Systeemtoets

Wordt de (departementale) toetsing op regeldruk goed en consequent uitgevoerd?

De systeemtoets van Actal

Het College heeft tot taak de regering of beide Kamers der Staten-Generaal te adviseren over het systeem van beoordeling van de effecten van voorgenomen wet- en regelgeving voor de regel druk voor bedrijfsleven, burgers, en beroepsbeoefenaren in de sectoren zorg, onderwijs, veiligheid en sociale zekerheid.

Deze adviestaak1 van het Adviescollege toetsing regeldruk (Actal) wordt ook wel de systeemtoets genoemd. Wij richten ons in deze toets niet alleen op de ex ante afwegingen van ministeries op de verschil lende vormen van regeldruk in voorgenomen wet- en regelgeving, maar ook de wijze waarop een departement de aandacht voor deze afwegingen heeft georganiseerd. Bovendien kijken wij naar andere onderdelen van het systeem zoals de Commissie voor Effecttoetsing (CET) en de bedrijfs effectentoets (BET).

Het doel van deze jaarlijkse toets is achteraf vaststellen of dit systeem voldoende waar borgen biedt dat de ministeries de gevolgen voor regeldruk goed en consequent in kaart brengen en dat die effecten op regeldruk zodanig in de besluitvorming worden meegewogen dat externe toetsing op het niveau van dossiers niet meer nodig is. De hoofd-vraag van de systeemtoets luidt dan ook:

Wordt de (departementale) toetsing op regeldruk goed en consequent uitgevoerd?

Toetsing op regeldruk kan worden aangemerkt als “goed en consequent” indien de afweging bij ieder dossier voorafgaand aan de besluitvorming van voldoende kwaliteit is en als de toetsing met goede waarborgen ten aanzien van de organisatiestructuur en -cultuur is omkleed.

De eerste systeemtoets in 2012 heeft betrekking op dossiers in de periode van 1 juni 2011 tot 31 december 2011. De daaropvolgende systeemtoetsen hebben een onderzoeks periode van één kalenderjaar. In het najaar van 2011 wordt een organisatieanalyse uitgevoerd om inzicht te krijgen in de wijze waarop ieder departement afzonderlijk (de aandacht voor) de afweging van regel-druk bij voorgenomen wet- en regel-geving heeft georganiseerd. Dit betekent dat in kaart wordt gebracht op welke wijze (wets)voorstellen binnen een departement tot stand komen.

1. Artikel 2 onder a) Besluit van 16 juni 2011, nr. 11.001442, houdende instelling van Actal, adviescollege toetsing regeldruk (Instellingsbesluit Actal 2011)

1. De toetsfase Deze fase richt zich in de eerste plaats op een aantal individuele dossiers met regeldrukgevolgen. Daarnaast betrekken wij een aantal meer algemene aspecten in de systeemtoets. Deze aspecten kunnen betrekking hebben op individuele ministeries, maar ook op de kabinets-brede aanpak van regeldruk. Deze meer algemene aspecten alsmede de stappen in deze fase worden hierna toegelicht.

2. De verificatiefaseDe bevindingen uit de toetsfase resul-teren in vertrouwelijke departements-notities die nader worden besproken met ieder departement. De gesprekken worden gebruikt om onze bevindingen te toetsen en om te bepalen hoe de bevindingen in het overkoepelende rapport kunnen worden geduid.

3. De rapportagefaseWij stellen een (overkoepelend) eind-rapport op met de bevindingen van alle ministeries. Deze bevindingen worden zoveel mogelijk gepresenteerd op een wijze waarop het eenvoudig is om ministeries met elkaar te vergelijken (benchmarking). Het rapport en ons advies worden aangeboden aan de coördinerend minister, de betrokken ministers, en (ter informatie) gezonden aan de beide Kamers der Staten- Generaal.

Organisatie-analyse

Verificatie-fase

Rapportage-fase

Toetsfase

Najaar 2011 Januari - Februari Maart - April Mei - Juni

Systeemtoets

Na het afronden van de organisatieanalyse zijn binnen de systeemtoets de volgende drie structurele fasen te onder scheiden:

1. Overzicht van dossiers2. Selectie van dossiers3. Benodigde stukken geselecteerde dossiers4. Toetsing (ex post) van geselecteerde

dossiers

5. Weging van reeds (ex ante) getoetste grote dossiers

6. Weging van algemene aspecten7. Afronding van vertrouwelijke

departementsnotities

Uitwerking toetsfase

1. Overzicht van dossiersActal ontvangt in de eerste week van januari van ieder ministerie een overzicht van alle (wets)voor stellen die het voor-gaande kalenderjaar zijn gepasseerd. Het gaat hierbij om het moment van indiening bij de Tweede Kamer respec-tievelijk het moment van publicatie in de Staatscourant. Het overzicht bevat in ieder geval wetten, AmvB’s en mini-steriële regelingen. Van het ministerie wordt verwacht dat per (wets)voorstel wordt aangegeven wat de volledige titel is, wie de dossierhouder is, of er gevolgen zijn voor regeldruk (en zo ja, hoe groot en voor welke doelgroep).

