RetroMobile 2009 Ganzenveer Raket met hardtop Panhard in de file ACF En nog een heleboel meer

ColofonPanhard AutomobielclubNederlandVOORZITTER:Frank van Nieuwkerk,Bovenpad 36,9621 TE Slochteren.T. 0598-422557president@panhardclub.nlSECRETARIS:Joep Hocks, Klinkenberg 14,2171 AN Sassenheim.T. 071-3010699secretaris@panhardclub.nlPENNINGMEESTER:Rob van der Rol,penningmeester@panhardclub.nlCLUBMAGAZIJN:Wim Boers, St.Janstraat  53,5507 NB Veldhoven.T. 040-2052676OPENINGSTIJDEN:bellen ma t/m vr 19.30 – 22.00 u.za en zo van 10.00-22.00 u.TECHN. ONDERSTEUNING:Wim Boers, T 040-2502676Kees de Waard-Wachner,T. 0593-540494. kdww@hetnet.nlBellen tot 22.00 u.REDACTIELEDEN:Frank van Nieuwkerk,Jaap Margry,Mike Schellekens,Boyo Teulings,Ton van der Meer,Henk Ottevangers,Wim Boemendaal.HOOFDREDACTIE:Frans van Thor(Bestuurslid)Oostervenne 421, 1444 XPPurmerend, T 06.26340897hoofdredacteur@panhardclub.nlADVERTENTIE’SVia de hoodredactie.CONTRIBUTIE:€ 48,50 p.jaar + € 15,00 inschrijf­geld.Postbank 48.77.908PANHARD KOERIER:Uitgave van PanhardAutomobielclub NederlandLid van: Fédération des ClubsPanhard & Lavassor en deFEHAC.www.panhardclub.nlDRUK: SMIC Giesbeek. 

Woord van de voorzitterAPART Dat Panhard een apart automerk is, “Ietsheel anders”, zoals het merk zelf graag mochtzeggen, weten we. Dat zien we steeds weerin onze garage.En zeker komen we daar achter als we eraanmoeten sleutelen…Maar de Panhardrijder, de Panhard-liefheb-ber, hoe staat het daarmee?Is die ook een apart soort mens?Dat is moeilijk te zeggen. Als je ons op straatziet lopen, springen we er niet echt uit, be-halve dat we meestal wat vrolijker kijken dande gemiddelde Nederlander.Waarschijnlijk omdat we de zaken beterkunnen relativeren en onze horizon watverder weg ligt.Dat moet ook wel met een Panhard alsliefhebberij.Echt normaal zijn we dus niet, meer zeg maarin de categorie “prettig gestoord”. Hoe loop je zoiets op?Daar zijn de wetenschappers het nog nietover eens.De ene partij denkt dat het ergens in onzegenen ligt, de andere dat het een gevolg vaneen soort trauma moet zijn.Zelf heb ik een behoorlijk gelukkige jeugdgehad, bij mijn weten geen trauma’s opge-lopen, dus ik geloof meer in de eerste theorie.Het ligt aan de genen dus.Dat betekent dat er ergens in mijn chromo-soom een stelletje aminozuren ligt dat mij

richting Panhard gestuurd heeft. Hoe kan dat? Hoe kunnen die genen eenPanhard ontdekken?Dat moet via de zintuigen gaan, de verbin-ding tussen onze binnenwereld en de bui-tenwereld:Schoonheid is oogstrelend, dus dat is eeneerste vereiste.Geluid moet knetterend opwindend zijn,dat is het tweede.Reuk is ook heel belangrijk, de geur vanbenzine en heet metaal.Maar boven dat alles uit stijgt de intellectu-ele uitdaging: het beroep dat een conceptdoet op je verstand, want ons brein is onsbelangrijkste zintuig!De Panhard als concept, de idee van eenintelligente auto, zonder vooringenomen-heid en openstaand voor alle vernieuwing. Is dat geen groots idee? Dat de drang der genen zich al jong kanmanifesteren bewijst de foto hieronder.Jullie zien je voorzitter op 3-jarige leeftijd,gezeten in iets waarvan ik de naam vast nietkende, maar wat me toch erg aantrok.Toch kijk ik niet 100% gelukkig, ik weet dater nog veel ontbreekt… Het echte geluk vind je pas in je Panhard! Frank.

Frankie in Messerschmidt van de dokter

Panhard 2 Koerier

RedactieraadselsPanhardoil Een nieuwe redactie vraagt ook om ietsnieuws in de Koerier. Die was natuurlijk alperfect zoals hij was, maar je bent jong en jewilt wel eens wat, nietwaar.Daarom zijn er al diverse plannen, zoals depen van Wim (er staat al een voorbeeld indit nummer), de DynaZKookrubriek vanBojo (voorproefje in voorgaand nummer),het miniatuur van Ton en het raadsel vanHenk.Dit laatste houdt een vraag op Panhard-ge-bied in waar wij zelf geen antwoord op hebkunnen vinden, maar waarvan wij hopen datiemand van jullie, of meerderen, er hun lichtop kunnen laten schijnen.Het zal meestal een historische vraag zijn,want in de technische kant voelt de meer-derheid van de redactie zich minder thuis,maar dit is geen absolute garantie.Trouwe lezers zullen zich wellicht herinne-ren dat ik (Henk) een tijdje geleden eenstukje over de raadselachtige AmerikaansePanhard-vrachtwagens heb gepubliceerd,die niets met de Société Panhard et Levassorgemeen hadden behalve hun naam. Die

REPLICA

In 2011 zal het 130 geleden zijn dat EttoreBugatti werd geboren. Ik neem voetstootsaan, dat de dan 113 jaar oude KoninklijkeNederlandsche Automobiel Club op zijnlidmaatschapskaart een Ruska ‘Bugatti’ zalzetten, nadat ze in 2009 de eigen naam alveranderd heeft in KNRC, KoninklijkeNederlandse Replica-automobielen Club.Waarom denk ik dat?

Omdat dit jaar, het jaar waarin CitroënsTraction Avant 75 jaar wordt, de KNACmeent zijn leden met een niet bestaandeautomobiel te moeten verblijden, terwijl er onder de grote schare in Nederland aanwe-zige ‘Traction Avant’ best een ‘7’ uit 1934te vinden was geweest, die de lidmaatschaps-kaart had kunnen sieren. Voor de oorlogheeft Citroën een handvol zescylindercabri-olets gemaakt, na de oorlog geen enkele.Wanneer iemand uit Frankrijk een wrak vaneen Traction Avantzescylindersedan uit1954 importeert en daar in England eencabriolet-carrosserie voor laat kloppen, dandenk ik daar het mijne van. Ik ben namelijkvoor originalteit, maar als het ontstane pro-duct bijdraagt aan het geluk van de eigenaar,dan heb ik er vrede mee. Waar ik geen vredemee heb is dat een serieuze automobielclub,en de KNAC wendt voor dat te zijn, hetjubileum van de de ‘Traction Avant' meentte moeten vieren met een replica van eenniet bestaande cabriolet uit 1954 op de lid-maatschapskaart.

WiBlo

kwamen er behoorlijk bekaaid vanaf, kun-nen we achteraf wel stellen. De Franse haankraaide victorie, en de naamsveranderingwas daar.Iets dergelijks schijnt zich ook in binnen ditnieuwe raadsel afgespeeld te hebben.De naaststaande advertentie verwijst naareen oliemerk dat wij kennen maar ook nietkennen.In de dertiger jaren schijnt zich hier ook weereen juridisch gevecht tussen onze geliefdefirma en haar “belager” voorgedaan te heb-ben. Er is jurisprudentie, maar die is niet zomakkelijk toegankelijk. Toch zouden wegraag van de hoed en de rand weten.De redactie nodigt jullie daarom uit om hiereen verhelderend licht op te werpen. Wan-neer dit licht bestaat uit een publicerens-waardig stuk(je) zijn we zelfs bereid om hiereen prijsje aan te verbinden, uit te reiken opde naastvolgende praatavond. Het stuk(je)dient dan uiteraard wel aan onze kwaliteits-normen te voldoen, die nergens gepubli-ceerd zijn, maar die voor zichzelf spreken alsjullie de onderliggende Koerier bestuderen. En sorry Joseph, jouw ganzenveer kon ik pasplaatsen na behandeling als foto. Als ik decursus "tabel" had gelopen was het mooier

geweest. Nu is dat me nog een raadsel.Raadsel is ook nog aan wie je de ganzenveerdoorgeeft! Wil je dat nog even bekendmaken? Namens de redactie Henk Ottevangers

Inhoud

Woord van de voorzitter 2Replica 3Redactieraadsels 3Vam de secretaris 4RIP 4Agenda 2009 4Van de nieuwe secretaris 5Retromobil 6-7Ganzenveer 7Raket met hardtop 8-9Bolster 9ACF 10Vakantie in Panhard 11Herinneringen sleutelaar 12-13Corvair lijn 13-14Panhard miniaturen 15110 jaar RAI 15Fehactiviteiten 16-17ALV 18-19Panhard in file 20Remvloeistof 21-22Aandrijfas 22Te koop 22

Panhard 3 Koerier

RIPRijden In Panhards naar Montélimar Voor de reis naar Montelimar kan je natuur-lijk alleen rijden, maar we willen ook degelegenheid bieden in kleine groepjes terijden. Dat is handig bij pech bijvoorbeeld.En verder kan je met doorrijden het in 1 dagdoen, maar het is vakantie dus waaromzouden we?Idee is om in twee dagen er heen te rijdenmaar wel over de peage (heel veel sneller enveiliger). Woensdag weg. Afhankelijk van debelangstelling rijden we dan in een of tweegroepjes. Het ene groepje rijdt de routeAntwerpen Brussel Namen LuxemburgMetz Nancy Dijon Lyon. Zeg maar langs deoostkant. Daar kunnen eventueel mensenvan de Panhardclub Duitsland meerijden.Het twee groepje gaat over Antwerpen LilleParijs Lyon en neemt onderweg Joel Brunelmee. Het eerste groepje zal donderdagavondergens bij Dijon een hotel moeten zoeken,

de tweede groep in de buurt van Auxerre.Dan zijn we vrijdag eind van de middagrelaxed in Montelimar. Belangrijk is dat ie-dereen een werkende GSM heeft en dat ie-dereen elkaars nummers heeft. Wanneer jewilt meerijden, graag opgeven met GSMnummer en auto/kleur/kenteken bijondergetekende peter drijverpeter@scala-architecten.nl O ja, in een kolonne rijden is soms wel leuk(langs een vol strand) en bij saaie stukkenpeage (goed voor het uitzicht). In steden metveel verkeer en stoplichten is het hopeloosom eindeloos op elkaar te gaan wachten. Datdoen we daar dus niet. VERZAMELEN!!!

Van de secretaris…………. Pfff…….., dat was een druk maar vooraleen geweldig leuk jaar 2008.

Erg veel werk gehad met het verwerken vande “papierstroom” van Rol Duc, alwaar wijtijdens het RASSEMBLEMENT INTER-NATIONAL 2008 ons 40 jarig lustrumhebben gevierd, samen met al onze buiten-landse gasten.Rob de betalingen registrerend, doorsturennaar mij en dan kon ik de bevestigingen alof niet vertaald door Frank uitprinten ensamen met het programma etc. versturennaar de deelnemers. De een kwam het heleweekend, de ander maar een dag en eenderde twee dagen. Dat alles is zonder veel

fouten gladjes en soepel verlopen.Nadien hebben wij veel dankbetuigingenontvangen via E-mail en telefoon voor ditgeweldig feest. Ik vond het alleen jammer,dat er naar verhouding zo weinig eigen ledenaanwezig waren want die hebben heel watgemist! Dan wil ik nu mijn laatste verzoek in defunctie als secretaris, richten aan alle ledendie dat inmiddels nog niet hebben gedaan,om ons hun E-mail adres te sturen en eenbetalingsmachtiging te verstrekken voor hetinnen van de contributie.Na drie jaar met veel plezier het secretariaatte hebben beheerd, ga ik mij nu bezighoudenmet de beslommeringen van de redactie als

hoofdredacteur.Samen met de andere leden van ons redac-tieteam, gaan we proberen om de Koeriersvan de komende tijd, goed gevuld met nut-tige en leuke informatie op tijd bij jullie opde deurmat te doen ploffen. Bonjour amis,

Frans van Thor.

Agenda 2009Voor een uitgebreider weergave:Zie www.panhardclub.nl ** 22 maart 2009:Oldtimershow ValkenswaardEmail: classicevents@live.nlTelefoon: 06-42493060 (Sophie) ** 5 april 2009:VoorjaarsritWordt georganiseerd doorChris Dumoulin en Denis Boon ** 2 en 3 mei:CitroMobile (Utrecht)"15 Jaar CitroMobile: Le Choix d'Erik."

** 9 mei 2009:Technische middag bij Peter Breed Voorbereiding op de rit naar Montélimar ** 29, 30 en 31 mei (Pinksterweekend):20e Rassemblement Panhard Internatio-nal ** 4 september 2009:PraatavondPresentatie over de restauratie van een Sans-Soupapes.Frans van Thor vertelt. ** 20 september 2009:NajaarsritRemco van der Meulen organiseert een ritin Frieslân. ** 20 november 2009:PraatavondPresentatie over de restauratie van een DynaX 86 uit 1950.Rob van der Rol vertelt.

