Achtergronddocument Bestrijding Kinderarbeidfonds RVOIn opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

1

ACHTERGRONDDOCUMENTKINDERARBEIDFONDSRVO

INHOUDSOPGAVE

1. Achtergrond/inleiding ................................................................................................................ 2

2. Aanpak inventarisatie-fase ........................................................................................................ 2 2.1 Doelen .................................................................................................................................. 2 2.2 Aanpak ................................................................................................................................ 2

3. Wat is kinderarbeid? ................................................................................................................... 3 3.1 Wat zijn de feiten? ............................................................................................................... 3 3.2 Wat is kinderarbeid volgens Internationale ILO normen? ................................................. 4 3.3 Oorzaken van kinderarbeid ................................................................................................. 5

4. Internationaal Maatschappelijk verantwoord ondernemen ................................................... 5 4.1 Beleid overheid .................................................................................................................... 5 4.2 Due diligence door bedrijven (zes stappen) ...................................................................... 6 4.3 Drie scenario’s van betrokkenheid van een bedrijf bij kinderarbeid ................................ 7

5. Bestaande aanpak kinderarbeid ................................................................................................ 8 5.1. Maatregelen van bedrijven en NGOs ................................................................................. 8 5.2 Problemen ............................................................................................................................ 9

6. Lessons learned bij bestrijding kinderarbeid .......................................................................... 10 6.1 Welke elementen zijn belangrijk bij het bestrijden van kinderarbeid? ........................... 10 6.2 Wat moet je vermijden bij het bestrijden van kinderarbeid? ............................................ 11

7. Welke issues zijn belangrijk om samen met KA aan te pakken? ............................................. 12

9. Waar is behoefte aan? .............................................................................................................. 14

10. Goede voorbeelden ............................................................................................................... 14 10.1 Interessante voorbeelden en organisaties om mee samen te werken ........................ 14 10.2 Good practices van bedrijven ......................................................................................... 16

11. Goede adviezen aan de RVO/Kinderarbeidfonds ................................................................. 16

12. Aanpak voor het fonds ........................................................................................................... 17 12.1 Argumenten om door te gaan naar fase II ..................................................................... 17 12.2 Welke toegevoegde waarde heeft het fonds? ............................................................... 17 12.3 Drie stromen van het fonds ............................................................................................. 17 12.4 Resultaatketen ................................................................................................................ 18

2

1. Achtergrond/inleiding

Helaaszijnernogsteeds168miljoenkinderenwereldwijdaanhetwerk.Nietzomaaraanhetwerk.Zeverrichteneenvormvanwerkdatwij(volgensdeinternationalenormenvandeILO)kinderarbeidnoemen. Ze zijn te jong, het werk is te zwaar, het staat onderwijs in de weg of het is ronduitgevaarlijkwerkdathun lichamelijkeen/ofgeestelijkegezondheidbedreigt.Nietalleendekinderenzelf wordt hiermee hun toekomst en een beter leven ontnomen, ook de ontwikkeling van demaatschappij waarin ze leven wordt gehinderd door bijvoorbeeld slecht geschoolde volwassenen.Kinderarbeidisnietalleeneengevolgvanarmoede,hetveroorzaaktjuistookarmoede.

De Nederlandse overheid vindt het verbod op kinderarbeid belangrijk en steunt om die redenverschillende initiatieven om kinderarbeid te bestrijden. Bij amendement van 5 november 2015,heeftdeTweedeKamerervoorgezorgddat€5.000.0000uitdebegrotingvan2016voorDuurzameHandeleninvesteringen,wordtgereserveerdvoorhetbestrijdenvankinderarbeid:

“Met dit amendement wordt vanaf 2016 5 miljoen euro toegevoegd aan de programma’s voorMaatschappelijkverantwoordondernemenbinnenartikel1.1.Deze5miljoeneurozalwordeningezetom een multi-stakeholder initiatief tegen kinderarbeid mogelijk te maken. Bedrijven, overheden enorganisaties zijn gezamenlijk eigenaar van dit initiatief. Investeringen van bedrijven insysteemoplossingenvankinderarbeidkunnendoorhetinitiatiefverdubbeldworden.”

Perhalfjuni2016heeftBuitenlandsezakendeRVOopdrachtgegevenditfondstebeherenenzorgtedragenvooreengoedebesteding.HiervoorheeftdeRVOeen inventarisatie-fasevan10wekenvoorgesteld.

2. Aanpakinventarisatie-fase

2.1 DoelenDoelenvandezefasewaren:

1. Indicatieofervraagisnaarondersteuning;enwelkewijzevanondersteuninggeschiktis(go-nogomoment)

2. Beleidsinformatiemetbetrekkingtotwelkelandenensectoreninformatieisverkregen(inclusiefresultaatketen).

3. Achtergrondinformatieoverwatwel-ennietwerkttegenkinderarbeid4. Identificatievanplannenvanbedrijven,NGO’senandereorganisatiesbijdeaanpakvan

Kinderarbeid5. Mogelijkerisico’sidentificerenenplanvoormitigatie

2.2 AanpakDeaanpakhiervoorwas:- samenstellinginternteameninschakeleninternnetwerk- inhurenexterneexpertsmetkennisencontacten- opstellenvragenlijstenvoorsemi-gestructureerdeinterviews

3

- identificeren van sectoren, initiatieven en prioritering van vier sectoren voor de interviews:textiel,goud,voedingennatuursteen1

- interviewsmetNGOs,multi-stakeholderinitiatieven,bedrijvenenandereorganisaties- deskresearch- workshop met alle stakeholders waar de bevindingen en de aanpak voor het fonds zijn

gedeeld- inventarisatie van geschikte initiatieven door de interviews, een oproep via de website en

socialmediaenviaexperts

Opbasisvanderesultaten,diehieronderwordenweergegeven,heeftdeRVOeenofferteontwikkeldvoorFase2,waarinhetraamwerkvoorkeuzeseninitiatieven,aanpakenkostenwordtweergegeven.Ditdocumentdientalsachtergrond/rechtvaardigingdaarvoor.Ookkanhetgebruiktwordenbijdebeoordelingvansubsidies.

3. Watiskinderarbeid?

3.1 Watzijndefeiten?

OpbasisvandestatistiekenvandeILO,maakthetbureauMaplecroftkaarten,waarkinderarbeidhetmeestevoorkomt.

Veruitdemeestekinderenwerkenindelandbouw(60%).Daarnaastwerkteenderdeindedienstensector(bv.inhotels,restaurants,hulpindehuishouding,verkoopopstraat,transportenprostitutie)enmaar7%indeindustrie.Demeestekinderenwerkenvoorhunfamilie(69%).

1Dezesectorenzijngekozenalsvoldoenderepresentatiefominformatieteverzamelen,maarditbetekentNIETdathetfondszichvervolgenstotdezesectorenzalbeperken.DekeuzevoortextielisgedaanomdateeniMVO-convenantop4juli2016isgetekend.Bijnatuursteenheeftdeoverheidalsgrootsteinkoperwaarschijnlijkzelfinvloedomveranderingenindesectoropgangtebrengen.Devoedingssectorisgekozenomdat60%vandekinderarbeidindelandbouwvoorkomt.Endegoudsectoromdatheteenvoorbeeldisvanmijnbouw.

EXTREMERISKHIGHRISKMEDIUMRISKLOWRISKVERYLOWRISKNODATA

4

3.2 WatiskinderarbeidvolgensInternationaleILOnormen?

Kinderen tot 15 jaar verrichten kinderarbeid,wanneer het scholing in deweg staat en/of hungezondheid of veiligheid bedreigt. Tot hun 18e wordt het ook nog steeds als kinderarbeidbeschouwtalshetwerkhunlichamelijkenofgeestelijkegezondheidenveiligheidbedreigt.

N.B.deILOstaatontwikkelingslandentoeomdeminimumleeftijdvoorlichtwerkop12jaartezettenenvoorgewoonwerkop14jaar.