2. Selectie van dossiersOp basis van het aangeleverde overzicht streven wij er naar om steekproefsgewijs per ministerie in eerste instantie circa 6 dossiers te selecteren. Het daadwer-kelijke aantal te selecteren dossiers én of een ministerie wordt meegenomen in de systeemtoets is afhankelijk van het aantal (wet)voorstellen met regel-druk gevolgen binnen de betreffende onderzoeksperiode.

Wij selecteren de dossiers op grond van de volgende criteria:• Omvangvanderegeldrukgevolgen

(klein/groot).• Richtingvanderegeldrukgevolgen

(afname/toename).• Doelgroependietemakenkrijgenmet

deze gevolgen (bedrijven/burgers/professionals).

• Regeldruksignalendiewij(hebben)ontvangen van deze groepen.

Uitwerking toetsfase

Voorafgaand aan deze steekproef vindt eenverificatieslagplaatsofdedossiersdie door een ministerie worden aange-merkt als een dossier zonder gevolgen voor de regeldruk, daadwerkelijk geen gevolgen voor de regeldruk hebben. De dossiers zonder feitelijke regeldrukge-volgen alsmede eventuele grote dossiers die wij zelf ex ante hebben getoetst, worden buiten de steekproef gehouden.

3. Benodigde stukken geselecteerde dossiers

Om de geselecteerde dossiers te kunnen beoordelen is het nodig dat Actal de beschikking heeft over alle relevante stukken: het voorstel, de toelichting, beschikbare berekeningen en impact analyses (waaronder de beoordeling door CET). De benodigde stukken worden in principe opgevraagd bij de CET om de systeemtoets jegens de departementen lastenluw in te richten. Voor zover de CET hier niet over beschikt, zal een beroep worden gedaan op de coördinatoren bij de ministeries.

4. Toetsing (ex post) van geselecteerde dossiers

De geselecteerde dossiers worden beoordeeld op de kwaliteit van de gemaakte afweging van regel druk door het ministerie. Ons beoordelingskader van deze afweging bij individuele dossiers sluit aan bij de criteria van het integraal afwegingskader. Daarmee worden eisen gesteld zowel aan de berekening van de regeldruk als aan de afweging ten aanzien van de nuloptie en beleidsalternatieven. Wij maken gebruik

2. Meten is weten II, Weten wat te meten en de Meetmethodiek toezicht lasten.

van een aantal documenten als leidraad om te bepalen of een berekening van de regeldruk gevolgen accuraat is.2

Ten aanzien van de afweging van de nuloptie en beleidsalternatieven hanteren wij de volgende drie criteria:• Vaststellenofhieraanaandacht

is besteed.• Inschattenofvoordehandliggende

beleidsalternatieven ten onrechte buiten beschouwing zijn gebleven.

• Beoordelenvanhetgekozen alternatief.

Indien de voorlopige bevindingen bij een ministerie daartoe aanleiding geven, is het mogelijk om een aantal additionele dossiers op te vragen om zodoende tot een nader advies/oordeel te kunnen komen.

In deze fase kan tevens de departemen-tale organisatie worden betrokken. Als gevolg van de organisatieanalyse is voor ieder ministerie een procesbeschrijving inzake de aanpak van regeldruk opge-steld. Indien uit de beoordeling van de dossiers aandachtspunten inzake de structurele borging van de aandacht voor regeldruk volgen, dan stelt deze vooraf vastgestelde procesbeschrijving ons in staat te adviseren waar en op welke wijze aan scherping van de interne processen moet worden doorgevoerd.

5. Weging van reeds (ex ante) getoetste grote dossiers

Op grond van ons Instellingsbesluit hebben wij tevens een adviestaak ten aanzien van de ex ante toetsing

van voorgenomen wet- en regelgeving. In overleg met de betrok ken bewinds-personen toetsen wij jaarlijks een beperkt aantal (wets)voorstellen met omvangrijke gevolgen voor de regeldruk. Over deze grote dossiers brengen wij een advies uit. Onze ervaringen bij deze dossiers betrek-ken wij ook in de systeemtoets.

6. Weging van algemene aspectenHet gaat hier bijvoorbeeld om de wijze waarop een ministerie omgaat met aangeleverde signalen over regeldruk. In het kader van onze signaalfunctie houden wij een overzicht bij van de bij ons ont-vangen signalen per ministerie en de wijze waarop het ministerie hierop heeft gerea-geerd. Voorts is er regulier overleg met brancheorganisaties over onder meer de afhandeling van signalen door ministeries. Daar naast zal worden gekeken naar de werking van de compensatiemethodiek voor stijgingen van regel druk en ook de coördinatie en aansturing van de aanpak vanuit ministeries en het kabinet.

7. Afronding van vertrouwelijke departementsnotities

De toetsfase wordt afgesloten met het opstellen van vertrouwelijke departe-mentsnotities.

Lange Voorhout 58 2514 EG Den Haag

Postbus 16228 2500 BE Den Haag

Telefoon: 070 - 310 86 66Fax: 070 - 310 86 79

www.actal.nlinfo@actal.nl

© 2011 Actal, Den Haag

Actal Adviescollege toetsing regeldruk