1

2

3

ACTA van de Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerken in Fryslân gehouden op woensdag 2 juni 2010 en op 22 september en 24 november in het kerkgebouw van de Gereformeerde kerk "De Morgenster" Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden

4

5

Inhoudsopgave Agenda 2 juni 2010 6 Acta 2 juni 2010 9 Lijst afgevaardigden 22 Kort verslag 1e zitting 2 juni 2010 24 Agenda 22 september 27 Acta 22 september 2010 28 Agenda 24 november 33 Acta 24 november 34 Kort verslag 2e en 3e zitting 39 Brief Yntertsjerklike Kommisje foar de Earetsjinst (IKFE) 41 Brief YKFE - Lieteboek 2012 42 Brief Wurkgroep Fryske Earetsjinsten 43 Brief DAO + voorbeeldbrief 46 Brief deputaten GS11 + bijlage 49 Brief deputaatschap studentenpredikant Groningen + 3 bijlagen 53 Brief classis Leeuwarden 59 Rapport quaestor PS Fryslân 61 Rapport deputaten ad art. 11 KO (hulpbehoevende kerken) 63 Regeling voor de steunaanvragen van hulpbehoevende kerken in ressort PS Fryslân 70 Toelichting op enkele artikelen regeling steunaanvragen 75 Rapport Ureterp inzake art. 11 KO 77 Rapport Friese Zendingsdeputaten (FZD) ad art. 24 KO inzake Kalimantan Barat 78 Aanbieding financieel verslag 2009, begroting 2010, meerjarenbegroting 2009-2015 FZD 81 Jaarrekening 2009 FZD 83 Begroting 2010 FZD 92 Beleidsplan FZD 2010 - 2020 96 Controle boeken FZD 110 Jaarrapportage 2009/2010 van de deputaten ad art. 24 KO voor zending in Zuid-Afrika 111 Financieel verslag Nederland 2009 117 Financieel verslag Zuid-Afrika 2009 122 Begroting Zuid-Afrika 2010 132 Accountantsverklaring Nederland 2009 141 Rapport deputaten ad art. 49 KO (kerkverband) 143 Rapport van de deputaat-curator van de TUK 145 Brief aan GS: huwelijk en samenwonen 152 Brief aan GS: huwelijkssluiting door overheid of kerk 154

6

Agenda 2 juni 2010 Particuliere Synode Fryslân 2010 Tweede voorlopige agenda van de vergadering van de PS Fryslân op woensdag 2 juni 2010 te Leeuwarden, aanvang 16.30 uur in het gebouw van de Gereformeerde Kerk „De Morgenster‟, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden 1 Opening door de samenroepende kerk Ferwerd-Hallum 2 Onderzoek geloofsbrieven en tekenen presentielijsten 3 Verkiezing van het moderamen op voordracht van de classes preses: ds. P. Groen scriba: ds. J.H. Tempelman assessor: ds. R. Prins 4 Constituering van de vergadering 5 Vaststelling agenda 6 Vaststelling van de Acta van PS Fryslân van 10 juni 2009 7 Indeling commissies 8 Ingekomen stukken 8.1 Acta van de PS Gelderland 2009 1e en 2e zitting 8.2 Acta van de PS Utrecht 2009 1e en 2e zitting 8.3 Acta van de PS Zeeland, Noord-Brabant en Limburg 2009 8.4 Acta van de PS Drenthe 2009 8.5 Acta van de PS Holland- Noord 2009 1e en 2e zitting 8.6 Van Generale Synode Zwolle-Zuid 2008-2009: Acta met bijbehorende rapporten op cd-rom vanaf 1993 8.7 03-07-09 YKFE (Yntertsjerklike Kommisje foar de Earetsjinst): vraagt deskundige op taalgebied Fries om vertaling „Liedboek 2012‟ mee te beoordelen 8.8 27-11-09 YKFE: voorstel om dhr. David de Jong (Den Ham) van Wurkgroep Fryske Earetsjinsten voorlopig mee te laten doen als aspirant-lid project Lieteboek 2012. Vraag aan PS: hem officieel als afgevaardigde te benoemen. 8.9 23-03-10 Wurkgroep Fryske Earetsjinsten: 1. vraag om een officiële status binnen de GKv in de vorm van deputaatskip Fryske saken; 2. verzoek om een ijkingscommissie te benoemen; 3. David de Jong benoemen namens GKv Fryslân in de project-organisatie van het Lieteboek 2012

7

Agenda 2 juni 2010 8.10 12-01-10 DAO: verkiezing afgevaardigden GS Harderwijk 2011 + voorbeeldbrief aan thuiskerk 8.11 20-02-10 Deputaten GS 11: criteria voor steunaanvragen door een PS bij GS11 8.12 21-01-10 Deputaatschap studentenpredikant: verzoek om financiële bijdrage voor Studentenpredikant Groningen + 3 bijlagen 8.13 31-05-10 Classis Leeuwarden: brief over de materie van ongehuwd samenwonen en kerkelijke huwelijksbevestiging met het verzoek om adhesie te betuigen en de inhoud door te geven aan de GS Harderwijk 2011 9 Rapporten 9.1 Quaestor van de PS 9.1a Financieel jaaroverzicht 2009 + voordracht quotum 2010 + controle 9.2 Deputaten ad art. 11 KO (hulpbehoevende kerken) 9.2a 1. Financieel overzicht 2009 2. Steunaanvragen 2010 3. Vaststellen quotum 2010 4. Benoemingen 5. Nieuwe regeling voor steun hulpbehoevende kerken 6. Voorstellen van deputaten 9.2b Regeling voor de steunaanvragen van hulpbehoevende kerken 9.2c Toelichting op enkele artikelen regeling steunaanvragen 9.2d Controle boeken 9.3 Friese Zendingsdeputaten ad art. 24 KO (zending voor KalBar) 9.3a Rapport Friese Zendingsdeputaten + voordracht benoemingen 9.3b Aanbieding financieel verslag 2009, begroting 2010, meerjaren- begroting 2009-2015 + voorstellen ter goedkeuring + vaststellen quota 2010 en 2011 9.3c Jaarrekening 2009 9.3d Begroting 2010 9.3e Beleidsplan periode 2010 - 2020 9.3f Controle boeken 9.4 Deputaten ad art. 24 KO (zending voor Zuid-Afrika) 9.4a Jaarrapportage 2009/2010 + voordracht benoemingen 9.4b Financieel verslag Nederland 2009 9.4c Financieel verslag Zuid-Afrika 2009 9.4d Begroting Zuid-Afrika 2010 9.4e Controle boeken 9.5 Deputaten ad art. 31 KO (appelzaken) 9.5a Geen rapport, niet vergaderd 9.6 Deputaten ad art. 49 KO (kerkverband) 9.6a Rapport

8

Agenda 2 juni 2010 10 Rapportering commissies 11 Zaken betreffende de Generale Synode 2011 11.1 Verkiezing afgevaardigden Generale Synode Harderwijk 2011 (2 primi predikanten + 2 secundi + 1 tertius en 2 primi ouderlingen + 2 secundi + 1 tertius) 11.2 Voordracht benoeming deputaat-curator + secundus TU Kampen (huidige primus is ds. R. van Wijnen te Ureterp, secundus is ds. J.J. Verwey te Leeuwarden) 12 Rapport van de deputaat-curator van de Theologische Universiteit Kampen, ds. R. van Wijnen 13 Voorstellen en instructies 14 Benoemingen 15 Aanwijzing van de samenroepende kerk voor en de datum van de eerstvolgende PS Fryslân: Classis Buitenpost, kerk Surhuisterveen Vergadering PS op woensdag 25 mei 2011 om 16.30 uur Locatie: De Morgenster, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden 16 Persoonlijke rondvraag 17 Censuur naar art. 48 KO 18 Vaststellen kort verslag 19 Sluiting

9

Acta 2 juni 2010 Acta van de vergadering van de Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerken in Fryslân - bijeen op woensdag 2 juni 2010 in De Morgenster, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden, aanvang 16.30 uur - Artikel 1 Opening Br. J. Slager opent namens de samenroepende kerk Ferwerd-Hallum de vergadering. Hij heet ieder welkom en gaat voor in gebed. Daarna leest hij Filippenzen 2: 1 – 11. Paulus noemt zaken die goed zijn in de gemeente. Men is in de kerk vaak kritisch op de gang van zaken, maar Paulus ziet de Geest aan het werk. Hij vermaant ook: eerst Christus. Hij houdt ons een spiegel voor. Tot slot laat br. Slager Gezang 161: 1 zingen. Artikel 2 Onderzoek geloofsbrieven en tekenen presentielijsten De presentielijsten zijn getekend en alle primi zijn aanwezig. Classis Buitenpost Classis Drachten Classis Leeuwarden Ds. K.D. Smit Ds. T.P. Nap Ds. J.M. Burger Ds. R. Prins Ds. J.H. Tempelman Ds. P. Groen Ds. G. Roorda Ds. R. van Wijnen Ds. J.G. van der Hoeven Br. H. Westerik Br. H. Huisman Br. J. Slager Br. F. van Wieren Br. L. Veenstra Br. J. van der Meulen Br. N. Driebergen Br. H. Zeilstra Br. K. Oosterheert Artikel 3 Verkiezing van het moderamen De verkiezing vindt plaats op voordracht van de classes. preses: ds. P. Groen (classis Leeuwarden) scriba: ds. J.H. Tempelman (classis Drachten) assessor: ds. R. Prins (classis Buitenpost) De vergadering gaat akkoord met deze voordrachten. Artikel 4 Constituering van de vergadering De vergadering wordt geconstitueerd en br. Slager draagt de leiding over aan de preses, ds. P. Groen. Deze bedankt hem voor de opening van de vergadering. Hij heet ieder welkom en bedankt de deputaat-secretaris voor de voorbereidende werkzaamheden, nu voor de elfde keer.

10

Acta 2 juni 2010 Daarna volgt een voorstellingsrondje. De volgende vertegenwoordigers van diverse deputaatschappen zijn aanwezig: - Deputaten ad art. 11 (hulpbehoevende kerken): br. S. Jonker. - Deputaten ad art. 24 zending voor Kalimantan Barat: br. H. de Jong (voorzitter), br. J. Lawerman (penningmeester), br. H.G. Ruiter (voorlichter/pr-man) en ds. J.Th. Jonkman (Hardenberg). - Deputaten ad art. 24 zending voor Zuid-Afrika: br. H. Jellema (voorzitter) en br. D. de Jong (penningmeester). - Wurkgroep Fryske Earetsjinsten: ds. J. Poutsma (voorzitter) en br. S. Alkema. - Studentenpastoraat: ds. T.S. Huttenga (Groningen) en br. S.J. van der Kooij (voorzitter). Artikel 5 Vaststelling agenda Aan de agenda wordt nog een brief van de classis Leeuwarden toegevoegd als agendapunt 8.13. Artikel 6 Vaststelling van de Acta van PS Fryslân van 10 juni 2009 De Acta worden vastgesteld en door het moderamen ondertekend onder dank aan zr. Van der Wal. Artikel 7 Indeling commissies De vergadering wordt in vier groepen gesplitst om per groep een aantal agendapunten te bespreken in aanwezigheid van de deputaten. Bij de uitnodiging voor deze vergadering was een voorstel tot indeling gemaakt, zodat iedere groep zich goed kon voorbereiden op de te behandelen agendapunten. Na de bespreking in groepen wordt om 18.00 uur een broodmaaltijd geserveerd. Na de maaltijd wordt om 18.45 uur plenair vergaderd. Artikel 8 Ingekomen stukken Commissie 1 (gevormd door het moderamen) heeft de stukken doorgenomen (m.u.v. 8.11) en informeert de vergadering. 8.1–8.5 Zr. C.M. van der Wal vertelt kort iets over de inhoud van de Acta van andere Particuliere Synodes met nadruk op zaken die

11

Acta 2 juni 2010 opgevallen zijn. De PS Gelderland meldt dat het evangelisatieproject Lichtenvoorde steeds meer handen en voeten krijgt. De PS Drenthe verleent financiële steun aan het Studentenpastoraat Groningen. Bijna alle PS-en hebben tweemaal vergaderd. 8.6 Wordt voor kennisgeving aangenomen. 8.7-8.9 Ds. Tempelman rapporteert over de bespreking met de afgevaardigden van de Wurkgroep Fryske Earetsjinsten. De „Wurkgroep‟ heeft drie vragen: 1. verzoek om een officiële status binnen de GKv in de vorm van een „deputaatskip Fryske saken‟ 2. verzoek om een ijkingscommissie te benoemen om vertaalde formulieren enz. te beoordelen 3. verzoek om ds. David de Jong (Den Ham) te benoemen namens GKv Fryslân in de project-organisatie van het Lieteboek 2012. Commissie 1 is van mening dat een deputaatschap een gerichte opdracht en een nauwkeurige taakomschrijving moet hebben en dat de vraag zou moeten opkomen vanuit de kerken. De werkgroep zou voor de PS 2011 een taakomschrijving kunnen maken. Voor het ijken kan wel een deputaatschap worden ingesteld. Commissie 1 gaat akkoord met de benoeming van ds. David de Jong. De preses geeft het onderwerp in bespreking. Uit de reacties blijkt dat men het niet eens is met de argumenten. De werkgroep heeft al twee keer verzoeken aan de PS gericht en er hoeft niet beslist een verzoek vanuit de kerken te komen. Ds. Poutsma geeft aan dat het „Mission Statement‟ zoals dat in de Acta 2008 is opgenomen, kan worden omgezet in een duidelijke instructie. Hierna schorst de preses de vergadering voor enkele minuten om als moderamen te overleggen. Het volgende wordt daarna voorgesteld: a. het argument dat de kerken niet hebben verzocht om een deputaatschap te laten vallen b. de werkgroep te benoemen tot deputaatschap en de taak meegeven om voor de PS 2011 een conceptconstructie en een conceptbegroting in te dienen c. voor het ijken wordt een aparte commissie ingesteld (dus geen deputaatschap). Het moderamen wordt gemachtigd om, in overleg met de werkgroep, hiervoor leden te benoemen. d. ds. David de Jong wordt benoemd als afgevaardigde Lieteboek 2012 e. voor 2010 wordt € 250,- beschikbaar gesteld voor het nieuwe deputaatschap en € 250,- voor de ijkingscommissie (beide op declaratiebasis). In 2009 is geen declaratie ingediend, waarmee het toegezegde bedrag vervalt.

12

Acta 2 juni 2010 De PS gaat akkoord met de voorstellen. Tot slot bedankt de preses de vertegenwoordigers van de „Wurkgroep‟ en wenst hen succes met de komende werkzaamheden. Zij verlaten de vergadering. 8.10 Wordt voor kennisgeving aangenomen en komt bij punt 11 aan de orde. 8.11 Wordt behandeld bij 9.2. 8.12 Ds. Prins neemt de toelichting over het onderwerp Studentenpastoraat voor zijn rekening. Het deputaatschap Studentenpredikant Groningen verzoekt de PS Fryslân voor een termijn van 5 jaar om een jaarlijkse bijdrage voor het studentenpastoraat van € 4.846,- . Dat is 8,5% van € 84.000,- (prijspeil 2009). Het moderamen staat volledig achter dit verzoek. Het bedrag kan worden geïnd via de quaestor van de PS Fryslân en komt neer op € 1,05 per lid. De Groninger stadskerken zijn naar verhouding te zwaar belast. Tijdens de bespreking heeft ds. Huttenga een schriftelijk overzicht van zijn werkzaamheden overhandigd. Het doel van het studentenpastoraat is: de gereformeerde studenten toerusten voor hun taak in kerk en maatschappij. Sinds 2003 heeft classis Groningen een studentenpredikant (SP) fulltime in dienst. Van de ruim 500 vrijgemaakte studenten in Groningen zijn ongeveer 300 lid van een van de stadskerken, deels als gastlid. Vanuit Fryslân zijn er 40 à 50 studenten, het aantal is groeiend. De studentenvereniging heeft voor een belangrijk deel de functie van de kerk ingenomen. Ook in de weekends zijn er vaak activiteiten. Als stadskerk is het lastig contact met de studenten te hebben. Via de SP is er wel pastorale zorg. Het werk draagt vrucht. In de praktijk is gebleken dat de studenten later vaak actief worden in de thuiskerken. De preses legt het voorstel aan de vergadering voor. Gevraagd wordt naar de bijdrage van andere PS-en. PS Groningen en PS Drenthe geven bijdragen. De overige provincies zullen nu worden ingeschakeld. Opgemerkt wordt dat PS Fryslân niet alleen steun moet verlenen op financiële grond, maar ook een inhoudelijke bereidheidsverklaring moet afgeven. De PS gaat akkoord met de toezegging voor 2011 t/m 2015. Ds. Huttenga vraagt nog aan de aanwezigen de kerken er op te attenderen dat deze de studenten actief op de aanwezigheid van een studentenpredikant in Groningen wijzen. Hierna bedankt de preses de deputaten voor hun komst en wenst hen Gods zegen, waarna zij vertrekken. 8.13 Voor de bespreking van de brief van de classis Leeuwarden neemt de assessor ds. Prins de leiding over omdat de preses ds. Groen ook preses is van de classis Leeuwarden die op 16 juni vergadert. De scriba ds. Tempelman rapporteert.

13

Acta 2 juni 2010 Van de PS wordt gevraagd adhesie te betuigen aan de volgende conceptuitspraken, zodat de classis via de PS aan de Generale Synode 2011 zal vragen om: a. te kijken welke vormen van publiek recht en juridisch goed geregeld samenwonen gecombineerd met een ja-woord in de kerk als huwelijk erkend kunnen worden. b. te proberen de huwelijkssluiting weer in de kerk terug te halen, zodat het onderscheid tussen het Bijbelse huwelijk en het burgerlijk huwelijk niet meer gemaakt hoeft te worden en de situatie weer helder is: trouwen = in de kerk een verbond aangaan. Het moderamen stelt de vergadering voor hem te machtigen om na de classisvergadering in tweede zitting bijeen te komen en een besluit te nemen. Ds. Prins geeft het onderwerp in bespreking. Het onderwerp is het bespreken meer dan waard. Gevraagd wordt hoe breed het onderwerp wordt gedragen in de kerken en zijn er ook andere dan vrijgemaakte kerken hiermee bezig? Antwoord: dat is niet bekend. De classis vraagt aan de GS een studie-deputaatschap in te stellen. Ook over de vormen van samenwonen geeft de brief onvoldoende informatie. Er is weinig bekend over de achtergronden van de bespreking die op de classis is geweest. Het is beter eerst de volgende classisvergadering af te wachten. Als de classis nog wijzigingen aanbrengt, waar verlenen we dan adhesie aan? Opgemerkt wordt dat een adhesiebetuiging iets anders is dan langs kerkelijke weg handelen. De PS moet inhoudelijk weten wat er speelt. Tegen samenwonen wordt verschillend aangekeken in de kerken. Ds. Burger, die samen met ds. Colijn het rapport voor de classis heeft opgesteld, geeft een nadere toelichting. Het is geen uitspraak van de classis, maar een open vraag aan de GS of de huwelijkssluiting weer terug kan gaan naar de kerk zoals in de tijd vóór Napoleon. Iemand moet het onderwerp aankaarten. De voorzitter geeft een samenvatting: - de brief wordt ontvankelijk verklaard - wachten op de classis van 16 juni (art. 30 KO: met elkaars oordeel je winst maken) - een vervolgzitting afspreken waar uitgebreidere stukken van de classis aanwezig zijn Bovengenoemde afspraken worden in stemming gebracht: 10 stemmen voor, 7 stemmen tegen en 1 onthouding. De afgevaardigde ds. Smit geeft aan dat hij tegen gestemd heeft omdat naar zijn overtuiging met het voorstel kerkrechtelijk niet de juiste weg wordt gegaan. Ds. R. van Wijnen heeft voor gestemd omdat hij niet verwachtte dat deze gang van zaken problemen kon geven. Het voorstel wordt aangenomen.

14

Acta 2 juni 2010 De vervolgzitting zal plaatsvinden op woensdag 22 september om 19.30 uur in de Morgenster te Leeuwarden. Aan de classis zullen nadere gegevens worden gevraagd. Artikel 9 Rapporten 9.1 Quaestor van de PS 9.1a Ds. Van Wijnen meldt namens commissie 2 dat de quaestor voorstelt het quotum voor 2010 weer vast te stellen op € 0,20 per ziel. De boeken zijn gecontroleerd en in orde bevonden. Aan de quaestor br. G. Huijser wordt decharge verleend onder dankzegging voor het gedane werk. De deputaat-secretaris zal de quaestor op de hoogte stellen van de toezegging van € 4.846,- per jaar aan deputaten Studentenpredikant Groningen van 2011 t/m 2015. 9.2 Deputaten ad art.11 KO (hulpbehoevende kerken) Commissie 2 heeft onderstaande stukken besproken. Ds. Van Wijnen doet verslag. 9.2a 1. Financieel overzicht 2009: akkoord. 2. Steunaanvragen 2010: akkoord. 3. Het quotum wordt vastgesteld en is nogmaals nihil, omdat er een ruime reserve aanwezig is. De PS gaat hier graag mee akkoord. 4. Er dient nog door de classis Buitenpost in de vacature secundus-deputaat te worden voorzien. 5. Nieuwe regeling voor steun hulpbehoevende kerken: de regeling voor steunverlening voor de jaren 2010 t/m 2014 wordt vastgesteld conform het concept opgenomen in bijlage 1 en de daarbij behorende toelichting bijlage 2. In de landelijke regeling zijn een aantal zaken van de Friese regeling overgenomen. 6. Voorstellen en adviezen deputaten: akkoord 9.2b Regeling voor de steunaanvragen van hulpbehoevende kerken (bijlage 1): akkoord. 9.2c Toelichting op enkele artikelen regeling steunaanvragen hulpbehoevende kerken: akkoord. 9.2d De boeken zijn gecontroleerd en in orde bevonden. Aan de penningmeester br. J. Spinder wordt decharge verleend onder hartelijke dankzegging voor het door hem gedane werk. De preses bedankt ook de overige deputaten voor hun werk en wenst hen Gods zegen. Br. Jonker verlaat hierna de vergadering.

15

Acta 2 juni 2010 9.3 Friese Zendingsdeputaten ad art. 24 KO (zending voor Kalimantan Barat) 9.3a Br. J. van der Meulen doet verslag namens commissie 4. Het werk op Kalimantan Barat wordt afgebouwd. De kerken zijn wel zelfstandig, maar ook hulpbehoevend. De zelfstandigheid manifesteert zich niet altijd. Dit is een belangrijke rode draad in de rapportage. De afdracht van de quota van de kerken in Fryslân blijft een aandachtspunt. De quota moeten altijd vooraf worden betaald volgens eerder gemaakte afspraken. Ds. Jonkman is 30% gaan werken voor KalBar m.i.v. 01-01- 2010 (was 50%). De PS gaat akkoord met de voorstellen van de Friese Zendingsdeputaten: 1. het werk van de deputaten goed te keuren en medio 2011 het deputaatschap aan te passen in afgeslankte vorm 2. aan ds. G. Roorda eervol ontslag te verlenen i.v.m. zijn vertrek naar Zeist 9.3b De PS gaat akkoord met de voorstellen. 1. de jaarrekening 2009 vast te stellen en decharge te verlenen voor het gevoerde beleid 2. het quotum 2010 definitief vast te stellen op € 22,50 per ziel 3. alvast goed te keuren dat het quotum voor 2011 met tenminste 1,5 % mag stijgen t.o.v. 2010 9.3c Jaarrekening 2009: akkoord. 9.3d Begroting 2010: akkoord. 9.3e Beleidsplan 2010-2020: akkoord. 9.3f De boeken zijn gecontroleerd en in orde bevonden. Aan de penningmeester br. J. Lawerman wordt decharge verleend onder dankzegging voor het door hem gedane werk. Aan het eind van de bespreking vraagt de preses aan ds. Jonkman hoe hij tegen de situatie op KalBar aankijkt. Zijn antwoord is dat we een beroep mogen doen op de Heilige Geest om dit pad verder te gaan. Hij heeft echter wel zorgen. De preses bedankt de deputaten voor hun aanwezigheid en voor het werk voor de zending gedaan. Hij wenst hen hierbij Gods zegen. 9.4 Deputaten ad art. 24 KO (zending voor Zuid-Afrika) Ds. Roorda is de spreekbuis van commissie 3 die dit onderdeel heeft besproken. 9.4a Financieel zijn er problemen. Afrika is de zendende kerk en voert beleid. Nederland is de „sponsor‟. Er is om een meerjarenplan gevraagd. Er zijn geen voorstellen voor het quotum, want er wordt in dezen samengewerkt met KalBar. De vier zendingsdeputaten worden opnieuw benoemd.

16

Acta 2 juni 2010 De jaarlijkse verhoging van het quotum van KalBar gaat naar Zuid- Afrika. De rapporteur roept op tot gebed voor de zending in Zuid- Afrika. Op de vraag of we als sponsor nog iets in te brengen hebben is het antwoord, dat we gevraagd en ongevraagd adviezen geven aan Zuid-Afrika, o.a. via correspondentie. Er is een 5-jarenplan voor de afbouw. Er wordt op ons moreel wel een zwaar beroep gedaan als er grote tekorten zijn. Door de grote koersdaling is de Rand veel minder waard. Als oorzaken voor het begrotingstekort worden genoemd: uitbreiding van het werk, ds. Boersma is beroepen en veel studenten zijn beroepen als predikant. Eigenlijk kan men dat niet betalen. 9.4b Financieel verslag Nederland 2009: akkoord. 9.4c Financieel verslag Zuid-Afrika 2009: akkoord. 9.4d Begroting Zuid-Afrika 2010: akkoord. 9.4e De accountant heeft de boeken in orde bevonden. Aan de penning- meester br. D. de Jong wordt onder dankzegging decharge verleend. Tot slot spreekt de preses een dankwoord uit en wenst hen Gods zegen bij hun verdere werk. Na het dankwoord verlaten alle deputaten art. 24 de vergadering. 9.5 Deputaten ad art. 31 KO (appelzaken) 9.5a Er is geen rapport, want de deputaten hebben niet vergaderd. 9.6 Deputaten ad art. 49 KO (kerkverband) 9.6a Van de schriftelijke rapportage wordt kennis genomen. Van twee kandidaten vond een beroepbaarstellend onderzoek plaats met positief gevolg en de deputaten konden de kerk te Franeker- Sexbierum positief adviseren tot nauwere samenwerking met de CGK te Franeker. De preses bedankt ds. J.J. Verwey voor zijn rapport. Artikel 10 Rapportering commissies Deze werkwijze geeft een goede tijdsbesparing. Artikel 11 Zaken betreffende de Generale Synode 2011 11.1 Verkiezing afgevaardigden Generale Synode Harderwijk 2011 Een lijst met namen van predikanten uit Fryslân wordt uitgedeeld. Na inventarisatie van de voorgestelde namen vinden twee schriftelijke stemmingen plaats. Voor de afvaardiging van ouderlingen waren al vier namen bekend en was één stemmingsronde voldoende.

17

Acta 2 juni 2010 Bij meerderheid van stemmen zijn de volgende broeders gekozen*: predikanten: primi: ds. T.P. Nap (Drachten-Oost) ds. R. Prins (Buitenpost) secundi: ds. A.A.J. de Boer (Ureterp) ds. J.J. Verwey (Leeuwarden) tertius: ds. K.D. Smit (Dokkum) ouderlingen: primi: br. P.G. Bakker (Boelenslaan) br. H. Huisman (Drachten) secundi: br. J.E. Greving (Leeuwarden) br. H. Jellema (Drachten) tertius: br. P. Dijkstra (Drachten)* * Het moderamen wordt gemachtigd iemand anders te zoeken als br. Dijkstra zou bedanken. De preses wenst de broeders Gods wijsheid en kracht om het werk te doen. 11.2 Voordracht benoeming deputaat curator + secundus TU Kampen De huidige primus ds. R. van Wijnen en de secundus ds. J.J. Verwey worden bij acclamatie voorgedragen als curatoren. De preses wenst hen Gods zegen. Artikel 12 Rapport van de deputaat-curator van de Theologische Universiteit Kampen Ds. R. van Wijnen heeft een goed en duidelijk rapport geschreven. De strategie van de TUK is in de rapportage verwerkt. De aanwezigen zijn blij verrast over het grote aantal aanmeldingen van studenten. T.a.v. de ontwikkelingen in de TUK zijn de studenten een weerslag van wat er in de kerken leeft. De TUK heeft financiële ruimte nodig voor onderzoek. Om erkend te blijven als onderwijsinstelling moet geaccrediteerd worden t.a.v. promoties e.d. Nu wordt al getoetst door de TUK of er nog verbeterpunten zijn. De preses bedankt ds. Van Wijnen voor het uitvoerige verslag en de beantwoording van vragen. Voorbede voor de TUK blijft nodig. Artikel 13 Voorstellen en instructies Er zijn geen voorstellen en instructies.

18

Acta 2 juni 2010 Artikel 14 Benoemingen (zie lijst volgende bladzijde) * Afgesproken wordt dat alleen deze broeders een benoemingsbrief krijgen: nieuw, herbenoeming of verandering van functie. De overige broeders/zusters zijn al eerder benoemd door de PS. Aan de aftredende broeders word een bedankbrief gestuurd. Aan ds. G. Roorda wordt eervol ontslag verleend i.v.m. zijn vertrek naar Zeist. Hij was deputaat ad art. 24 voor zending in Kalimantan Barat sinds 2007. Voor secundus afgevaardigde ad art. 11 is nog een vacature. Het moderamen wordt gemachtigd nog iemand te benoemen. Artikel 15 Aanwijzing van de samenroepende kerk voor en de datum van de eerstvolgende PS Fryslân Classis Buitenpost, kerk Surhuisterveen op woensdag 25 mei 2011 om 16.30 uur. Locatie: De Morgenster, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden. Artikel 16 Persoonlijke rondvraag Ds. G. Roorda neemt afscheid en wenst ieder Gods zegen. De preses bedankt hem voor wat hij voor de kerk heeft betekend. Br. H. Huisman bedankt voor het in hem gestelde vertrouwen als primus afgevaardigde naar de GS. Ds. T.P. Nap en ds. R. Prins sluiten zich bij hem aan. Artikel 17 Censuur naar art. 48 KO Censuur hoeft niet te worden geoefend. Artikel 18 Vaststellen kort verslag Het kort verslag wordt toevertrouwd aan zr. Van der Wal. Het moderamen stelt zich verantwoordelijk. Artikel 19 Sluiting Ds. Groen sluit de vergadering provisorisch. Hij bedankt de aanwezigen voor hun inbreng. Hij laat Psalm 33: 3 en 8 zingen en eindigt met dankgebed. De preses schorst de vergadering om 22.30 uur en wenst ieder wel thuis.

