Achtergrondinformatie bij de powerpoint presentatie...Achtergrond informatie powerpoint presentatie...
Transcript of Achtergrondinformatie bij de powerpoint presentatie...Achtergrond informatie powerpoint presentatie...
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
Achtergrondinformatiebijdepowerpointpresentatie
PICSenPICS-FdoordewerkgroepIC-nazorgvanStichtingFCIC
DezeinformatiehoortbijdepowerpointpresentatieoverhetPost-intensiveCareSyndroom(PICSenPICS-familie)diedoordewerkgroepIC-nazorgvandeStichtingFCICisgemaakt.Dezepresentatiekangebruiktwordenombinnendeeigenorganisatieartsen,verpleegkundigenenparamedicitescholenoverdelangetermijngevolgenvankritiekeziekteenintensivecarebehandeling.
Viainfo@fcic.nlkunnendeinditdocumentgenoemdeartikelenopgevraagdwordendienietviaopenaccesviainternettevindenzijn.
Depowerpointkaninzijngeheelwordengebruikt,maarerkanookeenselectievandia’swordengebruiktalsbasisvooreenpresentatie.Zokunnendia3/m7(IC-cijfersNederland)ofdia27t/m31(delirium)eventueelweggelatenworden.Indepresentatiezijncitatenvanpatiëntenennaastenopgenomen.Dezecitatenzoudeneventueelachterwegegelatenkunnenworden.
DezepowerpointkanalleengebruiktwordenmetlogovanFCICenondervermeldingWerkgroepIC-nazorgStichtingFamilyandPatientCenteredIntensiveCare.DezeStichtingiseensamenwerkingsverbandvanic-professionals,wetenschappersenic-ervaringsdeskundigen.FCICheefttotdoel“samendeimpactvaneenic-opnametebeperken”.Hetwileenplatformbiedenwaarinkenniseninformatiewordtgedeeldenuitgewisseld.DezepowerpointpresentatiebeoogtdekennisoverdrachtoverhetPICSenPICS-Fbinnendegezondheidszorgtebevorderen.
Eenkeerperjaarzaldepowerpointpresentatienaardelaatstestandvanzakenwordenaangevuld.Ukuntuwreactiesensuggestieshiertoesturennaar:[email protected]
Basisinformatie:
https://www.ntvg.nl/artikelen/langetermijnuitkomsten-van-ic-behandeling(januari2016)
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
Post-intensivecaresyndrome:Rightcare,rightnow…andlater.Harveyetal.CriricalCareMedicinefeb2016(http://journals.lww.com/ccmjournal/Citation/2016/02000/Postintensive_Care_Syndrome___Right_Care,_Right.18.aspx)
Thepostintensivecaresyndromeofsurvivorsofcriticalillnessandtheirfamilies
AnnemiekWolters,etal,JournalofCriticalNursing2014
https://player.fm/series/icritical-care-all-audio/sccm-pod-303-post-intensive-care-syndrome-truth-about-consequences-right-care-right-now-and-later
ICU-Liberation:Post-IntensiveCareSyndromehttps://www.youtube.com/watch?v=K8ZYKISRy8k&feature=share
Dia3t/m7:EnkelebelangrijkegegevensoverdeNederlandseintensivecarezorg2014
ZiedewebsitevanStichtingNICE(NationaleIntensiveCareEvaluatie)voorachtergrondinformatieoverdeic-populatie2014,uitkomstresultatenvanvierverschillendesubgroepenendepilotregistratienaardelangetermijnoverlevingvanic-patiënten.
StichtingNICEverzorgtdecontinueencompleteregistratievanallebeschikbaredatavandeelnemendeICafdelingen,metalsdoelhetmonitorenenoptimaliserenvandekwaliteitvanICzorg.http://www.stichting-nice.nl/doc/jaarboek-2014-web.pdf
Dia4,5,6kunneneventueelachterwegegelatenworden.
Dia7:Ongoing-mortalityTijdensdeic-opnameoverleedin2014vandebijna87.000patiënten8,8%.Eriseenhogeongoing-mortality:dekansopsterfteblijftinheteerstejaarnaontslagvandeichogerdanbinnendenormalepopulatie.Inhetziekenhuis(icplusverpleegafdeling)overleedin201412,7%vandeic-patiënten.Maarooknahetontslaguithetziekenhuisisdekansopoverlijdenheteerstejaarhoog.Na1jaarwasvanhetcohortic-patiëntenuit201422,9%vandeic-patiëntenoverleden.Ditgetallaatookziendatdeziektelastinheteerstejaarnadeic-opnamehoogmoetzijn.Zie:https://www.stichting-nice.nl/doc/jaarboek-2014-web.pdf,bladzijde43.
Dia8:Post-intensivecaresyndroom
InAmerika,waarperjaarca6.000.000patiëntenopdeicwordenbehandeldisdeafgelopenjarenduidelijkgewordenhoegrootdeproblemennaeenic-opnamekunnenzijn.In2012zijnerdoordeAmerikaanseintensivistenverenigingSCCM(Societyof
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
CriticalCareMedicine)ineenStakeholdersbijeenkomstdesyndromenPost-intensivecaresyndroom(PICS)enPost-intensivecaresyndroombijfamilie(PICS-F)gedefinieerd.