60%

7%

33%

Kinderarbeid5-17jaar

Landbouw

Industry

Diensten69%

23%

8%

Typewerk

familiewerk

betaaldwerk

zelfstandig

leeftijdwaaropgewerktmag

worden

subcategorieënvanwerk

Beperkingofverboddoor

beperkingenvoorwerkdoorkinderenenverbodop

kinderarbeid

leeftijd

lichtwerk vanaf12/13jaar

minimumleeftijd vanaf14/15jaar

deaardofsoortwerk

gevaarlijken/ofongezondwerk vanaf18jaar

eenergstevormvankinderarbeid

nooit

5

3.3 Oorzakenvankinderarbeid

Kinderarbeidiseencomplexprobleemenhangtsamenmetallerleianderefactoren,waarvanarmoedeermaaréénis.Andereoorzakenzijnbijvoorbeeld:Ø Cultuur:insommigeculturen/gemeenschappeniskinderarbeidvolkomennormaalen

geaccepteerd,terwijlschooldatnietis.Ditkanooknogverschillenvoorjongensofmeisjes.Ø Geenalternatief:OnderwijsduurofverwegØ Globaliseringenprijsdruk:oudersverdienenteweinig(geenleefbaarloon)omhunkinderen

naarschooltesturen.Vrijheidvanvakverenigingbestaatnauwelijksenwerknemerskunnennietonderhandelenoverhunrechten,waardooroudersineenslechteeconomischepositieverkeren.

4. InternationaalMaatschappelijkverantwoordondernemen

4.1 BeleidoverheidKinderen hebben onder andere recht op onderwijs, recht op vrije tijd en op ontwikkeling. Dit zijnmensenrechten,netalshetverbodopkinderarbeid zelf.DeOESOrichtlijnen, gebaseerdopdeUNGuiding Principles voor Business and Human rights, geven duidelijke richtlijnen over deverantwoordelijkhedenhiervoor.

Deoverheidheeftde verplichtingmensenrechten, inclusief kinderrechten tebeschermen (Duty toprotect) en bedrijven hebben de verantwoordelijkheid mensenrechten, inclusief kinderrechten terespecteren (Responsibility to respect). Dit laatste betekent mensenrechtenschendingenvoorkomen,risico’smitigerenenherstellenwaarmogelijk.

DeNederlandseoverheid voerteenactiefbeleidomdeeerbiedigingvanmensenrechtendoorhetbedrijfsleven te bevorderen en ommensenrechtenschendingen door bedrijven, rechtstreeks of inhun keten, te voorkomen. Zo gaf het KPMG in 2014 de opdracht in kaart te brengen wat debelangrijksteMVOrisico’szijnvooreendertientalvoorNederlandbelangrijkesectoren.Kinderarbeidwaseenvanderisico’sdieisgeïdentificeerd.Ditbetekentnietdatbedrijvendirecttemakenhebbenmetkinderarbeid,maarweldatdit implicatiesheeftvoorwatweverwachtenvanbedrijven.ZoalsvastgelegdindeOESOrichtlijnen,hebbenbedrijveneenmaatschappelijkeverantwoordelijkheidvoormensenrechtenschendingen in hun productieketen en voor werk met fatsoenlijkearbeidsvoorwaarden.

Kinderarbeidvindtvaakplaatsinopkomendemarktenenontwikkelingslandenwaaroverhedentekortschieteninhetbeschermenvanrechtenenwaarinbedrijvenhooguiteendeelvandeoplossingvaneenprobleemkunnenbieden.Samenmetanderepartijenisdekansgroteromoplossingenterealiseren.OpverzoekvandeoverheidbrachtdeSERin2014eenadviesuithoepartijeninNederlandkunnensamenwerkenomo.a.risico’sterugtebrengenenoplossingenterealiseren.DaaropheeftdeoverheidzichgecommitteerdaanhettotstandbrengenvanIMVOConvenantenmetverschillendesectoren.Dezeconvenantenzullenafsprakenbevattentussendeoverheidenhetbedrijfslevenenmaatschappelijkeorganisaties.

6

4.2 Duediligencedoorbedrijven(zesstappen)

Omhunverantwoordelijkheidommensenrechten,waaronderhetverbodopkinderarbeid,terespecteren,moetenbedrijvenbeleidenprocessenontwikkelendiebijhunomvangenomstandighedenpast,zoals:

- eenbeleidomhetverbodopkinderarbeidterespecteren(ziehieronderstap1)- eenduediligenceprocesomkinderarbeidteidentificeren,tevoorkomen,teverminderenen

verantwoordingafteleggenhoezehiermeeomgaan(stap2t/m4)- eenprocesomkinderenuithetarbeidsprocestehalen,waarzijdithebbenveroorzaaktof

eraanhebbenbijgedragen.(stap6)

Annex3beschrijfthetduediligenceprocesinmeerdetail.

Veelgrotebedrijvendrukkenviabeleid,zoalscodesofconductuit,datzijhetverbodopkinderarbeidwillen respecteren en vragen dit vooral van hun toeleveranciers. Tijdens de inventarisatie-fase isbedrijvengevraagdwatzepreciesdoenomtezorgendatditwordtnageleefdenhoeeffectiefdatis.

14bedrijvenzijngeïnterviewd(waaronder3brancheorganisaties).Er isvoorgekozenbedrijvenuitsectorenteselecterenwaarvanbekendisdatkinderarbeideenhoogrisicoisenwaarmeebovendiengewerktwordtaanhettotstandbrengenvaneenIMVOconvenant.Ditzijngeworden:goud,textiel,voeding, financiëlesectorennatuursteen.Hierbij isgevraagdnaardestappendiezijnemen inhetduediligenceproces.

1. Beleid/commitment

2. Risico-management

3. Integreren inmanagementprocessen

4.Monitoren

5.Communicatie/transparantie

6. Herstellen

7

Allebedrijvendiezijngeïnterviewdhebbenzichgecommitteerdaanhetverbodopkinderarbeid.Ookgeven ze allemaal aan dat ze kinderarbeid als een risico zien. Echter, in de meeste ketens komtkinderarbeid niet in de eerste schakel voor, zoals de meeste bedrijven constateren. De risico-inventarisatiehoudtmeestalopnadezeconstatering.

Hierbijmoetenwebeseffendat14bedrijvenuitspecifiekesectorenwaarbedrijvenzeerbewustzijnvanhetprobleemvankinderarbeiddatdaaraljarenbekendis,nietrepresentatiefzijnvoorderestvanhetbedrijfsleven.Ookwarenereenaantalsocialenterprisesbij,bedrijvendiezijnopgerichtomeenmaatschappelijkprobleemaantepakken.

4.3 Driescenario’svanbetrokkenheidvaneenbedrijfbijkinderarbeidErzijndriescenario’swaarinbedrijvenbetrokkenkunnenzijnbijkinderarbeid:

3

5

6

3

1

0

1

2

3

4

5

6

7 Aantalgeïnterviewdebedrijvenpersector

8

5. Bestaandeaanpakkinderarbeid

5.1.MaatregelenvanbedrijvenenNGOsIedereenisheterovereensdatkinderarbeidzeercomplexisomaantepakken.Bedrijven,NGOsenoverheidhebbenhierinverschillenderollenenmoetensamenwerkenomeffectieftezijn.HieronderstaanmaatregelendiebedrijvenenNGOs2 iederapartnemen.Ook zijnMSIs3 geinterviewd,waardezemaatregelengezamenlijkwordenuitgevoerd.