19

Acta 2 juni 2010 Aldus goedgekeurd en vastgesteld door de PS Fryslân in de vergadering van 22 september 2010. Ds. P. Groen, preses Ds. J.H. Tempelman, scriba Ds. R. Prins, assessor Zr. C.M. van der Wal, deputaat-secretaris

20

Acta 2 juni 2010 Deputaten ad art. 11 KO (hulpbehoevende kerken) Primi: B br. J. Cuperus Tsjerkelân 3, 9286 GN Twijzel 0511-543699 br. A. IJbema Molenstraat 20, 9285 PB Buitenpost 0511-542468 D br. S. Jonker Zuiderdwarsvaart 79, 9203 HX Drachten 0512-515380 br. J. Spinder, Weverswal 31, 9243 JM Bakkeveen 0516-542456 L br. A.C. HoksbergenBugel 14, 8465 RW Oudehaske 0513-678089 br. K. Oosterheert Koartebaen 10, 8624 TD Uitwellingerga 0515-559986 Secundi: B Geen D br. A. Dijkstra* Waterlelie 149, 9207 AZ Drachten 0512-545757 L br. W. Broersma Bruorren Halbertsmastrjitte 15, 8802 ZW Franeker 0517-395132 Deputaten ad art. 22 (diaconale zaken) Leeg deputaatschap, blijft formeel bestaan, geen benoemingen Deputaten ad art. 24 KO (zending) Voor zending in Kalimantan-Barat zr. A.E. de Jong-Gelderblom (secretaris), Zuiderdwarsvaart 88, 9203 JB Drachten 0512-531427 br. H. de Jong (voorzitter), Kurt Schwittersstraat 45, 9204 KZ Drachten 06-22499869 br. J. Lawerman (penningmeester), Bildtstraat 24, 8861 SN Harlingen 0517-430922 br. F.L.T. Rots Ropta 19, 9202 KC Drachten 0512-518055 br. H.G. Ruiter (voorlichter/pr-man), Leppa 6, 9204 JE Drachten 0512-537760 br. G.P. Wolting, De Lanen 14, 9204 WC Drachten 0512-517205 Voor zending in Zuid-Afrika br. D. de Jong (penningmeester), De Rival 52, 9207 CS Drachten 0512-538842 br. H. Jellema (voorzitter), Grasland 3, 9205 EA Drachten 0512-302440 ds. J.H. Tempelman, Reinder de Vriessingel 30 9218 RP Opeinde 0512-372402 ds. M.E. Buitenhuis, Kolfbaan 15, 9251 AB Burgum 0511-401888 Deputaten ad art. 31 KO (appelzaken) Primi: B br. J. Debreczeny Doniaweg 35, 9104 GH Damwoude 0511-423774 mr. E. van der Sluis Bernhardlaan 8, 9285 TT Buitenpost 06-51324443 D ds. P. Poortinga (s) Fluessen 12, 9204 HP Drachten 0512-355801 mr. G. Mulder Kurt Schwittersstraat 19, 9204 KZ Drachten 0512-350991 L mr. D.van Dijk Eendenkooi 36, 8446 RD Heerenveen 0513-615236 dr. J.E. Greving Harlingerstraatweg 16, 8916 BC Leeuwarden 058-2136547 br. A. Prins Fedde Schurerwei 23, 8915 DL Leeuwarden 058-2135070 Secundi: L br. B. Dijkstra Doniaweg 85, 9104 GK Damwoude 0511-421221 D br. P. Dijkstra* De Twee Gebroeders 15, 9207 CK Drachten 0512-510565 L ds. J.M. Burger A. Voorthuijsenweg 44, 8802 ZB Franeker 0517-393202 Deputaten ad art. 49 KO (kerkverband) Primi: B ds. R. Prins De Achtkant 18, 9285 VG Buitenpost 0511-542205 D ds. T.P. Nap* Martena 4, 9201 KB Drachten 0512-518343 L ds. J.J. Verwey Jentsjemar 2 (s), 8939 CL Leeuwarden 058-2890356 Secundi: B ds. K.D. Smit Bonifatiuspolder 80, 9103 PR Dokkum 0519-222145 D ds. J.H. Tempelman* Reinder de Vriessingel 30 9219 RP Opeinde 0512-370399 L ds. J.M. Burger A.Voorthuijsenweg 44, 8802 ZB Franeker 0517-393202 Tertiï: B ds. A.J. Haak Kerklaan 1, 9114 PJ Wouterswoude 0511-424845 D ds. R. van Wijnen* De Feart 83, 9247 CL Ureterp 0512-301207 L ds. P. Groen Rotstergaastweg 32a, 8452 LA Nieuweschoot 0513-844643

21

Acta 2 juni 2010 Quaestor van de PS Primus: br. G. Huijser De Zwarte Molen 3, 8862 RK Harlingen 0517-412450 Secundus: br. R.G. Dijksterhuis Ophuijstraweg 10, 9114 RD Driesum 0511-425512 Deputaat-secretaris Primus: zr. C.M. van der Wal Van Harinxmaplein 70, 8931 DM Leeuwarden 058-2881683 Secundus: br. G. Hup Groningerstraatw. 192 8921 TX Leeuwarden 058-2667069 Archiefbewarende kerk de kerk van Harlingen Controle boeken ad art. 11 KO de kerk van Ureterp Controle boeken quaestor de kerk van Franeker-Sexbierum Controle archief de kerk van Franeker-Sexbierum Controle zendingsarchief de kerk van Siegerswoude-Frieschepalen Adres PS Fryslân mw. C.M. van der Wal Van Harinxmaplein 70 8931 DM Leeuwarden tel. 058-2881683 e-mail inavanderwal@telfort.nl E-mailadres PS Fryslân psfryslân@gkv.nl

22

PARTICULIERE SYNODE FRYSLAN 2010 Lijst afgevaardigden Classis Buitenpost primi: ds. K.D. Smit Bonifatiuspolder 80 9103 PR ds. R. Prins De Achtkant 18 9285 VG ds. G. Roorda De Buizerd 21 9231 KV br. H. Westerik Mounewei 28 9286 EK br. F. van Wieren Stinsweg 16 9269 TE br. N. Driebergen Schoolstraat 30 9285 NE secundi: ds. A.J. Haak Kerklaan 1 9114 PJ ds. M. Buitenhuis Kolfbaan 15 9521 AB ds. M. de Meij Tillewei 10 9289 HC br. G. Dam Dotter 3 9285 LK br. H. Erkelens De Woudhorne 18 9101 NP br. S. Tabak Brandland 5 9231 MH Classis Drachten primi: ds. T.P. Nap Martena 4 9202 KB ds. J.H. Tempelman R. de Vriessingel 30 9218 RP ds. R. van Wijnen De Feart 83 9247 CL br. H. Huisman De Wetterwille 112 9207 BL br.L. Veenstra Mouneleane 7 9247 CW br. H. Zeilstra Krúslings 15 9247 EK secundi: ds. A.A.J. de Boer Wine 27 9247 BG ds.P. Poortinga Fluessen 12 9204 HP br. W. Jongsma Leidyk 27 9247 CT br. S. Bijma Markt 86 9203 AA br. G. de Jong De Ried 4 9201 AM br. B. Jongsma Markt 90 9203 AA Classis Leeuwarden primi: ds. J.M. Burger A.Voorthuijsenweg 44 8802 ZB ds. P. Groen Rotstergaastweg 32a 8452 LA ds. J.G. van der Hoeven Marnehiem 54 8862 RD br. J. Slager De Pream 2 9074 DL br. J. van der Meulen Joh. Winklerwei 299 8915 ET br. K. Oosterheert Koartebaen 10 8624 TD secundi: ds. J.J. Verwey Jentsjemar 2 8939 CL br. A.A. Alkema Oude Trekweg 76 8861 KT br. J. Kloosterman Noorderkade 9 8861 HJ br. C. Engbers Wiidswal 69 8465 PT tert.: br. O. Jelsma A.Voorthuijsenweg 20 8802 ZA br. H.T. Andringa Seefugel 9051 VC

23

PARTICULIERE SYNODE FRYSLAN 2010 Lijst afgevaardigden (vervolg) Dokkum 0519-222145 Buitenpost 0511-542205 Surhuisterveen 0512-363256 Twijzel 0511-544782 Feanwalden 0511-475357 Buitenpost 0511-542905 Wouterswoude 0511-424845 Burgum 0511-401888 Drogeham 0512-331316 Buitenpost 0511-542153 Dokkum 0519-296145 Surhuisterveen 0512-365548 Drachten 0512-518343 Opeinde 0512-372402 Ureterp 0512-301207 Drachten 0512-520153 Ureterp 0512-301852 Ureterp 0512-302429 Ureterp 0512-303229 Drachten 0512-355801 Ureterp 0512-301854 Drachten 0512-461802 Drachten 0512-341783 Drachten 0512-302927 Franeker 0517-393202 Nieuweschoot 0513-844643 Harlingen 0517-431108 Hallum 0518-431646 Leeuwarden 058-2138197 Uitwellingerga 0515-559986 Leeuwarden 058-2890356 Harlingen 0517-417807 Harlingen 0517-415078 Oudehaske 0513-677063 Franeker 0517-395278 Stiens 058-2573676

24

Kort verslag 1e zitting Kort verslag van de PS Fryslân, gehouden op 2 juni 2010 Op uitnodiging van de kerk van Ferwerd-Hallum komen 18 afgevaardigden van 3 classes (Buitenpost, Drachten en Leeuwarden) bij elkaar in Leeuwarden voor de jaarlijkse vergadering van de Particuliere Synode Fryslân. Na de opening om 16.30 uur door br. J. Slager worden de presentielijsten en de geloofsbrieven gecontroleerd. Alle primi-afgevaardigden zijn aanwezig. Behalve de afgevaardigden zijn de deputaat-secretaris en diverse gasten aanwezig. Zij vertegenwoordigen verschillende deputaatschappen, zoals zending voor Kalimantan Barat en Zuid-Afrika, hulpbehoevende kerken en studentenpastoraat Groningen. Ook aanwezig zijn twee leden van de „Wurkgroep Fryske Earetsjinsten‟. Ds. P. Groen (classis Leeuwarden) is preses, ds. J.H. Tempelman (classis Drachten) is scriba en ds. R. Prins (classis Buitenpost) is assessor. Na het vaststellen en tekenen van de Acta 2009 worden de aanwezigen in vier groepen gesplitst om per groep een aantal agendapunten te bespreken in aanwezigheid van de deputaten. Bij de uitnodiging voor deze vergadering was een voorstel tot indeling gemaakt, zodat iedere groep zich goed kon voorbereiden op de te behandelen agendapunten. Na de bespreking werd een gezellige broodmaaltijd geserveerd. Daarna werd plenair verder vergaderd. Uit iedere groep vertelt iemand kort iets over het overleg, waarna het onderwerp in de vergadering wordt besproken. De vergadering neemt dan besluiten, waarna de betreffende gasten de vergadering verlaten. Tot zover de werkwijze van de PS. Inmiddels bent u misschien nieuwsgierig geworden naar de resultaten. Commissie 1 ( het moderamen) behandelt de ingekomen post. De deputaat-secretaris vertelt kort wat opgevallen is in de Acta van andere PS-en. De „Wurkgroep Fryske Earetsjinsten‟ vraagt om een officiële status binnen de GKv, zowel voor het vertaalwerk in het Fries als voor het ijken van de vertalingen. De Wurkgroep vraagt ook ds. David de Jong (Den Ham) te benoemen als afgevaardigde Lieteboek 2012. De vergadering gaat akkoord met het voorstel de „Wurkgroep‟ om te zetten in een deputaatschap. Er wordt een aparte commissie voor het ijken ingesteld en ds. D. de Jong wordt benoemd. Het deputaatschap Studentenpredikant Groningen verzoekt de PS Fryslân voor een termijn van vijf jaar om een jaarlijkse bijdrage voor het studentenpastoraat vanaf 2011. De vergadering stemt hiermee van harte in. Eén van de vertegenwoordigers, ds. T.S. Huttenga, vertelt iets over zijn werk als studentenpastor. Er zijn veel contacten en het werk draagt vrucht. Het derde onderwerp gaat over een brief over de materie van ongehuwd samenwonen en kerkelijke huwelijksbevestiging, afkomstig van de classis Leeuwarden. De classis verzoekt de PS om de inhoud door te geven aan de GS 2011. De vergadering besluit om meer achtergrondinformatie te vragen en zal in een vervolgvergadering in september het onderwerp agenderen.

25

Kort verslag 1e zitting Tenslotte heeft commissie 1 kennis genomen van het rapport art. 49 KO (kerkverband). Van twee kandidaten vond een beroepbaarstellend onderzoek plaats met positief gevolg en de deputaten konden de kerk te Franeker-Sexbierum positief adviseren tot nauwere samenwerking met de CGK te Franeker. Commissie 2 (classis Drachten) heeft de financiële zaken besproken van de quaestor (penningmeester) van de PS en van artikel 11 KO (hulpbehoevende kerken). Aan beide penningmeesters, de brs. G. Huijser en J. Spinder wordt decharge verleend onder dankzegging voor het door hen gedane werk. De vergadering gaat akkoord met de gedane voorstellen. Commissie 3 (classis Buitenpost) heeft de stukken van de zending art. 24 KO voor Zuid-Afrika behandeld. Hieruit blijkt dat er financiële problemen zijn. Zuid-Afrika is de zendende kerk en voert beleid. Nederland is de „sponsor‟ en geeft gevraagd en ongevraagd advies. Door de koersdaling is de Rand steeds minder waard en de uitbreiding van het werk in Zuid-Afrika vraagt meer geld. Er is een 5-jarenplan voor de afbouw. De rapporteur roept op tot gebed voor de zending. De accountant heeft de boeken gecontroleerd en aan de penningmeester br. D. de Jong wordt onder dank decharge verleend. De preses bedankt de deputaten voor hun werk. Commissie 4 (classis Leeuwarden) doet verslag over de stukken van de zending art. 24 KO op Kalimantan Barat. De kerken zijn wel zelfstandig, maar ook hulpbehoevend. De zelfstandigheid manifesteert zicht niet altijd. Dit is een belangrijke rode draad in de rapportage. Ds. J.Th. Jonkman (Hardenberg) is 30% gaan werken voor KalBar (was 50%). Tijdens de bespreking geeft hij toelichting op het werk. De PS gaat akkoord met de stukken. Aan br. J. Lawerman, de penningmeester, wordt decharge verleend. Ds. G. Roorda is sinds 2007 lid van de Friese Zendings Deputaten en krijgt nu eervol ontslag i.v.m. zijn vertrek naar Zeist. De preses wenst hem en de overige deputaten Gods zegen en bedankt hen voor hun inzet voor de zending. Na een korte pauze wachten nog enkele onderwerpen op afhandeling. Op deze vergadering worden de afgevaardigden naar de Generale Synode Harderwijk 2011 benoemd. Bij meerderheid van stemmen worden de broeders gekozen. Primi: ds. T.P. Nap te Drachten-Oost, ds. R. Prins te Buitenpost, br. P.G. Bakker te Boelenslaan en br. H. Huisman te Drachten. Secundi: ds. A.A.J. de Boer te Ureterp, ds. J.J. Verwey te Leeuwarden, br. J.E. Greving te Leeuwarden en br. H. Jellema te Drachten. Tertiï: ds. K.D. Smit te Dokkum en br. P. Dijkstra te Drachten. Ds. R. van Wijnen en ds. J.J. Verwey worden opnieuw bij acclamatie voorgedragen aan de komende GS als primus en secundus deputaat-curator van de TU te Kampen. Jaarlijks schrijft de deputaat-curator een rapport voor de PS over het wel en wee van de TUK. De aanwezigen zijn blij verrast over het grote aantal aanmeldingen van studenten.

26

Kort verslag 1e zitting Om erkend te blijven als onderwijsinstelling moet geaccrediteerd worden t.a.v. promoties e.d. Nu wordt al getoetst door de TUK of er nog verbeterpunten zijn. De preses bedankt ds. Van Wijnen voor het uitvoerige verslag en de beantwoording van vragen. Er worden verschillende benoemingen gedaan voor de diverse deputaatschappen. Op D.V. 25 mei 2011 zal de kerk van Surhuisterveen de PS bij elkaar roepen. Ds. Groen bedankt alle aanwezigen voor hun inbreng. Hij laat Psalm 33: 3 en 8 zingen en eindigt met dankgebed. Hij wenst ieder wel thuis en schorst de vergadering tot 22 september. Ina van der Wal, deputaat-secretaris PS Fryslân N.B. De Acta 2008 en 2009 van de PS Fryslân zijn te vinden op de site van GKv. Die van 2010 volgen na september. http://www.gkv.nl/styleit/607

27

Agenda 22 september 2010 Particuliere Synode Fryslân 2010 Eerste voorlopige agenda van de voortgezette vergadering van de PS Fryslân op woensdag 22 september 2010 te Leeuwarden, aanvang 19.30 uur in het gebouw van de Gereformeerde Kerk „De Morgenster‟, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden 1 Heropening 2 Tekenen presentielijsten 3 Vaststelling agenda 4 Vaststelling van de Acta van PS Fryslân van 2 juni 2010 5 Verzoek van de classis Leeuwarden aan de PS Fryslân en de GS2011 Harderwijk inzake huwelijk en samenwonen 6 Benoemingen: classis Buitenpost draagt een secundus art. 11 voor 7 Persoonlijke rondvraag 8 Censuur naar art. 48 KO 9 Vaststellen kort verslag 10 Sluiting

28

Acta 22 september 2010

Acta van de voortgezette vergadering van de Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerken in Fryslân - bijeen op woensdag 22 september 2010 in de Morgenster, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden, aanvang 19.30 uur - Artikel 1 Heropening De preses ds. P. Groen heropent de vergadering met het lezen van Efeziërs 5: 21 – 33 i.v.m. het onderwerp dat deze avond wordt besproken. Hij heet ieder welkom en is dankbaar dat de Heer in deze provincie zijn kerken vergadert. Sommige kleine kerken hebben het niet gemakkelijk, worden opgeheven of denken over fusie. Hij wenst de kerken wijsheid en vreugde. Na het zingen van LvdK 305: 1 en 2 gaat de preses voor in gebed. Artikel 2 Tekenen presentielijsten De presentielijsten zijn getekend. Van de classis Buitenpost zijn de primi-afgevaardigden ds. G. Roorda (i.v.m. vertrek) en br. N. Driebergen afwezig. Zij zijn vervangen door de secundi ds. M. de Meij en br. S. Tabak. Van de classis Drachten is primus br. H. Huisman verhinderd. Secundus br. G. de Jong neemt zijn plaats in. Alle primi van classis Leeuwarden zijn aanwezig. De preses bedankt zr. Van der Wal voor het voorbereidende werk. Verder memoreert hij dat ds. R. van Wijnen een beroep heeft aangenomen naar Zuidlaren, ds. J.M. Burger een dochter heeft gekregen en dat ds. J.G. van der Hoeven voor de derde maal grootvader is geworden. Met deze feiten worden de broeders hartelijk gefeliciteerd. Artikel 3 Vaststellen agenda Geen wijzigingen. Artikel 4 Vaststelling van de Acta PS Fryslân 2 juni 2010 De Acta worden ongewijzigd vastgesteld en getekend. Artikel 5 Verzoek van de classis Leeuwarden aan de PS Fryslân en de GS 2011 Harderwijk inzake huwelijk en samenwonen Bij de bespreking van dit onderwerp neemt de assessor ds. R. Prins de leiding over omdat de preses deel uitmaakt van de classis Leeuwarden. Hij schetst voor de secundi kort de voorgeschiedenis. Het onderwerp is besproken op de classis Leeuwarden en ingediend op de PS van 2 juni. Toen

29

Acta 22 september 2010 is gevraagd om een nadere onderbouwing van de vragen die de classis via de PS aan de GS wil stellen: a een handreiking over „huwelijk en samenwonen‟ te doen uitgaan zoals de GS 2005 dat gedaan heeft t.a.v. de zondag b te onderzoeken welke vormen van publiek en juridisch goed geregeld samenwonen gecombineerd met een ja-woord in de kerk als huwelijk erkend kunnen worden c te overwegen of het wenselijk en mogelijk is de huwelijkssluiting weer in de kerk terug te halen, zodat het onderscheid tussen het Bijbelse huwelijk en het burgerlijk huwelijk niet meer aan de orde is en de status weer helder is: trouwen = in de kerk een verbond aangaan Ds. Prins geeft het onderwerp in bespreking, eerst komen vooral technische vragen en opmerkingen aan bod. - Klopt het dat de classis geen uitspraak heeft gedaan over de toelichtende notitie? - Is de classis van mening dat er vormen van samenwonen zo goed geregeld zijn dat kerkelijke bevestiging kan plaatsvinden en worden deze door kerkenraden geaccepteerd? Willen we dat? - De notitie sluit niet helemaal aan bij de vragen. - Vraag b kan anders worden geformuleerd: i.p.v. „welke vormen‟: „zijn er vormen‟. Ds. Burger van classis Leeuwarden is naast ds. Colijn opsteller van het rapport en beantwoordt de vragen en opmerkingen. De notitie heeft geen officiële status. Men is er als classis niet uitgekomen. Enkelen waren het niet eens met de toelichting vanuit het vijfde gebod. Vandaar de vragen aan de GS. Het is goed dat over het onderwerp wordt nagedacht. Het gaat alle kerken aan. De classis staat unaniem achter de vragen. Op de vraag waarom de classis dit wil is het antwoord dat er in onze kerken ook bepaalde vormen van samenwonen zijn. Bij vraag c wordt opgemerkt dat de GS 2002 heeft aangegeven, geen pogingen te willen ondernemen om deze regels van de staat te willen wijzigen. De kerk moet zich niet terugtrekken uit de wereld. Niet ieder is van het nut van indienen van de vragen aan de GS overtuigd. Er is al volop discussie over het onderwerp. Verwezen wordt naar publicaties van prof. dr. A.L.Th. de Bruijne. Wat wil de classis nog meer dan wat al in de notitie is gezegd en wat kun je doen met een handreiking van de GS? Antwoord: het gaat niet alleen om een formele zaak. De invalshoek van de classis is breder, landelijk. Mensen in de 21e eeuw hebben andere denkwijzen dan vroeger. Men wil graag wat meer de klokken gelijk zetten. Je hoeft niet als classis zelf het wiel uit te vinden. Opgemerkt wordt dat er iets meer over tucht gezegd zou kunnen worden. Naar aanleiding van vraag b

30

Acta 22 september 2010 wordt gevraagd hoe je naar samenwonen moet kijken. Niet iedere situatie is dezelfde. Vormen van publiek en goed juridisch samenwonen zijn samenlevingscontract en geregistreerd partnerschap. In de notitie wordt gesproken over berouw (pagina 3 onderaan), waarna de weg naar een kerkelijke huwelijksbevestiging weer open ligt. Vanuit de vergadering komt naar voren dat het de voorkeur verdient dat het paar tot de huwelijksbeves-tiging uit elkaar gaat. In vraag b komt een machteloos toekijken naar voren over wat er in de samenleving speelt. Deze vraag niet stellen aan de GS. Namens classis Leeuwarden de volgende reactie: sinds twee eeuwen heeft de overheid het huwelijk uit de kerk weggetrokken en uitgehold. Ideaal zou zijn het huwelijk weer terug te brengen in de kerk. Laten zien wie Christus is. Bij een „pre-marriage course‟ kwam de vraag van een eerder niet kerkelijk paar om in de kerk te mogen trouwen. Kun je deze mensen als kerk niet stimuleren? Het heeft ook een missionaire kant. Soms zijn bij samenwonen de levens al zo met elkaar verweven, dat je niet moet overvragen. Na een korte pauze geeft ds. Prins een samenvatting. Zijn vraag is of de classis Leeuwarden de aanwezigen heeft overtuigd. Sommigen vragen zich af wat de moeite is om alsnog een burgerlijk huwelijk aan te gaan. Naast het huwelijk worden nog andere vormen neergezet. Het huwelijk is toch wezenlijk iets anders. Wel- en niet-kerkelijken verschillend behandelen. Je houdt toch samenwonenden niet van Christus af? Ook pastoraal denken. We kunnen toch niet in een schrijven naar de GS vragen hoe de kerkenraden zaken moeten behandelen? Het antwoord is: a er is een spanning tussen ideaal en werkelijkheid. Sommige zaken accepteren we kritiekloos. Voorbeeld: roken is slecht voor de gezondheid. Toch blijven we dit doen. b Christus komt met twee dingen: genade en liefde, waarheid en recht. c we maken verschil tussen het bijbels huwelijksideaal en het burgerlijk huwelijk. Het bijbels huwelijk wordt soms beter belicht door een samenlevingscontract dan door bevestiging op het stadhuis, met andere woorden: is het burgerlijk huwelijk zo heilig? d verwezen wordt naar de uitspraak van de GS 2002. Enkele aanwezigen vinden dat een zorgvuldige onderbouwing moet plaatsvinden vóór de vragen aan de GS worden voorgelegd. De procedure is a. hoe komen we bij dit onderwerp, b. concrete voorstellen indienen en c. gronden aangeven. De vraag is wat wordt bedoeld met zorgvuldige onderbouwing. De GS heeft eerder onderwerpen behandeld zonder uitgebreide onderbouwing zoals „gasten aan het avondmaal‟ of „echtscheiding‟.

31

Acta 22 september 2010 Na bovengenoemde bespreking wordt de vergadering voor korte tijd geschorst. Het moderamen krijgt gelegenheid voor beraad. Het moderamen doet, gehoord hebbende de vergadering, het volgende voorstel: a De Particuliere Synode spreekt uit dat het gewenst is dat de Generale Synode 2011 zich uitspreekt over vragen rond huwelijk en samenwonen, mits hiervoor goede gronden worden aangevoerd. b De Particuliere Synode benoemt uit haar midden een commissie, die het verzoek vanuit de classis Leeuwarden aanscherpt en van een goede onderbouwing voorziet; over het werk van deze commissie spreekt de Particuliere Synode zich in een derde zitting uit. Ds. Prins geeft het voorstel in stemming. Uitslag: 12 stemmen voor en 6 stemmen tegen. Het voorstel wordt aangenomen. De commissie wordt gevormd door de predikanten J.M. Burger, P. Groen, K.D. Smit en J.H. Tempelman. De laatste zal als samenroeper optreden. De preses neemt de leiding weer over. Afgesproken wordt om op woensdag 24 november een voortgezette vergadering te houden om 19.30 uur. Artikel 6 Benoemingen Classis Buitenpost draagt br. R. de Haan te Dokkum voor als secundus ad art. 11. De vergadering gaat hiermee akkoord. Zr. Van der Wal zal hem een benoemingsbrief sturen. Artikel 7 Persoonlijke rondvraag Hiervan wordt geen gebruik gemaakt. Artikel 8 Censuur naar art. 48 KO Censuur hoeft niet te worden geoefend. Artikel 9 Vaststellen kort verslag Het kort verslag wordt toevertrouwd aan zr. Van der Wal. Het moderamen stelt zich verantwoordelijk. Artikel 10 Sluiting Ds. Groen bedankt iedereen voor zijn inbreng. De assessor ds. R. Prins laat Gezang 144 zingen waarna hij voorgaat in gebed. De preses schorst de vergadering tot 24 november.

32

Acta 22 september 2010 Aldus goedgekeurd en vastgesteld door de PS Fryslân in de vergadering van 24 november 2010. Ds. P.Groen, preses Ds. J.H. Tempelman, scriba Ds. R. Prins, assessor Zr. C.M. van der Wal, deputaat secretaris

33

Agenda 24 november 2010 Particuliere Synode Fryslân 2010 Eerste voorlopige agenda van de voortgezette vergadering van de PS Fryslân op woensdag 24 november 2010 te Leeuwarden, aanvang 19.30 uur in het gebouw van de Gereformeerde Kerk „De Morgenster‟, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden 1 Heropening 2 Tekenen presentielijsten 3 Vaststelling agenda 4 Vaststelling van de Acta van PS Fryslân van de voortgezette vergadering op 22 september 5 Benoemingen: - De brs. prof. dr. J. Douma, dr. J.M. Burger en ds. G.E. Geerds zijn benoemd in de commissie die de vertaling van HC en NGB in het Fries moet ijken - Br. R. de Haan is benoemd als secundus ad art. 11. 6 Voordracht benoeming deputaat-curator (primus ds. R. van Wijnen is vertrokken naar Zuidlaren (Drenthe); secundus is ds. J.J. Verwey 7 Verzoek van de classis Leeuwarden aan de PS Fryslân en de GS 2011 Harderwijk inzake huwelijk en samenwonen 8 Persoonlijke rondvraag 9 Censuur naar art. 48 KO 10 Vaststellen kort verslag 11 Sluiting

34

Acta 24 november 2010 Acta van de voortgezette vergadering van de Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerken in Fryslân - bijeen op woensdag 24 november 2010 in de Morgenster, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden, aanvang 19.30 uur - Artikel 1 Heropening De preses ds. P. Groen heropent de vergadering met het lezen van Filippenzen 2: 1 – 11. Allen worden opgeroepen Christus te volgen. Na het zingen van Psalm 89: 2 en 8 gaat de preses voor in gebed. Artikel 2 Tekenen presentielijsten De presentielijsten zijn getekend. Van de classis Buitenpost zijn de primi-afgevaardigden ds. G. Roorda (i.v.m. vertrek) en br. N. Driebergen afwezig. Zij zijn vervangen door de secundi ds. M. de Meij en br. S. Tabak. Van de classis Drachten zijn de primi ds. J.H. Tempelman, ds. R. van Wijnen (i.v.m. vertrek) en br. H. Huisman afwezig. De secundi ds. P. Poortinga, br. G. de Jong en br. W. Jongsma nemen hun plaats in. Alle primi van classis Leeuwarden zijn aanwezig. Ds. T.P. Nap is bereid ds. Tempelman als scriba te vervangen. De preses bedankt zr. Van der Wal voor het voorbereidende werk en heet allen hartelijk welkom. Artikel 3 Vaststellen agenda Toegevoegd wordt 5a: brief over GS. Bij agendapunt 6 zal eerst de procedure worden besproken (6a). Artikel 4 Vaststelling van de Acta PS Fryslân 22 september 2010 De Acta worden ongewijzigd vastgesteld en getekend. Artikel 5a Opening generale synode Van de kerkenraad van GKv Harderwijk: een uitnodigingsbrief „opening en bidstond GS 2011‟ op vrijdagavond 28 januari 2011. De GS vergadert voor het eerst op zaterdag 29 januari 2011. Artikel 5b Benoemingen Op 2 juni was het moderamen gemachtigd leden van de ijkingscommissie te benoemen. De volgende broeders zijn benoemd: prof.dr. J. Douma, dr. J.M.

35

Acta 24 november 2010 Burger en ds. G.E. Geerds. De commissie heeft als taak de vertaling van HC en NGB in het Fries te ijken. Br. R. de Haan is benoemd als secundus ad art. 11. Artikel 6a Procedure voordracht benoeming deputaat-curator Op de PS 2 juni waren ds. R. van Wijnen als primus en ds. J.J. Verwey als secundus voorgedragen als curator voor de TUK. In verband met het vertrek van ds. Van Wijnen naar Drenthe moet opnieuw een voordracht plaatsvinden. Het moderamen heeft voorwerk gedaan door predikanten te polsen en stelt voor ds. J.J. Verwey (nu secundus) voor te dragen als primus. Desgevraagd is het geen automatisme dat een secundus doorschuift naar primus. Een van de aanwezigen is van mening dat de gevolgde procedure niet zorgvuldig is geweest. In eerste instantie heeft het moderamen een aantal predikanten benaderd voor secundus deputaat-curator. Enkele namen vielen af. Daarna zijn alle predikanten benaderd. Het moderamen geeft toe dat het zorgvuldiger was geweest uit te gaan van een blanco situatie en ieder zelf de gelegenheid geven te reageren. Het moderamen maakt geen onderscheid in personen. De PS beslist. De vergadering is van mening dat het voorstel van het moderamen om ds. Verwey voor te dragen als primus, niet hoeft worden ingetrokken. Artikel 6b Voordracht benoeming deputaten-curator Unaniem wordt ds. J.J. Verwey voorgedragen als primus. Van alle benaderde predikanten bleef ds. P. Groen over als secundus. Eventueel wil ds. J.H. Tempelman zich ook beschikbaar stellen. De assessor ds. R. Prins neemt nu de leiding over en vraagt de aanwezigen of zij instemmen met de voordracht van ds. Groen. De vergadering gaat unaniem hiermee akkoord. De deputaat-secretaris zal de voordrachten doorgeven aan de GS. Artikel 7 Verzoek van de classis Leeuwarden aan de PS Fryslân en de GS 2011 Harderwijk inzake huwelijk en samenwonen Bij de bespreking van dit onderwerp neemt de assessor ds. R. Prins de leiding over omdat de preses deel uitmaakt van de classis Leeuwarden. Hij schetst kort de voorgeschiedenis. De achtergrond van de vragen is de afkalving en uitholling van het burgerlijk huwelijk. In de voortgezette vergadering van 22 september is een commissie benoemd met de opdracht het verzoek van de classis Leeuwarden aan de PS Fryslân en de GS 2011 aan te scherpen en van een goede onderbouwing te voorzien. De commissie

36

Acta 24 november 2010 bestaat uit de leden ds. J.M. Burger, ds. P. Groen, ds. K.D. Smit en ds. J.H. Tempelman (samenroeper). Ds. Prins geeft het onderwerp in bespreking. Ds. Groen geeft een toelichting. De classis had drie vragen. De commissie heeft de tweede vraag geïntegreerd in de eerste vraag. De onderwerpen zijn nu: A. Verzoek van de PS Fryslân aan de GS 2011 Harderwijk inzake huwelijk en samenwonen B. Huwelijkssluiting door de overheid of door de kerk? De materie bleek complex en veelomvattend. Het is de commissie dan ook niet gelukt met een eensluidend rapport te komen over onderdeel A. Over het onderdeel B heeft de commissie wel één gezamenlijke lijn kunnen vinden. Ds. Smit geeft over zijn minderheidsrapport een toelichting. De aanwezigen krijgen in de eerste ronde van de bespreking gelegenheid informatieve vragen te stellen over onderdeel A. In de tweede ronde vindt de meningvorming plaats. Sommigen vragen zich af of het onderwerp niet te theoretisch is en of een handreiking van de GS wenselijk is. Er is al veel bezinning geweest. De kerkrechtelijke vragen zijn belangrijk. Er is een spanning tussen onderdeel A en B. In de derde ronde kunnen amendementen worden ingediend. De beantwoording van de commissie heeft het onderwerp helderder gemaakt. Voorstel: het minderheidsrapport aannemen. De zaken in het meerderheidsrapport kunnen door de kerkenraden zelf worden opgelost. De synode behandelt alleen kerkrechtelijke vragen. Hierna gaan de opstellers van het rapport even in beraad. De commissie deelt mee dat het voorstel wordt overgenomen met enkele aanpassingen: in punt 1 iets meer van het verzoek laten meeklinken. De gedachtestreepjes worden gewijzigd in verzoeken. De twee laatste alinea's vervallen. Ds. Prins geeft onderdeel A in stemming. Wie is voor het aangepaste minderheidsrapport? Uitslag: 14 stemmen voor, 3 stemmen tegen en 1 onthouding. Het gewijzigde minderheidsrapport wordt aangenomen. Ds. Burger, ds. Poortinga en ds. Smit zullen de cosmetische wijzigingen aanbrengen. Hierna volgt de bespreking van onderdeel B. De GS Zuidhorn 2002-2003 heeft zich gebogen over de vraag of de huwelijkssluiting een taak van de overheid is, of dat de kerk het recht om een huwelijk te sluiten van de overheid terug moet vragen. De synode besloot om dit niet te doen. De PS Fryslân heeft naar aanleiding van het verzoek van de classis Leeuwarden overwogen of het besluit van de GS Zuidhorn herzien moet worden. De PS heeft een principiële en strategische afweging gemaakt. Ook deze materie is ingewikkeld, zoals uit de bespreking blijkt. Wat is de toegevoegde waarde?

37

Acta 24 november 2010 Kan de overheid de kerk verplichtingen opleggen, zoals een homohuwelijk sluiten? Het is niet wenselijk dat alle huwelijken in de kerk worden gesloten. Er zijn veel relatievormen. De kerk moet helder zijn waarom bepaalde huwelijken niet kunnen. De kerkenraad keurt een huwelijk goed. We willen ons profileren als kerk. Het verdient aanbeveling de TU in te schakelen. De gedachtevorming is al aan de gang. Is het nu het moment om vraag B aan de GS voor te leggen? Ook andere kerkgenootschappen (RK) inschakelen. In het rapport heeft de commissie een aantal keuzevragen opgenomen. Deze worden in stemming gegeven. Onder het kopje principieel de volgende meerkeuzevragen: A. De argumentatie bij het besluit van de GS 2002-2003 is overtuigend. De veranderde maatschappelijke context is niet voldoende reden om op dit besluit terug te komen. B. Bij de argumentatie bij het besluit van de GS 2002-2003 zijn kritische kanttekeningen te maken. Uitslag bij vraag B: 10 stemmen voor, 6 tegen en 2 onthoudingen. Hiermee komt stemming over A te vervallen. De particuliere synode is van oordeel dat gezien deze kanttekeningen bij het besluit van Zuidhorn het besluit te weerleggen is, zodat er principieel gezien voldoende reden is om aan de generale synode deze vraag voor te leggen: te overwegen of het wenselijk en mogelijk is de huwelijkssluiting weer in de kerk terug te halen, zodat het onderscheid tussen het bijbelse huwelijk en hoe de overheid dit in het burgerlijk huwelijk wettelijk geregeld heeft niet meer gemaakt hoeft te worden en de situatie weer helder is; trouwen = in de kerk een verbond aangaan. Onder het kopje strategisch staan ook meerkeuzevragen. Er wordt een amendement ingediend: geef de overweging mee om de TU in te schakelen. De vergadering gaat hiermee akkoord. Aan bovengenoemde vraag van classis Leeuwarden zal het amendement worden toegevoegd: te overwegen om de TU in te schakelen. Over de volgende vragen wordt gestemd: Op grond van de strategische en pragmatische overwegingen in het rapport is de particuliere synode van oordeel: A. dat het aan de generale synode is om deze afweging te maken B. dat het strategisch gezien nu niet het moment is om deze vraag aan de GS voor te leggen C. dat het nu niet alleen principieel maar ook strategisch gezien van belang is om deze vraag aan de GS voor te leggen D. dat het principieel en strategisch gezien onjuist is om deze vraag aan de GS voor te leggen Gezien eerder genoemde uitslag valt D af. Uitslag over C: 3 voor, 8 tegen en 7 onthoudingen, dus afgewezen.

38

Acta 24 november 2010 Vraag B vervalt. Uitslag stemming over A: 10 voor, 6 tegen en 2 onthoudingen. Voorstel A wordt aangenomen: het is aan de GS om deze afweging te maken. Ook dit onderdeel van het rapport zal worden aangepast door eerder genoemde predikanten voor het naar de GS gaat. Artikel 8 Persoonlijke rondvraag Hiervan wordt geen gebruik gemaakt. Artikel 9 Censuur naar art. 48 KO Censuur hoeft niet te worden geoefend. Artikel 10 Vaststellen kort verslag Het kort verslag wordt toevertrouwd aan zr. Van der Wal. Het moderamen stelt zich verantwoordelijk. Artikel 11 Sluiting Ds. Groen bedankt de aanwezigen voor hun inbreng. Er is op een goede manier gewerkt. Hij wenst ieder Gods zegen. Na het zingen van Gezang 160 eindigt de scriba ds. T.P. Nap met dankgebed. De preses sluit de vergadering. Aldus goedgekeurd en vastgesteld door de PS Fryslân in de vergadering van 25 mei 2011. Preses Scriba Assessor deputaat secretaris

39

Kort verslag 2e en 3e zitting Kort verslag van de voortgezette vergaderingen van de Particuliere Synode Fryslân, gehouden op 22 september en 24 november 2010 De eerste vergadering van de PS was op 2 juni. Bij de ingekomen post was een brief van classis Leeuwarden over de materie van ongehuwd samenwonen en kerkelijke huwelijksbevestiging met het verzoek om adhesie te betuigen en de inhoud door te geven aan de Generale Synode Harderwijk 2011. De achtergrond van de vragen is de afkalving en uitholling van het burgerlijk huwelijk. De vergadering besluit om meer achtergrondinformatie te vragen aan de classis. Daarna heeft de PS in een voortgezette vergadering op 22 september het onderwerp geagendeerd en behandeld. De vergadering komt tot het volgende besluit: a De Particuliere Synode spreekt uit dat het gewenst is dat de Generale Synode 2011 zich uitspreekt over vragen rond huwelijk en samenwonen, mits hierover goede gronden worden aangevoerd. b De Particuliere Synode benoemt uit haar midden een commissie van vier predikanten, die het verzoek vanuit de classis Leeuwarden aanscherpt en van een goede onderbouwing voorziet; over het werk van deze commissie spreekt de Particuliere Synode zich in een derde zitting uit. De derde zitting wordt afgesproken op woensdag 24 november. De commissie heeft de vergadering gediend met een uitgebreid rapport. De argumenten worden besproken, amendementen worden ingediend en uiteindelijk vindt hierover stemming plaats. De voorstellen aan de generale synode worden als volgt verwoord: 1 Op grond van het bovenstaande verzoekt de PS Fryslân aan de GS van Harderwijk 2011 een uitspraak te doen of en zo ja welke vormen van samenleven die publiek en juridisch vastgelegd zijn, in de kerk erkend kunnen worden als een relatie die bijbels gezien voldoet aan al de kenmerken van een huwelijk. Aan welke criteria moet zo‟n relatie dan voldoen en welke aspecten van die relatie moeten publiek-juridisch geregeld zijn om voor zo‟n kerkelijke erkenning als huwelijk in aanmerking te komen? 2 Te overwegen of het wenselijk en mogelijk is de huwelijkssluiting weer in de kerk terug te halen, zodat het onderscheid tussen het bijbelse huwelijk en hoe de overheid dit in het burgerlijk huwelijk wettelijk geregeld heeft niet meer gemaakt hoeft te worden en de situatie weer helder is: trouwen = in de kerk een verbond aangaan. De PS voegt daar zelf het verzoek aan toe om de Theologische Universiteit in Kampen te betrekken bij deze overwegingen.