Gegevenshoeveelic-patiëntenperjaarPICSzullenkrijgenzijninNederlandnognietvoorhanden.StichtingNICEstarttein2014eenpilotIC_nazorg,oamethetdoelzichttekrijgenmetwelkeproblemenex-ic-patiëntentemakenkrijgen
Zieonderstaandeartikelen:dezebehorentotdebasisliteratuurdiejemoetlezen.:http://www.researchgate.net/publication/51673741_Needham_DM_Davidson_J_Cohen_H_et_al._Improving_lonterm_outcomes_after_discharge_from_intensive_care_unit_Report_from_a_stakeholders_conference
http://medischcontact.artsennet.nl/archief-6/Tijdschriftartikel/143220/Posticsyndroom-wordt-niet-herkend.htm
http://www.icudelirium.org/docs/abcdef_educationalslides.pdf
Sterkaanbevolen:https://meducation.net/resources/1730079-ICU-Liberation-Post-Intensive-Care-Syndrome-PICS-
Dia9:SchemaPICSenPICS-FNietallefacettenvanPICShoevenaanwezigtezijn,omvanhetpost-intensivecaresyndroombijeenpatiënttespreken.Eenex-ic-patiëntmetalleencognitieveproblementgvdekritiekeziekteendebehandelingdaarvanheeftPICS,evenalsdepatiëntmetzowelfysieke,alscognitievealspsychischeproblemen.Dia10en11:LichamelijkeklachtenDeproblemendieic-patiëntennaontslaguitdeickunnenervarenwordenmooibeschrevenindevoorlichtingsfoldervanhetRadboudUMC:http://www.fcic.nl/files/3214/3326/8127/Brochure_Uw_herstel_na_IC_opname_maart_2015_definitief.pdfenindeNederlandsevertalingvandevoorlichtingsbrochurevanICUsteps:Informatievoordepatiëntennaasten‘,vertaalddoorTrudiBoeter,ICUverpleegkundigErasmusUMC:http://www.fcic.nl/files/8614/3326/7050/130107-Nederlandse-vertaling-ICU-steps-1.pdf
Spierzwakteiseenbelangrijkeredenvoorkortademigheid(spierzwaktediafragmaenademhalingsspierentgvbeademing)envoordeslikproblemen.Dia12t/m21:ICUacquiredweakness(ICUAW).Deernstigespierzwaktewaarmeeveelintensivecarepatiëntentemakenkrijgen,heeftverschillendeoorzaken,dietegelijkertijdkunnenoptreden:spieratrofieendeICUacquiredweakness.
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
Dia12:Spierzwakte:meerdereoorzakenSpieratrofieishetkleinerendunnerwordenvandespiervezelsdoor
• hetlangdurignietgebruiken(zoalsjeookzietontstaanbijeengebrokenarmofbijhetbedlegerigzijntgv.bijvoorbeelddegriep.Ditheetdisuse-atrophy).
• tengevolgevanondervoeding.Dia13:Disuse-atrofylaateenvoorbeeldzienvanspierbioptenvanhetdiafragmabijpatiënten2-3uurnastartenbeademing(control)enna18-69urenbeademing.Duidelijkisteziendattgvdebeademing(cqhetniet-zelfgebruikenvandemiddenrifspier)dedoorsnedevandespiervezelssterkzijnafgenomen.Uit:“RapidDisuseAtrophyofDiaphragmFibersinMechanicallyVentilatedHumans.SanfordLevine,etal.”NEJM,march2008http://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMoa070447Dia14:OudeennieuwetermenNaastdespierzwakteveroorzaaktdoorhetnietgebruikenvandespierenen/ofondervoedingwordtspierzwaktebijic-patiëntenveroorzaaktdoorcriticalillnessneuropathie,criticalillnessmyopathieen/ofcriticalillnessneuromyopathie.Myopathie(spierschadeoverheerst)enneuropathie(zenuwschadeoverheerst)komenvaaksamenvoor.Bijdeic-patientkanhetonderscheidtussenmyopathieenneuropathievaakmoeilijkgemaaktworden,omdatneurologischonderzoekvaaknietmogelijkisinverbandmetbijvoorbeeldcoma,beademing,oedeem.SpierbioptenenEMG’szijnvaaktebelastendvoordepatiënt.Dezetermenwordendaaromnietvaakmeergebruikt,zezijnvervangendoor“ICU-aquiredweakness”:spierzwaktetgvkritiekeziekteendebehandelingdaarvan.Voorhetbegripdaterzowelschadeisontstaanaandespierenalsaandezenuwenis,zijndezeoudetermenwelnogbruikbaar.Dia15:PathofysiologieICU-AWFiguuruithetreviewartikel“ICU-AcquiredWeaknessandRecoveryfromCriticalIllness”.JohnP.KressandJesseB.Hall.(UniversityofChicago).TheNewEnglandJournalofMedicine,2015http://www.intensivistenopleiding.nl/downloads-22/files/IC%20verworven%20zwakte.pdf
DitfiguurlaatdepathofysiologievanICU-acquiredweaknesszien:indeelAziejehetvervalvanspiervezels.Mogelijkemechanismendaarbijzijnischemiedoortrombusvormingindekleinstebloedvaatjes,kataboletoestandenimmobiliteit/bedlegerigheid/nietbewegen.DeelBlaatdepolyneuropathiezien.Zenuwuitlopersstervenafdoorischemie(zuurstoftekort)tengevolgevanontstekingenmicrotrombiindekleinebloedvaatjesdiedezenuwvezelsvoeden.Daardoorontstaatookschadeindenatriumkanalenenindemitochondrieënindezenuwcellenen–vezels.
Dia16:ICU-AWtreedtvroegop
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
“AcuteSkeletalMuscleWastinginCriticalIllness”.ZudinA.PuthuchearyNicholasetal.JAMA,2013.http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1879857
Dezedialaatspierbioptenzienbijeenic-patiëntopdag1endag7.Opdag1zijnernormalespiervezelstezien:normaledoorsnede,meteenduidelijkestructuurvandespiervezels.Opdag6iservaneennormalestructuurgeensprakemeer,erisspiervezelvervalopgetreden.
Dia17en18:KlinischeuitingenICU-AWTijdensdeic-opnamekaneentetraplegieoptredentgvICUAW.Kenmerkendisdatdeaangezichtsspierennietmeedoen.Indeloopdertijdzullensommigepatiëntenherstellen,maarbijanderenkunnendeklachtentotjarenlaterblijven.SommigepatiëntenhebbeneendusdanigeICUAWdathetontwennenvandebeademingmoeilijkofzelfsonmogelijkis.ICUAWkomtvakervoorbijvrouwendanbijmannen,mogelijkomdathunspiermassakleineris.Dia19:ICUAWkomtvoorbij:Uit;“Post-intensivecaresyndrome:whatisitandhowtohelpproventit”.JudyDavidsonetal:http://www.americannursetoday.com/assets/0/434/436/440/10226/10228/10232/10278/02ba438f-5b12-484e-8165-df5d365354f5.pdf
Functionaldeficits
• ICU-acquiredweakness(ICU-AW)occursin35%ofmechanicallyventilatedpatients,50%ofsepsispatients,and15%to50%ofpatientswhostayintheICUforatleast1week.About15%ofICUpatientsarestillweak2yearsafterdischarge.
