Activering vluchtelingen Antwerpen · nog de stedelijke merkarchitectuur te gebruiken. Concreet...
Transcript of Activering vluchtelingen Antwerpen · nog de stedelijke merkarchitectuur te gebruiken. Concreet...
Activering vluchtelingen
Antwerpen Draaiboek
Met steun van het Europees Sociaal Fonds
Activering vluchtelingen Antwerpen
2
Woord vooraf
Op 1 maart 2016 lanceerde het Europees Sociaal Fonds (ESF) de oproep 359 ‘Vluchtelingen en Werk
Antwerpen Gent’. De oproep diende voor een betere integratie en versterking van initiatieven voor
professionele inschakeling van vluchtelingen in Antwerpen en Gent.
Hij kaderde in het Operationeel Programma 2014-2020 van ESF Vlaanderen, prioriteit 3 ‘sociale
inclusie en armoedebestrijding’ en investeringsprioriteit 9i (actieve inclusie). Die
investeringsprioriteit heeft als doel maatschappelijk kwetsbare doelgroepen te leiden naar
arbeidsmarktgerichte integratie.
In Antwerpen besloten stad en OCMW Antwerpen, VDAB en Atlas (vzw integratie en inburgering)
samen te werken om een antwoord te bieden op de stijging van het aantal vluchtelingen en
bovendien de activeringsratio van die doelgroep te verhogen. Elke partner heeft een decretale
opdracht in functie van begeleiding van de erkende vluchteling en heeft daardoor expertise in een
of meerdere levensdomeinen van die erkende vluchteling.
Binnen dat samenwerkingsverband diende OCMW Antwerpen als promotor het projectdossier 6375
‘Activering vluchtelingen Antwerpen’ in als antwoord op de bovenvermelde ESF-oproep.
Daarvoor werd het partnerschap uitgebreid met GroepINTRO, Levanto en RiseSmart in het kader
van een aanbod voor jonge vluchtelingen, die via een kort traject met focus op werkplekleren aan
de slag kunnen.
Het project startte op 1 september 2016 en zou 24 maanden lopen tot en met 31 augustus 2018.
Ondanks de positieve resultaten ervaarden de partners in de loop van het tweede projectjaar nog
altijd de noodzaak om de geïntegreerde dienstverlening en de activeringstrajecten verder uit te
werken, te verfijnen en bij te sturen.
ESF besliste om het project te verlengen tot en met 31 december 2019.
Meteen werd ook de doelgroep van het project uitgebreid met gezinsherenigers en anderstalige
nieuwkomers die naar Antwerpen verhuizen.
De uitbreiding van de doelgroep sluit ook aan bij de evolutie die VDAB met haar actieplan
‘Integratie door werk’ doormaakte. Eerst was de doelgroep van dat actieplan beperkt tot
asielzoekers, erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden. Het vernieuwde programma
‘Integratie door werk’ richt zich op anderstalige werkzoekenden met een migratieachtergrond.
Gelijktijdig met het project loopt over heel Vlaanderen de transitie van de stedelijke diensten en de
OCMW’s tegen 2019. Stad en OCMW Antwerpen kiezen voor een maximale integratie door alleen
nog de stedelijke merkarchitectuur te gebruiken. Concreet betekent dat de naam en het logo van
OCMW Antwerpen verdwijnen uit de communicatie. Daardoor gebruiken we ze niet meer in ons
draaiboek. Voortaan spreken we over de bedrijfseenheid Sociale Dienstverlening van stad
Antwerpen (SD).
In dit draaiboek beschrijven we de noodzakelijke elementen en stappen voor het verlenen van een
geïntegreerde dienstverlening aan anderstalige nieuwkomers met een professioneel perspectief en
nood aan financiële ondersteuning.
Het draaiboek wil een leidraad vormen voor andere steden en gemeenten die met deze of
gelijklopende problematieken aan de slag willen gaan. Het bevat informatie over het
samenwerkingsmodel, de procesflow en de gehanteerde methodieken. We zoomen in op de drie
Activering vluchtelingen Antwerpen
3
onderdelen van het proces, namelijk het verkennen van de klant, het begeleiden van de klant en
werkplekken voor de klant.
We sluiten dit draaiboek af met een opsomming van onze voornaamste best practices en inzichten.
Voor een uitgebreide evaluatie van het ESF-project ‘Activering Vluchtelingen Antwerpen’ verwijzen
we naar het eindrapport, dat als een afzonderlijk document beschikbaar is vanaf eind januari 2019.
Karin Douven
Coördinator ESF-project ‘Activering Vluchtelingen Antwerpen’
gsm +32 499 12 50 37
Activering vluchtelingen Antwerpen
4
Inhoud
Lijst met afkortingen ............................................................................................................ 7
1 Situering ...................................................................................................................... 8
1.1 Context ................................................................................................................. 8
1.2 Opstart project ‘Activering vluchtelingen Antwerpen’ .................................................. 9
1.3 Doelgroep .............................................................................................................. 9
1.4 Doelstellingen ...................................................................................................... 10
1.5 Acties .................................................................................................................. 11
1.6 Te behalen resultaten ........................................................................................... 11
1.7 Werkingsmiddelen ................................................................................................ 11
2 Geïntegreerde dienstverlening ...................................................................................... 12
2.1 Het partnerschap .................................................................................................. 12
2.2 Centraal Onthaalbureau ........................................................................................ 14
2.3 Intake ................................................................................................................. 15
2.4 Screening ............................................................................................................ 16
2.5 Activering op maat ............................................................................................... 16
2.6 Werkplekken ........................................................................................................ 17
2.7 Welzijn ................................................................................................................ 18
3 Procesverloop ............................................................................................................. 20
3.1 Aanmelding ......................................................................................................... 20
3.2 Intake ................................................................................................................. 21
3.2.1 Intake Sociale Dienstverlening ......................................................................... 22
3.2.2 Intake Atlas ................................................................................................. 255
3.2.3 Advies HOA-loket ...........................................Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.8
3.3 Reguliere werking ............................................................................................... 288
3.4 Activeringsscreening ........................................................................................... 299
3.5 Lineair traject ..................................................................................................... 322
3.6 Geïntegreerd traject VDAB ................................................................................... 322
3.7 Geïntegreerd traject Sociale Dienstverlening .......................................................... 344
3.8 Geïntegreerd traject Jongeren .............................................................................. 365
3.9 Trajectopvolging................................................................................................. 377
3.10 Jobhunting ........................................................................................................ 387
3.11 Werkgeversacties ............................................................................................... 398
3.11.1 Communicatie ............................................................................................. 399
3.11.2 Events en ontmoetingsmomenten .................................................................. 409
3.11.3 Projecten ...................................................................................................... 40
4 Projectstructuur .......................................................................................................... 41
4.1 Netwerkorganisatie .............................................................................................. 41
4.2 Coördinator ......................................................................................................... 42
4.3 Single point of contact (SPOC) ................................................................................ 42
4.4 Projectmedewerkers ............................................................................................. 43
4.4.1 Onthaalmedewerker .................................................................................... 433
4.4.2 Intaker ....................................................................................................... 433
Activering vluchtelingen Antwerpen
5
4.4.3 Trajectbepaler ............................................................................................. 444
4.4.4 Activeringsbegeleider ................................................................................... 444
4.4.5 Jobhunter ................................................................................................... 455
4.5 Partnerorganisaties ............................................................................................ 455
4.5.1 Sociale Dienstverlening ................................................................................ 455
4.5.2 Atlas .......................................................................................................... 477
4.5.3 VDAB .......................................................................................................... 488
4.5.1 Jongerenpartners ........................................................................................... 50
4.5.2 Stad ............................................................................................................. 50
5 Extra aanbod .............................................................................................................. 51
5.1 Welzijn ................................................................................................................ 51
5.1.1 Centrum voor Algemeen Welzijnwerk (CAW) ...................................................... 51
5.1.2 Mindspring ................................................................................................... 51
5.1.3 Stress Cope ................................................................................................... 52
5.1.4 Solentra ....................................................................................................... 52
5.1.5 Binnenste Buiten ........................................................................................... 52
5.1.6 Psychosociale begeleiding ............................................................................... 52
5.1.7 Psychiatrisch Verpleegkundig team .................................................................. 53
5.2 Generieke competentieversterking ........................................................................ 544
5.2.1 Solliciteren ................................................................................................. 544
5.2.2 Rijbewijs B .................................................................................................. 544
5.2.3 Videopitch .................................................................................................. 544
5.2.4 Taalondersteuning ....................................................................................... 555
5.2.5 Computervaardigheden ................................................................................ 555
5.2.6 Weerwerk ................................................................................................... 566
5.2.7 Sectororiëntatie........................................................................................... 566
5.3 Jobgerichte trajecten ........................................................................................... 566
5.3.1 Elektro Anders ............................................................................................. 566
5.3.2 Technisch Operator Anders ............................................................................ 566
5.3.3 Expeditie skills ............................................................................................. 577
5.3.4 Lassen Anders .............................................................................................. 577
5.3.5 Schoonmaakprojecten .................................................................................. 577
5.3.6 Grafisch Anders ............................................................................................ 577
5.3.7 Rising You Hoogtewerkers ............................................................................ 577
5.3.8 IACTA-project ............................................................................................... 588
5.3.9 Webdevelopment bij Cronos .......................................................................... 588
5.4 Trajecten bij andere projecten .............................................................................. 588
5.4.1 AZO! .......................................................................................................... 588
5.4.2 DUO for a JOB .............................................................................................. 588
5.4.3 Connect2Work ............................................................................................. 599
5.4.4 Vluchtelingenwerk Vlaanderen ...................................................................... 599
5.4.5 Werk In-zicht ............................................................................................... 599
6 Projectopvolging ......................................................................................................... 60
6.1 Coördinator ......................................................................................................... 60
6.2 Overleg ........................................................................................................... 6060
Activering vluchtelingen Antwerpen
6
6.2.1 Stuurgroep ................................................................................................... 60
6.2.2 Tactisch/organisatorisch overleg ..................................................................... 60
6.2.3 Overleg activeringsbegeleiders ........................................................................ 61
6.2.4 Overleg jongerenbegeleiders ........................................................................... 61
6.2.5 Overleg werkgeversacties ............................................................................... 61
6.2.6 Ad hoc overleg............................................................................................... 61
6.3 Opvolgsystemen ................................................................................................... 62
6.4 Rapportering ........................................................................................................ 62
6.5 Bredere interne communicatie ............................................................................... 63
6.5.1 Mail ............................................................................................................. 63
6.5.2 Informatieve overlegmomenten ...................................................................... 63
6.5.3 Digitale elementen ........................................................................................ 64
6.5.4 Promotiemateriaal ......................................................................................... 64
7 Communicatie............................................................................................................. 65
7.1 Anderstalige nieuwkomers ..................................................................................... 65
7.2 Werkgevers .......................................................................................................... 67
8 Best practices ............................................................................................................. 69
8.1 Verkennen van de klant ......................................................................................... 69
8.2 Begeleiden van de klant ........................................................................................ 72
8.3 Werkplekken voor de klant ..................................................................................... 74
Activering vluchtelingen Antwerpen
7
Lijst met afkortingen
Afkorting Verklaring
Art. 60 Tewerkstelling artikel 60, §7
CAW Centrum Algemeen Welzijnswerk
CBE Centrum voor Basiseducatie
COB Centraal Onthaalbureau
CVO Centrum voor Volwassenenonderwijs
ESF Europees Sociaal Fonds
HOA Hoger opgeleide anderstalige
ICB Team intercultureel bemiddelaars
JAC Jongerenaanbod CAW
MLP Mijn loopbaan voor partners
MO Maatschappelijke Oriëntatie
NEC Normaal Economisch Circuit
NODO Nederlands op de opleidingsvloer
NODW Nederlands op de werkvloer
SD Bedrijfseenheid Sociale Dienstverlening
SD/Activering Afdeling Activering van de bedrijfseenheid Sociale Dienstverlening
SD/Maatschappelijke
Hulp
Afdeling Maatschappelijke Hulp van de bedrijfseenheid
Sociale Dienstverlening
SPOC Single point of contact
TB Trajectbegeleider
VDAB Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling
Activering vluchtelingen Antwerpen
8
1. Situering
Dit hoofdstuk geeft in het kort weer hoe het project tot stand is gekomen, wat de doelgroep van
het project is, welke doelstellingen het nastreeft, welke globale acties zijn ontwikkeld en de
financiering van het project.
1.1 Context
Sinds 2015 is er een sterke toename van het aantal vluchtelingen in Vlaanderen.
Stad Antwerpen oefent traditioneel een grote aantrekkingskracht uit op asielzoekers wanneer ze
erkend zijn als vluchteling. Een belangrijk deel van die groep heeft onvoldoende middelen en is
voor een kortere of langere periode leefloonklant bij de afdeling Maatschappelijke Hulp van stad
Antwerpen.
Gelijktijdig zijn er op de Antwerpse arbeidsmarkt ook veel openstaande vacatures die niet worden
ingevuld.
Om een antwoord te bieden op die problematieken, slaan stad Antwerpen, VDAB en Atlas
(Integratie en Inburgering Antwerpen) de handen in elkaar en stemmen ze hun
dienstverleningsaanbod op elkaar af vanuit een centrale locatie: het Centraal Onthaalbureau
Coevelt (COB).
Activering vluchtelingen Antwerpen
9
1.2 Opstart project ‘Activering vluchtelingen Antwerpen’
Half januari 2016 richt SD/Maatschappelijke Hulp het Centraal Onthaalbureau Coevelt (COB) op.
Het COB dient om de instroom van vluchtelingen op te vangen.
Vanaf 1 februari 2016 sluiten Atlas, VDAB en SD/Activering zich aan om ook diensten aan te bieden
vanaf die locatie.
Ondertussen reageert het samenwerkingsverband op de oproep 359 ‘Vluchtelingen en werk
Antwerpen en Gent’ van het Europees Sociaal Fonds Vlaanderen (ESF) in het kader van prioriteit 3
‘Sociale inclusie en armoedebestrijding’, investeringsprioriteit 9i ‘Actieve inclusie’ van het
programma 2014–2020. Het doel van de oproep is een betere integratie en versterking van
initiatieven voor de professionele inschakeling van vluchtelingen in Antwerpen en Gent.
SD/Activering dient het subsidiedossier in en treedt op als promotor.
Naast de hoger vernoemde partners komen ook Groep INTRO, RiseSmart en Levanto bij het
partnerschap. Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) was actieve partner tijdens het
eerste projectjaar.
Op 1 september 2016 start het project ‘Activering vluchtelingen Antwerpen’ met een looptijd van
24 maanden. Begin maart 2018 wordt het project verlengd met 16 maanden, tot 31 december 2019.
De subsidiemiddelen dienen om de bestaande dienstverlening te optimaliseren en te verstevigen,
alsook om met specifieke acties beter te kunnen inspelen op de noden van de groeiende instroom
van vluchtelingen.
1.3 Doelgroep
De finale doelgroep bestaat uit:
1. erkende vluchtelingen
2. subsidiair beschermden
3. gezinsherenigers met de verblijfsstatus ‘erkend vluchteling’ of ‘subsidiair beschermde’
4. anderstalige nieuwkomers die naar Antwerpen verhuizen
Zij vragen financiële steun aan bij SD/Maatschappelijke Hulp en zijn beschikbaar voor de
arbeidsmarkt.
Activering vluchtelingen Antwerpen
10
1.4 Doelstellingen
Het doel van de samenwerking is om tot een onderling afgestemde dienstverlening te komen voor
activering van erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden die zich vestigen in Antwerpen.
Elke partner heeft immers een decretale opdracht in functie van begeleiding van vluchtelingen bij
hun aankomst in de stad en bezit bijgevolg expertise in één of meerdere levensdomeinen van deze
nieuwkomers.
Er worden inburgeringstrajecten uitgewerkt op maat voor de inburgeraars met een professioneel
perspectief. De trajecten beogen zelfredzaamheid in onze samenleving, waarna erkende
vluchtelingen maximaal tot tewerkstelling komen en, als dat mogelijk is, zonder uitkering kunnen
leven.
De doelstellingen van het project zijn:
1. Het lineaire traject doorbreken
Naast het standaard lineaire traject, waarbij inburgering en activering elkaar chronologisch
opvolgen, introduceren we het geïntegreerde traject waarbij inburgering en activering
gelijktijdig gebeuren. We zetten in op versnelde en geïntegreerde trajecten, die flexibel
kunnen inspelen op de noden van de vluchtelingen.
2. Snelle inschakeling op de werkvloer en duurzame tewerkstelling realiseren
Dankzij de aanpak van het geïntegreerde traject is een snellere inschakeling op de
werkvloer mogelijk. Kennis van het Nederlands beschouwen we daarbij als een van de
competenties. Geen kennis van het Nederlands betekent niet dat werken uitgesloten is,
bijvoorbeeld wanneer de klant andere sterke, technische competenties heeft.
Integratie vertrekt vanuit het principe ‘leren op de werkvloer’ via taalondersteuning,
jobcoaching, werkplekleren ...
3. Duurzame en inclusieve integratie aanbieden
De trajecten op maat hebben speciale aandacht voor alle inclusieve aspecten van
inburgering en integratie.
4. De dienstverlening afstemmen
We brengen de dienstverlening van de verschillende actoren in kaart en coördineren deze,
om zo een passend traject op maat van elke nieuwkomer te kunnen bieden.
5. Werkgevers maximaal betrekken
We betrekken de werkgevers bij de activeringsinitiatieven en laten hen mee reflecteren
over mogelijke nieuwe methodieken.
Activering vluchtelingen Antwerpen
11
1.5 Acties
Het project zet specifiek in op twee luiken:
1. Snelle activering van vluchtelingen met werkervaring
Vluchtelingen met potentieel voor snelle activering screenen we eerst, met bijzondere
aandacht voor de midden- en lagergeschoolden die we in knelpuntberoepen kunnen
inzetten. Daarna leiden we ze via activeringsmethoden toe naar de arbeidsmarkt.
2. Oriëntatie en, als dat kan, activering van jonge vluchtelingen (18- tot 25-jarigen) met
alleen leerervaring
Na een intake of oriëntatie stellen we vast welke jongeren geschikt zijn voor versnelde
activering. Zij volgen een traject dat hen met een aanbod van taalondersteuning, korte
arbeidsmarktoriëntatie en werkplekleren binnen een relatief korte periode van ongeveer
zes maanden probeert te activeren.