Maatregelen:Bedrijven NGOsenMSIs1. identificerenrisico-leveranciers 1. voerencampagneendoenaanbewustmaking

inNederlandeninternationaal2. leveranciersverklaren(self-assessment)geenkinderarbeidtegebruiken

2. lobbybijdeoverheid

3. leverancierswordtgevraagdookzelfdue-diligencetedoen

3. lobbybijbedrijven

4. metleverancierswordengesprekkengevoerdoverkinderarbeid

4. werkensamenmetdeoverheid

5. metleverancierswordtsamengewerktom 5. werkensamenmetbedrijven

2LIW,StopKinderarbeidCoalitie,Solidaridad,UnicefNl,TerredesHommes,SOMO,ECPAT,FNVInternationaal,FNVMondiaal,GlobalMarch,ILO3IDH,BSCI,Utz,MVONederland,BCI

•doorkinderenbenedendeminimumleeftijdvandeILOConventieindiensttehebben (14/15jaar)

•doorkinderenonderde18aangevaarlijke/ongezondewerkomstandigheden bloottestellen

eenbedrijfveroorzaaktkinderarbeiddoorzijneigenactiviteitenenbesluiten

•bijvoorbeelddoorsteedsproducteisenteveranderenvoorleveranciers,zonderdeproductiedeadlineofprijzenaantepassen,waardoordeleveranciermetsubcontractorsmoetwerkendiekinderarbeidgebruiken

•bijvoorbeelddoorbijtedragenaandevervuiingvaneenrivierdateffectheeftopdeinkomstenvandelokaleboeren,waardoorzijhunkinderenmoetenlatenwerkenomtecompenseren voorhetverliesaaninkomsten

eenbedrijfdraagtbijaankinderarbeiddoorzijnzakelijke

relaties(bv.meteenleverancier,klantofoverheid)ofdoorzijneigenactiviteiten

samenmetanderen

•deleveranciervanderetailerheefthetborduurselopdekledingproductenonderaanbesteedaankinderendiehieraanthuiswerken,zonderdatderetailerhieraanheeftbijgedrageneninstrijdmetderegelsvanhetcontract.•grondstoffendiemetkinderarbeidgeproduceerdzijnenopdespotmarktofdooreenagentwordenverkocht

kinderarbeidisgelinkedaandeoperaties,productenof

dienstenvaneenbedrijf,omdathetveroorzaaktwordtdooreenorganisatiewaarhetbedrijfeen

zakelijkerelatiemeeheeft.

Bron:ILO-IOEChildLabourGuidance,2015

9

kinderarbeidtebestrijden6. leverancierstekenenvoorwaardenwaaronderhetverbodopkinderarbeid

6. verbeterendetoegangtotonderwijs

7. leverancierswordengecontroleerddoorauditsviaderden

7. halenkinderenuitbestaandesituatie

8. hogerisicoleverancierswordengetraindoverhetbelangvaneenverbodopkinderarbeid

8. biedenalternatiefaanfamilies,kijknaargenderaspecten

Anders:betaleneenhogereprijs(1bedrijf) 9. bewustmakinglokaal10. creërensocialevangnetten11. samenwerkingmetcommunities12. werkensamenmetlokalevakbonden

5.2ProblemenOndanksaldezemaatregelenwordtkinderarbeidnogonvoldoendeeffectiefbestreden.Hierbijwordendevolgendeproblemengeïdentificeerd:

a. Gebrekaaninzichtindeketen.Bedrijvenwetenalleenwatergebeurtindeeersteschakelendannogteweinig.Zevindenmeestalgeenkinderarbeiddaar.Delinktussendeeersteschakelenkinderarbeidverderopisvaaknietgemaakt.

b. Kinderarbeidismoeilijktedetecteren,ookindeeersteschakel.Auditorsvindenditmeestalniet.

c. Kinderarbeidheeftonvoldoendeprioriteitvoorbedrijvenenoverheid.Bedrijvenniet,omdatzegeenkinderarbeidvindenindeeigenketen(eerstetier)oflokalebedrijvenvindenhetnormaal.Deoverheidniet,omdaterinontwikkelingslandenteweinigcapaciteitenwilisomdewetaftedwingen.VoordeoverheidinWesterselanden,iskinderarbeidverwegenmaaréénvandeveleonderwerpen.

d. Wettenwordennietnageleefddooroverheidenbedrijven.Dewilontbreektvaakdooracceptatieindecultuurenomdathetvooralalseenarmoedeprobleemwordtgezien.

e. Bedrijvenhebbenvaakgeen“leverage”verderdande1eschakelindeketen.Alontdekkenzehetverderopindeketen,danvoelenzezichmachtelooserietsaantedoen.

f. Certificering/auditsscheppeneenpapierenwerkelijkheid.Alsdeleverancierverklaartgeenkinderarbeidtegebruikenendeauditorooknietsvindt,danishettochgoed?

g. Bedrijvenzijnhuiverigvoortransparantieoverkinderarbeid.Communicerenhieroverligterggevoelig.Bedrijvenzienhetalseengrootreputatie-risico.Daarnaastzijnbedrijvenbevreesdominomvangrijkeprojectengezogenteworden,dieveelgeldentijdkostenenwaarzijnauwelijksinvloedop(kunnen)hebben.

h. Gebrekaangeorganiseerdewerknemersensamenwerkingwerkgevers/werknemers.Waargoed georganiseerde vakbonden zijn en een goede samenwerking tussen werkgevers enwerknemers,iszeldenkinderarbeid.

10

i. Gebrekkige onderlinge afstemming. Bedrijven proberen het alleen op te lossen. Anti-kinderarbeidprogramma’swerkennietaltijdeffectiefsamen.Wehebben juistallepartijenensamenwerkingnodig.

j. Geen integrale aanpak. Alleen het kinderarbeid probleem oplossen in 1 bedrijf of sector,verschuifthetprobleem.Lonen,dwangarbeid,scholing,socialezekerheidzijnonderwerpendiegelijktijdigmoetenwordenaangepakt.

k. Datmaaktdeaanpakvankinderarbeidisheelcomplex.

l. Lonen worden laag gehouden door race to the bottom. Het is vaak een kwestie vanmarktwerking.Bedrijvenzijnsteedsopzoeknaarkostenreductie,metnameoplonen.

m. Dit leidt toteen lastigdilemma voorbedrijven.Kinderarbeidbestrijdenkostgeldofvraagtkeuzes die niet de prijs voorop zetten. Dit kan leiden tot competitieve voordelen voorbedrijvendiehiergeenaandachtaanbesteden.

6. Lessonslearnedbijbestrijdingkinderarbeid

Vanuit de interviews en desk research hebben we kunnen leren wat wel en niet werkt bijkinderarbeid. Hieronder de belangrijkste lessen. Deze kunnen eventueel worden omgevormd totkwaliteitscriteria:

6.1 Welkeelementenzijnbelangrijkbijhetbestrijdenvankinderarbeid?

Transparantieenduediligence indeketen,wetenwaarhetproductvandaankomtGeïntegreerdebenadering zoweltrainingen,alsbewustmakenvanleveranciers,ouders,

community,eneenalternatiefbieden,maarookkijkennaarleefbaar loon,vrijheidvanvakverenigingengoedescholing,kinderopvang.Hierbij isoogvoorgenderaspectenvangrootbelang: meisjes bijvoorbeeld verrichten werk infamiliebedrijvendatnietalswerkwordterkendendaardoormakkelijkoverhethoofdkanwordengezien.

Samenwerking tussen certificeerders, sectorpartners, met NGOs envakbondenaldannietbinnenMSIs

Aanpak'rootcauses' anders verplaats je het probleem en komt het kind zomogelijk in een slechtere situatie (bijvoorbeeld bedelen opstraat of prostitutie). Oorzaken en oplossingen kunnenverschillenvoorjongensofmeisjesineeneenzelfderegio.

Preventie door aanpak oorzaken: bewustzijn creëren, socialevangnetten,goedeentoegankelijkescholing

Gebiedsgerichteaanpak maakt het mogelijk alle stakeholders te betrekken en hetprobleem niet te verschuiven van de ene naar de anderesector

11

Samenwerkingmetleveranciers door langdurige relaties en duidelijke verwachtingencommuniceren(ookoverwatKAis)

Bedrijfsprocessenonderdeloepnemen

Investeren in kennis en capaciteit op KA, naar prijsbeleid,productie-ontwikkeling, commitment CEO, grievancemechanisme,beloningssysteemkijken.