Panhard 4 Koerier

meisjes”. Geen ouders, grootouders, oomsof tantes, laat staan vrienden die in mijnomgeving ooit met zo’n ding gereden heb-ben. Ik wist dus echt niet waar ik aan begonen toch groeit er sinds de zomer van 2004langzaam genegenheid tussen mij en mijnbosnimf Dyna. Het is niet de vorm die meontroert; het zijn meer de leuke kleine tech-nische en practische oplossingen die meverbazen. Wie bedenkt er nou dat de armvoor de bediening van de koppeling vanaluminium moet zijn en die voor de rem vanijzer? Ik vind Dyna eigenlijk wel een beetje eenouderwetse keukenmeidennaam. Zoietsvan: “Dyna, de koffie met cognac mag naarde studeerkamer van meneer……”.

Zoals je merkt ,ik val nog niet helemaalsamen met het merk Panhard, het is nog nietmijn hartstocht maar het begint te komen.Goed, hoever ben ik onder hand met mijn

bosvondst uit 1951? Het zal velen bekend inde oren klinken- nog niet zo heel erg ver.Het chassis, de wielophanging en de remmenzijn weer als nieuw, de rest ligt op zolder tewachtenop een schone toekomstIs er een verdere planning? Nee, maar hetzou wel heel leuk zijn als dit jaar motor enversnellingsbak weer werkend op hun plaatszitten en mijn Franse Dyna ( hier klinkt tochal bewogenheid nietwaar?) langzaam haarmobiliteit terugkrijgt.Waar blijft de plaats van de Panhardclub indit geheel? Ik ben in de loop van 2004 lidgeworden toen ik ontdekt had dat er zoietsals een club bestond en ik laaf mij sindsdienop clubavonden aan de daar vrij rondlopen-de kennis. Ik ben daarbij duidelijk teveel inhet oog gelopen want ik ben nu “verkozen”tot secretaris van de Panhardclub.Van deze nieuwe rol ga ik nu gelijk gebruikmaken. Ik heb namelijk een paar wensen diemijn zegenrijke secretariaatswerk nog effec-tiever kunnen maken, daar komen ze: Ga je verhuizen of ben je kortelings verhuisden weten wij dat niet: meldt het even viasecretaris@ panhardclub.nl. Dan krijg je deKoerier en andere mededelingen op hetgoede adres.Jij hebt een emailadres en wijhebben dat nog niet. Dat is niet eerlijk…Maak je adres even aan ons bekend. Hoe ? -Stuur je nieuwe secretaris even een felicitatiemet zijn wel zeer voorname functie. Echt jekunt het. (secretaris@panhardclub.nl)Ver-ras de penningmeester. Maak zijn laatste jaartot een feest. Stuur Rob van der Rol eenincassomachtiging voor het innen van jouwcontributie. Daar wordt hij heel blij van. Joep Hocks,secretaris@ panhardclub.nl

Van de nieuwesecretarisEn dan ben je ineens secretaris……….. Na een flink aantal jaren en met redelijksucces bouwvakker in mijn eigen huis tehebben gespeeld, was er in de zomer van2004 weer tijd voor wat anders. En dat hadecht van alles kunnen zijn. Een beetje regen-achtige vakantieweek in de Corrèze brachtonverwachte invulling voor de overmaat aanvrije tijd. Tijdens een rondritje in de buurtvan Segur le Chateau , ̀ t regende dus je moetwat, ontdekte ik bij een verlaten boerderijeen klein blauw autootje helemaal overwoe-kerd door bramen.

“Ik moet even kijken hoor” zei ik tegen mijnlief. Het geval was zo overgroeid dat niette zien was wat het merk was.Internet bood later uitkomst. Het leek hetmeest op een Panhard X86. Toen ik dateenmaal wist nam de verrassing alleen maartoe, een twee cylinder, een aluminiumkoets -dat verklaarde het ontbreken vanroest- een autootje dat ook nog aardig meekon komen in het verkeer van de jaren vijftig,wel bijzonder dus.Maar wilde ik weer wat met oude auto`s ?Dat was leuk toen ik jaren geleden studeerde,maar nu? Een week later kriebelde het nog steeds.Terug dus naar de Corrèzee en op zoek naarde eigenaar. Dat bleek een “garagist en re-traite” te zijn. Op het terrein bij de boerderijstond nog een hele sortering oude zooi,Renaults 4cv, lelijke eenden, een Mercedes190 , een Simca 1000 , restanten van eenDelahaye en nog wat oude vrachtwagentjes.Maar natuurlijk moest ik de Panhard mee-nemen naar Nederland, er mankeerde eigen-lijk niets aan , `t was een kwestie van eenaccu en wat benzine. Nee, het was echt ietsbijzonders.Verkocht, ja in alle opzichten, ophalen dusen beginnen. Verstandig? Tsja……Ik wist eigenlijk niets van Panhard. Toen jeze nog wel in het verkeer zag noemde ik zealtijd (oneerbiedig zou ik nu moeten zeggen)“bonbondozen met weeë kleurtjes voor

Panhard 5 Koerier

RetroMobileOp de maandag na de Fédérationvergade-ring zijn we naar RetroMobile gegaan. DeFédération was zo vriendelijk om, als steeds,kaartjes voor deze beurs uit te delen.Dus brachten we maandagochtend een be-zoek ’s ochtends aan het Hôtel de Ville voorde tentoonstelling over de dichter, schrijveren cineast Jaques Prévert, er zijn immersandere dingen op aarde dan alleen auto’s. Nade lunch gingen we richting Porte de Ver-sailles. Dat bezoek begint altijd met een rondganglangs de Panhard stands. Vaak blijft hetdaarbij.

Vrijwel meteen kwamen we het winkeltjevan Joël Brunel tegen, waar ik altijd vrij langblijf plakken… Onderwerp was onder ande-re ook de onderdelenbeurs op het komendefestijn in Montélimar: Ik moest maar eensmet Favarel gaan praten vond Joël. Maar datwas ik al van plan. De belangrijkste Panhard stand is zoals altijddie van de Dynamic Club.

Veel vrienden en kennissen daar, handen-schudden en kussen en dan aan de Cham-pagne.De stand staat dit jaar geheel in het teken

van de PL17 die 50 jaar geleden uitkwam.

Een prachtige opstelling met de twee eerstePL17’s die als een publiciteitstunt met eenBristol Freighter, (een vrachtvliegtuig meteen snuit die prachtig openklapt en waar-door de PL17’s naar buiten konden rijden)heel Frankrijk werden rondgevlogen!Eén van die twee, een rode PL17 Tigre, metzo’n magnifiek tijgervelleninterieur, is welde meest spectaculaire Panhard van na deoorlog. Ook staat daar weer het draaiende,opengewerkte PL17 motorblok en er wordeen video vertoond met die Bristol Freighterdie zijn PL17’s loslaat: Prachtig!Vice-Président Jean Favarel is er nog niet dusik spreek af later die middag terug te komen,er moet nog veel besproken worden over hetprogramma van het komende Rassemble-ment International Panhard in Montélimar. Op de stand van de Amicale DB staat ditjaar een Citroën, nou ja een soort Citroëndan: de DB-2. Deze racewagen, de tweededie DB gebouwd heeft, was oorspronkelijkeen coupé, speciaal op maat gemaakt voorCharles Deutsch. Charles was echter maareen klein manneke en een latere eigenaarheeft het dat eraf gezaagd omdat hij er andersniet in paste…

De auto stamt uit 1939.DB ging vanaf 1949 race- en sportwagensbouwen met Panhard techniek omdat Ci-troën erg moeilijk deed en ze er haast nooitmee wonnen. Dat werd met Panhard tech-niek wel anders!

Dan verder op zoek naar de stand van de FanClub, die staat altijd een eind verderop. Hierworden we weer hartelijk ontvangen doorLéonce Dreux. Er staat –natuurlijk- dezekeer een PL17, maar nu een zwarte, één vande allereerste PL17’s. Deze is van juli 1959,een Grand Standing met alle opties: Radio,“Sièges séparés couchette” en CoupleurJaeger. We staan wat met Léonce te praten over hetafgelopen en het komende RassemblementInternational Panhard als er een grijsharigmannetje voorbij loopt. Léonce zet groteogen op en vraagt aan zijn vriend: “Is datniet Hugues Aufray?” Volgens die vriendwel. “Jullie kennen zeker Hugues Aufraytoch?” Nou sorry, maar nog nooit van ge-hoord. Maar dat schijnt dus een beroemdeFranse chansonnier te zijn (geweest). Léon-ce kwijlt haast. Zijn zoontje is ook gek opHugues Aufray, maar Léonce durft niet tevragen of Hugues met hem op de stand vanzijn club op de foto wil.Nu moet ik even melden dat Ilona inmiddelsal wat Champagne op had. Zij stapt onver-vaard op Hugues af en sleept hem naar destand. Ik zeg waar hij en Léonce moetenstaan en neem vlug wat foto’s.

Hugues druipt snel af (hij wordt, schijnt hetvoordurend om foto’s gevraagd) maar laatnog wel even vallen dat hij vroeger nog eenJunior gehad heeft. Ik kijk ook altijd even rond bij de stands vande Citroën Clubs. En wat zie ik daar op destand van de Idéale DS FRANCE? Mijneigen oude DS19 uit 1957 die ik een paarjaar geleden heb verkocht! We wordenmeteen hartelijk ontvangen door de Prési-dent van die Franse DS club, André Mont-eillet, die meteen foto’s laat maken van Ilonaen mij bij de DS voor hun clubblad. En datzullen ze me ook opsturen.

Nu maar eens terug naar de Dynamic Club.

Panhard 6 Koerier

Jean Favarel is weer present en we worden

weer omhelsd. Daar praten we lange tijd overhet programma voor het evenement inMontélimar. Dat is nog een heel gepuzzel.

Jean heeft de organisatie voor dit evenementovergenomen van Pierre Chapouan, die metgezondheidsproblemen kampt. Maar Jean

wil ook veel veranderen, lees verbeteren, inhet programma. Een lastig punt is een tijden een plek te vinden voor de onderdelen-beurs, vooral belangrijk voor de buitenland-se bezoekers.Als Brunel voorbij loopt roep ik hem erbij.Met z’n drieën komen we er wel uit blijkt. Maar dan blijkt het inmiddels alweer zo laatte zijn dat we ervandoor moeten, dus behal-ve de Panhards weinig tijd gehad voor ietsanders op RetroMobile… zoals haast steeds. Maar volgend jaar ga ik weer.

Panhard 7 Koerier

Raket met hardtopVan onze speciale verslaggever Hoe een frans hardtopje een reis van 5000km door Europa maakte en tenslotte de -Missile-gemeenschap verblijdde met eenwonderbaarlijke vermenigvuldiging enbovendien een verbroedering teweeg-bracht tussen de stammen der Deebeejersen de Djetters.

Een publiciteitsfoto uit 1964

Alain’s hardtop In de zomer van 2003 was ik op bezoek bijmeneer Alain Madelaine in Orange om zijnmooie René Bonnet Missile te bewonderen.(Voor de niet ingewijden: dit is geen Pan-hard, zoals u al vermoedt; en heeft zelfs geenPanhardmotor, maar eentje van Renault.Maar natuurlijk heel interessant als hetbastaardbroertje van de DB Le Mans). Ikzelfwas toen net begonnen mijn eigen Missilegeheel te ontmantelen voor de onvermijde-lijke restauratie, en Alain –nog in het pre--digitale tijdperk- had me per brief nuttigeadviezen gestuurd. Onder een glas wijn inde tuin vroeg ik of hij ook het mooie hard-topje kende dat destijds leverbaar was. Mijngastheer bleek er een in de garage te hebbenstaan, een kaal exemplaar zonder achterruit,dat hij niet gebruikte. Ik liet me ontvallendat er een mal gemaakt zou kunnen worden,voor het maken van een kopie voor mijneigen Missile. Er is namelijk niet aan tekomen. Alain zegde meteen ruimhartig toedat ik zijn exemplaar zou mogen meenemenals het ooit zover kwam.

De koets vertrekt naar Polen

Het koetswerk van mijn eigen Missile werdde zomer daarop meegenomen door eenPoolse restaurateur, Marcin Kolczyk, die mewas aanbevolen door vrienden van de R16club in Tilburg. De hele bende polyesterkoetsonderdelen werd in een klein openbakkie geperst achter een Nissan jeep vooreen tocht van 1500 km naar zuidwest Polen.Ik heb die nacht niet rustig geslapen, dro-mend van verloren portieren en kofferdek-sels rondslingerend langs de Duitse Auto-bahnen. Maar een half jaar later stond Mar-cin glunderend voor mijn deur met eenprachtige koets, extra verdikt en verstevigd,in glanzend lichtblauw metallic. Met ditformidabele resultaat heb ik hem meteenmaar de Hardtop Vraag gesteld, die natuur-lijk positief werd beantwoord. Polen kunnenalles. Zomer 2006 weer op bezoek bij Alain, diezonder aarzelen, “in goed vertrouwen”, mijhet kleinood mee gaf, klasse hoor! Het dingpaste werkelijk precies op de achterbank vande Avantime. Allemaal Matra natuurlijk…. Een prijs wilde Marcin pas afspreken als ereen klein serietje van 5 hardtops zou wordenafgenomen. Dus contact gezocht met defranse clubs waar we deze auto’s kunnenverwachten: de Amicale DB en de club Jet/Djet, die ook een aantal Missiles in de clubheeft. Roland Roy, president van de Amica-le, bleek juist een épave Missile, t.z.t. voorvrouwlief, te hebben gekocht en dan is eenhardtop natuurlijk onmisbaar. Marc Perrier,in de jaren zestig nota bene spuiter bij deAutomobiles René Bonnet, was bezig aaneen restauratie. Ook in de Djetgemeenschapwas belangstelling; ik had al een tijd contactmet Reynald Crosne uit Toulouse, die ookeen prachtige Djet heeft, en die ook eenMissile restaureert, en die wist ook weeriemand, zodat we 5 hardtops konden bestel-len.

