maart-april.

» De leeftijd van een dode egel kan worden vastgesteld door de groeilijnen in de on-derkaak te tellen, net zoals we bij bomen jaarringen tellen. Egels blijven hun hele le-ven groeien, maar doen dit enkel tijdens de actieve periode van het jaar.

» Soms smeren egels hun stekels in met be-paalde stoffen uit hun omgeving, zoals hondenpoep en planten. Ze vermengen die eerst met hun speeksel tot een smeuïge brij. Het is niet duidelijk waarom ze dit doen.

» In de middeleeuwen werd gedacht dat de lichaamsdelen van egels geneeskrachtig waren. Zo ging men er van uit dat een van egels gemaakte zalf een goed middel zou zijn tegen steenpuisten.

» Een aantal opmerkelijke volksnamen voor de egel zijn epelrus, steenezel, stekelvarken, uts en zwijnensteker.

» Af en toe worden ook afwijkend gekleurde egels waargenomen, deze kunnen heel licht van kleur zijn (leucisme of albinisme), of juist heel donker (melanisme).

» Egels kunnen tot 8 jaar oud worden. » Wereldwijd zijn er 17 soorten egels. » Hoewel ze allebei stekels hebben, zijn egels en stekelvarkens geen familie van elkaar: egels zijn insecteneters, stekelvarkens zijn knaagdieren.tips voor egels in je tuin

» Zorg voor beschutting in de vorm van bla-

deren, takkenhopen, boomstronken of een

composthoop. Een egelhuis kan ook.

» Kies voor inheemse plantensoorten, deze

zorgen voor voedsel en beschutting.

» Zorg dat egels uit je vijver kunnen door

een loopplankje te voorzien.

» Vermijd het gebruik van insecticiden en

slakkenkorrels, want ze doden het voed-

sel van de egel.

» Voorzie extra voedsel voor de egels in je

tuin: droog of nat kattenvoer, meelwor-

men, rauw ei gemengd met muesli en pin-

dakaas, schaaltje drinkwater (géén melk!)

» Vermijd het gebruik van draad/gaas in de

tuin, want egels kunnen erin verstrikt

geraken.

» Hou de hond ’s nachts binnen of in een ren.

» Kies - indien mogelijk - voor een haag in

plaats van een omheining.

» Heb je toch een omheining, voorzie dan

een egelpoortje. 15 x 15 cm volstaat. Raak

je niet doorheen de afsluiting? Misschien

kan er wel onderdoor met een tunneltje...

4

topjaar voor uilen

Dank zij de uitzonderlijk droge zomer vorig

jaar, gevolgd door een zachte winter en lente

met zeer weinig neerslag zijn er in 2019 enorm

veel veldmuizen.

Resultaat: steenuilen en kerkuilen hebben per

nest 1 of 2 eieren méér gelegd dan anders. Bo-

vendien zijn de jongen ongeveer een maand

vroeger uitgevlogen. Daarnaast zijn ook de

legsels dit jaar groter dan normaal.

Steenuilen leggen in een doorsneejaar maxi-

maal 5 eieren. Dit jaar werden al verschillende

legsels van 6 eieren aangetroffen. De jongen

groeien goed en op veel plaatsen vliegen mo-

menteel 4, 5 of zelfs 6 jongen uit.

Kerkuilen leggen meestal 5 eieren, soms 6, maar

dit jaar werden legsels gevonden van 7 eieren.

En onze andere uilen? Die laten zich minder

goed monitoren, omdat ze broeden in bomen,

en niet in nestkasten. Voor de bosuil, waar de

jongen uitgevlogen zijn in april, was het een

eerder ‘normaal’ jaar, niet uitzonderlijk be-

ter dan vorig jaar (maar noteer daarbij dat de

soort al enkele jaren in de lift zit).

Ook onze vierde uilensoort, de ransuil, is de

laatste jaren een stijgende trend te noteren.

Vanaf eind mei en in juni was bij valavond op

heel wat plaatsen de klagende bedelroep van

de jongen te horen.

