ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

51
zakendoen met Duitsland

description

Maak van uw onderneming in Duitsland een succesverhaal. Wij hebben alvast huiswerk voor u gedaan. Onze internationale zakenreisgidsen zijn onmisbaar voor uw zaken over de landsgrenzen. Vol informatie van insiders en handige weetjes over het land en het zakenklimaat. En niet te vergeten tips van andere ondernemers. Dan heeft u meteen een voorsprong. http://www.abnamro.nl/internationaal

Transcript of ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

Page 1: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

zakendoen metDuitsland

Page 2: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

3

Voorwoord 5

Zakenklimaat Handelsgeest 6

Economische situatie 10

Handelsrelatie 16

Kansrijke sectoren 20

Zakencultuur 22

Omgangsvormen 28

Bedrijfsprofielen 34

Zakendoen in de praktijk Een bedrijf opzetten 36

Wet- en regelgeving 46

Douanezaken 52

Vergunningen 56

Productaansprakelijkheid 60

Personeel 64

Belastingen 68

Betalingsverkeer 78

Dit kan ABN AMRO voor u betekenen 82

Nuttige adressen 89

inhoudsopgave

Nederlands-Duitse Handelskamer Deze reisgids is geschreven in samenwerking met de DNHK.

DNHK is een zelfstandige vereniging met een netwerk van bijna 1000 ledenbedrijven in het Nederlands-Duitse bedrijfsleven. Tot de dienstverlening behoort marktonderzoek, fiscale vertegenwoordiging, salarisadministratie in Duitsland, personeels bemiddeling en juridisch advies - vooral gericht op het Duitse arbeids- en vennootschapsrecht.

DNHK onderhoudt nauwe contacten met ministeries en autoriteiten in Duitsland en Nederland en organiseert jaarlijks bijeenkomsten over actuele thema’s op het gebied van taal en cultuur, recht, belastingen en marketing. Daarnaast zoekt de DNHK regelmatig de dialoog met media, politiek en overheden in beide landen. Jaarlijks presenteert de DNHK haar ‘7 standpunten’ aan het Nederlandse ministerie van EL&I en voert zij veelvoudig gesprekken met Duitse overheden in de diverse deelstaten.

Vanuit vestigingen in Den Haag, Berlijn en Düsseldorf begeleidt de DNHK ondernemers bij het zakendoen in het buurland. De contactgegevens van DNHK in Nederland zijn:

Nederlands-Duitse HandelskamerNassauplein 302585 EC Den HaagT (070) 3114 100E [email protected]

Page 3: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

Ziet u toekomstige expansie in het buitenland voor uw onderneming?

Zakendoen over de grens en daarmee succesvol zijn, blijkt in de praktijk veelal

een uitdaging. Daarom introduceert ABN AMRO de zakenreisgids, onmisbaar

voor uw zakelijke, internationale avontuur!

Een gids vol informatie van insiders; met handige weetjes over het

betreffende land, het zakenklimaat en ondernemerstips. Uiteraard staan wij

u daarnaast ook graag bij met netwerken in binnen- en buitenland, advies,

producten en diensten op maat.

ABN AMRO wenst u veel succes op uw zakelijke reis!

Edzard EnschedéManaging Director International Network Commercial and Merchant Banking

voorwoord

© ABN AMRO Bank N.V.ABN AMRO is gevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10, Amsterdam (Postbus 283, 1000 EA). KvK nummer 34334259. BTW-identificatienummer: NL 820646660B01.

In deze brochure staat algemene informatie en is niet speciaal geschreven voor uw persoonlijke situatie. De brochure is daarom geen advies om iets te doen of niet te doen. Beslissingen die u alleen neemt op grond van de informatie in de brochure komen voor uw eigen risico.

Wij proberen alleen betrouwbare bronnen te gebruiken voor de informatie in de brochure. We kunnen niet garanderen dat alle informatie altijd juist, volledig of niet al verouderd is. Als u meer informatie wilt over het onderwerp van de brochure, kunt u altijd contact met ons opnemen, bijvoorbeeld via internet (www.abnamro.nl) of via een bankshop bij u in de buurt.

De informatie in deze brochure is bedoeld voor onze klanten in Nederland. We kunnen er niet voor in staan dat de informatie in de brochure ook bruikbaar is in andere landen.

Page 4: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

766 zakendoen met Duitsland

“Een kantoor in Duitsland is voor ons erg belangrijk, want de bedrijven daar doen het liefst zaken met een Duitse onderneming. Ze zijn wel blij met de Nederlandse expertise die erachter zit, want Nederlanders worden wereldwijd toch wel gezien als pioniers op het gebied van glastuinbouw.”

Codema - Maarten de Jager

Industriële spil van EuropaDuitsland is met 82 miljoen inwoners de grootste consumentenmarkt

van Europa. De industrie vormt samen met de dienstensector de

ruggen graat van de Duitse economie. De beroepsbevolking (42 miljoen)

is relatief hoogopgeleid. Door de gunstige ligging en goede infra­

structuur biedt het land gemakkelijk toegang tot aangrenzende

groeimarkten.

Prettig ondernemersklimaatHet land herbergt een groot aantal innovatieve, hoogproductieve

multinationals en mkb­bedrijven. De Duitse overheid verwelkomt

buitenlandse ondernemingen met open armen. Dankzij de sociale,

economische en politieke stabiliteit heeft Duitsland volgens gere­

nommeerde instituten als de Economist Intelligence Unit (EIU), IMD

Business School en het World Economic Forum een aantrekkelijk

ondernemingsklimaat.

handelsgeest

Page 5: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

988 zakendoen met Duitsland

Bureaucratie en regeldruk Als u een bedrijf wilt opstarten, belasting moet betalen of vastgoed

wilt registreren, kan de Duitse bureaucratie een last zijn. Daarnaast

kent Duitsland een relatief hoge administratieve lastendruk.

Aantrekkelijk investeringsklimaatDe Duitse vrijemarkteconomie scoort goed op de European

Attractiveness Survey van Ernst & Young (2011). Deze index rangschikt

Europese landen op basis van aantrekkelijkheid om er te investeren.

Daarnaast is Berlijn uitgeroepen tot de derde aantrekkelijkste Europese

stad om een bedrijf op te zetten. Onze oosterburen vertrouwen op

hun sterke economie, hebben een duidelijke ondernemerscultuur en

voeren een gedegen fiscaal beleid. Voor de wet is er over het algemeen

geen verschil tussen binnen­ en buitenlandse organisaties.