Bij een volgend bezoek van Marcin aanNederland, voorjaar 2007 verdween dehardtop richting Polen, alwaar hij het werkoverigens weer uitbesteedde aan een carros-seriefabriek. Even werd het lastig toen defranse liefhebbers niet via internet bleken tebetalen en ik allerlei cheques kreeg toege-stuurd, waarvoor de Postbank zomaar 14euro in rekening brengt. Hoogtepunt waseen cheque die niet ondertekend was: menboekt 17 euro af en je krijgt geen cent. Datschiet niet op…. Gelukkig waren de fransenuiteindelijk niet te beroerd om alle kosten tevergoeden, maar de aanbetalingen warenvrijwel gelijk met de eindafrekening bin-nen…. Op het allerlaatste moment kwanener nog 3 extra franse inschrijvingen, zodathardtops moesten worden bijbesteld.Marcin dook tenslotte met 8 exemplaren inEindhoven op. En ze zagen er keurig uit! Hetdraaide tenslotte uit op 570 euri per stuk.Maar nu moesten er nog 7 exemplaren overheel Frankrijk worden verdeeld, en moesthet origineel terug naar Orange.

De René Bonnet Missile Hardtop Club

Wagen volgeladen

Panhard 8 Koerier

BolsterDe eerste gedachte, die bij me opkomt als ikde woorden bloody mary hoor is: O ja, datdrankje, dat mengsel van hoofdzakelijkwodka en tomatensap. Maar er is nog eenandere Bloody Mary, een oorspronkelijkrond een V2-JAP-motor van voor 1914,door twee Britse schooljongens van hunzakgeld in 1929 inelkaar geknutseld au-tootje. Zonder tekeningen wel te verstaan.

John Bolster in Bloody Mary Later gebruikten ze een modernere JAP-mo-tor en gingen de broers John en RichardBolster met hun eigenbouw racen en in 1934kreeg Bloody Mary zelfs twee in de lengteachterelkaar geplaatse JAP- motoren en waszeer succesrijk in de in Engeland populairehill climbs. John Bolster werd een bekend autojournalisten schreef in Autosport (Britains MotorSporting Weekly) van 16 augustus 1961 eenenthousiaste roadtest van de PL 17, waarvanik het begin begin vanwege de authenticiteitmaar onvertaald laat.Theres something about French girls so myfriends tell me. Similarly, French cars havean attraction that is difficult to p[ut intowords. as every French girl differs complete-ly from her delightful little sisters, so thevoiture française is an entirely individualcreation, but they all have a fitness for pur-pose which is approached by the products ofno other nation.Of all the French cars, certainly the most

Hoeveel hardtops passen er in een Espace?Juist, precies 7 plus het origineel! Ik maakteeen afspraak op 27 december 2007 in Senlis,waar ik uit de koffer van een geleende Espa-ce kon gaan uitdelen. Een paar kopers warendirect hierheen gereden; de rest ging meemet Roland en Marc. Ter plaatse werd deRené Bonnet Missile Hardtop Club opge-richt. Roland maakte weer een afspraak metReynald Crosne, een Djetter uit Toulouse,die uiteindelijk ook het origineel weer bijAlain Madelaine bezorgde, met als dank eenmooi boek over Montlhéry.Samen bespraken zij de wonderlijke reis en

vermenigvuldiging van dat ene blauwehardtopje, en complimenteerden zij de or-ganisator en de producent van de dakjes.Roland heeft de Missile ondertussen door-

verkocht, toch iets teveel werk. De mijnevordert gestaag (maar te langzaam natuur-lijk); ik hoop dit jaar te gaan rijden.Wat een heerlijke avonturen, toch?

Eind goed, al goed

Jaap Margry

Gallic is the Panhard. For a start it has onlytwo cylinders, but its flat-twin engine ismuch more expensive top construct than the"small four" of commerce. It has been chosenfor two very good reasons, and the first ofthese is its entire lack of fuss. At high cruisingspeeds a little four-cylinder engine buzzesunashamedly, which soon tires the passen-gers. Two big cylinders, beautifully balan-ced, give a restful cruising speed that fairlyswallows the miles. Such a unit is also fun-damentally efficient and has less frictionthan a "multi". This means low fuel con-sumption, and that is something close to theFrenchman's heart." Bolster klokte de "Ti-gre" op het circuit van Monthléry op ietsmeer dan 136 km/u en veronderstelde dat

de auto op de weg bijna 145 km/u zoukunnen halen en vond dat een enormesnelheid voor een 850cc motor in zo'n groteauto en vervolgde: "The "Tigre" demandsplenty of use of the column-mounted gearlever, and as the change is not easiest, the caris best suited to the enthousiastic type ofdriver". Bolster had het idee dat de auto inhanden van een ervaren chauffeur beter totzijn recht kwam en dat onderhoud door degrote toegankelijkheid van de motor voor-treffelijk was en eindigde zijn roadtest metde opmerking dat vooral mensen, die opzoek waren naar een auto die anders was, aanhun trekken kwamen.WiBlo.

Bolster met de nietige Dyna-Panhard Junior die, mits opgevoerd, goed was voor 90 mph!Inzet: JVB in een Panhard uit een andere periode: de Grand Prix wagen uit 1908

Panhard 9 Koerier

ACFTweede internationale automobielten-toonstelling van de Automobile Club deFrance

Laten we dit summiere verslag beginnen metde opsomming van enkele pogingen dieinteressant zijn vanwege hun vernuftigheid,alhoewel ze in de praktijk waarschijnlijkzullen tegenvallen.Allereerst de stoomvrachtwagen van Piat:die heeft een gelede remschoen, welke aan-grijpt op de verticale diameter van het ach-terwiel, en waarvan de geledingen zo ge-plaatst zijn dat remmen vooruit even goedgaat als achteruit, terwijl het lossen van deschoen ook makkelijk gaat. Voor de restheeft deze wagen nog een aantal gebrekenwaarvan we hopen dat de constructeurs dezein de loop van de tijd kunnen verhelpen.Dan de halfopen wagen van Vedovelli,waarvan we niet de indruk hebben dat mener echt veilig mee kan rijden, alhoewel dewijze van besturing, namelijk door bedie-ning van het differentieel op de achterwie-len, wel zeer ingenieus in elkaar steekt.Op de stands van de bekende grote construc-teurs, Dietrich, Mors, Peugeot, Delahaye,Bollée, Jeauteaud, Decauville, Clement etc. hebben we, behoudens wat verbeterin-gen aan de bekende modellen, niets vanwezenlijk belang kunnen ontdekken.Wel nieuw zijn twee kleine wagentjes vanDe Dion, met watergekoelde 3 pk motoren:een ongeveerde versie en een veel comforta-beler rondom geveerde variant. Deze trok-ken veel publiek.Het Darracq-wagentje uit de Perfecta-fa-brieken heeft behalve een zeer luxe carrosse-rie een heel licht chassis, voortbewogen dooreen Bollée-motor middels een riemover-brenging en een schitterend versnellingssys-teem.Nog kleiner is de Gladiator met zijnAster-motor, die dank zij zijn waterkoelingzonder problemen achterin geplaatst konworden; dit in tegenstelling tot een hele reeksconcurrenten, die de motoren ook achterinhebben, maar die luchtgekoeld zijn, met allenare gevolgen van een uit dit oogpunt onge-lukkige plaatsing.

Te midden van zijn bekende typen presen-teert het huis Panhard een zeer licht toer-wagentje voorzien van een voortrein diegeheel vrij om een cardanische as kan draai-en, zodat schokken die de voortrein van watvoor obstakel dan ook ondervindt niet wor-den doorgegeven naar de rest van de wagen.We moeten dit karretje echter wel zien alsaardig speelgoed, en niet als een volwaardigereiswagen.Tegelijkertijd is op de Panhardstand ook eenkleine, door een petroleummotor voortbe-wogen locomotief voor smalspoor te zien, eneen handkar die een makkelijk verplaatsbareelektriciteitsopwekking mogelijk maakt. Dedynamo erop wordt aangedreven door eenmotor van het type Phénix via een meer-voudige overbrenging die het gebruik vaneen zo klein mogelijke dynamo mogelijkmaakt.Een auto van Pieper uit Luik vormt deschakel tussen petroleum- en elektrischewagens. Deze auto heeft een niet zo sterkepetroleummotor met een klein hulpvlieg-wiel, en op de aandrijfas een dynamo die hethoofdvliegwiel vormt. Achter de dynamobevindt zich de voor petroleumwagens nor-male versnellingsbak die het differentieel opde achteras aandrijft. Een batterij accu’sonder de stoel van de bestuurder zorgt voorde energieregeling. Het bijzondere van dezewagen is dat de petroleummotor altijd opvolle toeren, en dus zo economisch mogelijk,draait. Wanneer het voor de voortbewegingbenodigde vermogen vermindert neigt demotor ertoe om op hol te slaan. Op datmoment fungeert de dynamo als generatoren laadt de accu’s op. Is er daarentegen be-hoefte aan extra vermogen, bijvoorbeeld bijhellingen of wegrijden, dan gaat de motornaar een lager toerental, waarop de accu’szich automatisch over de dynamo gaanontladen die daardoor een elektromotorwordt en de petroleummotor ondersteunt.

Het toerental van de dynamo bepaalt welkekant de stroom op wordt gestuurd.

Op de stand van Jenatzy staat naast dezware vrachtwagen die wel 1700 kg nuttigelast kan vervoeren de motor tentoongestelddie in de Jamais contente, de houder van hethuidige wereldsnelheidsrecord, was gemon-teerd. Deze motor stelde dit jaar de torpe-dovormige auto met de kleine, robuustewielen (om de grote krachten die optreden

bij het afremmen vanaf dergelijke exorbitan-te snelheden beter op te kunnen vangen) instaat om de kilometer met vliegende start afte leggen met een snelheid van ruim 105km/uur.Tenslotte stellen Amiot et Peneau hunstraatveegsysteem tentoon, waarmee in hetvervolg de straten van Parijs geveegd kunnenworden zonder stof op te wervelen. Hiertoewordt onder hoge druk een watergordijnverneveld voor de borstels uit. Op dezemanier wordt slechts weinig water gebruikten behoeven de brandkranen, die in hetverleden zo dikwijls de mooie Parijse stratenin moerassen veranderden, niet meer voorstraatvegen misbruikt te worden. P. Bardy

Bron: Le mois scientifique et industriel nr.2, juli 1899Vertaling en bewerking : Henk Ottevangers

Panhard 10 Koerier

De vakantie in mijn eerste Panhard

  Destijds, (zie foto) ik praat nu over het jaar1966, waren wij met onze PL-17 op weg naarSpanje gegaan.Rijdend op secondaire wegen zakten wij viaBelgië af richting Frankrijk, onderweg pau-

zerend op leuke plekjes die we passeerden.Voordien had ik op het thuisfront de PL 17goed onderhanden genomen voor deze reis,met de kennis van zaken die ik toen in huishad en dat was van uit de huidige situatiegezien, niet zo erg veel, laten we maar rustigzeggen, erg weinig, TE WEINIG naar laterzou blijken. Maar goed, ik had alle vertrou-wen in de PL en we zijn vol goede moedvertrokken met mooi weer en weinig geld,maar met een reis-en kredietbrief van deANWB.Al een hele tijd zat ik tijdens het rijden naareen irritant rinkeltje uit het vooronder teluisteren. Hij “pingelt”dacht ik in eersteinstantie, maar pingelen doet hij alleen als jegas geeft dacht ik toen en deze rinkel wasconstant, heel zacht maar toch……Gestopten onder de motorkap met het koppie, maarniks te vinden. Weer verder gereden, maarnog steeds…………..Weer gestopt, koppieonder de kap, gas geven, luisteren……,niets! Weer verder gereden, maar nog steedsdat rinkeltje. Ik boog mij onder het rijdennaar voren, zowat met m’n kop onder hetstuur, hetgeen tot gevolg had dat de routedie we volgden, onnodig lang werd door hetslingeren over de weg. “Kijk nu toch uit”schreeuwde Ada ineens, “wat ben nu je ingodsnaam aan het doen, heb je soms last vanlikdoorns?” “Ik hoor iets”, zei ik. “Ja”, zeiAda, “daar heb ik ook last van als ik zo gazitten als jij nu”. “Ha, ha, leuk hoor”, ant-woorde ik geïrriteerd, “ik hoor echt iets!” “Jahoor dat zal best”, gaf ze ten antwoord, “zet