• About50%ofICUpatientsand75%ofthosewhowereonmechanicalventilationintheICUstillhavedifficultywithactivitiesofdailyliving(ADLs)orinstrumentalADLs1yearafterdischarge.
InNederlandzijnnoggeencijfersvoorhanden.Geschatwordtdatdehelftvandepatiëntennaeenjaarnogfysiekeproblemenondervinden.Zie:https://www.ntvg.nl/artikelen/langetermijnuitkomsten-van-ic-behandeling
(januari2016)
Dia20:RisicofactorenICU-AWIndezediawordendenubekenderisicofactorenvoorICUAWgenoemd.
• Sepsis• Kataboletoestand• Multi-organfailure• Systemicinflammatoryresponsesyndrome
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
• Langdurigebeademing• Immobiliteit• Tehogebloedsuikers• Glucocorticosteroiden• Spierverslappers
Wanneerrisicofactorenbekendzijn,kunnenerpreventievemaatregelengenomenwordenomhetrisicoopICUAWtebeperken.Zowordternaargestreefdom:
• debeademingzokortmogelijktehouden• zovroegmogelijktebeginnenmetfysiotherapie,alopdeic.InNijmegenkrijgen
sommigepatiëntenaandebeademingfysiotherapieinhetzwembad.Voorspierenenpsycheblijktditzeereffectiefenhetisveiligomtedoen.
• bloedsuikersbinnenstriktemargestehouden• zominmogelijkgebruiktemakenvanspierverslappers
Dia21:CitaatpatiëntoverICU-AWDia22t/m26:Cognitieveproblemen“Long-TermCognitiveImpairmentafterCriticalIllness”P.P.Pandharipande,etal,theBRAIN-ICUStudyInvestigators,NEnglJMed2013;http://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMoa1301372Grootsteprospectievestudieovercognitieveschadenaic-behandelingtotnutoe,VanderBiltUniversity.Opnameindicatie:Respiratoireinsufficiënte,cardialeshock,septischeshock;patiëntenuitmedischeenchirurgischeintensivecares.
Onderzocht:lengtedelirium,sedativaenpijnstillersinrelatietotcognitie
Populatie:821patiënten,gemiddeld61jaar,0-3maandennaic-opnamewas31%overleden;3-12maandennaic-opnamewasnogeens7%overleden.
91%vandepatiëntenwerdbeademend,gemiddeld3dagen(1-8).74%maakteeendeliriumdoor,meteengemiddeldeduurvan4dagen.
Methode:Cognitiewerd3en12maandennadeic-opnameonderzochtmetdeRBANS(RepeatableBatteryfortheAssessmentofNeuropsychologicalStatus),eenneuro-psychologischonderzoekdathetkorteenlangetermijngeheugen,visueel-ruimtelijkevaardigheden,taalenaandachtenconcentratieonderzoekt.Denormalepopulatiescoort85-115.
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
Resultaten:Zowelbij3enbij12maandenliggendeRBANSscoresvooric-patiëntenveronderhetgemiddeldvoordegezondepopulatie.25%vandepatiëntenheeftscoresdiepassenbijmildeAlzheimer,daarnaastheeft33%scoresdiepassenbijmatigetraumatischehersenafwijking.
Gekekenisnaarcognitieveproblemenvoordeic-opname,ditwasbij6%vandepatiëntenhetgeval.
Opvallendisdatzowelbijjongeénoudedezecognitieveproblemenwordengevonden,ongeachtvoorafgaandeconditieenongeachtderedenvooric-opname.
Conclusie:lengtedeliriumcorreleertmeternstcognitieveafwijking.Hetwerkingsmechanismeisnognietduidelijk.Benzodiazepineshebbeneenmogelijkecorrelatie,opiaten,propofol,dexmedetomidinehebbengeencorrelatiemetcognitieveschade.Eenmogelijkeverklaringisdatbijdelirium,tengevolgevanontstekingsreactie+neuronaalvervalhersenatrofieontstaat.
Effectievepreventievemaatregelenzijnhethanterenvaneenstriktslaapprotocolenvroegemobilisatie.
Dia27t/m31:DeliriumDeliriumiseenbelangrijkevoorspellervoordecognitieveproblemen,zoalsindia22t/m26beschrevenwordt.Preventievandeliriumisbelangrijkomcognitieveenpsychischeproblementevoorkomen.
Global Cognitive Scores RBANS SCORES 3 months
N (%) 12 months
N (%)
Extremely low (< 69) 90 (24%) 68 (21%)
Borderline (70-79) 106 (28%) 85 (26%)
Low average (80-89) 105 (28%) 103 (32%)
Average (90-109) 70 (19%) 67 (21%)
High Average (110-119) 2 (1%) 2 (1%)
Superior (120-129) 0 (0%) 0 (0%)
Very superior (>130) 0 (0%) 0 (0%)
Scores of <70 seen in patients with Alzheimer’s disease;; mild MCI have scores around 84. Dementias in 80s
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
Dezedia’szijnbedoeldalsachtergrondinformatieenkunneneventueelweggelatenworden.Zie: http://www.icudelirium.org/patients.html http://www.icudelirium.org/medicalprofessionals.htmlDia32-37:PsychischeproblemenDia34t/m36BeschrijvenhetonderzoekvanJamesJackson:hijmaaktdeeluitvandebelangrijkPICS-onderzoeksgroep“ICUdeliriumandcognitiveimpairmentstudygroup”.http://www.thelancet.com/journals/lanres/article/PIIS2213-2600(14)70051-7/fulltextPsychischeproblemenkomenveelvoorbijic-overlevers,opalleleeftijden.Depressiekomtongeveer5keervakervoordanPost-traumatischestress-stoornis(PTSS);ruim30%versus7%.(Indenormalebevolkingheeftca2%PTSS).Fysiekeproblemenzijnvaakoorzaakvandepressie.Depressiekanlangaanhoudenenwordtvaaknietherkend.Methode:Hetonderzoekvandr.JamesJackson,psychiaterindeVanderBiltUniversityincludeerde821patiënten,diebehandeldwerdenopmedischeenchirurgischeintensivecares.Depatiëntenwerden3maandenen12maandennaontslagvandeiconderzocht.Deleeftijdlagtussen18-91jaar,gemiddeldeleeftijd61jaar.DepatiëntenhaddenARDSofsepsis.Resultaten:37%vandeicusurvivorshadna3maandennaontslageendepressie,na12maandenwarendater33%.Vooraldefysiekeproblemenrond3maandenblekendeoorzaakvandepressie,veelvakerdandeneuro-cognitieveproblemendiepatiëntenkunnenervaren.Doordezefysiekeoorzaakbleekbehandelingmetanti-depressivavaaknieteffectief.Devolgendefysiekeverschijnselenwerdenbijdedepressiegemeld:moe,slap,verminderdeeetlust;cognitieveproblemen;verdrietig,schuldgevoelens,pessimismeBij1/3vandedepressievepatiëntenwarennaeenjaarnogklachtenaanwezig.Depressiepost-ickomtookvoorbijmensenzonderdepressieinvoorgeschiedenisIndezestudiehad7%symptomenvaneenpost-traumatischstresssyndroom.(Ditgetalligtveellagerdandatanderestudiestotdantoelietenzien).Veelpatiëntenlietendaarnaastdevolgendeverschijnselenzien:32%problemenmetADLbij3maandenen27%bij12maanden.Zoweldefysiekealsdepsychischeproblemenkwamenopalleleeftijdenvoor.Erwerdgeenrelatiegevondentussendeliriumenpsychischeproblemenen/offysiekeproblemen.Conclusie:Psychischeenfysiekeproblemenkomenvaakvoorbijex-ic-patiënten.Depressiekomt5maalvakervoordanPTSS,fysiekeproblemenzijnvaakdeoorzaak.