“De Duitse handelsmentaliteit is meer gedisciplineerd. Levertijden en betalingscondities worden in het algemeen beter nageleefd.”

Henisol - Arie Bouma

“Voor ons is Noord-Duitsland het interessantste gebied, vooral vanwege de geografische ligging en de minimale cultuurverschillen.”

Henisol - Arie Bouma

Page 6: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

111010 zakendoen met Duitsland

Dit is het resultaat van een combinatie van loonmatiging en drastische

arbeidsmarkthervormingen: de zogeheten Hartz­Reformen, geïnitieerd

door Bondskanselier Gerhard Schröder in 2002. Deze maatregelen

waren nodig omdat Duitsland in de jaren na de hereniging van het

oostelijke en het westelijke deel in 1990 veel concurrentiekracht had

verloren en in een recessie dreigde weg te glijden. Als gevolg van

deze hervormingen en de matige stijging van de loonkosten per

eenheid product, heeft Duitsland veel concurrentiekracht herwonnen.

Sterke reus van de eurozoneDuitsland is de grootste lidstaat van de eurozone, zowel wat de omvang

van de economie betreft als die van de bevolking. Het land is een echte

uitvoergigant, maar de relatief gezonde binnenlandse economie zal de

komende jaren ook de nodige vraag naar invoer genereren. De Duitse

economie is de afgelopen jaren veel harder gegroeid dan in de rest van

de eurozone en het land speelt een sleutelrol bij de onderhandelingen

over de oplossing van de staatschuldencrisis. Kortom: Duitsland is de

sterke reus van de eurozone en biedt veel mogelijkheden tot zakendoen.

Snelste groeier binnen EuropaDe Duitse economie is de afgelopen jaren gemiddeld ruim 2% harder

gegroeid dan de economieën van overige lidstaten binnen de eurozone.

Vooral de uitvoer en de bedrijfsinvesteringen stegen fors, maar ook de

consumptie nam toe. Deze relatief sterke prestatie is grotendeels te

danken aan een zeer gematigde stijging van de loonkosten per eenheid

product sinds het begin van deze eeuw.

economische situatie

Page 7: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

131212 zakendoen met Duitsland

De belangrijkste uitvoer van Duitsland bestaat uit:

▶ auto’s en transportmiddelen;

▶ machines;

▶ computers en elektronica;

▶ chemische producten;

▶ metaalproducten.

Duitsland voert vanuit Nederland hoofdzakelijk de volgende goederen in:

▶ machines;

▶ transportmiddelen;

▶ chemische producten;

▶ gas en brandstoffen;

▶ voedingsmiddelen.

Sterke binnenlandse economieMet circa 82 miljoen mensen heeft Duitsland verreweg de grootste

bevolking van de eurozone: bijna 25% van het totaal. De werkloosheid

lag begin 2012 op een historisch dieptepunt en de arbeidsmarkt was

krap. De ratio van het aantal vacatures ten opzichte van het aantal

banen lag op 1,22. Dat is het hoogste niveau sinds 2000. De krapte op

de arbeidsmarkt heeft ervoor gezorgd dat de loonstijging is opgelopen

en de koopkracht van huishoudens is toegenomen. Dit stimuleert de

consumptieve bestedingen. Daarnaast zijn de bedrijfswinsten de

afgelopen jaren sterk gestegen, wat de investeringsgroei bevordert.

Goede economische structuurDuitsland beschikt over een goede economische structuur, wat gunstig

is voor het economisch groeipotentieel. Op een totaal van 183 landen

staat het op de 22e plaats in de ranglijst Ease of Doing Business van

de Wereldbank. In de Global Competitiveness Index van het World

Economic Forum staat Duitsland zesde van in totaal 142 landen.

economische situatie

Rechte rug tegen ChinaDuitsland heeft de opmars van China als belangrijke speler in de

wereldhandel goed kunnen weerstaan. Het aandeel van Duitsland in

de totale wereldexport is met slechts 1% gedaald sinds 2001, het jaar

waarin China toetrad tot de Wereldhandelsorganisatie. Het aandeel

van de gehele Europese Unie nam sindsdien met 7% af, en dat van

de Verenigde Staten met 4%.

Uit- en invoerDe Duitse uitvoer blijft voor het overgrote deel binnen Europa (71% van

het totaal), waarbij de eurozone met 40% het grootste deel voor zijn

rekening neemt. Het aandeel van China is op zich vrij beperkt (6%),

maar het is wel in drie jaar tijd verdubbeld. Ongeveer 7% van de Duitse

uitvoer gaat naar Nederland en het aandeel van Nederland in de invoer

van Duitsland bedraagt zo’n 9%.

Groei bbp versus eurozone (Bron: EIU)

4

6

-8

2

0

-2

-4

-6

96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11

Duitsland Eurozone exclusief Duitsland

In % jaar-op-jaar

Page 8: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

151414 zakendoen met Duitsland

Het land scoort daarbij zeer goed in vergelijking met andere lidstaten

van de eurozone. Kortom: het ondernemersklimaat is gunstig en er

zijn relatief weinig hindernissen die de economische groei belemmeren.

Huishoudboekje op ordeOok op het gebied van de overheidsfinanciën doet Duitsland het

verhoudingsgewijs goed. Het financieringstekort is in 2011 gedaald

naar slechts 1% van het bbp. Dit is substantieel lager dan het

gemiddelde in de eurozone van ongeveer 4,5%. De staatsschuld

bedroeg in 2011 81% van het bbp. Ter vergelijking: in de eurozone

lag dit op 88%. Doordat de overheidsfinanciën relatief gezond zijn,

hoeft Duitsland de komende jaren aanzienlijk minder bezuinigings­

maatregelen door te voeren dan de andere landen van de eurozone.

VooruitzichtenDe Duitse economie is in de tweede helft van 2011 geraakt door de

escalerende staatsschuldencrisis in de eurozone. De economie kromp

in de laatste maanden van dat jaar. Doordat begin 2012 nog niet alle

benodigde stappen waren genomen om de crisis te bezweren, is de

kans groot dat de economie in de eerste helft van 2012 zal blijven

kwakkelen.

Ervan uitgaande dat de Europese leiders in de loop van 2012 de

laatste stappen zetten om de crisis te beteugelen, zal de Duitse

economie in de tweede helft van dit jaar waarschijnlijk weer groeien.

Dankzij de gezonde binnenlandse economie en goede economische

structuur zal de Duitse economie beter blijven presteren dan het

gemiddelde binnen de eurozone.