Betrekdelokaleoverheid ookvooronderwijs,handhaving lokalewetgeving.Bedrijvenkunneninvloeduitoefenenopdelokaleoverheid

HieruitheeftdeRVOgeconcludeerddathetgraagdevolgendeelemententerugzietinprojecten:- eenketenaanpak,gerichtopidentificatievankinderarbeid- eenactieverolvanhetbedrijfsleven,zowelindekosten,alseigenbedrijfsvoeringaanpassen

(cultuurverandering)- lokaalbewustzijncreëren- eenstrevenomaandelonen(vanwerknemers/ouders)tewerken(leefbaarloon)- gerichtopterugdringenvankinderarbeidmetoogvoordeverschilleninoplossingendie

somsnodigzijnm.b.t.jongensofmeisjes- leereffectenmeetbaarmaken- eenanalysevande(lokale)oorzakenvankinderarbeid,inclusiefgenderaspecten(kan

onderdeelvanprojectzijn)- samenwerkingtussendeverschillendestakeholders(iniedergevalbedrijfenNGOlokaal)- gerichtopethiek(bewustzijnbijbedrijven,internationaalenlokaal)

6.2 Watmoetjevermijdenbijhetbestrijdenvankinderarbeid?

Maarhetisookduidelijkwatnietwerkt,watjevooralnietmoetdoen:

HieraanheeftdeRVOnogtoegevoegddathetnietinitiatievenwilgaansteunendie:

- gerichtzijnop‘greenwashing’,namelijkgerichtopdereputatie,terwijlhetprojectnietsbijdraagt.

- alleeneenstudiezijn,zondergerichteactie

Ø Kinderennietontslaanofditvragenvanhunleveranciers,zonderalternatiefØ Blindvertrouwenopleveranciers(bvviaself-assessments).Ø Kinderarbeidalslosstaandprobleemzien.Ø Geenboycot,vanlandofleverancier.Losthetprobleemnietop.Ø Tegenstrijdigeboodschapgevendoormensenalleenopfinanciëleresultatenafte

rekenenofleveranciersopprijstekiezenØ Geentop-downbenadering,werksamenmetlokalepartijen,ookoverheidØ Nichebenadering.Alleenkinderarbeidbestrijdenbijeenpaarleveranciers.Ø Kinderenuit1sector,1gebiedweren,zonderoorzakenaantepakkenØ Nietalleeneengeldbijdragevragenvanbedrijven,eengroterebetrokkenheidnodigØ Alleenmaarrichtenopproductiviteit;ditkanzelfsleidentotmeerkinderarbeidomdat

ermeerwerkmoetwordenverricht

12

- nieteenbedrijfalsaanvragerhebben- alleengerichtzijnopcertificering- zondereenlokalepartnerwerken- geenbijdrage(aldannietin-kind)vanhetbedrijfzelfvoorstellen- nietinovereenstemmingzijnmetdeOESOrichtlijnenendeduediligenceaanpak- alleengerichtzijnopbewustzijninNederland- nietbereidzijnombevindingenengeleerdelessentedelen- geenalternatiefbiedenvoorkinderen/ouders- nietvoorzienineenactieverolvanhetbedrijfsleven- alleengerichtzijnopdepotgeld- louterplatform,overlegstructuurzijn

7. Welkeissueszijnbelangrijkomsamenmetkinderarbeidaantepakken?

Kinderarbeid is geen losstaandprobleem. In ieder geval is hetbelangrijkommetbedrijvenook tekijkennaar:

7.1 Leefbaarlooniseenzgn.enablingfactor.Wanneerdeoudersvanhetkindnietkunnenlevenvan hun salaris, hebben ze niet alleen niet demogelijkheid hun kind naar school te sturen,maarhebben ze het kind nodig om te overleven. Westerse bedrijven vragen hun leveranciers meestalalleen om het lokaleminimum loon te betalen. Helaas is dit vaak veruit onvoldoende om van televen.Westersebedrijven kunnen, samenmet leveranciers, vakbondenenNGOs in kaart brengenwateenleefbaarloonis.www.fair-wage.comiseenAmerikaanseorganisatiediehiermeehelpt.

InNederlandisdeLivingWageLabopgericht,eenplatformvoorco-creatieenexperimentenmeteenleefbaar loon in de landbouw-voedingsindustrie. Ook is er de Wage Indicator(www.wageindicator.org/) die een database hebben ontwikkeld van lonen in landen over de helewereld.

7.2 Gedwongen arbeid is sterk aan kinderarbeid gerelateerd. Kinderen komen vaker in eensituatie van gedwongen arbeid terecht. Zo gaan volwassenen (ouders) bijvoorbeeld schulden aan,waarvoorhetkindmoetwerkenomhetaftebetalen.Hetkindkrijgtnietbetaald.Kinderenkunnenmindergoedvoorhunrechtenopkomen.Kinderenwordtgeenkeuzegegeven.

HetAmerikaanseMinisterievanArbeiddoethieraljarenonderzoeknaarenhebbendezgnILABlijstsamengesteldopproduct-enlandenniveau.Hierbestaatnuookeenappvan.VolgensdeModernSlaveryAct IndeUKmoetengrotebedrijvenenpubliekeorganennuverplichtrapporterenhoezemoderneslavernij indeketenvoorkomen.Deoverheidisverplichtorganisatiesdienietrapporterenhieroveruittesluitenvancontracten.

7.3 Vrijheidvanvakverenigingenhetrechtopcollectieveonderhandelingenworden“enablingrights”genoemd,aangezienzearbeidersinstaatstellenhuneigenwerkomgevingtebeïnvloedenen

13

zelf met hun management te onderhandelen over verbetering van hun arbeidsomstandigheden4.Kinderarbeidkomtzeldenvoorwaarvrijheidvanvakverenigingwordtgerespecteerd.

8. Watisdebusinesscasevoorkinderarbeid?

Kinderarbeid voorkomen is een vandeonderwerpendie veel bedrijven inhunbeleid enprincipeshebbenopgenomen.Het belang hiervan is redelijk onomstreden. Echter, bedrijvenhebbenweinigkennisoverwat zeeraankunnendoen,behalvezakenpartnerseenverbodopleggen.Tegelijkertijdrealiseren veel bedrijven zich dat beleid op zich onvoldoende is. Ze kiezen een ‘compliance’benadering,doorleverancierstecontrolerenenzijnnietspecifiekgerichtopandereactiviteitenomkinderarbeidtebestrijden.Zolangergeen‘in-compliance’is,geenissuenaarbovenkomt,lijkenerweinigvoordelentezittenaaneenuitgebreidonderzoekenactieplan(duediligence).Terwijlbijdebestrijdingvankinderarbeid,deactievebetrokkenheidvan(internationale)bedrijvenwordtgemist.Internationalebedrijvenhebbenbijvoorbeeldmeerinvloedopketenpartnersendelokaleoverheid,danmaatschappelijkeorganisaties.

Tochzijnerwelargumentendiegebruiktwordenomdebusinesscasetemaken5:

• Beterrisicomanagement:betrokkenheidbijkinderarbeidkanleidentotenormepubliekeverontwaardiging,campagnesendereputatievaneenbedrijfflinkbeschadigen;

• Impactopdemarkt:kinderarbeidstaatdeeconomischeontwikkelingvaneenlandindewegendaarmeedekoopkrachtvanconsumenten

• Verbeterdezakelijkekansen:klantenvindenhetsteedsbelangrijkerdateenbedrijfgoedmetmensenrechtenomgaat,zoookdeoverheidalsgroteklant

• Positieveerkenning:investeerderszijnsteedsmeerbezorgdommensenrechtenenzijnbereidomdeinspanningenvaneenbedrijfomdezeissuesaantepakken,teerkennen

• Groeiendetransparantieeisen:nationalewetgevingenbeurzenleggensteedsgrotereeisenopaanbedrijvenhoezemetmensenrechtenomgaan.

4IncludingOccupationalHealthandSafety(OHS)5zieookdeIOE-ILOChildlabourguidance

VoorbeeldvanKatoenprogrammavanIDH.MNCszitteninhetinvestmentcommittee,waarbijzemeebeslissenoverprojectendieo.a.kinderarbeidbestrijden.Hierdoorzijnzezichbewustvandeproblemeneneffectiviteitenontstaateigenaarschap.OokzijnlokalebedrijvenImplementingPartnerbijhetBetterCottonInitiative.Hiervoorkunnenzefinancieringontvangen.Hiervoormoetenzewelgoedpresterenenserieuskinderarbeidwillenuitbannen.Doordecompetitiegaathetniveauomhoog.