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
Daardoorzullenpatiëntenmetpsychischeproblemenwaarschijnlijkvooralbaathebbenbijbehandelingvanhunfysiekeproblemen.
Dia39t/m43KwaliteitvanlevenDia39:“Qualityoflifeinthefiveyearsafterintensivecare:acohortstudy”.BrianCuthbertsonetal.CriticalCare2010,14:R6(Aberdeen,Schotland)http://www.ccforum.com/content/14/1/R6
Methode:Hetbetrefthiereencohortstudie,duseenstudiedieovereenbepaaldegroepgedurendeeenbepaaldetijdbestudeert.Hundoelwasominde5jaarnaontslagvandeIC,dekwaliteitvanlevenendegezondheidsniveau’s(mobiliteit,zelfzorg,dagelijkseactiviteiten,pijn/ongemakenangst/depressie)tescoren(weinig,matig,veelproblemen).Ookberekendemendequalityadjustedlifeyears(QALYs).Eenqualityadjustedlifeyearstaatvooreenextralevensjaaringoedegezondheid.Resultaten:Erwerden300level3intensivecarepatiëntengeïncludeerd.Degemiddeldeleeftijdwas60,5jaarendegemiddeldeligduurwas6,7dagen.Fysiekekwaliteitvanlevenwastot3maandennaontslagafgenomen(P-0,003)*,trokweerbijtothetniveauvanvoordeziekteop12maanden,maarnamdaarnaweerafvan2,5tot5jaarnadeintensivecareopname(P=0,002).DegemiddeldefysiekescoreswarengedurendedegeheleperiodeonderdenormvaneenvergelijkbarepopulatiediegeenIC-opnamegehadhad.Quamentalescorezatdezegroepna6maandenwelweerophetnormalegemiddelde.Gedurendede5jaarnadeopnameopdeICwarendeextralevensjareningoedegezondheidsignificantlagerdanverwachtmagwordeninvergelijkingmetdealgemenepopulatie.*Hoekleinerdep-waarde,hoeextremerdeuitkomst.Indepraktijkwordenwaardenvan5%en1%aangehoudenalsgrens;isdep-waardekleiner,danspreektmenvaneensignificanteresp.sterksignificanteuitkomst.
Conclusie:OpnameopdeICisgeassocieerdmeteenhogemortaliteit,eenslechtefysiekekwaliteitvanlevenenweinigextralevensjareningoedegezondheidinvergelijkingmetdealgemenepopulatieenbekekenovereenperiodevan5jaarnaontslag.Criticalillnessmoetalseenlevenslangediagnosebehandeldwordenenleidttoteenhogeremortaliteit,hogeremorbiditeitenvraagtomcontinueondersteuningvandegezondheid.
Devragenlijsten(SF-36)werdenineersteinstantieafgenomenbijdefamilieophetmomentdatdesituatievandepatiëntdieopdeIClagstabielwas.Zijwerdengeïnstrueerdomaantegevenwatdekwaliteitvanlevenvandepatiëntwasvoorzijnopname.Depatiëntenvuldendevragenlijsteninna3,6en12maandenenna2,5en5jaarnaIC-opname.
VoordeberekeningvandeQALYswerddeEQ-5Dgebruikt.Dezewerdbepaaldtijdensdeopnameendaarnaop12maanden,2,5en5jaar.
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
Uitdezestudiekwamnaarvorendatdefysiekeaspectenvandekwaliteitvanlevenafnamenindeeerste3maandennadeopname.Ditwerdgevolgddooreenlangzaammaarzekereverbeteringinheteerstejaarnaopname.Descoreszaktenechterweeraanzienlijktussenhet2,5en5jaarsmeetpunt.DezescoreskomenovereenmeteerdereonderzoekenonderalgemeneICenARDScohorten.DaarstaattegenoverdaterookeenonderzoekisonderARDSsurvivorswaarindekwaliteitvanlevengedurende5jaarverbeterde.Verschillenzoudenverklaardkunnenwordendoorverschilinleeftijd,verschilinonderliggendlijden,ernstvandeziekteenanderenietgemetenverschillen.