de radio maar, aan dan hoor je weer eens watanders”. Dat was eigenlijk niet eens zo’nslecht idee, gaf wat afleiding van het pro-bleem. Echter bij de eerstvolgende pleister-plaats, kon ik niet nalaten weer in het “voor-onder” te duiken en wat aan de ontstekingte veranderen. Dat had ik dus nooit moetendoen, dom, dom en nog eens dom!Rijdend op de grote weg dacht ik aanvanke-lijk dat de motor beter liep, totdat ik eenvastloper hoorde aankomen. Ik kon hele-maal vastlopen maar net voorkomen en bentoen onder het uiten van diverse onwelvoeg-lijkheden en het aanspreken van een hoog-geplaatst persoon, aan de kant gegaan om deschade te onderzoeken. Er bleek nu echt eenrot geluid in te zitten, vreetplek op de cilin-derwand dus, als gevolg van de bijna vastlo-per. Wat een ellende en dat alleen maar dooreen onberedeneerde actie eerder op de dag.Maar ja , gedane zaken nemen nu eenmaalgeen keer zoals we weten, dus goede raad isduur, zoals we ook weten. “Sjaaa…………”zei ik tegen Ada, “we zullen een Panharddealer moeten zoeken we zijn ten slotte inFrankrijk nietwaar?” Die opvatting zoubijzonder naïef blijken te zijn in de praktijk!Ontsteking opnieuw afgesteld en op zoeknaar een Garage, aan voorbijgangers vragenwaar een Citroendealer was te vinden. Maarin die tijd dachten de Fransen kennelijk datje maar Frans moest kletsen als je in Frank-rijk was, want men deed geen enkele moeiteom je te begrijpen. Dat probleem begon“reuzenvormen” aan te nemen en heel lang-zaam bekroop mij het gevoel dat ik in eenverkeerd land terecht was gekomen. Geensterveling bleek Engels of Duits te verstaanen eigenlijk kreeg ik de indruk dat men hetniet WILDE verstaan.Een agent op de motor verscheen ten toneleen die scheen iets meer toeristisch te zijningesteld. Met de weinige Franse woordendie ik van school had onthouden - datWEINIG was veroorzaakt door ene mijn-heer Schaap, een kwal van een leraar Fransuit mijn middelbare schooltijd - kon ik deagent duidelijk maken wat het probleemwas. Enigszins onwillig naar mijn mening,tekende de agent een plattegrond op eenstukje papier en met die “handleiding”hebben we een Citroengarage kunnen vin-den. In een vergelijkbare situatie was, tijdenseen vroegere vakantie in Oostenrijk, deagent met zijn motor voor ons uit geredennaar de plek van bestemming, maar ja…….,we waren nu dus niet in Oostenrijk helaas.

De aankomst bij de Citroengarage werdgadegeslagen door een meneer in een blauwestofjas en bij het zien van onze PL trok hijeen gezicht als of hij net in iets heel erg vieshad gebeten. Hij begon direct zijn handenvoor zich heen en weer te bewegen ten afweeronder het uitbrengen van, non Panhard, nonPanhard!Ik probeerde nog een gesprek op gang tebrengen, maar nog steeds vies kijkend weeshij op zijn horloge, draaide zich om enbeende met grote haast de garage in, de deurachter zich dicht trekkend.Verbijsterd bleef ik een tijdje naar de geslo-ten deur staan kijken, toen voelde ik lang-zaam een ongeremde boosheid opkomen enik draaide mij om zoekend naar iets………Ik zag dat Ada in de auto met de deur open,rustig een tomaatje zat te pellen, ze hadkennelijk niet in de gaten wat zich hier af-speelde en ze zag ook niet dat de temperatuurvan mijn gemoed inmiddels de gevaarzonehad bereikt. Ik rende naar de auto en gristede tomaat uit de handen van de verschriktterugdeinzende Ada. Ik rende terug naar devoorkant van de garage en haalde woest uit.De tomaat kwam met een harde bons op hetgrote raam terecht, waar hij uiteen spatte,een grote rode en druipende vlek achter la-tend.Ik liep terug naar de auto, stapte in enmaakte mij haastig uit de voeten, de eventu-ele komst van de eerder genoemde agent opde motor niet afwachtend. Tierend zat ikachter het stuur, de wegligging van de PL tothet uiterste in de praktijk brengend. Toenmijn vocabulaire was uitgeput en ik even eenstilte liet vallen, zei Ada droog: ”nou, daarwas geen woord FRANS bij en als je nu bentuitgeraasd, zou ik graag willen weten wat ernu eigenlijk aan de hand is”.Na te hebben uitgelegd wat er was gebeurt,zei Ada sussend: ”we gaan gewoon naar eenandere garage; niksaan de hand”. “Ik ga helemaal niks naar eengarage hier in dit snert land” brieste ik. “Watmankeert er aan dit land” vroeg Ada . “He-lemaal niets” zei ik nog steeds boos, “maarer wonen alleen de verkeerde mensen, ik gahier zo vlug mogelijk vandaan, Italië is hetkortste bij, dus gaan we daar naar toe”!Die beslissing, zou een nieuwe episode in-luiden van deze avontuurlijke Panhard reis,maar dat past niet meer in deze Koerier dusdat staat in de volgende te lezen………..Frans van Thor.

Panhard 11 Koerier

Herinneringen van een sleutelaarOp een grijze middag parkeer ik de 24 in eenuitbreidingswijk van Sliedrecht. Bert Dijks-hoorn –een boomlange man met pretogen–ontvangt me hartelijk. Bert heeft jarenlanggewerkt als taxateur van werkplaatsinventa-rissen maar voor het zover kwam heeft hijbij Eggelmeijer in Rotterdam gewerkt. EnEggelmeijer was toen de importeur vanonder meer Panhard. ‘Na de ambachtsschool kon ik bij Carltonwerken, die was toen dealer van Borgwarden Goliath. En toen de chef van de revisie-afdeling verkaste naar Eggelmeijer heeft hijme later gevraagd daar ook te komen. Eggel-meijer was aanvankelijk een familiebedrijfen importeerde ‘Standard’.

Later werden ze overgenomen door de fami-lie Roks uit Brabant. Ze importeerden toenik kwam Panhard en ze waren dealer vanHudson en Lancia. Om even de sfeer in onsbedrijf aan te geven: bij ons was Bena de chefvan de werkplaats –een italiaan die nog inde fabriek van Lancia had gewerkt. EenAurelia GT was bij een race zaterdag eensover de kop gegaan: het satelliethuis waskapot en voor het raceweekend hebben wetoen het satelliethuis van een auto uit onzeshowroom geleend. En maandag alles weerteruggezet –dat kon toen nog.De baas reed in die tijd in de grootste autodie Eggelmeijer had: een Hudson. Maaromdat de auto niet sneller dan 120 reedmoesten we eraan sleutelen. De hele auto-maat hebben we uit elkaar gehaald om tekijken wat er aan scheelde. Bleek dat de baasin ‘3’ reed in plaats van in de ‘Drive’ stand...’‘Ik werkte bij Eggelmeijer van mei 1954 totaugustus 1956: veel Panhards werden ertrouwens niet geleverd.Een klant schreef zich eind ’54 in voor deRallye de Monte Carlo met een Dyna Z. Wehebben die auto geprepareerd met specialeaanpassingen. Een dag voor vertrek liep demotor echter vast. We hebben toen de motorgedemonteerd en zuiger en cylinder vervan-gen –in de hoop dat het een eenmalig pro-

bleem zou zijn. De zuiger hadden we inge-smeerd met grafietvet van Molykote. Allesweer gemonteerd en proefgereden zonder demotor te sparen: het zat goed en het bleef dehele rallye goed.Een andere klant kwam uit Bloemendaal –hij importeerde Odol mondwater– en hadeen Panhard Speciaal (racenummer 3) ge-kocht.Hij kwam naar Eggelmeijer met het verzoekde motor op te voeren, maar met de midde-len die we toen hadden konden we niet zoveel.’‘We dachten dat als we direct op decylinder links en rechts een motorfietscarbu-rateur zouden monteren we een veel beterrendement zouden halen. Net als bij de

BMW boxermotoren.

We gebruikten twee Amal carburateurs maarhadden veel problemen met het synchroonafstellen van de twee gas-schuiven. Tijdenshet proefdraaien ging het fout met de kruk-as. De motor hebben we toen gedemonteerd,krukas uitgebouwd en meegenomen naaronze buurman, Ben Maltha die een motor-zaak had met een goede werkplaats. Die heeftde krukas uit elkaar gehaald en weer op dejuiste wijze in elkaar geperst. Na enig afstel-werk zijn we op een middag naar circuitZandvoort gereden voor een test. Onderwegnog een controle uitgevoerd: wij reden metde Junior van de zaak.’De foto’s die Bert laat zien tonen een D’Ie-teren-Junior (panoramische voorruit, kof-ferklep, zijruiten enz) en de Dyna ‘vanRijswijk’ van de zoon van Englebert, de la-

tere importeur van Panhard.

Twee bijzondere Panhards en van de elegan-te ‘van Rijswijk’ Dyna zijn maar een paarafbeeldingen bekend!

‘Op het circuit bleek er een probleem te zijnmet de carburateurs in snel genomen boch-ten: een van de vlotterkamers kreeg te weinigbenzine waardoor de motor in de bochten

inhield. Ik kan me nog goed herinneren datde eigenaar daar niet blij mee was: als eenverwend mannetje liep hij weg...’

‘Er waren ook klanten die klaagden overzwevende kleppen bij hoge toerentallen. Weverhoogden dan de voorspanning van delange torsiestaafjes die je op de oude motorenhad: het risico van breuk was dan wel veelgroter.’Bij Eggelmeijer ben ik in ’56 weggegaan:militaire dienst. Daarna heb ik nog kort inRotterdam gewerkt bij het Autohotel en bentoen overgestapt naar Englebert –niet voorde Panhards, die zaten toen al bij Citroënmaar voor de Caterpillars.’Bert en zijn vrouw vertellen over de vroegejaren zestig, de raceclubs en evenementen,het gesleutel aan de DAFs 55 en 66 en Gulfals sponsor. De experimenten als de DAF555 van Jan de Rooij met middenmotor.Sleutelen aan de Lotus. De heuvelklim, detijden dat autosport nog breed, toegankelijken gezellig was.Als taxateur kwam Bert bij veel garages enwerkplaatsen over de vloer: zijn practischekennis kwam hem goed van pas. Op een dagtrof hij op een ambachtsschool een keurignette, opengewerkte Panhard cylinder aan.Torsieveren en klepstoters zijn mooi zicht-

Panhard 12 Koerier

baar gemaakt. Het was oud lesmateriaal datniet meer werd gebruikt en Bert kon nietnalaten te vragen of hij de cylinder meemocht nemen.

Na al die jaren bij Bert thuis te hebben ge-staan is de cylinder nu voor de Panhardclub:een mooi tentoonstellingsobject voor beur-

zen en stands, een trofee van een man die alsknul net uit de ambachtsschool aan Pan-hards heeft gesleuteld. Voor de club eenherinnering aan de sporen die Panhard ookin ons land heeft achtergelaten.Voor ik wegrijd wil Bert nog even ondermotorkap kijken van de 24: ik wijs de foefjesen aanpassingen van Thei Bruls aan en laat

de motor stationair draaien. Bert grijnst bijde dubbele ontsteking en oliepomp: komen-de tijd wil hij nog wel wat meer horen vande Panhardclub! Peter Drijver

De Corvair-stijl: Panhard, Fiat, NSU ….. en deanderen De jaren 50 waren in de Verenigde Statende jaren der zorgeloosheid. De economie liepals een trein, benzine was niet duur, hetwegenstelsel was volop in ontwikkeling.De “full size” auto’s werden wel een pro-bleem, met hun hoe langer hoe meer, tot ophet krankzinnige af, uitdijende modellen.Slechts een paar Amerikaanse constructeurswaren tegen de richting van almaar meeringegaan, zoals Studebaker met zijn zuinigeLark, of AMC met zijn Rambler American.Maar een klein deel van de bevolking hadwat minder uit te geven en zocht naar auto’sdie zuiniger in het gebruik waren. De Euro-peanen, zoals Volkswagen, Renault en Fiathadden zich op dit gat in de markt gestort.Deze buitenlandse wagens hadden boven-dien iets exotisch over zich, wat aantrekkelijkwas voor een bepaalde jonge clientèle diezich tegen de gevestigde orde wenste af tezetten.Hun bescheiden afmetingen en bedienings-gemak maakten er ook auto’s van die doorhet vrouwelijk publiek werden geappreci-eerd, en ze werden daardoor op veel plaatsende tweede wagen.Stukje bij beetje snoepten de Europeanenmarktaandeel af. In eerste instantie reageer-de General Motors door zijn toevlucht tezoeken in de import vanuit zijn Europesefilialen, Vauxhall en Opel. Maar voor demarktleiders werd het toch hoe langer hoenoodzakelijker om met een 100 % Ameri-kaans product over de brug te komen voor-dat het te laat was.