14

9. Waarisbehoefteaan?

IndeinterviewsmetbedrijvenenNGOs,kwamendevolgendebehoeftennaarvoren,waaruitblijktdaterweliswaarverschillendebehoeftenzijn,maarookveeloverlap.Zekerdemeerprogressievebedrijvenerkendendenoodzaakvaneengebiedsaanpakeneenintegralebenadering:

Behoeften bedrijven NGOsGeld x xExpertise xBranche-bredeaanpak x xVerbandleggentussenprijzenenlonenenkinderarbeid x xGebiedsgerichteaanpak x xLokaleoverheidmoethandhaven xNloverheidmoetandereoverhedenaanspreken xNieuwesystemendieinzichtverschaffen x xEenintegraleaanpak,inclusiefarbo-enmilieuissues xDeNederlandseoverheidmoethetgoedevoorbeeldgeven(bijinkoop) x xSamenwerkingtussencertificeerders/uniformiteit xVerdergaandanauditsdoorgesprekken/dialoog x xVergrootconsumentenbewustzijn x xAandachtvoorkleinebedrijven xMeerdrukvanuitdeoverheid,bvdoorwetgevingenboetes xPilotsvannieuweideeëndoorMSIs xStimuleeronderzoekentransparantiedoorbedrijven xBedrijvengebruikenofvergrotenhuninvloedactief xVerbeterdecoördinatieensamenwerkingtussenallespelers xVerbeterdeorganisatievanwerknemersindeketen x

10. Goedevoorbeelden

10.1 Voorbeeldenaanpakkinderarbeidenorganisatiesommeesamentewerken

ChildLabourFreeZones.Eenkinderarbeid-vrijezone(childlabourfreezone)iseenafgebakendgebied-bijvoorbeeldeendorpofeenplantage-waariedereenervanovertuigdis:'Geenkindhoorttewerken,iederkindmoetnaarschool!'.Leerkrachten,lokaleautoriteiten,dorpshoofden,werkgeversoudersenkinderenwerkensamenomallekinderenuithetwerktehalenennaarschooltebrengen1. HetconceptwerdgeïntroduceerddoordeIndiaseMVFoundation. Dankzijdezegebiedsaanpakwaarbijalleactorenindegemeenschapwordenbetrokkenzijnalmeerdan1miljoenkinderenuithetwerkgehaaldennaarschoolgebracht.DeStopKinderarbeidCampagnewerktmetdezeaanpak.

http://www.stopchildlabour.eu/child-labour-free-zones/enhttp://mvfindia.in

15

OokdeILOmetde‘integratedareabasedapproach’1werktmeteengebiedsgerichteaanpak,eenproces dat deuitbanning vande ergste vormen van kinderarbeid inbed in debrederenationalestrategieombeteronderwijs,fatsoenlijkearbeidsomstandighedentepromotenenarmoedeterugte brengen. ILO bestrijdt met het IPEC programma wereldwijd kinderarbeid met nationaleprogramma’sinsamenwerkingmetsocialepartners,overheidensomsookbedrijven.DeILOdoetook veel (statistisch) onderzoek naar kinderarbeid en publiceert elke vier jaar het Global ChildLabourReport.

ChildLabourPlatform(CLP)iseencross-sectoraalforumwaarledenvanhetbedrijfslevenmetelkaarervaringenkunnendelenenkunnenlerenvananderebenaderingenomkinderarbeidtebestrijdenindeinternationaleketens. HierdoorwildeCLPpraktischeoplossingenvoorbedrijvenontwikkelenomkinderarbeidaantepakkeninhuninternationaleketens. DeILOvoerthetsecretariaatvanditplatform.

http://www.ilo.org/ipec/

De benadering van UNICEF is vooral gericht op preventie en aanpak van de oorzaken. Zevoorkomen kinderarbeid door de toegang tot onderwijs en de kwaliteit te verbeteren. Ookzorgenzedatkinderenklaarzijnvoorschoolomearlydropouttevoorkomen.Daarnaastwerkenzemetdeoverheidaansocialprotectionvoorfamiliesomdekostentekunnendragen.ZowerkthetUNICEFchild labourprogrammeinNepalaaneenkinderbeschermingssysteem instedelijkegebieden van Nepal met een zogenaamde geïntegreerde benadering. Met de lokale overheid,ontwikkelingspartnersenbedrijfslevenzijninmiddelsmeerdan9000Nepalesekinderenmethunfamilieherenigd,enwordtdefamiliegeholpenmetpsycho-socialeenjuridischehulpenkrijgende kinderenonderwijs enberoepstraining. Ookhebben 10000 kinderen enhun families steungekregenomtevoorkomendatdekinderengingenwerken.

UNICEF sluit ook partnerships met bedrijven om o.a. kinderarbeid aan te pakken. HiervoorhebbenzedeChildren’sRightsandBusinessPrinciplesenallerleitoolsontwikkeldombedrijvente helpen kinderrechten onderdeel van de core business te maken(http://www.unicef.org/csr/tools.htm)

TerredesHommesNetherlandsvoorkomtuitbuitingvankinderenenhaaltkinderenweguitsituatiesvankinderarbeidenbiedtzeeenalternatief.https://www.terredeshommes.nl

Save theChildrenheefteen socialenterprise -CCRCSR (Center for Child RightsandCorporateSocial Responsibility) opgericht om bedrijven te adviseren op dit gebied. Ze ondersteunenbedrijvenbijhet in kaartbrengenvan kinderarbeid inde keten.OokzijgebruikenhiervoordeChildren’s Rights and Business Principles (CRBP). Ook hebben ze een monitoring systeemontwikkeldwaarelkbedrijfopfabrieksniveaugegevensinkanvastleggen.Zevoerenassessmentsuitvoorbedrijvenengevenadviesdatdirecttoepasbaaris.http://www.ccrcsr.com

16

10.2 Goodpracticesvanbedrijven

Steedsblijktdathetbelangrijk isdatallestakeholdershunrolenverantwoordelijkheidpakkenomkinderarbeideffectiefaantepakken.NGOswerkensamenmetlokaleoverhedenaanhetbestrijdenvankinderarbeidterplekke.Zijhebbenbedrijvennodigdie invloeduitoefeneninhunketenenhetbelangvaneenkinderarbeidverbodcommunicerenaanhunzakenpartners.Ookishetbelangrijkdatbedrijvenkijkennaarhuneigeninkoopbeleid.Alseenleverancierdeomstandighedeninzijnbedrijfverbetert,delonenverhoogtenkinderarbeidverbiedt,ishetzeerfrustrerendwanneerdeklanttochkiestvoordegoedkopereconcurrent,diewelkinderarbeidgebruikt.

11. GoedeadviezenaandeRVO/Kinderarbeidfonds

Wevroegenstakeholdersomadviesenkregenvelewaardevolletips,dieindevolgendetienpuntenzijnsamengevat.Indeexcel-filewaarindeinterviewszijnsamengevat,zijnmeerdetailstelezen.

1. Sluitaanbijdeconvenanten2. Kieseenfocus,bv.Land/sector/vormvanKA3. Investeerinonderzoekinketensensectoren4. Stimuleerenondersteunhetbedrijfsleven5. Doeietsnieuwsenweesflexibel6. Vergroothetbewustzijn7. Maakhetonderdeelvaneenbredebenadering8. Leervangoedevoorbeelden9. Brengactorensamen10. Geefalsoverheidhetgoedevoorbeeld

Apple rapporteert de laatste jaren over de uitkomsten van zijn monitoring, waaronder deaanwezigheid van kinderen. Apple geeft training aan leveranciers in China, waarbij het onderanderegaatoverhetcheckenvanleeftijdenenhoezezelfrisico’sopkinderarbeidinhunketenkunnenidentificeren.Zevragenleveranciersooktebetalenvoordeschoolvandekinderendiezeindiensthadden.