40

Kort verslag 2e en 3e zitting Een tweede onderwerp op de vergadering is om opnieuw te komen tot een voordracht aan de Generale Synode van een deputaat-curator voor de Theologische Universiteit te Kampen. In juni waren ds. R. van Wijnen en ds. J.J. Verwey voorgedragen als primus en secundus. Door het vertrek van ds. Van Wijnen naar Drenthe moest weer een keuze worden gemaakt. Nu is ds. Verwey voorgedragen als primus en ds. P. Groen als secundus. De preses deelt nog mee dat inmiddels door het moderamen drie leden van de ijkingscommissie zijn benoemd: prof. dr. J. Douma, dr. J.M. Burger en ds. G.E. Geerds. De commissie heeft als taak de vertaling van HC en NGB in het Fries te ijken. Br. R. de Haan is benoemd als secundus ad art. 11. Ina van der Wal, deputaat-secretaris

41

Brief Yntertsjerklike Kommisje foar de Earetsjinst (IKFE) Oan de Frijmakke Grifformearde Tsjerken Partikuliere Synoade Fryslân Van Harinxmaplein 70 8931 DM Ljouwert Winsum, 3 july 2009 Achter bruorren en susters, Sa't jimme faaks witte wurdt der troch de lannelike Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (ISK) wurke oan in nij lieteboek foar de tsjerken, ek wol 'Liedboek 2012' neamd. De ISK wurket oan dit projekt yn opdracht fan de PKN, de Mennisten, de Remonstranten, de Nederlânsk Grifformearden, de Grifformearden Frijmakke en de NPB. De lSK giet derfan út dat de bondel ek yn it Frysk útkomt en de YKFE hat in begjin makke mei de tarieding foar dy oersetting. De YKFE (Yntertsjerklike Kommisje foar de Earetsjinst) is in wurkgroep fan de Algemiene Klassikale Fergearring fan de PKN yn Fryslân, mar hat yntertsjerklike woartels. De YKFE hat earder nammentlik yn yntertsjerklik ferbân û.o. soarch droegen foar de oersetting fan it 'Liedboek voor de kerken' (Lieteboek foar de tsjerken) en fan 'Tussentijds' (Tuskentiden). De ISK wurket mei supervisoaren, dy‟t troch harren tsjerken oansocht binne om de troch de redaksje foarstelde lieten te hifkjen. De YKFE wol yn dit projekt ek graach saakkundigen út de ferskate tsjerken behelje. Yn dit gefal net om de kar fan de lieten, mar om de kwaliteit fan de oersetting te hifkjen. De fraach is no oan jimme: wolle jimme behelle wurde yn de Fryske oersetting fan 'Liedboek 2012' en wolle jimme ek immen ôffurdigje dy't mei de YKFE meitinke en meiwurkje wol yn dit projekt? Graach fernimme wy jimme reaksje. Mei freonlike groetnis, út namme fan de YKFE, ds. Tytsje Hibma Spannumerdyk 1 8831 XX Winsum 0517 341859 / thibma@hetnet.nl

42

Brief IKFE – Lieteboek 2012 From: tytsje hibma To: inavanderwal@telfort.nl Cc: Tjibbele Miedema Sent: Friday, November 27, 2009 11:21 AM Subject: Lieteboek 2012 Oan de PS Fryslân 2010 Grifformearde Tsjerken (Frijmakke) Frou C.M. van der Wal Van Harinxmaplein 30 8933 DM Ljouwert Achte Frou Van der Wal, Sa't jo faaks witte is de ISK, de Lanlike Yntertsjerklike Stifting foar it Tsjerkeliet, dwaande mei de tarieding foar Lieteboek 2012. De lSK wurket oan dit projekt yn opdracht fan de PKN, de Mennisten, de Remonstranten, de Nederlânsk Grifformearden, de Grifformearden Frijmakke en de NPB. Foar de folsleine ynformaasje kinne jo terjochte op www.liedboek.nl. De YKFE (Yntertsjerklike Kommisje foar de Fryske Earetsjinst) is al dwaande mei de tarieding foar in oersetting fan Lieteboek 2012. Yn july 2009 hawwe wy jo in brief skreaun mei de fraach oft de Grifformearde Tsjerken (Frijmakke) fan Fryslân hjir ek yn behelle wurde wolle en immen ôffurdigje dy't mei de YKFE meitinke en meiwurkje wol yn dit projekt. Jo fine dizze brief nochris yn de bylage. Doe't der gjin reaksje kaam haw ik fia dhr. Tjibbele Miedema kontakt socht mei de Wurkgroep Fryske Earetsjinsten fan jimme tsjerken. It docht bliken dat dhr. David de Jong fan dizze wurkgroep jimme tsjerken graach fertsjinwurdigje wol. Ús foarstel is dat hy foarearst as aspirant-lid meidocht yn dit projekt en ús fraach is oft de PS 2010 him offisjeel as ôffurdige oanwize wol. Wolle jo dizze fraach oan de PS 2010 foarlizze? Alfêst tige tank en wy wachtsje graach jimme antwurd ôf. Mei freonlike groetnis, út namme fan de YKFE,

Tytsje Hibma Spannumerdyk 1 8831 XX Winsum 0517 341859

43

Brief Wurkgroep Fryske Earetsjinsten

Van : Wurkgroep Fryske Earetsjinsten, skriuwer Tjibbele Miedema, Franeker Aan : Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerken Fryslân 2010,

t.a.v. Mevrouw C. M. van der Wal, van Harinxmaplein 70, 8931DM Leeuwarden, deputaat - secretaris

Betreft : Uw vergadering d.d. 2 juni 2010 Franeker, 2010-03-23, Zeer geachte Broeders, Op de voorgaande Particuliere Synoden Fryslân 2008 en 2009 mocht de Wurkgroep Fryske Earetsjinsten zich reeds presenteren. Met name de PS 2009 heeft ons door middel van het schrijven van uw deputaat – secretaris d.d. 17 juli 2009, op de hoogte gebracht van de aanbevelingen, van een door de PS 2008 ingestelde commissie “Frysk yn liturgy en gemeente”. De aanbevelingen in dit rapport zijn door de PS 2009 overgenomen, en er is aan de Wurkgroep een geldbedrag toegekend om te komen tot een (deel)uitgave van een Frysk kerkboek. Dat wij de behoefte gevoelen ons opnieuw tot u te richten, heeft te maken met een aantal redenen: 1 De taken die de Wurkgroep zich voor ogen gesteld heeft, hebben geen eenmalig karakter, maar veel meer een continu karakter; 2 Immers: It Wurd moat bliuwend preke wurde, ek yn „e taal fan Mem; 3 Teneinde een en ander geen “loze bewering” te laten zijn, moge u weten dat inmiddels – naast de Confessio Belgica, en waar bovengenoemde commissie kennis van heeft kunnen nemen – thans ook een vertaling in hedendaags Frysk van de Heidelbergse Catechismus (grotendeels) beschikbaar is; 4 Vervolgens wordt er op dit moment gewerkt aan een project-organisatie rondom de vertaling van ons derde belijdenisformulier, de Dordtse Leerregels; 5 Us krewearjen foar Frysk yn Tsjerke (ons ijveren voor Fries in de kerk), en met name de wijze waarop wij dat doen, is inmiddels opgevallen bij officiële kerkelijke instanties buiten de Gereformeerde Kerken, zoals de YKFE (Yntertsjerklike Kommisje foar de Fryske Earetsjinst) en de ISK (Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied);

44

Brief Wurkgroep Fryske Earetsjinsten 6 Deze laatste stichting werkt op dit moment aan een nieuw liedboek voor de kerken, ook wel “Liedboek 2012” genoemd. Eén onzer, ds. David de Jong van Den Ham, is op persoonlijke titel, overigens wel met medeweten van de Wurkgroep, toegetreden tot de project- organisatie van Protestantse Kerk Nederland, Doopsgezinden, Remonstranten, Nederlands Gereformeerden, (Vrijgemaakt) Gereformeerden en de Nederlandse Protestanten Bond (niet in Fryslân) tot het verschijnen van de Friese versie van de bundel, namelijk Lieteboek 2012. (Us Wurkgroep is namelijk in het bezit van het officiële verzoek van ds. Tytsje Hibma van Winsum dienaangaande, d.d. 2 july 2009, lid van de YKFE, maar heeft haar, vanwege “gebrek aan competentie onzerzijds” doorverwezen naar uw Synode 2010); 7 It Frysk Oekumenysk Platfoarm “Krúspunt” (voortzetting van het werk van het Kristlik Frysk Selskip 2008) is op dit moment een webstee (website) aan het ontwikkelen, waar de Wurkgroep en haar doelstellingen eveneens op te vinden zijn. Het is vanwege deze contacten dat de Wurkgroep Fryske Earetsjinsten zeer dringend de behoefte gevoelt een officiële status binnen de Gereformeerde Kerken te mogen bezitten. Bijvoorbeeld in de vorm van een deputaatskip Fryske saken, en waar vertegenwoordigers uit onze kerken namens de (Vrijgemaakt) Gereformeerde Kerken kunnen optreden. Er is nog een andere zaak die wij aan de orde willen stellen. Namelijk het ikerjen of itigjen (ijken) van ons vertaalwerk. Deze zaak werd reeds door ds. Tempelman van Drachten, voorzitter van de PS 2008, aan de orde gesteld. Maar de door deze synode benoemde commissie heeft die zaak echter – ten onrechte – laten liggen, en de zaak is daarom ook niet in hun rapport aan de orde gesteld. Het belang van een behoorlijke ijking van ons werk is groot: er komt daarmee een “kerkelijk stempel” op ons werk te staan, ook zeer van belang in onze contacten met “anderen”. Wij verzoeken u dan ook dienaangaande een ijkings-commissie te willen benoemen. De opdracht die aan deze commissie meegegeven moet worden is “het ijken van de vertalingen in hedendaags Frysk van de Gereformeerde Belijdenisgeschriften, alsmede van de Liturgische Formulieren”. Wij realiseren ons dat dit geen “kleine vraag” is die wij aan u richten. Het belang er van is inmiddels reeds gebleken vanwege een publikatie onzerzijds van Vraag en Antwoord 1 in hedendaags Frysk, en de daarop volgende reacties. Echter, ook aan onze zijde wordt een grote inspanning in dezen geleverd, en wij zijn er daarom ook van overtuigd dat wij deze hulp van de PS 2010 mogen vragen.

45

Brief Wurkgroep Fryske Earetsjinsten Tenslotte, het is ook onze behoefte, dat u als PS 2010, “onze man”, ds. David de Jong van Den Ham, namens de Gereformeerde Kerken in Fryslân benoemt in de project-organisatie van het Lieteboek 2012. In de verwachting u met het bovenstaande in voldoende mate geïnformeerd te hebben, ondertekenen wij, Namens de Wurkgroep Fryske Earetsjinsten Jan J. Poutsma, Foarsitter Tjibbele Miedema, Skriuwer

46

Brief DAO

(logo) deputaten administratieve ondersteuning ambtelijk secretaris: L. Postma-Douma

Weteringkade 166 3826 AW Amersfoort

dao@gkv.nl tel. 033-4552446

Aan de particuliere synoden van de Gereformeerde Kerken in Nederland per e-mail verzonden Amersfoort, 12 januari 2010 Betreft: verkiezing primi, secundi en tertii afgevaardigden naar de GS Harderwijk 2011 Geachte broeders, Deputaten administratieve ondersteuning willen vanuit de ervaringen die opgedaan zijn voorafgaande aan en tijdens de GS Zwolle-Zuid 2008 graag een paar aandachtspunten doorgeven met het oog op de verkiezing en benoeming van afgevaardigden naar de GS Harderwijk 2011. Voor een deel zijn ze genoemd in het rapport dat deputaten voorbereiding generale synoden in hun rapport - in 2008 - hebben aangeboden in Bijlage II over `communicatie'. Wat is een profielschets van een geschikte afgevaardigde? - op vrijdag/zaterdag beschikbaar, omdat dat de vergaderdagen van de synode zijn; - buiten de vrijdag en zaterdag ook veel tijd voor voorbereiding ter beschikking hebben (veel afgevaardigden gaven aan in de evaluatie, tussen de 20 en 30 uur bezig te zijn per week aan het synodewerk, enkelen zelfs meer dan 40 uur); - predikanten die voor hun gemeentetaken zijn vrijgesteld; - broeders die of zich vrij kunnen maken van het maatschappelijk arbeidsproces of kortgeleden uit het arbeidsproces zijn getreden; - beleidsmatig ingesteld; - communicatief vaardig; - goed analytisch vermogen; - gevoel voor kerkelijke verhoudingen; - ict-vaardig; - in bezit van computer met printer en eigen e-mail.

47

Brief DAO Voor moderamen/eden geldt bovendien - volledig vrijgesteld van eigen werk; - zeer scherp analytisch vermogen; - beschikken over talenten m.b.t. geestelijk leiderschap; - organisatietalent; - vertrouwd met vergadertechnieken. Het verdient ten zeerste aanbeveling dat de particuliere synoden niet alleen brieven van benoeming zenden naar de verkozen afgevaardigden, maar tevens de thuiskerk van de afgevaardigden inlichten en attenderen op het tijdsbeslag dat wordt gelegd op een broeder die geroepen wordt daad-werkelijk in Harderwijk aan de slag te gaan. Dat begint al in de maanden (februari en maart en april 2011) voorafgaande aan de plenaire ergaderingen: bestuderen van de rapporten. Tijdens de reguliere synodeweken is daar niet zo veel tijd meer voor. In een bijlage geven we een voorbeeld van zo'n brief aan de thuiskerk. Wij hopen dat dit schrijven uw werk als particuliere synode alsmede het werk van de GS Harderwijk 2011 zal kunnen dienen. Wij verwachten dat u de lijst met namen van de primi, secundi en tertii afgevaardigden uiterlijk 15 oktober 2010 per post - zie het briefhoofd - en per e-mail hebt doorgeven aan het secretariaat van de synode: secretariaat@synode.gkv.nl of synode@gkv.nl. Met hartelijke zustergroet, namens deputaten, L. Postma-Douma secretaris DAO Bijlage: voorbeeldbrief

48

Brief DAO Aan de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk te . . . . . . . Weleerwaarde en eerwaarde heren en broeders, Op . . . . heeft de PS . . . . . . vergaderd ter voorbereiding op de GS Harderwijk 2011. Ook een van uw medeambtsdragers is benoemd als afgevaardigde. Onderstaande geldt de primi-afgevaardigden en dat deel van de secundi- of tertiiafgevaardigden dat daadwerkelijk geroepen wordt om in Harderwijk deel te nemen aan de vergaderingen. Er wacht veel werk op de synodeleden. Het houdt niet op met twee dagen vergaderen aan het eind van de week. Daar gaat veel tijd van voorbereiding aan vooraf: inlezen in de rapporten die uitgebracht zijn door de verschillende deputaatschappen, inlezen in de vele brieven die vanuit de kerken zijn ingezonden, hierover een mening vormen, gedachten op papier zetten, overleg met medeafgevaardigden, bestuderen van voorstellen, amendementen en tegenvoorstellen, commissiewerk waarin men ook extra taken kan ontvangen als voorzitter of rapporteur. Kortom, het is een zeer intensieve periode, waarin veel wordt gevraagd van de afgevaardigden. Het is u en ons daarbij duidelijk dat de broeders deze taak alleen kunnen vervullen in de weg van goede overdenking en levende omgang met de Here. Om hem hiervoor alle tijds- en mentale ruimte te geven, doen we een dringend beroep op u om uw predikant of medeouderling vrij te stellen van alle ambtelijke werkzaamheden in de gemeente, uitgezonderd noodsituaties. Voor een goede voorbereiding zal dat reeds beginnen in de weken voorafgaande aan de eerste zitting van de synode. Indien de broeder uit uw midden op de constituerende vergadering van zaterdag 29 januari 2011 tevens verkozen wordt als lid van het moderamen, heeft hij een extra zware taak gekregen. Gezien de ervaringen van vorige synoden zal hij zeker vrijgesteld moeten worden van al het werk in de gemeente. Wij beseffen dat we veel van u vragen, maar we vragen het toch met vrijmoedigheid, omdat het in het belang is van de gezamenlijke kerken. Bovendien zult u voor het vervullen van kerkdiensten vast een beroep kunnen doen op de andere kerken in ons ressort om hun predikant voor een of meerdere diensten af te staan. Wij wensen u van harte Gods zegen bij al uw arbeid. Met hartelijke broedergroet, namens het moderamen,

49

Brief GS11 Hulpbehoevende kerken GS11 (logo) From: Daan Zandbergen To: Linden, Wim van der; Stoit, A; Bos, mw EE; Mulder, J; Toebes, J.W.; Vonk-Schenkel, mw HM; Wal, Ina van der Sent: Saturday, February 20, 2010 11:38 AM Subject: Criteria voor steunaanvragen art 11 secr DJ Zandbergen Weidesteenlaan 27 8042 NX Zwolle Aan de eerstvolgende Particuliere Synode van Groningen, aan de eerstvolgende Particuliere Synode van Fryslân, aan de eerstvolgende Particuliere Synode van Drenthe, aan de eerstvolgende Particuliere Synode van Overijssel, aan de eerstvolgende Particuliere Synode van Gelderland, aan de eerstvolgende Particuliere Synode van Utrecht, aan de eerstvolgende Particuliere Synode van Holland-Noord, aan de eerstvolgende Particuliere Synode van Holland-Zuid, aan de eerstvolgende Particuliere Synode van Zeeland-Noord-Brabant-Limburg, per e-mail. Weleerwaarde en eerwaarde heren en broeders, Sinds de Generale Synode van Zwolle-Zuid 2008 hebben de landelijke deputaten voor hulpbehoevende kerken (GS11) in samenwerking met uw deputaten en met de GS-deputaten Financiën en beheer gewerkt aan de ontwikkeling van een reeks criteria die konden fungeren bij het verlenen van aanvullende steun aan PS-deputaatschappen die niet geheel zelfstandig in staat zijn de hulpbehoevende kerken in haar ressort te ondersteunen. Na een laatste overlegronde met onze gesprekspartners hebben we in de afgelopen week aan die criteria de laatste hand kunnen leggen, nog op tijd voor het behandelen van eventuele steunaanvragen voor het lopende jaar 2010. Binnen ons deputaatschap zullen de criteria fungeren als een instrument om - zoals onze opdracht is geformuleerd door de GS - de draagkracht te beoordelen van PS-en die aanvullende steun aanvragen. Uiteraard hebben we uw deputaten al een exemplaar gestuurd. Te uwer informatie zenden we nu ook een afschrift aan de particuliere synoden zelf.

50

Brief GS11 Met hoogachting en broedergroet, u namens deputaten GS11 een gezegende vergadering toewensend, ds DJ Zandbergen secretaris Zwolle, 20 februari 2010. Bijlage: Criteria voor steunaanvragen... Criteria voor steunaanvragen door een PS bij GS11 Vooraf De Generale Synode van Zwolle-Zuid 2008 heeft een landelijk deputaatschap voor aanvullende steun hulpbehoevende kerken (GS11) ingesteld met de bedoeling om particuliere synoden, die niet geheel zelfstandig in staat zijn de hulpbehoevende kerken in haar ressort te ondersteunen, daarin bij te staan. De GS heeft in de instructie van GS11 vastgelegd, dat de financiële draagkracht van de particuliere synode die aanvullende steun aanvraagt dient te worden beoordeeld. Dat gebeurt aan de hand van criteria. GS11 zal deze criteria soepel hanteren, niet alleen in de overgangsperiode tot aan de synode van Harderwijk, waaraan zij in 2011 ter goedkeuring zullen worden voorgelegd, maar ook daarna. Het is immers niet de bedoeling dat het deputaatschap fungeert als een bureaucratische instantie van subsidieverstrekkers, maar als een orgaan dat de kerken in het leven hebben geroepen om mee te helpen het Woord van onze Heiland in alle gemeenten door predikanten te laten verkondigen. Uitgangspunt voor het hanteren van criteria is het evenwicht (NBG billijkheid, gelijkheid) waarover Paulus in dit verband schrijft in 2 Kor 8:12-15: 12Als u bereid bent mee te doen, wordt niet verwacht dat u geeft van wat u niet hebt, maar van wat u hebt. 13Het is niet de bedoeling dat u door anderen te helpen zelf in moeilijkheden raakt. Er moet evenwicht zijn. 14Op dit moment lenigt u met uw overvloed de nood van de heiligen in Jeruzalem, zodat zij later met hun overvloed uw nood kunnen lenigen. Zo is er evenwicht, 15zoals ook geschreven staat: „Hij die meer had, had niet te veel; hij die minder had, had niet te weinig.‟ Criteria 1 De PS ziet erop toe dat kerken die ondersteuning krijgen voldoen aan een redelijke eigen inspanningsverplichting, gemeten aan een normbedrag.

51

Brief GS11 Voor dat normbedrag wordt in de regel uitgegaan van de totale opbrengst van de vaste vrijwillige bijdragen en de collecten (maar niet die voor de diaconie) gedeeld door het aantal belijdende leden. Voor de cijfers kan worden uitgegaan van een publicatie van het Steunpunt Kerkenwerk, Cijfers en feiten, die regelmatig verschijnt. Dit normbedrag wordt elk jaar door GS11 vastgesteld en ter kennis gebracht van de deputaatschappen. Voor het huidige jaar 2010 heeft GS11 het normbedrag vastgesteld op € 515 per belijdend lid. 2 De PS ziet er op toe dat kerken die ondersteuning krijgen traktementen en vergoedingen betalen volgens de geldende tabellen van het Steunpunt Kerkenwerk, tenzij een kerkenraad zwaarwichtige redenen heeft om daarvan af te wijken, uiteraard met goedkeuring van het kerkverband. 3 Door de PS verstrekte ondersteuning is uitsluitend bedoeld voor het meefinancieren van traktementen van predikanten in „gewone‟ dienst, en niet voor bijzondere doeleinden, zoals evangelisatieprojecten. Wanneer een steunaanvragende kerk, classis of PS andere financiële verplichtingen is aangegaan dan voor de gewone dienst behoort de steunaanvraag die verplichtingen zichtbaar te maken. 4 De PS ziet erop toe dat de toegekende ondersteuning niet door de kerken wordt toegevoegd aan bestaande reserves of wordt gebruikt voor het vormen van nieuwe reserves, met uitzondering van een redelijk bedrag voor groot onderhoud. 5 De PS ziet erop toe dat eventueel teveel ontvangen steun na afsluiten van het boekjaar wordt gerestitueerd aan het kerkverband of verrekend in het volgende boekjaar. 6 De PS ziet erop toe dat bij het aanvragen van steun – vooral bij kerken waarbij dat voor het eerst of opnieuw gebeurt – de besluitvorming op correcte wijze plaatsvindt, dus in de kerkelijke weg en na advies van deputaten, om te voorkomen dat het kerkverband voor voldongen feiten wordt gesteld zonder mogelijkheid van inspraak. 7 De PS ziet toe op goede communicatie tussen de hulpbehoevende kerken, de classis-deputaten en haar eigen deputaten, juist ook als het gaat om inzage in alle materiële zaken die de kerken betreffen. 8 De PS komt voor aanvullende steun in aanmerking, tenzij haar deputaten een reserve hebben voor de ondersteuning van hulpbehoevende classes die groter is dan 20% van de verwachte jaarlijkse ondersteuning.

52

Brief GS11 Zij ziet erop toe dat bij de door haar gesteunde classes geen grote reserves ontstaan, waarbij zij eveneens een grens van 20% hanteert. Op haar beurt ziet de classis erop toe dat zij alleen steun verleent aan kerken die niet beschikken over vrij besteedbaar vermogen, waarbij geoormerkte fondsen buiten beschouwing worden gelaten. 9 De PS komt voor aanvullende steun in aanmerking wanneer zij en de binnen haar ressort vallende classes voldoen aan een redelijke eigen inspanningsverplichting. De PS ziet erop toe dat een hulpvragende classis zelf eerst een eigen bijdrage levert van minimaal € 2,25 per ziel. Op haar beurt is de PS zelf hulpbehoevend wanneer alle leden in haar ressort een totale bijdrage opbrengen van € 4,50 per ziel. Bij het toepassen van aparte classicale quota en een PS-quotum behoort in onderling overleg te worden afgesproken hoe de verhouding zal zijn van die quota. Daarbij is het een goed uitgangspunt dat de classis die de bevoegdheid heeft steun toe te kennen aan een hulpbehoevende kerk ook een zwaarder deel van de last op zich neemt. 10 De PS ziet toe op handhaving van de regel dat een steunvragende kerk aantoonbaar het uiterste gedaan heeft om een combinatie aan te gaan met een zusterkerk, dan wel om een predikant te vinden die in deeltijd kan en wil werken. 11 De PS ziet erop toe, dat in incidentele gevallen gebruik gemaakt wordt van de mogelijkheid dat een steunvragende kerk een deel van haar onbezwaarde bezit aan onroerend goed (pastorie en/of kosterwoning) kan belasten met een hypothecaire lening. Van dit financieringsmodel mogen de toekomstige lasten in het jaarbudget worden meegenomen. 12 De PS ziet erop toe, dat bij het opheffen of samenvoegen van gemeenten die tot voor kort steun ontvingen een redelijk deel van de opbrengst van de afwikkeling ten goede komt aan het kerkverband, dat eerder steun verleende, bijvoorbeeld door terugbetaling van de laatste vier jaren ondersteuning.

(vastgesteld door deputaten GS11 op 15 februari 2010)

53

Studentenpredikant Groningen Deputaatschap studentenpredikant t.a.v.: G.J. Heidema Jorissenweg 6 9751 VT Haren gjheidema@home.nl Aan: PS Fryslân t.a.v.: mevr. I. Van der Wal inavanderwal@telfort.nl Betreft: Verzoek om financiële bijdrage voor de Studentenpredikant Groningen Haren, 21 januari 2010 Geachte broeders, Sinds 2003 heeft de classis Groningen een studentenpredikant (voortaan SP genoemd) fulltime in dienst. In 2007 is het studentenpastoraat Groningen uitvoerig geëvalueerd en is in vervolg daarop nader onderzoek gedaan naar de herkomst van de studenten en hun kerkelijke binding. Naar aanleiding van deze onderzoeken en de, gedurende zes jaren, opgedane ervaring is het deputaatschap van mening dat de kerken van de classis Groningen onredelijk zwaar belast worden met de financiële consequenties. En de Groninger stadskerken in het bijzonder. Verzoek: toezegging bijdrage Uit naam van de classis Groningen vragen wij u voor een termijn van 5 jaar, 2011 tot en met 2015, jaarlijks € 4.643,- bij te dragen voor het werk van de SP in de stad Groningen. De hoogte van deze bijdrage is ondermeer gerelateerd aan het aantal studenten uit uw ressort. Voor onderbouwing zie bijlage I. Toelichting Het Studentenpastoraat is in de tweede helft van 2007 geëvalueerd. Op basis van deze evaluatie, heeft de classis Groningen in april 2008 besloten het Groninger studentenpastoraat voor onbepaalde tijd voort te zetten en de predikant voor onbepaalde tijd te benoemen. Daarbij werd echter uitdrukkelijk aan het deputaatschap opgedragen om te zoeken naar een breder financieel draagvlak. Met name voor de Groninger stadskerken zou de financiële last anders te groot worden. De Groninger stadskerken dragen namelijk

54

Studentenpredikant Groningen zelfstandig, maar ook indirect via de bijdragen aan de classis én Particuliere Synode bij aan de financiering van de SP. In de periode 2003 tot en met 2008 heeft de PS Groningen jaarlijks 25% bijgedragen in de kosten van het Groninger Studentenpastoraat. In juni 2008 heeft PS Groningen ingestemd met ons verzoek om een financiële bijdrage voor 2009 en om deze bijdrage bovendien nog te verhogen tot 35%. Wij zijn heel dankbaar dat PS Groningen hiermee heeft ingestemd. PS Groningen heeft echter te kennen gegeven het noodzakelijk te vinden dat wordt gezocht naar een breder financieel draagvlak. Omdat er nog geen nader onderzoek had plaatsgevonden naar de herkomst van de studenten en hun kerkelijke binding heeft het classicaal deputaatschap Studentenpredikant zowel de PS Drenthe als de PS Fryslân benaderd met het verzoek gezamenlijk 25% van de kosten voor het jaar 2010 bij te dragen. Inmiddels werd er gewerkt aan een plan voor de middellange termijn. Omdat het Studentenpastoraat een definitieve status heeft verworven heeft het deputaatschap besloten om de financiering niet jaar op jaar te organiseren maar voor steeds 5 jaar vooruit. De betrokken partijen zijn zo beter in staat hun financiële beleid hierop aan te passen. Waarom het deputaatschap ook uw synode om een financiële bijdrage verzoekt kunt u lezen in bijlage II. Samenvatting Wij verzoeken PS Fryslân om een financiële bijdrage voor het Groninger Studentenpastoraat van € 4.846,- dat is 5,8 % van € 84.000 (prijspeil 2009 ). Vragen? Als u vragen hebt over ons voorstel, dan kunt u contact opnemen met de heer S.J. van der Kooij, tel. 06 22801607. Wij zouden ons verzoek graag mondeling komen toelichten op uw vergadering. Graag ontvangen wij een ontvangstbevestiging van ons verzoek. Dit mag ook per email. In Christus verbonden, S.J. van der Kooij, voorzitter classicaal Deputaatschap Studentenpredikant namens deze, G.J. Heidema secretaris

55

Studentenpredikant Groningen BIJLAGE I: Voorstel financiering Studentenpastoraat Groningen Herkomst studenten, peildatum 15 maart 2009.* Particuliere Synode GSV ATV Totaal Drenthe 26 21 47 Friesland 15 10 25 Gelderland 15+5 8+1 29 Groningen 48 54 102 Overijssel 67+5 35+1 108 Utrecht 12 2 14 ______ 325 Aantal belijdende leden per: Classis Groningen 6234 PS Drenthe 7621 PS Friesland 4643 PS Gelderland 9477 PS Groningen 11686 – 6234 (classis Groningen) = 5452 PS Overijssel 18985 PS Utrecht 10750 Voorstel verdeling financiële lasten, begroot bedrag € 84000 Classis Groningen 25% = € 21000, dat is € 3,37 per belijdend lid. Genoemde PSS de rest, dat is € 63000, verdeeld in evenredigheid naar het aantal studenten. PS Drenthe 47/325 x 63000 = € 9110 dat is € 1,20 per belijdend lid. PS Friesland 25/325 x 63000 = € 4846 dat is € 1.05 per belijdend lid. PS Gelderland 29/325 x 63000 = € 5622 dat is € 0,60 per belijdend lid. PS Groningen 102/325 x 63000 = € 19780 dat is € 1,70 per belijdend lid. PS Overijssel 108/325 x 63000 = € 20935 dat is € 1,10 per belijdend lid. PS Utrecht 14/325 x 63000 = € 2714 dat is € 0,25 per belijdend lid. De kerken van de classis Groningen dragen per belijdend lid 3,37 bij. Dat is ongeveer het drievoudige van wat leden van zusterkerken bijdragen. De overige classes uit de PS Groningen dragen ongeveer € 3,60 per belijdend lid bij. De Classis Groningen en de PS Groningen nemen dus hun verantwoordelijkheid, maar vragen van zusterkerken welke ook baat hebben bij een goed studentenpastoraat een financiële bijdrage te leveren.

56

Studentenpredikant Groningen Classis en PSS verzoeken om op deze basis voor de periode 2011 t/m 2015 het Groninger Studentenpastoraat te financieren. De bijdragen worden aangepast op basis van de CBS consumentenprijsindex. In 2014 wordt de herkomst van de studenten opnieuw vastgesteld en wordt op basis van actuele cijfers van ledenaantallen e.d. een nieuwe aanvraag ingediend. * Toelichting: De peiling is om redenen van haalbaarheid alleen verricht onder vrijgemaakt-gereformeerde studenten die lid zijn van GSV en ATV en niet onder hen die lid zijn van Ichthus, de Navigators en de CSFR. Er is alle reden om aan te nemen, dat de percentages representatief zijn voor het totale aantal vrijgemaakt-gereformeerde studenten in de stad Groningen. BIJLAGE II: Argumenten voor breed financieel draagvlak studentenpredikant Van de ruim 500 studenten in Groningen, Hoger beroepsonderwijs en Wetenschappelijk onderwijs, zijn ongeveer 300 lid van een der stadskerken, deels als gastlid. Een niet onbelangrijk aantal studenten meldt zich bewust niet bij een kerk als lid. Veel van hen zijn niet bekend bij de stadskerken en een aantal ook niet bij één der bekende studentenverenigingen. De nauw aan de GKV kerken verbonden studentenverenigingen hebben ook ongeveer 300 leden van GKV huize. De studentenverenigingen zijn in sociaal opzicht zeer belangrijk en zijn voor de studenten ook in existentiële zin van groot belang. Binnen de vereniging wordt ook veel aandacht geschonken aan geloofszaken en bijbelstudie. De studentenvereniging heeft voor een belangrijk deel de functie van de kerk ingenomen. Ook in de weekends zijn er vaak activiteiten. Daarnaast zijn studenten vaak geen trouwe bezoekers van de kerken waar zij lid zijn, maar bezoeken veel verschillende kerken vanwege de vele relaties en activiteiten die er zijn, met name in de weekenden. Een grote meerderheid van de studenten heeft aangegeven zeer ingenomen te zijn met een “eigen” predikant. Dit bevordert de communicatie zeer positief. Studenten weten de SP ook goed te vinden. Gebleken is dat de SP uitstekend functioneert als vertegenwoordiger van de Groninger GKV kerken en als één van de hunnen wordt beschouwd. De SP onderhoudt goede contacten met de studentenverenigingen en bezoekt met regelmaat hun vergaderingen.