Bijkomend besteedt het project bijzondere aandacht aan:
de permanente evaluatie en bijsturing van het samenwerkingmodel
de monitoring van de profielen van de vluchtelingeninstroom en evaluatie of het
gecreëerde aanbod volstaat en/of bijsturing nodig is
het overzicht van ervaringen en inzichten, zodat het project andere steden en gemeenten
kan inspireren om een specifieke doelgroep naar werk te ondersteunen en te begeleiden
1.6 Te behalen resultaten
Vanuit de oproep 359 ‘Vluchtelingen en werk Antwerpen en Gent’ verwacht ESF dat het project
deze resultaten nastreeft:
1. 15 % van de deelnemers zoekt werk, volgt een opleiding, behaalt een kwalificatie of is
aan het werk.
2. een eindrapport en draaiboek om de professionele inschakeling van vluchtelingen in
Antwerpen aan te tonen en verder te versterken
3. een methodiek om uit te dragen in binnen- en buitenland
1.7 Werkingsmiddelen
De hoofdpartners, stad Antwerpen, Atlas en VDAB, engageren zich om reguliere middelen en
medewerkers in te zetten.
Daarnaast financiert ESF in het kader van de ESF-oproep 359 ‘Vluchtelingen en werk Antwerpen en
Gent’ 40 maanden loon van intern personeel van promotor en partners, voor een maximaal bedrag
van 2 miljoen euro. ESF voorziet 40 % van de middelen, 60 % financieren we vanuit het Vlaams
Cofinancieringsfonds.
Activering vluchtelingen Antwerpen
12
2. Geïntegreerde dienstverlening
‘Geïntegreerd’ betekent ‘die of dat alle relevante aspecten of onderdelen omvat’1.
Om een kwalitatieve, geïntegreerde dienstverlening aan te bieden, is het nodig om experten in
een of meerdere relevante aspecten of onderdelen van die dienstverlening in te schakelen.
De experten werken samen zodat elk aspect of onderdeel op elkaar afgestemd is.
In dit hoofdstuk vertellen we hoe in Antwerpen de geïntegreerde dienstverlening voor de
activering van vluchtelingen tot stand kwam.
De operationele werking komt aan bod in de volgende hoofdstukken.
De doelstelling van de geïntegreerde dienstverlening is om de trajecten van de eerder
gespecifieerde doelgroep efficiënt en binnen korte termijn tot stand te brengen.
De trajecten beogen de zelfredzaamheid in onze samenleving, waarna de anderstalige
nieuwkomers maximaal tot tewerkstelling komen en, als dat mogelijk is, geen uitkering meer
nodig hebben.
We lichten toe:
hoe we het partnerschap samenstelden om bovenvermelde geïntegreerde dienstverlening te kunnen waarborgen
waar we de dienstverlening aanbieden
uit welke verschillende onderdelen onze dienstverlening is opgebouwd
Per onderdeel vermelden we welke partners welke rol spelen.
2.1 Het partnerschap
1 www.encyclo.nl/begrip/geïntegreerd
Activering vluchtelingen Antwerpen
13
Primair beslisten de organisaties met een decretale opdracht in functie van de begeleiding van
vluchtelingen bij hun aankomst in Antwerpen om te gaan samenwerken:
Bedrijfseenheid Sociale Dienstverlening van stad Antwerpen (SD) is regisseur over de
sociale begeleiding en activering van steungerechtigden met (equivalent) leefloon en
welzijn.
De afdeling Werk en Sociale Economie van Stad Antwerpen (W&E) is regisseur over het Lokaal Werkgelegenheids- en Onderwijsbeleid.
De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding Antwerpen (VDAB) is
regisseur over het arbeidsmarktbeleid.
Het Agentschap voor Integratie en Inburgering van Antwerpen (Atlas) is verantwoordelijk voor de uitvoering van het inburgeringstraject voor volwassenen en minderjarigen en de
afstemming van vraag en aanbod NT2 voor volwassen anderstaligen.
Tussen stad en VDAB Antwerpen was er een samenwerkingsovereenkomst voor een inclusief lokaal
arbeidsmarkt-, werkgelegenheids- en welzijnsbeleid. In het kader van de activering van
vluchtelingen in Antwerpen breidden we de samenwerking uit met Atlas als partner.
Zo ontstond een ‘primair partnerschap’ van stad Antwerpen, inclusief het vroegere OCMW
Antwerpen, VDAB en Atlas. Elk van die partners hebben expertise in een of meerdere
levensdomeinen van de doelgroep.
Bijkomend analyseerden we de doelgroep en evalueerden we de dienstverlening van de primaire
partners om te kunnen inschatten wat er nog ontbrak.
De analyse en evaluatie leerde dat binnen de nieuwe toestroom van vluchtelingen in Antwerpen
een opvallend groot aandeel is van jongeren tussen 18 en 24 jaar.
Binnen die jongeren is er een groep met:
arbeidsmarktrelevante leerervaring
geen of beperkte werkervaring
geen kennis van het Nederlands en soms zelfs geen contacttaal
geen randvoorwaarden
Het primaire partnerschap had geen aanbod voor die specifieke doelgroep.
Om daarin te voorzien, voegden we Groep INTRO, Levanto en RiseSmart Employability
(jongerenpartners) toe aan het partnerschap.
Activering vluchtelingen Antwerpen
14
Die organisaties beschikken over volgende expertise en aanbod:
het werkgeversnetwerk van de drie organisaties, opgebouwd op basis van voorgaande en
lopende aanbestedingen trajectbegeleiding en het werkgeversbestand van Randstad via
RiseSmart Employability
expertise in job- en taalcoaching
expertise in de juridische en administratieve opstart van werkplekleren
expertise in jobhunting
werkplekken via Levanto voor een beroepsverkennende stage
het assessment via Groep INTRO, gericht op het meten van generieke competenties
We voegden ook het Verbond voor Belgische Ondernemingen (VBO) toe aan het partnerschap.
Hun expertise en inbreng situeert zich binnen taskforce vluchtelingencrisis (dd. september 2016).
2.2 Centraal Onthaalbureau
In Antwerpen werken we voor de opstart van de trajecten van de vluchtelingen die leefloon
aanvragen vanuit een centrale plaats: het Centraal Onthaalbureau Coevelt (COB).
Daar werken SD, VDAB, Atlas en jongerenpartners samen, zodat vluchtelingen met hun
ondersteuningsvragen op een centrale plaats terechtkunnen. Daardoor verloopt het aanbod van de
geïntegreerde dienstverlening efficiënter en gemakkelijker. Binnen het Centraal Onthaalbureau
vervagen de grenzen tussen de partnerorganisaties: we delen informatie en stemmen trajecten op
elkaar af, zodat we geen tijd verliezen aan onduidelijkheden of om opgestarte trajecten te wijzigen.
Activering vluchtelingen Antwerpen
15
2.3 Intake
De intake zorgt dat we snel een totaalbeeld krijgen van de individuele noden en behoeften van de
vluchteling. De verkregen informatie bepaalt wat de noodzakelijke bouwstenen zijn voor de
opbouw van het individueel traject naar een duurzame professionele inschakeling.
Tijdens het intakegesprek legt de hulpverlener de basis voor een vertrouwensband die broodnodig
is om een efficiënte dienstverlening te realiseren.
We plannen twee contactmomenten in voor de klant, die beide doorgaan in COB Coevelt:
1. Intake SD/Maatschappelijke Hulp, waar we onder andere de hulpverleningsvraag
bespreken.
2. Intake Atlas in eigen taal, waar we onder andere afspraken maken rond maatschappelijke
oriëntatie en de te volgen lessen Nederlands en informatie verzamelen over het studie- en
werkverleden van de klant.
SD/Maatschappelijke Hulp en Atlas vervullen bij dat onderdeel van de dienstverlening de
regiefunctie.
Activering vluchtelingen Antwerpen
16
2.4 Screening
Een tweede element van de geïntegreerde dienstverlening is de screening. Daarin stippelen we op
basis van de informatie van de geïntegreerde intake een traject op maat uit voor de klant.
De screening en trajectbepaling gebeuren in samenwerking tussen medewerkers van
SD/Activering, SD/Maatschappelijke Hulp, VDAB, Atlas en de jongerenpartners Groep INTRO,
Levanto en RiseSmart. Zo kan elke partner zijn specifieke expertise inbrengen bij het bepalen van
het traject en alle acties en afspraken op elkaar afstemmen.
2.5 Activering op maat
Lineair traject Geïntegreerd traject
Binnen de geïntegreerde dienstverlening introduceren we naast het standaard lineaire traject,
waarbij inburgering en activering elkaar chronologisch opvolgen, het geïntegreerde traject.
Daarbij wachten we niet om de klant te activeren tot nadat hij zijn inburgeringsattest heeft
behaald.
Bij het geïntegreerde traject beschouwen we kennis van het Nederlands als een van de competenties. Geen kennis van het Nederlands betekent niet dat werken uitgesloten is wanneer de
klant andere competenties, bijvoorbeeld sterke technische kwaliteiten, kan voorleggen die leiden
tot inzetbaarheid op de arbeidsmarkt.
Activering vluchtelingen Antwerpen
17
Bij vluchtelingen die kampen met te hoge activeringsdrempels, blijft de lineaire aanpak de meeste
zinvolle. Daar werken we stapsgewijs naar het doel tewerkstelling na een voorbereiding op
taalkundig en maatschappelijk vlak.
Uiteraard is het geen zwart-witverhaal, maar proberen de partners gemeenschappelijk een
inschatting te geven van de mogelijkheden van de specifieke klant. Daarbij kijken zij expliciet naar
het halfvolle en niet naar het halflege glas.
Als de begeleiding van start gegaan is, kunnen nieuwe elementen over de klant aan het licht
komen die nog niet eerder gekend waren. Is er nood aan een trajectwijziging, dan leggen we het
dossier opnieuw voor aan de betrokken partners en voeren we wijzigingen door.
De partners, VDAB, SD/Activering en de jongerenpartners, Groep INTRO, Levanto en RiseSmart
hebben de regierol bij het activeringstraject van de klant.
2.6 Werkplekken
We zorgen voor meer en aangepaste leerwerkplekken en jobs op maat van de vluchtelingen, met
daarbij intensieve taalcoaching. Bovendien herinneren we werkgevers en werkgeversorganisaties,
die bij de start van de vluchtelingencrisis nieuwkomers extra kansen wilden bieden, aan hun
engagement. We gebruiken ook de mogelijkheden die open liggen op de arbeidsmarkt door in te
zetten op knelpuntvacatures.
Stad Antwerpen neemt de regie bij het informeren, sensibiliseren en engageren van
werkgevers en werkgeversorganisaties.
SD/Activering voorziet vacatures voor tijdelijke tewerkstellingstrajecten (artikel 60, §7).
Jobhunters en bemiddelaars zorgen voor de een-op-een matching nieuwkomer en
werkgever.
Activering vluchtelingen Antwerpen
18
2.7 Welzijn
Nieuwkomers hebben niet alleen noden op het vlak van activering, maar minstens evenveel op het vlak van welzijn:
kwaliteitsvol wonen
ondersteuning bij traumaverwerking
gezondheidszorgen
contacten met andere mensen
een zinvolle vrijetijdsbesteding
onderwijs voor hun kinderen
…
Die drempels zorgen vaak dat de zoektocht naar werk niet eerst staat in hun prioriteitenlijst.
Een integrale benadering is zeer belangrijk bij de zoektocht naar werk.
Werken aan welzijn is essentieel binnen de werking van SD/Maatschappelijke Hulp en Atlas.
Zij nemen samen voor dit onderdeel de regierol op.
Bedrijfseenheid Sociale Dienstverlening wil bijdragen aan de maximale realisatie van de sociale
grondrechten van iedereen die op het grondgebied verblijft, samen met de hogere overheden,
andere partners en uiteraard de klant zelf. De klant krijgt begeleiding op alle mogelijke
levensdomeinen. Door de nood van die doelgroep zetten we bijkomend in op:
vorming voor nieuwkomers over rechten en plichten
vrijwilligerswerking binnen het Centraal Onthaalbureau om de opvang van vluchtelingen te optimaliseren
taalhulpen en intercultureel bemiddelaars
project vrijwillige terugkeer
Lokaal Opvanginitiatieven voor niet-begeleide minderjarigen
Activering vluchtelingen Antwerpen
19
In de trajecten van Atlas staat een volwaardige participatie centraal. De beleving en het gevoel van
‘welbevinden’ op psychisch, sociaal en lichamelijk vlak spelen daarbij een belangrijke rol.
In de trajecten is het belangrijk om welzijnsvragen en eventuele problemen op de voorgrond te
brengen. Via individuele begeleiding/coaching bij de trajectbegeleider en de groepssessies
Maatschappelijke Oriëntatie werken we aan vaardigheden die nodig zijn om:
de vraag te formuleren
de vraag of het probleem zelfstandig op te lossen of minimale stappen te zetten in de richting van een oplossing
de hulpvraag te formuleren bij specifieke diensten: Centrum Algemeen Welzijnswerk
(CAW), Solentra, jongerenaanbod CAW (JAC), Sociale Dienstverlening (SD), Kind en Gezin …
Thema’s die aan bod komen zijn:
woonsituatie
gezinssituatie
financiële situatie
(afwezig of beperkt) netwerk
dagbesteding
psychisch welbevinden (trauma’s)
juridische vragen
vragen over verblijfsituatie
toekomstperspectief
…
Voor de specifieke hulpverleningsvragen werken Sociale Dienstverlening en Atlas samen met
andere partners, zoals vrijwilligerswerk, het CAW, Solentra …
Activering vluchtelingen Antwerpen
20
3. Procesverloop
In het vorige hoofdstuk gaven we onze kijk op de geïntegreerde dienstverlening aan nieuwkomers
die zich in Antwerpen vestigen. We vertelden welke partners zich engageren, waar het startpunt
ligt van onze dienstverlening en uit welke (noodzakelijke) onderdelen ze is opgebouwd.
In dit hoofdstuk leggen we uit aan de hand van onderstaande flow hoe we dat allemaal hebben
aangepakt, met andere woorden het procesverloop. De objecten in donkerblauw en stippellijn,
optionele activiteiten, zijn een onderdeel van de projectwerking. De lichtblauwe objecten maken
deel uit van de reguliere werking.
We zoomen in op elk onderdeel van de flow, zodat het procesverloop voor u als lezer duidelijk
wordt. Voor de praktische uitwerking van elk projectonderdeel verwijzen we naar het
operationeel draaiboek.
3.1 Aanmelding
Het startpunt van de geïntegreerde dienstverlening in Antwerpen is het Centraal Onthaalbureau
Coevelt (COB). Vluchtelingen komen naar daar via drie wegen:
1. het asielcentrum of het Lokaal Opvanginitiatief (LOI) waar ze verblijven
2. een sociaal centrum in Antwerpen, waar de vluchtelingen die niet in een asielcentrum
verblijven zich spontaan aanmelden
3. een spontane aanmelding
Activering vluchtelingen Antwerpen
21
Voor hun eerste afspraak vraagt het COB hen deze documenten mee te brengen:
(een kopie van) de identiteitskaart of attesten van de dienst Vreemdelingenzaken
een huurcontract of optie tot verhuring
rekeninguittreksels en loonbrieven van de afgelopen drie maanden
Is de nieuwkomer gehuwd of samenwonend? Dan moet de partner ook aanwezig zijn bij het
intakesprek met zijn identiteitskaart of attesten van de dienst Vreemdelingenzaken.
3.2 Intake
Een intake in het COB bestaat uit twee onderdelen.
Elke nieuwkomer krijgt een intake-gesprek met SD/Maatschappelijke Hulp, waarna hij door de
intaker SD/Maatschappelijke Hulp wordt doorverwezen voor een intakegesprek met Atlas.
Door de intake op deze manier te organiseren krijgen we zo snel mogelijk een zicht op de
individuele noden, verwachtingen en capaciteiten van de klant.
Intakers gebruiken een A5-postkaart (zie volgende bladzijde) om de nieuwkomer op een
eenvoudige manier zijn traject uit te leggen. Op de achterkant noteert elke begeleider zijn
contactgegevens zodat een eenvoudige wederzijdse afstemming mogelijk is.
Activering vluchtelingen Antwerpen
22
Nu beschrijven we de twee intakemomenten:
3.2.1 Intake Sociale Dienstverlening
De intake SD/Maatschappelijke Hulp:
is de eerste afspraak van de klant
wordt uitgevoerd door een ‘intaker’
vindt altijd plaats in het COB
dient om de hulpvraag van de klant te bespreken
Dat gebeurt in een contacttaal of in aanwezigheid van een taalhulp of persoon die
de nieuwkomer meebrengt om te tolken.
In het meest ideale scenario heeft de nieuwkomer de gevraagde documenten bij (zie aanmelding).
Activering vluchtelingen Antwerpen
23
Eerst bekijkt de intaker wie bevoegd is. Is Antwerpen niet bevoegd, bijvoorbeeld omdat de
nieuwkomer geen huurcontract heeft dat aantoont dat hij in Antwerpen woont? Dan verwijst hij de
klant door naar een ander OCMW.
Zijn wij wel bevoegd? Dan start de intaker een dossier op in het registratiesysteem e-Vita van SD.
De intaker bevraagt de klant over zijn:
gezinssamenstelling
woonsituatie
reden van verhuis
netwerk
financiële situatie
eventuele medische en/of familiale drempels
…
Een belangrijk onderdeel van de bevraging is de huisvesting, waarbij hij nagaat of het pand voldoet
aan de normen die stad Antwerpen oplegt.
In het kader van een mogelijke activering stelt de intaker vragen over de talenkennis en het studie-
en werkverleden van de nieuwkomer.
Aan klanten die Pashtu, Tygrinia, Dari of Arabisch spreken, geeft de intaker een uitnodiging voor
een infosessie voor nieuwkomers, gegeven door de intercultureel bemiddelaars van
SD/Maatschappelijke Hulp.
Naast het taalaspect zijn er ook culturele verschillen.