Page 9: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

171616 zakendoen met Duitsland

Hechte handelspartnersVoor Nederland is Duitsland de belangrijkste handelspartner. Het land

is goed voor ongeveer 18% van de Nederlandse invoer en 24% van

onze uitvoer. Omgekeerd heeft Nederland een aandeel van 6,5% in

de export en 9% in de import van Duitsland.

Vergelijkbare landenHet ondernemersklimaat en groeipotentieel van Nederland en Duitsland

hebben veel overeenkomsten. Beide landen horen bij de sterke kern

van de eurozone en volgens het Organisation for Economic

Co­operation and Development (OECD) is de flexibiliteit van de arbeids­

markt er ongeveer hetzelfde. Begrotingstekorten en staatschulden

liggen ruim onder het gemiddelde en beide staten hebben een triple A

credit rating, de hoogste score die de belangrijkste kredietbeoordelaars

toekennen. Ook volgens de Global Competitiveness Index van het

World Economic Forum en de Doing Business Indicator van de

Wereldbank liggen Nederland en Duitsland dicht bij elkaar.

Monetaire geschiedenisVer voordat de euro werd geïntroduceerd, had Nederland al een

eenzijdige muntunie met Duitsland. Vanaf het begin van de jaren ’80

in de vorige eeuw hield De Nederlandsche Bank (DNB) de gulden in

een heel nauwe marge ten opzichte van de Duitse mark. Daarnaast

volgde Nederland het monetaire beleid van de Deutsche Bundesbank.

handelsrelatie Duitsland - Nederland

Page 10: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

191818 zakendoen met Duitsland

2. Belangrijke grondstof- en energieleverancier

Onze export naar Duitsland wordt aanzienlijk vergroot doordat we in

de relatief hoge Duitse energie­ en grondstofbehoefte helpen voorzien.

Vanwege de industriële structuur en de geringe zelfvoorzieningsgraad

moet Duitsland op deze gebieden veel importeren. Nederland speelt

daarin een hoofdrol. In 2010 was het voor Duitsland bestemde aandeel

van ons aardgas (ongeveer 7%) goed voor 4,8 miljard euro.

3. Voedselvoorziening

Traditioneel heeft Nederland een sterke positie op het gebied van

voedselvoorziening. Bijna 30% van onze totale export naar Duitsland

bestaat uit primaire producten. In 2010 lag het bedrag dat hiermee

was gemoeid rond de 22 miljard euro. Daarvan kwam 17,2 miljard

euro uit de export van levensmiddelen, land­ en tuinbouwproducten.

Dominante sectorenIn 2010 investeerde Nederland voor 58 miljard euro in Duitsland.

Dat is ruim 8% van onze totale directe buitenlandse investeringen.

Nederlandse ondernemingen richtten zich daarbij relatief veel op

het Duitse bank­ en verzekeringswezen, de chemische sector en

bedrijven in de sector transport en logistiek.

“Als het om zakendoen gaat, zijn de verschillen tussen Nederland en Duitsland niet meer zo groot. 25 jaar geleden zat je nog met grenscontroles en taal- en cultuurverschillen, maar

dat is tegenwoordig aanzienlijk minder.”

Henisol - Arie Bouma

handelsrelatie Duitsland - Nederland

In 2011 was Nederland voor de Duitsers het belangrijkste importland,

vóór China en Frankrijk:

Dit heeft drie oorzaken:

1. Gunstige geografische ligging en infrastructuur

Nederland heeft een gunstige ligging aan zee en een uitstekende

infrastructuur: havens met goede op­ en overslagfaciliteiten, een

fijnmazig wegennet en binnenvaartverbindingen tot in Zuid­Duitsland.

Aandeel aan de totale import

Land Aandeel

Nederland 9,10

Volkrepubliek China 8,77

Frankrijk 7,36

Italië 5,36

Verenigde Staten 5,34

Overige 64,07

Import 2011: Geheel: 901,95 mld. Euro

Land Import 2011 in mld. Euro

Nederland 82,1

Volkrepubliek China 79,1

Frankrijk 66,4

Italië 48,3

Verenigde Staten 48,2

Bron: Statistisches Bundesamt Deutschland (stand: januari 2012)

Page 11: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

212020 zakendoen met Duitsland

Vanuit Duitsland importeert Nederland hoofdzakelijk:

▶ machines en transportmiddelen (28%);

▶ chemische producten (23%);

▶ halffabricaten (14%).

Duitsland stimuleert innovatie, R&D en kansrijke sectoren als

duurzame energie, ICT, milieutechnologie en medische technologie.

Goederen vs. dienstenNederland voert aanzienlijk meer goederen dan diensten uit naar

Duitsland. In 2010 bedroeg de goederenexport richting onze ooster­

buren 90 miljard euro. Ter vergelijking: de dienstenexport bedroeg

in datzelfde jaar 10 miljard euro. We exporteren onder andere:

▶ voedings­ en genotmiddelen (16%);

▶ aardolie en brandstoffen (16%);

▶ chemische producten, inclusief farma (16%).

Onze dienstenexport bestaat vooral uit:

▶ transport (35%);

▶ reisverkeer (35%);

▶ zakelijke dienstverlening (23%).

kansrijkesectoren

Page 12: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

232222 zakendoen met Duitsland

Kwaliteit boven allesOndanks hun behoedzame en formele aanpak, zijn Duitsers wel

degelijk resultaatgericht. Dat zie je terug in de samenwerking.

Nederlanders hechten waarde aan persoonlijk contact tijdens het

zakelijk verkeer, terwijl voor een Duitser ‘de zaak’ voorop staat.

Het sociale gedeelte komt na het werk, niet ervoor. Duitsers willen

een feilloos werkend product en een onberispelijk uitgevoerde

opdracht. Kwaliteit is in Duitsland belangrijker dan de prijs.

Dichtbij en toch andersDuitsland is de grootste consumentenmarkt van Europa, grenst aan

ons land en de Duitse taal lijkt op het Nederlands. Dat maakt het land

interessant voor veel Nederlandse ondernemers. Over het algemeen

zijn Duitsers aangename en zeer betrouwbare handelspartners.

Maar er is een aantal belangrijke verschillen als het gaat om het

zakelijke klimaat. Zo is het Duitse zakenleven erg formeel, verschillen

mentaliteit en gewoonten per deelstaat en zijn Duitsers eerder

probleem­ dan oplossingsgericht. Denken en handelen als een Duitser

is volgens veel Nederlandse ondernemers de beste strategie om in

Duitsland succesvol zaken te doen.