Het antwoord van GM Binnen deze context moet dus de lanceringvan de Chevrolet Corvair, eind 1959, gezienworden.Ford deed iets dergelijks met zijn zeer klas-sieke Falcon, en Chrysler bracht de Ply-mouth Valiant, met zijn wat verwrongen

lijnen.Het ontwerp van deze laatste twee heeft deautomobielhistorie niet merkbaar veran-derd, maar de Corvair daarentegen zou ge-durende de 60-er jaren zijn invloed blijvenuitoefenen, vooral in Europa. Zijn lijnen,van een zeldzame eenvoud in het automo-biele landschap van de VS, waren het werkvan het team van Bill Mitchell, die HarleyJ. Earl als hoofd van het ontwerpbureau vanGM was opgevolgd.Een vouw liep zonder onderbreking langshet hele koetswerk, versierd met eenchroomstrip, die het silhouet van de autoduidelijk in een onder- en bovendeel ver-deelde. De Corvair zag er symmetrisch uit,met een grote kofferruimte voorin en eenlange motorkap achterin (pontonmodel).De hoeveelheid glas rondom was aanzienlijk.De naam Corvair was al gebruikt voor eenconcept-car, een fastback coupe op basis vande Corvette. Het “Cor” refereerde aan deCorvette, het andere afwijkende model inhet Chevrolet-programma, en het “Air”sloeg op de luchtkoeling van het mechaniek.Maar misschien ook wel op de frisse winddie het model deed opwaaien. Of op destroomlijn die de auto vrijwel zonder lucht-weerstand liet voortglijden. Misschien weleen beetje van alle drie!

De invloed op de 24 Panhard leed op dat moment aan bloedar-moede. De enige oplossing was het uitbren-gen van een origineel model in een markt-segment dat niet door de voornaamste aan-deelhouder bezet werd, met beperkte mid-delen en weinig geld, want zonder steun vanCitroen.Er was dus geen sprake van het ontwikkelenvan een nieuw mechanisch gedeelte.Maar bij de presentatie van de 24 coupe, opde 24e juni 1963 in Versailles, middenin hetrosarium van de société Truffaut*, was

Roland Peugeot diep onder de indruk vanhet werk dat met zo weinig middelen verzetwas. De term 24 appelleerde onder meer aan deroem van de tweecylinders van Panhard inde 24 uursrit van Le Mans.De pers verwelkomde de fraaie lijn van de24, zijn slimme inrichting, zijn comfort enzijn weggedrag. Maar zij had zo haar beden-kingen over de beperkte ruimte achterin ende zwakke motor.De 24 had een bescheiden tweecylinder van848 cm3 en 42 DIN-pk. Ze was een 100 %Panhardproduct, geesteskind van Louis Bi-onier, geruggesteund door André Jouan eneen team van ingenieurs. Louis Bionier,verantwoordelijk voor carrosserieontwerp,was in 1921 bij Panhard in dienst getreden.Ten tijde van het ontwerpen van de 24 washij aan het einde van zijn carriere en dezeauto werd zijn ultieme schepping, zijnmeesterwerk voor de firma aan de Avenued’Ivry.

De Corvair-look Evenals bij de Corvair liep er ook hier eenvouw zonder onderbreking over heel decarrosserie. De portiergrepen waren hier heelnatuurlijk in verwerkt.Het vlakke ontwerp van het dak oogde bij-zonder verfijnd en verleende de auto eendynamische indruk. De dakstijlen waren aande bovenkant breder dan aan de onderkant.De dubbele koplampen achter glas warenzeer modern.

Onderaannemer Chausson De bouw van de carrosserieën werd aanChausson toevertrouwd, terwijl de eind-montage op de avenue d’Ivry in Parijsplaatsvond.

Panhard 13 Koerier

De eerste modellen werden eind 1963 ver-kocht. Op de Franse markt moesten zijconcurreren met de Renault Caravelle en deSimca 1000 coupe, naast nog wat zeldzamebuitenlandse coupe’s.De nieuwe Panhard 24 werd ontworpen omlater verder ontwikkeld te worden naar eenvierdeurs berline. De leiding van de Ivry-fir-ma was zich er maar al te zeer van bewustdat een coupe, hoe elegant en verfijnd ook,op zich niet genoeg was om een grote onder-neming als Panhard te laten overleven.

Een veelbelovend begin De eerste verkoopmaanden strekten totvoldoening. De firma Panhard kwam op eenmarkt die ze sinds het productie-einde vande sportieve Junior niet meer had betreden.De 24 was een hartveroverend model datPanhard klanten bezorgde die voorheen nognooit een auto van dit merk hadden gekocht.De ontwikkeling van de 24 ging verder, enhet eerste doel was om de kritiek van degespecialiseerde pers aangaande de doeltref-fendheid van het remsysteem te doen ver-stommen.

Gevolgd door een snelleterugval Maar de verkoopcurve liep niet zo op alsgehoopt. Integendeel: tussen 1964 en 1965zakte de productie met meer dan 60 % in.In 1964 werden er in totaal 29924 Panhardsgebouwd, en het jaar daarop nog maar11631.De productie van de berline Panhard 17werd in januari 1965 gestopt, en de 24 stondtoen tamelijk eenzaam in de catalogus.De aantrekkingskracht van het nieuwe waser inmiddels af. Het dealernetwerk van Ci-troen deed in het algemeen niet erg zijn bestom de 24 te verkopen, en verder werd er geenenkele promotionele of publicitaire actie teharer gunste ondernomen.Het productieniveau van de 24 zakte naar5224 wagens in 1966 en 2456 in 1967.De bekendmaking van het stoppen met deproductie geschiedde door middel van eenperscommuniqué op 28 augustus 1967.Er waren op dat moment 28651 auto’s vanhet type 24 geproduceerd.

De Corvairlijn bij andereautofabrikanten De autoliefhebber kon de sterke invloed van

de Chevrolet Corvair op het ontwerp vandiverse berlines uit die tijd makkelijk vast-stellen: De BMW 1500: deze wagen, en nog een stelhiervan afgeleide opvolgers, had ook de vande Chevrolet Corvair bekende vouw opzij,en veel glasoppervlak.BMW introduceerde op de 1500 ook deomgedraaide radiatorbeschermer die decen-nialang het kenmerk van dit Beierse merkzou worden.

Zonder het te beseffen had Michelotti delijnen voor een standaard neergezet die deBMW-stijl zou bepalen totdat Chris Bangleeind 20e eeuw dit veranderde. De Fiat 124: net als zijn Amerikaanse voor-beeld had de Fiat dubbele koplampen en eenvouw die om het hele casco liep. De dakop-bouw leek op deze vouw te rusten en booddankzij de dunne dakstijlen een groot glas-oppervlak. De Hillman IMP: de IMP en zijn opvolgershebben het nooit echt gemaakt in het Hexa-gon**, ongetwijfeld vanwege de hoge prij-zen. Daardoor zag je hem eigenlijk alleenmaar in de betere wijken van Parijs. De NSU PRINZ: de vormgevers van NSUhebben zich sterk laten beïnvloeden door deCorvair, maar het was niet eenvoudig om de4,57 m van de Chevrolet naar wat kleinereafmetingen terug te brengen. Het Duitseconstructieteam heeft zich echter met erevan deze taak gekweten, en binnen de 3,44m van de kleine Duitser ontbrak het niet aanelegantie, waarin alle stijlkenmerken van demooie Amerikaan aanwezig waren: ontwerpvan de dakpartij, vouw rondom casco, sym-metrisch uiterlijk.De nieuwe Prinz IV was een enorm succes.Belastingtechnisch was zijn kleine tweecy-lindertje van 598 cc in diverse exportlandeneen groot voordeel, vooral in Italie.Zijn 32 DIN-pk brachten 120 echte km/uop de klokken.De Prinz was daarmee een geloofwaardigalternatief voor de Volkswagen Kever.De stijl van de Prinz IV werd overgedragenop talrijke opvolgers die in de jaren 60, tot1973 toe, op de markt kwamen: 1000,1000C, 1000TT en TTS, 1200, 1200C,1200TT, 110, 110S en SC.Alles bij elkaar zijn er meer dan een millioenexemplaren van gemaakt. ZAZ 968: de Russische autofabrikant Zapo-rojetz Automoblinji Zavad bracht in 1965het model 966 uit, vrijwel een copie van deNSU Prinz.Dit model, en zijn opvolger, de 968, werdtot 1993 gemaakt, waardoor het dus hetlangstlevende lid*** van de Corvairlijn isgeworden, 34 jaar later! Charly RAMPAL Bron: Panhard Magazine no. 82, oktober2007

Vertaling: Henk Ottevangers* Société Truffaut: bekende keten van tuin-

centra in Frankrijk** Hexagon: 6-hoek. Bijnaam voor Frank-

rijk vanwege de vorm (ruwweg een hexagon)***La doyenne is zo moeilijk vertaalbaar!

Panhard 14 Koerier

Panhard miniaturen deel 1Door Ton van der Meer Zoals een ieder van ons weet, bestaan er naastde prachtig mooie 1:1 Panhard’s ook kleine-re types. En dan bedoel ik hier niet de kleineDyna Junior maar miniaturen in schaal 1:43,1:18 of welke verkleinde uitgave dan ook.De meeste van ons zullen ongetwijfeld denodige miniaturen op een schoorsteenman-tel of kast hebben staan. Zelf heb ik rond de240 miniaturen her en der in huis staan. Alsredactielid heb ik beloofd om in iederekoerier een klein stukje over de kleine Pan-hard’s te schrijven. Bijgaand de ingelostebelofte deel 1. Wim Boers schijnt overigenshonderden meer miniaturen te hebben, dusverwacht een interview met hem over ditonderwerp in een van de volgende koe-riers……. Al vanaf het moment dat speelgoed autootjespopulair gemeengoed werd onder de man-lijke helft van de jeugdige bevolking, zijn erPanhard miniaturen geweest. We hebben zeallemaal gehad en met spijt denken we nogwel eens terug aan die ene mooie Panhardminiatuur dat we als jochie kwijt raakte inde zandbak of erger. Denk daarbij eens aande bekende PL17 van Dinky Toys. Wie heeftde bekende roze of wellicht de zeldzamereoranje uitvoering niet (gehad)? Jaren later enmeer volwassen geworden zijn een aantal

onder ons op zoek gegaan naar die miniatuurop beurzen of rommelmarkten en waren alseen kind zo blij als het betreffende objectgevonden was. Soms gingen daar jaren vanzoektochten overheen en soms liep je erspontaan tegenop. Net zoals bij de 1:1 mo-dellen. Deze zoektochten zijn de laatste jarensuccesvoller geworden dankzij het internet.En op de diverse marktplaatsen zijn dan ookhonderden verschillende miniaturen te vin-den. Ook worden er steeds vaker nieuweminiaturen uitgebracht van bekende ofminder bekende fabrikanten. Vaak erg mooigedetailleerd. De zeldzame jaren ’30 minia-turen bestonden bijvoorbeeld uit een kalecarrosserie van gietijzer zonder ‘glazen’raampjes, bodem of mooie details en waarde gammele wieltjes op een dun asje doordeze carrosserie staken. De nieuw uitge-brachte miniaturen zijn vaak prachtig gede-tailleerd en zien er op een goed gemaakteclose-up foto bijna uit als een 1:1 model.Opvallend is dat met name de PL17 en deDyna Z goed vertegenwoordigd zijn bij dezenieuwe miniaturen. De prijzen die voor dezeminiaturen gevraagd én betaald worden zijnverschillend en liggen zo tussen de €1 en€600. Uiteraard hoe zeldzamer hoe duurder.In dit stukje wil ik een eenvoudig voorbeeldgeven van een miniatuur wat wij allemaalwel kennen. De mooie Panhard DynamicBerline 1937 in 1:43 uitvoering van Eligor.

Het meest bekend is de uitvoering met zil-vergrijze carrosserie, zwarte spatschermen enrood interieur. Voor een paar euro heb je ereen. In de loop der jaren kwam ik echter ookuitvoeringen in andere kleuren tegen. Zoalsdonkergroene carrosserie, zwarte spatscher-men en beige interieur. Of met gifgroenecarrosserie en spatschermen met wit interi-eur, beige carrosserie en donkerbruine spat-schermen. Of in taxi uitvoering. Op zich isdit natuurlijk niet zo spannend, maar het isleuk om van dit soort bekende modellenafwijkende versies te vinden waarvan demeeste van ons het bestaan niet weten. Endaar gaan soms jaren overheen voordat jetegen zo’n afwijkend model aanloopt. Op bijgaande foto staan een paar miniaturenvan deze Dynamic. Overigens is dit meteen een interessantediscussie: want wat is nu het verschil tussen

een Panhard miniatuur en een Panhardmodel(letje). Wordt vervolgd……

110 Jaar AUTORAIEnige tijd geleden kwam er op het secretari-aat een bericht van de FEHAC binnen,metde mededeling dat er op de komende AU-TORAI 2009, een paviljoen zou wordenin-gericht voor OLDTIMER AUTOMOBIE-LEN, ter gelegenheid van het 110 jarig be-staan van dit evenement.Klassiekers van vóór 1940 worden door deorganisatie zelf geselecteerd en auto’svan1940 – 1984 zouden worden uitgeselecteerduit auto’s die door alle bij de FEHAC aan-gesloten clubs, (ruim 200) zijn genomineerddoor de betreffende clubs zelf.Wij konden dus een auto van een clublidnomineren, waarvan wij dachten dat dezerepresentatief zou zijn voor onze Panhard-club. Uit de door de clubs genomineerdeauto’s, zouden er ca. 15 werden geselecteerd.Ik heb daar melding van gemaakt op delaatste ALV in februari j.l. Daarna heb ikdiverse clubleden benaderd, waarvan ikmeende dat zij een geschikte auto haddenvoor dit doel.Ik ben er echter niet in geslaagd om iemandte vinden die bereid was zijn auto voor ditdoel af te staan.