C&A, Coolinvestments, DPDB, Just Brands, PVH, Varova Fashion and WE samen metmaatschappelijkeorganisaties,zoalsdeStopKinderarbeidCampagne,UNICEFendeFairLabourAssociation, proberende risico’s van kinderarbeid in de katoen- en textielindustrie in kaart tebrengen en aan te pakken. Het project is gericht op katoenplantages, spinnerijen entextielfabriekeninTurkije,diebetrokkenzijnbijdeproductievankledingdieuiteindelijkaandeNederlandseconsument wordtverkocht.Dedeelnemendebedrijvenhebbenweinigzichtophunketen en in hoeverre en waar kinderarbeid voorkomt. Van het project wil men leren wat debestemanierisominformatieoverdeketenteverkrijgen.http://www.stopchildlabour.eu/assets/Cotton-Project-Flyer-ENG.pdf

17

12. Aanpakvoorhetfonds

12.1 ArgumentenomdoortegaannaarfaseIIDeRVOheeftmetbuitenlandsezakenafgesprokeninfaseItebekijkenofhethaalbaarzouzijnditfondsopterichteninovereenstemmingmethetamendement.Deconclusieisdatervoldoenderedenenzijnomhetfondsopterichten.Hierbijisgekekennaardevolgendeargumenten:

• Zijnervoldoendeleads(binnenbedrijfsleven).Hoegrootisdevijver?TijdensfaseIisgeblekendater(meerdan)voldoendeinteressantevoorstelleneninitiatievenzijnwaarhetfondsvoorgebruiktkanworden.Inbijlage1wordthiervaneenoverzichtgegeven.

• Ishetbedrijfslevenbereidzelfmeetefinancieren?Hetantwoordopdezevraagisniethelemaalhelder.Iniedergevalzijnerbedrijvendieertijdencapaciteit(in-kind)inwillensteken.

• Zijnmultistakeholderinitiatievenmogelijk?HetblijktdateropditgebiedalveelwordtsamengewerkttussenbedrijvenenNGOs.Ookbinnendeconvenantenstaatditopdeagenda.Debinnengekomenleads,zijnmeestalookmulti-stakeholdergedreven.

12.2 Welketoegevoegdewaardeheefthetfonds?

Ø Hefboom voor andere onderwerpen: Kinderarbeid heeft het voordeel boven anderemensenrechten-issues, dat er grote overeenstemming is dat dit niet zou mogen voortduren.Kinderarbeidiszonauwverwevenmetandereissues,dathetalseenhefboomofeeningangkangeldenomookandereissuesaantepakken(bv.Leefbaarloonofvrijheidvanvakvereniging),diemeeromstredenzijn.

Ø Integralebenadering.Erbestaanveelinitiatievendiekinderarbeidbestrijden,maarvaakpakkenzemaareendeelvanhetprobleemaan.Ditfondskanjuisteenintegraleaanpakstimuleren.

Ø Actieve rol bedrijfsleven. Veel initiatieven worden door NGOs uitgevoerd. Dit fonds kan eenactievere rol van het bedrijfsleven stimuleren. Doordat het fonds ook zal zorgen voor hetverspreiden van kennis enmogelijke handelingsperspectieven voor bedrijven, zullen bedrijveneerderwetenwatzekunnendoen.

Ø Bewustzijnvergroten.Doorcommunicatieonderdeelvanhetfondstemaken,kanhetfondshetbewustzijnvanhetprobleemvergrotenbijhetbedrijfsleven.

12.3 DriestromenvanhetfondsOpbasisvanstakeholderconsultatieeninoverlegmetexperts,heeftdeRVOervoorgekozenhetfondsoverdriestromentegaanverdelen.DaarbijiseenvereistedathetFondsindezomervan2017uitgeputmoetzijn:I Deoverheidstimuleerthetbestrijdenvankinderarbeidviadeinkoop(€500.000)II Duediligencevanindividuelebedrijvenwordtgestimuleerd(€1.000.000)III MSIprojectendiekinderarbeidlokaalbestrijden(€3.000.000)

18

12.4 Resultaatketen

EenschemavanderesultaatketeninhetEngelsisbijgeslotenalsbijlage2

I. Deoverheidstimuleertviainkoop

Probleem:Deoverheidneemt zelfnognietdevolledigeverantwoordelijkheidvoor zijneigen rol indeketen.Bedrijvenervareninhuncontractenmetdeoverheidteweinigdatdeoverheidhetbelangrijkvindtdat kinderarbeid wordt teruggedrongen in de ketens van bedrijven. De overheid vertoontrisicomijdend gedrag (vraagt om garantie, vraagt om product uit land zonder KA) of vraagt niets.Stakeholders, inclusief bedrijven, verwachten van de overheid dat het zijn verantwoordelijkheidneemt en zijn leverage gebruikt om KA op te lossen. Dit gebeurt nu onvoldoende. Dit staatbijvoorbeeldhetstrevenomkinderarbeidinIndiaenChinaindenatuursteentebestrijdenindeweg.Natuursteenbedrijvendiedeoverheidalsbelangrijkeklanthebben,verwachtendatdeoverheidhuninspanningenhonoreertbijcontracten,zodatzijeenbusinesscasehebbenomhierinteinvesteren.

Assumptie:Als de overheid bedrijven beloont door hetmee te nemen in de gunningcriteria of beter nog, deeisen bij een opdracht, zullen bedrijven eerdermee gaan doenmet de (multi-stakeholder) sectorinitiatieven die kinderarbeid trachten terug te dringen. Hiermee versterk je de business-case voorbedrijven(deklantvraagterom).

ActiviteitRVO• DeRVOverleenteenopdrachtomdeNederlandsecentraleenlokaleoverheidteadviserenom

kinderarbeidtebestrijdenvia inkoop.Ditkanviaeenprojectgroepmetstakeholdersvanlokaleoverheidenbouwprojecten(gemeenten,architecten,bestekontwerpers).

Output• DeNederlandseoverheidverbetertzijneigeninkoopprocessenomkinderarbeidtebestrijdenin

denatuursteensectorendoetzakenmetbedrijvendiekinderarbeidterugdringeninhunketeninnatuursteen

• Nederlandsenatuursteenbedrijvenverbeterenhunduediligenceproces,waarmogelijkbinneneenmulti-stakeholderprocesen/ofeenconvenant.

Outcomes• DeNederlandseoverheidkooptbijvoorkeurnatuursteeninvanbedrijvendieactiefkinderarbeid

terugdringeninrisico-landen.

UitkomstenNatuursteenbedrijvenvoerenduediligenceuitennemendeelaanmulti-stakeholderinitiatieven,diehenondersteunenomtevoldoenaandeinkoopcriteria.Companies

19

Gewenstedoelgroep• Rijksoverheiden/oflokaleoverhedendieregelmatignatuursteeninkopen• Nederlandsebedrijven,meestalMKB,dienatuursteenleverenaandeoverheidenimporterenuit

risico-landen,zoalsChinaenIndia.

Instrumenten:a. Projectgroeprepresentatielokaleoverheid,architectenenanderestakeholdersbinnenhet

ConvenantNatuursteenlevertgunningscriteriaofeiseninopdrachtenopenzorgtvoor‘embedding’inaantalrelevanteoverheidsorganen.

b. SubsidiesvoorbedrijvenuitnatuursteensectorvoorduediligenceenMSI.6

Temitigerenrisico’sEriseencentraalbeleidvandeoverheidomsocialevoorwaardentestellenbijduurzaaminkopen.Ditbeleidwerktslechtombedrijventestimuleren,omdathetdezevoorwaardenalleensteltbijhetsluitenvanhetcontractennietalsgunningscriteriaofuitsluitingscriteria.Veranderenvanditbeleidkanlangduren.Doormetdecentraleoverhedentewerken,diemeervrijheidhebbeninhunaanpak,kanditrisicogemitigeerdworden.Erisjuridischeonzekerheidofenhoesociaalverantwoordkanwordeningekocht.Denieuweaanbestedingswetmaaktveelmeermogelijk,maargoedjuridischadviesisbelangrijk.HetslagenvanditgedeelteisafhankelijkvanveelpartijenendeRVOheefthiermaarweiniginvloedop,behalvedooreenstrategischefinancieringtedoen.