Formele besluitvormingDuitsers houden graag vast aan wat ze hebben en kiezen bij voorkeur

voor zekerheid. De chef is de baas, van hem worden beslissingen

verwacht. Deze maakt hij gewoonlijk door zich uitgebreid op de hoogte

stellen van de mening van zijn medewerkers. Veranderingen vergen

daarom vaak nogal wat tijd en geduld. Een groot voordeel is dat alle

betrokkenen zich uiteindelijk neerleggen bij een genomen beslissing

en in de uitvoering daarvan loyaal zijn aan hun leidinggevende.

zakencultuur

Page 13: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

252424 zakendoen met Duitsland

“Als je in Duitsland gaat ondernemen, zijn de drie belangrijkste valkuilen:

1. te weinig kennis van de Duitse taal; 2. te informeel met mensen omgaan;

3. te weinig weten van lokale regelgeving, vooral over de inzet van personeel.”

Henisol - Arie Bouma

Probleemgericht denkenDuitsers staan bekend om hun probleemgerichte denken.

Uw toekomstige samenwerkingspartner ziet waarschijnlijk veel beren

op de weg en dekt alle risico’s graag bij voorbaat af. Voor potentiële

problemen bedenkt hij alvast oplossingen. Dit staat haaks op de

Nederlandse manier van denken. Zodra de hoofdlijnen van een project

op papier staan, gaan wij aan de slag. De details vullen we gaandeweg

wel in. We denken doelgericht en pakken problemen aan wanneer ze

zich voordoen. Dit is tegenovergesteld aan het risicomijdende karakter

van onze oosterburen. Hierdoor vinden Nederlanders al snel dat

Duitsers zich onnodig zorgen maken over zaken die (nog) helemaal

niet aan de orde zijn.

zakencultuur

Duits spreken is geld waardVeel Duitsers spreken tegenwoordig goed Engels, toch doen ze het liefst

zaken in hun eigen taal. Overschat uw eigen taalniveau niet. Huur een

gekwalificeerde tolk in als u niet volledig begrijpt wat er wordt

besproken of geschreven. Nederlandse ondernemingen lopen veel

projecten mis door gebrekkige kennis van de taal en zakelijke cultuur.

Presentaties en onderhandelingenEen Duitser neemt beslissingen op basis van harde feiten. Zorg daarom

voor presentaties en brochures met cijfermateriaal, productanalyses,

uitkomsten van marktonderzoek en andere vormen van research.

Houd rekening met Duitse wetten en voorwaarden en laat merken

dat u daarover goed bent geïnformeerd.

Bepaald geen Franse slagOver het algemeen zijn Duitsers bijzonder goed voorbereid en leggen

ze afspraken tot in het kleinste detail vast. Even snel iets regelen

kennen de Duitsers niet en improviseren is voor hen een gruwel.

Volgens een van tevoren opgesteld plan doordenken ze elk detail

en leggen dit vast. Daarom duren onderhandelingen vaak lang.

“Het gaat er soms stevig aan toe, maar wel altijd fair. Duitsers proberen een prijs vaak naar beneden af te ronden. Omdat ze veel tijd steken in het regelen van financiën en vergunningen, onderhandelen ze met ons over de levertijd. Ze willen alles zo snel mogelijk hebben. Zorg dat je geen afspraken maakt die je niet na kunt komen, daar houden Duitsers niet van.”

Codema - Maarten de Jager

Page 14: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

272626 zakendoen met Duitsland

“Duitsers zijn gewend om Duits te praten; met alleen Engels kom je er niet. Zeker niet bij de kleine zakenman.”Henisol - Arie Bouma

Page 15: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

292828 zakendoen met Duitsland

bewaren ze meer afstand tot de ander. Zakenpartners kunnen duzen

als respectloos opvatten, wat een goede samenwerking in de weg

kan staan. Spreek Duitse relaties daarom altijd aan met ‘Sie’, en blijf

dit doen.

Afspraken makenLeg het eerste zakelijke contact bij voorkeur schriftelijk in plaats van

telefonisch. Daarna is persoonlijk contact juist de sleutel tot succes.

Kom op tijd of liever iets te vroeg op een afspraak, want Duitsers zijn

stipt en nauwgezet. Is de persoon die u wilt spreken niet aanwezig?

Laat altijd uw visitekaartje achter.

Aanspreekvormen en titelsIn het Duitse zakenleven spreekt men elkaar aan met de achternaam,

voorafgegaan door ‘Herr’ of ‘Frau’. Als uw zakenpartner een titel

heeft, zet deze dan tussen de voor­ en achternaam: Herr Doktor

Schultz of Frau Professor Müller.

Vermijd ‘du’In Nederland tasten we af of en wanneer we een gesprekspartner

kunnen tutoyeren. Dit heeft te maken met onze normen van

beleefdheid. We willen de ander zo snel mogelijk op zijn gemak

stellen en ‘jij’ is daarvoor geschikter dan ‘u’. In Duitsland gaat deze

redenering beslist niet op. Er wordt in de regel niet getutoyeerd.

Het ‘du’ blijft in principe gereserveerd voor vriendschappen en

familiaire relaties. Voor ‘du’ en ‘Sie’ zeggen bestaan zelfs werk­

woorden: duzen en siezen.

Volhardend ‘u’ blijven zeggen vinden wij nogal ouderwets, maar het

schept wel duidelijkheid in de zakelijke omgangsvormen. Op grond

van hiërarchie gedragen Duitsers zich nu eenmaal formeler en

omgangsvormen

Page 16: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

313030 zakendoen met Duitsland

Discussieer op inhoudSchrik niet wanneer een zakenrelatie u ongezouten de waarheid

zegt tijdens een discussie. Duitsers sluiten niet snel een compromis.

Het kan er fel aan toe gaan tijdens een gesprek en er wordt niet

geschroomd om op de man te spelen. Een Duitser discussieert op

inhoud en gaat alleen de strijd aan als hij werkelijk verstand van

zaken heeft. Daarom zal hij u niet snel gelijk geven, ook niet als

het om bijzaken gaat.

Pas uw manier van argumenteren aan als u serieus genomen wilt

worden tijdens een discussie. Nederlanders willen zakenpartners

liever niet beledigen. Bij een meningsverschil mag iedereen zijn

zegje doen en je wordt niet snel voor het blok gezet. In de ogen

van Duitsers is dit een bewijs van onvermogen en gebrek aan kennis.