Samenvattend:• VooropnameopdeICwaskwaliteitvanleven,vergelekenmeteenleeftijdensekse
gelijkecontrolegroep,slecht.• PatiëntendiedeIClevendverlatenhebbeneendoorgaandehogemortaliteitinde5
jaarnaontslag.• DekwaliteitvanlevennaontslagvandeICisextreemslechtinvergelijkingmeteen
leeftijdenseksegelijkecontrolegroep.• Dekwaliteitvanlevenisextreemslechtinvergelijkingmeteenleeftijdensekse
gelijkecontrolegroepinheteerstejaarnaontslag• Nahersteltothetniveauvandeleeftijdenseksegelijkecontrolegroepverslechtert
dekwaliteitvanlevenweertussende2,5en5jaarnaontslagvandeIC.• Inde5jaarnaopnameopeenICaccumuleertdeIC-patiënteenextreemlaag
percentagevanQALYs(extralevensjareningoedegezondheid)Dia40:Zorgbehoefteenzorgconsumptieic-overleversinNederland
“DemandandconsumptionofcareinlongtermICUsurvivorsintheNetherlands”.NetherlandsJournalofCriticalCarevol.14–no4–AUGUST2010.http://njcc.nl/sites/default/files/NJCC%2004%20Review-Hofhuis.pdf
Ditschemalaatzienhoeveelzorgerna6maandennognodigis.
Achtergrondinformatie:
Deovergrotemeerderheidvandeic-overleversgaatterugnaarhuis.Echter,eenaanzienlijkaantalvanhenisnietinstaatomhunwerkzaamhedentehervattenenbijveelex-patiëntenhebbentemakenmetdisfunctionereninsociaalgedrag,controleoverhunmobiliteitenpsychischfunctioneren.DeresultatensuggererendateenpolikliniekvoorIC-patiëntenzoukunnenhelpenomdeoutcomevoorIC-patiëntenteverbeteren,endaarmeepotentieelhogekostenvoordesamenlevingteverlagen.
Methode:Hetbetrefthiereenprospectievestudie.Geïncludeerdwerdenallepatiëntendielangerdan48uuropdeICgelegenhaddenendiena6maandennoginlevenwaren.DeShort
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
Form36(SF-36)werdgebruikomdegezondheidgerelateerdekwaliteitvanleven(HRQOL)teevalueren.Inaanvullinghieropzijndeoverleversbevraagdophunconsumptieaanmedischezorg.DeApache–IIwerdgebruiktomdeernstvandeziektetebepalen.
Resultaat:Vande451geïncludeerdepatiëntenwerdener252geëvalueerdna6maanden.(40Patiëntenzijnuitdestudiegevallenen159(35,3%)overleedtijdensdestudie.)64,6%wasouderdan65jaar,90,9%wasthuis.Vandepatiëntendievoordeopnamenogwerktenhad66%dezewerkzaamheden(nog)niethervat.80Patiënten(31,7%)haddennogprofessionelemedischehulpnodig.Meerdandehelftvanhenzelfsdagelijks.
Conclusie:Demeesteoverlevendenzijn6maandennadeIC-opnamethuismaarbijnaeenderdevanhenwasnogafhankelijkvancomplexezorg.Beperkingendoenzichnietalleenvoorophetfysiekevlak,maarookpsychischenofpsychologischensociaalvlak.Eenaanzienlijkaantalisnietinstaatomzijnwerkzaamhedentehervatten.Deonderzoekersconcluderendatdeuitkomstenvanditonderzoeksuggererendathetdemoeitewaardisomspecifiekeinterventies,zoalseenIC-polikliniek,teontwikkelenomdeoutcomevoorIC-patiententeverbeterenendefinanciëlebelastingvoordesamenlevingteverlagendoorhetverminderenvandevraagdiegedaanwordtopdegezondheidszorg.
dia41:Sociaal-economischegevolgen,zorgbehoefteenkwaliteitvanoverleven
“Anexplorationofsocialandeconomicoutcomeandassociatedhealth-relatedqualityoflifeaftercriticalillnessingeneralintensivecareunitsurvivors:a12-monthfollow-upstudy”.CriticalCare2013JohnGriffithset.all.
http://www.ccforum.com/content/pdf/cc12745.pdf
Methode:Hetgaathieromeenmulticenteronderzoekd.m.v.vragenlijstonderoverleversvancriticalillnessna6en12maanden.Dezeprospectievecohortstudiewerdgedaanindeperiodeaugustus2008totfebruari2010.ErwerdenpatiëntengeïncludeerdvandeIC'svan22Engelseziekenhuizen.
Resultaat:Erwerden6en12maandennaontslagdataverzameldvan293patiëntendiemeerdan48uuropéénvande22IC'shaddengelegen.Erwaseennegatieveinvloedophetfamilieinkomenin33%vanallepatiëntenna6maandenen28%na12maanden.Na12maandenwaserbijnaeenhalveringvanhetaantalpatiëntendatwerkalsenige
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
bronvaninkomstenopgafinvergelijkingmetvoorhunopname(van19%naar11%).Eenkwartvandepatiëntengafaanna6maandennogzorgnodigtehebbenenna12maandenwasditnog22%.Vanallepatiëntendiezorgkregenrapporteerde26%datditgingommeerdan50uurperweek.Indemeerderheidwerddezorgverleenddoordenaastenvandepatiënt(resp.80%en78%).Voordehelftvandezenaastenhadhetfeitdatzezorgverleendeneennegatieveinvloedophunwerkenwarenerdaardooraanpassingennodiginhunwerk.In8%vanallegevallenwasereennaastedienaeenjaarnogsignificantminderkonwerkenvanwegehetfeitdaterzorgverleendwerd.Vandepatiëntendieaangavenzorgnodigtehebbengavener23(31%na6maanden)en25(38%na12maanden)aandatzehunspaargeldaanmoestenspreken,geldlenen,ofhunhuismoestenverkopen(ofeencombinatievandeze)omhunlastentekunnenbetalen.Na6maandenwarenproblemenmetdemobiliteitverdubbeldt.o.v.vanvoordeopname.Opvallendwasookdatna12maanden73%gemiddeldetoternstigepijnklachtenhaden44%nogaangafangstigofdepressieftezijn.