57

Studentenpredikant Groningen De SP biedt de studenten pastorale zorg op maat en geniet het vertrouwen van de studenten. Juist ook studenten die worstelen met geloofszaken weten de SP te vinden. Steeds vaker doen zich bemoedigende ontwikkelingen voor. De SP is goed op de hoogte van de specifieke problematieken waarmee juist studenten (in pastoraal opzicht) kunnen worstelen. Ook manifesteert de SP zich breed en ontmoet zo ook de onvindbare zoekers (zij die zich niet aansluiten bij een kerk of studentenvereniging) van GKV huize, waaruit bemoedigende ontwikkelingen volgen. De SP levert ook veel pastorale zorg aan studenten die lid zijn gebleven in de ouderlijke kerk. Studenten munten niet uit door een royale vaste bijdrage aan de kerk waar zij lid zijn en vormen derhalve per saldo een kostenpost. Voor stadskerken als die van Groningen-West en Oost waar studenten sterk- of oververtegen-woordigd zijn is dat bovendien ook nog een zware financiële last. Het deputaatschap Studenten Predikant Groningen is van mening dat de Groninger kerken, in „t bijzonder de stadskerken, financieel onredelijk veel bijdragen aan het studentenpastoraat. Gebleken is dat er veel pastorale zorg wordt verleend aan studenten die vaak toch met de “ouderlijke” kerk de sterkste binding hebben. De Groninger kerken blijven trouw aan hun verantwoordelijkheid en leveren in verhouding de grootste financiële bijdrage maar vertrouwen dat de kerken van de zuster-Particuliere Synodes adequaat financieel zullen bijdragen. Zusterkerken in het land kunnen ook veel pro-actiever omgaan met hun jongeren die voor studie naar Groningen vertrekken. Meldt deze jongeren bij de SP. Schakel de SP in als er zorgen zijn over een kind dat in Groningen studeert. Bijlage III: Gereformeerd Studentenpastoraat Groningen

ds. T.S. Huttenga Doel: Gereformeerde studenten toerusten voor hun taak in kerk en

maatschappij

Middelen: - Catechisaties, cursussen, gespreksgroepen - Pastoraat - Kerkdiensten - Contact met kerken, ambtsdragers, christelijke studentenorganisaties

- Presentatie en PR

58

Studentenpredikant Groningen Cursussen: Najaar: - Figuren en teksten uit de christelijke traditie - Ethiek: hoe leef je nu én straks als christen? - Barrières met het oog op belijdenis doen Alle drie als aanloop op belijdeniscatechisatie. Met iedere catechisant 1 of meer mentorgesprekken. Voorjaar: - Meestal 3 groepen belijdeniscatechisanten - Groep voor wie nog geen belijdenis doen Jaarlijks: - Gespreksgroep „Vragen over Religie‟ (sterke twijfels) - Kleine groepjes met specifiek karakter Pastoraat: - In kamer SP, bij studenten thuis, op verzoek van studenten of ambtsdragers - Over: geloofstwijfel, kerkkeus, christelijke levensstijl, relaties, trauma‟s e.a., psychosociale problematiek, huwelijk, studie- vertraging, schulden - Via de mail, o.a. met studenten in het buitenland, en via de telefoon - Kort, in Universiteitsbibliotheek, op soos enz. - Speurwerk Kerkdiensten: - Voorbereid met groepjes studenten, in „gewone‟ kerkdiensten - Samenkomst op bezinningsweekend Contacten: - Rond het belijdenis doen - I.v.m. studenten op verzoek van thuiskerk - Bezoek aan bijbelkringen van studentenverenigingen - Contact met studentenbesturen - Contact met GSp, RuG, Hanzehogeschool Presentatie/PR: - Belangrijk, dat er een gereformeerde SP is - Site, folders, persartikelen, PR aan het begin van het studiejaar bij christelijke studentenverenigingen N.B. Met het oog op een goed inhoudelijk peil is veel studie vereist. V.a. 1 juli 2003 SP in Groningen, 40 à 50 studenten uit Friesland, aantal is groeiend.

59

Brief classis Leeuwarden Moderamen van de classis Leeuwarden GKv secr. Groningerstraatweg 192 8921 TX Leeuwarden 058 2667069 gerhard.hup@wxs.nl Aan: de Particuliere Synode Fryslân p/a scriba mw. C.M. van der Wal van Harinxmaplein 70 8931 DM Leeuwarden betreft: concept-besluit van de classis Leeuwarden Leeuwarden, 31 mei 2010 Geachte broeders, Op de aanstaande vergadering van de classis Leeuwarden, die op 16 juni bijeenkomt, zal een rapport van de predikanten ds. J.M. Burger en ds. P.J.C. Colijn worden besproken over „Huwelijk en samenwonen‟. Dit rapport loopt uit op een uitspraak, die de classis zal willen voorleggen aan de generale synode, die in 2011 in Harderwijk bijeen zal komen. Deze concept-uitspraak luidt als volgt: „Wij verplichten ons om ons in te zetten voor sterke christelijke huwelijken in de zin van het Bijbelse huwelijk. Wij willen niet alleen de vinger leggen bij wat fout gaat, maar vooral onderwijs en toerusting geven, gericht op goede huwelijksvoorbereiding en sterke huwelijksrelaties van liefde en trouw. Het handelen van de overheid inzake het burgerlijk huwelijk vormt een deel van het probleem waar we bij het huwelijk tegen aan lopen. Wij moeten helaas constateren dat het ideaal van het Bijbelse huwelijk door onze overheid ondergraven wordt. Daarom zullen wij de Generale synode vragen om a. te kijken welke vormen van publiek en juridisch goed geregeld samenwonen gecombineerd met een ja-woord in de kerk als huwelijk erkend kunnen worden b. te proberen de huwelijkssluiting weer in de kerk terug te halen, zodat het onderscheid tussen het Bijbelse huwelijk en het burgerlijk huwelijk niet meer gemaakt hoeft te worden en de situatie weer helder is: trouwen = in de kerk een verbond aangaan‟.

60

Brief classis Leeuwarden In de kerkelijke weg willen wij aan de Particuliere Synode Fryslân vragen om adhesie aan deze uitspraak te betuigen en deze uitspraak aan de generale synode voor te leggen. Aangezien de Particuliere Synode Fryslân eerder bijeenkomt dan de classis Leeuwarden verzoeken wij, als moderamen van de classis Leeuwarden, de particuliere synode een mogelijkheid te creëren dat, wanneer de classis Leeuwarden het besluit over „huwelijk en samenwonen‟ heeft genomen, de kerkelijke weg naar de GS Hardewijk gevolgd kan worden. Wij wensen u in uw overwegingen Gods wijsheid toe. Met broedergroet, Het moderamen van de classis Leeuwarden, die op 16 juni bijeenkomt, ds. P. Groen, preses ds. J.J. Verwey, assessor br. G. Hup, dep. secr.

61

Rapport Quaestor PS Fryslân Quaestor Part.Synode Friesl. G. Huijser De Zwarte Molen 3 8862 RK Harlingen tel. 0517012450 Financieel jaaroverzicht 2009 Inkomsten Uitgaven Saldo 1-1-2009 1.822,84 Bankkosten 4e kwartaal 2008 1,44 Quotum '09 cl. Buitenpost 488,25 Bankkosten 1e kwartaal 2009 0,65 Quotum '09 cl. Leeuwarden 537,00 G. Huijser, Handboekje 2009 12,95 Quotum '09 cl. Drachten 794,25 Bankkosten 2e kwartaal 2009 1,30 GK Lwd, zaalhuur+cons. 10-6 545,50 Multicopy, 105 x acta 2009 736,55 Bankkosten 3e kwartaal 2009 2,84 Multicopy acta 2000-2009 op CD 60,95 Mw CM vd Wal, decl PS 10-6-09 307,95 Reisk. PS 10.6.09, P Groen 22,62 Reisk. PS 10.6.09, AJ Haak 4,35 Reisk. PS 10.6.09, H Burger 13,05 Reisk. PS 10.6.09, M de Meij 14,50 Reisk. PS 10.6.09, S. Boer 20,88 Reisk. PS 10.6.09, J vd Vinne 27,84 Reisk. PS 10.6.09, H de Jong 17,40 Reisk. PS 10.6.09, A de Haan 14,50 Reisk. PS 10.6.09, T vd Vaart 18,85 Reisk. PS 10.6.09, R Schipper 13,05 Reisk. PS 10.6.09, ME Buitenhuis 11,60 D Zandbergen, decl Acta 2008/09 29,52 Saldo 31-12-2009 1.764,05 3.642,34 3.642,34

Het jaar 2009 is afgesloten met een positief saldo van € 1.764.05. Er is sprake van een kleine afname van € 58,70 t.o.v. het beginsaldo per 1-1-2009. Gezien de stijgende kosten en het daardoor stijgende quotum PS en ook Classis Lwd. is er overleg geweest met de CvB van de GK Leeuwarden door br. G. Hup en de quaestor, namens de Classis Lwd. (en tevens PS'). Besloten is de consumptiekosten te beperken door o.a. de prijzen voor koffie en koek te verlagen. Verder is in overleg met mw. Van der Wal besloten om de acta voortaan te digitaliseren en niet meer per persoon een gedrukte versie te verstrekken. Hierdoor nemen de drukkosten sterk af.

62

Rapport Quaestor PS Fryslân Op deze manier zijn de onkosten met ongeveer € 700 te verlagen, waardoor het quotum weer iets kan dalen. Volgens een beknopte berekening zou het quotum uitkomen op € 0,14 per ziel. Maar om toch weer iets te doen aan opbouw van een reserve stel ik voor het quotum 2010 vast te stellen op € 0,20 per ziel. Er zou dan eind 2010 een positieve groei van het saldo moeten zijn van ongeveer € 400. Ik verzoek u met klem om het quotum niet hoger vast te stellen, omdat de bezuinigen juist moeten leiden tot een verlaging van de kosten en dus een acceptabel quotum. Mocht u toch anders willen besluiten, dan zou ik als quaestor hierover graag eerst gehoord willen worden. De quaestor, G. Huijser ______________________ Gecontroleerd door dhr. O. Jelsma, d.d. 1 maart 2010.

63

Rapport deputaten ad art. 11 KO Deputaten art. 11 KO van de Particuliere Synode Fryslân Aan de Particuliere Synode van Fryslân van de Gereformeerde kerken in Fryslân bijeen te komen op DV 2 juni 2010 Bakkeveen, 30 april 2010 Weleerwaarde en eerwaarde broeders, Hierbij treft U aan: 1. Financieel overzicht 2009 2. Steunaanvragen 2010 3. Quotum 4. Benoemingen 5. Rapport herziening steun hulpbehoevende kerken 6. Voorstellen deputaten 1. Financieel overzicht 2009 Saldo 01-01-2009 224.224 Ontvangsten: - Quota 2009 0 - Rente 4.519 4.519 228.743 Uitgaven: - Steunverlening 2009 (90%) 11.835 - Steunverlening 2008, nabetaling 1.025 - terugbetaling quota cf. syn. 2009 123.726 - Kosten 164 136.750 Saldo 31-12-2009 91.993 Toelichting financieel overzicht Steunverlening € 12.860 Wijnjewoude 2009: ondersteuning € 13.150 à 90% € 11.835 2008: nabetaling € 1.025

64

Rapport deputaten ad art. 11 KO 2. Steunaanvragen 2010 Voor het jaar 2010 stellen wij U voor de volgende steunaanvraag goed te keuren. Ter vergelijking is tevens de steunverlening van de 3 voorgaande jaren opgenomen. Kerk 2010 2009 2008 2007 Sneek-Koudum -/- 1.760 Ferwert-Hallum 11.100 Wijnjewoude 16.450 13.150 10.260 10.260 Totaal 16.450 13.150 10.260 19.600 Toelichting steunaanvraag Wijnjewoude Afrekening 2009 Op grond van de richtlijnen, zie bijlage I punt VI lid 7 in de Acta 2005, vindt er eerst een voorlopige uitbetaling plaats van 90% van het steunbedrag. Na indiening van de definitieve exploitatieberekening over het betreffende jaar volgt een afrekening. Uit de afrekening 2009 blijkt dat de exploitatie, onder aftrek van de ontvangen steun, een tekort laat zien van € 2.376. Het verschil tussen de toegezegde ondersteuning en het uitgekeerde voorschot, te weten € 1.315 dient nog te worden uitbetaald. Omdat bij de toekenning van steun er van uitgegaan is dat het begrotingstekort volledig wordt vergoed ligt het voor de hand het definitieve steunbedrag vast te stellen op het rekeningstekort. In verband met een dubbeltelling in de uitgaven dient een correctie van € 275 te worden toegepast zodat nog een bedrag van € 2.376 – € 275 = € 2.101 dient te worden uitbetaald. Ondersteuning 2010 De begroting over het jaar 2010 geeft een tekort te zien van € 16.450. Op grond van de nieuwe regeling vanaf 2010 (zie hierna onder punt 5) komt dit bedrag in aanmerking als steun voor 2010. De stijging ten opzichte van 2009 wordt veroorzaakt door lagere inkomsten als gevolg van achteruitgang in ledental en de trendmatige kostenstijging. De daling van het ledenaantal geeft ook problemen bij het vervullen van de ambten. In de toelichting wordt vermeld dat het voortbestaan als zelfstandige

65

Rapport deputaten ad art. 11 KO gemeente in het geding is. Een aantal oplossingen is onderzocht waarvan de volgende zijn overgebleven:

samen met GKV Oosterwolde één gemeente vormen

deelgemeente van GKV Frieschepalen-Siegerswoude worden

GKV Wijnjewoude opheffen Deze problematiek is om advies voorgelegd aan de classis Drachten. De kerkenraad verwacht in de loop van 2010 samen met de gemeente keuzes te maken. 3. Quotum Door de PS van 2005 is vastgesteld dat de eerste jaren uitgegaan moet worden van een quotum van € 6,50 per ziel, maar dat gelet op de beschikbare reserve, er voor de komende vier jaren een korting zal worden toegepast van € 3,00. In verband met de financiële positie is in 2009 besloten over dat jaar geen quotum te heffen en het overschot van € 123.726 terug te betalen aan de kerken. De financiële reserve per 31 december 2009 bedraagt € 91.993. Gezien de financiële positie stellen deputaten voor om voor het jaar 2010 geen quotum te heffen. Ook voor de komende jaren zal naar verwachting geen bijdrage van de kerken behoeven te worden gevraagd. Een nadere onderbouw hiervan vindt u in de stukken vermeld onder punt 5. 4 Benoemingen Dit jaar behoeven er geen nieuwe deputaten te worden benoemd of deputaten te worden herbenoemd voor een periode van drie jaar. Wel dient nog te worden voorzien in de vacature secundus-deputaat in de classis Buitenpost en Drachten. In 2011 dient te worden voorzien in de vacatures die ontstaan door het aftreden van de broeders S. Jonker en K. Oosterheert. Ook kunnen dan de broeders J. Cuperus en A. IJbema opnieuw voor een periode van drie jaar worden benoemd. 5 Nieuwe regeling voor steun hulpbehoevende kerken 1. Inleiding De huidige regeling is vastgesteld door de Particuliere Synode Friesland van 25 mei 2005 en geldt voor de jaren 2005 tot en met 2009. Er dient dus een nieuwe regeling voor de komende vijf jaar (2010 tot en met 2014) te worden vastgesteld. Ons voorstel is in de regeling op een aantal essentiële punten

66

Rapport deputaten ad art. 11 KO belangrijke veranderingen aan te brengen in verband met ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan. 2. Ontwikkeling in Fryslân De regeling voor Fryslân is sterk gebaseerd op het uitgangspunt dat de steunverlening financieel haalbaar moet zijn. Wanneer een groot aantal kerken gebruik maakt van de mogelijkheid steun te krijgen kan een situatie ontstaan dat het onbetaalbaar wordt. Ook andere quota, zoals dat voor de zending, speelden hierbij een rol. Dit heeft er toe geleid dat de zg. 20 – 80 regel werd ingevoerd. Deze regel is ontleend aan de levenswijsheid dat één arme (20%) gesteund kan worden door wat vier rijken (80%) afdragen. Concreet betekent dit dat gedurende de afgelopen vijf jaren een kerk of combinatie van kerken niet meer dan 231 zielen mag hebben om voor steun in aanmerking te komen. Ook werd vastgesteld wat het maximum bedrag is dat kan worden uitgekeerd. Daarbij wordt weer onderscheid gemaakt tussen kerken met een zielenaantal tot 143 en kerken met een zielental van 143 – 231. Hoewel in 2005 een vereenvoudiging werd toegepast blijft het een ingewikkelde materie die slechts voor ingewijden toegankelijk is. De bedoeling is het aantal kleine kerken die zich financieel zelf niet kunnen redden te beperken door het vormen van combinaties. Twee gemeenten kunnen samengaan of gezamenlijk een predikant beroepen. Op deze wijze zijn er minder hulpbehoevende kerken en behoeven voor de onderlinge hulpverlening minder financiële middelen beschikbaar te worden gesteld. In de loop der jaren is het aantal kerken dat hulp ontvangt flink gedaald. Werd er in 1998 nog aan zes kerken hulp verleend, in 2009 is alleen door Wijnjewoude steun aangevraagd en toegezegd. Dit heeft uiteraard ook een sterke invloed op de benodigde financiële middelen. In 2005 werd besloten het quotum voor de eerste jaren vast te stellen op € 6,50 per ziel maar in verband met de sterk verbeterde financiële positie voor de komende vier jaren een korting te verlenen van € 3,00, zodat niet meer dan € 3,50 zal worden gevraagd. Ter informatie hierbij de gegevens over de laatste drie jaren: 2007 € 6,50 – € 3,00 = € 3,50 2008 € 6,50 – € 3,00 – extra korting van € 3,50 = nihil 2009 € 6,50 – € 3,00 – extra korting van € 3,50 = nihil restitutie van € 124.225 (raming) om het banksaldo (reserve) terug te brengen tot € 100.000 Het financiële beeld is de laatste jaren sterk verbeterd. Dit heeft in 2009 geleid tot het besluit om het overschot aan middelen terug te betalen aan de kerken.

67

Rapport deputaten ad art. 11 KO 3. Landelijke ontwikkeling Ook landelijk is er nog al wat veranderd. De Generale Synode Zwolle-Zuid 2008 heeft een landelijk deputaatschap ingesteld om landelijke hulpverlening mogelijk te maken. Voor de periode 2009 tot en met 2011 is een bedrag van € 63.000 (€ 0,50 per ziel) per jaar beschikbaar gesteld. Dit is opgenomen in het landelijk quotum, dus ook de kerken in Fryslân betalen hier aan mee. Het deputaatschap heeft zich intensief bezig gehouden met het ontwerpen van criteria voor deze steunverlening. Deze zijn inmiddels vastgesteld en aan provinciale deputaten toegezonden. Het lijkt ons goed toe een aantal belangrijke onderdelen naar voren te halen. a) Er wordt geen onder- of bovengrens gesteld voor wat betreft het aantal zielen van een kerk om voor steun in aanmerking te komen. b) Een steunaanvragende kerk moet al het mogelijke hebben gedaan om een combinatie met een andere gemeente te vormen. c) Het is redelijk dat bij het opheffen van de gemeente die steun ontvangen heeft een gedeelte van de opbrengst van van haar bezittingen toevalt aan het kerkverband dat steun heeft verleend. d) Wanneer een steunaanvragende kerk voldoet aan het afgesproken normbedrag dat per belijdend lid moet worden opgebracht mag haar geen verdere beperking worden opgelegd (zoals de bepaling dat niet meer dan een bepaald percentage van het traktement zal worden uitgekeerd). e) De verhouding van classis- en PS-quotum is voor deputaten een moeilijk punt geweest. Moet worden uitgegaan van steunverlening wanneer er in een classis minimaal € 4,50 wordt opgebracht of moet worden uitgegaan van de situatie dat per provinciaal ressort dat bedrag moet worden opgebracht. Uiteindelijk is er gekozen voor het laatste. Voor Fryslân speelt dat niet omdat voor de hulpverlening al wordt uitgegaan van een provinciale regeling. f) Deputaatschappen mogen een reserve aanhouden om aan hun verplichtingen te kunnen voldoen. Of hulpbehoevende kerken ook een vrij besteedbaar vermogen mogen hebben is discutabel. 4. Nieuwe regeling Omdat de huidige regeling tot en met 2009 geldt dient een nieuwe regeling te worden vastgesteld. Wanneer er zich geen bijzondere ontwikkelingen zouden hebben voorgedaan zou kunnen worden volstaan met een partiële herziening. Dit betreft dan de grens van het aantal zielen waarboven geen steun mogelijk is en de aanpassing van de normbedragen voor eigen inkomsten en de uitgaven.

68

Rapport deputaten ad art. 11 KO Onder de punten 2 en 3 is aangegeven dat er zich in werkelijkheid wel belangrijke veranderingen hebben voorgedaan en die geven aanleiding voor vaststelling van een geheel nieuwe regeling. Deze wordt hierbij ter vaststelling door de Particuliere Synode aangeboden (bijlage 1). Als algemene toelichting willen wijzen wij op het volgende. a) In navolging van de landelijk ingenomen standpunten is de '20 – 80'-

regeling losgelaten en wordt er geen onder- of bovengrens gesteld aan het aantal zielen van een kerk om voor steun in aanmerking te komen. Per geval wordt dus bekeken of een kerk in aanmerking komt voor steun. We leveren dus nu maatwerk. Daarbij blijft de eis (zie artikel 6 van de regeling) van kracht dat men al het mogelijke moet hebben gedaan om combinatie te vormen. Wanneer de Particuliere Synode van oordeel is dat hiervan ten onrechte is afgezien kan dat een reden zijn om de steun te weigeren.

b) In de praktijk doet zich nog al eens een knelpunt voor, dat slechts met behulp van de zg. hardheidsclausule kan worden opgelost. Zo is in 2009 aan de kerk van Wijnjewoude een hoger bedrag toegezegd dan volgens de regeling mogelijk is. De nieuwe regeling is ruimer van opzet en stelt het bedrag van de steun op het begrotings- resp. rekeningstekort. Toepassing van de hardheidsclausule zal daarom naar verwachting niet of minder vaak behoeven te worden toegepast.

Een toelichting op een aantal artikelen van de nieuwe regeling vindt u in bijlage 2. 5. Te verwachten ontwikkeling In de toelichting op artikel 10 van de regeling (zie bijlage 2) is aangegeven hoe hoog de reserve dient te zijn om aan de betalingsverplichtingen te kunnen voldoen. De verwachting is dat er de eerste jaren geen quotum behoeft te worden geheven. Het hangt van bijzondere omstandigheden af hoe snel de reserve tot het gewenste niveau van € 10.000 zal zijn gedaan en uiteraard ook van het aantal kerken dat het beroep op hulpverlening doet. Wij verwachten dat de volgende kerken (naast die van Wijnjewoude) een beroep op hulp zullen kunnen doen:

Dokkun

Driesum c.a.

Ferwert-Hallum

Twijzel Hierbij zal de mogelijkheid van combinatie steeds een rol spelen.

69

Rapport deputaten ad art. 11 KO 6. Voorstellen van deputaten Wij stellen u voor: 1. het financieel overzicht 2009 goed te keuren 2. de steunaanvraag 2010 vast te stellen zoals aangegeven onder punt 2 3. over 2010 geen quotum te heffen 4. zowel voor de classis Buitenpost als Drachten een secundus- deputaat te benoemen 5. de regeling voor steunverlening voor de jaren 2010 tot en met 2014 vast te stellen conform het concept opgenomen in bijlage 1 en de daarbij behorende toelichting in bijlage 2. Met broedergroeten, namens deputaten, K. Oosterheert voorzitter J.Spinder quaestor.

70

Rapport deputaten ad art. 11 KO bijlage 1 Regeling voor de steunaanvragen van hulpbehoevende kerken (naar artikel 11 KO) in het ressort van de Particuliere Synode Fryslân Artikel 1 Doel Artikel 11 van de Kerkorde bepaalt: De kerkenraad is verplicht namens de gemeente die hij hierin vertegenwoordigt, haar predikanten naar behoren te onderhouden. Dit artikel regelt niet de kerkverbandelijke hulp wanneer een gemeente daartoe niet in staat is. De naamgeving van deze regeling geeft een duidelijke grens aan: het gaat er om dat de gemeente in staat wordt gesteld behoorlijk in het traktement van haar predikant te voorzien. De Particuliere Synode zal hierbij zo nodig steun verlenen onder door haar te stellen voorwaarden. Artikel 2 Benoeming deputaten Ter uitvoering van deze regeling benoemt de Particuliere Synode uit elke Classis, op voordracht van de Classis, twee primi- en één secundusdeputaat. De benoeming geldt voor een periode van drie jaar. Deputaten zijn maximaal twee maal herbenoembaar. De aftredende deputaat blijft in functie tot zijn opvolger is benoemd. Bij aftreden en herbenoeming wordt zorg gedragen voor continuïteit. Deputaten wijzen uit hun midden een voorzitter, een secretaris en een penningmeester aan. Artikel 3 Instructie deputaten Deputaten zijn belast met de volgende taken: 1. Zij beoordelen de steunaanvraag volgens de door de Particuliere Synode vastgestelde normen. 2 Zij stellen de aanvragende kerken tijdig op de hoogte van hun oordeel, zodat dezen desgewenst hun bezwaren tegen het oordeel van deputaten aan de Particuliere Synode kenbaar kunnen maken. 3 Zij informeren de steunaanvragende kerken zo spoedig mogelijk inzake de besluiten die de Particuliere Synode over de desbetreffende steunaanvraag heeft genomen. 4. Zij informeren de kerken in het ressort over het door de Particuliere Synode vastgestelde quotum. 5. Zij innen de quota. Zij hebben de bevoegdheid van de kerken aan het begin van het jaar een voorschot te vragen op het door de Particuliere

71

Rapport deputaten ad art. 11 KO Synode vast te stellen quotum, om aan hun betalingsverplichtingen te

kunnen voldoen. 6. Zij doen de door de Particuliere Synode vastgestelde steun toekomen aan de desbetreffende kerken. 7. Zij volgen de ontwikkeling in de kerken in het ressort (statistische gegevens op het gebied van ledentallen, predikantsplaatsen, traktementen e.d.) zodanig dat zij de Particuliere Synode kunnen adviseren inzake het beleid op langere termijn. Ook volgen zij de ontwikkeling op landelijk niveau. 8. Zij brengen jaarlijks aan de Particuliere Synode rapport uit Zij sturen het rapport op vóór de door de deputaat-secretaris gestelde datum. Daarin geven zij aan: a. een overzicht van inkomsten en uitgaven en een balans van vorderingen en nog te verrichten betalingen; b. eventuele knelpunten waarop zij in de steunverlening zijn gestuit, met suggesties voor mogelijke oplossingen; c. een beoordeling van de steunaanvragen, advies over de toekenning van de steun en een jaarbegroting van de te verlenen steun, waarbij de wijze waarop een en ander is berekend, wordt toegelicht; d. een voorstel voor het aan de kerken op te leggen quotum; e. een visie inzake te verwachten ontwikkelingen op middellange (3 tot 5 jaar) en lange termijn, met suggesties voor het door de Particuliere Synode te ontwikkelen beleid. 9. Zij verzorgen de aanvraag voor steun uit landelijke middelen wanneer met de steunverlening in Fryslân een hoger bedrag nodig is dan de landelijk vastgestelde norm (aantal zielen in ressort vermenigvuldigd met het bedrag per ziel) en de reserve niet toereikend is om het meerdere te dekken. Artikel 4 Steunaanvraag Wanneer kerken niet zelf in staat zijn de lasten van het kerkelijk leven, waaronder die van het traktement, volledig zelf te dragen kunnen zij steun aanvragen bij de Particuliere Synode Fryslân. De steunaanvraag dient vóór 1 maart van het betreffende jaar te worden ingediend bij deputaten. Deputaten kunnen, wanneer zij dit nodig achten, de kerkenraad verzoeken de aanvraag mondeling of schriftelijk nader toe te lichten of te specificeren. Wanneer een kerk verwacht voor de eerste keer hulpbehoevend te worden dient ze tenminste een jaar van tevoren hiervan mededeling te doen aan deputaten, zodat de Particuliere Synode niet voor een voldongen feit wordt gesteld. Dit geldt ook in het geval dat een kerk na een vacatureperiode voornemens is weer een predikant te beroepen en daardoor opnieuw hulpbehoevend wordt.

72

Rapport deputaten ad art. 11 KO Artikel 5 Bijlagen bij de steunaanvraag Bij de aanvraag om steun dienen de volgende stukken te worden gevoegd: a. de balans met toelichting van het jaar voorafgaande aan dat waarvoor steun wordt aangevraagd; b. de staat van baten en lasten van het onder a vermelde jaar; c. de begroting voor het jaar waarvoor de aanvraag dient; d. het verloop van de bestemmingsreserves (zoals onderhoudsfonds) over de afgelopen drie kalenderjaren; e. de overige relevante gegevens die nodig zijn voor beoordeling van de aanvraag. Deputaten kunnen de kerkenraad vragen een nadere toelichting te geven op de bij de aanvraag overgelegde stukken. Artikel 6 Combinaties Wanneer een kerkenraad voor de eerste maal een steunaanvraag indient dient duidelijk te worden gemaakt dat al het mogelijke is gedaan om een combinatie te vormen met een andere gemeente. Ook andere vormen van combinatie moeten worden onderzocht, zoals het gezamenlijk beroepen van één predikant en het parttime werken van een predikant die in de andere gemeente geen volledige dagtaak heeft. Bij de beoordeling van de aanvraag kan de Particuliere Synode ook de geografische situatie in aanmerking nemen, n.l. wanneer er alleen op grote afstand een genabuurde gemeente aanwezig is. Indien de Particuliere Synode van oordeel is dat ten onrechte geen of onvoldoende gebruik is gemaakt van de mogelijkheid van combinatie kan dat een reden zijn om de steun te weigeren. Artikel 7 Normbedragen 1. Bij de beoordeling van de aanvraag wordt rekening gehouden met de volgende normbedragen: a. De eigen bijdrage per belijdend lid dient minimaal het bedrag te zijn zoals dat jaarlijks via landelijke deputaten bekend wordt gemaakt. Dit bedrag is afgeleid uit de laatst verschenen uitgave van Cijfers en feiten. Onder eigen bijdrage wordt verstaan VVB + collecten (exclusief die voor de diaconie); b. Het traktement en de vergoedingen voor de predikant zijn overeenkomstig de richtlijnen van de vereniging Steunpunt Kerk en Werk. Afwijkingen zijn slechts mogelijk wanneer de classis waartoe de kerk behoort hiermee heeft ingestemd;

73

Rapport deputaten ad art. 11 KO c. De overige maximale bedragen luiden als volgt (maximale bedragen): – kosten preekvoorziening zelfstandige kerk € 800 – combinatie € 1.600 – vergoeding organist € 250 – vergoeding koster € 1.500 – reservering voor onderhoud € 2.750 – aflossing schulden 3% van de hoofdsom – extra aflossing in overleg met deputaten – diverse kosten € 900 – legaten met bestemming vrij te besteden idem (algemeen) € 5.500 vrij te besteden; het meerdere in overleg met deputaten De reservering voor jaarlijks onderhoud ad € 2.750 wordt toegevoegd aan de reserve. De werkelijke kosten worden hierop in mindering gebracht. Voor nieuwe investeringen, voor de financiering daarvan en voor wijziging in de lange termijnfinanciering dient overleg met deputaten te worden gepleegd. 2. De kerk beschikt niet over een eigen besteedbaar vermogen. Het bezit van onroerend goed, nodig voor de primaire functie van de kerk, wordt hierbij buiten beschouwing gelaten. Hieronder wordt verstaan kerkgebouw en pastorie. Eveneens kunnen buiten beschouwing worden gelaten de als redelijk te beschouwen reserveringen voor een bepaalde bestemming die reeds langer dan drie jaar bestaan. Voor de besteding van legaten gelden de onder 1c. gestelde regels. Artikel 8 Hoogte van de steun 1. Het voorlopig bedrag van de steunverlening is gelijk aan het bedrag van het begrotingstekort, indien wordt voldaan aan de in deze regeling gestelde voorwaarden en normbedragen. 2. Hierop wordt een voorschot verleend van 90%. 3. Na het indienen van de jaarrekening over het betreffende jaar volgt een afrekening waarbij het definitieve steunbedrag gelijk is aan het exploitatietekort. 4. De kerk getroost zichzelf een voldoende financiële inspanning wat betreft het verkrijgen van middelen en legt zich zelf een behoorlijke uitgavendiscipline op.

74

Rapport deputaten ad art. 11 KO Artikel 9 Terugbetaling Kerken die steun naar artikel 11 KO hebben ontvangen zijn verplicht, als de kerk opgeheven wordt, het steunbedrag over het lopende jaar en over de laatste vier jaar voorafgaande aan het jaar van opheffing, terug te betalen, voorzover het eigen vermogen dit toelaat. Onder opheffing wordt ook verstaan het fuseren van twee gemeenten dan wel een intense vorm van samenwerking. Artikel 10 Reserve Voor de uitvoering van deze regeling beschikken deputaten over een reserve van in principe niet meer dan € 10.000. Artikel 11 Overige zaken 1. Wanneer de toepassing van de in deze regeling gestelde criteria en overige voorwaarden in een bepaald geval de kerk te zwaar zou treffen kunnen deputaten de Particuliere Synode voorstellen in dat geval in afwijking van het bovenstaande steun te verlenen (hardheidsclausule). 2. In gevallen waarin deze instructie niet voorziet handelen deputaten naar bevind van zaken en leggen daarvan verantwoording af aan de Particuliere Synode. 3. Deze regeling geldt, behoudens tussentijdse wijzigingen - al of niet op voorstel van deputaten - voor een periode van van vijf jaar. Aldus vastgesteld door de Particuliere Synode Fryslân van 2 juni 2010.

75

Rapport deputaten ad art. 11 KO Bijlage 2 Toelichting op enkele artikelen regeling steunaanvragen hulpbehoevende kerken Voor een goede beoordeling volgt hieronder, in aansluiting op de algemene toelichting in het rapport waarbij de nieuwe regeling wordt aangeboden, voor een aantal artikelen een nadere toelichting. Het betreft wijzigingen of nieuwe onderdelen. Artikel 3 Instructie deputaten De instructie is voor een groot deel ontleend aan de taken voor deputaten zoals die in 2005 zijn vastgesteld. Nieuw is dat deputaten de landelijke ontwikkeling moeten volgen (punt 7) en eventueel een aanvraag indienen voor landelijke steun (lid 9). Artikel 7 Normbedragen Punt 1a. eigen bijdrage Hierbij is aansluiting gezocht bij de landelijk vastgestelde norm voor de eigen bijdrage per belijdend lid. Voor de periode 2005 tot en met 2009 geldt voor Fryslân een bedrag van € 460. Volgens de landelijke criteria geldt voor 2010 een bedrag van € 515. Wanneer het voor Fryslân geldende bedrag met 5 x 2 = 10% wordt verhoogd zou de norm € 506 zijn. Dus iets lager dan het landelijke normbedrag maar het percentage van 2 is discutabel. Zou het op 2½ worden gesteld dan wordt de nieuwe norm € 517,50. In de praktijk kan dus de landelijke norm worden gevolgd. Punt 1b. traktement en vergoedingen Nieuw in dit onderdeel is dat afwijking van de richtlijnen van het steunpunt KerkenWerk slechts mogelijk is met instemming van de classis. Te denken valt aan de situatie waarin de predikant vanwege bijzonder omstandigheden een hoger traktement dient te hebben dan volgens de richtlijnen mogelijk is en dit een verhindering zou zijn om het beroep aan te nemen. De classis kan alle relevante omstandigheden in de beoordeling betrekken. Punt 1c. normbedragen voor uitgaven De hier vermelde bedragen zijn ontleend aan de in 2005 vastgestelde regeling, met dien verstande dat in het algemeen een indexatie is toegepast van in totaal 10%. De normbedragen voor de kosten van preekvoorziening zijn extra verhoogd omdat de norm van het steunpunt KerkenWerk ook sterk is aangepast.

76

Rapport deputaten ad art. 11 KO Punt 2, het niet mogen beschikken over een eigen besteedbaar vermogen, is gelijk aan de regeling van 2005. Er is geen aanleiding om dit te wijzigingen (zie de toelichting in het rapport onder punt 3f). Artikel 9 Terugbetaling Deze bepaling is gelijk aan die van de regeling van 2005, met dien verstande dat er nu duidelijker is aangegeven om welke jaren het gaat wanneer er iets terugbetaald moet worden. Verder is de zin “waarbij de zelfstandigheid van één van beide kerken verloren gaat” geschrapt. Er kan n.l. sprake zijn van intense samenwerking (b.v. tussen een GKV en CGK) zonder dat de zelfstandigheid verloren gaat. Ook hier is de landelijke discussie geen aanleiding deze bepaling, los van de taalkundige aanpassing, te wijzigen. Eventueel kan in een bijzondere situatie de hardheidsclausule worden toegepast. Artikel 10 Reserve De landelijke norm voor het aanhouden van een reserve bij deputaten is 20% van het jaarbedrag met een minimum van € 1,00 per ziel. Voor Fryslân betekent dit laatste een bedrag van rond € 7.300. Om het jaarbudget te bepalen is niet zo gemakkelijk. Momenteel ontvangt alleen de kerk van Wijnjewoude steun, tot een bedrag van € 13.150 (2009). Wanneer we uitgaan van de norm dat € 4,50 per ziel moet worden opgebracht voor een beroep op landelijke middelen kan worden gedaan, is er te besteden: 7728 x € 4,50 = € 32.750; 20% hiervan is € 6.550. Om iets meer ruimte te hebben is het streefbedrag vastgesteld op € 10.000. Bij een quotum van € 4,50 kunnen naar verwachting drie kerken steun ontvangen. Afhankelijk van de ontwikkeling voor de komende jaren kan worden overwogen om, evenals in 2009, een overschot terug te betalen aan de kerken.