Want wie niet kritisch is, weet waarschijnlijk niet waar hij het over heeft.

“Je kunt de directe manier van zakendoen in Nederland niet zomaar kopiëren naar Duitsland. Daar moet je echt mee oppassen. Duitsers hebben grote moeite met de Nederlandse manier van communiceren. Geef Duitse klanten het gevoel dat je er samen uit gaat komen en probeer hun vertrouwen te winnen. Daarna is het een kwestie van je afspraken nakomen, dan komt het goed.”

Codema - Maarten de Jager

Page 17: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

333232 zakendoen met Duitsland

Ken uw plaatsLaat duidelijk merken welke formele plaats u binnen uw organisatie

inneemt en welke verantwoordelijkheden daarbij horen. Vermeld uw

titels en positie op uw visitekaartje. Zorg dat u de organisatie en

functie van uw contactpersoon kent.

Scoor met statusDuitsers hechten veel waarde aan persoonlijke verzorging en status­

symbolen, zoals auto’s en kleding. Besteed hier aandacht aan.

Blijf respectvolOok als u uw zakenpartner al langer kent, behandel hem met evenveel

egards en respect als in het begin.

Scheid zakelijk en privéDuitsers praten met zakenrelaties niet snel over hun privéleven.

Houd in dit opzicht wat afstand. Een lunchafspraak wordt niet zo snel

gemaakt, al verschilt dit per bedrijfstak en zijn jongeren hierin al zeker

wat losser.

omgangsvormen

Gouden regels

Wees punctueel Dit is voor Duitsers een teken dat u serieus en betrouwbaar bent.

Denk aan detailsVermijd tijdens zakelijke besprekingen zinnen als: “Hier kunnen we

later nog wel naar kijken.”, “Dit komt wel goed.” of “Dat zien we

vanzelf wel.” Daarmee wekt u snel wantrouwen.

Bevestig afsprakenSchriftelijk en in detail; dit wordt gewaardeerd.

Breek met het beeldGa ervan uit dat u wordt ingeschat als zakelijk kundig en flexibel, maar

houd in uw achterhoofd dat Duitse zakenlieden ons onbetrouwbaar

vinden als het om details gaat. Door hier juist extra aandacht aan te

schenken, creëert u kansen.

“De omgangsvormen in Duitsland verschillen wel met die in Nederland. Ten eerste denken Duitsers vaak overdreven hiërarchisch. Verder zijn ze doorgaans wat formeler. Blijf daarom altijd ‘U’ zeggen. Tutoyeren doe je alleen bij echte vriendschap.”

Henisol - Arie Bouma

Page 18: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

353434 zakendoen met Duitsland

CodemaCodema Systems Group is de holdingmaatschappij van HAWE, WEVAB, SDF en B-E de Lier. De groep is wereldwijd marktleider in innovatieve logistieke systemen, management- en besturingssoftware en (op maat gemaakte) producten voor de (glas)tuinbouw. De dagelijkse leiding is in handen van algemeen directeur Maarten de Jager, die tevens eindverantwoor-delijk is voor de holding als geheel. Codema is actief in verschillende Europese landen, heeft dealers in Amerika, Canada en Japan en levert in heel Azië en het Midden-Oosten. Op zichzelf is Duitsland een belangrijk zakenland voor Codema, maar het vormt ook een goede uitvalsbasis voor de omringende Duitstalige landen Oostenrijk en Zwitserland.

HenisolHenisol Insulation BV heeft een compleet aanbod aan industriële isolatie, steigerbouw, tracing en brandwering. Het bedrijf werd in 2007 opgericht door eigenaar Arie Bouma en is inmiddels met ruim honderd medewerkers actief in o.a. België, Denemarken, Rusland en Zuid-Europa. In deze landen werkt Henisol vooral aan speciale projecten waarbij ze haar bijzondere expertise inzet, bijvoorbeeld in akoestische industriële isolatie (onder andere voor de luxe jachtbouw). Henisol Insulation BV heeft een zusterbedrijf in Duitsland: Henisol GmbH. Henisol GmbH wordt vanuit Nederland aangestuurd.

bedrijfsprofielen

Page 19: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

373636 zakendoen met Duitsland

Richt u een vennootschap op, dan moet u deze ook laten inschrijven

in het handelsregister. Dit doet een Duitse notaris voor u bij het

Amtsgericht (kantongerecht). In beginsel moet u Nederlandse of

andere niet­Duitse documenten laten vertalen door een vertaler die

door de rechtbank is beëdigd. Handtekeningen moeten door een

notaris of de Kamer van Koophandel worden gewaarmerkt en

worden voorzien van een apostille. Hiermee wordt de echtheid

van een handtekening op een document bevestigd.

Kansen en keuzesDuitsland biedt veel kansen voor ondernemers. Het is de grootste

consumentenmarkt in Europa, ligt centraal en grenst aan negen

landen. Bovendien heeft het een bloeiende en innovatieve hightech­

industrie, met veel aandacht voor duurzaamheid en research en

development.

Toch is ondernemen in Duitsland niet eenvoudig. Duitsers hechten

veel waarde aan kwaliteit en punctualiteit. Ze doen vooral zaken op

basis van vertrouwen en werken het liefst met landgenoten. In de

meeste gevallen heeft u als Nederlandse ondernemer wel een

streepje voor op bedrijven uit andere landen.

Uw bedrijf aanmeldenAls u in Duitsland een bedrijf opricht, moet u dit binnen een maand

melden bij het Gewerbeamt of Ordnungsamt van de gemeente waar

het bedrijf is gevestigd. Deze meldingsplicht geldt ook bij verlegging

of beëindigen van een zelfstandige bedrijfsinrichting of een filiaal,

en als u de activiteiten van een bestaande onderneming wijzigt of

uitbreidt.

een bedrijfopzetten

Page 20: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

393838 zakendoen met Duitsland

Voor de oprichting van een OHG moeten vennoten ten eerste een

vennootschapscontract afsluiten. In dit contract staat onder andere

de doelomschrijving van de vennootschap, de firmanaam en de

vertegenwoordigingsbevoegdheid. Vervolgens dient de OHG door

een Duitse notaris bij het Duitse handelsregister te worden aangemeld

en door de vennoten worden ingeschreven in het plaatselijke

Gewerberegister.