ConclusieDeresultatenvandezestudiesuggererendatveelpatiëntendieeenIC-opnameoverlevenduidelijkproblemenhebbeninhundagelijksfunctioneren,datzedaardoormogelijkvanwerkmoetenveranderenendatzemeestalnogeenzorgvraaghebbennaontslaguithetziekenhuis.Eensignificantdeelvanhendiehunwerkweeropkunnenpakkenkanzijnnormalewerkzaamhedennietvolledighervattenenzaktdaardoorininkomen.Hetovergrotedeelvandezorgwordtgeleverddoorfamilieleden.Bovendien,hetaantalmensendatna6maandenhunwerknogniethervathadentengevolgdaarvanstaatssteunnodighadisna12maandenongeveergelijk.Ditsuggereertdatfamilieledendiedemantelzorgopzichgenomenhebbendusnietinstaatzijnomdatfinanciëlegattedichten.Deonderzoekersconcluderenvoorzichtigdatbijfamiliesmetdegrootsteveranderingentengevolgvandeopnameheteffecthiervanduidelijkwasna6maanden,maardatdatna12maandennognietechtverbeterdwas.
Dezestudielaatziendaternaeencriticalillnesseensignificantesocio-economischelastis.
Dia42en43:PICS-Familie
TegelijkertijdmetdedefinitievanhetPostIntensiveCareSyndroom(PICS)in2012isookvoordefamilieledenditsyndroomgedefinieerd.Ditbestaatalleenuitpsychischeproblemen.PICS-Fdoetrechtaandezwareemotionelelastendepsychischegevolgendiefamilieledenenmantelzorgerservarentengevolgedeintensivecareopnamevan
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
hundierbare.Terwijlic-patiëntenvaakgeenherinneringhebbenaanhunkritiekeziekte,isdezeperiodevoorhunfamilievaakenormstressvol.
Dekwaliteitvanlevenstaatookvoorfamilieledenonderdruk,ziehiervoordia42.
In:“Post-intensivecaresyndrome:whatisitandhowtohelpproventit”.JudyDavidsonetal.zijndevolgendegetallentelezen.http://www.americannursetoday.com/assets/0/434/436/440/10226/10228/10232/10278/02ba438f-5b12-484e-8165-df5d365354f5.pdf
Eenderdevandefamilieledenvanic-patiëntenen50%vandefamilieledenvanic-patie2ntendietijdensdeic-opnameoverledenhebbendepressieveklachten.Ca70%ervaartangstsymptomen.Ongeveereenderdevandefamilieledenvanic-patiëntenhebbenPTSSsymptomenbinnen90dagennadatdepatiëntvandeic-isontslagenofnadatdepatiëntisoverleden.Dezepsychischeproblemenkunnen,onbehandeld,jarenblijvenbestaan.Ookfamilieledenmoetendusgeholpenwordenbijhetverwerkenvandeic-opname,ermoetactiefnaargevraagdworden.Ziehetrecenteartikel:“ReportedburdenoninformalcaregiversofICUsurvivors:aliteraturereview”.IlsevanBeusekometal.CriticalCarejanary2016.http://ccforum.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13054-016-1185-9.
Inditreviewartikelwordtdepsychischebelastingvoordenaastenvaneenic-patiëntbevestigd.
Dia44:Uitdetijdgevallen
Veelpatiëntenhebbengeenenkeleherinneringaanhunic-opname.Defamiliedestemeer.
“Uitdetijdgevallen”isdeeersteKruispuntdocumentaireoverdeintensivecare.IdeletteNutma,RobBruntinkenJoopStolzenbachvertellenoverhunic-opnameendeperiodedaarna.MarijkevanderSteen,intensivistinDeGelderseValleiinEdeWageningenverteltoverdeproblemendiezijbijex-ic-patiëntenophaaric-nazorgpoliziet.Dedocumentaireisbegin2012uitgezonden,netvoordatPICSdoordeSCCMisgedefinieerd.ZowelIdelette,Rob,JoopalsMarijkebeschrijvenPICS.
Hetwordtsterkaangeradendezedocumentairetebekijken:http://www.npo.nl/kruispunt/11-03-2012/RKK_1513149
Dia45:PreventiePICS
Zoweinigmogelijksedatie:• lagedoseringenzodatdepatiëntcomfortabelis,zichbewustisvanzijnomgevingen
zelfkanreageren
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
• analgosedatieheeftdevoorkeurbovenslaapmiddelenensedativa• dagelijkseenwake-upDeliervoorkomen:• vroegmobiliseren,zosnelmogelijkbetrekkenbijdagelijksebezigheden(bril,
gehoorapparaat,foto’s,daglicht,klok,kalender,familie)• dagnachtritmebewaken(alarmenenlichtdempen,oordopjes,slaapmasker)• uitlokkendemedicatiezoveelmogelijkvermijden,geïndiceerdethuismedicatie
hervatten• testenCAM-ICU,DIOSBloedsuikerspiegel:• monitoren,onderzoekheeftuitgewezendateensterkschommelendebloedsuiker
eenslechtereuitkomstgeeftwatbetreftPICSRevalidatiestartopdeIC: • FTic,ergotherapieic,bedfiets,passiefmobiliseren(tijdensbeademing)Dagboekbijhoudendoorfamilie:• omlatersamentebekijkenendepuzzelstukjesinelkaartelatenvallenvoorde
patiënt(watenwanneerbepaaldegebeurtenissenplaatshebbengevondenenwelkeemotiesdaarbijgepaardgingen)
Voormeerinfo:
http://www.americannursetoday.com/assets/0/434/436/440/10226/10228/10232/10278/02ba438f-5b12-484e-8165-df5d365354f5.pdf
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3889146/
Dia46:Hetbelangvancommunicatie
Door:HannekeOonk,LyadenOuden,HelenHoeboer.
CommunicatieopdeIntensiveCareisessentieel.Debewustwordingvandegevolgenvaneenverstoordeofjuistcorrectecommunicatieeninformatieverstrekkingdoordeprofessionalopdeintensivecareisnoodzakelijk.DegevolgenvandecommunicatieopdeintensivecarekantotjarennahetverlatenvandeICinvloedhebbenophetverwerkings-enherstelprocesvanzoweldepatiëntalshunnaasten.Ditkunnenzowelpositievealsnegatievegevolgenzijn.