77

Rapport Ureterp inzake art. 11 KO (logo) Gereformeerde Kerk Postbus 37 9247 ZN Ureterp Aan: Particuliere Synode Fryslân Weleerwaarde en eerwaarde broeders, Daartoe aangewezen door de PS deel ik u, namens de kerkenraad van Ureterp mee, dat de boeken ad Artikel 11 KO bij de quaestor zijn gecontroleerd door twee leden van de kerkelijke gemeente van Ureterp n.l. br. D. Wagenaar en br. J. Hovius. Genoemde broeders hebben op de kerkenraadsvergadering van 31 mei 2010 meegedeeld dat de boeken in goede orde zijn bevonden. Namens de kerkenraad van Ureterp mag ik u dan ook verzoeken aan de quaestor decharge te verlenen over het afgelopen jaar (2009) onder dankzegging voor het door hem gedane werk. Met broedergroet, Namens de Raad van de Gereformeerde Kerk te Ureterp, A.M. Hovius-van der Maar (administrateur)

78

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Rapport Friese Zendingsdeputaten Aan de PS Fryslân 2010 Geachte Broeders en Zuster, Hierbij ontvangt u van de Friese Zendingsdeputaten de rapportage over de werkzaamheden in de periode mei 2009 tot en met april 2010. Samenstelling van het deputaatschap De PS Fryslân 2009 heeft de volgende deputaten benoemd: Broeders H. de Jong (voorzitter), J. Lawerman (penningmeester), Ds. G. Roorda, H.G. Ruiter, F.L.T. Rots, G.P. Wolting en zuster A.E. de Jong-Gelderblom (secretaris). Periode mei 2009 t/m april 2010 Het afgelopen jaar hebben de Friese Zendingsdeputaten 6x vergaderd. De volgende onderwerpen hebben de aandacht gehad: - In mei juni zijn broeder de Jong en ds Jonkman op uitnodiging van de Huggri naar Kalimantan Barat geweest. Het is een goed bezoek geweest en er zijn veel gesprekken gevoerd met diverse commissies. Er is een open gesprek gevoerd met de Huggri en men heeft excuses aangeboden voor de manier waarop ds. Jonkman behandeld is tijdens zijn vorige werkbezoek. Het misverstand kon opgehelderd worden. Tijdens het bezoek van de brs. de Jong en Jonkman is nogmaals uitgelegd aan de Huggri wat het beleid is van de FZD voor de komende jaren. De budgetten voor 2009, 2010 en 2011 zijn aan hun uitgelegd. Het is de leden van de Huggri duidelijk dat de relatie met de kerken op Kalimantan Barat de vorm van een zusterkerkrelatie zal krijgen. - Ds. Jonkman is in december 2009 op werkbezoek geweest op Kalimantan Barat. Aandachtspunten tijdens zijn werkbezoek waren onder andere:

- Contact evangelisatiecommissies - Financieel beleid (overleggen jaarrekening en begroting) - Bespreken communicatie GGRI-FZD - Visie van HUGGRI t.o.v. verzelfstandiging

Het is een goed bezoek geweest en Ds. Jonkman kreeg alle ruimte en medewerking om zijn werk te doen.

79

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat - De Friese zendingsdeputaten hebben zich gebogen over de vraag hoe de afbouw van de hulp aan de kerken op Kalimantan Barat het beste kan verlopen. Na intensief overleg zijn we tot de conclusie gekomen dat het niet wenselijk is voor de zusterkerken op Kalimantan Barat om de hulp helemaal stop te zetten. Zie voor de uitwerking het beleidsplan 2010-2020. Uit notulen van het deputaatschap Huggri en rapportage van ds. Jonkman kan afgeleid worden dat het gemeenteleven op Kalimantan Barat normale voortgang heeft. Het evangelisatiewerk wordt nog steeds met ijver door de evangelisatiecommissie ter hand genomen. Als gevolg hiervan zijn er op meerdere plaatsen preekplaatsen ontstaan en zijn er kerken gebouwd. Wel hebben sommige evangelisten hun post verlaten. Misschien toch een gevolg van te weinig begeleiding. - Zoals afgesproken hebben we met afgevaardigden van de kerkenraad van Hardenberg-C overleg gevoerd over de positie van ds. Jonkman. Op verzoek van de kerkenraad van Hardenberg-C hebben we ingestemd met het voorstel om m.i.v. 01-01-2010 het dienstverband van ds Jonkman te verminderen naar 30%. Dit zal voortduren tot zijn emeritaat per 01-01-2015. Ds. Jonkman is dus per 01-01-2010 aan een groter deel van de werkzaamheden in Hardenberg-C invulling gaan geven. - Ook het afgelopen jaar zijn er kontakten geweest met verschillende commissies zoals DVN, ZHT en BBK. Ook hebben we onze bijdrage geleverd aan het blad Naast/. Aan het organiseren van de DVN-dag verlenen we ook dit jaar weer onze medewerking. - Met de deputaten Zuid-Afrika hebben we kontakt gezocht. Zij hebben aangegeven in principe geen behoefte te hebben aan een mondeling overleg. Wel zullen de penningmeesters van beide deputaatschappen nog kontakt met elkaar hebben. - Voorstel voor de periode 2010-2015: In verband met de verzelfstandiging van de zusterkerken op Kalimantan Barat zijn we tot de conclusie gekomen dat het wenselijk is om nog enkele jaren nazorg te geven en betrokken te blijven. Het lijkt ons niet nodig dat alle zendingsdeputaten aanblijven en daarom stellen we voor om medio 2011 het deputaatschap aan te passen om in afgeslankte vorm nog enkele jaren door te gaan.

80

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Rooster van aftreden: Ds. Roorda gaat ons verlaten in verband met zijn verhuizing naar de kerk van Zeist en we stellen voor om hem niet te vervangen gezien bovenstaand voorstel. Ons rooster van aftreden is dit maal in principe zo dat de meeste deputaten per 2011 aftreden. Gezien ons voorstel aan de PS om als deputaatschap in afgeslankte vorm door te gaan hopen we komend jaar te beslissen wie ervoor in aanmerking komen om daarna nog aan te blijven. We zullen u dan vragen de overgeblevenen te herbenoemen. Voorstel aan de PS Fryslân 2010: 1. Het werk van de zendingsdeputaten goed te keuren en akkoord te gaan met het voorstel aan de PS om medio 2011 het deputaatschap aan te passen. 2. Ds. G. Roorda eervol ontslag te verlenen in verband met zijn vertrek naar Zeist. 3. De deputaten opnieuw te benoemen voor 1 jaar zoals in ons voorstel is vermeld. Namens de Friese Zendingsdeputaten: H. de Jong, voorzitter A.E. de Jong-Gelderblom, secretaris. Bijlage: Lijst van gebruikte afkortingen EC Evangelisatiecommissie FZD Friese Zendingsdeputaten GGRI Gereja-Gereja Reformasi di Indonesia (Gereformeerde Kerken in Indonesië) GGRI-NTT Nusa Tenggara Timur = de kerken op Sumba, Savoe en West- Timor GPKB Gereja Protestan di Kalimantan Barat KB / KalBar Kalimantan Barat (kortweg: KalBar) Litindo Literatur Theologia dalam Bahasa Indonesia = Theologische literatuur in het Indonesisch SMP Middelbare opleiding voor voortgezet onderwijs AVO) ATR Theologische opleiding ZHT Zending, Hulpverlening en Training ZZA Zending Zuid-Afrika DVN De Verre Naasten BBK Betrekkingen Buitenlands Kerken

81

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Friese Zendingsdeputaten Aan de PS Fryslân Harlingen, 28 april 2010 Onderwerp: Financieel verslag 2009 Begroting 2010 Meerjarenbegroting 2009 - 2015 Geachte broeders en zuster, De Friese Zendingsdeputaten hebben het genoegen u hierbij het financieel verslag van de arbeid van de zending over het jaar 2009 en de begroting voor 2010 aan te bieden De stukken zijn daar waar nodig van toelichtingen voorzien, om u een zo helder mogelijk inzicht te verschaffen over de gang van zaken op financieel gebied. Mocht u nog vragen hebben of suggesties willen doen dan vernemen we dit graag van u. Ten aanzien van de stukken nog het volgende ter toelichting: Jaarrekening 2009 De jaarrekening sluit met een positief exploitatiesaldo van € 12.913 ten opzichte van de begroting. De algemene kosten en de kosten Kalimantan Barat zijn lager uitgevallen dan begroot i.v.m.: * budgetfinanciering: De kassen zijn eerst “leeggehaald” en daarna zijn de budgetten overgemaakt. De budgetten worden niet eerder toegekend dan dat er een deugdelijke financiële rapportage van het afgelopen kwartaal aanwezig is. Bij “Overige schulden KalBar” komt dit tot uitdrukking. * koersverschillen: vorig jaar was het gehele jaar één euro gemiddeld 14.000 roepia waard; in april 2010 is één euro 12.024 roepia waard. Vorig jaar hebben de Deputaten gemeld dat onder de overige schulden een te groot bedrag is gereserveerd voor “de door ons toegezegde bijdrage aan de Groninger ZendingsDeputaten voor het werk aan de theologische opleiding Setia”. Gemeld moet worden dat de Utrechtse Zendingsdeputaten (UZD ) geen bijdrage hebben toegezegd voor de kosten die gemaakt zijn in verband met de ziekte en het overlijden van onze broeder Melki. Dit betekent dat de reservering van € 15.000,00 in zijn geheel besteed is aan de kosten in verband met de ziekte en het overlijden van br. Melki. Bij de “overige schulden“ was nog een legaat van mevr. Smit-Kiefte gereserveerd.

82

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Dit legaat is niet geoormerkt. Het bedrag is toegevoegd aan “opbrengst actie jeugd Hardenberg“ in de nog te besteden middelen ondergebracht in het “Eigen vermogen”. Dit fonds zal voortaan “Jeugdfonds” worden genoemd. Begroting 2010 In de begroting voor 2010 is uitgegaan van € 22,50 per ziel. Dit conform de in 2009 door de PS verleende goedkeuring om het quotum voor 2010 ten opzichte van dat van 2009 met 1,08 euro te laten stijgen ten behoeve van de verhoging van de bijdrage voor het zendingswerk in Zuid-Afrika. Het dalen van het zielenaantal van de Gereformeerde Kerken in Fryslân gaat door. Dank zij de forse verhoging in 2010 kan het zendingswerk in Zuid-Afrika nu rekenen op € 96.123,00. Binnen de huidige afspraken komt de achteruitgang in inkomsten volledig ten laste van het zendingswerk op Kalimantan Barat. Gezegd moet worden dat het zendingswerk op Kalbar in 2010 hier niet onder zal lijden omdat de bijdrage in het tractement van ds. Jonkman aan de kerk van Hardenberg ingaande 2010 niet 50% maar 30% bedraagt. Aanpassing ten opzichte van de meerjarenbegroting 2009-2015 De meerjarenbegroting is aangepast ten opzichte van de meerjarenbegroting 2008-2015. Dit betreft met name het effect van het gedaalde zielenaantal en van het eerder ingaan van het minder inzetten van ds Jonkman m.b.t. de activiteiten op KalBar. Daarnaast zijn enige kleinere wijzigingen doorgevoerd als gevolg van voortschrijdend inzicht. Gezien de geringe omvang van de aanpassingen is geen nieuwe meerjarenbegroting opgesteld. Samenvattend bevelen wij u aan om het volgende te besluiten: 1. De jaarrekening 2009 vast te stellen (op basis van het verslag van de kascontrolecommissie) en decharge te verlenen voor het gevoerde beleid. 2. Het quotum 2010 definitief vast te stellen op een bedrag van € 22,50 per ziel. 3. Alvast goed te keuren dat het quotum voor 2011 met tenminste 1,5% mag stijgen t.o.v. 2010. Wij bidden u de zegen van de Here toe bij al uw arbeid en bevelen het werk van de zending in het bijzonder bij u aan. Met hartelijke groet, Namens de Friese Zendingsdeputaten, H. de Jong, voorzitter J. Lawerman, penningmeester

83

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Friese Zendingsdeputaten: Jaarrekening 2009 Bespreking van het exploitatieresultaat Samenvatting van de exploitatieresultaten De exploitatierekeningen over 2009 en 2008 kunnen als volgt worden samengevat: Werkelijk 2009 Begroot 2009 Werkelijk 2008 x € 1.000 x € 1.000 x € 1.000 Som van de baten 156 156 157 Lasten Algemene kosten 11 14 13 Kosten tractement Nederland 34 34 36 Kosten Kalimantan Barat 26 37 31 Kosten Zuid-Afrika 88 88 86 Som van de lasten 159 173 166 Baten minus lasten -3 -17 -9 Financiële baten en lasten 1 2 3 Resultaat uit gewone exploitatie -2 -15 -6 Uitgaven conform beleid -8 -8 -11 Resultaat incl. uitgaven conf. beleid -10 -23 -17 Onttrekking rechtstreeks aan de reserve 23 23 28 Exploitatieresultaat 13 0 11

84

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat

Exploitatierekening over 2009 Werkelijk 2009 Baten Bijdragen samenwerkende kerken 155.894 Bijdragen en giften - Som van de baten 155.894 Lasten Algemene kosten 10.923 Kosten tractement Nederland 34.408 Kosten Kalimantan Barat 26.425 Kosten Zuid-Afrika 88.303 Som van de lasten 160.059 Baten minus lasten 4.165- Financiële baten en lasten 1.541 Resultaat uit gewone exploitatie 2.624- Uitgaven conform beleid 7.822- Resultaat inclusief uitgaven conform beleid 10.446- Onttrekking rechtstreeks aan de reserve 23.359 Exploitatieresultaat 12.913

Grondslagen van de jaarrekening Algemeen De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten. Voor zover niet anders vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Financiële vaste activa De onder de financiële vaste activa opgenomen vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen.

85

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat (Exploitatierekening…) Begroting 2009 Werkelijk 2008 155.894 156.414 - 215 155.894 156.629 13.800 13.427 34.650 36.125 36.900 31.180 88.303 85.974 173.653 166.706 17.759- 10.077 2.000 3.431 15.759- 6.646 7.500- 11.313 23.259- 17.959 23.259 28.724 - 10.765

Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd op de nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor oninbaarheid. Bestemmingsreserve De bestemmingsreserve wordt gevormd voorzover gelden zijn ontvangen buiten de normale inning van quota om. Deze gelden worden aangewend voor specifieke doeleinden.

86

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Balans per 31 december 2009 ACTIVA 31-dec-09 31-dec-08 Vaste activa Financiële vaste activa - 29.454 Vlottende activa Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa 16.569 13.131 Liquide middelen 86.124 80.667 Totaal activazijde 102.693 123.252 PASSIVA Eigen vermogen Reserves Kalimantan Barat 52.044 62.490 Nog te besteden middelen Nog te besteden middelen 42.554 37.463 Kortlopende schulden Overige schulden en overlopende passiva 8.095 23.299 8.095 23.299 Totaal passivazijde 102.693 123.252

87

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Toelichting op de balans Vaste activa Financiële vaste activa 31-dec-09 31-dec-08 Lening Geref. Kerk Drachten-Oost - 29.454 - 29.454 Betreft een lening tegen een rentepercentage van 4,5%. De leningen zijn op elk moment aflosbaar, en opeisbaar met inachtneming van een opzegtermijn van 1 maand. Er zijn geen zekerheden verstrekt. De lening is in 2009 geheel afgelost. Vlottende activa Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa Bijdragen samenwerkende kerken 16.569 13.131 Overige vorderingen - - 16.569 13.131 Liquide middelen ABN-AMRO-Bank, rekening-courant 13.283 33.856 ABN-AMRO-Bank, spaarrekeningen 30.069 27 ABN-AMRO-Bank, obligaties 42.772 42.772 Postbank - 1- Geldmiddelen Kalimantan Barat - 4.013 Gelden onderweg - - 86.124 80.667 De obligaties hebben betrekking op een drietal obligaties van elk € 15.000. Aan het eind van de looptijd worden deze obligaties tegen de nominale koers (€ 15.000) afgelost. De eerste aflossing zal plaatsvinden in juli 2010. Vervolgens worden de andere obligatieleningen afgelost in 2012 en 2014.

88

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Eigen vermogen Reserves Kalimantan Barat 31-dec-09 31-dec-08 Stand per 1 januari 62.490 80.449 Af onttrekking rechtstreeks uit de reserve 23.359- 28.724 39.131 51.725 Exploitatieresultaat 12.913 10.765 52.044 62.490 Nog te besteden middelen Fries Studiefonds 6.325 6.325 Jeugdfonds 10.043 3.918 Legaten 26.186 27.220 42.554 37.463 Fries Studiefonds Betreft een bedrag wat rechtstreeks bij de zending is gestort. In het verleden werden studiekosten gedeclareerd bij het Fries Studiefonds. De studiekosten worden in mindering gebracht op de nog te besteden middelen, voor zover daar nog middelen voor beschikbaar zijn. Jeugdfonds Betreft onder andere de opbrengst van een actie van de jeugd van de kerk te Hardenberg. Het geld is specifiek bedoeld voor jeugdwerk. Een deel van een in het verleden ontvangen legaat is aan dit fonds toegevoegd. Legaten Betreft een in 2002 ontvangen legaat (€ 1.579) en een in 2004 ontvangen legaat (€ 7.809). Vanaf 2007 worden onder andere gelden besteed waardoor kansarme kinderen de gelegenheid krijgen tot het volgen van opleidingen, overeenkomstig de wil van de erflaatster. Kortlopende schulden Overige schulden en overlopende passiva Door te betalen posten - 23.049 Pastorie- en kerkbouw 5.000 - Diaconale kas Kalimantan Barat 2.000 - Overige schulden 1.095 250 8.095 23.299

89

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Toelichting op de exploitatierekening Baten Werkelijk 2009 Begroot 2009 Werkelijk 2008

Bijdragen samenwerkende kerken 155.894 155.894 156.414 Bijdragen en giften - - 215 155.894 155.894 156.629 Algemene kosten Porti en telefoon - 150 151 Reis- en vergaderkosten 466 750 810 Diverse onkosten 1.546 900 823 DVN-dag - - 1.926 PR - 500 - Zendingsblad 8.911 11.500 9.717 10.923 13.800 13.427 Kosten tractement Nederland Bijdrage tractement Hardenberg-Centrum 30.720 31.000 32.575 Emeritaatsregeling 3.688 3.650 3.550 34.408 34.650 36.125 Kosten Zuid-Afrika Aandeel kosten zendingswerk Zuid-Afrika 88.303 85.974 85.974 Verhoging bijdrage - 2.329 - 88.303 88.303 85.974 In 2006 heeft nader overleg plaatsgevonden over de verhoging van de bijdrage uit de verhoging van het quotum. De verhoging van het quotum komt geheel ten goede aan het zendingswerk in Zuid-Afrika.

90

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Kosten Kalimantan Barat Werkelijk 2009 Begroot 2009 Werkelijk 2008

Kosten werkbezoek 4.745 4.500 2.652 Tractementen 7.330 12.000 9.461 Overige kosten medewerkers - - - Evangelisatie 1.957 3.000 7.439 ATR (Theologische opleiding) 4.666 7.000 10.729 SMTK - - 180 Vervoermiddelen 851 1.500 299 Huisvestingskosten 242 1.500 529 Activiteiten en diverse onkosten - 500 6.156 Reis- en verblijfskosten - 500 507 Medische zorg 2.277 2.000 1.521 HUPEM - HUGGRI - Verbindingsman 2.306 3.000 2.400 Uitgaven in Nederland - - - Diverse uitgaven / onvoorzien 2.051 1.400 285 Koersverschillen - - 10.978 26.425 36.900 31.180 Ingaande 2009 worden bedragen vanuit Nederland rechstreeks op de betreffende rekeningen op Kalimantan Barat overgeboekt. De overboekingen in Euro's zijn voor de FZD de werkelijke kosten. Hierdoor is geen sprake meer van koersverschillen. Wel kunnen de kosten in Euro's hoger of lager uitvallen als gevolg van koersschommelingen. Financiële baten en lasten Rentebaten Ontvangen rente 1.541 2.000 3.431 Koersresultaat obligaties - - - 1.541 2.000 3.431

91

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Uitgaven conform beleid Werkelijk 2009 Begroot 2009 Werkelijk 2008

Pensioenvoorzieningen Kalimantan Barat - - - Bijdragen pastorie-/ kerkbouw / ATR 7.822 7.500 11.313 7.822 7.500 11.313 Onttrekking rechtstreeks aan de reserve Onttrekking rechtstreeks aan de reserve KalBar 23.359 23.259 28.724 De rechtstreekse mutatie in de reserve Kalimantan Barat is in beginsel gelijk aan de uitgaven conform beleid. Overige gegevens Voorstel bestemming exploitatieresultaat Voorgesteld wordt, het exploitatieresultaat ten laste van de reserves te brengen. Dit voorstel is reeds in de balans verwerkt.

92

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Friese Zendingsdeputaten Begroting 2010 Begroot 2010 Begroot 2009 Werkelijk 2009 Bijdragen samenwerkende kerken 162.923 155.894 155.894 Bijdragen en giften - - - Som van de baten 162.923 155.894 155.894 Lasten Algemene kosten 16.300 13.800 10.923 Kosten tractement Nederland 22.473 34.650 34.408 Kosten Kalimantan Barat 31.300 36.900 26.425 Kosten Zuid-Afrika 96.123 88.303 88.303 Som van de lasten 166.196 173.653 160.059 Baten minus lasten 3.273- 17.759- 4.165 Financiële baten en lasten 1.000 2.000 1.541 Resultaat uit gewone exploitatie 2.273- 15.759- 2.624 Uitgaven conform beleid 5.000- 7.500- 7.822 Resultaat incl. uitgaven conform beleid 7.273- 23.259- 10.446 Onttrekking rechtstreeks aan de reserve KalBar 7.273 23.259 23.359 Exploitatieresultaat - - 12.913 Toelichting op de begroting Algemeen De begroting is opgezet op basis van de zo reëel mogelijk ingeschatte kosten voor 2010. In de begroting is uitgegaan van een koers van de Rupiah van afgerond € 0,0001. De koers is in de afgelopen jaren aan een forse daling onderhevig geweest, wat uiteraard een gunstig effect op de werkelijke exploitatie-uitkomsten heeft gehad. Wel dient men zich te realiseren dat een stijging van de koers tot een negatief effect op de exploitatie-uitkomsten kan leiden.

93

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Ontwikkeling van het quotum Er is uitgegaan van een quotum van € 22,50 per ziel (2009: € 21,42). Gestreefd wordt naar een gelijkblijvend dan wel licht stijgend quotum, gerelateerd aan de stijging van de inkomens in Nederland. Om de bestaande werkzaamheden aldaar te kunnen voortzetten op de huidige wijze is toenemend werkkapitaal nodig. Om die reden heeft de PS Fryslân enkele jaren geleden de jaarlijkse verhoging van het quotum voor de zending vastgesteld op 1,5%. De totale "bijdrage samenwerkende kerken" is achteruitgegaan in verband met het dalen van het zielenaantal van de Gereformeerde Kerken in Fryslân: volgens het "Handboek 2007" 7515 zielen, volgens het "Handboek 2008" 7413 zielen, volgens het "Handboek 2009" 7278 zielen. In 2010 is het zielenaantal 7241. Een daling in drie jaar tijd van 274 zielen. Bijdrage Zuid-Afrika Afgesproken is dat de verhoging van het quotum in zijn totaliteit ten goede komt aan het werk in Zuid-Afrika. Specificatie van de posten Baten Begroot 2010 Begroot 2009 Werkelijk 2009

Bijdragen samenwerkende kerken 162.923 155.894 155.894 Bijdragen en giften - - - 162.923 155.894 155.894 Voor de raming van de bijdrage samenwerkende kerken is uitgegaan van een zielenaantal van 7.241 en een quotum van € 22,50 per ziel. Algemene kosten Porti en telefoon 150 150 - Reis- en vergaderkosten 750 750 - Diverse onkosten 900 900 1.546 DVN-dag 2.500 - - PR 500 500 - Zendingsblad 11.500 11.500 8.911 16.300 13.800 10.923

94

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Kosten tractement Nederland Begroot 2010 Begroot 2009 Werkelijk 2009 Bijdrage tractement Hardenberg-C 18.750 31.000 30.720 Emeritaatsregeling 3.723 3.650 3.688 Overige kosten tractement - - - 22.473 34.650 34.408 Ds. Jonkman ontvangt zijn tractement van de kerk van Hardenberg-Centrum. Het aandeel van de zending daarin wordt naar die kerk overgemaakt. Ingaande 2010 is de bijdrage verlaagd van 50% naar 30%. Kosten Kalimantan-Barat Kosten werkbezoek 1.500 4.500 4.745 Tractementen 10.800 12.000 7.330 Overige kosten medewerkers - - - Evangelisatie 3.500 3.000 1.957 ATR (Theologische opleiding) 7.000 7.000 4.666 SMTK - - - Vervoermiddelen 1.500 1.500 851 Huisvestingskosten 1.500 1.500 242 Activiteiten en diverse onkosten 500 500 - Reis- en verblijfskosten 500 500 - Medische zorg 1.000 2.000 2.277 HUPEM - HUGGRI 3.000 3.000 2.306 Uitgaven in Nederland - - - Diverse uitgaven / onvoorzien 500 1.400 2.051 Koersverschillen - - - 31.300 36.900 26.425 Ten opzichte van de meerjarenbegroting zijn de kosten voor evangelisatie opgevoerd als gevolg van een beleidswijziging. Kosten Zuid-Afrika Aandeel kosten zendingswerk Zuid-Afrika 88.303 85.974 88.303 Verhoging bijdrage uit quotum 7.820 2.329 - 96.123 88.303 88.303 De verhoging van het quotum voor 2010 is als volgt berekend: 7241 zielen maal € 1,08.

95

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Financiële baten en lasten Begroot 2010 Begroot 2009 Werkelijk 2009

Rentebaten Ontvangen rente 1.000 2.000 1.541 1.000 2.000 1.541 Uitgaven conform beleid Pensioenvoorzieningen Kalimantan Barat - - - Bijdragen pastoriebouw en kerkbouw (incl. asrama (internaat) in Pontianak) 5.000 7.500 7.822 5.000 7.500 7.822 Onttrekking rechtstreeks aan de reserve Kalimantan Barat Onttrekking rechtstreeks aan de reserve KalBar 7.273 23.259 23.359 7.273 23.259 23.359

96

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat BELEIDSPLAN Particuliere Synode Fryslân HULPVERLENING AAN DE GGRI KALIMANTAN – BARAT Periode 2010 tot 2020 DEFINITIE: Een zelfstandige kerkgemeenschap is in staat om zonder hulp van buitenaf de verkondiging van het evangelie nu en in de toekomst voortgang te laten vinden. DRACHTEN, november 2001 Gewijzigd: april 2004 Gewijzigd: maart 2010 1. INLEIDING 2. Hulpverleningsaanvragen 2.1. Steun aan plaatselijke kerken 2.1.1. Onderhouden van een predikant 2.1.1.1. Traktement 2.1.1.2. Ziektekostenvergoeding 2.1.1.3. Pensioenvoorziening 2.1.1.4. Pastoriebouw 2.1.2. Onderhouden van een evangelisatiepredikant 2.1.2.1. Traktement 2.1.2.2. Ziektekostenvergoeding 2.1.2.3. Pensioenvoorziening 2.1.2.4. Pastoriebouw 2.1.3. Onderhouden van een geschikte plaats voor de woordverkondiging 2.1.3.1. Kerkbouw 2.2. Steun aan het kerkverband 2.2.1. Steun aan de ATR 2.2.1.1. Huisvesting van de ATR 2.2.1.2. Salaris 2 vaste docenten 2.2.1.3. Upgraden van docenten, leerlingen 2.2.1.4. SLTP 2.2.2. Steun aan GGRI 2.2.2.1. Vergader/reiskostenvergoeding 3. Vormgeving van de hulpverlening 3.1. Personele hulp 3.2. Werkbezoeken 3.3. Financiële hulp

97

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat 4. Organisatie in Nederland 4.1. Samenwerkingsverband Friese kerken 4.2. Samenwerking met andere instanties 4.2.1. Deputaatschap ZHT 4.2.2. GGRI 5. Bijlagen 5.1. Traktementsregeling plaatselijke predikanten (A.D.2010) 5.2. Regeling pensioenvoorziening 5.3. Traktementsregeling evangelisatiepredikant

98

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat 1 INLEIDING Uitgangspunten voor beleid Hulpverleningswerk vindt zijn oorsprong in gelovigen, die inhoud willen geven aan de opdracht van de Heer Jezus in Matteüs 28: 19, 20a: “Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest en hun te leren dat ze zich moeten houden aan alles wat Ik jullie opgedragen heb.” De kerken in Fryslân, georganiseerd in de P.S. Fryslân, hebben aan de Friese Zendingsdeputaten de opdracht gegeven om dit hulpverleningswerk in bepaalde streken op Kalimantan Barat vorm en inhoud te geven. In het verleden is dit werk door zendelingen gedaan. God heeft het werk gezegend en een aantal mensen heeft zich na deze verkondiging bekeerd. Zij krijgen nu op hun beurt deze zelfde opdracht om de verkondiging van het Woord op eigen kracht voortgang te laten vinden. Het doel van hulpverleningswerk van de Friese kerken is om de GGRI op KalBar te helpen groeien naar een zelfstandige kerkgemeenschap, die in staat is om zonder hulp van buitenaf de verkondiging van het evangelie nu en in de toekomst voortgang te laten vinden. Geconstateerd moet worden dat de gemeenten op KalBar in staat zijn zich zelf te regeren. Dat ze in staat zijn zich zelf uit te breiden (evangelisatie). Economische omstandigheden maken echter dat ze niet in staat zijn zich zelf financieel in stand te houden. Er is veel armoede onder de gemeenteleden van de GGRI. De GGRI KalBar zijn aan te merken als hulpbehoevende kerken, zoals omschreven in Artikel 11 van de Kerkorde. Om een bepaald doel te bereiken moet bepaald worden hoe één en ander aangepakt zal worden en hoe de beschikbare middelen ingezet zullen worden. In 1993 is de eerste versie van een beleidsplan opgesteld voor het zendingswerk op Kalimantan Barat. De aanleiding voor dit beleidsplan was, dat op verschillende punten van de aanpak van het werk verschil van inzicht bestond tussen Drachten, zendelingen en GGRI. Er is toen een beleidsplan gemaakt door een inventarisatie te maken van alle onderwerpen waar onduidelijkheid over de aanpak was. Voor het formuleren van het beleid is gebruik gemaakt van een groot aantal mensen. Het resultaat is afgestemd tussen de verschillende betrokkenen (zendende kerk, zendelingen en GGRI) en vervolgens vastgesteld door de toenmalige kerkenraad van Drachten-Zuid/Oost als zendende kerk. Er is nu een nieuwe fase aangebroken: de GGRI op Kalimantan Barat is wat besturing betreft zelfstandig. De relatie zendende kerk tegenover zendingsveld is daardoor veranderd. Kalimantan Barat is geen zendingsveld, maar de GGRI is een zusterkerk op Kalimantan Barat. Zij zal dus zelfstandig beleid moeten maken over interne aangelegenheden. Daarnaast zijn de zendelingen verdwenen.

99

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Het eerste uitgangspunt voor dit beleidsplan is, dat het een beleidsplan van de Friese kerken is. Het omschrijft hoe de hulpverlening wordt vormgegeven. Het vorige beleidsplan heeft veel duidelijkheid geschapen en de verzelfstandiging van de GGRI bevorderd. Het was bekend, dat de kosten van de theologische opleiding en de verschillende deputaatschappen hoog zijn ten opzichte van de draagkracht van de GGRI. Jarenlange steun voor deze zaken was voorzien. Bij het werkbezoek van 1999 kwam daarnaast naar voren, dat het primaire doel van het zendingswerk bedreigd werd. Door gebrek aan middelen stond de verkondiging van het Woord onder druk. Predikanten werden geconfronteerd met verminderde bijdrage vanuit FZD op hun traktement waartegenover niet de verwachte vermeerdering van de bijdrage vanuit de gemeente stond, waardoor zij niet in hun primaire levensbehoeften konden voorzien. De GGRI is nu een hulpbehoevende zusterkerk. Het tweede uitgangspunt voor dit beleidsplan is, dat het groeien naar financiële zelfstandigheid niet ten koste mag gaan van de voortgaande Woordverkondiging op Kalimantan Barat. In hoofdstuk 2 van dit document worden hulpaanvragen getoetst aan hun bijdrage aan de Woordverkondiging en aan de vergroting van de (financiële) zelfstandigheid. In hoofdstuk 5 staan de uitgewerkte regelingen. In hoofdstuk 3 wordt beschreven welke middelen er worden gebruikt om de hulpverlening vorm te geven. Hoofdstuk 4 beschrijft de organisatie in Nederland en hoe het zendingswerk op Kalimantan Barat zich daarmee verhoudt. 2 Hulpverleningsaanvragen De hulpverlening door de FZD is erop gericht om de GGRI in staat te stellen als kerken van Christus te functioneren. Deze hulp richt zich met name op financiële ondersteuning en in zeer geringe mate op personele hulpverlening. De financiële ondersteuning richt zich op zowel de plaatselijke kerken als op het kerkverband. De hulp aan de plaatselijke kerken wordt gegeven via de HUGGRI. De HUGGRI geeft de financiën door aan de kerken. De kerken worden hierdoor in staat gesteld hun predikanten naar behoren te onderhouden en het kerkverband goed te laten functioneren. Daarnaast wordt rechtstreeks ondersteuning verleend aan de theologische opleiding. In 2009 is besloten dat de financiële hulpverlening gerealiseerd wordt middels budgetfinanciering. De financieringwijze is neergelegd in een meerjarenraming. Deze raming vertoont een afbouwend karakter voor de traktementen. De kerken moeten ernaar streven zo snel mogelijk financieel zelfstandig te worden. Ze moeten zelf of met hulp van de andere kerken op KalBar hun

100

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat predikanten onderhouden. De realiteit is echter dat de financiële mogelijkheden van de kerken beperkt tot zeer beperkt zijn. Hierom is het nodig dat in de weg van Art. 11 Kerkorde door de oorspronkelijke zendende kerken in Fryslân hulp wordt geboden. 2.1 Steun aan plaatselijke kerken Om voor financiële steun in aanmerking te komen, moet er door de kerkenraad een aanvraag worden gedaan aan de HUGGRI. In deze aanvraag moet duidelijk gemaakt worden wat de gemeente zelf bijdraagt. De HUGGRI beoordeelt de aanvraag en neemt een besluit. 2.1.1 Onderhouden van een predikant Om een predikant te kunnen beroepen moet een plaatselijke kerk hem ook kunnen onderhouden. Daarvoor moet de gemeente ook naar vermogen bijdragen. Een predikant heeft recht op levensonderhoud als hij werk maakt van de bediening van het Woord en pastorale arbeid. Daarom moet er bij aanvraag voor financiële ondersteuning een werkplan van de predikant toegevoegd worden. Hierin moet duidelijk worden wat er nu aan werk gebeurt en wat de plannen zijn voor de komende 3 jaren. Het is mogelijk om op de volgende punten hulp van de FZD te vragen: 2.1.1.1 Traktement Om de plaatselijke kerk in staat te stellen een predikant te beroepen wordt een bijdrage verleend aan de plaatselijke kerk in overeenstemming met de regeling zoals die onder de bijlage 5.1 is opgenomen. Daar waar gemeenten in staat zijn hun predikant te onderhouden, kan de bijdrage worden verlaagd of vervallen. Te denken valt aan de gemeenten van Rangkang en Sentagi. 2.1.1.2 Ziektekostenvergoeding Van de kant van de FZD wordt geen bijdrage verleend in de ziektekosten als onderdeel van de traktementsregeling. De GGRI dient hiervoor haar eigen, al bestaande regeling toe te passen. 2.1.1.3 Pensioenvoorziening Zolang de aan deze voorziening verbonden kosten de draagkracht van de plaatselijke kerk te boven gaan verschaft de FZD de hiervoor benodigde middelen. Hierbij gelden de uitgangspunten zoals die zijn opgenomen in bijlage 5.2. 2.1.1.4 Pastoriebouw Na 2013 draagt de FZD niet meer bij in de kosten van de bouw van een pastorie.