II. Duediligenceproces(doorindividuelebedrijven)wordtgestimuleerd

Probleem:Geenbedrijfwilkinderarbeidinhunproductieketens.Indepraktijkwetenbedrijventeweinigvandeproblematiek inhuneigenketenverderdande‘eersteschakel’.Daarmeegevenzekinderarbeidteweinigprioriteitenisdeinternekennisvanencapaciteitvoordezeproblematieklaag.Erisnogeenhoog risico dat de interne managementprocessen ongewild aan kinderarbeid bijdragen, maar ditwordtnunietzoingeschatdoorhetbedrijf.Tevensisdeinschattingdatbedrijven‘koudwatervrees’hebben voorbij hun eerste tier kennis op te doen, vanuit reputatieschade en uit angst in eenlangdurig,onoverzichtelijkenvooralduurtrajecttekomenomKAuittebannen.

Assumpties• Eensubsidie(enbewustwording/leertraject)trektbedrijvenoverdestreepomhunketenbeter

teonderzoekenopkinderarbeidenbetertebegrijpenhoezeaandebestrijdingdaarvankunnenbijdragendoorhuneigenmanagementprocessenaantepassen(embedding).

• Geziendekortetermijnvanhetfonds,zullenditderelatiefvoorlopendebedrijvenzijn.Bedrijvendie al bewust zijn van het probleem en naar oplossingen zoeken. De geselecteerde projecten

6Hiermeewordtrisicoafgedektdatbijlangelooptijdvanhetprojectergeensteunmeerbeschikbaarisomdebenodigdeveranderingindesectoropgangtehelpen.

20

zullen een effect hebben op ‘volgers’, maar daarvoor zijn vanuit het Fonds geen middelenbeschikbaar(beperkingtijdenmiddelenvanhetFonds).

• ErisveelinformatiebeschikbaaroverwateengoedDDprocesinhoudt(bv.IOE-ILOguide),maarditisnogergonbekend.Ziein4.2.eenkortoverzichtwatprecieswordtbedoeld.Bijlage3geefthierovermeerinformatie.

ActiviteitenRVO• RVOverleentsubsidiesaan10-20individuelebedrijvenomduediligencetedoen(inclusief

ketenonderzoek,impactenrisico-analyse,inbeddinginhetbedrijf(ziebijlage3)enmonitoringencommunicatie)

• Identificatieenselectievanprojecten(informatievesessies,beoordelingvanvoorstellen,selectieenbaselineassessment)

Output• Bedrijvenvoerenduediligenceproces(keten,-impact,-risicoassessment,integratie,monitoring,

communicatie)uitineigenbedrijfenketen.Kwaliteitseisen(bv.d.m.v.eenMSI/convenant)zijnbelangrijk.

• Bedrijvenintegrerendebenodigdemaatregeleninhunbedrijfsprocessen

Outcomes• Bedrijvengebruikenhuninvloedindeketenomhunzakenpartnersdebenodigdemaatregelen

tegenkinderarbeidtelatennemen• Bedrijvenenhunzakenpartnersindeketenzijnzichmeerbewustvanhetwaar,waaromenof

hetvoorkomt,vankinderarbeid.• Bedrijvenenhunzakenpartnersbegrijpenwelke(interneenexterne)maatregelenzijmoetenen

kunnennemenomkinderarbeidterugtedringen• Hetbestrijdenvankinderarbeidisonderdeelvandebedrijfsprocessengeworden,metname

richtingalleactorenindeketen.• Eriseenleereffectvoorbedrijfslevenoverdepositievebijdragevanduediligenceen

handelingsperpectiefmetbetrekkingtothunbijdrageaanhetbestrijdenvanKAvoorbijde‘eersteschakel’.

UitkomstAlleactorenindeketengebruikenhunleverageomkinderarbeidtebestrijden.

GewenstedoelgroepGrotebedrijvenkunnenveelimpactenleveragehebbeninhunketen.Ookzijmoetengestimuleerdwordenenkunnenvaakeenvoorbeeldfunctievervullen.Zijnemenhunpartnersindeketenmee.De verwachting is dat met name grote bedrijven (meer dan 1000 werknemers) een dergelijkeaanvraagzullendoen,aldannietgezamenlijkmetanderebedrijven.Hunduediligence isoverhetalgemeenveelgecompliceerder,metveleproducten,duizendenleveranciersinvelelanden.Omookkleinerebedrijvenaantemoedigenduediligencetedoen,kanderegelingonderscheidgaanmakentussendeeigenbijdragediebedrijvenverwachtwordentedoen.VanMKBwordteenlagerebijdrageverwacht.Eengezamenlijkeduediligencemetanderenwordtaangemoedigd.

21

Instrumenten:a. Communicatietrajectb. Kennisbijeenkomstenc. Maatwerksubsidiesvoor10tot20individuelebedrijvenofgroepenvanbedrijven,waarbij

duidelijkmoetzijnmetwelkeanderestakeholderswordtgewerktenwaarom.

Temitigerenrisico’sRVOzietbijdit instrumenteenrisicodatslechtseenbeperktaantalbedrijveneenberoepopdezesubsidiedoet (‘durvenhetniet aan’). Inmaart 2017 kandanbesloten tewordendemiddelendieoverblijven alsnog beschikbaar te stellen voor 3 (MSI projecten). Goede communicatie hierover isbelangrijk.Een ander risico kan zijn dat een bedrijf deze subsidie gebruikt zonder samenwerking metstakeholders.Decontroleopdekwaliteitisdanlastiger.OokvrezenNGOsdathetintransparantzalblijvenwatdeuitkomstenvaneendergelijktrajectzijnenerdaaromrisicoisdathetgeldnietgoedwordtgebruikt.Doorbedrijven tevragenoverdeuitkomsten te rapporteren,kanditondervangenworden.Eenanderrisicokanzijndatdekostenvanzo’nduediligencetrajectduurderhogerzijndangedacht,bijvoorbeeldiningewikkeldeketens.Doorhetbedrijftevragenvantevorenaantegevenwaarhetbedrijfdenktdatkinderarbeidvoorkomtenprioriteitentebepalen,kanditbeperktworden.TevensbestaathetrisicodatbedrijvennietszullendoenmetdeuitkomstenvanhetDDproces,waarnegatieve impact is geïdentificeerd, omdat dit niet als subsidiabel onderdeel van spoor 2 wordtgezien.Hierisspoor3voorbedoeld.Hetisdanbelangrijkdatbedrijveninhunvoorstelaangevenhoezeomzullengaanmetkinderarbeiddatgeïdentificeerdis.

III MSIprojectendielokaalkinderarbeidbestrijden

Probleem:Kinderarbeid bestrijden is zeer complex. Haal je het weg op één plek, dan verschijnt het op eenandere,als jedeoorzakennietaanpakt.Demaatregelendiebedrijvennemen,zoalsmonitoring, isniet voldoende om de oorzaken aan te pakken. Bedrijven hebben hier over het algemeen geenkennis en expertise voor in huis. NGOs en overheden hebben hier meer ervaring in. Daarom issamenwerkingtussenverschillendestakeholdersextreembelangrijk.