De interculturele bemiddelaars:
vormen een brug tussen de organisatie en de klant
verduidelijken de verwachtingen van de dienstverlenende organisaties en onze
samenleving
proberen een bijkomend aanbod op maat aan te bieden
Daarna bekijkt de intaker of:
1. de klant in aanmerking komt om, na een activeringsscreening, een geïntegreerd traject te
doorlopen, een traject waarbij het inburgeringstraject gelijkloopt met het activeringstraject
2. er nog te veel drempels aanwezig zijn die eerst aangepakt moeten worden
Activering vluchtelingen Antwerpen
24
In dat laatste geval verwijst hij de klant na de intakefase meteen door naar de reguliere werking.
Om in aanmerking te komen voor een geïntegreerd traject, moet de klant aan volgende
voorwaarden voldoen.
De klant:
heeft geen medische, mentale, psychische problematiek (MMPP)
kreeg geen opleiding in zijn thuisland en/of een gastland maar heeft werkervaring en een
jobdoelwit
is een jongere tussen 18 en 25 jaar met enkel een leerervaring
heeft geen relevante werkervaring of duidelijk jobdoelwit maar spreekt wel een contacttaal
of Arabisch
Tot slot maakt de intaker een intake-afspraak met Atlas op basis van het profiel van de klant:
Standaard
intake
Intake
Uitgebreide
intake
Intake en
bepaling afstand
tot arbeidsmarkt
Uitbreiding
Bepaling afstand
tot arbeidsmarkt
GEEN inburgeringsattest X
GEEN inburgeringsattest
EN komt in aanmerking voor geïntegreerd traject X
Inburgeringsattest
EN komt in aanmerking voor geïntegreerd traject X
De data die hij tijdens het intakegesprek verzamelt, schrijft de intaker weg onder de verschillende
rubrieken in het klantendossier in het registratiesysteem e-Vita.
Dit is het eerste deel van de intake-informatie, die de basis vormt voor de bepaling van het traject
op maat van de klant tijdens het onderdeel ‘activeringsscreening’.
Activering vluchtelingen Antwerpen
25
3.2.2 Intake Atlas
De intake bij Atlas vindt zo snel mogelijk plaats na de intake bij SD.
De klanten zijn vaak nog niet administratief geregistreerd als inwoner van Antwerpen,
maar hebben alleen een huurcontract als bewijs van hun vestiging in Antwerpen.
Een ‘trajectbepaler’ voert het intakegesprek in de taal van de klant.
Uitzonderlijk gebeurt het gesprek in een contacttaal van de klant.
Klanten krijgen afhankelijk van hun profiel (zie bovenstaande tabel):
een (standaard) intake
een uitgebreide intake (intake + bepaling afstand tot arbeidsmarkt)
alleen de uitbreiding (bepaling afstand tot de arbeidsmarkt)
Hieronder beschrijven we wat een klant mag verwachten bij de drie verschillende intakes.
1. Standaard intake (voorziene tijdsduur: 2 uur)
Een standaard intakegesprek bestaat algemeen uit deze onderdelen:
Een algemene bevraging waarin naast een aantal persoonsgegevens
ook deze thema’s aan bod komen:
o woonsituatie
o gezinssituatie
o financiële situatie
o (afwezig/beperkt) netwerk
o dagbesteding
o psychisch welbevinden (trauma’s)
o juridische vragen
o vragen over verblijfsituatie
o toekomstperspectief
o …
Daarbij geeft de intaker vaak ook aandacht aan een gevoel van welbevinden op psychisch,
sociaal en lichamelijk vlak.
Activering vluchtelingen Antwerpen
26
Uitleg over en ondertekening van het inburgeringscontract.
De klanten die zich aanmelden bij het COB, moeten zich allemaal verplicht2 inburgeren
en ondertekenen daarvoor een inburgeringscontract.
Een trajectbepaling om het inburgeringstraject uit te stippelen.
Het inburgeringstraject omvat maatschappelijke oriëntatie (MO), lessen Nederlands (NT2)
en trajectbegeleiding. Bij een standaard intake maken we voor die drie onderdelen op
hetzelfde moment afspraken.
De trajectbepaler:
o zorgt dat de klant ingeschreven is in een zo passend mogelijk aanbod MO en NT2,
dat bovendien zo kort mogelijk is
o houdt daarbij rekening met een aantal afgesproken criteria zoals de scholingsgraad
van de klant, het resultaat van de covaartest3 ...
Vaak is er nog geen beslissing leefloon terwijl de klant al ingeschreven is voor NT2. Dan betaalt SD de factuur van het eerste leefloon van de klant.
De klant ondertekende daarvoor een volmacht bij zijn intake.
Tot slot krijgt de nieuwkomer een ‘trajectbegeleider’ van Atlas toegewezen die het dossier
verder opvolgt.
De intaker schrijft de informatie weg in het registratiesysteem Connect van Atlas.
2. Uitgebreide intake (voorziene tijdsduur: 2 uur)
Een uitgebreide intake bestaat uit:
Een algemene bevraging volgens de standaard intake.
Uitleg en ondertekening van het inburgeringscontract volgens de standaard intake.
Bepaling van de afstand van de klant tot de arbeidsmarkt. Daarvoor bevraagt de trajectbepaler
de klant over zijn studies en opleidingen, competenties, sociale vaardigheden, werkervaring,
professioneel perspectief, jobdoelwit op lange en korte termijn …
Trajectbepaling om het inburgeringstraject uit te stippelen.
Dat gebeurt volgens de standaard intake, met dat groot verschil dat de klant slechts
ingeschreven is voor een onderdeel MO of NT2. Op die manier:
o houdt de klant een dagdeel vrij
o kan de klant het inburgerings- en activeringstraject combineren als hij een
geïntegreerd traject toegewezen krijgt
Het doel blijft om het inburgeringsprogramma zo kort en intensief mogelijk te houden.
Zo kan de trajectbepaler de klant, als dat haalbaar en aangewezen lijkt, in een avondcursus
NT2 inschrijven in combinatie met een dagcursus MO.
2 Verplicht via het inburgeringsdecreet of via opname in het geïndividualiseerd project voor
maatschappelijke integratie (GPMI). 3 Een covaartest test de cognitieve vaardigheden en schat het leertempo van de kandidaat in.
Activering vluchtelingen Antwerpen
27
De klant krijgt een specifieke vervolgafspraak na de bepaling van het traject
(activeringsscreening). Tijdens de vervolgafspraak stemt de trajectbepaler de verschillende
trajecten, inburgering en activering, op elkaar af.
De trajectbepaler:
o schrijft de informatie weg in het dossier in Connect
o zorgt dat het dossier voorbereid is voor de bespreking op de activeringsscreening
o schrijft (relevante) informatie weg in een document ‘Activeringsscreening’ en voegt dit
toe aan de intake-afspraak
De andere partners hebben geen toegang tot Connect. Daarom is de informatie beschikbaar op
de dataserver van stad Antwerpen dat voor SD medewerkers toegankelijk is.
Dit is het tweede deel van de intake-informatie, die de basis vormt voor de bepaling van het
traject op maat van de klant tijdens het onderdeel ‘activeringsscreening’.
3. Uitbreiding (voorziene tijdsduur: 1 uur)
Een intake zonder een algemene bevraging zoals bij een standaard of uitgebreide intake.
De intake bestaat uit deze elementen:
Bepaling van de afstand van de klant tot de arbeidsmarkt. Daarvoor bevraagt de trajectbepaler
de klant over zijn studies en opleidingen, competenties, sociale vaardigheden, werkervaring,
professioneel perspectief, jobdoelwit op lange en korte termijn …
De trajectbepaler:
o schrijft de informatie weg in het dossier in Connect
o zorgt dat het dossier voorbereid is voor de bespreking op de activeringsscreening o schrijft (relevante) informatie weg in het document ‘Activeringsscreening’
Daardoor is de informatie toegankelijk voor de SD partner.
Dit is het tweede deel van de intake-informatie, die de basis vormt voor de bepaling van het
traject op maat van de klant tijdens het onderdeel ‘activeringsscreening’.
Het lijkt misschien onlogisch dat voor een standaard intake en een uitgebreide intake evenveel tijd
is ingepland. Toch nemen beide intakes inderdaad gemiddeld dezelfde tijd in beslag, want:
bij de standaard intake schrijft de trajectbepaler de klant in voor twee trajectonderdelen: MO
en NT2 en doet hij geen bepaling van de afstand tot de arbeidsmarkt
bij een uitgebreide intake is er wel een bepaling van de afstand tot de arbeidsmarkt en schrijft
de trajectbepaler de klant slechts in voor één trajectonderdeel: MO of NT2
Activering vluchtelingen Antwerpen
28
3.3 Reguliere werking
Klanten die door verschillende drempels, bijvoorbeeld een psychische problematiek, niet in
aanmerking komen voor een geïntegreerd traject, krijgen toegang tot de reguliere dienstverlening.
Die dienstverlening richt zich in de eerste plaats op het wegwerken van drempels.
Concreet betekent dat:
De maatschappelijk werker in het COB:
o rondt de dienstverlening van SD/Maatschappelijke Hulp af
o brengt het klantendossier administratief in orde in e-Vita
o verwijst de klant door naar de VDAB met een doorverwijsbrief voor een inschrijving
Daarnaast gebeurt er een warme overdracht van het dossier naar het sociaal centrum dat het best aansluit bij de woonplaats van de klant.
Het zijn de maatschappelijk werker van het sociaal centrum en de trajectbegeleider van
Atlas die eerst voor de verdere dienstverlening zorgen. Als dat nodig is, schakelen ze ook
andere partners in voor het wegwerken van drempels bij de klant.
Activering vluchtelingen Antwerpen
29
3.4 Activeringsscreening
De activeringsscreening is een wekelijks overleg waarop we samen met partners de klantendossiers
bespreken waarvan:
de intaker tijdens het intakegesprek SD inschatte dat ze mogelijk in aanmerking komen
voor een geïntegreerd traject
de twee intakegesprekken afgerond zijn
Het overleg vindt plaats zonder klant maar in aanwezigheid van de rechtstreeks betrokken
dienstverleningspartners, VDAB, SD, Atlas en een jongerenpartner.
De deelnemers aan het overleg hebben expertise op het vlak van activering of expertise en
bevoegdheid om beslissingen te nemen, zodat de organisatie van een traject op maat mogelijk
wordt. De projectcoördinator, die organisatie-onafhankelijk is, is ook aanwezig op het overleg en
waakt erover dat de projectdoelstellingen worden gerespecteerd.
Voor het overleg vullen de begeleiders van SD/Activering het document ‘Activeringsscreening’ aan
met de informatie van de intake SD/Maatschappelijke Hulp uit e-Vita. Ze plaatsen het document op
de dataserver van stad Antwerpen dat voor alle betrokkenen toegankelijk is.
De begeleiders van VDAB en SD/Activering, activeringsbegeleiders bereiden de dossiers voor op
basis van het document ‘Activeringsscreening’. Zij evalueren de informatie en bekijken de
mogelijke trajecten.
Op de activeringsscreening stellen twee activeringsbegeleiders, een van VDAB en een van
SD/Activering de dossiers voor aan de partners. Ze schetsen een beeld van de individuele situatie
van de klant, geven aan hoe groot zijn afstand tot de arbeidsmarkt is en welke randvoorwaarden
nog moeten worden aangepakt.
Alle partners evalueren het dossier vanuit hun dienstverlening en gemeenschappelijk schatten ze
de competenties van de klant in. Daarbij zien we Nederlandse taalkennis ook als een competentie.
Zijn er genoeg andere competenties, dan is het ontbreken van die kennis niet beperkend.
Daarna bepalen we in overleg met de partners:
welk activeringstraject op dat moment het best aansluit bij de noden en behoeften van de
klant
hoe de verschillende dienstverleningstrajecten op elkaar kunnen worden afgestemd, zoals
het inburgeringstraject, de zoektocht naar werk, de Nederlandse taalopleiding …
De klant krijgt een van volgende trajecten:
lineair traject
geïntegreerd traject VDAB
geïntegreerd traject SD
geïntegreerd traject Jongeren
Activering vluchtelingen Antwerpen
30
Behalve het lineaire traject zijn de bovenvermelde trajecten geïntegreerde trajecten.
Die trajecten combineren een specifiek activeringstraject, bijvoorbeeld een jongerentraject, met
het inburgeringstraject. Om te zorgen dat het haalbaar is voor de klant, schrijven we hem maar in
voor een dagdeel inburgering. Daardoor blijft het andere dagdeel vrij voor activering en het
wegwerken van eventuele drempels.
Bij het intakegesprek met Atlas houden we er rekening mee door de klant maar in te schrijven voor
een onderdeel. Na de activeringsscreening en de bepaling van het traject heeft de klant een
terugkomafspraak bij Atlas om alles te finetunen. De klant die geen geïntegreerd traject heeft,
start in een zo intensief mogelijk inburgeringstraject.
De klantendossiers vervolledigen we met informatie en beslissingen vanuit de activeringsscreening
bewaren we op de dataserver van stad Antwerpen, zodat de informatie beschikbaar is voor alle
partners. Die werkwijze is nodig omdat de drie partners VDAB, SD en Atlas met verschillende
registratiesystemen werken. Per klant bestaat een dossier in Mijn Loopbaan (VDAB), e-Vita (SD) en
in Connect (Atlas).
Tijdens de activeringsscreening kennen we aan elk klantendossier een activeringsbegeleider van
VDAB toe, en afhankelijk van het traject bijkomend een begeleider van SD/Activering of van de
jongerenpartners.
Na het intakegesprek SD/Maatschappelijke Hulp krijgt elke klant ook een maatschappelijk werker
die voor verdere begeleiding zorgt op het vlak van maatschappelijke hulp zoals:
aanvraag lijnabonnement, als dat nodig is
verwijzing naar de mutualiteit, als ze nog niet in regel zijn
aanvraag kinderbijslag/kraamgeld bij Famifed
verwijzing naar Atlas voor inschrijving in een school voor minderjarige kinderen of niet-
begeleide minderjarigen
opvolging contracten nutsvoorzieningen
ondersteuning bij de adreswijziging
bemiddeling met huisbaas of andere diensten, als dat nodig is
…
Hij brengt de klant ook op de hoogte van de gemaakte afspraken op de activeringsscreening.
Informeerde de trajectbepaler van Atlas de klant al tijdens de terugkomafspraak?
Dan zal de maatschappelijk werker het traject nader toelichten aan de klant.
Voor de maatschappelijk werker zijn begeleiding en het dossier overdraagt aan het sociaal centrum
in de buurt van de woonplaats van de klant, nodigt hij de klant een laatste keer uit op het COB voor
de ondertekening van het geïndividualiseerd project maatschappelijke integratie (GPMI). Dat is een
contract waarin we stappen en doelstellingen vastleggen die gericht zijn op maatschappelijke
en/of professionele integratie.
Tot slot brengt de maatschappelijk werker de klant op de hoogte van de overdracht van zijn dossier
naar het sociaal centrum in zijn buurt en de afspraak met zijn nieuwe maatschappelijk werker.
Activering vluchtelingen Antwerpen
31
Hier vermelden we de taken en verantwoordelijkheden van de partners per traject na de
activeringsscreening.
Taken en verantwoordelijkheden
SD/MH Atlas VDAB SD/
Activering
Jongeren-
partner
Lineair traject
Aanmaak klantendossier MLP X
Vervolledigen klantendossier e-Vita X
Vervolledigen klantendossier Connect X
Communicatie aan SD/Maatschappelijke Hulp en Atlas
X
Communicatie aan klant X X
Afspraak met klant X X
Geïntegreerd VDAB-traject
Aanmaak klantendossier MLP X
Vervolledigen klantendossier e-Vita X
Vervolledigen klantendossier Connect
Communicatie aan SD/Maatschappelijke
Hulp en Atlas X
Communicatie aan klant X X X
Afspraak met klant X X X
Geïntegreerd SD-traject
Aanmaak klantendossier MLP X
Vervolledigen klantendossier e-Vita X X
Vervolledigen klantendossier Connect
Communicatie aan SD/Maatschappelijke
Hulp en Atlas X
Communicatie aan klant X X X
Afspraak met klant X X X
Geïntegreerd jongerentraject
Aanmaak klantendossier MLP X
Vervolledigen klantendossier e-Vita X
Vervolledigen klantendossier Connect X
Communicatie aan SD/Maatschappelijke
Hulp en Atlas X
Communicatie aan klant X X X
Afspraak met klant X X X
Activering vluchtelingen Antwerpen
32
3.5 Lineair traject
Klanten volgen een lineair traject wanneer tijdens de activeringsscreening blijkt dat de klant nog
niet klaar is om meteen geactiveerd te worden. Dat kan door drempels die tijdens het
intakegesprek SD/Maatschappelijke Hulp (nog) niet zichtbaar waren. Een lineair traject is een
onderdeel van de reguliere werking. Daarbij ligt de focus op welzijn en inburgering tot de klant
klaar is voor activering.
We maken bewust onderscheid tussen ‘3.3 Reguliere werking’ en ‘3.5 Lineair traject’ (zie
onderstaande afbeelding):
De klant die vanuit de intake SD/Maatschappelijke Hulp doorverwezen is naar de reguliere
werking:
o is niet besproken op de activeringsscreening o kreeg zijn traject niet via het partneroverleg maar van de intaker
SD/Maatschappelijke Hulp
o heeft zoveel en/of grote drempels dat het meteen duidelijk is dat een geïntegreerd
traject niet haalbaar is.
De klant die doorverwezen is naar het lineair traject, kreeg dat traject via het
partneroverleg of de activeringsscreening. Dat een geïntegreerd traject niet haalbaar is,
blijkt pas na het samenleggen van alle informatie en/of bij bespreking van het dossier met
ervaren activeringsbegeleiders.
3.6 Geïntegreerd traject VDAB
Schatten we op de activeringsscreening in dat de klant de tools heeft om in de nabije toekomst
werk te vinden of te starten aan een opleiding? Dan wijzen we het activeringstraject toe aan de
VDAB.
Het begeleidingstraject start met diepgaande gesprekken om de competenties, sterktes en
mogelijke valkuilen van de klant in kaart te brengen.
Activering vluchtelingen Antwerpen
33
Voor een taalarme screening van de technische competenties verwijzen we de klant door naar een
VDAB-opleidingscentrum. De VDAB-medewerkers schatten in of de werkervaring van de klant
voldoende is om op de Belgische arbeidsmarkt meteen aan de slag te gaan.