101

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat 2.1.2 Onderhouden van een evangelisatiepredikant Een evangelisatiepredikant wordt beroepen naast de eigen plaatselijke predikant. De mogelijkheden van een kleine gemeente om hem te onderhouden zijn beperkt. Daarom moet de salariëring van deze predikanten op Indonesische leest geschoeid zijn. Dat betekent dat deze predikanten in hun eigen onderhoud voorzien daarbij geholpen door de evangelisatiegemeente. In 2004 is een omvangrijk evangelisatieproject gestart. Bij het werkbezoek van 2007 gebleken dat er volop en enthousiast gewerkt wordt. Het is mogelijk om op de volgende punten hulp van de FZD te vragen: 2.1.2.1 Traktement De bijdrage wordt verleend in overeenstemming met de regeling zoals die opgenomen is in bijlage 5.3. 2.1.2.2 Ziektekostenvergoeding Van de kant van de FZD wordt geen bijdrage verleend in de ziektekosten als onderdeel van de traktementsregeling. De GGRI kan hiervoor haar eigen, al bestaande regeling ook toepassen voor de evangelisatiepredikanten. De GGRI zal hierin een eigen keuze moeten maken. 2.1.2.3 Pensioenvoorziening De FZD draagt niet bij in een pensioenvoorziening voor evangelisatiepredikanten. 2.1.2.4 Pastoriebouw De FZD draagt niet bij in de kosten voor de bouw van een pastorie voor evangelisatiepredikanten. 2.1.3 Onderhouden van een geschikte plaats voor de woordverkondiging 2.1.3.1 Kerkbouw Voor het goed functioneren van de kerk is het van belang dat men over een eigen kerkgebouw beschikt. De kosten van het kerkgebouw komen voor rekening van de plaatselijke kerk. In beginsel wordt na 2013 door de FZD geen bijdrage verleend voor bouw en onderhoud van kerkgebouwen. De kerken worden geacht zelf te zorgen voor goed onderhoud van de bestaande kerkgebouwen. De zelfwerkzaamheid van de gemeenteleden zal hierbij gestimuleerd moeten worden. Mocht een situatie ontstaan waarin de bouw van een nieuw kerkgebouw noodzakelijk is, of de kosten van onderhoud van een specifiek gebouw zodanig hoog zijn dat de GGRI niet in staat is om de kosten hiervan te

102

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat dragen, dan ontstaat een nieuwe situatie en zal moeten worden beoordeeld in hoeverre een bijdrage door de FZD gewenst is (dan wel een gerichte inzamelingsactie op touw zal worden gezet). Nadrukkelijk geldt dat er naast het toegekende budget geen regeling is waarop de GGRI een aanspraak kan laten gelden. 2.2 Steun aan het kerkverband 2.2.1 Steun aan de ATR De ATR speelt een belangrijke rol. In de eerste plaats worden daar de personen gevormd, die het Woord in de toekomst gaan uitdragen. Van essentieel belang is dat de GGRI zorgt voor voldoende studenten. Daarnaast speelt de ATR een samenbindende rol voor de GGRI, want de doelstelling is ook de voorbereiding van toekomstig kerkelijk kader. Daarnaast kan vanuit de ATR ook toerusting plaatsvinden van bestaand kader in de vorm van toerustingcursussen voor kerkenraden. Dit zal nog belangrijker worden nu de personele begeleiding vanuit de FZD vermindert. Er kan pas aan zelfstandige financiering van de ATR door de GGRI gedacht worden, wanneer de GGRI-KB zichzelf meer bewust zijn van financiële zelfsupport, en de economische omstandigheden hun dit mogelijk maken. Daardoor zal de ATR gedurende langere tijd na 2010 financieel ondersteund moeten worden. Wel zal de GGRI moeten beginnen met het opbrengen van een eigen bijdrage van een klein nader te bepalen percentage (b.v. 5%). De ATR ontleent zijn bestaansrecht aan de volgende zaken:

Er zijn per leerjaar tenminste drie studenten.

Er is een compleet programma voor de opleiding en begeleiding van evangelisten.

Er is een compleet programma voor gemeenteopbouw inclusief kerkenraadcursussen. Er dient per leerjaar een compleet progamma te worden overgelegd waaruit blijkt dat de docenten een volledige dagtaak binnen school en gemeenten hebben.

Als er onverhoopt geen 3 leerlingen per leerjaar zijn doch de school heeft een inspirerend programma voor de overige activiteiten dan is daarmee het voortbestaan van de school gewaarborgd.

De docenten dienen zich regelmatig te laten bijscholen.

Dit programma wordt aan het begin van het cursusjaar ter goedkeuring voorgelegd aan de Huggri en de FZD.

De ATR heeft de volgende behoeften: 2.2.1.1 Huisvesting van de ATR Nu de ATR een kleine school is en waarschijnlijk ook blijft, is het niet direct noodzakelijk aan uitbreiding van het huidige complex te denken.

103

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat In 2007 is er een nieuwe school gebouwd. Wel is het noodzakelijk dat het huidige complex goed onderhouden wordt. Ook zal er voldoende woonruimte voor de studenten moeten zijn. De kosten voor huisvesting van studenten zijn volledig voor rekening van de GGRI. De vinger dient aan de pols te worden gehouden v.w.b. nieuwe ontwikkelingen. Voor de huisvesting van 2 docenten is in het verleden een nieuwe woning gebouwd en een bestaande woning (één van de voormalige zendingspastorieën) ter beschikking gesteld. Het onderhoud van deze woningen moet worden bekostigd uit de bijdrage die door de FZD aan de ATR ter beschikking wordt gesteld. 2.1.3 Salaris 2 vaste docenten. Los van wat door de HUGGRI of door de overheid noodzakelijk wordt geacht voor een goed draaiende school, garanderen de FZD het traktement voor twee fulltime docenten. Mocht de school zich in de toekomst uitbreiden, dan moet opnieuw bekeken voor hoeveel docenten de FZD bijdragen in de kosten van de salarissen. Als de school niet voldoet aan de bestaansrechtvoorwaarden genoemd in 2.2.1 dan zal de salariëring van de docenten na 1 jaar worden gestopt. 2.2.1.3 Upgraden van docenten, leerlingen Het aantal personen met theologische vorming is klein en het niveau ongeveer middelbaar. De ATR dient zich te houden aan wat voorgeschreven is door de overheid betreffende het niveau van de school: D-3 programma. Studenten die de studie met goed gevolg hebben afgelegd, kunnen in aanmerking komen voor een studiebeurs om door te studeren aan een Theologische Hogeschool: S-1 programma. Te denken valt aan SETIA in Jakarta. Dit kan uiteraard niet aan alle studenten worden gegarandeerd. In aanmerking komen slechts zij die een aanbeveling hiervoor krijgen van HUGGRI in overleg met de Dewan Dosen (het bestuur van de ATR). Studiegang, studieresultaten en het karakter van hiervoor in aanmerking komende studenten dienen aan een nauwkeurig onderzoek onderworpen te worden. HUGGRI/DD adviseert in dezen aan FZD. Studiebeurzen dienen in overeenstemming te zijn met wat in Indonesië gebruikelijk is. Advies hierover is in te winnen bij SETIA in Jakarta. Mochten er onverhoopt geen leerlingen zijn dan zal na verloop van tijd de subsidiering van de ATR stoppen. Als blijkt dat de ATR zich verbreedt tot een centrum van gemeenteopbouw en gemeente educatie, dan kan overwogen worden de subsidiering voort te zetten. De FZD verplichten zich om met de ATR van gedachten te wisselen over een eventueel noodzakelijke koerswijziging bij onvoldoende studenten, zodat de

104

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat ATR op dit punt niet voor het blok wordt gezet, maar de tijd en de ruimte krijgt om de juiste koers te bepalen. Los van het aantal studenten achten de FZD de verbreding naar een centrum van gemeenteopbouw en educatie van groot belang. Gezien het gemiddelde aantal studenten is hiervoor bij de docenten de tijd en de ruimte in voldoende mate aanwezig. 2.2.1.4 SLTP De SLTP is een zelfstandige school. De FZD steunt de SLTP in principe niet financieel, maar wil wel helpen zoeken naar alternatieven voor financiering via projecten (b.v. de projecten lijst.). Er wordt door de FZD wel als voorwaarde gesteld dat aan de SLTP “Rehoboth” bijbelonderwijs gegeven wordt en dat de school een duidelijke christelijke signatuur heeft. 2.2.2 Steun aan GGRI HUGGRI moet als deputaatschap van de GGRI alle kerkverbandelijke activiteiten op KalBar coördineren. Dit omvat ook de contacten met de FZD, zodat hulpverlening vanuit de FZD op geordende wijze kan plaatsvinden. Financiering vindt plaats zoals in het budget is bepaald. Dit omvat de volgende zaken: - Distributie van steungeld aan individuele kerken; - Toetsen of steunaanvragen aan het door de FZD gevoerde beleid voldoen; - Initiëren en organiseren van bezoeken aan, en indien nodig het organiseren van de vierjaar-lijkse conferentie van de GGRI. - Het regelmatig rapporteren aan de FZD voor wat betreft de besteding van de ter beschikking gestelde gelden. – Het toetsen van de draagkracht van de gemeenten. Naar aanleiding van deze toets wordt de bijdrage van de FZD in het traktement van de plaatselijke predikant bepaald. - Het draaiende houden van de ATR. Zij dienen actief te zijn in de werving van leerlingen en ervoor te zorgen dat de school haar functie als kerkelijk opbouwcentrum behoudt en daadwerkelijk aan kadervorming doet. - Visie en beleid ontwikkelen Er kan pas aan zelfstandige financiering van de HUGGRI gedacht worden, wanneer de GGRI-KB zichzelf meer bewust zijn van financiële zelfsupport. Daardoor zal de HUGGRI gedurende langere tijd na 2010 financieel ondersteund moeten worden. Wel zal de GGRI een eigen bijdrage moeten leveren aan het werk van HUGGRI. De HUGGRI bestaat uit maximaal 5 personen zo mogelijk uit de drie classes. De HUGGRI heeft de volgende behoeften:

105

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat 2.2.2.1 Vergader/reiskostenvergoeding Vergader- en reiskosten die voortvloeien uit het door de FZD gevoerde beleid, evenals kosten die het financiële draagvermogen van de GGRI te boven gaan, komen voor rekening van de FZD. Hieronder wordt verstaan b.v. noodzakelijke reis en verblijfskosten naar Jakarta, het bezoeken van de vierjaarlijkse conferentie van de GGRI. 3 Vormgeving van de hulpverlening Hulp om dingen te bereiken die financieel zelfstandig niet haalbaar zijn. De hulpverlening moet op een georganiseerde wijze plaats vinden. 3.1 Personele hulp Na jaren van intensieve personele begeleiding door fulltime aanwezigheid van zendelingen is door hun vertrek de nadruk nu op de zelfstandigheid van de kerken komen te liggen. De begeleiding bestond tot 2010 uit kortere perioden van gerichte ondersteuning. Hiervoor ging ds. Ds J.Th. Jonkman twee maal en in de jaren 2008 en 2009 één maal gedurende een aantal weken naar KalBar. Vanaf 2010 zal ds. Jonkman nog één keer in opdracht van de FZD naar KalBar gaan. Dit zal zijn eind 2010/begin 2011. Hiermee is er een einde gekomen aan gestructureerde personele ondersteuning. Wel is het mogelijk dat er incidenteel op verzoek van de GGRI of de FZD door ds. Jonkman en of de FZD een bezoek wordt gebracht. Een andere vorm van personele hulp zijn de bezoeken door werkers van het Litindo project. Die bezoeken hebben een tweeledig doel: het verbeteren van vertaalwerk voor Litindo, en upgrading van predikanten en studenten. Deze vallen echter niet onder de verantwoordelijkheid van de FZD 3.2 Werkbezoeken Er zal nog 1 werkbezoek worden gebracht. Dit zal plaats vinden eind 2010/begin 2011. Dan zal officieel de periode van directe hulpverlening worden beëindigd en gaat de status van hulpbehoevende kerk in werking. 3.3 Financiële hulp Het beleid is er op gericht dat de GGRI op Kalimantan Barat zoveel mogelijk zelfstandig worden, ook wat betreft de financiën. Er is in 1999 garantie verleend voor een bijdrage van 60% in de traktementen deze garantie eindigt op 31-12-2010. Voor de jaren vanaf 2011 zal de traktementssubsidie worden afgebouwd tot 35% in 2015 waarna de financiële bijdrage van de FZD tot nader order bevroren wordt op dit percentage. Er zal regelmatig worden getoetst op dit onderdeel van het beleid.

106

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Als basis voor de berekening dient het salaris van een leraar aan een middelbare school zoals dat ook in het verleden is gebeurd. Het beleidsplan 1996 voorzag ook in de afbouw van de middelen voor de HUGGRI. De praktijk wijst uit dat de GGRI op Kalimantan Barat te weinig middelen hebben om de afbouw over te nemen. Dat betekent dat bepaalde werkzaamheden of activiteiten niet meer gedaan kunnen worden. Voor de ontwikkeling van de kerken is dit geen goede zaak, het is een stap terug. Daarom wordt er van uitgegaan dat geen verdere afbouw plaats vindt. Voor HUGGRI is een bedrag van € 1600,00 opgenomen. Dat komt overeen met Rp 21.000.000 (afhankelijk van de wisselkoers). Door ook voor volgende jaren dit bedrag (€1600,00) te ramen is het voor de GGRI mogelijk het kerkelijk leven draaiende te houden. Daarnaast is het mogelijk voor bepaalde projecten eenmalig een bedrag beschikbaar te stellen. Uitsluitend aanvragen gedaan door Huggri zullen in behandeling worden genomen. Uiteraard dient dit per geval te worden aangevraagd, vergezeld van een kostenraming. De GGRI dient zich in dezen zeer terughoudend op te stellen. Op individuele verzoeken van predikanten of gemeenteleden zal door de FZD niet worden ingegaan. De betaling van de financiële hulp vindt plaats op basis van een jaarlijks op te stellen begroting. De financiële kaders tot en met 2012 zijn reeds door de FZD aan de GGRI meegedeeld. De begrotingen van de GGRI dienen binnen die financiële kaders te worden opgesteld en uitgevoerd. 4 Organisatie in Nederland 4.1 Samenwerkingsverband Friese kerken Alle Gereformeerde Kerken in Fryslân werken samen om te zorgen dat de kerkplanting op Kalimantan Barat gestalte kan krijgen. Voor de uitvoering van het geformuleerde beleid heeft de P.S. Fryslân zendingsdeputaten benoemd. Dat betekent dat de directe verantwoordelijkheid voor de hulpverlening ligt bij de Particuliere Synode Fryslân. De deputaten leggen jaarlijks verantwoording van hun werkzaamheden af aan de Particuliere Synode Fryslân. Deze benoemt jaarlijks deputaten. De PS Fryslân heeft voor het voorbereidende en uitvoerende werk zendingsdeputaten benoemd. Dat werk bestaat voornamelijk uit: contacten onderhouden met de GGRI, het regelen van de financiën en de kerken in Fryslân op de hoogte houden van de activiteiten. Voor dit laatste wordt gebruik gemaakt van het blad “Naast”. Verder worden er voorlichtingsavonden georganiseerd. De kerken kunnen hiervoor een aanvraag doen. Als de kerken op de hoogte moeten worden gesteld van dringende zaken, dan wordt er een nieuwsbrief aan de kerken gestuurd. De FZD zijn voornemens, nu de werkzaamheden sterk verminderen, het deputaatschap af te slanken tot een deputaatschap bestaande uit drie of vier personen. Dit zal zijn beslag krijgen in de periode tot 2015.

107

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Ds. J.Th. Jonkman is in 2010 voor 70% in dienst van de gemeente van Hardenberg-Centrum. Voor de overige 30% is hij in dienst bij de kerken in Fryslân. M.i.v. 2011 zal zijn predikantschap in Hardenberg-Centrum waarschijnlijk weer teruggebracht worden tot 50%. Deze situatie blijft tot het emeritaat van ds. Jonkman op 01-01-2015. 4.2 Samenwerking met andere instanties 4.2.1 Deputaatschap ZHT De P.S. Fryslân werkt door middel van haar deputaten mee aan het deputaatschap ZHT 4.2.2 GGRI Tenslotte is er de samenwerking met de GGRI KalBar. De deputaten van de HUGGRI sturen de notulen van hun vergaderingen en financiële rapportage ter kennisname aan de FZD. De contacten verlopen via de door HUGGRI benoemde contactpersoon. 5 Bijlagen 5.1 Traktementsregeling plaatselijke predikanten (A.D. 2010) De traktementsregeling zoals die binnen de GGRI is vastgesteld ziet er als volgt uit: A. Opbouw traktement (in Rupiah‟s ) Een maandloon van een predikant ziet er als volgt uit: 1. basisbedrag 400.000 2. toelage echtgenote: 25% of 100.000 3. kindertoelage per kind: 10% of 40.000 Het gaat om kinderen die voor rekening van de predikant komen. Indien de predikant jonger is dan 30 jaar wordt de 25% - toelage echtgenote – en de 10% - toelage per kind - berekend over het basisbedrag, verminderd met de aftrek wegens leeftijd (zie punt 4). 4. leeftijdstoeslag per jaar: 5% of 20.000 Het basisbedrag wordt genoten bij het bereiken van de 30-jarige leeftijd. Voor elk jaar ouder ontvangt de predikant Rp 20.000 per leeftijdsjaar tot een maximum van 10 jaar. Is de predikant jonger dat 30 jaar dan wordt een aftrek toegepast van Rp 20.000 per leeftijdsjaar B. Wijziging van de opbouw Voor het verhogen van het basisbedrag en de doorwerking daarvan in de overige onderdelen is toestemming van de FZD nodig. De FZD zal echter niet meer bijdragen in een verhoging van de traktementen.

108

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat C. Bijdrage FZD in traktementen. De FZD garandeert gedurende een periode van 10 jaar, n.l. over de periode 2000 tot 2010, een bijdrage van 60% in de traktementen en de overige onderdelen.. Hierbij dient het volgende in acht te worden genomen. 1. Er is van uitgegaan dat de plaatselijke kerk eveneens een bijdrage verleent. Mocht deze bijdrage hoger zijn dan 40% dan wordt de bijdrage van de FZD zodanig verlaagd dat in totaal niet meer dan 100% wordt ontvangen. 2. De bijdrage van de FZD wordt verleend onder voorwaarde dat de predikant in samenwerking met de kerkenraad een actieplan opstelt waarin de predikant aangeeft op welke wijze hij in de gemeente aan het werk zal gaan. Ook dient, via de HUGGRI, te worden aangegeven hoeveel de gemeente opbrengt en hoeveel dat zou kunnen zijn. 3. De HUGGRI is belast met de distributie van de bijdragen van de FZD over de plaatselijke kerken. 4. Alle bedragen worden gefixeerd op het bedrag in Euro‟s. 5.2 Regeling pensioenvoorziening Uitgangspunt is een voorziening die recht geeft op een uitkering vijftien jaren na het afsluiten van de betreffende pensioenvoorziening. De voorziening is gebaseerd op een basisuitkering van US $ 3000. De uitkering dient te geschieden aan de GGRI (groepsvoorziening). De voorziening is bedoeld voor predikanten. Voor overige personen, zoals medewerkers van de GGRI, docenten A.T.R., kan na toestemming van FZD deze regeling eveneens worden toegepast. De regeling is niet van toepassing voor evangelisatiepredikanten. De GGRI dient een regeling vast te stellen voor het beheer van de pensioenkas (in combinatie met de ziektekas) en voor de uitkeringen die daaruit kunnen worden gedaan. Daar hoort ook bij het afsluiten van een ongevallenverzekering (voor rekening van de GGRI). De pensioenvoorziening is alleen nog van toepassing voor predikanten die vóór 2009 predikant waren binnen de GGRI. Voor deze predikanten is reeds een voorziening getroffen. Concreet houdt dit in dat geen verdere pensioenvoorzieningen zullen worden getroffen uit een bijdrage van de FZD 5.3 Traktementsregeling evangelisatiepredikant Algemene bepalingen Het evangelisatiewerk is de verantwoordelijkheid van de GGRI. Daarom worden er door de FZD geen nadere bepalingen gegeven.

109

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Traktementsregeling De tegemoetkoming aan evangelisten door de FZD bestaat uitsluitend uit reis- en vergaderkosten. In zijn levensonderhoud zal hij zelf met hulp van de plaatselijke gemeente moeten voorzien. Voor vergoeding van kosten aan de evangelisatiecommissieleden komen alleen reis en vergaderkosten in aanmerking. Loonsuppletie zal niet worden verstrekt.

110

Rapport deputaten zending Kalimantan Barat Controle boeken Friese Zendingsdeputaten Aan: de Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerken in Fryslân Onderwerp: Verslag beoordeling van de jaarrekening 2009 van de Friese Zendingsdeputaten Wij hebben op 31 mei 2010 de jaarrekening van de Friese Zendingsdeputaten aan een beoordeling onderworpen. De beoordeling heeft plaatsgevonden aan de hand van een door de deputaten opgesteld werkprogramma. In de aan ons ter beschikking gestelde gegevens en de uiteenzetting zijn geen onregelmatigheden aangetroffen. Op basis van de verrichte werkzaamheden stellen wij voor om aan de penningmeester decharge te verlenen. Oudehaske, 31 mei 2010 P.W. Boonstra A.C. Hoksbergen

111

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Jaarrapportage 2009/2010 van de deputaten voor zending in Zuid-Afrika Aan de Particuliere Synode Fryslân, de classis Appingedam, de classis Grootegast en de classis Warffum Inleiding: Het werk van de zending in Zuid Afrika is ook het afgelopen jaar weer gezegend door onze Heer. Het team van de zendelingen mocht worden uitgebreid, zodanig dat er op dit moment 6 zendelingen in de omgeving van Pretoria werkzaam zijn. Op de Kaapse vlakte zal Carl van Wijk eerdaags als zendeling worden aangesteld, naast ds. Breytenbach. Als men er in Zuid Afrika niet in slaagt meer gelden te werven naast wat vanuit ons steungebied wordt opgebracht zal, zo laat het financiёel verslag duidelijk zien, de grens van het aantal zendingsmedewerkers wel bereikt zijn. En dat terwijl er nog zoveel mogelijkheden zijn in de gebieden waar beide zendende kerken bezig zijn in Zuid Afrika. Er zijn momenteel nog vier studenten bezig met een opleiding tot zendeling of gemeentepredikant. Een grote zorg is dat de zwarte gemeenten vanaf instituering niet in staat zijn in eigen kosten te kunnen voorzien; ze doen een beroep op de regeling van artikel 11 KO. Geld hiervoor kan op lange termijn niet uit de zendingsgelden blijven komen. Samenstelling van het college van zendingsdeputaten Het college bestaat volgens het samenwerkingsakkoord uit 12 leden. Uit de PS Fryslân de brs. H. Jellema, voorzitter, D. de Jong, penningmeester, ds. M.E.Buitenhuis en ds. J.H.Tempelman. Uit de classis Appingedam: br. H. Kruizenga en br. O.D. van Yren, Uit de classis Grootegast: de brs. J. van der Vinne, secretaris, ds. R. Sietsma, algemeen adjunct en br. A.A. van den Bos tot februari 2010. Inmiddels is er een vacature. Uit de classis Warffum: zr. C.M. Rietema-de Jager en br. K.R. Doornbos, voorlichter. Er is een vacature wegens het vertrek van zr. Mulder. Vergaderingen In de verslagperiode mei 2009 – mei 2010 hebben de deputaten vijf keer vergaderd en wel op 3 september, 1 oktober en 3 december in 2009 en op 4 februari en 1 april in 2010. Op 1 oktober 2009 waren ds. en mevr. De Boer in onze vergadering aanwezig.

112

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Contacten in Nederland van de zendingsdeputaten Op 16 april 2010 is de jaarvergadering van de deputaten ZHT met de zendende instanties bijgewoond door br. Jellema. De jaarvergadering van “NAAST” is dit jaar niet bijgewoond. DVN heeft in het verslagjaar geen vergadering van de deputaten bijgewoond. Wel is er contact over de geldelijke ondersteuning van de studenten van Mukhanyo. Die ondersteuning loopt in 2011 af en DVN zal een eventueel nieuwe aanvraag welwillend in overweging nemen. Contacten met Zuid Afrika Van 27 september – 11 oktober 2009 zijn ds. en mevr. De Boer in Nederland geweest voor een voorlichtingsbezoek. De fam. De Boer was ondergebracht in een prima gastenhuis in de omgeving van Winsum. Ds. de Boer preekte in Drachten-Oost, Buitenpost en Winsum en bezocht door de week de kerk van Grijpskerk. Daarnaast was de voorlichting deze keer vooral gericht op het middelbaar onderwijs. Via de mail is het normale (veelvuldige) contact geweest met de SDSA en de Zendingscommissies. Er heeft op 16 oktober een gesprek met F. Buys. oud-rector van MTC, plaatsgevonden. Onze bijdrage in het levensonderhoud van dr. Buys zal nog 2 jaar worden gecontinueerd. Ontwikkelingen Zendingswerk bij Kaapstad Al sinds 1976 wordt door broeders en zusters van de Vrye Gereformeerde Kerk te Bellville het evangelie gebracht onder de kleurlingen op de Kaapse vlakte. Door de kerkenraad werden later twee ouderlingen in het bijzonder met deze taak belast. In 1991 werd voor het eerst een zendingspredikant aangetrokken: ds. E.L. van 't Foort. Zijn werk bestond vooral uit opbouw van de zendingsgemeente te Belhar. Begin 1998 is ds. Van 't Foort gerepatrieerd en is dr. J.A. Breytenbach hem als zendingspredikant opgevolgd. Voor de begeleiding van het zendingswerk is door de kerkenraad van Bellville een zendingscommissie benoemd. Belhar Belhar is formeel begonnen als een wijk van de VGK Bellville, vandaar dat men vanaf het begin ouderlingen heeft gehad. Inmiddels is op de classisvergadering van de classis-Zuid op 17 en 18 oktober 2008 de gemeente van Belhar aanvaard als geïnstitueerde zelfstandige kerk in het kerkverband. De gemeente van Belhar telt ongeveer 80 gemeenteleden, allen kleurlingen. De voertaal is Afrikaans. Erediensten zijn er tweemaal per zondag. De kerk

113

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika heeft een eigen kerkgebouw, De kerk is vanaf 1998 begeleid door dr. J.A. Breytenbach. Deze zendeling heeft eveneens de studie begeleid van twee theologische studenten: Pieter Abrahams en Carl van Wijk. Pieter Abrahams is op 6 december 2009 bevestigd als predikant van Belhar. Leiden Er zijn vanuit Belhar door huis-aan-huis evangelisatie en kinderclubwerk in de wijk Leiden nieuwe contacten ontstaan. Er is nu ook een preekpunt in deze verschrikkelijk armoedige woonwijk. Eerst kwam men bij elkaar in een huiskamertje, maar nu Wesbank een eigen kerkgebouw heeft is het houten schuurtje vanuit Wesbank naar Leiden verhuisd. Overigens is dit schuurtje te klein aan het worden en in slechte staat. Wesbank Wesbank is een gebied met grote werkeloosheid en daardoor dus armoede. Deze woonwijk ligt ongeveer 5 km vanaf Belhar aan de andere kant van de grote autoweg. Sinds januari 2004 heeft men een eigen kerkgebouw, waar twee keer per zondag diensten worden belegd. Verder wordt er zondagschool gehouden die steeds door ongeveer 25 kinderen wordt bezocht. Deze kleine gemeente telt 33 belijdende leden en 14 doopleden. Sinds 17 juni 2001 werkte hier ds. C.F. Nicholson volledig in dienst van de zending, nadat hij enkele jaren hulpdiensten had verricht. Onder tragische omstandigheden is hij in 2008 naar alle waarschijnlijkheid om het leven gekomen. Carl van Wijk hoopt in 2010 als zendeling voor Wesbank beroepen en bevestigd te worden. Zendingswerk rond Pretoria Die Vrye Gereformeerde Kerk te Pretoria is sinds 1 januari 1991 verantwoordelijk voor het zendingswerk in Mamelodi en Soshanguve, twee zwarte woonsteden bij Pretoria. Daarvóór was vanaf 1964 de Kerk te Drachten-Zuid/Oost verantwoordelijk voor dit zendingsterrein. Na de kerksplitsing in Pretoria op 1 juli 1997 heeft de kerkenraad van de nieuwe gemeente Pretoria-Maranata de verantwoordelijkheid overgenomen. De kerkenraad wordt voor de behandeling van de zendingszaken bijgestaan door een zendingscommissie. Het zendingswerk te Mamelodi is in de vroege jaren zestig begonnen door broeders uit de VGK Pretoria. Door de toenmalige zendende kerk van Drachten werden achtereenvolgens de zendelingen ds. J.G. Agema (1964-1983), ds. T. de Boer (1983-1991), ds. A.J. de Visser (1989-2004) en ds. M. de Vries (1991-1993) uitgezonden naar Zuid-Afrika. In 1991 werd de verantwoordelijkheid voor de zendingsterreinen overgedragen aan de VGK

114

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Pretoria-Maranata, die voor de zendingsarbeid samenwerkte met de VGK Pretoria en Johannesburg. Tegelijkertijd werd de ondersteuning vanuit Nederland overgedragen aan de classis Grootegast. Later kwamen daar de PS Friesland en de classes Appingedam en Warffum weer bij. In 1994 werd de uit Zuid-Afrika afkomstige ds. J. Bosman bevestigd als missionair predikant. In 1996 volgde vanuit Nederland ds. D.M. Boersma. In 2003 vertrok hij naar Denver in Amerika. Ds. A.J. de Visser, die zendeling was in Soshanguve en de theologische studenten begeleidde, is in juni 2004 naar Canada vertrokken i.v.m. zijn benoeming als hoogleraar aan de Theologische Hogeschool te Hamilton. April 2002 kwamen de Vrye Geref. Kerken bijeen in een synode te Johannesburg. Tijdens deze synode werden de eerste zwarte kandidaten geëxamineerd en beroepbaar gesteld binnen de kerken te Zuid-Afrika. Ze hadden hun opleiding gehad aan het Mukhanyo Theological College in KwaNdebele. Deze opleiding is indertijd opgericht door de Christelijke Geref. Kerken. Vanaf 2003 was ds. Bosman voor 60% van zijn tijd conrector van deze opleiding. Inmiddels heeft ds. Bosman een beroep naar een gemeente buiten het kerkverband van de VGKSA aangenomen. Een aantal jongemannen vanuit de zendingsgemeenten zijn inmiddels aan „Mukhanyo‟ afgestudeerd en beroepen als zendeling. Momenteel zijn er twee stedelijke gebieden (townships) bij Pretoria waar wordt gewerkt: Mamelodi/Nellmapius en Soshanguve. Deze townships zijn ontstaan door de apartheidspolitiek en beide hebben nu ongeveer een miljoen inwoners. Mamelodi Mamelodi is een zwarte woonstad ongeveer 10 km ten oosten van Pretoria. Sinds oktober 2002 is de zendingsgemeente te Mamelodi-Oost zelfstandig. In januari 2003 kreeg deze gemeente een eigen predikant, ds. Tebogo Mogale. De erediensten worden gehouden in het eigen kerkgebouw. Deze VGK, ontstaan door de zending, telt ongeveer 100 leden. Nellmapius Mamelodi is inmiddels ook zelf al zendende gemeente. In Nellmapius, een grote uitbreiding ten zuiden van Mamelodi, is een nieuwe zendingspost. De zendingsgemeente komt „s zondags in een klaslokaal bij elkaar. Student Sam Matlokoane verrichtte hier tot eind 2009 hulpdiensten. Hij hoopt in 2010 door de classis geëxamineerd te worden.

115

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Soshanguve Soshanguve ligt ca. 40 km ten noorden van Pretoria. De zendingsgemeente te Soshanguve-Noord is sinds medio 2003 zelfstandig. De gemeente heeft een eigen kerkgebouw en telt ongeveer 280 leden. Tot voor kort was ds. Piet Magagula predikant van deze gemeente; op 18 oktober 2009 is ds. Thabo Matlaela bevestigd als zijn opvolger. In Soshanguve-Centrum staat de gemeente onder leiding van ds. Tjeerd de Boer. Er is in november 2008 een nieuw kerkgebouwtje in gebruik genomen. Ook in Soshanguve-Zuid is een nog niet zelfstandige gemeente. Ds. Jerry Mhlanga, een zendeling uit het eigen volk, is na zijn bevestiging op 6 maart 2005 als pastor/zendeling in en rond deze post aan het werk gegaan. Deze gemeente heeft een eigen klein kerkgebouwtje en er is grond aangekocht om een groter kerkgebouw neer te zetten. Een vierde preekpunt is in Soshanguve-ZuidOost. Ds. Pieter Boon geeft leiding aan deze gemeente. Vanaf april/mei 2008 is ook ds. Dirk Maurits Boersma (opnieuw) als zendeling teruggekeerd.. Hij is begin 2009 gestart met een nieuw preekpunt in The Orchards/Akasia, een noordelijke buitenwijk van Pretoria vlakbij Soshanguve. De al eerder genoemde voormalige predikant van Soshanguve-Noord Piet Magagula is inmiddels werkzaam als 5e zendeling in F4, een landelijk gebied ten noorden van Soshanguve. Student John Mahlangu, die in dit gebied woont, helpt hem hierbij. Student George Mnisi is eind 2008 beroepbaar gesteld. Op 25 oktober 2009 is hij als (6e) zendeling bevestigd om in de Uitbreidingen van Soshanguve Zuid te gaan werken. Hij helpt voorlopig in de vacature van Nellmapius. Voorlichting De voorlichtingscommissie De voorlichtingscommissie bestaat uit de volgende personen: Jannet Oosterveld: secretariaat, programmering visitaties uit Zuid-Afrika, beheer materiaal Margreet Kremer: voorlichting aan de scholen, beheer van de projecten(rekening) Gert Drewes: techniek, beheer audiovisuele middelen, beheer website Renger Doornbos: zendingsdeputaat (portefeuille voorlichting), algehele coördinatie, externe contacten. Jaap Rietema voorlichting in het blad Naast.

116

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Afgelopen voorjaar hebben Jannet en Margreet een oriëntatiebezoek gebracht aan Zuid Afrika om met nog meer enthousiasme en inzet hun werk in de PR-commissie te kunnen doen. Financiën De begroting 2010 vertoont een zorgwekkend tekort. Ook voor de komende jaren zal dat tekort alleen maar toenemen. De leden van de Vrije Gereformeerde Kerken dragen naar vermogen bij en men zoekt steun vanuit de Gereformeerde Kerken in Canada en Australië. Maar de kerken binnen het samenwerkingsverband van Zending in Zuid Afrika dragen nog steeds 95 % van de kosten. Om o.a. deze reden is het nodig jaarlijks een groter bedrag te ontvangen. Een bijkomend probleem is dat de zendingsgemeenten die zelfstandig worden praktisch direct hulpbehoevende kerken zijn. Er is een speciale commissie Art 11 KO benoemd om te onderzoeken hoe de kerken van de VGKSA elkaar financieel kunnen (blijven) steunen. Maar met name de blanke kerken groeien niet in aantal zielen en de lasten zijn al hoog. Voorstellen 1. De zendingsdeputaten stellen voor - aan de PS Fryslân de brs. Jellema, Tempelman en de Jong opnieuw te benoemen. - Aan de classis Appingedam de brs Kruizenga en Van Yren opnieuw te benoemen. - Aan de classis Grootegast de brs. Van der Vinne en Sietsma opnieuw te benoemen. - Aan de classis Warffum zr. Rietema-de Jager en br. Doornbos opnieuw te benoemen. 2. De zendingsdeputaten stellen voor - Aan de classes Appingedam, Grootegast en Warffum het quotum voor 2010 vast te stellen op 24,50 euro.