Waar zijn detuinvogels heen?Het is stil in onze tuinen. Het lijkt alsof mezen, mussen en andere tuinvogels van de aardbodem zijn verdwenen. En als je er een ontwaart, ziet hij er verfomfaaid uit. Reden tot paniek? Niet echt. Deze verdwijning valt simpel te verklaren. Eén: het broedseizoen is voorbij en er is eten genoeg, dus waarom zou je als vogel opvallen? Twee: vogels ruien nu en zijn hierdoor kwetsbaarder.

Verstoppertje spelen uit lijfsbehoudVogels verstoppen zich nu, want je wordt als vogel nu eenmaal sneller opgegeten als je je laat opmerken. In het broedseizoen zijn vogels gemo-tiveerd om dat risico te nemen: anders krijgen ze nooit jongen. En in de winter drijft de honger hen naar je voedertafel. Maar waarom zou je als vogel aandacht trekken als je jongen zijn uitgevlogen en er eten zat is in de natuur? Dan is in het oog lopen gevaarlijk en dient geen doel meer.

Rui: minder veren, moeilijk vliegenOok vallen de oude veren van veel vogels rond au-gustus uit en groeien er nieuwe aan: ze ruien. Met minder veren is het lastig vliegen, dus ontsnappen aan gevaar is moeilijker. De oplossing: verstoppen. Ruien kost bovendien veel energie, dus je rustig houden is ook daarom handig.

Als de vogels nieuwe veren hebben en het buiten koud wordt, laten ze zich weer rond het huis zien, zeker als je wat bijvoert. Even geduld dus...

vrijdag 23/8 – 14-16 u | zaterdag 24/8 – 10-16 u

Beheerswerken op ter PedeBeheer loontDe voorbije paar jaren hebben we op Ter Pede

vooral strijd gevoerd tegen de oprukkende

houtopslag die het hele moerasgebied dreigde

in te palmen. Dat hard labeur werd beloond

met een beduidende uitbreiding van de or-

chideeënpopulatie. Daar waren dit jaar vooral

de bosorchissen verantwoordelijk voor. De

gevlekte rietorchissen kenden een meer be-

scheiden toename. Ze verspreiden zich wel

meer over het gebied, wat bijzonder posi-

tief is. Toevallig of niet breidde de blauwe

zegge zich uit over ongeveer hetzelfde ter-

ritorium. Een andere leuke soort die zich

voorgoed lijkt gevestigd te hebben is het

duizendguldenkruid. En we kregen er ook

een onverwacht exootje bij: de gele bieslelie.

Gelukkig is die niet invasief, zoals de gele

maskerbloem die serieus aan het oprukken

was dit jaar, zodat we moesten ingrijpen..

Blijven doorgaan...De omgeving van onze natuurkeet is momenteel

redelijk open, zodat het rietland weer een kans

Talrijk steenuilenkroost dit jaar

Ruiende roodborst

krijgt. Maar de elzen, wilgen en berken heb-

ben het nog niet helemaal opgegeven. Daarom

moeten we de jonge scheuten blijven wegha-

len.Die stapelen tot een takkenril tussen de

palen die we bij een vorige werksessie langs de

voetweg plaatsten.Ook de gele maskerbloem

geeft zich nog niet gewonnen. Maaien en blij-

ven maaien is de boodschap. Verder moeten

we ook nog proberen de waterstand flexibel

geregeld te krijgen. En misschien moeten we

wat doen aan de diepe traktorsporen langs de

beek waar een landbouwer door rijdt naar het

aanpalend weiland. Werk genoeg dus.

Help mee!Vele handen maken licht werk. We zien je dus

graag komen. Al is het maar voor een uurtje

of zo. Je hoeft echt geen specialist te zijn om

mee te doen. Kan je wat tijd vrijmaken op

vrijdag 23/8 in de namiddag of op zaterdag

24/8? Je bent meer dan welkom! Als je op

zaterdagmiddag blijft eten met de groep,

geef dan best een seintje aan Eric zodat we

het nodige kunnen voorzien: 0495/77 65 27

of dejonge.verschaffel@gmail.com.