KG (Kommanditgesellschaft)De KG is vergelijkbaar met de Nederlandse cv (commanditaire

vennootschap). Deze rechtspersoon is gebaseerd op hetzelfde

principe als de OHG, maar kent twee soorten vennoten:

▶ de beherende vennoot, die onbeperkt aansprakelijk is;

▶ de commanditaire vennoot met een beperkte aansprakelijkheid.

Een commanditaire vennoot mag de vennootschap niet besturen,

maar slechts controleren.

KgaA (Kommanditgesellschaft auf Aktien)Een bedrijfsvorm die afwijkt van het Nederlandse systeem is de KgaA.

In deze kapitaalvennootschap zijn de beherende vennoten volledig

aansprakelijk, zoals bij een KG. Voor het overige zijn de regels voor

een Aktiengesellschaft (AG) van toepassing, vergelijkbaar met de

Nederlandse nv (naamloze vennootschap).

GmbH (Gesellschaft mit beschränkter Haftung)De GmbH is vergelijkbaar met de Nederlandse B.V. (besloten

vennootschap) en wordt opgericht met behulp van een notariële

akte. Er is een minimum startkapitaal vereist van 25.000 euro.

een bedrijf opzetten

Rechtspersonen en bedrijfsvormenU kunt verschillende rechtsvormen kiezen wanneer u een

onderneming opricht in Duitsland:

EinzelfirmaAls een particulier persoon een bedrijf opricht, ontstaat er een

Einzelfirma (eenmanszaak). De eigenaar hiervan is met zijn gehele

(persoonlijke) vermogen onbeperkt aansprakelijk voor de verbin te­

nissen die hij aangaat en de eventuele schade die hij veroorzaakt.

Winst of verlies van het bedrijf komen voor rekening van de onder­

nemer. Het jaarresultaat valt verplicht onder de inkomensbelasting.

OHG (Offene Handelsgesellschaft)De OHG is vergelijkbaar met de Nederlandse vof (vennootschap

onder firma). Alle vennoten zijn onbeperkt aansprakelijk tegenover

de crediteuren van de vennootschap. In principe kan elke persoon

vennoot van een OHG zijn. Dat geldt ook voor rechtspersonen zoals

een GmbH.

“We hebben in Duitsland een nieuwe GmbH opgericht, dat ging erg gemakkelijk. De samenwerking met de Duitse Kamer van Koophandel, notarissen en andere partijen verliep ongelooflijk soepel. Als je de juiste papieren hebt, kun je snel een bedrijf oprichten en de overheid werkt hier erg goed aan mee.”

Codema - Maarten de Jager

Page 21: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

414040 zakendoen met Duitsland

MarktbenaderingMiddelmatige prestaties van Nederlandse bedrijven in Duitsland zijn

vrij zeldzaam. Exporteurs zijn vaak óf erg succesvol of helemaal niet,

en in dat laatste geval dus ook niet lang aanwezig. Marktbewerking

vanuit Nederland met Nederlandse verkopers heeft veruit de kleinste

kans van slagen, blijkt uit onderzoek van Gateway to Germany. U kunt

beter Duits personeel in dienst nemen, met Duitse handelsagenten

werken of met een Duitse distributeur in zee gaan. Overige tips:

▶ opereer dicht bij uw klant;

▶ zorg voor voldoende informatie;

▶ hanteer een langetermijnvisie;

▶ toon doorzettingsvermogen.

Als u het vertrouwen van een klant eenmaal heeft gewonnen, blijft hij

u vaak tientallen jaren trouw. Zie de Duitse marktbenadering als een

marathon, die het zeker waard is om uit te lopen.

Ondernemen met Duitse partners

HandelsagentEen Handelsvertreter (handelsagent) is een zelfstandig werkende

ondernemer die op basis van een contract voor u met klanten

bemiddelt. De juridische positie van Duitse handelsagenten lijkt op

die van de Nederlandse. Bedenk wel dat de belangen van een

handelsagent niet altijd met die van u als opdrachtgever (principaal)

overeenkomen, bijvoorbeeld als het om exclusiviteit gaat. Een op

maat gemaakt contract vergroot de kans op succesvolle samen­

werking. Formuleer de individuele regelingen in het contract duidelijk

en ondubbelzinnig.

een bedrijf opzetten

De GmbH als orgaan heeft tenminste één Geschäftsführer (bestuurder).

Dit moet een natuurlijke persoon zijn. De bestuurders zijn de wettelijke

vertegenwoordigers van de GmbH. De Gesellschafterversammlung

(algemene vergadering van aandeelhouders) houdt toezicht op het

functioneren van de bestuurder(s).

Er kan een raad van commissarissen worden ingesteld. Voor bedrijven

met meer dan 500 werknemers is dit in principe zelfs verplicht.

De GmbH kan worden ontbonden na een gerechtelijke uitspraak,

bij een faillissement of als gevolg van onwettige besluiten.

GmbH & Co. KGEen GmbH & Co. KG is een Kommanditgesellschaft (cv) waarin een

GmbH (bv) als persoonlijk aansprakelijke (complementaire) vennoot

deelneemt. De andere personen zijn commanditaire vennoten.

Meestal zijn dit de vennoten van de GmbH. Hoewel het om een

personenvennootschap gaat, wordt hierdoor de aansprakelijkheid

beperkt tot het kapitaal van de GmbH. Deze bedrijfsvorm levert in

bepaalde situaties een belastingvoordeel op, doordat commanditaire

winsten alleen onder de inkomstenbelasting vallen en niet onder de

vennootschapsbelasting.

UG (Unternehmergesellschaft mit beschränkter Haftung)U kunt in Duitsland een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

oprichten met slechts 1 euro startkapitaal. Als tegenprestatie moet

u elk jaar 25% van de winst reserveren om kapitaal op te bouwen.

Zodra u een bedrag van 25.000 euro heeft gespaard, verandert de UG

automatisch in een gewone GmbH. Voor de UG gelden alle regels die

voor een GmbH gelden, tenzij daarvan wordt afgeweken in het

GmbH­Gesetz. De UG is dus net zoveel rechtspersoon als de

klassieke GmbH.