117

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Deputaatschap voor zending in Zuid-Afrika Financieel verslag Nederland Inhoud Algemene toelichting Balans per 31 december 2009 en per 31 december 2008 Overzicht diverse baten en lasten Toelichting op de balans per 31 december 2009 Toelichting diverse baten en lasten ALGEMENE TOELICHTING Algemene uitgangspunten Tenzij anders vermeld zijn de activa en passiva in dit financieel verslag opgenomen tegen de nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Lasten worden genomen wanneer zij bij het opmaken van dit verslag bekend zijn en baten worden genomen als zij gerealiseerd zijn. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd op de nominale waarde onder aftrek van voorzieningen voor oninbaarheid, indien noodzakelijk geacht.

118

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika BALANS PER 31 DECEMBER 2009 EN PER 31 DECEMBER 2008 31-12-2009 31-12-2008 ACTIVA Vaste activa: Computer- en voorl.apparatuur - - - - Vorderingen: Bijdragen samenwerkende kerken: Classis Grootegast 6.439 2.117 Classis Appingedam 5.613 23.426 Classis Warffum 16.526 24.726 PS Friesland 18 - 28.596 50.269 Rente 2.332 3.689 Zending Zuid- Afrika - 40.052 Liquide middelen: Rabo-betaalrekening 2.418 5.598 Rabo-projectenrekening 19.770 994 Rabo-telespaarrekening 243.000 5.423 Postbank-betaalrekening - 1- 265.188 12.014 Totaal activa 296.116 106.024 PASSIVA Nog te besteden middelen Projectgelden voor bijz. 184.017 105.030 Kortlopende schulden: Zending Zuid- Afrika 91.945 - Projectgelden (PR Cie) 19.770 994 Overige schulden 384 - 112.099 994 Totaal passiva 296.116 106.024

119

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika OVERZICHT DIVERSE BATEN EN LASTEN 2009 2008 BATEN Bijdrage Classis Grootegast 122.784 121.213 Bijdrage Classis Appingedam 66.950 67.419 Bijdrage Classis Warffum 85.632 84.467 Bijdrage PS Friesland 88.320 85.974 Rente 2.332 3.689 Giften 40 550 Totaal baten 366.058 363.312 LASTEN Kosten zendelingen (zie toelichting) 35.529 61.237 Kosten secretariaat / financiën 859 706 Kosten voorlichting (zie toelichting) 16.281 18.206 Deputaatkosten 792 1.318 Deputaatkosten (visitatie) 438 3.797 Bankkosten 162 226 Afschrijving 0 0 Totaal lasten 54.601 85.490 Toevoeging (zending Zuid-Afrika) 311.997 277.822 366.058 363.312

120

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER Nog te besteden middelen € 184.017,00 31-12-09 31-12-08 Projectgelden voor bijzondere bestemmingen: Stand per 1 januari van het boekjaar 105.030 116.030 Ontvangen: legaat in 2009 85.987 0 sub-totaal 191.017 116.030 Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Betalingen: af-Mukhanyo Suppport Fund 7.000 7.000 af-Soshanguve WW (South) 0 2.000 af-Soshanguve Central 0 2.000 Stand per 31 december van het boekjaar 184.017 105.030 Kortlopende schulden Zending Zuid-Afrika € 91,945 Stand per 1 januari van het boekjaar -40.052 127.126 Toevoegíngen: Toevoegingen: gerealiseerd in het boekjaar 311.997 277.822 DVN: ondersteuning studenten VGKSA 28.883 27.508 sub-totaal 300.828 432.456 Betalingen: Betaalde voorschotten zending ZA -180.000 -445.000 DVN: ondersteuning studenten VGKSA -28.883 -27.508 Stand per 31 december van het boekjaar 91.945 -40.052 Overige schulden: € 384,00 Voorlichtingskosten 249 0 Overige 135 0 Stand per 31 december van het boekjaar 384 0

121

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika TOELICHTING DIVERSE BATEN EN LASTEN 2009 2008 Kosten zendelingen Pretoria/Maranata Emiteringsbijdragen 26.550 22.468 AOW/AnW bijdragen 2006 0 1.282 AOW/AnW bijdragen 2007 0 348 AOW/AnW bijdragen 2008 104 4.708 AOW/AnW bijdragen 2009 5.718 0 Pretoria/Maranata: (Ds T de Boer) 1.490 14.469 Pretoria/Maranata: (Ds DM Boersma) 0 12.967 Verlofkosten Ds. J Mhlanga 0 1.869 Pretoria/Maranata: (Ds P Boon) 1.667 0 35.529 58.111 Kaapstad/Belvílle Verlofkosten Ds. Breytenbach 0 2.202 Onkosten Ds. Van 't Foort 0 924 0 3.126 Totale kosten zendelingen 35.529 61.237 Kosten voorlichting Abonnementen "NAAST" 14.706 15.689 Kosten voorlichting 1.575 1.290 DVN dag 0 1.227 16.281 18.206

122

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika SUID AFRIKA SENDING DEPUTATE FINANSIëLE STATE VIR DIE JAAR GEëINDIG 31 DESEMBER 2009 Inhoud Verslag van die boekhouer Balansstaat Inkomstestaat Aantekeninge tot die finansiële state VERSLAG VAN DIE BOEKHOUER VAN DIE SA SENDINGDEPUTATE VIR DIE JAAR GEëINDIG 31 DESEMBER 2009 Menslik gesproke is die sendingwerk tans onder druk uit „n finansiële oogpunt. Waar ons die afgelope jare oorskotte getoon het, begin dit tans lyk asof ons in ons reserwes moet begin inteer om die sendingwerk te kan befonds. Die afgelope jaar het ons wel „n tekort beleef van R545 537, na kapitaaltoekennings van R1 085 000. As ons dit dus aftrek sit ons met „n lopende oorskot van R539 463. Die wisselkoers was redelik stabiel gedurende 2009, hoewel ons „n wisselkoersverlies getoon het van amper R145 000. Die sending sit tans met gesonde reserwes. Hierdie reserwes is deels bedoel vir die aanvulling van emeriteringvoorsienings, deels vir onvoorsiene uitgawes. Die res sal aangewend word om die sendingwerk te befonds. Die meerjare begrotings is tans in die proses van finalisering, en dit blyk dat met die huidige wisselkoers, die sendingwerk groot tekorte gaan ondervind. Ek wil beklemtoon dat die wisselkoers „n baie groot invloed het op hierdie syfers. Ons weet nie wat die koers gaan doen nie, en tans is die SA Rand baie sterk t.o.v. die Euro. Dit is inderdaad kommerwekkend. Maar die Here is die groot voorsiener van die finansiële middele, en hoewel ons mense geen dadelike oplossing het vir die verwagte tekorte nie, het ons nog nie een keer sonder geld gesit in die sending nie, ondank die geweldige groei in die werk. SDSA is voortdurend bewus van die groot verantwoordelikheid wat op sy skouers rus om die fondse te voorsien vir die sendingwerk in Suid Afrika. Ons probeer hard om fondse uit Canada te bekom, en ons het ook al probeer om fondse in Australië te bekom. Ons is ook besig om „n voorlegging te maak om dalk „n eenmalige inspuiting vanuit Utrecht te kry. 1. Wisselkoerstekort Ons het hierdie jaar ʼn wisselkoerstekort gehad. Na verwagting sal hierdie tekort ook in die 2010 jaar realiseer. Tans is die wisselkoers baie ongunstig

123

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika vir die sendingwerk. Selfs vir Suid Afrika is so „n sterk Rand nie goed nie, en ons hoop dat die Rand na die sokkerwêreldbeker weer sal verswak. Maar ons het geen beheer hieroor nie, en ek waag geen voorspellings nie. 2. Rente inkomste Die rente inkomste was hierdie jaar ook weer baie hoog, weens die feit dat ons heelwat reserwes in ons geldmarkrekening gehou het. Toe die wisselkoers gunstig was, is baie fondse vanuit Nederland oorgeplaas na Suid Afrika, en belê teen ʼn rentekoers van ongeveer 7.5% Die rente op hierdie geldmarkrekening het ongeveer R200 000 beloop. 3. Onderspandering Die begrotings vir die 2009 jaar het weereens nie heeltemal uitgewerk nie. Maranata het minder spandeer, maar daar is heelwat kapitaaltoekennings gemaak vir die bou van kerk- en vergadersale. Bellville se begroting het bykans geklop. Die Nellmapius begroting was baie hoër as wat werklik uitgegee is. Dit is onseker oor hoe daardie werk gaan ontwikkel spesifiek m.b.t. „n eie sendeling. 4. Addisionele befondsing Daar was in 2009 weinig konkrete resultate om addisionele fondse te bekom. Die voorleggings wat uitgestuur is na Canada het nog nie in enige konkrete steun ontwikkel nie. Ook vanuit Australië is geen sukses behaal vir addisionele fondse nie. Tans is ds DM Boersma in Kanada, en hy sal probeer om kontak op te neem met sekere gemeentes om die finansiële ondersteuning vir die sendingwerk in Suid Afrika te stimuleer. Ons het toestemming ontvang van DVN om die onbenutte ondersteuning vir die MTC studente, aan te wend vir die ondersteuning wat ons verleen aan MTC self. Ons het R150 000 bygedra die afgelope jaar vir die ondersteuning van MTC. Ons besef maar weer hoe afhanklik ons is van ons hemelse Vader wat sorg vir die sendingwerk in Suid Afrika. Ons bid dan ook dat hy deure sal oopmaak sodat ons addisionele befondsing kan bekom vir die geweldige groei wat Hy vir ons gee op die sendingterreine. Ons vra u voortdurende voorbidding vir die werk wat in Suid Afrika gedoen word. ____________________________ Namens Sending Deputate Harm Snijder Pretoria 14 Mei 2010

124

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika SUID AFRIKA SENDING DEPUTATE INKOMSTESTAAT VIR DIE JAAR GEëINDIG 31 DESEMBER 2009 Werklik Begroot Verskil 2009 2009 2009 INKOMSTE 4.761.741 4.821.345 -59.603 Grootegast 1.412.016 1.414.755 -2.739 Friesland 1.015.680 1.015.680 - Appingedam 769.925 786.888 -16.963 Warffum 984.768 985.867 -1.099 Suid Afrika 147.198 121.000 26.198 Bydrae Maranata 100.000 165.000 -65.000 DVN ondersteuning: MTC studente 332.155 332.155 Ander inkomste 247.655 250.000 -2.345 Rente ontvang 225.594 200.000 25.594 Skenkings 22.060 50.000 -27.940 Wisselkoersverskille Totale inkomste 5.009.396 5.071.345 -61.949 UITGAWES 5.554.933 5.163.913 391.020 Toekennings aan Maranata 2.176.811 2.655.939 -479.128 Toekennings aan Bellville 1.306.497 1.322.500 -16.003 Toekennings aan Mamelodi 41.000 324.742 -283.742 Toekennings aan Mokhanyo ThC 150.000 150.000 - Kapitaaltoekennings 1.085.000 1.085.000 MTC studentekoste: DVN ondersteuning 211.729 97.642 114.087 Toekenning Belhar 100.000 -100.000 Toekenning Deputate Art 11 150.000 150.000 - Algemene koste Nederland 189.969 254.150 -64.182 Bankkoste 805 1.200 -395 Afbouplan: Mamelodi en Soshanguve-N 1.000 1.000 Diverse onvoorsien 1.500 -1.500 Ouditeursfooie 3.300 3.000 300 Sendingberaad 7.000 -7.000 Skryfbehoeftes en drukwerk 600 -600 Telefoon, posgeld 3.654 1.200 2.454 Vergader en reiskoste 12.087 3.000 9.087 Visitasiekoste 5.037 5.037 Voorligtingkoste: SA 8.000 -8.000

125

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika (Inkomstestaat…) Werklik Begroot Verskil 2008 2008 2008 4.573.481 4.602.631 -29.150 1.393.950 1.424.963 -31.014 988.701 989.000 -299 775.319 781.248 -5.930 971.371 981.078 -9.708 127.800 110.000 17.800 316.342 316.342 - 304.677 50.000 254.677 252.137 50.000 202.137 52.540 - 52.540 528.758 - 528.758 5.406.916 4.652.631 754.285 4.518.773 4.480.424 38.349 1.952.089 2.074.432 -122.343 1.361.031 1.426.500 -65.469 8.201 102.888 -94.687 143.000 143.000 - 225.000 - 225.000 211.556 220.025 -8.469 122.400 - 122.400 232.645 256.450 -23.805 4.004 1.200 2.804 9.000 51.609 -42.609 1.500 -1.500 3.800 3.000 800 42.000 -42.000 600 -600 2.837 1.200 1.637 19.000 3.000 16.000 110.093 67.100 42.993 - 8.000 -8.000

126

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika (Inkomstestaat…) Voorligtingkoste: Ned 72.975 82.440 -9.465 Wisselkoersverskille 145.068 145.068 Waardevermindering 1 1.000 -999 Surplus vir die jaar voor oordragte -545.537 -92.568 -452.969 Oordragte - Netto-tekort/surplus vir die jaar na oordragte -545.537 Opgehoopte surplus begin van die jaar 2.784.097 Opgehoopte surplus eind van die jaar 2.238.560

127

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika (Inkomstestaat…) 110.583 76.920 33.663 3.535 1.000 2.535 888.143 172.207 715.936 - 888.143 1.895.954 2.784.097

128

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika SUID AFRIKA SENDING DEPUTATE BALANSSTAAT OP 31 DESEMBER 2009 2009 2008 R R BATES Bedryfsbates 7.504.255 7.987.663 Bank en kontant 591.878 40.949 Allan Gray belegging 3.733.354 3.314.442 Investec geldmarkrekening 1.249.674 2.547.898 Fondsbeheer Nederland 977.762 - Kontant vanaf Nederland in transito 919.076 1.670.092 Kontrolerekening Bellville - Kontrolerekening Maranata 12.325 307.639 Kontrolerekening Nellmapius 20.186 20.186 Debiteure 86.457 Totale bates 7.504.257 7.987.666 RESERWES EN LASTE Reserwes 7.152.092 7.278.718 Algemene reserwe 2.238.560 2.784.097 Gebeurlikheidsreserwe 3.368.935 3.579.596 Fondse met spesiale doel 1.544.597 915.025 LASTE Bedryfslaste 352.164 708.947 Fondsbeheer Nederland - 525.883 Kontrolerekening Bellville 214.658 38.161 Krediteure 137.506 144.903 Totale reserwes en laste 7.504.257 7.987.666

129

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika SUID AFRIKA SENDING DEPUTATE AANTEKENINGE TOT DIE FINANSIëLE STATE VIR DIE JAAR 31 DESEMBER 2009 1. Rekeningkundige beleid Die finansiële state word op die historiese koste grondslag opgestel, en inkorporeer die volgende rekeningkundige beleid: 1.1 Vaste bates Vaste bates word afgeskryf op die reguitlyn metode oor die verwagte lewensduur van die bate. Die volgende koerse is van toepassing: - Rekenaartoerusting 3 jaar - Projektor en skerm 5 jaar 1.2 Buitelandse valuta transaksies Alle buitelandse valuta transaksies word teen die begrotingskoers geboekstaaf ( Euro 1 = R11.50). Die jaareindsaldos van buitelandse valuta word teen jaareindkoerse getoon, en die verskil word in die inkomstestaat getoon as 'n valutawins of -verlies. (Koers op 31 Des 2009 € 1= R10.63) 1.3 Gebeurlikheidsfonds n Gebeurlikheidsfonds is geskep uit die reserwes wat vanaf Friesland oorgedra is na Suid Afrika, sowel as die steun wat Assen uit hulle reserwes toegesê het. Opgehoopte reserwes wat in Suid Afrika ontstaan het die afgelope aantal jare is ook aangewend om die gebeurlikheidsfonds te skep. Hierdie fonds word aangewend vir die befondsing van addisionele mannekrag, eenmalige gebeurtenisse, uitbreiding van die sendingwerk of repatrieering van 'n sendeling na Nederland. 2. Vaste bates Kosprys Opgehoopte Boekwaarde waarvermindering Rekenaartoerusting 4.369 4.368 1 Projektor en skerm 1.413 1.412 1 5.782 5.780 2 3. Allan Gray Belegging Aftreefonds voorsiening 1.544.597 Ander beleggings 2.188.757 3.733.354 Die beleggings se kosprys het R2 950 000 beloop, en word nou getoon teen markwaarde soos op 31 Desember 2009.

130

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika 4 Investec geldmarkrekening Die belegging dra rente teen ongeveer 7 - 8% per jaar, en word maandeliks teen die belegging gekapitaliseer. 5 Fondsbeheer Nederland Saldo aan die begin van die jaar -525.882 Bydraes ontvang 4.182.389 Kostes aangegaan: Nederland -213.119 Oordragte na Suid Afrika -1.939.253 Betalings namens Suid Afrika -408.584 Rente ontvang 26.818 Skenkings 460 Voorligtingsverkope - Wisselkoersverskille -145.068 Saldo aan einde van die jaar 977.762 6 Debiteure Hierdie bedrag verteenwoordig 'n oorplasing vanuit Nederland wat in Desember 2009 gedoen is maar eers in Januarie 2010 in die Suid Afrika se bankrekening reflekteer. 7 Gebeurlikheidsreserwe Saldo begin van die jaar 3.589.670 Oordrag na fondse met spesiale doel 515.000 Belegging markwaarde aanpassing 294.265 Saldo aan einde van die jaar 3.368.935 8 Fondse met spesiale doel Saldo begin van die jaar 550.000 Oordrag van gebeurlikheidsreserwe 515.000 Belegging markwaarde aanpassing 479.597 Saldo aan einde van die jaar 1.544.597 Hierdie fonds is in 'n Allan Gray Belegging belê ter voorsiening vir ds HJ Breytenbach se aftrede. Verwys na nota 3. 9 DVN ondersteuning: MTC studente De Verre Naasten (DVN) het gedurende 2006 ondersteuning verleen vir die studentekoste by Mukhanyo Theological College (MTC). Hierdie ondersteuning gaan vir die komende 5 jaar nog voortgesit word op grond van die begrotings wat aan hulle voorgelê is.

131

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Totale steun ontvang in 2008 het € 28 883 beloop, wat, omgereken teen die werklike wisselkoers ZAR 332 154 beloop het. Opsomming: Saldo 1 Januarie 2009 237.809 Steun ontvang 344.106 Studente koste: Maranata -211.729 Ondersteuning MTC -150.000 Oorskot in algemene reserwe 220.186 Die ondersteuning het die begrotings vir Mamelodi en Maranata help verlig, daarom ook dat die toekenning aan Mamelodi en Maranata verminder is met bostaande koste. Bostaande oorskot sal in die komende jare aangewend word vir die ondersteuning van MTC.

132

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Begroting Zuid-Afrika 2010 Inhoud Totale begroting vir die sending in Suid-Afrika 2010-06-21 Lopende begroting Maranata 2010 Lopende begroting Bellville 2010 Lopende begroting Mamemlodi 2010 Deelbegroting van die deputaten in Suid-Afrika en Nederland 2010 SASD Kostes berekeninge 2010 SENDING SUID-AFRIKA TOTALE BEGROTING VIR DIE SENDING IN SUID-AFRIKA - 2010 2010 2010 2009 2009 ZAR € ZAR € Koers 11,00 11,50 Inkomste 4.763.317 433.029 5.071.345 440.986 Bydrae - VGKSA 132.000 12.000 121.000 10.522 Bydrae - VGK Maranata 4de Sendeling 100.000 9.091 165.000 14.348 Bydrae - PS Friesland - struktureel 1.057.804 96.164 1.015.680 88.320 Bydrae - Klassis Grootegast 1.370.488 124.590 1.414.755 123.022 Bydrae - Appingedam 747.273 67.934 786.888 68.425 Bydrae - Warffum 955.809 86.892 985.867 85.728 DVN studente bydrae 249.942 22.722 332.155 28.883 Skenkings 50.000 4.545 50.000 4.348 Rente verdien 100.000 9.091 200.000 17.391 Uitgawes 5.308.662 482.606 5.163.913 449.036 Deelbegroting Maranata 2.999.487 272.681 2.753.580 239.442 Deelbegroting Bellville 1.416.400 128.764 1.322.500 115.000 Deelbegroting Mamelodi 307.720 27.975 324.742 28.238 Deelbegroting Belhar - - 100.000 8.696 Deelbegroting SD-SA 300.180 27.289 408.940 35.560 Deelbegroting AK-NL 284.875 25.898 254.150 22.100 -Tekort/Oorskot vir die jaar -545.346 -49.577 -92.568 -8.049

133

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika SENDING VRYE GEREFORMEERDE KERKE LOPENDE BEGROTING MARANATA Direkte personeelkoste 2.135.160 1.915.214 Sendelinge 1.956.328 1.817.572 Traktemente 1.072.819 974.213 Maatskappybydraes 8.388 7.666 Emeriteringsvoorsiening en lewensversekering 553.934 584.833 Mediese koste 321.186 250.860 Studente 178.832 97.642 Boekegeld 10.000 - Klasgeld 40.000 - MTC finansiële bystand - - Lewenskoste 99.317 79.519 Vervoer 29.515 18.123 Ander kostes 864.327 838.367 Motorkoste 305.912 311.058 Brandstof en onderhoud 154.000 158.500 Versekering 49.742 57.515 Sekuriteit 8.369 5.545 Waardevermindering 93.801 89.498 Huisvesting 275.003 248.006 Munisipale kostes 133.792 94.298 Onderhoud pastorie 30.000 30.000 Huur en verblyf 81.840 72.000 Inrigtingskoste 10.000 45.000 Huisvesting sekuriteit 19.371 6.708 Voorligting 10.000 7.000 Oorsese voorligting 0 - Plaaslike voorligting 10.000 7.000 Kommunikasie 76.291 66.789 Telefoon en selfone 76.291 66.789 Ander 10.000 10.000 Permanente verblyfspermit - Rekenaarkoste 10.000 10.000

134

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Administratiewe koste 154.621 153.514 Bankkoste 1.600 1.500 Diverse onvoorsien 15.000 10.000 Administratiewe beampte vergoeding 12.000 18.000 Huur en kostes fotostaatmasjien 4.000 4.000 Huur van perseel vir sendingswerk 24.000 48.000 Ouditfooie - 4.400 Skryfbehoeftes en drukwerk 4.800 10.000 Versekering: Ander 25.000 12.463 Visitasiekoste 13.648 - Waardevermindering: Ander 19.574 24.151 Voorligting 10.000 5.000 Werksmateriaal 25.000 16.000 Studie/kongres en verwante koste 32.500 42.000 Evangelisasie 5.000 2.000 Kongresse en konferensies 7.500 15.000 Sendingspan uitgawes 5.000 5.000 Studiekoste voorsiening - 15.000 Vergader en reiskoste 15.000 5.000 Totale uitgawes 2.999.487 2.753.580 Maranata bydrae per maand 8.333 8.333 Benodig per maand 241.624 221.132

135

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika SENDING VRYE GEREFORMEERDE KERKE LOPENDE BEGROTING BELLVILLE Direkte personeelkoste 1.050.000 880.000 Sendelinge 1.050.000 880.000 Traktemente 640.000 550.000 Pensioenvoorsiening 220.000 180.000 Mediese koste 190.000 150.000 Sending-medewerkers - - Vergoeding Pensioenvoorsiening Mediese koste Studente - - Boekegeld 20.000 Klasgeld 20.000 Beurstoelaag 120.000 Vervoer 15.000 Art 19 Hulpbehoewende studente -175.000 Ander kostes 297.400 442.500 Motorkoste 127.000 215.000 Brandstof en onderhoud 60.000 100.000 Versekering 22.000 35.000 Waardevermindering 45.000 80.000 Huisvesting 86.000 86.000 Munisipale kostes 31.000 43.000 Onderhoud geboue 55.000 35.000 Sekuriteit 8.000 Voorligting 17.000 Oorsese voorligting Plaaslike voorligting 17.000 Kommunikasie 24.000 24.000 Telefoon en selfone 24.000 24.000 Ander 9.000 6.000 Rekenaarkoste 9.000 6.000

136

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Administratiewe koste 35.900 52.500 Bankkoste 2.200 2.000 Diverse onvoorsien 2.000 10.000 Huur en kostes fotostaatmasjien 6.000 5.000 Ouditfooie 7.200 6.000 Skryfbehoeftes en drukwerk 5.000 7.500 Versekering: Ander 13.500 12.000 Waardevermindering: Toerusting - 10.000 Studie/kongres en verwante koste 15.500 42.000 Kongresse en konferensies 9.000 13.000 Studiekoste voorsiening 3.500 22.000 Vergader en reiskoste 3.000 7.000 Bybelskool 69.000 Voorsiening vir emeritaat - Totale uitgawes 1.416.400 1.322.500 Benodig per maand 118.000 110.208 sendelinge: HB 2/3 Nicholson gesin nuwe sendeling vanaf 2011 nog 'n sendeling student C W

137

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika MISSION FREE REFORMED CHURCH OPERATIONAL BUDGET MAMELODI Direct employee cost 180.982 208.657 Missionaries 174.686 163.761 Stipend 104.651 97.785 Company contributions 97 91 Retirement provision 35.431 35.470 Medical cost 34.507 30.415 Students 6.296 44.896 Book fees - 2.400 Class fees - 10.000 General allowance 5.896 25.388 Travel allowance 400 7.108 Other costs 126.738 116.085 Vehicle costs 40.798 35.605 Fuel and maintenance 20.000 13.500 Insurance 6.909 8.216 Security - - Depreciation 13.889 13.889 Housing 43.582 38.867 Municipal charges 18.582 13.867 Maintenance manse 5.000 5.000 Settling in allowance 20.000 20.000 Security - - Public relations 3.000 3.000 International - - Local 3.000 3.000 Communication 11.824 10.948 Telephone 11.824 10.948 Other 3.000 3.000 Computer costs 3.000 3.000 Administration costs 14.035 14.165 Bank charges 350 480 Sundry unforeseen 2.500 2.500 Rental and related copier machine costs - -

138

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Audit fees - - Printing and stationery 5.000 5.000 Rental church building 1.296 1.296 Depreciation - other 2.389 2.389 Working material 2.500 2.500 Study / congress and related costs 10.500 10.500 Evangelism 2.500 2.500 Congress and conferences 3.000 3.000 Study cost provision - 2.500 Meeting and other travel cost 2.500 2.500 Total expense 307.720 324.742 Required per month 25.643 27.062

139

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika SENDING SUID-AFRIKA Deelbegroting van die deputate in Suid-Afrika en Nederland - 2010 Begroot Begroot Begroot Begroot 2010 2010 2009 2009 ZAR € ZAR € Koers 11,00 11,50 Algemene koste - Suid-Afrika Bankkoste 1.500 136 1.200 104 Diverse onvoorsien 1.500 136 1.500 130 Ouditfooie 3.000 273 3.000 261 Rekenaarkoste en afskrywing 0 - 1.000 87 Skryfbehoeftes en drukwerk 600 55 600 52 Telefoon en posgeld 4.500 409 1.200 104 Vergader- en reiskoste 4.000 364 3.000 261 Visitasie uit Nederland 0 - 0 - Koste vir sendingberade 7.000 636 7.000 609 Voorligtingkoste: plaaslik 8.000 727 8.000 696 Voorligtingskoste: buitelands 40.080 3.644 82.440 7.169 Ondersteuning Belhar 80.000 7.273 150.000 13.043 Ondersteuning MTC 150.000 13.636 150.000 13.043 Totale uitgawes SA 300.180 27.289 408.940 35.560 Algemene koste - Nederland Diverse algemene koste 5.500 500 5.750,00 500 Inskrywing Sendingsblad 185.900 16.900 194.350 16.900 Sekretariaat/finansies 9.900 900 10.350 900 Deputaatskapkoste 16.500 1.500 23.000 2.000 Voorligtingskosten 67.075 6.098 20.700 1.800 Totale uitgawes Nederland 284.875 25.898 254.150 22.100

140

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika SENDING VRYE GEREFORMEERDE KERKE SASD KOSTES BEREKENINGE 2010 Begroting vir 2010 Koers: 11 1 Reiskoste: Visitasie € R 3 Nederlandse deputate Retour Nederland/SA - - Retour JHB KPST - Diverse koste - - Totale koste - - 2 Reiskoste vir vergaderings R 2 Deputate 1 keer @ 1000 per keer Kaap toe 3.000 Diverse vergaderkoste 1.000 4.000 3 Inkomste € R Suid Afrika: 1100 siele @ R120 132.000 Nederland Friesland 96.164 1.057.804 Grootegast 5.159 24,15 124.590 1.370.488 Appingedam 2.813 24,15 67.934 747.273 Warffum 3.598 24,15 86.892 955.809 11.570 375.580 3.073.571 4 Voorligting Reiskoste Diverse Totaal R Gauteng na Kpst 4 persone 6.000 2.000 8.000 8.000 5 Reiskoste: beraad R 3 KPST/JHB beraad 6.000 10 JHB/KSTD beraad - Koste oorsese spreker - Diverse koste 1.000 7.000 6 Voorligting na Nederland Aantal Reiskoste Koste NL Totaal Kaapstad 0 - - - Maranata 2 15.000 25.080 40.080 40.080

141

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Administratiekantoor _____________________________________Schipper_________________ Het Moderamen van Boslaan 46 Het Deputaatschap voor Zending in 9801 HH Zuidhorn Zuid-Afrika telefoon 06-515 60 292 p/a De Rival 52 fax 0594-248678 9207 CS Drachten email: hansschipper@hetnetnl Zuidhorn, 28 mei 2010 Betreft: Financieel verslag 2009 Geachte heer De Jong, Ingevolge uw opdracht hebben wij het Financieel verslag 2009 van het Deputaatschap voor Zending in Zuid-Afrika gecontroleerd. De verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van die gegevens en het hierop gebaseerde Financieel verslag berust bij het Deputaatschap. Uit onze controle is gebleken dat de boekhouding correct en adequaat wordt verzorgd. De volledigheid van de bijdragen is gecontroleerd aan de hand van de vastgestelde quota en de ledentallen volgens Handboek 2009 van de Gereformeerde Kerken in Nederland De afdrachten aan de kerken in Zuid-Afrika, totaal € 180.000, zijn gecontroleerd middels een saldobevestiging. De controle van de overige uitgaven heeft plaatsgevonden middels facturen, declaraties en overige externe bescheiden. Daarbij is tevens vastgesteld dat deze onderliggende stukken door de juiste functionarissen zijn geaccordeerd. Het boekjaar 2009 is afgesloten met een voordelig saldo van € 311.997. Dit bedrag is ten gunste gebracht aan het fonds "Zending Zuid-Afrika". Per 31 december 2009 bedraagt dit fonds volgens de jaarrekening f. 91.945 (schuld). In het verslagjaar is deze rekening-courantverhouding van Nederland ten opzichte van Zuid-Afrika weer omgeslagen van een vordering van € 40.052 naar een schuld van € 91.945. In 2008 werd deze tijdelijke positie veroorzaakt door overboeking van vrijwel alle liquide middelen van Nederland naar Zuid-Afrika. In december 2009 is een legaat ontvangen van € 85.987. Dit bedrag is ten gunste gebracht van de post "Projectgelden voor bijzondere bestemmingen". Over dit legaat zijn geen successierechten verschuldigd.

142

Rapport deputaten zending Zuid-Afrika Dit financieel verslag 2009 met deze brief is bedoeld ter décharge van het moderamen van het Deputaatschap enerzijds en anderzijds ten behoeve van de informatievoorziening aan het Deputaatschap in Zuid-Afrika. Wij hopen u hiermee van dienst te zijn geweest. Hoogachtend, H. Schipper

143

Rapport deputaten ad art. 49 KO

Aan de Particuliere Synode „Fryslân‟ van de Gereformeerde Kerken d.d. 2 juni 2010 te Leeuwarden p/a mevr. C.M. van der Wal Van Harinxmaplein 70 8931 DM Leeuwarden Betreft: Rapport deputaten ad art. 49 KO Leeuwarden, 6 mei 2010 Geachte broeders, Namens deputaten ad art. 49 KO kan ik u rapporteren, dat sinds de vorige rapportage op de Particuliere Synode 2009 deputaten de volgende werkzaamheden hebben verricht ten bate van het provinciaal kerkverband. De predikanten R. Prins en R.A. Schipper zijn aanwezig geweest op de vergadering van de classis Leeuwarden op 27 augustus 2009. Op deze vergadering vond het beroepbaarstellend onderzoek (BSO) plaats van kandidaat D. Vonck te Leeuwarden. Dit onderzoek had een goed verloop, zodat beide deputaten positief konden adviseren aan kandidaat Vonck toestemming te verlenen om te staan naar het ambt van dienaar des Woords in de Gereformeerde Kerken in Nederland. De classis Leeuwarden heeft conform dit advies besloten. De predikanten R. Prins en K.D. Smit zijn aanwezig geweest op de vergadering van de classis Leeuwarden op 20 januari 2010. Op deze vergadering is het verzoek van de kerk te Franeker-Sexbierum behandeld om nauwer samen te mogen gaan werken met de Christelijke Gereformeerde Kerk te Franeker. Na kennisname van de benodigde stukken, de daarbij behorende toelichting en bespreking van deze aanvraag door de vergadering, konden beide deputaten positief adviseren om tot bovengenoemde samenwerking over te gaan. De classis Leeuwarden heeft overeenkomstig dit advies besloten. De predikanten P. Groen en T.P. Nap zijn aanwezig geweest op de vergadering van de classis Buitenpost op 18 maart 2010. Op deze vergadering vond het beroepbaarstellend onderzoek (BSO) plaats van kandidaat G. Bruinsma te Surhuisterveen. Dit onderzoek had een goed verloop, zodat beide deputaten positief konden adviseren aan kandidaat Bruinsma toestemming te verlenen om te staan naar het ambt van dienaar

144

Rapport deputaten ad art. 49 KO des Woords in de Gereformeerde Kerken in Nederland. De classis Buitenpost heeft conform dit advies besloten. In de hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd en u Gods zegen toewensend bij uw arbeid, teken ik, namens deputaten, met broedergroet, J.J. Verwey (samenroeper) Jentsjemar 2 8939 CL Leeuwarden

145

Rapport van de deputaat-curator van de TUK Rapport aan de PS Fryslân van 2 juni 2010 over de TUK Inleiding Veel informatie over de TU wordt u aangeboden via de website van de TU (www.tukampen.nl). Dit verslag beperkt zich tot een selectie uit een veelheid van zaken die in het afgelopen jaar rond de TU aan de orde zijn geweest. Daarbij is een vooropmerking op z‟n plaats. De verslaggeving van Curatoren aan de Particuliere Synoden is sinds de nieuwe bestuursstructuur van karakter veranderd: feitelijk kunnen wij alleen iets vertellen over ons eigen werk. En dat moet juist ook weer heel beperkt, omdat het veelal over personen gaat. Rapporteren over het besluit om de vooropleiding te integreren in de gewone opleiding om maar iets te noemen, hoeven wij eigenlijk niet, omdat we daar als curatoren niet verantwoordelijk voor zijn. Aan de andere kant is het toch goed om hier iets te vertellen over het reilen en zeilen van de Theologische Universiteit, omdat de verschillende PS-en tussen de Generale Synoden door het klankbord van de TU zijn. Toezicht op het onderzoek, onderwijs en dienstverlening aan de TU Naar de opdracht van de GS Zwolle-Zuid 2008 spraken de leden van het Curatorium (in koppels van twee) met alle docenten en een aantal assistenten in opleiding (AIO‟s) over hun onderwijs, onderzoek en (voor zover van toepassing) kerkelijke dienstverlening. Bij de meeste docenten werd ook een meer informeel bezoek aan huis gebracht om ook mee te leven met de huiselijke omstandigheden van ieder van hen. Bij elk van de docenten werd ook een aantal colleges bezocht. De verslagen van deze bezoeken en colleges werden uitgebracht en, zo nodig, besproken in de vergaderingen van het Curatorium. Daarbij mocht dankbaar vastgesteld worden, dat het onderwijs en het onderzoek aan de TU Schriftgetrouw en over het algemeen van goed niveau is. Dienstbaar en Wendbaar In de afgelopen verslagperiode heeft de Theologische Universiteit Kampen haar strategische oriëntatie afgerond en de resultaten ervan vastgelegd in de nota 'Dienstbaar en Wendbaar'. Al op de Generale Synode van Zwolle-Zuid (2008) is aangegeven, dat de universiteit nadacht over de toekomst. Waar willen we naar toe met de Universiteit als centrum voor Theologie, hoe kunnen we blijven voldoen aan de eisen die de overheid stelt, waar zal de toekomstige plek van de universiteit zijn, blijft dat Kampen of wordt het Zwolle? Prof. Dr. C.J. de Ruijter, die destijds rector was, ontvouwde de toekomstvisie op hoofdlijnen. De plannen konden op veel steun en waardering van de synodeleden rekenen. Voortbordurende op deze visie is gewerkt aan een document waar in de TU haar visie op de toekomst en de daarop gebaseerde plannen vastlegt.