De klant krijgt ondersteuning bij al zijn vragen en krijgt begeleiding bij eventuele drempels of
belemmeringen, zoals bijvoorbeeld het behalen van een rijbewijs.
Voor het aanpakken van die drempels en belemmmeringen zijn generieke en technische
competentieversterkende opleidingen mogelijk.
Voor meer informatie verwijzen we naar Hoofdstuk 5 ‘Extra aanbod’.
In deze fase evalueert de VDAB-activeringsbegeleider ook of de klant eventueel kan deelnemen aan
een specifiek jobgericht traject of een traject via een ander project.
Meer informatie over deze trajecten volgt in Hoofdstuk 5 ‘Extra aanbod’.
Is de competentiekloof te groot, dan overweegt de begeleider of de klant het meest baat heeft bij
een opleiding of een heroriëntering.
Voor de opleidingen werkt SD samen met de VDAB-opleidingscentra, experten per sector, partners
en werkgevers. De opleidingen variëren in duurtijd naargelang de behoefte van de klant en het
aanbod op dat ogenblik.
Regelmatig is heroriëntering nodig als het jobdoelwit op relatief korte termijn niet realistisch of
haalbaar is.
Kan de klant volgens de inschatting van zijn competenties direct aan de slag?
Dan:
maakt de begeleider samen met de klant een CV op
helpt de begeleider de klant bij het zoeken van vacatures en het versturen van zijn
sollicitatie
biedt de begeleider bijkomende begeleiding met gerichte jobhunting
Vaak start de klant zijn tewerkstelling via werkplekleren om bepaalde hindernissen weg te werken,
zoals onvoldoende kennis van het Nederlands of een tekort aan technische competenties.
Onderneemt de begeleider stappen in het activeringstraject van de klant zoals een stage,
tewerkstelling, opleiding …, die impact hebben op het welzijns- en inburgeringstraject?
Dan overlegt hij met de maatschappelijk werker van het sociaal centrum en de trajectbegeleider
van Atlas om de trajecten op elkaar af te stemmen. De afstemming gebeurt telefonisch of via mail,
omdat een gemeenschappelijk registratiesysteem ontbreekt.
Voor uitwisseling van info rond projecten gebruiken de activeringsbegeleiders de ‘intranetsite
vluchtelingen’ (zie ook 6.5 Bredere interne communicatie).
Activering vluchtelingen Antwerpen
34
Praktijkvoorbeeld
Mohammed:
werkte in Syrië in de bouwsector
kwam bij de VDAB in begeleiding toen hij een alfatraject Nederlands volgde en nog geen
taalniveau 1.1 behaald had
werd bij de competentiecentra van VDAB gescreend als metser, tegelzetter en bekister met
alledrie zeer positieve resultaten
Samen met de opleidingscentra hebben we de mogelijkheden bekeken en heeft de klant:
via een verkort traject op maat zijn VCA-attest4 behaald
de ontbrekende technische competenties als bekister geleerd
Daarna is Mohammed gestart met een individuele beroepsopleiding (IBO) van drie maanden bij een
bekistersbedrijf in Turnhout, waar hij momenteel tevreden met een vast contract werkt.
3.7 Geïntegreerd traject Sociale Dienstverlening
SD/Activering volgt de trajecten op van klanten met nood aan extra zorg en opvolging.
We zetten vooral in op artikel 60’ers in de privé, omdat de kans groot is dat ze effectief aan de slag
kunnen blijven na een geslaagde sociale tewerkstelling.
We voorzien ook groeitrajecten wanneer de afstand tot de arbeidsmarkt nog te groot is.
De klant krijgt tijdens enkele maanden een gewone artikel 60, in een meer beschermde omgeving
zoals bijvoorbeeld de sociale economie, vzw’s … Om daarna de stap te zetten naar een sociale
tewerkstelling in de privé.
Tijdens de eerste gesprekken:
brengen we de competenties van de klant in kaart
werken we aan drempels en randvoorwaarden zoals kinderopvang, medische of psychische
problemen ...
We staan ook stil bij het jobdoelwit op korte en lange termijn. Een tewerkstelling via
SD/Activeringivering is een opstap naar het jobdoelwit op langere termijn. De klant krijgt tijdens
zijn tewerkstelling de kans om te werken aan zijn capaciteiten en arbeidsattitudes, maar ook om
Nederlandse lessen te volgen. De focus ligt bij een sociale tewerkstelling eerder op de ontwikkeling
van generieke competenties dan van technische competenties. Dat zijn de competenties die van
elke werknemer verwacht worden, los van zijn functie.
Verder informeren we de klant over zijn mogelijkheden op de arbeidsmarkt en begeleiden we hem
in zijn zoektocht naar werk. Daarbij stimuleren we de zelfredzaamheid van de klant.
Bij het zoeken naar een geschikte vacature houden we rekening met de kinderopvang, medische
situatie, verplaatsingsmogelijkheden en lessen Nederlands, MO …
4 Veiligheid, gezondheid en milieu checklist aannemers (VCA) attest: attest waarmee je aantoont op
de hoogte te zijn van de geldende veiligheidsnormen.
Activering vluchtelingen Antwerpen
35
Om alles op elkaar af te stemmen, werken we samen met de partners Atlas en
SD/Maatschappelijke Hulp.
Om de perfecte match tussen werknemer en werkgever te vinden, doen we beroep op de expertise
van de Werkgeverscel van de afdeling Activering. Zij hebben een database met vacatures die
beantwoorden aan de voorwaarden voor een sociale tewerkstelling.
Samenwerking is een belangrijk onderdeel van de begeleiding, zowel met interne als externe
partners. Denk daarbij ook aan de administratieve documenten die de klanten nodig hebben om
tewerkgesteld te worden.
Praktijkvoorbeeld
Mohamed:
is 25 jaar en komt uit Syrië
is getrouwd en heeft een zoontje van twee jaar
heeft een echtgenote en zoon die ook verblijven in België
heeft Arabisch als moedertaal, maar spreekt ook Koerdisch
is ondertussen 1 jaar in België en heeft niveau 1 behaald bij Open School
staat momenteel op de wachtlijst voor nieuwe lessen maar heeft hij nog geen cursus
maatschappelijke oriëntatie gevolgd
Is is tot zijn 14 jaar naar school geweest en heeft zijn lagere school afgerond
heeft 8 jaar als bediende in een textielfabriek gewerkt, waar hij de computers van de
machines bediende
heeft ook 5 jaar een eigen supermarkt gehad
Omdat hij heel gemotiveerd is, een sterke fysiek heeft en bereid is om verschillende jobs uit te
oefenen, leiden we hem toe naar een artikel 60- tewerkstelling als productiearbeider bij Umicore.
Normaal moet de klant bij toeleiding een conttacttaal beheersen. Nu is een uitzondering mogelijk
omdat op de werkvloer een Arabisch sprekende teamleider aanwezig is.
Tijdens zijn tewerkstelling stelden we vast dat hij ordelijk en nauwkeurig werkte, en zich leergierig
en flexibel opstelde. Hij scoorde ook goed op vlak van materiaalkennis en veiligheidsvoorschriften.
In de beginperiode miste Mohamad op het vlak van werktempo wat gedrevenheid, maar hier is hij
tijdens zijn werkervaring in gegroeid.
Het grote struikelblok bleef zijn kennis van het Nederlands. Omdat Mohamad laaggeschoold is en
niet goed kan schrijven, maakte hij traag vorderingen. Nederlands leren, vraagt voor hem veel tijd.
Door zijn goede inzet tijdens het traject en zijn Arabische taalkennis kreeg hij na zijn tewerkstelling
een contract van zes maanden bij Umicore aangeboden. Slaagt hij in de toekomst voor de
vooropgestelde veiligheidstest bij Umicore, dan kan hij een vast contract krijgen.
Activering vluchtelingen Antwerpen
36
3.8 Geïntegreerd traject Jongeren
Jongeren tussen 18 en 25 jaar met leerervaring of geen / beperkte werkervaring,
verwijzen we door naar een jongerentraject. Het traject duurt gemiddeld 6 maanden en legt de
focus op werkplekleren. We volgen het concept ‘Integration through work’. Daarbij leiden we de
jongeren onmiddellijk toe naar werk zodat zij de taal kunnen leren op de werkvloer.
GroepINTRO, RiseSmart en Levanto nemen de begeleiding van de jongeren op zich.
Eerst is er een kennismakingsgesprek waarin de jongere informatie krijgt over zijn begeleiding.
Daarbij licht de begeleider specifiek het werkplekleren toe, zodat de jongere weet dat hij zal gaan
‘werken’ zonder een vergoeding. Is er geen gemeenschappelijke contacttaal, dan schakelt hij een
tolk in.
Daarna brengt de begeleider de capaciteiten en jobdoelen van de jongere in kaart.
Hij maakt een individueel stappenplan op.
Is er nog geen duidelijk jobdoelwit of staat de jongere nog te ver van de arbeidsmarkt? Dan
gebruikt de begeleider verschillende tools, zoals vrijwilligerswerk, beroepsverkennende stage …
om de klant een beter beeld te geven van zijn competenties en mogelijkheden op de arbeidsmarkt.
Weet de jongere wat hij wil, dan zoekt de begeleider werkgevers die de jongere een kans willen
geven.
Ook dan start de klant meestal met een stage, omdat zijn ervaring vaak onvoldoende is om te
werken in België.
In een volgend gesprek bereidt hij de jongere voor op zijn sollicitatie: opmaak CV en inoefening van
het gesprek. In sommige gevallen ondersteunt de begeleider de jongere ook tijdens zijn sollicitatie.
Hij vraagt altijd feedback aan de werkgever, zodat de klant de ervaring kan meenemen naar een
volgend gesprek. De begeleider maakt de jongere duidelijk dat leren solliciteren een proces is.
De activeringsbegeleider:
vormt de brug tussen de jongere en de werkgever
informeert de jongere over alle rechten en plichten, en checkt of hij die
begrepen heeft
kan tijdens de kortlopende tewerkstellingsperiodes de begeleider inschakelen
Bij elk gesprek kijken we wat de klant (nog) nodig heeft.
We beperken ons niet tot de rol van activeringsbegeleider, maar zorgen ook mee dat de klant zijn
plek vindt in de Belgische samenleving. Zo ondersteunen we de jongere met zijn Nederlands en
zoeken samen met de jongere naar een mogelijk vrijetijdsaanbod in Antwerpen.
Daarvoor werken we ook nauw samen met de andere dienstverleners.
Bovendien kan de begeleider de jongere ook drie workshops laten volgen die het
jongerenpartnerschap zelf aanbiedt. Die workshops bespreken we in hoofdstuk 5 onder de titel
‘Generieke competentieversterking’. We willen de klant zoveel mogelijk kapstokken meegeven,
zodat hij zich kan ontplooien en zijn weg vinden op de arbeidsmarkt.
Activering vluchtelingen Antwerpen
37
Na zes maanden melden we de jongere af en doen we een warme overdracht naar de andere
activeringspartners voor verdere begeleiding. In sommige gevallen kan het traject, als het nog niet
volledig is afgerond, verlengd worden.
Praktijkvoorbeeld
Saif:
is een jonge man die computerwetenschappen heeft gestudeerd, maar zijn studies niet
heeft kunnen afmaken door zijn vlucht naar België
kreeg tijdens het jongerentraject een stage op de ICT-afdeling van een bedrijf
blokkeerde helemaal bij zijn eerste opdracht en liet niets meer van zich horen
De activeringsbegeleider begreep dat de ICT-kennis van Saif onvoldoende was voor onze
arbeidsmarkt en zocht met hem naar andere mogelijkheden. Zo bleek Saif geïnteresseerd om met
oude mensen te werken en ook te poetsen. Het project ‘Jatz’ dat jonge mensen opleidt, startte pas
enkele maanden later. Om geen kostbare tijd verloren te laten gaan, zocht de
activeringsbegeleider vrijwilligerswerk in een woonzorgcentrum. Dat verliep vlot tot er een aanbod
kwam om ijsjes te verkopen.
Tijdens die job heeft hij nagedacht over zijn toekomst en beslist hij dat hij elektricien wilde worden.
Hij is ingeschreven voor het infomoment bij de VDAB en bereidt zich ondertussen voor op de
rekentest. Saif is zeer gemotiveerd en staat open voor feedback en heroriëntatie.
3.9 Trajectopvolging
De trajectopvolging is een wekelijks overleg dat aansluit op de activeringsscreening.
Tijdens dat overleg bespreken we klantendossiers, waarvoor de activeringsbegeleider een wijziging
of aanpassing vraagt van het geïntegreerde traject.
Het overleg vindt plaats zonder de klant maar in aanwezigheid van dienstverleningspartners met
expertise en bevoegdheid om beslissingen te nemen. Kan een partner fysiek niet aanwezig zijn
tijdens het overleg? Dan gebeurt de afstemming vooraf per mail.
De aanvraag voor trajectwijziging of -aanpassing gebeurt op vraag van de activeringsbegeleider en
naar aanleiding van:
de vaststelling dat het gekozen geïntegreerde traject door omstandigheden niet langer het
meest opportuun is voor de betrokken klant
Het traject voldoet niet (meer) aan de noden en behoeften van de klant.
De begeleidingstrajecten zijn niet (meer) op elkaar afgestemd.
einde van het jongerentraject (gemiddeld zes maanden) zonder een uitstroom naar werk
het meermaals niet nakomen van afspraken en verplichtingen door de klant
Beslissen de partners dat een geïntegreerd traject voor de klant toch niet (meer) mogelijk is?
Dan start hij een zo intensief mogelijk en passend inburgeringstraject.
De begeleider van Atlas vult het vrijgekomen dagdeel activering zo snel mogelijk in met een
passend aanbod NT2 of MO.
Activering vluchtelingen Antwerpen
38
3.10 Jobhunting
De werkloosheid in Antwerpen is hoog en vooral op vacatures voor laaggeschoolden wordt massaal
gesolliciteerd. Onze doelgroep zijn ook vooral laag- en middengeschoolden.
De kans dat een vluchteling die de Nederlandse taal nog niet beheerst een vacature kan invullen, is
dus klein. Bij het begin van de vluchtelingencrisis verklaarden werkgevers dat ze de vluchtelingen extra kansen wilden bieden. Dat gebruiken we ook. Jobhunting is een van de manieren die we
aanwenden om de werkgevers te bereiken.
We doen aan jobhunting op drie sporen:
1. Een jobhunter van de jongerenpartner RiseSmart voert prospectie uit om werkgevers warm te
maken voor de doelgroep en om de activeringsbegeleiders te ondersteunen, vooral de
begeleiders van de jongerentrajecten.
De jobhunter is een ervaren medewerker van de partner RiseSmart die haar uitgebreid netwerk
en de expertise die ze opbouwde tijdens eerdere (gelijkaardige) opdrachten gebruikt.
De jobhunter past deze werkwijzes toe:
koude prospectie: bedrijven contacteren die vooraf nog geen interesse toonden in het
thema of project (vooral via mailings en telefoongesprekken, maar spontaan binnenstappen behoort ook tot de mogelijkheden)
warme prospectie: zo snel mogelijk een afspraak maken nadat een bedrijf interesse
toonde voor het project
prospectie na bekendmaking van het project op verschillende fora
prospectie op maat van de kandidaten die in begeleiding zijn
goede contacten onderhouden met bedrijven en stakeholders
2. De activeringsbegeleiders (begeleiders van de geïntegreerde trajecten VDAB, SD en jongeren)
zoeken zelf naar vacatures in functie van het profiel van de klant. Zij leggen daarvoor contacten
met mogelijke werkgevers.
De activeringsbegeleiders van de verschillende geïntegreerde trajecten maken allemaal deel uit
van organisaties die expertise en ervaring hebben op het vlak van tewerkstelling.
Voor het zoeken van de juiste werkgever (vacature) gebruiken de activeringsbegeleiders het
netwerk van de organisatie, collega’s en hun eigen netwerk.
3. De Werkgeverscel van de SD/Activering zorgt voor het aanbrengen van werkgevers en
vacatures in het kader van een artikel 60-tewerkstelling.
De Werkgeverscel situeert zich binnen de reguliere werking van SD/Activering.
Zij heeft expertise en ervaring op het vlak van sociale tewerkstelling.
Activering vluchtelingen Antwerpen
39
De werking van de Werkgeverscel is tweeledig:
Op vraag van een activeringsbegeleider zoekt een ‘dismatcher’ naar een geschikte
vacature binnen de database met uitsluitend artikel 60-vacatures.
De ‘prospecteurs’ zoeken naar nieuwe werkgevers en vacatures.
Zij informeren de werkgevers over de voorwaarden van een artikel 60-tewerkstelling.
3.11 Werkgeversacties
Via de werkgeversacties, die stad Antwerpen voor haar rekening neemt, informeren, sensibiliseren
en engageren we de Antwerpse werkgevers rond opleiding en tewerkstelling van de doelgroep.
Dat gebeurt via communicatie, door de organisatie van events en ontmoetingsmomenten, groot en
klein, en via de initiatie en financiële ondersteuning van projecten. Die acties zijn complementair
aan de activeringsaanpak en ondersteunend aan jobhunting.
3.11.1 Communicatie
De communicatie rond de tewerkstelling van anderstalige nieuwkomers gebeurt vanuit het
standpunt van de werkgevers zelf, vanuit een economisch perspectief:
‘U hebt misschien vacatures die u moeilijk ingevuld krijgt. Denk bij uw zoektocht naar een
geschikte kandidaat ook aan deze groep werkzoekenden.’
We gebruiken getuigenissen van andere werkgevers over hun ervaringen met de opleiding en/of
tewerkstelling van een anderstalige nieuwkomer in zijn bedrijf:
Wat loopt prima?
Wat zijn de uitdagingen?
Wat zou hij als advies meegeven aan andere werkgevers?