Ik had op voorhand al ingeschreven bij deFEHAC in de overtuiging dat er genoeganimo zou zijn. In mijn bericht naar deFEHAC had ik geschreven dat PanhardalsOUDSTE automerk ter wereld en alsmede oprichter van de FEHAC niet zoumogenontbreken op dit evenement.Er was echter geen auto beschikbaar geko-men en ten einde raad heb ik mijn eigen

24CT (zie foto’s) maar op de lijst gezet in deveronderstelling, dat de kans op selectieergklein was, maar tot mijn grote verbazingkreeg ik bericht dat ik was geselecteerd!Men was kennelijk voor mijn argumentengezwicht.Dat is dus POETSEN geblazen, want hat

ding ziet er niet uit na een winter in deschuur en eigenlijk vind ik mijn auto nietecht de mooiste van de club, maar het is eenPanhard en ziet er aardig uit als hij goed

onder handen is genomen. Hij is trouwenste koop, want ik heb ook nog een PL 17 waarik dagelijks mee rijd. Verleden maand nogmee op wintersport geweest in Oostenrijk.Twee Oldtimers onderhouden word mij teveel en dus gaat er een weg, wie interesseheeft kan hem op de AUTORAIbezichtigen!Frans

Panhard 15 Koerier

Fehactiviteiten

DREIGING ONMIDDELLIJKE BE-VRIEZING BELASTINGVRIJSTELLINGAFGEWEND Ook in het najaar 2008 kwam het Belasting-plan voor het volgend jaar aan de orde in deTweede Kamer. Onverwacht werd vanuit deTweede Kamer de belastingvrijstelling Mo-torrijtuigenbelasting voor klassiekers van 25jaar en ouder ter discussie gesteld. Aanvan-kelijk werd voorgesteld om geen nieuwevrijstellingen meer te verlenen. Na discussieen inbreng van de FEHAC is nu afgesprokendat pas bij het invoeren van de kilometerbe-prijzing in 2012 de belastingvrijstelling vanklassiekers wordt bevroren. NADELIG MILIEUEFFECT VAN KLAS-SIEKERS WORDT VAAK OVERSCHAT De meeste mensen waarderen mobiel erf-goed om de historie en de nostalgie. Als eral kritiek komt is dat vaak vanwege hetgoedkoop rijden en de milieubelasting dieklassiekers met zich zouden meebrengen.Oldtimers voldoen aan de voorwaarden dievan toepassing waren bij eerste toelating totde weg. Dit betekent niet dat oldtimers perdefinitie de ‘fijnstofbommetjes’ zijn, zoalseen kamerlid onze hobbyvoertuigen plas-tisch omschreef in een recent parlementairoverleg over de belastingvrijstelling voor 25-plussers. Als het over de schadelijke elementen van deuitlaatgassen gaat, zijn de uitstoot vanCO2, NOx en fijnstof van belang. Kooldioxide CO2De CO2-uitstoot is direct gerelateerd aanhet verbruik. Het brandstofverbruik van demeeste oldtimers is, in tegenstelling tot debeeldvorming, niet veel hoger dan dat vanmoderne voertuigen. Vaak is het zelfs lager.Dit komt omdat de auto’s van nu door eengrote hoeveelheid extra comfort- en veilig-heidsvoorzieningen veel meer wegen danauto’s van een vergelijkbare klasse van 25jaar of langer geleden. Zo weegt een nieuweVW Golf van 2008 bijna 400 kg meer dan

een inmiddels klassieke Golf van bouwjaar1974. FijnstofFijnstof, voorzover dit uit de uitlaat komt,wordt voornamelijk door dieselauto’s gepro-duceerd. Het aandeel diesels onder de oldti-mers is uitermate gering. Volgens de meestrecente cijfers van het CBS (per 1 juni 2008)kent Nederland 1.251.082 dieselpersonen-auto’s; daarvan zijn er maar 8090 van 1980of ouder, ofwel maar 0,6%. (bron: CBSstatline - motorvoertuigen; personenauto’snaar technische kenmerken). Naar verhou-ding rijden klassieke voertuigen veel vakerdan hun moderne tegenhangers op benzineof LPG.Het fijnstof dat door wegverkeer wordtveroorzaakt komt maar voor 50% uit deuitlaat; de rest is afkomstig van remmen enbanden. Het grootste deel van het fijnstofuit de uitlaat komt van het wegvervoer,vracht- en bestelwagens. Dit rijdt vrijweluitsluitend op diesel.Uit het vorenstaande blijkt klip en klaar datoldtimers absoluut geen rol spelen op hetgebied van fijnstofemissie. En het probleemspeelt verder ook nauwelijks omdat klassie-kers heel weinig in de stad worden gebruikt,maar vooral bij recreatieve ritten op hetplatteland. Stikstofoxide NOxDe meest gezondheidschadelijke vorm vanstikstofoxide: de stikstofdioxide (NO2)wordt in grotere mate door dieselauto’s dandoor benzineauto’s geproduceerd. Doorgebruik van de driewegkatalysator is deuitstoot van NOx door benzineauto’s sindsmedio jaren 80 al sterk teruggedrongen.Maar in dieselauto’s werkt deze katalysatorniet, waardoor in dieseluitlaatgassen vijf tottien keer zoveel stikstofoxiden zitten als inbenzine-uitlaatgassen.Door het verwaarloosbare aandeel van die-sels in het oldtimerbestand gaat het milieu-argument ook voor het component stikstof-oxide NOx in de emissie niet op. NIET ALTIJD GOED VERZEKERD BIJDEELNAME AAN TOERRIT OFRALLY De Wet Aansprakelijkheid Motorrijtuigen(WAM) biedt verzekeringsmaatschappijende mogelijkheid om snelheids-, regelmatig-heids- of behendigheidsritten en -wedstrij-den van de WA-dekking uit te sluiten. Nogsteeds zijn er verzekeraars die dekkingsbe-

perkingen hanteren bij deelname aan derge-lijke ritten en wedstrijden. De wet gaat ervan uit dat organisatoren van rally’s, rittenen wedstrijden de WA-verzekering van dedeelnemers controleert en/of voor hen eenjuiste verzekering afsluit. In de praktijkwordt dit alleen gedaan voor ritten en rally’sdie worden verreden volgens het NationaalReglement Regelmatigheidsritten (NRR) enwaar de FEHAC Commissie HistorischeRitten & Rally’s (CHR&R) toezicht ophoudt. Controleer uw polisDe FEHAC heeft zich altijd op het stand-punt gesteld: géén beperking van de dekkingtijdens ritten en rally’s (met uitzonderingvan snelheidsritten). Veel verzekeraars ken-nen inderdaad geen dekkingsbeperkingen,maar helaas een aantal (nog) wel. Die laatstegroep beroept zich ondermeer op de uitslui-tingsmogelijkheid in art. 4 van de WAM.Maar daar staat een uitsluiting ‘kan’ en nietdat een uitsluiting voor een regelmatigheids-of behendigheidsrit of -wedstrijd ‘moet’.Het is goed uw polis (onder ‘uitsluitingen’)eens te controleren of de WA-dekking nietis uitgesloten bij ritten en rally’s. Als u depolis op dat punt onduidelijk vindt, vraagdan uw tussenpersoon of maatschappij omuitleg. Dan weet u welke ritten wel of nietgedekt zijn op uw polis. KLASSIEKERS OP DE AUTO RAI2009 Tijdens de komende AutoRAI van 2 t/m 11april 2009 zal er een speciaal Klassieker pa-viljoen worden ingericht. Hiermee wordt deAutoRAI nog aantrekkelijker voor mensenmet belangstelling voor hedendaagse enklassieke auto’s. KlassiekerpaviljoenOngeveer 15 klassieke auto’s en motorenzullen een extra publiekstrekker zijn tijdensde tweejaarlijkse AutoRAI. Om in aanmer-king te komen voor een plek op het Klassie-ker paviljoen is een verkiezing in paar stap-pen opgezet.De FEHAC zal alle ruim 200 aangeslotenclubs vragen een voertuig binnen de club tenomineren. Alle ingebrachte nominatieszullen daarna door een deskundige vakjuryworden beoordeeld. Deze vakjury zal uit hetaanbod 15 te showen klassiekers selecteren.De eigenaren van de door de jury geselec-teerde klassiekers zullen dan hun klassiekeauto of motorfiets op het Klassieker pavil-

Panhard 16 Koerier

joen mogen plaatsen. Meer details en informatie hoe u als club enals clublid kan deelnemen aan deze verkie-zing vindt u op de FEHAC-website. Allebovenstaande informatie is wel onder voor-behoud: door de kredietcrisis zijn autofabri-kanten in zwaar weer beland en het doorgaanvan de AutoRAI in dezelfde vorm als voor-gaande jaren staat nog niet helemaal vast. SLEUTELAARS KLASSIEKE AUTO’SKUNNEN HUN HART OPHALEN Bezitters van klassieke auto’s krijgen eenwarm onthaal op AutovakRAI 2009. Zijworden uitgenodigd om op deze vakbeursde laatste trends te volgen in restauratie,reparatie en onderhoud van auto’s. Vooroldtimers is er zelfs een aparte parkeerplaats,terwijl ook de toegang én de catering gratiszijn. AutovakRAI 2009 wordt gehouden van20 t/m 23 april 2009. Gratis toegang, inclusief parkeren en cate-

ring tijdens AutovakRAI 2009In de periode dat AutovakRAI 2009 plaats-vindt, gaat ook het klassiekerseizoen weervan start. Dan komt het mobiel erfgoed weeruit de winterstalling. Van maandag 20 aprilt/m donderdag 23 april 2009 van 11.00 tot22.00 uur staat het Europacomplex van deRAI volledig in het teken van het beste enmooiste wat de automotive branche te bie-den heeft. Klassiekereigenaars kunnen zichmet hun oldtimer aanmelden voor een be-zoek aan AutovakRAI 2009, waar zij hetlaatste nieuws over het professionele autovaktot zich kunnen nemen. Een wereld dieprecies past in hun interessesfeer: de nieuw-ste garage-uitrusting en gereedschappenworden getoond. Zij kunnen tevens hunkennis opfrissen over zaken als schadeher-stel, banden en wielen, accessoires en auto-onderdelen. Exclusieve doorrijdkaartVia een speciale button op www.autovakrai.com kunnen eigenaars van klassieke auto’s(die minimaal 25 jaar oud zijn) door hetinvoeren van het kenteken en de geplande

datum van bezoek, een gratis parkeerplaatsreserveren voor de hoofdingang van hetRAI-complex. Tijdig reserveren wordt aan-bevolen, omdat het aantal beschikbareplaatsen beperkt is. De toegang tot de beursis -na voorregistratie via www.autovakrai.com- eveneens gratis, net als de catering. Despeciale doorrijdkaart voor klassiekers geefteen exclusief tintje aan het bezoek aan Au-tovakRAI 2009. Voor nadere en verdere inlichtingen: www.fehac.nl Nieuw adres Fehac, per 10 maart: FEHACBusiness Centre HeuvelrugRijksstraatweg 269 – V3956 CP LEERSUM T 0343 - 469 955F 0343 – 469 956

Panhard 17 Koerier

Algemene Leden Vergadering Algemene Leden VergaderingPanhard Automobielclub Nederland13 februari 2009, 20:00 uur, La Montag-ne, Veenendaal. 0/ Opening door de Voorzitter. (Frank vanNieuwkerk)Beste Wensen voor het nieuwe jaar.Dank aan Henk Ottevangers, Ton van derMeer en Frans van Thor voor weer eenpracht Panhard Kalender! Wij hebben Nieuwjaarsgroeten ontvangenvan: Jean Panhard nu 96 jaar, laatste presidentvan SAAE Panhard et Levassor.Cercle Panhard du Haute de FranceAmicale Panhard BelgiqueClub Panhard & Levassor GBFédération des Clubs Panhard & LevassorJoël BrunelFEHAC Verder van de: Citroën CX Club Nederland,GS/GSA Club, Citroën ID/DS ClubNederland En per e-mail vanCitroën Nederland BVCitroënContact Frank wil iedereen bedanken die in het af-gelopen jaar zijn/haar best heeft gedaan voorde club: Rob en Frans voor het vele werk dat zij alsPenningmeester en Secretaris hebben verzet.Wim voor zijn inspanningen voor de onder-delen voorziening.Jozeph, Thei en Rik voor het organiserenvan ons Lustrumfeest (komen we later opterug). Henk en Rob voor het organiserenvan de voorjaarsrit met de AMI club. Covoor de organisatie van de clubstand opCitroMobile. Marcel voor het organiserenvan de Najaarsrit. 1/ Jaarverslag van de Voorzitter. (Frank vanNieuwkerk)Een druk jaar achter de rug, met de organi-satie van het Lustrum in Rolduc, het op-nieuw opzetten van de Panhard Koerier eneen vernieuwde Website, maar daar komenwe later in detail op terug. Dankzij de groteinspanningen van de bestuursleden en niette vergeten de lustrumcommissie is alles zeergoed verlopen.