IedermomentopdeIntensiveCareisnamelijkhetconcreteNUmomentwaarinjeinvloedopdetoekomstuitkuntoefenen.Kennisenervaringovercommunicatietechnieken,hulpmiddelenindecommunicatie,verbaleennon-verbale
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
communicatie,ervaringsverhalenvanpatiëntenennaastenenjeeigenpatronenbinnendecommunicatiebiedenachtergrondinformatie.Hetdoelisombewustertewordenindedirecteverbaleennon-verbalecommunicatiemetdepatiëntendenaasten.CommunicatieopdeIntensiveCareisvangrootbelangenvaninvloedophetvoorkomenofbeperkenvanPICSindetoekomst.
Specifiekecommunicatiebijbeademdepatiënten.
Dooruitlegtegevenwatergaatgebeuren,hoekortook,geefjedepatiëntinformatieoverwaterophetmomentgebeurtaanbehandelingofzorg.Besefdateenpatiënteengrotematevancontroleverlieservaartendatmenzichmoetovergevenaandezorgvandeprofessional.Omditcontroleverliesenigszinsteverzachtenisinformatieverstrekkingessentieel.Hierdoorkanrust/angstreductieenvertrouwenontstaan.Wanneerditdoortijdsdruk,urgentieofwatdanooknietophetmomentgaat,kanditookopeenandertijdsstipplaatsvinden,maakhieroverafspraken.
Decommunicatiemetbeademdepatiëntenvergteenspecifieketechniek.Daarnaastiseenzekerematevangevoeligheidomnonverbalecommunicatiejuistteinterpreterenvanbelang.Wanneerhetnietduidelijkis,gadannaofjedoormiddelvangeslotenvragenachterdebehoeftevandepatiëntkuntkomen.Geduld,mededogen,vindingrijkheid,empathieentijdzijndaarinessentieel.OokhetgebruikmakenvanhulpmiddelenzoalsdeappvoICe,informatiekaarten,liplezen,schrijven,hetsystematischvragenstellenzijnhelpendindecommunicatie.Daarnaastkandenaastebelangrijkepersoonlijkeinformatiegevenovervoorkeuren,persoonlijkheidenachtergrondvandepatiënt.Ditgeeftzeerwaardevolleinformatiewaardoorjedeindividuelevoorkeurenkuntintegrerenindepersoonlijkezorg.
Uitervaringsdeskundigeverhalenkomtnaarvorendatergrotebehoefteisaaninformatiemaardatdezebehoeftenietaltijdvervuldwordt.
Hierondermogelijkeoorzakenenomgangsmogelijkheden:
• Erisgeen/onvoldoendeinformatiegegeven.• Informatiewordtgegevenmetbehulpvanmedischvakjargon.• Dooro.a.medicijngebruik/concentratieproblemen/delierisereenverstoringin
decommunicatie-interpretatieenhetopslaanvaninformatieinhetgeheugenvandepatiënt.Hetherhalen,verduidelijkenzonderdediscussieaantegaanisbelangrijk.
• Emotieskunnenzorgenvoorcommunicatiestoornissenbijzoweldeprofessionalalsdepatiënt.
• De(emotionele)reactievanpatiëntenwordtpersoonlijkgeïnterpreteerddoordeprofessional,voornamelijkbijverwarde/delirantepatiënten.
• Tijdiseenbepalendefactorinzinvolle/heldere/eerlijkecommunicatie.
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
• Eristeveelinformatiegegevenenhetnagaanofdeinformatiebegrepenisontbreekt
AldezeaspectenzijnvaninvloedophetwelbevindenvandepatiëntopdeIntensiveCareenophetvoorkomenofbeperkenvanPICSindetoekomst.
BelangrijkeinformatiebronnenovercommunicatieopdeIntensiveCare:
Brink.G.T.J.W.vanden,(2013)leerboekICverpleegkunde1,hoofdstuk1.4,psychosocialeaspectenencommunicatieopdeIC.SpringerMediaB.V.
Clijsen.M,Garenfield.W,Kuipers.G,Loenen.Evan,Piere.Mvan,(2008)LeerboekPsychiatrievoorverpleegkundigen,hoofdstuk10.1,Delier.Amsterdam:ElsevierGezondheidszorg.
EriseencommunicatieappontwikkelddoorhetRadboudUMComdecommunicatietussenprofessionalenpatiëntteverbeteren,informatiehieroveristevindenopwww.voice-intensivecare.nl
Ervaringsdeskundigeverhalenop:www.opeenicliggen.nlenwww.fcic.nl
https://hbokennisbank.nl/record/oai:repository.samenmaken.nl:smpid:45322
http://www.han.nl/werken-en-leren/studiekeuze/bachelor/management-zorg-dienstverlening/aan-het-woord/marcel-rekers/_attachments/informatiefolder_voice_-_communicatie_app_voor_de_ic-pati_nt.pdf
Dia47en48:Onderzoekdagboekregistratie:
“Intensivecarediariesreducenewonsetposttraumaticstressdisorderfollowingcriticalillness:arandomised,controlledtrial”.JonesC,BackmanC,CapuzzoM,EgerodI,FlaattenH,GranjaC,GriffithsRDhttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3219263/
Hetgebruikvaneenic-dagboekistotnutoe(jan.2016)deenigebewezeneffectieveinterventietervoorkomingvandepsychischesymptomenvanPICS.
• Hetgebruikvaneendagboekmetfoto’svermindertdesymptomenvanPTSS.• Belangrijkvoorverwerking!• Resultaatvanstudie:352patiëntennaverblijfvan>3dagen/12IC’s/6Europese
landen.• Bij1/3vandepatiëntensignificantereductievandeverschijnselenbijbestaande
PTSS.• KansopnieuwePTTSgehalveerd.• Dagboekwerd1-3maandennaontslagICgegeven.