Page 22: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

434242 zakendoen met Duitsland

DistributeurIn tegenstelling tot de handelsagent, kopen distributeurs of franchise­

nemers op eigen naam en risico de producten van de ondernemer en

verkopen deze weer. Sommige distributeurs verkopen steeds goederen

van dezelfde ondernemer(s). Voor distributeurs bestaat in het Duitse

rechtssysteem geen specifieke wettelijke regeling. Een belangrijk

beginsel is contractvrijheid. Daarnaast kunnen aanvullend de regels

van het recht voor handelsagenten worden toegepast, als de

distributeur op grond van het contract met de ondernemer een soort­

gelijke positie heeft. Dat kan dan ook tot gevolg hebben dat een

distributeur recht heeft op een klantenvergoeding. U doet er goed aan

de volgende zaken in ieder geval vast te leggen in een contract met

een distributeur:

▶ een omschrijving van de producten en afspraken over

voorraadbeheer, eigendomsvoorbehoud, regio/rayon,

minimumomzet, concurrentiebeding, exclusiviteit en het in licentie

geven van intellectuele eigendomsrechten;

▶ dat de distributeur optreedt als zelfstandig ondernemer en (ver)

koopt onder eigen naam en op eigen risico;

▶ dat de distributeur kan worden verplicht gegevens door te geven

aan de ondernemer die hem inhuurt, zoals marktanalyses,

concurrentieposities, gebruikelijke advertentiemedia en plaatselijke

gebruiken. Omschrijf deze verplichtingen zo nauwkeurig mogelijk.

Denkt u ook aan een mogelijke rechtskeuze en/of een regeling omtrent

de bevoegde rechter. Het is vanzelfsprekend ook mogelijk om arbitrage

af te spreken. De Nederlands­Duitse Handelskamer biedt voor conflicten

tussen Nederlandse en Duitse ondernemers een eigen arbitrage­

procedure aan.

een bedrijf opzetten

Bij beëindiging van de overeenkomst heeft de handelsagent onder

bepaalde voorwaarden recht op een Ausgleichsanspruch

(klantenvergoeding). Dit is een vergoeding voor de meerwaarde die

de agent aan uw onderneming heeft toegevoegd. Het recht op een

klantenvergoeding is dwingend recht, u kunt deze dus niet uitsluiten

in het contract. De hoogte van de Ausgleichsanspruch bedraagt

maximaal één jaar provisie, op basis van gemiddelde provisie in de

laatste vijf jaar.

Vergis u niet in de omvang van Duitsland. Om meerdere deelstaten te

bedienen, zult u met verschillende agenten moeten werken. Er zijn

ongeveer 60.000 handelskantoren in Duitsland. Samen bemiddelen ze

bij goederentransacties met een geschatte totaalwaarde van maar

liefst 175 miljard euro.

Zo vindt u een handelsagentU kunt het beste een handelsagent zoeken op de Duitse markt.

Een goede agent met de juiste referenties vindt u via andere bedrijven,

de Nederlands­Duitse Handelskamer of het Netherlands Business

Support Office (NBSO). Met deze instanties kunt u zich onder andere

op Internationale Handelsvertretertage presenteren. Neem voor meer

informatie contact op met de Nederlands­Duitse Handelskamer in

Den Haag of een van de vier NBSO’s in Duitsland. De contact­

gegevens vindt u bij nuttige adressen achter in deze reisgids.

Page 23: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

454444 zakendoen met Duitsland een bedrijf opzetten

“Het is niet moeilijk om in Duitsland een bedrijf te starten. Zolang je je maar aan

de regels houdt, net als in Nederland. Duitsers maken het je als buitenlander

niet extra moeilijk, maar je moet je wel aanpassen aan hun voorschriften.”

Henisol - Arie Bouma

Duitse beurzenDuitsland heeft meer dan 150 grote internationale vakbeurzen en is

daarmee wereldwijd het beurzenland bij uitstek. U kunt er een goede

indruk krijgen van de markt en u ontmoet potentiële klanten door

contact te leggen met beursdeelnemers en bezoekers uit binnen­ en

buitenland. Toch is beursbezoek op zich voor deelnemers en bezoekers

nooit een stand­alone actie. Het succes wordt grotendeels bepaald na

terugkomst op kantoor. Verwerk vergaarde informatie, geef opvolging

aan nieuwe contacten en plan vervolgstappen.

MarketingDuitse promotiemiddelen verschillen qua vorm en inhoud enorm van

hun Nederlandse tegenhangers. Bij ons ligt de focus voornamelijk op

gevoel en de beleving van de lezer. Voor Duitsers staat het product

altijd voorop. Ze streven naar perfectie, zijn gespitst op details en pro­

beren alle vragen op voorhand te beantwoorden. Websites, brochures

en presentaties bevatten veel primaire kleuren en harde vormen.

Kennis is machtWilt u het vertrouwen van een Duitse zakenpartner winnen, dan moeten

uw product en service perfect aansluiten op zijn behoefte. Toon boven­

dien uw kennis van product en technologie door gede tailleerde (bij

voorkeur Duitse) specificaties, certificeringen en klant referenties te

noemen. Als u deze expertise combineert met een lange adem en

intensief klantcontact, vergroot u de kans op langdurig commercieel

succes op de Duitse markt.

Page 24: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

474646 zakendoen met Duitsland

“Toon altijd respect door ‘u’ te zeggen en spreek mensen aan met achternaam en/of titel. Gebruik pas de voornaam van een zakenrelatie wanneer hij dat zelf expliciet heeft aangegeven.”

Codema - Maarten de Jager

De website van het Het Deutsche Patent- und Markenamt is te vinden op www.dpma.de

internettip

Goede beschermingHandelsmerken, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten

zijn in Duitsland wettelijk goed beschermd. Het Deutsche Patent­ und

Markenamt is verantwoordelijk voor deze registraties. Er is ook een

algemeen Europees systeem voor aanvraag en beheer van octrooien

en handelsmerken.

ContractenBij internationale contracten mogen de partijen die een verdrag sluiten,

in principe kiezen welke nationale wetgeving van toepassing is. Als u

geen keuze maakt, geldt voor contracten binnen de EU de Rome

I­Verordening. In dat geval geldt het recht van het land waar de partij

die de kenmerkende prestatie van de overeenkomst moet verrichten

is gevestigd.

wet- en regelgeving

Page 25: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

494848 zakendoen met Duitsland

De regelgeving omtrent algemene voorwaarden (inclusief leverings­

en betalingsvoorwaarden) is opgenomen in het Duitse Burgerlijk

Wetboek. Net als het Nederlandse recht kent het Duitse recht een

grijze en een zwarte lijst met algemene voorwaarden. Op de grijze

lijst staan voorwaarden waarvan wordt vermoed dat ze onredelijk

bezwarend zijn ten aanzien van consumenten. De voorwaarden op

de zwarte lijst gelden als onredelijk bezwarend. Algemene voorwaarden

mogen niet verrassend zijn. Onduidelijke voorwaarden worden ten

nadele van de gebruiker van de algemene voorwaarden uitgelegd.