Een algemene lijn die ik wil doorzetten is hetmoderniseren van onze club: het inzichtelij-ker maken van de bestuursfuncties, en doorhet geven van een vaste structuur ook deoverdracht ervan eenvoudiger maken. Daar-mee bedoel ik dat het niet moeilijk moet zijneen functie over te dragen/nemen. Dat is nubij de redactie goed geregeld: het drukkenvia SMIC geeft een duidelijke structuur eneen goed overzicht. Bij de financiën regelenwe iets dergelijks, daar komt Rob dadelijkop terug. Ook met het secretariaat en deonderdelen wil ik een duidelijke structuuren een goede overdraagbaarheid bevorderen.Centraal in die nieuwe structuur komt dewebsite te staan, waar alle informatie binnende club op komt. Dit jaar organiseert de Dynamic Club het20ste RIP in de Drôme Provençal. Inschrij-ven kan nog tot eind maart heeft Jean Fava-rel mij verzekerd. Het programma staat nogniet helemaal vast, maar via hun en onzewebsite worden jullie op de hoogte gehou-den.Peter Drijver is al bezig een gezamenlijke ritdaarheen te organiseren. Inschrijven kunnenjullie rechtstreeks via de al toegestuurdeformulieren, maar geef ook Peter een seintje(ook als je solo rijdt)En volgend jaar wil de Finse Panhardclubeen RIP organiseren, maar dan in juli ofaugustus, vanwege het klimaat… 2/ Jaarverslag van de Secretaris. (Frans vanThor)In 2008 hebben zich opgegeven als nieuwlid:Wim BloemendaalPeter KuipersD.A.G.O. LangenDirk LinssenJan Overweg Overleden:Gé Geesink Opgezegd hebben:Joep KeukensM. Wiersma J. HassebroekKees-Jan SmitA.. AdemaG. DemeurauxB. van GoolL. Bosma H. Anemaat 6 leden zijn geroyeerd wegens niet betalen

van de contributieOp 1 januari 2009 hadden we 153 leden.(inmiddels al weer meer)Advies van de Secretaris: Heb je e-mail? Geefje adres door! 3/ Jaarverslag van de Penningmeester. (Robvan der Rol)Voor dit jaar hebben we het boekhoudkun-dige deel van de financiële administratieovergedragen aan een administratiekantoor,zodat de stukken steeds in overeenstemmingzijn met de vereisten.Het jaar 2008 is voor de club een bijzondergoed jaar geweest waarbij vooral het evene-ment in Rolduc zeer succesvol is geweest.Dit heeft flink bijgedragen aan de resultaten.Het bedrag dat was gereserveerd op de be-groting 2008 hoefde dus niet te wordenaangesproken en is daardoor in het vereni-gings-vermogen gebleven.De overige evenementen zoals voorjaar- ennajaarsrit bleven onder de begroting enmochten toch als zeer succesvol wordenbestempeld. Helaas hadden we 10 leden die hun lidmaat-schap per 31-12 hebben beëindigd.Ook zijn leden geroyeerd omdat zij huncontributie, ook na een aanmaning, niethebben betaald. Hierdoor kwam Euro276,00 minder binnen dan verwacht. In 2008 is ook de nieuwe website tot standgekomen. Hiervoor was 800,00 Euro be-groot maar doordat naarmate de bouw vor-derde, ook de wensen toenamen is dat watmeer geworden.Het resultaat zoals dat nu te bewonderen iskostte 1000 Euro. En levert ons gestaagnieuwe leden op. Omdat er in 2008 een jubileum Koerier (dietevens programmaboekje voor Rolduc was)is uitgegeven zijn de kosten voor de postKoerier hoger dan begroot in 2008. Maar depost had natuurlijk ook geboekt kunnenworden als uitgave voor het Rolduc treffen.Maar dit heeft geen invloed op het uiteinde-lijke resultaat. Met ca. 75 leden die hun post per E-mailontvangen is de post porto dalende. VanEuro 1662,62 in 2007 naar Euro 1062,38in 2008. We hopen dat meer mensen hune-mail adres willen doorgeven aan de vere-niging. Vooral de portokosten voor de bui-tenlandse leden hakken er in. Bankkosten zijn een stijgende post. De

Panhard 18 Koerier

vergoedingen die de banken voor hundienstverlening vragen worden steeds hoger.Zij verdubbelden t.o.v. 2007 waarin Euro58,90 betaald werd.In 2008 was dit al Euro 118,25. Voor 2009zal dit wel weer hoger worden Van het “gra-tis verenigingspakket” van weleer is nietsmeer over.Verzoek van de Penningmeester aan deleden:Geef uw e-mail adres door en betaal perincasso! 4/ Vaststelling Contributie 2010.Voor leden die betalen met een incassomachtiging: € 45Afgesproken is dat twee weken vóór het in-casso een e-mail gestuurd wordt.Voor leden die anders betalen en buitenland-se leden: € 48,50 5/ Jaarverslag van de Magazijnmeester(Wim Boers)Wij hebben het enige Panhard onderdelenmagazijn buiten Frankrijk!Nu xxx verschillende soorten nieuwe onder-delen in ons magazijn. Plus een groot aantalgebruikte, deze staan echter niet op de on-derdelenlijst. Als je wat zoekt dat niet op delijst staat, dus eerst even met Wim bellen.Want er is veel meer dan jullie denken.Verkocht in 2008 voor € xxxxIngekocht in 2008 voor € xxxx(Inkopen zijn in 2008 laag gehouden inverband met het Lustrum, zodat we geld inkas hielden.)Advies van de Magazijnmeester: Flink sleute-len en restaureren aan jullie Panhards! En koopvooral meer onderdelen 6/ Jaarverslag van de (Nood) redactie van dePanhard Koerier.Begin 2008 is de redactie zo’n beetje inge-stort: Hoofdredacteur Kees-Jan Smit heeftzich, vóór de eerste Koerier al, als zodanigteruggetrokken, Gerbert Roggekamp hadgeen tijd meer en Jaap Margry zat een tijdjein Zuid-Afrika. Juist op dat moment zatenwe ook in de overgang naar een nieuwemanier van drukken.Het bestuur heeft toen ingegrepen en de 4Koeriers van 2008, inclusief de LustrumKoerier, verzorgd. Veel werk, vooral voorRob en ook Frank. Gelukkig met steun vanBoyo. Na een oproep hebben zich gelukkigveel leden gemeld voor dit belangrijke werkzodat we jullie nu een nieuwe redactie kun-nen voorstellen:

Frans van Thor (Hoofdredacteur), HenkOttevangers, Jaap Margry, Boyo Teulings,Ton van der Meer en Wim Bloemendaalvormen de nieuwe redactie, Mike Schellen-kens houdt zich waar mogelijk beschikbaarvoor vertaalwerk.Tot het werk van de redactie hoort ook hetmaken van een Kalender, dit jaar samenge-steld door Henk Ottevangers en Ton vander Meer. Frans van Thor heeft er voor ge-zorgd dat hij ook echt en goed gedrukt is. 7/ Verslag van de Lustrum Commissie(Jo-seph Janssen, Thei Bruls & Rik Meeuws)Joseph meldt dat hier een uiterst tevredencommissie zit! Hoewel ze zelf wel onvolko-menheden opgemerkt hebben, hebben dedeelnemers dar weinig of niets van meege-kregen. Er is een overstelpende hoeveelheidaan complimentjes en bedankjes binnenge-komen, meer dan ooit.Een minpuntje vindt de commissie dat hetaantal Nederlandse deelnemers tegenviel,maar daardoor was het evenement des teinternationaler! - Pauze – (De kascommissie controleert deboeken) 8/ Décharge door de kascommissie(JoepBlok en Henk Ottevangers)en Benoeming nieuw commissielid voor deALV 2010De commissie heeft de boeken gecontro-leerd en in orde bevonden. Ze adviseert devergadering de penningmeester décharge teverlenen. Wat geschiede.Als nieuw lid voor de kascommissie wordtJoannes Collette gekozen. Voor 2010 be-staat de kascommissie dus uit Henk Ott-evangers (2de keer) en Joannes Collette (1stekeer) 9/ Bestuursverkiezing.Het voltallige bestuur treedt af. Frank, Roben Wim stellen zich herkiesbaar, Frans geeftaan door te schuiven naar de functie vanhoofdredacteur. Het bestuur draagt voor defunctie van secretaris Joep Hocks voor.De herkiesbare bestuursleden worden metalgemene stemmen herkozen. Voor defunctie van secretaris wordt Joep Hocks metalgemene stemmen gekozen. 10/ Gegadigden voor organisatie evene-menten en praatavondenVoorjaarsrit: 5 april 2009 Wordt georgani-seerd door Chris Dumoulin en Denis Boon

CitroMobile Utrecht: 2 en 3 mei 2009thema: "Cadeau voor Erik Verhaest ": wordtgeorganiseerd door Co GiezenRassemblement International Panhardbij Montélimar: 29 tot 31 mei 2009: PeterDrijver organiseert een gezamenlijke ritwaarbij ook Belgen, Britten Duitsers enFransen kunnen aansluiten.Najaarsrit Panhardclub: 20 september 2009Wordt georganiseerd door Remco van derMeulen in het Noorden des lands. Praatavonden worden gepland op:14 maart 2008 Alles over de bedrading vanuw Panhard. 9 mei 2009: Geen praatavond maar eentechnische middag bij Peter Breed ter voor-bereiding op de rit naar Montéli-mar 4 september 2009: De restauratie van eenSans-Soupapes20 november 2008: De restauratie van eenDyna X (door Rob van der Rol) ALV 2010 de datum voor de ALV wordt 5februari 2010 11/ Vaststelling JaaragendaZie hierboven. 12/ Bespreking mogelijkheden ClubTaxatiesHier blijken zoveel haken en ogen aan tezitten dat we besluiten hier voorlopig nietaan te beginnen. 13/ RondvraagEr is de suggestie het (gratis) erelidmaat-schap in te stellen voor hen die al 40 jaar lidzijn van onze club. Het bestuur belooft heterelidmaatschap (dat niet meer in de statutenstaat, hoewel we 3 ereleden hebben…) teheroverwegen.Vraag wordt gesteld of we meer kunnendoen aan de promotie van de club.Bestuur gaat de mogelijkheid van een “Pro-motie-Team” onderzoekenEr bestaat behoefte aan een voor de ledentoegankelijke ledenlijst op de website. Beke-ken gaat worden door het bestuur of zoietsop een afgeschermd gedeelte van de siteuitvoerbaar is, en hoe het met de privacyre-gels dienaangaande zit. 14/ Sluiting van de vergadering

Panhard 19 Koerier

Panhard in de file Oldtimerliefhebbers zijn vanuit vele invals-hoeken bezig met hun hobby en in de loopder jaren heb ik er al velen ontmoet. De eenwil vooral rijden met een oude auto, de anderschept veel genoegen in restauratie en sleu-telen, maar bij mij is het een combinatie vanhet bezit van een authentiek historisch objecten de plaats hiervan in de geschiedenis vande negentiende en twintigste eeuw.

Daarom zijn voor mij originele oldtimers,liefst nog met een oorspronkelijk Neder-lands kenteken te prefereren boven gerestau-reerde exemplaren.In de loop der jaren heb ik veel documenta-tie verzameld en toen ik voor een kennis eenvooroorlogs artikel van de Lancia zochtkwam ik bijgaande 2 foto’s tegen. Nu paszag ik dat er ook Panhards afgebeeld waren.

Op de eerste foto, gemaakt in 1963 zien weeen destijds nog zeldzame file.In de jaren 60 was het nog bijzonder, eenfile op de Nederlandse wegen en vanwege denieuwswaarde is deze persfoto verspreidonder de kranten.Het geeft een leuk beeld van de auto’s dietoen in Nederland rondreden.Door mijn bijbaantje in een garage ( zie PK153 ) heb ik alle auto’s gereden die op defoto gefotografeerd zijn, al was het met en-kelen slechts een stuk op het garage terrein.Op de voorgrond zien we twee bijna nieuweOpel Records waarin hele hordes Nederlan-ders het volste vertrouwen hadden. In 1963werden er 8032 verkocht, goed voor num-mer 3 op de ranglijst. ( na de Volkswagen ende DAF ). Zelf vond ik het maar “dweilers“ met een bedenkelijk weggedrag bij hogeresnelheden, vooral indien diagonaal bandengemonteerd waren. Vaak ook nog uitgerustmet slechts drie versnellingen ( 4 bak optie )en daardoor nauwelijks in staat om b.v. eencaravan te trekken met zijn 1700 cc. Maarpopulair waren ze, ook gebruikt.Verder staat vrij vooraan een bijna nieuweRenault Dauphine, waarvan er in 1963 nog4288 verkocht werden ( goed voor plaats14). Dit ondanks dat de R8 al op de markt