Het zijn (video)getuigenissen van bedrijven van verschillende schaalgroottes en uit verschillende
sectoren. Verder brengen we via de communicatie ook regelmatig deze zaken onder de aandacht:
het aanbod aan tewerkstellingsmaatregelen
de mogelijkheden van werkplekleren
de dienstverlening van de partners rond bijvoorbeeld taalondersteuning
De informatie en getuigenissen verspreiden we via:
de longread www.ondernemeninantwerpen.be/werkenmetvluchtelingen
de periodieke dedicated nieuwsbrieven rond de tewerkstelling van vluchtelingen
artikels op de algemene ondernemerswebsite van de stad
de algemene ondernemersnieuwsbrief van de stad of een andere specifieke nieuwsbrief aan ondernemers
persberichten en sociale mediakanalen
Activering vluchtelingen Antwerpen
40
Stad Antwerpen zet naast eigen kanalen ook de communicatiekanalen van derden in om de
boodschap bij werkgevers te krijgen. Daarom levert ze ook materiaal aan werkgeversorganisaties
en sectorfondsen om via hun kanalen te verspreiden.
3.11.2 Events en ontmoetingsmomenten
Met de organisatie van events en ontmoetingsmomenten worden (mogelijke) partners en
stakeholders samengebracht om:
werkgevers te informeren, sensibiliseren en engageren
bemiddelaars en werkgevers bijeen te brengen in functie van matching van kandidaten en
vacatures en de uitbouw van een langere-termijnwerkrelatie
gemeenschappelijke acties of projecten voor te bereiden
…
Het Antwerpse partnerschap organiseert ‘in eigen beheer’ events maar treedt ook op als partner in
events van andere organisaties.
3.11.3 Projecten
Stad Antwerpen maakt een budget vrij voor de betoelaging van toeleidings- en opleidingstrajecten
voor gemotiveerde en bekwame vluchtelingen. Streefdoel is om telkens concrete werkgevers van
bij de start in deze trajecten te betrekken (engageren).
Stad Antwerpen is de trekker bij deze samenwerkingen met sectoren (sectorfederaties,
vormingsfondsen, werkgeversorganisaties ...).
De projecten zorgen dat:
werkgevers worden geïnformeerd en gesensibiliseerd rond de tewerkstelling van anderstalige nieuwkomers
de kloof tot de arbeidsmarkt wordt verkleind voor de deelnemende werkzoekende
vluchtelingen
Antwerpse werkgevers vacatures ingevuld krijgen
Meer informatie over deze projecten volgt in hoofdstuk 5.
Activering vluchtelingen Antwerpen
41
4. Projectstructuur
Het hoofdstuk ‘Procesverloop’ geeft inzicht hoe en door wie de verschillende onderdelen van de
geïntegreerde dienstverlening vorm krijgen.
In dit hoofdstuk:
plaatsen we iedereen met (in)directe inbreng aan onze dienstverlening binnen de
verschillende organisaties van het partnerschap
leggen we uit hoe de partners zich intern organiseren en voor de projectmedewerkers sommen we de belangrijkste taken, verantwoordelijkheden en competenties op
4.1 Netwerkorganisatie
We zien de organisatie van het project als een netwerkorganisatie waarbij de verschillende
partners werken vanuit hun bevoegdheden én een gedeelde visie:
een duurzame en inclusieve integratie van anderstalige nieuwkomers.
We stellen de projectstructuur voor het partnerschap en dienstverleningsaanbod als volgt voor:
centraal (donkerblauw vlak)
de projectwerking met de specifieke projectfuncties en -rollen
achterliggend de projectwerking (lichtblauwe vlakken)
de partnerorganisaties met de afdelingen die een rol spelen in het procesverloop
op de scheidingslijn project-partnerorganisatie (wit vlak)
de contactpersonen binnen het samenwerkingsmodel
Activering vluchtelingen Antwerpen
42
4.2 Coördinator
De coördinator:
is netwerkregisseur, verantwoordelijk voor de samenwerking maar zonder positiemacht om
de samenwerking af te dwingen
heeft ‘creatiemacht’, het vermogen om mensen te enthousiasmeren en bij te dragen aan
een gezamenlijke ambitie
probeert mensen niet te dwingen of te overtuigen, maar creëert een situatie waarbij mensen belang voelen om mee te werken
leidt het project in goede banen en stelt zich steeds organisatieonafhankelijk op
De voornaamste taken van een coördinator zijn:
de visie bewaken en verder verfijnen met met alle betrokken partners
het partnerschap en aanbod afstemmen
de verbetermogelijkheden in de samenwerking opsporen en aanpakken
het procesverloop aansturen en opvolgen
de doelgroep, acties en resultaten monitoren
bottlenecks opsporen en bespreekbaar maken
methodiek en trajectverloop evalueren
evalueren op periodieke basis
interne en externe communicatie opstarten
4.3 Single point of contact (SPOC)
Voor de partners is werken in de netwerkorganisatie van het project zoeken naar een goede balans
tussen het belang van de eigen (onderdeel van) organisatie en het gemeenschappelijk belang. De centraal aanspreekpunten (single point of contact afgekort SPOC) van de verschillende parners:
zijn daarvoor verantwoordelijk
nemen deel aan de verschillende overlegmomenten in het kader van de projectopvolging
en zijn het aanspreekpunt voor de coördinator
Stad Antwerpen zet een ‘projectleider werkgeversacties’ in.
De projectleider:
overlegt met relevante werkgevers- en sectororganisaties om een draagvlak en/of
engagement te krijgen bij de opzet en uitwerking van initiatieven voor werkzoekende
anderstaligen
is meteen ook het eerste aanspreekpunt (SPOC) voor stad Antwerpen
Activering vluchtelingen Antwerpen
43
4.4 Projectmedewerkers
Hierna beschrijven we de taken en verantwoordelijkheden van de operationele functies/rollen die
een specifiek aandeel hebben in het procesverloop en al eerder vernoemd zijn in hoofdstuk 3.
4.4.1 Onthaalmedewerker
De onthaalmedewerkers van SD/Maatschappelijke Hulp:
zijn SD/Maatschappelijke Hulphet eerste aanspreekpunt van de klant in het COB
maken de afspraak voor het eerste intakegesprek
onthalen de klant bij zijn volgende afspraken
communiceren met de klant in het Nederlands, een contacttaal of met behulp van een tolk
hebben nog verschillende administratieve taken, zoals het opstellen van de klantenlijst
voor de activeringsscreening.
Een onthaalmedewerker heeft minstens deze kerncompetenties:
omgaan met diversiteit
informatie geven in eenvoudige taal
waarden van de organisatie uitdragen
computervaardigheden
klantvriendelijkheid
4.4.2 Intaker
De intakers van SD/Maatschappelijke Hulp:
hebben als eerste een diepgaander gesprek met de klant
voeren het sociaal onderzoek uit met betrekking tot de hulpvragen
bevragen de verschillende levendomeinen
stellen de eerste vragen in het kader van mogelijke activering
informeren de klant zodat die basisvoorzieningen zoals de mutualiteit en aanmaak van een
bankrekening in orde kan brengen
bepalen of de klant voor de activeringsscreening in aanmerking komt
leggen vervolgafspraken voor de klant vast
Om die taken uit te voeren, beheerst de intaker volgende competenties:
stressbestendig
flexibel
goede kennis van de sociale kaart en sociale wetgeving
ervaring met maatschappelijk werk
netwerkvaardigheden
Activering vluchtelingen Antwerpen
44
4.4.3 Trajectbepaler
De trajectbepalers van Atlas:
voeren het tweede gesprek met de klant in zijn moedertaal
zorgen voor de inschrijving in het verplichte5 inburgeringsprogramma
bevragen de klant diepgaand over zijn mogelijke activering, zoals studieverleden,
werkervaring, digitale vaardigheden, jobdoelwit, randvoorwaarden …
Van de trajectbepaler wordt onder meer verwacht dat hij:
taalkennis heeft
op maat van de klant en cultuursensitief werkt
positief omgaat met weerstand
overtuigt, motiveert en in de taal van de klant het kader scherpstelt
kennis en expertise heeft van het inburgeringstraject: aanbod NT2 en MO en
trajectbegeleiding
4.4.4 Activeringsbegeleider
De activeringsbegeleiders van VDAB, SD/Activering, GroepINTRO, Levanto of RiseSmart:
begeleiden de klant met een geïntegreerd traject naar een activering op maat van de klant
maken een inschatting van de competenties van de klant maar ook van zijn beperkingen
geven hem relevante informatie
stellen samen met de klant een kort en lang termijnplan op
leiden de klant eventueel toe naar bijkomende opleidingen en zoeken naar een passende
vacature voor de klant
verliezen de andere domeinen van integratie niet uit het oog en werken daarvoor samen
met de andere hulpverleners van de klant
Het project zorgt voor drie verschillende geïntegreerde trajecten.
Daarom heeft de activeringsbegeleider ook expertise over:
VDAB-trajecten: uitgebreide kennis van opleidingen en projecten om klanten met
competenties snel in te schakelen op de arbeidsmarkt
SD-traject: expertise om randproblematieken aan te pakken zodat een sociale tewerkstelling mogelijk wordt
Jongerentraject: expertise in het begeleiden van jongeren via oriëntering,
taalondersteuning en werkplekleren.
5 Verplicht via het inburgeringsdecreet of via opname in het geïndividualiseerd project voor
maatschappelijke integratie (GPMI).
Activering vluchtelingen Antwerpen
45
De activeringsbegeleider heeft deze generieke competenties:
gedreven en enthousiast
sociaal voelend
heldere communicatie
kunnen motiveren
kunnen samenwerken
vernieuwend werken
goede kennis van tewerkstellingsmaatregelen
4.4.5 Jobhunter
De jobhunters van RiseSmart:
zoeken naar vacatures op maat van de doelgroep
doen koude prospecties
sensibiliseren en overtuigen werkgevers om met onze specifieke doelgroep aan de slag
te gaan
Van de jobhunter verwachten we deze competenties:
sterke communicatieve vaardigheden (mondeling en schriftelijk)
goede kennis van de arbeidsmarkt
sensibiliseren en motiveren (van werkgevers)
netwerk uitbouwen en onderhouden
4.5 Partnerorganisaties
Een gecoördineerde dienstverlening vraagt mankracht, expertise en een groot engagement van
alle betrokken partijen. Naast de inzet van de medewerkers in dit project, hebben we nog
medewerking nodig van verschillende diensten van partners die (on)rechtstreeks meewerken aan
dit project. Verder beschrijven we welke diensten dat zijn en wat hun toegevoegde waarde is.
4.5.1 Sociale Dienstverlening
Sociale centra Antwerpen heeft meer dan 20 sociale centra verspreid over de stad en zijn districten.
Heeft een inwoner van Antwerpen een hulpvraag?
Dan wendt hij zich tot het sociaal centrum bij zijn woonplaats.
Het Centraal Onthaalbureau (COB) is het startpunt van de geïntegreerde dienstverlening voor de
anderstalige nieuwkomer. Zijn de eerste acties rond maatschappelijke hulp ondernomen?
Dan draagt de maatschappelijk werker van het COB het dossier van de klant over naar een
wijkmaatschappelijk werker van het sociaal centrum. Die volgt vanaf dan het traject van de klant
verder op.
Activering vluchtelingen Antwerpen
46
De activeringsbegeleider onderhoudt contacten met de wijkmaatschappelijk werker om:
informatie uit te wisselen en af te toetsen
activeringsdrempels te bespreken
activeringskosten te motiveren in het kader van tewerkstelling
sanctionering te bespreken
…
Team interculturele bemiddelaars De klanten van de sociale centra worden steeds diverser. Twee derde is niet geboren in België.
Dat is een uitdaging voor alle begeleiders. Het team van intercultureel bemiddelaars (ICB’s)
probeert zo goed mogelijke ondersteuning te bieden.
De klanten van het COB zijn volledig nieuw in onze maatschappij.
Daarom geven de ICB’s een vorming op maat waarin de klanten het dagelijks leven in België leren
kennen. De projectmedewerker kan een taalhulp inschakelen voor klanten die nog onvoldoende
Nederlands kunnen.
Vrijwilligerswerking ‘Wegwijzers’ De Wegwijzers zijn een groep vrijwilligers en vertaalvrijwilligers. Ze helpen anderstalige
nieuwkomers om hun eerste administratie in orde te brengen en begeleiden de klanten naar de
juiste diensten (bank, mutualiteit, nutsvoorzieningen, huursubsidie …).
Als de klant nood heeft aan extra ondersteuning, doet de projectmedewerker een beroep op die
werking.
Werkgeverscel De Werkgeverscel:
heeft een database met vacatures voor verschillende functieprofielen voor tewerkstelling
via artikel 60
zorgt voor het aanbrengen van nieuwe werkgevers voor: o nieuwe vacatures
o onderhoud van de bestaande samenwerkingen met werkgevers
De activeringsbegeleider gebruikt dat uitgebreid aanbod aan vacatures. Op vraag van de begeleider
reserveert de Werkgeverscel de gevraagde vacature, plant ze het sollicitatiegesprek in en spreekt
ze bij een match de startdatum van tewerkstelling af met de werkgever.
Opleidingen Team Opleidingen organiseert een gedifferentieerd opleidingsaanbod voor klanten met een
activeringstraject SD, en voor klanten die al aan de slag zijn via een artikel 60- tewerkstelling.
De activeringsbegeleiders van het geïntegreerd traject SD gebruiken dat aanbod.
Activering vluchtelingen Antwerpen
47
Werkbegeleiding Een deskundige werkervaring (DW):
ondersteunt de klant en werkgever tijdens de artikel 60-tewerkstelling
is regelmatig aanwezig op de werkplek
heeft coachings- en periodieke evaluatiegesprekken met de klant en opvolgings- of
bemiddelingsgesprekken met de werkgever
besteedt aandacht aan de welzijnsaspecten van de klant waarvoor ondersteuning nodig is
heeft naast de frequente eerder praktische bijsturing vooral oog voor opleiding en vorming
focust zich tijdens het traject op de doorstroom naar het normaal-economische traject
4.5.2 Atlas
Trajectbegeleiding Heeft de trajectbepaler het inburgeringstraject van de anderstalige nieuwkomer bepaald?
Dan krijgt de klant een trajectbegeleider toegewezen.
De trajectbegeleider:
is gekoppeld aan de groep Maatschappelijke Oriëntatie,
een onderdeel van het verplichte6 inburgeringsprogramma (MO) waarvoor de klant
ingeschreven is
volgt het leerproces van de klant van nabij
gaat na het eerste kennismakingsgesprek dieper in op zaken die de nieuwkomer wil en/of
moet leren tijdens zijn traject
volgt het proces tijdens MO op
werkt na de les MO verder aan het opgestarte actieplan
De traject- en de activeringsbegeleider hebben een nauw contact om het inburgerings- en
activeringstraject op elkaar af te stemmen.
Aanbod Maatschappelijke Oriëntatie (MO) Het verplichte inburgeringsprogramma:
bestaat uit een cursus Maatschappelijke Oriëntatie (MO) en lessen Nederlands (NT2).
leert de inburgeraar:
o zelfstandig functioneren in de Vlaamse-Belgische samenleving volgens zijn eigen
competenties en ambities, op een persoonlijke en maatschappelijk verantwoorde
manier
o over de bestaande waarden en normen in onze samenleving, en confronteert hem
waar dat nodig is
vormt een cruciaal onderdeel van de cursus MO. Daardoor ligt een sterke focus op de bewustwording van de klant over zijn eigen referentiekader.
6 Verplicht via het inburgeringsdecreet of via opname in het geïndividualiseerd project voor
maatschappelijke integratie (GPMI).
Activering vluchtelingen Antwerpen
48
De klant:
wordt zo snel mogelijk ingeschreven in een cursus MO in de moeder- of contacttaal
(COB-klanten met een activeringsscreening worden in eerste instantie slechts geplaatst in
een dagdeel MO of NT2 overdag.)
krijgt na de activeringsscreening een terugkomafspraak bij Atlas waarbij, rekening
houdend met het gekozen activeringstraject, de klant wordt ingeschreven voor het andere
onderdeel van het inburgeringsprogramma (MO of NT2)
Als dat haalbaar is en aangewezen lijkt,
dan kan de klant in een avondcursus NT2 ingeschreven worden in combinatie met een dagcursus
MO.
NT2-scholen Antwerpen heeft drie onderwijsinstanties voor de lessen Nederlands:
Centrum voor basiseducatie (CBE)
Centrum voor volwassenenonderwijs (CVO)
Linguapolis
Volgens het inburgeringsprogramma moet de nieuwkomer lessen NT2 volgen tot minstens niveau
1.2. De trajectbegeleider die de klant inschrijft voor het aanbod NT2, kiest een aanbod dat bij zijn
profiel past en dat bovendien zo kort mogelijk is.
Tijdens de begeleiding van de klant werken de activeringsbegeleider en de trajectbegeleider
intensief samen. Zo kunnen ze de cursussen NT2 zo goed mogelijk afstemmen op het
activeringstraject van de klant. Voor Antwerpen neemt Atlas de regierol op, zodat NT2-aanbieders een zo passend mogelijk aanbod inrichten voor cursisten.
4.5.3 VDAB
Competentiecentra De Competentiecentra van VDAB staan voor een uitgebreid opleidingsaanbod voor Werkzoekenden,
Werknemers en Leerlingen. Er zijn zowel opleidingen die georganiseerd worden in de eigen centra,
als opleidingen in samenwerking met partners.
In de competentiecentra focussen ze zich op tewerkstelling. Naast de ’klassieke‘ opleiding is er ook
veel aandacht voor andere elementen om de tewerkstellingskansen van de cursisten te verhogen,
zoals attitudes, taalproblemen, sollicitatietraining en opleidingsstage en stagebegeleiding.
Voor dit project werken we verschillende nieuwe geïntegreerde opleidingstrajecten uit, die we
verder in dit draaiboek vernoemen onder de jobgerichte trajecten.
Activering vluchtelingen Antwerpen
49
Servicepunten In een servicepunt kan elke burger kennis maken met:
een waaier aan soorten jobs
informatie over knelpuntberoepen in de sector
het aanbod van opleidingen (meestal voor knelpuntberoepen)
de verschillende soorten vacatures
Daarnaast is het de bedoeling om de vraag van de werkgever beter te matchen met het aanbod.
De activeringsbemiddelaar kan de klant doorverwijzen naar een servicepunt om gebundelde
informatie te krijgen over een job in een van deze sectoren:
industrie
transport en logistiek
bouw en hout
business support en ICT
diensten en retail
zorg en onderwijs
Taalcoaching Taalcoaching zetten we in bij de geïntegreerde opleidingen.