146

Rapport van de deputaat-curator van de TUK Een van de belangrijkste keuzes die wordt gemaakt is om als volwaardige theologische universiteit met een gereformeerd profiel te functioneren. In de nota wordt de kerntaak van de TU omschreven als “de theologische dienst met het oog op de verkondiging van het evangelie”. Verder stelt de nota dat “Kampen staat voor brongerichte theologie voor kerk en koninkrijk”. De dienstbaarheid aan de verkondiging betekent dat de universiteit meer voor de kerken wil betekenen door:

1. meer afgestudeerden als predikant. 2. meer afgestudeerde gereformeerde theologen voor andere

maatschappelijke functies 3. verdere profilering van gereformeerde theologie 4. realisering van een breed kennisnetwerk van gereformeerde

theologische kennis. De werving van meer studenten wordt de komende jaren topprioriteit voor de TU. Men wil van 86 studenten nu naar 125 in 2016. De universiteit wil het studentenaantal ook verhogen door verbreding van de toelatingseis. Tot nu toe moest het curatorium zich uitspreken over de toelating van niet-vrijgemaakte studenten. Die procedure komt nu te vervallen. Gevraagd wordt voortaan dat studenten een positieve houding aannemen ten opzichte van de grondslag van de universiteit. Ook in de werving van studenten wil de universiteit nadrukkelijker communiceren dat de theologiestudie niet exclusief aan het kerklidmaatschap is gebonden. Het bereiken van een brede doelgroep waarvoor de universiteit gereformeerd theologisch onderwijs wil bieden is van evident belang voor het voortbestaan van de universiteit. Centraal zal blijven staan de voorziening in het predikambt binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Een ander speerpunt van beleid is het laten vervallen van de Vooropleiding Klassieke talen en het taalonderwijs volledig in de bachelorstudie te integreren. Dat kan de instroom vergroten, omdat de verplichte opleiding Grieks en Latijn voor studenten die deze vakken niet op het voortgezet onderwijs hebben gehad vaak een drempel is om theologie te gaan studeren. Dat betekent overigens niet dat de klassieke talen minder belangrijk worden. Om een opmerking van Prof. Dr. M. te Velde te citeren: “We willen in onze theologie-uitoefening ons meer concentreren op de Schrift. Dan zijn talen juist belangrijk. Dat is deel van onze identiteit, we willen daarin geen kwaliteitsverlies.” Verder worden plannen gepresenteerd rond verdere samenwerking met de TU in Apeldoorn, de Gereformeerde Hogeschool in Zwolle en de evangelische faculteit in Leuven-Heverlee. Een van de aanpassingen in de

147

Rapport van de deputaat-curator van de TUK structuur van de Universiteit is de vorming van een drietal leerstoelgroepen, nl Bijbel en talen, Systematische Theologie icm Ecclesiologie en Praktische Theologie. Doel van de instelling van leerstoelgroepen is versterking van het onderwijs en met name het onderzoek. Binnen het onderwijs zullen nieuw varianten worden opgezet van de Master Algemeen. In september 2009 ging de eerste nieuwe variant rond de missionaire gemeente van start met 16 deelnemers. In september 2011 zal gestart worden met de variant Kerk en samenleving, terwijl in een later stadium de variant „Kracht van de gereformeerde Theologie‟ van start zal gaan. De activiteiten rond de permanente educatie van predikanten zullen worden gecontinueerd en daarnaast is er een begin gemaakt met leergangen Theologie voor geïnteresseerden. Hiervoor wordt samengewerkt met de TU Apeldoorn en de GH Zwolle onder de naam AKZ-plus. In de nota wordt gesignaleerd dat binnen de universiteitsgemeenschap wordt gesproken over een verhuizing van de opleiding naar een universiteitsstad. De huidige locatie is voor sommige studenten een belemmering, zo wordt als argument aangevoerd. Tegelijk is een verhuizing ingrijpend. De bezinning erover is voorlopig opgeschort omdat er bij de theologische faculteiten in Nederland teveel in beweging is. Andere onderwerpen die in de nota aan de orde komen zijn het onderzoek, kennisuitwisseling en dienstverlening en internationalisering. Voor degenen onder u die er in geïnteresseerd zijn, de complete strategienota Dienstbaar en wendbaar is ook te vinden op de website van de universiteit: www.tukampen.nl College van Bestuur (CvB) Prof. Dr. C.J. de Ruijter is als rector opgevolgd door Prof. Dr. M. te Velde. De rectoraatsoverdracht vond plaats tijdens de diesviering op 7 december jl. vanaf dat moment bestaat het CvB weer uit een tweehoofdige leiding. Bijeenkomst College van Bestuur met Raad van Toezicht en Curatorium Op 23 september hebben we als Curatorium een bijpraatsessie gehad met CvB en Raad van Toezicht. Een dag bijpraten is geen overbodige luxe om te voorkomen dat er sprake is van een informatieachterstand rond de processen binnen de TU en de bredere context waarbinnen die hun plek hebben. Bovendien helpt het om over en weer af te stemmen waar we heen willen met de TU in de nabije toekomst. Gesproken werd over een breed scala aan onderwerpen, zoals externe context van het theologieonderwijs, identiteit, allianties, rijksbekostiging, bestuursstructuur, verbreding instroom, etc.

148

Rapport van de deputaat-curator van de TUK Rijksbekostiging Al lang hebben de Raad van Toezicht en College van Bestuur er bij het ministerie van Onderwijs op aangedrongen onze Universiteit toe te voegen aan de wettelijke lijst met bekostigde instellingen. Eerst enkele jaren zonder het gewenste resultaat, maar inmiddels heeft de minister de redelijkheid van deze wens ingezien. Nadat de Tweede Kamer in 2009 had ingestemd met het wetsontwerp, waarin ook de bekostiging van onze Universiteit wordt geregeld, heeft ook de Eerste Kamer op 26 januari jl., vlak voor de val van het kabinet Balkenende IV, dit wetsontwerp goedgekeurd. Vanaf 2010 is de bekostiging daarmee een feit. Over de precieze hoogte van de bekostiging wordt nog gesproken, maar duidelijk is wel, dat daarmee ca. 50 % van het werk, dat we aan de Universiteit willen doen, bekostigd kan worden, en dat stemt tot dankbaarheid. Wel blijft van groot belang dat de kerken overtuigd financiëel betrokken blijven bij de TU. Ter voorbereiding op de GS 2011 is er beraad nodig over de vraag, of nu de quota simpelweg met het van de overheid ontvangen bedrag worden verminderd, of dat er voor de vrijkomende gelden een goede nieuwe bestemming is. Denk bijvoorbeeld aan meer investeren in verbreiding van de gereformeerde theologie internationaal of in de scholing van catecheten en ambtsdragers in onze kerken. Het College van Bestuur levert een inbreng bij de besprekingen daarover. Werving van studenten Met het oog op werving van nieuwe studenten zijn enkele open dagen gehouden, waar circa 40 potentiële studenten op zijn afgekomen. Ook is er deelgenomen aan voorlichting op de gereformeerde middelbare scholen. Aan het begin van het cursusjaar konden 32 nieuwe studenten worden ingeschreven, waaronder 2 die in de weg van art. 8 naar het ambt willen staan. Op 3 maart jl. is er opnieuw een open dag gehouden, waar 25 belangstellenden op af kwamen, zowel VWO-ers als mensen van andere opleidingen. Het zal goed zijn in de plaatselijke kerken als ambtsdragers alert te blijven en broeders die eventueel geschikt zijn voor het ambt van dienaar des Woords op het spoor van „Kampen‟ te zetten. Schooldag in vernieuwde opzet De jaarlijkse Schooldag werd op deze keer niet meer op een woensdag, maar op vrijdag 25 september 2009 gehouden. Er is was sprake van een nieuwe opzet. Deze keer is er voor gekozen om geen speciale activiteiten met het oog op jongeren te organiseren. Het programma bood een breed scala aan presentaties en lezingen. De reacties van de aanwezigen waren erg positief. Het brede programma werd erg gewaardeerd.

149

Rapport van de deputaat-curator van de TUK Aan de andere kant was het aantal bezoekers duidelijk minder dan vorig jaar. De jeugd, die gewend was de jeugd- en kinderbijeenkomst te bezoeken was grotendeels afwezig. Promoties, congres, symposium en nascholing voor predikanten In het rapportagejaar 2009-2010 zijn er een aantal promoties geweest. Op 19 juni promoveerde drs. R.C. Jansen op een proefschrift getiteld By This Our Subscription. Op 23 juni promoveerde drs. Jin Heung Kim op een proefschrift getiteld: Scripturae et Patrum Testimoniis. Op 9 september promoveerde drs. H. Veldman op Hendrik de Cock. Op 18 maart is drs. K(oert) van Bekkum gepromoveerd op een dissertatie getiteld: From conquest to coexistence. Ideology and antiquarian intent in the historiography of Israel‟s settlement in Canaan. Op 13 oktober 2009 vond een congres plaats over 175 jaar Afscheiding sinds 1834, georganiseerd door het ADC. Sprekers waren o.a. Dr. H. Veldman en Dr. Harinck. Op donderdag 26 november organiseerde de TUK in samenwerking met de Willem de Zwijgerstichting een symposium naar aanleiding van het boek Confessies: gereformeerde geloofsverantwoording in zestiende-eeuws Europa. Ook de PEP-cursussen voor predikanten en andere theologisch geïnteresseerden mogen zich in een groeiende belangstelling verheugen. Studiedagen inzake Schriftgezag Van tijd tot tijd heeft de TU zich beziggehouden met vragen rond de aard van het Schriftgezag. Dat daar ook onverwachts aanleiding voor kan zijn werd duidelijk na de discussies die opkwamen rond de benoeming van Dr. S. Paas. Zijn dissertatie uit 1998 werd inzet van een heftige confrontatie. Vanuit de Universiteit is gereageerd, m.n. door een bijdrage van Dr. G. Kwakkel. Een en ander maakte aan het College van Bestuur duidelijk dat het nodig was dat de universiteit zich breder zou uitspreken over vragen rondom de Schrift. Daarom is besloten dit cursusjaar het Schriftgezag nadrukkelijk aan de orde te stellen, naar aanleiding van uitspraken die gedaan worden richting de Universiteit. Er zijn leden die bezorgd zijn over het omgaan met de Schrift in gemeente en theologie. Er zijn leden die vragen hebben over de toepassing van Schriftwoorden in een (post)moderne tijd. Met het oog daarop zijn drie studiedagen gehouden in de maanden januari tot en met maart 2010 met als gezamenlijk thema „De kracht van de Schrift in een complexe wereld van vragen‟. De dragende stelling onder deze dagen is het vertrouwen dat God ons ook in deze tijd de betrouwbare Schrift in handen geeft als bron en norm voor ons denken en leven. Assistentie is gevraagd van bevriende theologische instellingen in Leuven en Apeldoorn, vanuit de overtuiging dat dit thema de Bijbelgetrouwe kerken en theologen in het algemeen raakt. De eerste dag had als thema: De kracht van de Schrift in de orthodoxe theologie

150

Rapport van de deputaat-curator van de TUK van de 19e en 20e eeuw, en stond in het teken de vraag: is een Schriftgetrouw uitgangspunt te combineren met de resultaten van historisch-kritisch onderzoek Een tweede studiedag was gewijd aan de ontwikkeling in de theologische bezinning van de laatste honderd jaar. Een laatste studiedag met als thema „De gemeente met het Woord onderweg naar Christus‟ dag‟ werd gehouden op 6 maart. Deze dag werd gebruikt om helder te laten zien waar we als TU vandaag voor staan als het gaat om het gezag van de Schrift. Internationalisering Juni vorig jaar is de wetenschappelijk staf van de TUK op bezoek geweest bij de Theologische Faculteit in Leuven. Het bezoek stond in het teken van een grondige verkenning over en weer. De faculteit staat voor Bijbelgetrouwe theologie met veel aandacht voor de reformatorische traditie. Onderzocht wordt of er mogelijkheden zijn tot uitwisseling en samenwerking. Er is een begin gemaakt met uitwisseling van docenten via gastcolleges. Dienstverlening: AKZ + Een convenant is ondertekend door de TUK, de TUA en de GH te Zwolle (AKZ +). Door middel van publieke colleges over specifieke thema‟s wil de universiteit kennis ter beschikking stellen aan belangstellenden. De thema‟s liggen op het gebied van de theologie en op aangrenzende gebieden zoals Islam en christendom, Apologetiek, christelijke cultuuranalyse. Daarbij richt de universiteit zich op belangstellenden met een academisch/HBO niveau. Zie ook: www.akzplus.nl. Personalia van docenten in actieve dienst Aan Prof. Dr. E.A. de Boer is door de Gereformeerde Theologische Academie in Hongarije een ereprofessoraat aangeboden. Een internationale erkenning van zijn verdiensten voor het Calvijnonderzoek. Aan Prof. Dr. B. Kamphuis is studieverlof verleend tot de zomer van 2010. Contact met emeriti-docenten Het Curatorium heeft ook in 2009 door middel van een jaarlijks bezoek contact gehouden met de meeste emeriti-docenten. Tussentijds is er, als de situatie van emeriti-docenten daartoe aanleiding gaf, op verschillende manieren meegeleefd en betrokkenheid getoond. Dat gebeurde rondom het ziekbed en sterven van Prof. Drs. D. Deddens op 29 oktober 2009. Hij mocht de leeftijd van 86 jaar bereiken en kort voor zijn overlijden nog zijn 60-jarig ambtsjubileum gedenken. Refo 500 Het project Refo500 is een initiatief van het Instituut voor Reformatie-onderzoek van de TUA. De TUK is één van de partners binnen dit project.

151

Rapport van de deputaat-curator van de TUK Gedurende de periode 2010-2017 zullen D.V. allerlei activiteiten worden georganiseerd in de aanloop naar de grote Reformatieherdenking in 2017. Conclusie Als we het werk dat aan de TUK wordt gedaan in vogelvlucht overzien, is er alle reden om de HERE te danken, die dit alles mogelijk maakt. Laten we tegelijk de voorbede voor de TU niet vergeten, maar concreet inhoud geven. Het is een hele opgave om in geseculariseerd Nederland helder, terzake en bijbels gefundeerd theologie te beoefenen. 16 april 2010, Ureterp R. van Wijnen

152

Brief aan GS: huwelijk en samenwonen

Verzoek van de PS Fryslân aan de GS 2011 Harderwijk inzake huwelijk en samenwonen Achtergrond De kerken in de classis Leeuwarden hebben zich gezamenlijk bezonnen over het ongehuwd - al dan niet geregistreerd - samenwonen van kerkleden van verschillend geslacht en dat in verband met vragen rondom de pastorale bearbeiding. De classis Leeuwarden heeft op 16 juni 2010 aan de PS Fryslân voorgesteld om over deze zaken vragen voor te leggen aan de GS van Harderwijk 2011, omdat ook het landelijk kerkverband gediend zal zijn met studie van en uitspraken over de betreffende materie. Het gaat immers om zaken die landelijk aan de orde zijn. De PS Fryslân heeft in haar zitting van 24 november besloten de GS te vragen om een uitspraak over dit onderwerp. Overwegingen: 1 Over het onderwerp trouwen en samenwonen zijn in het verleden in de

Gereformeerde kerken (vrijgemaakt) diverse publicaties verschenen waarin richting werd gewezen ook op het gebied van ongehuwd samenwonen. We denken aan bijvoorbeeld de in veel kerken gebruikte „Handreiking Samenwonen‟ van Rotterdam-Centrum en Utrecht-Noord/West. In deze publicatie wordt een lijn getrokken naar het 7e gebod (het belang van levenslange liefde en trouw), en naar het 5e gebod (het huwelijk is een verbond en vraagt officiële publieke bekrachtiging.) Veel kerkenraden hebben in hun benadering van ongehuwd samenwonenden hun standpunt ingenomen en gehandeld vanuit deze lijn naar het 7e en het 5e gebod. Daarmee hebben ze deze aanpak ook tot hun kerkelijke beleid gemaakt.

2 Het beroep op het 7e gebod is weinig omstreden. Anders ligt het bij het

beroep op het 5e gebod. In onze veranderende samenleving hebben steeds meer broeders en zusters moeite met de aanvaarding van het burgerlijk huwelijk en de afwijzing van vormen van samenwonen die juridisch en publiek geregeld en vastgelegd zijn. Wordt het burgerlijk huwelijk niet steeds meer uitgehold? Worden vormen van samenwonen niet steeds meer juridisch en publiek geregeld? Komt er niet een tijd dat het onderscheid tussen die beide wegvalt?

3 In een tijd dat het huwelijk meer wordt uitgehold en daardoor meer op

samenwonen met een samenlevingscontract gaat lijken, en dat het

153

Brief aan GS: huwelijk en samenwonen samenwonen meer juridisch en publiek geregeld wordt, dringen de

volgende vragen zich op: - Als er een moment komt dat we vaststellen dat er geen verschil meer is

tussen die beide, hoe lang kunnen we het dan volhouden om kerkelijke bevestiging van een húwelijk toe te staan en te bevorderen, maar kerkelijke bevestiging van een sámenlevingscontract af te wijzen?

- Het is waar: We leven nú en moeten keuzes maken voor de tijd waarin wij leven. Maar wie bepaalt wanneer een huwelijk in de Nederlandse situatie niet meer verschilt van een samenlevingscontract? Moeten de kerken dat afzonderlijk doen? Het lijkt ons goed dat we samen als kerken de ontwikkelingen volgen en afbakenen wat we wel willen en wat niet en waarom.

Verzoek Op grond van het bovenstaande verzoekt de PS Fryslân aan de GS van Harderwijk 2011 een uitspraak te doen of en zo ja welke vormen van samenleven die publiek en juridisch vastgelegd zijn, in de kerk erkend kunnen worden als een relatie die bijbels gezien voldoet aan al de kenmerken van een huwelijk. Aan welke criteria moet zo‟n relatie dan voldoen en welke aspecten van die relatie moeten publiek-juridisch geregeld zijn om voor zo‟n kerkelijke erkenning als huwelijk in aanmerking te komen?

154

Brief aan GS: huwelijkssluiting door overheid of kerk Huwelijkssluiting door de overheid of door de kerk? In Nederland is bij wet geregeld dat het sluiten van huwelijken voorbehouden is aan de overheid. In het christelijke Nederland van na de Reformatie was de gebruikelijke gang van zaken dat het huwelijk gesloten werd in de kerk, alleen voor wie geen lid was van de Gereformeerde kerk kon er een burgerlijk huwelijk gesloten worden op het stadhuis. De scheiding tussen kerk en staat die in ons land tot stand gebracht werd na de Franse revolutie, in de Bataafse Republiek leidde tot de bepaling die te vinden is artikel 68 van het Burgerlijk Wetboek, Boek 1: „Geen godsdienstige plechtigheden zullen mogen plaats hebben, voordat de partijen aan de bedienaar van de eredienst zullen hebben doen blijken, dat het huwelijk ten overstaan van de ambtenaar van de burgerlijke stand is voltrokken.‟ Hiermee werd de sluiting van het huwelijk het alleenrecht van de overheid. Gereformeerden hebben hier geen grote moeite mee gehad. Eerder al vonden Gereformeerde theologen juist dat de huwelijkssluiting geen taak van de kerk was, maar van de overheid. De overheid was immers een christelijke overheid. Ons land is echter veranderd en met haar de overheid. Christenen zijn een minderheid geworden. De kijk van de overheid op het huwelijk die in de wet is vastgelegd, is veranderd. Daarom moet het Nederlandse burgerlijk huwelijk tegenwoordig duidelijk onderscheiden worden van het bijbelse huwelijk, hoewel het er ook op voortbouwt. Belangrijke verschilpunten zijn dat : 1 het burgerlijk huwelijk gesloten kan worden tussen twee mannen of twee

vrouwen. 2 de huidige wetgeving rond echtscheidingen het „tot de dood ons scheidt‟

in de trouwbeloften ondergraaft. 3 de wet de gehuwden wel tot samenwonen verplicht, maar de invulling

van dit samenwonen niet regelt. 4 het burgerlijk huwelijk als door de overheid geregelde samenlevingsvorm

naast andere meer of minder juridisch geregelde vormen van samenleven staat.

De wettelijke regeling van het „homohuwelijk‟ was voor de Generale Synode van Zuidhorn 2002-2003 reden om zich opnieuw te buigen over de vraag of de huwelijkssluiting een taak van de overheid is, of dat de kerk het recht om het huwelijk te sluiten van de overheid terug moet vragen. De synode besloot om dit niet te doen.

155

Brief aan GS: huwelijkssluiting door overheid of kerk Zuidhorn heeft het volgende besloten1: Besluit 2: uit te spreken dat het niet verstandig is de thans bestaande verhouding tussen de taak van de overheid en de taak van de kerk op het punt van de huwelijkssluiting te veranderen en derhalve niet in te gaan op het voorstel van br. A. Bakker uit Hoek. Gronden: 1 de overheid dient het publieke karakter van het huwelijk te erkennen en te bewaken; 2 het appèl van de kerk op de overheid zal aan kracht inboeten, indien de kerk zich voor wat het huwelijk betreft terugtrekt op haar eigen terrein; 3 de rechtsgevolgen die aan het huwelijk zijn verbonden, en de bewaking daarvan brengen de kerken in de (semi-)overheidssfeer. Dat is onwenselijk; 4 de nieuwe huwelijkswetgeving laat de sluiting van een bijbels huwelijk (nog) onverkort toe; 5 de vrijheid van de kerken om ten aanzien van haar leden de bijbelse normen ten aanzien van het huwelijk te handhaven blijft ook onder de veranderde huwelijkswetgeving gewaarborgd; 6 in een overleg met andere kerken met een gereformeerde confessie is overeenstemming bereikt over wat in de gronden 1. tot en met 5. is gesteld. Besluit 3: uit te spreken dat de wijziging van het Burgerlijk Wetboek in verband met de invoering van het zgn. „homohuwelijk' geen aanleiding is voor het opnemen in de Kerkorde van een eigen omschrijving van het begrip „huwelijk' en derhalve niet in te gaan op de aanbeveling van de Raad van de Gereformeerde kerk te Voorthuizen-Barneveld. Gronden: 1 de wijziging van het Burgerlijk Wetboek brengt geen verandering in de bestaande vrijheid van de kerken om ten aanzien van haar leden de bijbelse normen ten aanzien van het huwelijk als een levensverbintenis van één man en één vrouw te handhaven; 1 Zie Acta van de Generale Synode Zuidhorn 2002-2003 artikel 195 – Overheid.

156

Brief aan GS: huwelijkssluiting door overheid of kerk 2 artikel 70 van de Kerkorde verplicht de kerkenraad niet iedere verbintenis die de overheid als een huwelijk erkent, ook kerkelijk te bevestigen; 3 de verwijzing in artikel 70 van de Kerkorde naar het door de kerken vastgestelde huwelijksformulier onderstreept – gelet op de inhoud van dat formulier – dat ook zonder expliciete wijziging of aanvulling van de Kerkorde onder een huwelijk als daarin bedoeld, wordt verstaan de unieke levensverbintenis van één man en één vrouw naar bijbelse maatstaven. De particuliere synode van Fryslân heeft naar aanleiding van het verzoek van de classis Leeuwarden overwogen of dit besluit herzien moet worden. De PS heeft een principiële en strategische afweging gemaakt. We geven een overzicht van deze afwegingen en de gronden die daarbij horen: I Principieel 1 De maatschappelijke situatie is veranderd. Steeds duidelijker wordt dat Nederland een niet-christelijke samenleving is. Dit maakt dat het steeds belangrijker wordt om als kerken een duidelijk geluid te laten horen over wat de Bijbel ons leert. 2 Bij de argumentatie bij het besluit van de GS 2002-2003 zijn kritische kanttekeningen te maken. We geven een overzicht van deze kritische kanttekeningen bij de gronden van besluit 2 en 3. Besluit 2 uit te spreken dat het niet verstandig is de thans bestaande verhouding tussen de taak van de overheid en de taak van de kerk op het punt van de huwelijkssluiting te veranderen en derhalve niet in te gaan op het voorstel van br. A. Bakker uit Hoek. Gronden met kritische kanttekeningen: 1. de overheid dient het publieke karakter van het huwelijk te erkennen en te bewaken; Kritische kanttekeningen: Ad 1: in de praktijk zien we een overheid die het publieke karakter van het huwelijk ondergraaft. We zien een overheid die ondanks alles wat er in wet aan positiefs over het huwelijk staat tegelijk in diezelfde wet een praktijk mogelijk maakt die haaks staat op wat bijbels gezien een huwelijk is: echtscheiding, alternatieve samenlevingsvormen, een homohuwelijk.

157

Brief aan GS: huwelijkssluiting door overheid of kerk

2 het appèl van de kerk op de overheid zal aan kracht inboeten, indien de kerk zich voor wat het huwelijk betreft terugtrekt op haar eigen terrein; Kritische kanttekeningen: Ad 2: het recht terugvragen om zelf als kerk het huwelijk te sluiten wordt hier neergezet als een „je terugtrekken op eigen terrein‟. Het tegenovergestelde is juist het geval. Door op te komen voor het bijbelse huwelijk neemt de kerk op zich wat de overheid niet meer doet en komt zo op voor wat bijbels gezien het huwelijk is. Zo neemt de kerk serieus dat het evangelie publieke en politieke implicaties heeft. Door op te komen voor het huwelijk is de kerk duidelijk over wat Christus werkelijk van ons vraagt. 3 de rechtsgevolgen die aan het huwelijk zijn verbonden, en de bewaking daarvan brengen de kerken in de (semi-)overheidssfeer. Dat is onwenselijk; Kritische kanttekeningen: Ad 3: de overheid moet een rol blijven spelen in het registreren van huwelijken en partnerschappen. Nu is het zo dat de overheid een huwelijk of een geregistreerd partnerschap sluit, terwijl je voor een samenwoningscontract bij de notaris moet zijn. De overheid moet een registrerende rol blijven vervullen. Tegelijk kan de overheid de kerk erkennen als instantie die huwelijken sluit om vervolgens door de kerk gesloten huwelijken te registreren. Dit is ook nodig omdat een in de kerk gesloten huwelijk publiekrechtelijke consequenties heeft. De huidige situatie leidt ertoe dat jongeren kunnen denken dat een huwelijkssluiting in de kerk het ware huwelijk is met een geestelijk karakter, dat los staat van het „boterbriefje‟ op het stadhuis. Dit scheidingsdenken is onvruchtbaar: het huwelijk is een verbond dat voor Gods aangezicht gesloten wordt, met al de publieke en juridische consequenties die daarbij horen. Door de huwelijkssluiting in de kerk te laten plaatsvinden, kan het geestelijke karakter van het geheel van huwelijk met alle publieke consequenties daarvan weer duidelijk worden gemaakt. Hier blijkt dat kerk en staat niet eenvoudig van elkaar te scheiden zijn. De kerk kan de rechtsgevolgen die het huwelijk heeft niet bewaken, dat moet de overheid doen. Anderzijds: wat Gods woord ons over het huwelijk zegt heeft consequenties niet alleen in de privésfeer, maar ook in de publieke ruimte en dus voor de sfeer van de overheid. De kerk is geen sekte, maar heeft een boodschap voor ieder mens, ook voor de overheid. Het besluit van de synode gaat uit van een te sterke scheiding van kerk en staat door te weinig in rekening te brengen dat het huwelijk bijbels gezien rechtsgevolgen heeft. Wanneer de overheid geen recht meer doet aan de rechtsgevolgen die het huwelijk bijbels gezien zou moeten hebben, is het aan de kerk om in elk

158

Brief aan GS: huwelijkssluiting door overheid of kerk geval voor haar eigen leden het besef van die rechtsgevolgen levend te houden. 4 de nieuwe huwelijkswetgeving laat de sluiting van een bijbels huwelijk (nog) onverkort toe; 5 de vrijheid van de kerken om ten aanzien van haar leden de bijbelse normen ten aanzien van het huwelijk te handhaven blijft ook onder de veranderde huwelijkswetgeving gewaarborgd; Kritische kanttekeningen: Hier zien we een kerk die zich schikt in de kaders die de overheid stelt. Dat de overheid het huwelijk wettelijk regelt op een manier die niet overeenkomt met het bijbelse huwelijk, wordt voor lief genomen. Over de publieke en politieke implicaties van het evangelie wordt gezwegen. Zien we hier niet een kerk die zich op sub-assertieve wijze terugtrekt in haar eigen hoekje, zolang dit hoekje haar gegund wordt? Voegt de kerk zich hier niet veel te makkelijk in de kaders van de overheid? Mag het ook schuren tussen kerk en overheid? 6 in een overleg met andere kerken met een gereformeerde confessie is overeenstemming bereikt over wat in de gronden 1. tot en met 5. is gesteld. Kritische kanttekeningen: Het is mooi dat er overeenstemming bereikt is, maar wanneer mensen overeenstemming bereiken is dat geen garantie dat het resultaat overeenkomt met de waarheid. Een bereikte overeenstemming kan heroverwogen worden wanneer daar goede gronden voor aangegeven worden. Bovendien mag het ons te denken geven dat de Rooms-Katholieke kerk het burgerlijk huwelijk nooit erkend heeft. Dit kerkgenootschap zou in dezen wel eens een waardevollere bondgenoot kunnen zijn dan de PKN. Besluit 3: uit te spreken dat de wijziging van het Burgerlijk Wetboek in verband met de invoering van het zgn. „homohuwelijk' geen aanleiding is voor het opnemen in de Kerkorde van een eigen omschrijving van het begrip „huwelijk' en derhalve niet in te gaan op de aanbeveling van de Raad van de Gereformeerde kerk te Voorthuizen-Barneveld. Gronden: 1 de wijziging van het Burgerlijk Wetboek brengt geen verandering in de bestaande vrijheid van de kerken om ten aanzien van haar leden de bijbelse

159

Brief aan GS: huwelijkssluiting door overheid of kerk normen ten aanzien van het huwelijk als een levensverbintenis van één man en één vrouw te handhaven; 2 artikel 70 van de Kerkorde verplicht de kerkenraad niet iedere verbintenis die de overheid als een huwelijk erkent, ook kerkelijk te bevestigen; 3 de verwijzing in artikel 70 van de Kerkorde naar het door de kerken vastgestelde huwelijksformulier onderstreept – gelet op de inhoud van dat formulier – dat ook zonder expliciete wijziging of aanvulling van de Kerkorde onder een huwelijk als daarin bedoeld, wordt verstaan de unieke levensverbintenis van één man en één vrouw naar bijbelse maatstaven. Kritische kanttekeningen: Hier wordt gekozen om slechts beperkt te reageren op wat de overheid doet, en niet om op te komen voor de belangen van wat bijbels gezien het huwelijk is. Gemist wordt hier de poging om steeds weer zelf te verwoorden waar we als christenen voor staan. In plaats van getuigend en belijdend spreken wordt hier gekozen voor een in onze ogen wat te afwachtende strategie. Zie verder het commentaar op gronden 2 en 4/5 bij besluit 2. De particuliere synode is van oordeel dat gezien deze kanttekeningen bij het besluit van Zuidhorn het besluit te weerleggen is, zodat er principieel gezien voldoende reden is om aan de generale synode deze vraag voor te leggen: te overwegen of het wenselijk en mogelijk is de huwelijkssluiting weer in de kerk terug te halen, zodat het onderscheid tussen het bijbelse huwelijk en hoe de overheid dit in het burgerlijk huwelijk wettelijk geregeld heeft niet meer gemaakt hoeft te worden en de situatie weer helder is: trouwen = in de kerk een verbond aangaan. II Strategisch Naast deze principiële afweging heeft de particuliere synode ook een pragmatische en strategische afweging gemaakt: is het nu het moment om deze vraag aan de synode voor te leggen? Overwegingen: 1 Onze keus mag geen keus uit angst zijn. We willen ons niet laten leiden door angst voor de reacties die dit op zal roepen. Wel willen we onszelf op dit punt kritisch onderzoeken. Te denken valt aan vragen als: Zal het leiden tot een confrontatie met de overheid op het punt van het homohuwelijk? Zal het maken dat ons christelijk geloof aangemerkt wordt als verwerpelijke „politieke ideologie‟? Zal het ertoe leiden dat de weerstand tegen christenen groeit?

160

Brief aan GS: huwelijkssluiting door overheid of kerk 2 De poging om voor de kerk het recht terug te vragen om het huwelijk zelf te mogen sluiten, is een kwestie van lange adem. Het zal tijd en energie kosten om in overleg en samenwerking met andere kerkgenootschappen deze vraag bij de overheid neer te leggen en als het ons gegeven wordt tot een voor iedereen bevredigende wettelijke regeling te komen. Het is de vraag of onze prioriteit daar gelegd moet worden of dat er andere zaken zijn die een hogere urgentie hebben. Te denken valt alleen al aan de toerusting van gemeenteleden in hun visie op en praktijk rond huwelijk, samenwonen en echtscheiding. Hebben wij de tijd en de energie die nodig is om dit traject in te gaan? 3 Wat is uit geloof bezien wijs, wanneer we arglistig zijn als slangen, en tegelijk argeloos als duiven? Moeten we in dienst van het christelijk getuigenis de confrontatie met de overheid aangaan op het punt van de huwelijkssluiting, of hebben we onze handen vol aan het investeren in sterke christelijke huwelijken om zo een getuigenis te geven? De particuliere synode heeft niet uitgesproken dat strategisch gezien het nu het moment is om deze vraag aan de GS te stellen, maar dit ook niet ontkend. De GS overziet meer dan de PS. Daarom laat de PS het aan de generale synode over om op grond van deze strategische en pragmatische overwegingen haar eigen afwegingen te maken over wat nu wijs is om te doen. Daarom besluit de particuliere synode de volgende vraag van de classis Leeuwarden aan de Generale synode voor te leggen: te overwegen of het wenselijk en mogelijk is de huwelijkssluiting weer in de kerk terug te halen, zodat het onderscheid tussen het bijbelse huwelijk en hoe de overheid dit in het burgerlijk huwelijk wettelijk geregeld heeft niet meer gemaakt hoeft te worden en de situatie weer helder is: trouwen = in de kerk een verbond aangaan. De PS voegt daar zelf het verzoek aan toe om de Theologische Universiteit in Kampen te betrekken bij deze overwegingen.