was (plaats 12 met 4504 verkochte exempla-ren )Aan franse auto’s zien we verder nog een R4,nog een Dauphine, een Simca 1000 en eenPeugeot 403. De 403 was in zijn nadagenmaar toch vonden nog 631 exemplaren eenkoper.Een Panhard PL17 is helaas niet te bekennenin deze file. Maar vreemd is het niet want in1963 werden slechts 273 verkopen geno-teerd, goed voor een 70e plaats op de ver-koopranglijst en vrij marginaal, want totaalwerden in 1963 181.853 nieuwe auto’sverkocht. Dit over de auto’s in de file. Links zien we twee auto’s buiten de file staan.Het kunnen belangstellende bermtoeristenzijn, maar waarschijnlijker dat de ouderevoertuigen met pech ( koelingproblemen )in de berm beland zijn. De Opel Olympiais al minimaal 10 jaar oud ( 1951-1953 ) ende eigenaar wacht rustig af wat er komengaat. De meeste Olympia’s van dit type zijnin 1963 al richting sloop verdwenen. Beginjaren 60 was de waarde van een auto van 5jaar oud nog rond 20%, maar in de tweedehelft jaren 60 zakte de waarde naar circa 10 –15% door het ruime aanbod aan tweede-hands Simca’s 1000, Fiats 500 – 600 enRenaults. Ze waren na 5 – 6 jaar oud reedsgrotendeels versleten. Auto’s ouder dan 8jaar kwam je alleen nog op de sloop of bijeen zelfknutselaar tegen.De tweede bermauto is natuurlijk waar hetom draait op deze foto, namelijk een Pan-hard Dyna Z, met een XK kenteken en dusvan 1957. Dit was het beste jaar voor dePanhard Dyna Z in Nederland met 141verkochte auto’s, die meestal via de Citroënagenten aangeschaft werden. In de adverten-ties uit die tijd werd dit als groot pluspuntgeadverteerd. De Dyna op de foto heeft helaas moetenafhaken in de stilstaande file. In 1963 is hijzes jaar oud en in zijn nadagen. In de autozit het jonge echtpaar Durant met de manaan het stuur en mevrouw zorgelijk omkij-kend naar de totale lengte van de file. Decentrale mistlamp is verdwenen maar verderziet de Panhard er netjes uit.Het originele motorblok is nog gemonteerden daardoor mist de motor de turbine,waardoor de koelingproblemen begrijpelijkzijn. De beste oplossing is dan inderdaadrustig afwachten totdat de motor is afge-koeld en met een beetje geluk is dan ook defile opgelost.Het echtpaar is verder zonder problementhuisgekomen want met een Panhard moetje kunnen rijden. De Dyna is dat voorjaar

voor de schappelijke prijs van f 750,- aange-schaft en de eerste auto van de familie Du-rant.In 1964 gaat de vakantiereis naar de omge-ving van Trier en Luxemburg en de Panharddoet het uitstekend in het bergachtige terreinen zonder noemenswaardige problemenkomen ze weer thuis met hun volgepakteDyna. De auto is voor deze reis uitgebreidonder handen genomen; motorisch een10.000 km beurt, een betere uitlaat van eensloper, verschillende rotte plekken in devloer en de dorpels zijn met gepopte platengerepareerd en de hele auto is overgeschil-derd in een groene kleur. De tas met gereed-schap is onderweg nauwelijks nodig geweest.1965 verloopt ook zonder grote reparatiesen de Dyna voldoet uitstekend voor de(voornamelijk) plezierritten.Maar in 1966 wordt de balans opgemaakt,nodig zijn 4 nieuwe Michelins, een nieuweaccu,een uitlaat, het voorterrein begint speling tevertonen op meerdere plaatsen en het olie-druklampje blijft na het starten geruime tijdbranden. Daarnaast zou nu een redelijkeafmeting plaat met vele popnagels nodig zijnom alle rotte plekken te repareren.Conclusie: omzien naar een andere Panhardwant ze hebben de bijzondere eigenschappenvan deze aparte auto leren waarderen.Nadat de beslissing genomen is wordt kortetijd later een “nieuwe” Panhard aangeschaft.Het wordt een 1962er PL17 Tigre en de voor

Dyna rest alleen nog een ritje richting sloop.

Na aankomst op de sloperij wordt de Dynaniet in het depot van donorauto’s geplaatstmaar na ruwe demontage van de banden enhet interieur, zonder omhaal met de kraanop de band naar de shredder geplaatst, dienet een maand geleden in gebruik genomenis. Een andere onfortuinlijke Dyna die algereed ligt op de voorraadstapel moet zelfswachten totdat er van de prachtige XK uitde advertenties van 1957 niets meer over is.Het definitieve einde. Marcel Arentsen.

Panhard 20 Koerier

Het overschakelen van DOT 3/4 naar DOT 5.0remvloeistof Waarom over naar DOT 5.0 ?Gewoneremvloeistof is sterk hygroscopisch en ver-andert in een jaar voor de helft in water.Dot 5 heeft deze eigenschap niet. Dot 5remvloeistof is op basis van siliconen en vergtgeen onderhoud zoals het jaarlijks verversenHierdoor roesten de binnenzijden van rem-leidingen en cilinders niet. Hierdoor zal jeminder snel last hebben van vloeistof verliest.g.v. lekkage. Kan je een beter voorbeeld nemen voor ditonderwerp dan een Panhard 24 BT ?Deze avantgardistische auto komt wel heelerg van pas met zijn 6 remklauwen op 4remschijven De maar al te bekende keerzijde van demedaille van die goede beremming is ook alzeer bekend, nl. het euvel van de klassiekeremvloeistof die roestvorming toelaat in dewielremcilinders en plunjers. En dat doordeze roestvorming de boel kan gaan lekkenof de remplunjers zo in omvang toenemendat de ze gaan vastzitten in de cilinders enhierdoor de remmen blijven hangen. Om deze problemen te vermijden hebbenwe voor u een remvloeistof op siliconenbasisgetest. Er bestaan talloze soorten en kwaliteitenremvloeistof waarvan je de soort en eigen-schappen via de DOT initialen kunt achter-halen. Het Amerikaanse ministerie vantransport heeft dit DOT systeem ingevoerd. Omdat het merendeel van de remvloeistof-fen sterk hygroscopisch is. (d.w.z. ze nemenvocht op uit de atmosfeer) en sterk corrosiefzijn (d.w.z. roest bevorderend). Daaromook, ze doen dit echt niet om hun winst tevergroten, adviseert een autofabrikant omjaarlijks de remvloeistof te verversen. Als uminder veel van uw remmen vergt, dus bijnormaal gebruik, kan dat eens in de twee jaarzijn. (lach niet: m’n dagelijkse auto is eenSkoda 130, zo een met de motor achterin.Omdat ie na 19 jaar nog niet aan zijn eerstebeurt was toegekomen, er stond pas 3260KM op de teller, waren hoofdremcilinder,koppelingscilinders en alle wielremcilindersbij aankoop totaal verrot .Dus na een proef-rit bleken alle remvoeringen te zwemmen enkon ik niet meer schakelen doordat er geen

vloeistof meer in de koppelingscilinders zat). Als u nu besluit om zelf de remvloeistof teverversen, moet u de wagen goed bescher-men tegen knoeien en druppen, want debijtende vloeistof tast gemakkelijk lak enmetaal aan. Daarom is het karweitje van hetontluchten een delicate procedure waarbij uzeer voorzichtig te werk moet gaan, redenwaarom veel mensen dit aan een vakkrachtoverlaten. Daarnaast is de kwaliteit van de klassiekeremvloeistof meer en meer verbeterd. Naar-mate het kookpunt van de vloeistof werdverhoogd, bleef de vloeistof z’n kwaliteitbehouden. Wanneer de warmte afgifte vande remmen zo hoog wordt dat het de rem-vloeistof aan de kook brengt, vormen zich,net als in kokend water, luchtbelletjes in hetremcircuit. Door die luchtbelletjes in devloeistof wordt deze samendrukbaar. Eigen-lijk het idee van uw fietspomp en gaan deremmen sponzig aanvoelen en neemt deremwerking af, soms tot nihil. (dit noemtmen fading) Even dieper op de DOT betekenis ingaan, We gaan uit van nieuwe remvloeistof, zó uitde verpakking en nog niet aangetast door deluchtvochtigheid DOT 3 betekent dan:kookpunt 200 graden Celsius. DOT 4, datvandaag de dag het meest wordt toegepast,raakt aan de kook bij 230 graden Celsius ende meest nieuwe DOT, n.l. 5.1 kookt pasbij 263 graden Celsius. Maar dit goedjeveroudert zeer snel, dus moet je dat eigenlijkalleen voor wedstrijden ed. gebruiken.Hierdoor kan wel het moment dat fadingoptreedt worden verschoven naar een hoge-re temperatuur en blijven de remmen langergoed functioneren. DOT 3, 4 en 5.1 kunnen prima met elkaarworden vermengd want zij zijn allemaal opbasis van polyglycole en borische esters.Maar bij DOT 5 op siliconenbasis is dit nietzo! Gewoonlijk zal de garage u het vullen metsiliconenvloeistof afraden. Weliswaar zijnsiliconen ongevoelig voor vocht en zullen zetemperatuur goed weerstaan, maar zijn zetotaal onvermengbaar met de overige DOTklassen en dat stelt u voor grote problemenmet gasvormende reacties na het ontluchten

want er blijft altijd wel een restantje van deoude remvloeistof achter, zelfs als u hetsysteem doorspoelt met ether. Ik kan nietanders dan U dit probleem bevestigen. Overstappen op DOT 5 Gelukkig is er na lang onderzoek een silico-nenvloeistof ontwikkeld die zich wel met deoude remvloeistof laat mengen. De Ameri-kaanse firma Automec heeft voor het legerdeze universele vloeistof ontwikkeld voorkoppeling en remmen. Het neemt geenwater op, is vermengbaar en laat alle rubbersen pakkingen met rust en is bovendien nietgiftig.Dankzij de bekende neutraliteit van silico-nen is er dus geen zorg meer om periodiekeverversing van de vloeistof. Ook wordt lakniet door de vloeistof aangetast en roestvor-ming in de remcilinder behoort ook tot hetverleden.Door jarenlange tests, steeds weer verbeterd,hoeft u alleen maar de oude remvloeistof uithet systeem af te tappen en te vervangen doorSBF Automec. Ook hiermee bent u verze-kerd van de hoogste DOT temperatuur-waarde (kookpunt boven 260 graden Celci-us) en het scheelt u uiteindelijk veel tijd en

geld. Het goedje is gemakkelijk te herkennenaan de paarse kleur.

SBF Automec Niet bang om ons voor u op te offeren,hebben we niet geaarzeld de beloften die deSBF (silicon brake fluid) ons in het vooruit-zicht stelde te onderzoeken.Want de wondermiddeltjes zijn in de wereldvan de mechaniek toch echt wel schaars.Daar kunt u vast van meepraten.

Panhard 21 Koerier

Dus, na revisie en onderhoud aan het schijf-remmechanisme van onze 24 BT, zoals wedat om de drie jaar doen, hebben we hetglazen rempotje gevuld met het vreemdepaarse goedje.Gezien de hogere viscositeit (het goedje iseen beetje stroperiger dan de normaleDOTjes) is het ontluchten nu een werkje datiets meer tijd en werk vergt, maar het lek enknoeiwerk is hierdoor wel wat minder. Het resultaat ? De veel geroemde remkracht van de 24 BTblijft prima behouden, het rempedaal voeltiets “elastischer” aan, behalve bij alleen korteritjes en dat komt waarschijnlijk doordat devloeistof in tegenstelling tot de normale

remvloeistof toch enigszins samendrukbaaris. Conclusie:Dankzij de niet verouderende kwaliteitenhebben we nu een langdurende remvloeistofdankzij SBF Automec. Het spul is vrijwel

overal beschikbaar. U kunt het bestellen bijRetro Disign, prijs voor een halve liter 33,10Euro.Weinig geld voor uw gemoedsrust. Tekst en foto’s Marc Alias, DCPL PanhardMagazine No. 83Vertaling: Boyo Teulings Noot van de vertaler: met enig zoeken opinternet lukt het een hele liter voor 42,00Euro te vinden. Deze adverteerder adviseertechter met klem om het alleen in een schoonremsysteem te gebruiken.

TE KOOP, alleen voor ervaren liefhebberPanhard custom pro-street. chassis tube avec train avant triangulé, pont chevy 10 boulons rétréci, V8 chevy 350 ci reconditionné, préparé.carrosserie passé en cabriolet. Reste finitions + détails a voir.Pour amateurs avertis. CG d'origine 5 000,- Téléphoner à Brun Alain: 0668377925, 05000 Haute Alpes

Aandrijfas

Tijdens het demonteren van een aantal oudeaandrijfassen trof ik een as aan waarvan debinnen en buitenbus aan elkaar gelast waren.Dat dit niet zo netjes gebeurd was gaf aandat het een noodreparatie was geweest. Hetgevulkaniseerde rubber tussen de binnen en

buitenbus had losgelaten.

Als dit tijdens het rijden gebeurt kom je dusstil te staan vanwege de differentieelwerking. Om de binnen en buitenbus weer met elkaarte verbinden heb ik het volgende bedacht. Monteer een stuk ketting (3/4-7/16) om dedikke buis. In het koppelblok (16mmX20m-m) draai je een bout van m10X40, met eenpunt. Als je dan stevig doordraait gaat debout dwars door beide buizen. Na deze handeling kan je weer verder rijden,wel wat rustig optrekken, en niet te hardrijden vanwege de onbalans, maar thuisko-men doe je zeker. Na het vervangen van de aandrijfas, de boutoplossen, de ketting losmaken, bout + bloklosdraaien, bout doorzagen (de draad is stuk)en een nieuwe bout monteren. Het hulpstukweer in de kofferbak voor een volgendekeer…

Voor de ‘doorrijders’ heb ik 10 van dezehulpstukken gemaakt; ze kosten €30,= perstuk (excl. verzendkosten).

Jelle Bethlehem 072-5154975

Panhard 22 Koerier

Panhard 23 Koerier

Indien onbestelbaar retour:Oostervenne 421, 1444 XP PURMEREND

Panhard 24 Koerier