Daarbij bieden we de competenties taal en techniek tegelijkertijd aan. Taalcoaching voorziet ook werkplekleren met taalondersteuning in het bedrijf: leeractiviteiten die
gericht zijn op het aanleren en toepassen van algemene, arbeids- en beroepsgerichte competenties
in een arbeidssituatie die een leeromgeving is.
Dat kan via een individuele beroepsopleiding met taalondersteuning (IBO-T), stages en integraal
werkplekleren. Werkplekleren is een opleiding op de werkvloer die laagtaalvaardige,
laaggeschoolde en/of laaggeletterde anderstalige werkzoekenden in maximaal vier weken opleidt
tot een geschikte werknemer voor een bedrijf met een openstaande vacature.
Jobcoaching De dienst Jobcoaching:
biedt intensieve begeleiding aan werkzoekenden die problemen ervaren op vlak van algemene arbeidsmarktcompetenties (AMC), zoals sollicitatievaardigheden en werkattitude
werkt via individuele jobcoachingsgesprekken, collectieve modules of jobcoaching
geïntegreerd in een opleiding
Activering vluchtelingen Antwerpen
50
4.5.4 Jongerenpartners
De expertise van de drie organisaties (GroepINTRO, Risesmart en Levanto) op vlak van:
job- en taalcoaching
juridische en administratieve opstart van werkplekleren
dient om de werking van de jongerenbegeleiders te begeleiden.
De begeleiders kunnen ook een beroep doen op het breed werkgeversnetwerk van de drie
organisaties, opgebouwd op basis van voorgaande en lopende opdrachten in het kader van
trajectbegeleiding.
De jongerenbegeleiders hebben ook toegang tot verschillende bedrijfsspecifieke tools en
werkingen om aan te wenden tijdens de begeleiding van de jongeren.
4.5.5 Stad
De projectleider van stad Antwerpen maakt deel uit van de dienst Werk en Sociale Economie.
De dienst:
is een pijler van het agentschap Werk en Economie
wil samen met partners op de arbeidsmarkt (onderwijs en opleiding, sectoren …), duurzame jobs aanbieden waarbij iedereen zijn talenten kan ontwikkelen
Activering vluchtelingen Antwerpen
51
5. Extra aanbod
Extra aanbod is het begeleidingsaanbod dat de begeleiders van de geïntegreerde dienstverlening
kunnen gebruiken om hun eigen begeleiding aan te vullen of te ondersteunen.
5.1 Welzijn
Anderstalige nieuwkomers hebben vaak psychosociale en/of emotionele problemen.
Daarom verwijzen we hen door naar:
specifieke werkingen in het kader van geestelijke gezondheid
het reguliere hulpverleningsaanbod van de partners
Door het uitgebreide aanbod is een goede kennis van de sociale kaart nodig om de klant door te
verwijzen naar de meest gepaste hulpverlening.
5.1.1 Centrum voor Algemeen Welzijnwerk (CAW)
De begeleiders van Atlas kunnen de ondersteunings- en liaisonmedewerker (O&L) van het CAW in
Atlas inschakelen. Die CAW-medewerker kan op drie manieren zijn rol opnemen:
1. de begeleider ondersteunen door informatie of advies te geven
2. de vraagverduidelijking, toeleiding naar, of (deelaspecten van) de hulp zelf opnemen
3. als hulpverlener optreden vanuit zijn kennis en ervaring of samen met gespecialiseerde
hulpverlening (relatietherapie, verslaafdenzorg …)
De begeleiders van Atlas hebben altijd eerst zelf een gesprek met de O&L-medewerker om het
probleem te bekijken en het plan van aanpak te bespreken. Klanten worden niet zomaar doorverwezen.
5.1.2 Mindspring
Om de mentale weerbaarheid vanuit de eigen kracht te verhogen, kan de begeleider van Atlas
toeleiden naar een psycho-educatieve vorming rond stress, genaamd Mindspring.
Dat aanbod organiseren we samen met The Human Link en is specifiek gericht op vluchtelingen.
Klanten krijgen informatie over stress en stressklachten, maar ook over identiteit, omgaan met
verlies en energiebronnen.
Activering vluchtelingen Antwerpen
52
5.1.3 Stress Cope
Stress Cope:
is een sterk interactief psycho-educatief programma rond omgaan met stress voor mensen
met een migratieachtergrond
houdt rekening met factoren die de laagdrempeligheid voor doelgroepen zoals die van het Centraal Onthaalbureau bevorderen
Het gebruik van een contacttaal of tolk, de plaats van samenkomst bepalen we samen met de
groep. We werken in gemengde groepen of apart afhankelijk van de voorkeur van de participanten.
De sessies zijn gratis. Daarnaast besteedt Stress Code veel aandacht aan de opbouw van
vertrouwen en een veilige setting.
Inhoudelijk komen volgende thema’s aan bod:
wat is stress
copingmechanismes
tips om met stress om te gaan
relaxatieoefeningen
Het aanbod wordt niet standaard ingericht zoals Mindspring.
5.1.4 Solentra
Solentra vzw is gespecialiseerd in zorg die rekening houdt met cultuur, migratie en trauma.
Solentra geeft diagnostische en therapeutische ondersteuning aan vluchtelingen,
migrantenkinderen en hun families.
Merken we vanuit de hulpverlening op dat er sprake is van posttraumatische stress of andere
psychosociale problemen? Dan kunnen we de klant doorverwijzen naar Solentra.
Ook de begeleiders kunnen terecht bij Solentra voor advies in individuele dossiers.
Bijkomend verzorgt Solentra ook opleiding op maat en intervisie voor begeleiders.
5.1.5 Binnenste Buiten
Binnenste Buiten, een sociaal project van SD, versterkt kwetsbare mensen aan de binnen- en
buitenkant. Door kwetsbare mensen te prikkelen en sensibiliseren om zorg te dragen voor hun
innerlijk en uiterlijk, bevorderen ze hun (her)integratie in de samenleving.
Zo vergroot de kans op werk, zelfzorg, sociale contacten of het huren van een woning.
Binnenste Buiten richt zich vooral op: kwetsbare kinderen en jongeren, alleenstaande moeders,
mensen in armoede en kansarmen.
Activering vluchtelingen Antwerpen
53
5.1.6 Psychosociale begeleiding
(Werkervarings)klanten die worstelen met een trauma of andere psychosociale problemen, kunnen
ook terecht bij een psycholoog van SD.
De psycholoog:
geeft alleen advies en verwijst door naar gespecialiseerde hulpverlening
voorziet ondersteunende gesprekken tot de eigenlijke hulpverlening opgestart is.
5.1.7 Psychiatrisch Verpleegkundig team
SD voorziet ook ondersteuning aan begeleiders van klanten met ernstige psychische stoornissen.
Afhankelijk van de nood kan het psychiatrisch verpleegkundig team ondersteuning bieden:
bij het hulpverleningstraject
als een telefonische/online helpdesk
als een interventie in het sociaal centrum of op een andere locatie
Activering vluchtelingen Antwerpen
54
5.2 Generieke competentieversterking
De activeringsbegeleiders gebruiken verschillende methodieken om hun begeleiding zo efficiënt en
effectief mogelijk te maken, zodat de kans op integratie door werk voor de klant zo groot mogelijk
wordt. We geven de voornaamste tools uit het uitgebreide aanbod:
5.2.1 Solliciteren
Om anderstalige nieuwkomers een duidelijk beeld te geven op de arbeidsmarkt en te leren hoe een
sollicitatieprocedure in zijn werk gaat, organiseert de VDAB samen met de jongerenbegeleiders van
GroepINTRO, Levanto en RiseSmart workshops:
solliciteren in België
competenties en cv
het sollicitatiegesprek
5.2.2 Rijbewijs B
Een rijbewijs B zorgt voor meer mogelijkheden tijdens de zoektocht naar een job.
Om de klanten daarin te ondersteunen, geeft een activeringsbegeleider de workshop ‘Theorie
rijbewijs B’. Daarin wordt de klant voorbereid om het theoretisch examen voor rijbewijs B te
behalen. Om te slagen in het examen moet de klant naast de kennis van de theorie ook een goed
taalniveau, ruimtelijk inzicht en vlot analytisch vermogen hebben.
5.2.3 Videopitch
De activeringsbegeleiders ondersteunen de anderstalige nieuwkomers bij het maken van een
videopitch. Daarin stelt de anderstalige nieuwkomer zich op een creatieve, originele manier voor
aan potentiële werkgevers.
De begeleiders ondervonden dat een klassiek cv minder kansen biedt voor anderstalige
werkzoekenden om op sollicitatiegesprek te kunnen gaan.
Werkgevers zijn vlugger geneigd de cv’s naast zich neer te leggen.
Videopitching is geschikt voor iedereen die zich, naast de klassieke cv, extra in de kijker wil zetten
om zijn kansen te vergroten op de arbeidsmarkt.
Activering vluchtelingen Antwerpen
55
5.2.4 Taalondersteuning
Atlas Afhankelijk van de manier waarop de anderstalige nieuwkomer Nederlands wil oefenen en zijn
taalniveau, kan hij uit een divers aanbod kiezen:
oefenkansen thuis
conversatiegroepen
vrijwilligers om Nederlands mee te oefenen
Open Inloop Taal Atlas, tot sport- of cultuuractiviteiten afgestemd op inburgeraars
…
Een overzicht van alle initiatieven van Atlas in samenwerking met andere partners, is terug te
vinden op www.nederlandsoefenen.be/antwerpen.
VDAB De VDAB voorziet Nederlands op de opleidingsvloer (NodO) en Nederlands op de werkvloer (NodW).
Bij NodO geven ze taalondersteuning tijdens de vakopleiding om het opleidingsgebeuren te
faciliteren. Daaronder kan ook werkplekleren vallen. NodW is een praktisch en taakgericht
taalpakket op maat van elk bedrijf in heel diverse sectoren. Nederlands op de werkvloer wordt
vooral gebruikt bij een individuele beroepsopleiding (IBO). Dan is de begeleiding ook gratis.
Sociale Dienstverlening Voor een klant met een artikel 60-tewerkstelling (tijdelijke werkervaring) bij SD kunnen we
taalondersteuning op maat aanvragen. Dat kunnen lessen in groep zijn of individuele
taalondersteuning op de werkvloer.
5.2.5 Computervaardigheden
De dienst E-inclusie:
werkt acties uit
doet voorstellen om de digitale kloof in Antwerpen te verkleinen
bouwt samen met dot.kom en de bibliotheken een netwerk van Webpunten uit,
waarbij gratis gebruik van computers met internet mogelijk is
In de meeste Webpunten kunnen klanten ook begeleiding krijgen en basis computerlessen volgen.
Bij digi·labo van Atlas helpen vrijwillige begeleiders inburgeraars die een concrete, eenvoudige
(leer)vraag hebben over computer, internet of smartphone. Kennis van Nederlands is geen
voorwaarde. De inburgeraar krijgt 1 uur individuele begeleiding in het Nederlands of in een andere
taal. De begeleiding bij digi·labo is op afspraak en na doorverwijzing door de docent MO of de
trajectbegeleider.
Activering vluchtelingen Antwerpen
56
5.2.6 Weerwerk
Weerwerk organiseert een assesementtraject dat leidt tot een concreet en realistisch jobdoelwit
via stages, observaties, empowerment, persoonlijkheidsonderzoek, oriëntatietesten en
fitheidstesten.
5.2.7 Sectororiëntatie
Het project Sectororiëntatie liep van 1 juni 2017 tot 1 juni 2018 samen met verschillende partners met als doelstelling de kansen van de anderstalige nieuwkomers op duurzaam werk in het NEC op
korte en lange termijn te vergroten.
Na een uitgebreide intake kregen kandidaten een algemene oriëntatie en introductie tot de
arbeidsmarkt. Daarna volgde een intensieve sectororiëntatie, waarna samen met de klant een
vervolgtraject bepaald is (een competentieversterkend traject zoals intern werkplekleren, advies
richting een opleiding, gekoppeld aan bemiddeling naar tijdelijk werk op korte termijn …).
5.3 Jobgerichte trajecten
Voor sommige beroepen zijn er weinig gekwalificeerde en/of gemotiveerde kandidaten. Samen
met kernpartners, lokale bedrijven en vormingsfondsen zetten we projecten/opleidingen op die:
het activeringstraject van de vluchteling bevorderen
tegemoet komen aan de tekorten op de arbeidsmarkt
5.3.1 Elektro Anders
Als gevolg van de nood aan industrieel elektriciens richtten we de opleiding ‘Elektro Anders’ in
samen met VDAB, Talentenfabriek, stad Antwerpen en FTMA (sectorfonds metaal Antwerpen).
Het geeft kandidaten, met enige voorkennis van elektriciteit, de kans het diploma van industrieel
elektricien te behalen. Het project is specifiek gericht op anderstaligen, die onvoldoende
Nederlandse kennis bezitten om in een reguliere opleiding te stappen.
5.3.2 Technisch Operator Anders
De opleiding ‘Technisch Operator Anders’ is de eerste opleiding dieVDAB heeft georganiseerd voor
vluchtelingen. De kandidaten worden opgeleid tot technisch operator tijdens een traject dat
dubbel zo lang duurt als de reguliere opleiding.
Tijdens het traject schakelt de VDAB een instructeur Nederlands op de werkvloer in om de cursisten
te ondersteunen. De focus ligt op VCA gevolgd door de specifieke kennis die nodig is voor de job
van technisch operator: wiskunde, mechanica, info over grondstoffen …
Activering vluchtelingen Antwerpen
57
5.3.3 Expeditie skills
Samen met Talentenstroom en LOGOS, het vormingsfonds van PC 226, organiseert de VDAB de
opleiding ‘Expeditie Skills’. In dit korte, intensieve opleidingsproject van vijf weken, exclusief
stage, krijgt de klant een basis voor een job als bediende in de wereld van zee- of luchtvracht.
Omdat de opleiding in het Engels wordt gegeven, moet de kandidaat een goede basiskennis Engels
hebben, maar ook kennis of relevante beroepservaring in de logistiek.
5.3.4 Lassen Anders
Bij analyse van het groot aantal technische screeningen die worden aangevraagd in het
opleidingscentrum van VDAB, blijkt een nood aan een opleiding lassen op maat.
De kandidaten die in het project instappen moeten taalniveau 1.2 hebben, en een eerste ervaring
in lassen of metaalbewerking in hun thuisland.
Net als bij de opleiding ‘technisch operator anders’ wordt in eerste instantie ingezet op kennis VCA.
Aansluitend volgt de cursist een vooropleiding, waarbij de VDAB een inschatting maakt van de
capaciteiten van de cursisten, gevolgd door een eindopleiding lassen.
5.3.5 Schoonmaakprojecten
Het servicepunt Horeca en Schoonmaak van VDAB start samen met diverse dienstenchequebureaus
opleidingen op als poetsmedewerker.
Het taalniveau ligt bewust laag en er is Nederlandse taalondersteuning tijdens de opleiding.
Voor een project is zelfs geen taalniveau of contacttaal vereist. De VDAB wijst bij selectie voor de
opleiding cursisten toe aan een dienstenchequebedrijf dat hen zal aanwerven na de opleiding.
5.3.6 Grafisch Anders
Vanuit de grote vraag naar drukkers, richt VDAB in samenwerking met Grafoc, het sector- en
vormingsfonds, een opleiding in. De cursisten krijgen tijdens zes maanden de opleiding
drukafwerker/offsetdrukker. De kandidaten hebben geen relevante werkervaring nodig, maar wel
technisch inzicht en het taalniveau 1.2 Nederlands.
5.3.7 Rising You Hoogtewerkers
Rising You is een geïntegreerd traject dat start vanuit een klimclub. Klimmers die van hun hobby
hun beroep willen maken en de juiste attitudes hebben krijgen een uitnodiging voor een van deze
finaliteitsopleidingen: schilder van hoogspanningsmasten, plaatser van telecominstallaties of
onderhoudstechnicus op windmolens.
Rising You zorgt ook voor een actieve toeleiding naar werkgevers.
Activering vluchtelingen Antwerpen
58
5.3.8 IACTA- project
Het project ‘IACTA’, ‘Integratie op de arbeidsmarkt als chauffeur in de transportsectoren in
Antwerpen’ biedt erkende vluchtelingen of subsidiair beschermden een opleidings- en
begeleidingstraject tot taxi-, autobus- of vrachtwagenchauffeur, met het oog op tewerkstelling in
de sector.
Vier sectorale fondsen uit de transportsector (bus, zwaar vervoer, taxi en verhuis) werken samen
met stad Antwerpen,VDAB, Kiem VZW en bedrijven uit de sector. Het doel is om na de opleiding
aan de slag te gaan bij een bedrijf dat zelf een deel van de opleiding heeft verzorgd.
5.3.9 Webdevelopment bij Cronos
In samenwerking met de VDAB heeft Cronos Groep een opleiding tot webdeveloper ingericht voor
anderstaligen. De opleiding richt zich tot klanten met voldoende kennis van het Engels en met
voldoende leerpotentieel om op korte termijn veel informatie te verwerken. Het doel is om de
klant te trainen tot webdeveloper, en hem daarna binnen de Cronos Groep te laten werken.
5.4 Trajecten bij andere projecten
Volgende trajecten:
kunnen complementair zijn aan de activeringsbegeleiding
hebben als doel om een duurzaam jobdoelwit op maat te creëren
De toeleiding gebeurt vanuit de activeringsbegeleiders.