Assumpties• ZowelNGOs,alsbedrijvenendeoverheidzijnnodigomkinderarbeideffectiefaantepakken.• Gemotiveerdebedrijvenwerkenmeeaanhetaanpakkenvankinderarbeid,ookalszenietzeker

zijndatditonderdeelmaaktvanhuneigenproductieketen.• Ergebeurtnogteweinigomkinderarbeideffectieftebestrijden• NGO’senbedrijvensprekennognietaltijdelkaarstaalenkunnenopdezewijzedichtertotelkaar

wordengebracht

ActiviteitenRVO• RVOverstrektsubsidiesaanongeveer6MSI’stussenNederlandsebedrijven,NGO’senlokale

22

partners• Identificatieenselectievanprojecten(informatievesessies,beoordelingvanvoorstellen,selectie

enbaselineassessment)

Output• EenplanvanMSIpartnersomkinderarbeidlokaaltebestrijdenineengeselecteerdgebied

en/ofketensamenmetlokalepartners• Analysevandeoorzakenvankinderarbeid• Samenwerkingsovereenkomsttussendeverschillendestakeholders

Outcomes• Bedrijvengebruikenhun‘leverage’omkinderarbeidlokaaltebestrijden• Bedrijven,NGOsenoverhedenlokaalwerkensamenomkinderarbeidtebestrijden• Binnen het geselecteerde gebied zijn maatregelen genomen die kinderarbeid voorkomen en

mitigeren

UitkomstMSIpartnersvoereneenplanuitomkinderarbeidlokaaltebestrijdenineengeselecteerdgebieden/ofketensamenmetlokalepartners

GewenstedoelgroepBedrijvenzijnaanvrager,maarmoetenwelsamenwerkenmetanderen.Aanvragenenmonitorenkosttijdencapaciteit.Mogelijkhebbenkleinerebedrijvendatnietinhuis.NGOsbrengenhunexpertiseencapaciteitin,ookzullenzebedrijvenscherpkunnenhoudenopdekwaliteit.

Risico’s• RVOverwachteenlaagrisicovanonder-uitputtingvanhetfonds.Nadeinventarisatiefasedoor

RVOdezezomerzijneral13mogelijkeprojectenvoorbijgekomen.Zondergarantiedatdezeookgehonoreerdzullenworden,geeftdatvoldoendeaanwijzingdater‘animo’is.

• Doordekortelooptijdvanhetfonds,iserweinigkansomconcreteresultatentebehalen,omdathetbestrijdenvankinderarbeidheelveeljarenkanduren.

Instrumenten7:a. Communicatietrajectb. Proposalsviaquick-scanuitgebreidbesprekenenaanpassenc. Naaanpassingindieningtotdemiddelenzijnuitgeputd. Subsidiesvoor6tot10MSI-voorstellenvoor1mei2017.

7Voordeelvanditinstrument:hogematetotsturenopkwaliteitdefinitievevoorstelenlagerrisicodateronevenredigveeltrajecteninbehandelingmoetenwordengenomenenmoetenwordenafgewezenomdatdemiddelenzijnuitgeput.Hiermeeookmeersturingopuitvoeringskostendanbijtender.Nadeel:ietsminderduidelijkvoorstakeholderswanneermiddelenzijnuitgeput(duszeerveelaandachtvoorcommunicatie)enmindermogelijkhedenvoorRVOmogelijkopselecterenvanuiteindelijkmeestexcellentevoorstellen.RVOsteltgeentenderrondevoorgezienhogeinvesteringinontwikkelenregeling,tijdsdruk,de‘eenmaligheid’vanhetFondsenhetrisicodatzichonevenredigveelbedrijvenmeldenvooreenkleinFonds.

23

Temitigerenrisico’sHet zou kunnen dat er veel belangstelling is voor dit gedeelte van het fonds. Dit betekent dat ermogelijk heel goede initiatieven niet gesteund worden. Een goede communicatie en duidelijkeregelingishiervoorvanbelang.Ditgedeeltevanhetfondsrichtzichmogelijkvooralopdevoorlopers,diealeengedeeltevanhundue diligence hebben gedaan,waarbij de problemen bekend zijn. Het fonds zal duswaarschijnlijkvooraldebekendesectorensteunen.Ditvaltgoeduitteleggen,omdathettweedespoorjuistvoordestarterskanzijn.

24

BIJLAGE2TheoryofchangeenResultaatketen

25

Bijlage3–DueDiligence

Bedrijvenwordengeachtduediligencetedoenopkinderarbeid,maarookopmensenrechtenbreedenophunimpactinhetalgemeen(volgensdeOESOrichtlijnen).Hieronderwordtuitgelegdwatditnupreciesinhoudt,omdathieroverveelmisverstandenbestaan.

WaaromDueDiligence?Ommogelijkeofwerkelijkenegatieveimpacttevoorkomenenteverminderenenverantwoordingafteleggenhoeditwordtgedaan.Due diligence is eigenlijk goed in te passen in bestaande risico-management frameworks. DeNENheefthieronlangsnogeenpraktijkrichtlijnoveruitgebracht.Duediligencebestaatuitvierstappen:

1. Identificerenvanmogelijkeenwerkelijkerisico’s:vanreactiefnaarpro-actiefBedrijvenmoetennietmeer alleen reagerenopmisstandendie externop ze afkomen, zemoetendezepro-actiefinkaartbrengen.Watbetekentdit inkaartbrengen?Datbetekentdat zenagaanwatdeaardenomvang is vandewerkelijke enmogelijke impact is opmensen of de natuur.Niet alleen van hun eigen activiteiten,maarookvandeactiviteitenvanhunzakelijkerelaties. Hetdoelisomdeimpacttebegrijpenineenspecifiekecontext.Alleenalgemenerisico’sidentificerenisdusnietvoldoende.Ookisbelangrijkdathet niet zozeer gaat om de risico’s voor het bedrijf, maar om de risico’s voor mensen, inclusiefkinderen.Datkansomsafwijkenvanbestaandeprocessenomrisico’s te identificerenofmilieuensocialeeffectstudiestedoen.

Indicatoren:• Brengdeketeninkaart• Hourekeningmetderisico’svoormensen• Bevraag relevantestakeholders,vooralookdemensenwaarhetwerkelijkomgaat,dusook in

ontwikkelingslanden• Stel prioriteiten waar het demogelijke negatieve impact het grootst is (bv. welk deel van de

keten,welklandofleverancier)• Weetwaterlokaalspeeltendoehieronderzoeknaar• Doeditregelmatigensteedsvoordat:

o eennieuweactiviteitbegintofo eennieuwerelatiewordtaangegaanofo belangrijkebeslissingenwordengenomenofo belangrijkeveranderingenindeactiviteitenstarten

2. Integratieinhetbedrijfenhetnemenvanmaatregelen:doewatjezegtdatjedoet

Kijkwelkemaatregelennodigzijnomderisico’seffectiefopteheffen, teverminderenenterugtedringen.Voorbeeldenvanmaatregelen:

- Trainingovermensenrechtenvoorwerknemersenleveranciers

26

- Aanpassenwerknemerswaarderingssystemen- Aanpassenbonussystemen- Aanpassencontrole-mechanismes- Aanpassenklachten-mechanismes- Samenwerkingmetleveranciers- Samenwerkingzoekenmetanderebedrijvenindesector

Indicatoren• Stel iemand aan met verantwoordelijkheid voor mensenrechten (incl. kinderarbeid)• Zorg voor leiderschap aan de top• Training van alle relevante mensen om het onderdeel van de bedrijfscultuur te maken• Ontwikkelen van waarderingssysteem

3. MonitorenHoekaneenbedrijfwetenofderisico’szijnteruggedrongenofmaatregeleneffectiefzijngeweestenleidentotverbeteringen?

Indicatoren:• Maakhetonderdeelvaninternerapportagesenbestaandemiddelen(bv.Surveysenaudits)• Gebruik klachten-mechanismes als feedback (een effectief en cultuur-sensitief

klachtenmechanismeiscruciaal)• OntwikkelKPIs,bv.Hoeveelmensenzijnergetrainedofhebbenhuntargetsopmensenrechten

gehaald?Hoeveelleveranciershebbenmeegedaanmeteentraining?• Kijkooknaarkwalitatieveindicatoren(bv.watisdefeedbackvan(lokale)stakeholders)• Monitor leveranciers en andere relaties regelmatig (self-assessments werken slecht voor

kinderarbeid)

4. Communicatie:knowandshowVan bedrijven wordt verwacht dat ze weten hoe zij mensenrechten, zoals het verbod opkinderarbeid, respecteren en dat ze dit laten zien. Dit betekent communicatie, transparantie enverantwoordingafleggenaanrelevantestakeholders.

Indicatoren:• Formele rapportage waar risico’s op ernstige mensenrechtenschendingen bestaan, hier valt

kinderarbeidonder.• Onafhankelijkeverificatievanmensenrechtenrapportage• Rapporterenoverderisico’sendemaatregelendiehetbedrijfheeftgenomen.