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
Zieook:ToolkitFamiliebegeleidingopdeintensivecare:http://blog.han.nl/acute-intensieve-zorg/slotsymposium-familiebegeleiding-op-de-ic/Dia49t/m51IC-nazorgDia49:ic-nazorgstaatinNederlandnogindekinderschoenenLeeshieroverin:“Post-ic-syndroomwordtnietherkend”.M.Brackel:http://www.medischcontact.nl/archief-6/Tijdschriftartikel/143220/Posticsyndroom-wordt-niet-herkend.htmen“Nazorgintensivecaremoetuitdekinderschoenen”:M.Brackel,M.vanderSchaaf,D.vanDijk:http://www.medischcontact.nl/archief-6/Tijdschriftartikel/152093/Nazorg-intensive-care-moet-uit-de-kinderschoenen.htm.DitonderwerpkomtookaandeordeindetweedeKruispuntdocumentaire:“IC-overlevers”.EricavanEgdom,IdeletteNutma,MarianneBrackelenintensivisteMarijkevanderSteenvertellenover(hun)ervaringennadeic.Hetgebrekaanic-nazorginonslandenderedenwaaromic-nazorgnoodzakelijkiswordenbesproken.Kijken!http://www.kro-ncrv.nl/kruispunt/seizoenen/2015/30-141683-18-10-2015Dia50:ic-nazorgNazorgmoetmultidisciplinairzijn,alinhetziekenhuisbeginnenenzichrichtenopzowelfysieke,cognitieveenpsychischeproblemenalsopkwaliteitvanleven.Ookdefamiliemoetnazorgkrijgen.Ic-nazorgbegintophetmomentdatdepatiëntnaardeafdelingverhuistenzalvoorveelpatiëntenjarenlangnodigzijn.Indezediawordenenkelemogelijkhedenvanic-nazorggenoemd.VoorBalanstrainingziehttp://www.opeenicliggen.nl/wp-content/uploads/Folder-Balanstraining-2015.pdfDia51:Belangvanic-nazorgIc-nazorgmoetaandepatiëntendiensfamilieaangebodenworden.Goedebegeleidingineenvroegtijdigstadiumkanveelangst,onrustenonzekerheidwegnemenvoorzowelpatiëntalsweldenaastenenwerktabsoluutpreventief.Normaliserenishierbijhetsleutelwoord,maarneemdepatiëntennaastenserieus.Evaluatie• deverleendezorgenbeleving• feedbackomkwaliteitvanzorgteverbeterenInventarisatie• matevanimpactvoorpatiëntennaasten•
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
• aanwezigheidrestverschijnselen(fysieke,neurocognitieve,psychische,sociaal-
maatschappelijke)Verwijzing:• bijaanwezigerestverschijnselendiebehandelingbehoeven.
Reconstructie• iserbehoefteaaninvullingmemorygapnaverliesvangripopsituatie?• depatiëntheefthierinderegie!Begeleiding• watzijndeconsequentiesvanheternstigziekzijnopdekwaliteitvanlevenenhoe
gajedaarmeeomalspatiëntennaasten?• vroegtijdigeengoedebegeleidingheefteenpreventievewerking• professionelehulpinschakelenindiennodig/gewenstInformatie• antwoordopvragenenuitlegbetreffendegebeurtenissenAdvisering• naarpatiëntennaastenteroptimalisatiekwaliteitvanleven• naarzorgverlenersterverbeteringbehandelingmetalsdoelrestschadezoveel
mogelijktebeperkenDia52:www.opeenicliggen.nl.Dezewebsiteisin2013opgerichtdoorIdeletteNutmaenRobBruntink,beideex-ic-patiëntenendeeerstendieaandachtvroegenvooric-overlevers.www.opeenicliggenisdewebsitevoorlotgenotencontactenbiedtinformatievoorpatiëntenenfamilieoveralleswatmetintensivecarezorgtemakenheeft.Erstaanindrukwekkendepatiëntenverhalenop,naasteenschataaninformatievoordepatiëntendefamilietijdensennadeintensivecareopname.
Dia53:StichtingFamilyandpatientIntensiveCare(FCIC).
DelandelijkeStichtingFamilyandpatientCenteredIntensiveCare(FCIC)steltzichtotdoelhetdelenenverspreidenvankennisoverdepsychosociale,cognitieveenfysiekegevolgendieeenopnameopeenintensivecare(IC)heeftvoorpatiëntenenhunnaasten.FCICbeoogtdaarmeedeimpactvanopnameenbehandelingopeenICinalzijnfacettentebeperken.
Dewebsitewww.fcic.nlbeoogteenplatformtezijnvoorIC-professionals,wetenschappersenervaringsdeskundigenwaarkennis,ervaringen,beleidenideeëntenaanzienvanalleaspectenvanpatiënt-enfamiliegerichteintensivecarezorgenvan
AchtergrondinformatiepowerpointpresentatiePICSenPICS-FWerkgroepIC-nazorgStichtingFCIC22maart2016
post-intensivecarezorggedeeldkunnenworden.NaastdriewerkgroepenisereenIC-Expertgroepopgericht,bestaandeuitzorgprofessionalenervaringsdeskundigen.
StichtingFCICisinjanuari2015opgerichtenwonin2014deGoudenOorAwardCure(opdefoto)enin2015deAnnaReynvaanpraktijkprijs.
-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-
MetmedewerkingvandevolgendeledenvandewerkgroepIC-nazorgvanStichtingFCIC:
TrudiBoeter,intensivecareverpleegkundigeErasmusUMCRotterdam,dia’s29t/m42
HelenHoeboer,voorzitterwerkgroepIC-nazorg,intensivecareverpleegkundigeSpaarneZiekenhuisHaarlem,dia’s46,47
LiavanderLingen,intensivecareverpleegkundigeSpaarneZiekenhuisHaarlem,dia’s46,47
SonsolesBoter,GZ-psycholooginopleidingtotspecialist,AfdelingMedischePsychologie,AlbertSchweitzerziekenhuis:dia’s23-26en32t/m37
GrietjeMarten,intensivecareverpleegkundigeRadboudUMC,ic-nazorgverpleegkundige,onderzoeker:dia49t/m51;allecitatenvanpatiënten.
dr.MarikevanderSchaaf,lectorRevalidatieindeAcuteZorg,HogeschoolvanAmsterdam,fysiotherapeutenepidemioloogafdelingRevalidatieAMC
HannekeOonk,GezondheidszorgcoachBalansinleven&lijf,oud-ic-verpleegkundige:dia46,47,49,50,51
MarjoleinSiebel,ic-ervaringsdeskundige,oudverpleegkundige
Onderredactievan:
GrietjeMarten,intensivecareverpleegkundigeRadboudUMC,ic-nazorgverpleegkundige,onderzoeker
MarianneBrackel,ic-ervaringsdeskundige,arts.
Vastgesteld22maart2016