5.4.1 AZO!
Vluchtelingen die in de nabije of verre toekomst een bedrijf willen opstarten, kunnen terecht bij
AZO. Zij organiseren voor hen infomomenten om toe te lichten wat je moet doen om ondernemer
te worden en waar je naartoe kan om daarin begeleiding te krijgen.
projectazo.be
5.4.2 DUO for a JOB
DUO for a JOB is een organisatie die werkzoekende jongeren met een migratieachtergrond (niet-EU)
tussen 18 en 30 jaar linkt aan 50-plussers. Zij willen als vrijwilliger hun expertise inzetten om de
jongeren te begeleiden naar werk.
www.duoforajob.be
Activering vluchtelingen Antwerpen
59
5.4.3 Connect2Work
Connect2Work ondersteunt hoogopgeleide anderstaligen in hun zoektocht naar een job die
aansluit bij hun studies en hun werkervaring in hun thuisland. Klanten worden gelinkt aan een
mentor uit de bedrijfswereld.
www.connect2work.be
5.4.4 Vluchtelingenwerk Vlaanderen
Vluchtelingenwerk Vlaanderen zet zich in op allerlei terreinen voor mensen die op de vlucht zijn
voor oorlog, geweld en vervolging. Deze vzw-organisatie is een project gestart om vluchtelingen te
ondersteunen in hun zoektocht naar duurzaam werk. Dat werkt via vrijwilligers die een breed
netwerk hebben in de arbeidsmarkt. De vrijwilligers, jobcoaches zijn verdeeld onder de 5 provincies
van Vlaanderen.
www.vluchtelingenwerk.be
5.4.5 Werk In-zicht
Werk In-zicht is een samenwerking tussen Posthof afdeling Buurtservice, Steunpunt Tewerkstelling,
Werkvormm en Kopa in Antwerpen. Het project richt zich naar de meest kwetsbare werkzoekenden
via vindplaatsgericht werken. Ze bieden een aanklampende begeleiding vanuit vertrouwen en op
maat van ieders mogelijkheden. De trajectgesprekken, de scan, een modulair aanbod,
ondersteuning bij de randvoorwaarden en werkplekleren geven de werkzoekenden nieuwe
perspectieven en brengen hen dichter bij de arbeidsmarkt.
www.buurtcentrum-posthof.be/esf.html
Activering vluchtelingen Antwerpen
60
6. Projectopvolging
Het partnerschap en aanbod moeten we blijvend afstemmen en verbetermogelijkheden in de
samenwerking moeten we actief opsporen en aanpakken. In dit hoofdstuk beschrijven we de
verschillende elementen die we daarvoor inzetten.
6.1 Coördinator
De coördinator is verantwoordelijk voor de opvolging van het project en trekker van de
overlegstructuur. De coördinator heeft als belangrijkste opdracht om de samenwerking af te
stemmen en te bewaken dat we de doelstellingen bereiken.
6.2 Overleg
Ondanks samenwerking op dezelfde locatie en uitdrukkelijke goede wil, engagement en
betrokkenheid van alle deelnemende organisaties, blijft een samenwerking uitdagend en heeft ze
regelmatig bijsturing nodig. Dat blijkt uit de praktijk.
Een belangrijk instrument om een werking af te stemmen is overleg.
6.2.1 Stuurgroep
De stuurgroep is een trimestrieel overleg voor de strategische en beleidsmatige sturing van de
samenwerking. Bij dit overleg zijn vertegenwoordigers van de drie ‘hoofdpartners’, stad
Antwerpen, Atlas en VDAB aanwezig:
voor stad Antwerpen: betrokken verantwoordelijken van de administratie en de kabinetten,
Werk en Economie en Sociale Zaken
voor VDAB: de verantwoordelijken van de afdeling intensieve dienstverlening en arbeidsmarktcompetenties
voor Atlas: de algemene directeur en de directeur afdeling Individu
6.2.2 Tactisch / organisatorisch overleg
Maandelijks is er een tactisch / organisatorisch overleg met als voornaamste doelstellingen:
de optimalisering van de gezamenlijke intake, screening en trajectbepaling
de detectie van de leemtes in het bestaande aanbod op basis van de profielen en noden
van de doelgroep
de formulering van het noodzakelijk te ontwikkelen aanbod
In dit overleg zijn alle partners vertegenwoordigd.
Voorstellen vanuit dit overleg moeten we bekrachtigen op de stuurgroep.
Activering vluchtelingen Antwerpen
61
Dit overleg bestaat uit twee afzonderlijke overlegmomenten, een overleg over de intake en een
overleg over het aanbod, afhankelijk van het aantal te bespreken items.
Wij kennen dit overleg als de ‘ronde en vierkante werkgroep’. De naam is afgeleid van de
concepttekening in het projectdossier, waar er ronde vlakken zijn gebruikt voor de intake en
vierkante vlakken voor het aanbod.
6.2.3 Overleg activeringsbegeleiders
Op operationeel niveau bestaat het maandelijks overleg voor de activeringsbegeleiders van de
geïntegreerde trajecten. Dat heeft als doel om:
(actuele) informatie te delen en gewijzigde afspraken te communiceren
lopende trajecten te bespreken
knelpunten in de operationele samenwerking en dienstverlening te signaleren en verbetervoorstellen te formuleren
Die informatie stroomt via de coördinator door naar het tactisch/organisatorisch overleg.
Op dat overleg nodigen de begeleiders ook regelmatig andere partnerorganisaties uit om hun
dienstverleningsaanbod en werking toe te lichten.
6.2.4 Overleg jongerenbegeleiders
Naast het overleg activeringsbegeleiders is er een maandelijks overleg uitsluitend voor de
begeleiders van de jongerentrajecten en de jobhunter. Daarop komen de dossiers van de jongeren
aan bod:
waarvoor bijsturing of heroriëntering nodig is
of
waarvoor de jobhunter speciale acties moet ondernemen
6.2.5 Overleg werkgeversacties
Minder structureel, maar daarom niet minder frequent is het overleg Werkgeversacties.
De projectleider Werkgeversacties van stad Antwerpen start het zelf op in de aanloop naar
mogelijke acties in het kader van de activering van de doelgroep. Het profiel van de deelnemers
aan het overleg wijzigt afhankelijk van de doelstelling van het overleg. De projectleider
Werkgeversacties koppelt de resultaten van het overleg terug naar het tactisch/operationeel
overleg.
6.2.6 Ad hoc overleg
Tot deze groep behoren onder ander volgende overlegmomenten:
afstemming van een verbetervoorstel of een nieuwe werking met een individuele partner
ter voorbereiding van het tactisch/organisatorisch overleg
afstemming over de wijzigingen in de reguliere werking van een partnerorganisatie
Activering vluchtelingen Antwerpen
62
terugkoppeling/stand van zaken aan de promotor door de coördinator
een-op-een overleg projectleider werkgeversacties en coördinator
…
6.3 Opvolgsystemen
Een gemeenschappelijk registratiesysteem voor de geïntegreerde dienstverlening is nu nog niet
aan de orde. Daarom registreert elke partner de informatie over de begeleiding van de klant in de
organisatie-eigen systemen Connect (Atlas), Mijn Loopbaan (VDAB) en e-Vita (SD).
De activeringsbegeleiders van SD en van de jongerentrajecten schrijven bijkomend beperkte
begeleidingsinformatie weg in het VDAB-registratiesysteem via ‘Mijn Loopbaan voor Partners’
(MLP) van de door hen begeleide klanten.
Tot slot noteren de activeringsbegeleiders SD de gegevens van alle klanten waarvan het dossier
besproken is op de activeringsscreening, zoals taalniveau, contacttalen, eerdere tewerkstelling …
Dat doen ze in de Excellijst COB_TOTAAL, op de dataserver van de stad Antwerpen.
Wekelijks levert de VDAB een rapport uit MLP aan met de activeringsresultaten van alle klanten,
besproken tijdens de activeringsscreening. Maandelijks geeft SD een overzicht van de opgestarte
tijdelijke tewerkstellingstrajecten. De jongerenbegeleiders noteren de tussentijdse resultaten van
hun begeleidingen in de Excellijst ‘Opvolgingstabel_Jongeren’.
6.4 Rapportering
Er is een maandelijkse rapportering op basis van bovenvermelde opvolgsystemen.
Het rapport geeft een overzicht van:
het aantal (per maand) nieuwe anderstalige Antwerpse nieuwkomers, waarvan het dossier
besproken is tijdens de activeringsscreening
het functieprofiel van die klanten
het resultaat van alle op de activeringsscreening besliste trajecten op datum van
rapportage (momentopname), zoals weergegeven in het MLP-dossier van de klant
We rapporteren over deze karakteristieken van de doelgroep:
contacttaal
niveau Nederlands (bij intake)
scholing (hoog – midden – laag)
sector ervaring
traject bij screening
Activering vluchtelingen Antwerpen
63
En over deze resultaten van de activeringstrajecten:
00 uitkeringsgerechtigd volledig werkloos 79 gewone uitschrijving
02 werkzoekende (artikel 36) in beroepsinschakelingstijd
80 deeltijdse werknemer met uitkeringen
03 vrij ingeschreven werkzoekende, niet-werkend
89 werkt regelmatig met interim
05 verplicht ingeschreven in sociaal centrum 90 voltijds werkende vrij ingeschreven werkzoekende
75 werkzoekenden in individuele beroepsopleiding
93 vrij ingeschreven deeltijdse werknemer
76 uitgeschreven wegens ziekte 97
werklozen vrijgesteld van inschrijving als werkzoekende door studies of beroepsopleiding 78 uitgeschreven wegens werk
De administratie van Sociale Dienstverlening levert het rapport aan en bespreekt het met het
kabinet Sociale Zaken.
Op vraag delen we het met de andere partners en/of bespreken we het op de stuurgroep en het
tactisch-organisatorisch overleg.
6.5 Bredere interne communicatie
Onder bredere interne communicatie verstaan we:
de projectcommunicatie op zich, namelijk communicatie over de projectwerking tussen
projectmedewerkers en SPOC’s van de partnerorganisaties
de communicatie naar de reguliere werking(en) van de partnerorganisaties
Die laatste communicatie gebeurt in twee richtingen: van het project naar de reguliere werkingen
en vice versa. Voor de realisatie van de ‘bredere interne communicatie’ gebruiken we volgende
elementen.
6.5.1 Mail
Via mail brengen we de betrokken dienstverleners van de klant op de hoogte van het gekozen
traject bij de activeringsscreening en/of de trajectopvolging.
6.5.2 Informatieve overlegmomenten
Verschillende overlegmomenten van de reguliere (deel)werkingen van de partnerorganisaties
dienen om de (gewijzigde) werking van het project toe te lichten:
informatievergadering wet- en regelgeving: een overleg voor de sociale centra
(SD/Maatschappelijke Hulp)
informatie- en algemene vergadering: overleg voor medewerkers van SD/Activering
Activering vluchtelingen Antwerpen
64
teamvergadering van deelwerkingen, zoals sociale centra, werkbegeleiders van
SD/Activering, trajectbepalers en trajectbegeleiders van Atlas …
NT2-overleg: overleg waar Atlas optreedt als regisseur naar de NT2-aanbieders, zodat
vraag en aanbod op elkaar afgestemd worden
forum werkgelegenheid van stad Antwerpen
…
Een kick-off moment naar aanleiding van de verlenging van het project gaf de partners van de
reguliere werking een zicht op de huidige werking van het project.
6.5.3 Digitale elementen
Volgende digitale elementen ondersteunen de informatiedeling van de directe projectmedewerkers
onderling en naar de verschillende reguliere (deel)werkingen van de partners.
Gemeenschappelijke opslagplaats voor data
De direct betrokken projectmedewerkers van de verschillende partners hebben toegang tot
een beperkt aantal mappen op de dataserver van stad Antwerpen.
Google drive
COSMO-toepassing
Via deze toepassing kan de trajectbegeleider van Atlas de contactgegevens van de
maatschappelijk werker van het sociaal centrum van de klant raadplegen.
Administratieve registratie Atlas – VDAB
Op basis van de administratieve registratie van de klant in het registratiesysteem van Atlas,
Connect, is er een beperkte informatieuitwisseling tussen Connect, het registratiesysteem
van de VDAB en Mijn Loopbaan.
Mailbox ESF
De activeringsbegeleiders van SD beantwoorden de mailbox van ESF dagelijks.
Naam begeleider SD-traject op digitaal klantendossier in e-Vita Bij het openen van het klantendossier in e-Vita verschijnt direct de naam van de begeleider
van het SD-traject.
Projectlijn ESF in digitaal klantendossier in MLP
ESF-projectlijnen in MLP over het ESF-activeringstraject van de klant.
Kennisbanken Organisatiespecifieke informatie is terug te vinden in de kennisbank van elke partner.
‘Intranetsite vluchtelingen’
Op het VDAB-platform ‘Intranetsite vluchtelingen’ gebeurt informatie-uitwisseling rond het
begeleiden, opleiden en tewerkstellen van vluchtelingen.
6.5.4 Promotiemateriaal
Animatieclip ‘Activering vluchtelingen Antwerpen’
Beelden zeggen veel meer dan woorden, in de animatieclip lichten we het project op een
laagdrempelige manier toe.
Handtekening onder e-mail
Een handtekening verwijzend naar het project brengt het altijd (terug) onder de aandacht.
Activering vluchtelingen Antwerpen
65
7. Communicatie
In dit hoofdstuk focussen we ons op de communicatie naar de anderstalige nieuwkomers en de
werkgevers.
7.1 Anderstalige nieuwkomers
Voor de dienstverlening aan anderstaligen heeft Klare taal7 richtlijnen uitgeschreven, die terug te
vinden zijn op de website: www.klaretaalrendeert.be.
We zijn van mening dat het nuttig is om onze werkwijze en ervaringen daaraan toe te voegen.
Onze methodieken en tools om te communiceren met de anderstalige nieuwkomers hangen af van:
de aanwezigheid van een contacttaal
het niveau Nederlands
het opleidingsniveau
het leervermogen
de aard van de geboden dienstverlening
We vermelden per contactmoment de meest gebruikte methodieken en tools.
Aanmelding De voertaal van onze onthaalmedewerker is Nederlands.
Als de klant die taal niet begrijpt of spreekt:
bedient de onthaalmedewerker zich van een gemeenschappelijke contacttaal
laat hij zich bijstaan door de taalhulp die permantie heeft op het Centraal Onthaalbureau
(COB)
De onthaalbediende geeft de klant een afsprakenkaartje mee voor het intakegesprek.
Op dit kaartje staat:
uur en dag van de afspraak
de mee te brengen documenten
dat klanten die het Nederlands onvoldoende beheersen
zich het best laten ondersteunen door een tolk
Intake SD De intaker SD/Maatschappelijke Hulp heeft de brochure ‘SOS taal’ met richtlijnen en tips voor het
communiceren tijdens intake- of begeleidingsgesprekken. Die brochure bevat:
taalafspraken voor de begeleider zelf
voorbeelden van belangrijke documenten om met de klant te overlopen 7 Klare taal is de overkoepelende organisatie van Atlas, In-Gent, het agentschap integratie & inburgering
en het Huis van het Nederlands.
Activering vluchtelingen Antwerpen
66
pictogrammen
herkenbare woorden
een woordenboek met termen die veelvuldig gebruikt worden tijdens de hulpverlening
Voor de schriftelijke communicatie zijn er ‘wordmacro’s’, dat zijn standaardbrieven die taalkundig
en juridisch correct zijn.
Intake Atlas Atlas anticipeert op de taalbarrière door de klant in te plannen bij een intaker die bij voorkeur de
moedertaal van de klant spreekt. Dezelfde regeling geldt voor de verdere trajectbegeleiding.
In een beperkt aantal gevallen spreekt de intaker de moedertaal niet maar is er wel een andere
contacttaal die de klant goed beheerst.
Ondanks dat de begeleiders van Atlas de taal spreken van de klant, maken zij tijdens het gesprek
toch ook gebruik van visuele hulpmiddelen, zoals het inburgeringsschema.
Activeringsbegeleiding De activeringsbegeleiders van de drie geïntegreerde trajecten gebruiken tijdens hun begeleiding
grotendeels dezelfde hulpmiddelen: foto’s, afbeeldingen, pictogrammen, schema’s, beroepenfilms
van VDAB, You Tube, open vragen, controlevragen, Google Translate ...
Verloopt de begeleiding zeer moeizaam door een niet-overbrugbare taalbarriëre
en heeft de klant bijkomend geen relevante technische competenties?
Dan kunnen de hulpverleners het traject wijzigen in een lineair traject, zodat de klant zich eerst
kan toeleggen op het verwerven van een minimaal taalniveau voor hij verder geactiveerd wordt.
VDAB hanteert het principe van taalhoffelijkheid: dat betekent dat er ook een dienstverlening
mogelijk is in een andere taal dan het Nederlands.
De activeringsbegeleiders van SD/Activering gebruiken net als de intakers de bundel ‘SOS taal’
tijdens hun begeleiding.
De klant die toegeleid wordt naar een artikel 60-tewerkstelling, krijgt een sollicitatiemap, een
persoonlijke map met alle documenten in verband met zijn sollicitatieproces.
De klant moet die map bij elke afspraak meebrengen.
De begeleiders van de jongerentrajecten werken met een tijdlijn, om aan de hand van het verleden
de toekomstplannen van de jongere te bespreken. Om de sterkes en zwaktes van de jongere
bespreekbaar te maken, gebruiken ze kwaliteitskaarten. Op sleutelmomenten, waarop er belangrijke informatie moet gegeven worden aan de jongere,
kunnen de begeleiders een tolk inschakelen of beroep doen op de talenkennis van collega’s.
Naast die generieke hulpmiddelen gebruiken
alle begeleiders de A5-postkaart met de
vereenvoudigde flow op de voorzijde en
Activering vluchtelingen Antwerpen
67
ruimte voor contactgegevens op de achterzijde (zie hoofdstuk 3).
De postkaart is exclusief ontwikkeld om de begeleiding te ondersteunen binnen het project,
omdat we merkten dat klanten vaak niet wisten wat we van hen verwachten, waardoor zij
afspraken misten.
7.2 Werkgevers
De werkgeverscommunicatie is gericht op het informeren en sensibiliseren van werkgevers rond de
tewerkstelling van anderstalige nieuwkomers. Dat gebeurt vanuit het standpunt van de
werkgevers zelf, en daardoor vanuit een economisch perspectief: ‘U hebt misschien vacatures die u
moeilijk ingevuld krijgt, denk bij uw zoektocht naar een geschikte kandidaat ook eens aan die
groep werkzoekenden’.
Centraal staan testimonials van andere werkgevers die getuigen over hun ervaringen met de
opleiding en/of tewerkstelling van een anderstalige nieuwkomer in zijn bedrijf:
wat loopt prima
wat zijn de uitdagingen
wat zou hij als advies meegeven aan andere werkgevers
De (vaak video)getuigenissen komen van bedrijven van verschillende schaalgroottes en uit
verschillende sectoren (van een zelfstandige broodjeszaakuitbater, over een KMO-voedingsbedrijf
tot een groot en internationaal opererend bedrijf als Katoen Natie), die op zich eenvoudig en
herkenbaar zijn voor velen, en ook voor inspiratie kunnen zorgen bij andere werkgevers.
Verder brengt de communicatie regelmatig het aanbod aan tewerkstellingsmaatregelen, de
mogelijkheden van werkplekleren en de dienstverlening van de partners onder de aandacht:
www.ondernemeninantwerpen.be/werkenmetvluchtelingen
www.ondernemeninantwerpen.be/artikel60inuwbedrijf
De informatie en getuigenissen verspreiden we ook via:
de periodieke dedicated nieuwsbrieven rond de tewerkstelling van vluchtelingen
artikels op de algemene ondernemerswebsite van de stad en de algemene
ondernemersnieuwsbrief van de stad (of, afhankelijk van de content, in een andere
specifieke nieuwsbrief aan ondernemers)
persberichten en sociale mediakanalen
We gebruiken naast eigen kanalen ook de communicatiekanalen van derden, zoals de
werkgeversorganisaties en sectorfondsen, om de boodschap bij werkgevers te krijgen.
We ontwikkelden ook promotiemateriaal zoals:
Activering vluchtelingen Antwerpen
68
Een ‘leave- behind’, een
postkaart die door de
jobhunter of begeleider
achtergelaten is bij een
werkgever als reminder aan
zijn bezoek.
De postkaart zet het project
in de kijker en vermeldt
meteen ook de gegevens
van een contactpersoon.
Een korte animatieclip om het project op
een informele manier onder de aandacht
van de werkgevers te brengen.
Verschillende clips over de
resultaten van de drie
geïntegreerde trajecten
waarin de klant en de
werkgever beiden hun
verhaal vertellen.
Activering vluchtelingen Antwerpen
69
8. Best practices
Tot slot van dit draaiboek geven we een overzicht van de best practices op het vlak van de
operationele werking die volgens ons extra aandacht verdienen. Het zijn belangrijke wijzigingen
die we doorvoerden op het vlak van de vooropgestelde werking in het projectdossier en elementen
waar we de lezer attent op willen maken.
Voor een gedetailleerde evaluatie van het ganse project verwijzen we naar het eindrapport dat
vanaf 1 februari 2019 beschikbaar is.
We situeren deze best practices binnen de drie onderdelen van de procesflow:
1. verkennen van de klant
2. begeleiden van de klant
3. werkplekken voor de klant
8.1 Verkennen van de klant
In het onderdeel ‘Verkennen van de klant’ hebben we de grootste wijzigingen doorgevoerd om de
werking efficiënter en effectiever te maken.
1. Het Centraal Onthaalbureau (COB) als single point of contact
Begin 2016 startte het toenmalige OCMW Antwerpen, nu bedrijfseenheid Sociale Dienstverlening,
het COB Coevelt op om het stijgend aantal erkende vluchtelingen te kunnen bedienen.
Die beslissing namen we om:
bottlenecks te vermijden bij sommige sociale centra
alle vluchtelingen eenzelfde dossierbehandeling te geven
een bundeling van expertise te krijgen waardoor er een kenniscentrum ontstond
Activering vluchtelingen Antwerpen
70
Momenteel is het COB de enige toegangspoort voor alle anderstalige nieuwkomers die zich willen
vestigen in Antwerpen en nood hebben aan financiële ondersteuning.
Wanneer de anderstalige nieuwkomer met zijn vraag op een centrale plaats terecht kan, heeft dat
pluspunten voor zowel klant als begeleider.
De klant hoeft zijn verhaal niet altijd opnieuw te vertellen.
De klant krijgt een dienstverleningsaanbod waarbij de verschillende trajecten op elkaar zijn afgestemd.
Er zit tempo in het dienstverleningsaanbod, er gaat minder tijd verloren.
De begeleiders van de verschillende organisaties zijn een team.
De grenzen tussen de verschillende organisaties vervagen letterlijk en figuurlijk.
2. Trajectbepaling op de activeringsscreening in samenspraak met alle partners
Bij aanvang van het project kreeg de klant net als nu een eerste contactmoment:
bij SD/Maatschappelijke Hulp, waar zijn dossier werd opgestart en hij afspraken meekreeg
voor zijn intake bij Atlas
voor een duale screening
Tijdens de duale screening werd zijn afstand tot de arbeidsmarkt ingeschat door een VDAB-
begeleider samen met een begeleider van SD/Activering.
Voor die duale screening planden we op verschillende dagdelen per week telkens twee duo’s in.
Per afspraak werd er een uur voorzien om samen met de klant een activeringsdossier op te maken
en te bespreken, om tot slot het activeringstraject te bepalen. Het aantal screenings per week was
afhankelijk van de instroom met een maximale capaciteit van 36 per week.
Deze werkvorm vroeg om de nodige aanpassing omdat er heel wat belemmerende factoren waren:
De werking was niet klantvriendelijk. De klant had op relatief korte tijd te veel afspraken: intake bij SD/Maatschappelijke Hulp, intake Atlas en een duale screening.
Op verschillende momenten was de instroom zo groot dat de wachtlijst voor de duale
screening aangroeide. Klanten moesten soms tot enkele weken wachten, waardoor er kostbare
tijd verloren ging.
De intake van Atlas stond apart, was geen onderdeel van het geheel, waardoor er geen informatiedoorstroom en afstemming was.
De begeleider van VDAB en van SD/Activering zonder overleg bepaalden het activeringstraject
van de klant.
De werking was tijdrovend:
o Er waren maar 2 activeringsbegeleiders SD.
Wij zetten ze in bij elke duo-intake, waardoor er voor hen te weinig tijd overbleef voor
de begeleiding van de klanten met een SD-traject.
o We zorgden elke keer voor afspraken van een uur, maar de afspraken met klanten die doorverwezen waren naar een lineair traject, namen minder tijd in beslag, waardoor er
te veel ‘lege momenten’ ontstonden.
Activering vluchtelingen Antwerpen
71
We kunnen alleen een volledig beeld van de klant krijgen als alle betrokken partners, die de klant
hulp bieden, vanuit hun eigen opdracht samenwerken.
Daarom beslisten we om de duale screenings af te schaffen en een wekelijks overleg in te voeren:
de activeringsscreening. Op dat overleg bekijkt elke partner het dossier vanuit zijn dienstverlening.
Er is ruimte om op maat van de individuele klant af te stemmen, zoals bijvoorbeeld of de klant met
Open School-profiel kan instappen in de intensieve klassen VDAB-Open School.
Na de activeringsscreening weet elke partner per traject wat de stand van zaken is voor volgende
punten:
een geïntegreerd of lineair traject
maatschappelijke oriëntatie
NT2
randvoorwaarden
afstand tot de arbeidsmarkt
3. Atlas voert het gesprek ter voorbereiding van de activeringsscreening
Bij de afschaffing van de duale screening beslisten we dat voortaan de trajectbegeleider van Atlas
zou peilen naar de afstand tot de arbeidsmarkt van de klant. Tijdens de intakegesprekken van
SD/Maatschappelijke Hulp en Atlas kwamen het studie- en werkverleden, competenties,
jobdoelwit … ook al in meer of mindere mate aan bod. Een trajectbegeleider van Atlas doet dat in
de moedertaal van de klant, wat een diepgaandere en correctere peiling mogelijk maakt.
Daardoor voeren nu de trajectbepalers van Atlas het gesprek ter voorbereiding van de
activeringsscreening. Bij een ‘uitgebreide intake’ en een ‘uitbreiding’ (zie 3.2.2 Intake Atlas)
bevragen zij, in de moedertaal van de klant, uitgebreider en diepgaander zaken zoals het
studieverleden, werkervaring, digitale vaardigheden, randvoorwaarden en het jobdoelwit.
Zij werden daarvoor gecoachd door de activeringsbegeleiders van de VDAB.
4. Gefaseerde trajectbepaling voor het inburgeringstraject
In de beginfase van het project bepaalden we het inburgeringstraject en het activeringstraject
‘naast’ elkaar, waardoor de trajecten elkaar vaak doorkruisten.
Om een traject op maat voor de individuele klant op te stellen, is afstemming nodig. Alleen dan
kunnen we spreken van een geïntegreerd traject. Daarom beslisten we om een gefaseerde
trajectbepaling voor het inburgeringstraject door te voeren. Daardoor vermijden we dat een klant
in het kader van de verplichte8 inburgering al een voltijds dagprogramma krijgt met enkel MO en
NT2.
Tijdens de intake van Atlas houden we altijd een dagdeel (voor- of namiddag) proactief vrij.
Dat garandeert dat:
elke partner maximale ruimte heeft om te werken aan zijn opdracht
de klant tegelijk ook onderdelen vervult van het decretaal vastgelegde inburgeringstraject
8 Verplicht via het inburgeringsdecreet of via opname in het geïndividualiseerd project voor
maatschappelijke integratie (GPMI).
Activering vluchtelingen Antwerpen
72
Wel zorgen we dat het inburgeringsprogramma zo kort en intensief mogelijk is. Daarover maakten
we enkele bijkomende afspraken. Zo kan een klant wel bijvoorbeeld MO overdag volgen en NT2 in
de avond, als dat aangewezen lijkt én haalbaar is. Ook voor klanten die alleen MO kunnen volgen
in een uitzonderlijk aanbod maakten we afspraken.
8.2 Begeleiden van de klant
Voor het ‘Begeleiden van de klant’ willen we vanuit onze opgedane ervaringen in de afgelopen
twee projectjaren onderstaande elementen meegeven als best practices.
1. Activeringsbegeleider is regisseur van activeringstraject
Meerdere begeleiders verzorgen de integrale dienstverlening. Daarom is het nodig om afspraken te
maken over de taken en verantwoordelijkheden van elke begeleider.
De activeringsbegeleider:
is de regisseur van het activeringstraject
bekijkt samen met de klant welke stappen nodig zijn om op (korte) termijn tot een
duurzame tewerkstelling te komen
zorgt ervoor dat die stappen passen in het geheel van de dienstverlening aan de klant
2. Trajectwijziging in samenspraak met de partners
De situatie van de klant wijzigt voortdurend tijdens het dienstverleningsproces, waardoor het
activeringstraject mogelijk moet aangepast worden.
Stelt de activeringsbegeleider vast dat het gekozen traject niet (meer) op maat is van de klant?
Dan agendeert hij het dossier op het eerstvolgende trajectopvolgingsoverleg, dat wekelijks
plaatsvindt na de activeringsscreening. Hij motiveert zijn aanvraag en stelt een ander traject voor.
De partners beslissen op basis van het advies van de begeleider en de eigen begeleidingsinformatie
en -expertise.
3. Werken met een jobdoelwit op korte en lange termijn
De begeleidingstrajecten hebben zelfredzaamheid in de Belgische samenleving als doel, waarna de
klanten maximaal tot tewerkstelling komen en (als dat mogelijk is) geen uitkering nodig hebben.
We merkten snel dat dit meestal in verschillende stappen moet gebeuren.
De activeringsbegeleider:
bekijkt samen met de klant wat zijn mogelijkheden en beperkingen zijn
staat stil bij wat de klant wil, wat kan en wat realistisch is op korte en lange termijn
Dat vraagt soms een confronterende aanpak. De begeleider blijft altijd toekomstgericht werken en
maakt samen met de klant een actieplan op dat verder reikt dan de tewerkstelling op korte
termijn.
Activering vluchtelingen Antwerpen
73
4. Permanente aanwezigheid van taalhulpen
Nederlands is de voertaal voor het geïntegreerd dienstverleningsaanbod in Antwerpen.
Voor onze doelgroep is het echter niet mogelijk om je als begeleider te beperken tot die voertaal.
Daarom gebruiken de begeleiders bijkomend ‘klare taal’, andere talen, gebarentaal, pictogrammen
… Merkt de begeleider dat de klant de boodschap niet begrepen heeft ondanks die hulpmiddelen?
Dan doet hij beroep op een van de taalhulpen die permanent aanwezig zijn op het Centraal
Onthaalbureau. Vaak heeft de taalhulp dezelfde afkomst als de klant, waardoor er meteen een
vertrouwensband ontstaat.
Een permanente aanwezigheid van taalhulp op de plaats waar de dienstverlening gebeurt, biedt
daardoor een grote meerwaarde.
5. Communicatie met jongeren via sociale media
We stellen vast dat jongeren:
regelmatig van telefoonnummer veranderen, waar hun profielen op sociale media
doorgaans ongewijzigd blijven
snel reageren op een bericht informatie verstuurd via sociale media
Onze jongeren-activeringsbegeleiders adviseren om die kanalen te gebruiken.
Zij hebben ondervonden dat het voor de jongere een laagdrempelige, informele en eenvoudige
manier is om te communiceren met zijn begeleider.
6. Jobgerichte trajecten als opstap naar een duurzame tewerkstelling
Meermaals bleek er na een technische screening een kloof te zijn tussen de vaardigheden van de
klant en de gevraagde competenties. Daarnaast waren er voor sommige beroepen weinig gekwalificeerde en/of gemotiveerde kandidaten (knelpuntvacatures).
Daarom zijn er projecten/opleidingen opgezet die:
het activeringstraject van de anderstalige nieuwkomer bevorderden
tegemoet kwamen aan de kraptes op de arbeidsmarkt
Die geïntegreerde trajecten hebben allemaal eenzelfde opbouw die bewezen heeft te werken: een
vaktechnische opleiding, extra taalondersteuning (technisch Nederlands voor het beroep),
jobcoaching, aandacht voor aspecten als veiligheid, mobiliteit, culturele sensitiviteit ...
Aansluitend op de opleiding is er een vorm van werkplekleren of een tewerkstelling.
Werknemers en hun werkgevers ondersteunen we later verder via coaching en/of een peter-
meterschapsformule.
7. Taalondersteuning en –coaching vergroot de tewerkstellingskansen
De doorgaans beperkte talenkennis van onze doelgroep vraagt extra aandacht. We stellen vast dat
de kansen op een duurzame tewerkstelling groter zijn wanneer we gerichte taalondersteuning
voorzien tijdens de opleidingen, bij jobgerichte trajecten, tijdens werkplekleren …
Activering vluchtelingen Antwerpen
74
Taalondersteuning en -coaching vanuit de verschillende partners op verschillende manieren tijdens
het traject is een must voor deze doelgroep.
8. Rondleidingen bij bedrijven
De jongeren-activeringsbegeleiders stellen vast dat jongeren vaak een onrealistisch beeld hebben
van de arbeidsmarkt.
Het organiseren van bedrijfsbezoeken biedt een meerwaarde voor zowel klant als begeleider.
Voor de klant is het een kans om zijn kennis over een bepaald bedrijf of sector te verruimen.
Voor de begeleider is het de ideale situatie om de klant te observeren en te bepalen of hij klaar is
om aan de slag te gaan.
9. DO’s bij workshops
Tot slot van de best practices bij het onderdeel ‘Begeleiden van de klant’ geven we nog een aantal
belangrijke elementen voor de ontwikkeling/organisatie van algemene of specifieke workshops
voor deze doelgroep:
beperkt aantal cursisten, alleen dan is het mogelijk om voldoende aandacht te geven aan de individuele cursist
herhaling, zo blijft de informatie beter hangen bij de cursist
voldoende tijd voorzien voor de leerstof en het examen
ondersteuning door job- en taalcoaches voorzien
onderdeel culturele diversiteit voorzien om stil te staan bij gewoontes, principes, rechten
en plichten op de Belgische arbeidsmarkt
8.3 Werkplekken voor de klant
Ook voor het onderdeel ‘Werkplekken voor de klant’ willen we een aantal dingen meegeven die we
leerden bij het omgaan met de doelgroep.
1. Samenwerken met de reguliere werking van SD/Activering voor artikel 60 vacatures
Een jobhunter zocht naar specifieke artikel 60 privé-tewerkstellingsplaatsen.
Daar is de kans groot dat de klant na een geslaagde sociale tewerkstelling effectief aan de slag kan
blijven. Op dat ogenblik had de Werkgeverscel van SD/Activering een zeer uitgebreid aanbod
artikel 60 sociale tewerkstellingsplaatsen in hun vacaturedatabank maar slechts enkele privé-
plaatsen.
Langzaam veranderde dat. Ook de reguliere werking geraakte overtuigd dat een groeitraject,
waarbij de klant tijdens zijn sociale tewerkstelling muteert naar andere functies, betere kansen
biedt. Ook de reguliere werking ging meer op zoek naar privé-vacatures.
Toen de jobhunter artikel 60 het project verliet, beslisten we om de jobhunter niet te vervangen.
We beslisten om bij de toeleidingen naar artikel 60 voortaan (alleen) een beroep te doen op de
reguliere werking van de partner SD.
Activering vluchtelingen Antwerpen
75
SD/Activering doet bovendien extra inspanningen voor onze doelgroep. Zo zijn er vacatures die
eerst exclusief zijn voorbehouden voor onze profielen. Ook creëerden we naast het regulier aanbod
een aanbod met lage instapvoorwaarden. Dat betekent dat klanten met niveau 1.1 Nederlands in
aanmerking komen voor die vacatures.
2. Via werkplekleren werkgevers overtuigen
Verschillende vormen van werkplekleren zijn het ideale instrument om bedrijven het laatste duwtje
in de rug te geven om te beslissen voor een samenwerking. Zo kunnen bij een beroepsverkennende
stage (BVS) werkgever en werknemer ervaren of er een match is. Voor jongeren onder de 25 jaar,
langer dan een jaar ingeschreven als werkzoekende, kan een kosteloze individuele
beroepsopleiding (K-IBO) voor kwetsbare groepen voorgesteld worden.
3. De kracht van interimkantoren
Onderschat de kracht van interimkantoren niet. Uit ervaring merken we dat gemotiveerde
kandidaten met veel competenties op korte termijn kunnen doorgroeien naar vaste contracten
binnen een bedrijf.
4. Werkgevers actief betrekken
Samen met de sectoren:
initiëren we toeleidings- en opleidingstrajecten voor de doelgroep
bieden we een antwoord op de vraag van werkgevers in die sectoren naar gemotiveerde en
bekwame werknemers om hun openstaande vacatures in te vullen
Om het draagvlak voor die acties te vergroten, benaderen we en respecteren we de
werkgevers(organisaties) als noodzakelijke mede-organisator en mede-actor van initiatieven.