Er is veel rechtspraak omtrent de geldigheid van algemene voorwaarden.

Zorg dat u duidelijk overeenkomt wiens algemene voorwaarden van

toepassing zijn. U kunt uw algemene voorwaarden naar Nederlands

recht handhaven als u contracten aangaat met ondernemers. Het is

dan wel handig om ze naar het Duits te laten vertalen. Bij contracten

met Duitse consumenten ligt de zaak anders. U kunt dan verplicht zijn

om Duits recht toe te passen. Het is raadzaam om vooraf juridisch

advies in te winnen.

Vorderingen incasserenEr bestaat een fundamenteel verschil tussen het

Nederlandse en Duitse rechtsstelsel. In Nederland gaat

men uit van crediteuren bescherming, terwijl in Duitsland

debiteurenbescherming leidend is. In Duitsland gaat men

er eerder vanuit dat een debiteur goede redenen heeft

om een vordering niet te voldoen. Middelen als

conservatoir beslag en een faillissementsrekwest worden

daarom maar zelden toegepast of zijn überhaupt niet

toegestaan.

wet- en regelgeving

Kleine lettertjesZoals in elk land, is het ook in Duitsland belangrijk om alert te zijn en

de kleine lettertjes te lezen. Duitse vaktaal is vrij ingewikkeld: door

taalkundig advies in te winnen, voorkomt u misverstanden. Bevestig

gemaakte afspraken altijd schriftelijk. Als een ondernemer u een

bevestiging van gemaakte afspraken stuurt waar u niet mee akkoord

gaat, moet u dit altijd tegenspreken. Doet u dit niet, dan kan de inhoud

van zo’n bevestiging in contractuele zin als overeenkomst worden

aangemerkt onder het Duitse recht.

Levering onder eigendomsvoorbehoudAls leverancier is het verstandig om onderzoek te doen naar een nieuwe

zakenpartner. Bij twijfel kunt u er ook voor kiezen om onder (verlengd)

eigendomsvoorbehoud te leveren, in afwachting van de volledige

betaling. Als u een kredietverzekering heeft, bent u mogelijk verplicht

om een verlengd eigendomsvoorbehoud overeen te komen met uw

Duitse klanten.

Algemene voorwaardenOp de achterkant van Duitse bestellingen staan vaak Allgemeine

Geschäftsbedingungen, ofwel de algemene voorwaarden. Dit zijn

contractvoorwaarden die een partij eenzijdig oplegt aan de andere

partij en die met het oog op herhaald gebruik zijn geformuleerd.

Algemene voorwaarden kunnen betrekking hebben op zaken als

betaling, tijdstip en plaats van levering, eigendomsvoorbehoud en

aansprakelijkheid.

Algemene voorwaarden maken in principe alleen deel uit van het

contract, als de gebruiker er bij het afsluiten van het contract naar

verwijst en de andere partij de mogelijkheid biedt om hier kennis

van te nemen en het te accepteren. Ondanks de overeenkomst

van algemene voorwaarden gaan individuele afspraken altijd voor,

ook als ze mondeling zijn gemaakt.

Page 26: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

515050 zakendoen met Duitsland

Om over te gaan tot executie heeft u een titel nodig, zoals een vonnis

of een Europees betalingsbevel. Het kan een tijd duren voordat u een

titel heeft en de kans bestaat dat uw debiteur inmiddels failliet is.

Als u geen eigendomsvoorbehoud overeengekomen bent, maakt u

veel kosten en heeft u daarvan geen baten. Maak daarom goede

betalingsafspraken en hanteer ook voor Duitse klanten een credit­

management­ en incassostrategie:

▶ controleer de kredietwaardigheid van debiteuren in spe;

▶ controleer de financiën van afnemers;

▶ houd limieten in de gaten en reageer tijdig bij wanbetaling.

Zo beperkt u het risico van oninbare vorderingen en langdurige

incassoprocedures.

“Denk niet dat je bij een bedrijf in Duitsland je Nederlandse verkoop voorwaarden kunt gebruiken. Met een simpele vertaling kom je hopeloos in de problemen. Aan de opper-vlakte lijken het Nederlandse en het Duitse rechtssysteem misschien op elkaar, maar dit is erg verraderlijk. In de praktijk zijn er een aantal belangrijke verschillen. Laat je daarom goed inlichten door een jurist als je zaken gaat doen in Duitsland. Dat bespaart je een hoop problemen.”

Codema - Maarten de Jager

Page 27: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

535252 zakendoen met Duitsland

Meer informatie over de milieuzones en -stickers staat op de website van de keuringsinstanties: vdtuev.de en dekra.de.

Een lijst van Duitse gemeenten die milieuzones hebben ingesteld, of dit van plan zijn, vindt u op:

http://gis.uba.de/website/umweltzonen/start.htm.

internettip

TolheffingTolheffing voor vrachtauto’s op Duitse snelwegen heeft goederen­

vervoer een stuk duurder gemaakt. De prijs van een rit met een

vrachtwagen over de Autobahn is sinds de invoering met gemiddeld

6% gestegen. Op de meeste tolwegen geldt een heffing voor vracht­

auto’s die zwaarder zijn dan 12 ton. Er bestaat een handmatig en

automatisch heffingssysteem. Meer informatie over tolheffing vindt

u op de website van Toll Collect.

MilieustickersIn 2008 zijn in verschillende Duitse binnensteden zogenaamde

Umweltzonen ingesteld. Deze milieuzones zijn alleen toegankelijk

voor personen­ en vrachtauto’s met een speciale sticker: een

Feinstaubplakette of Umweltplakette. Ook toeristen hebben zo’n

sticker nodig. Ze zijn verkrijgbaar bij de Duitse keuringsinstanties TÜV

en Dekra en kosten tussen de 5 en 10 euro. U kunt de sticker ook in

Nederland kopen, onder andere bij ANWB­winkels. Houd dan wel

rekening met extra afhandelingskosten. Aan de hand van een code

in uw kentekenbewijs wordt u ingedeeld in een emissieklasse.

douanezaken

Page 28: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

555454 zakendoen met Duitsland

ImporterenDuitsland omarmt de vrije markteconomie, omdat vrije handel een

impuls geeft aan de economie en levensstandaard. Er zijn dan ook

weinig beperkingen om goederen te importeren. Voor producten die

de gezondheid, het milieu of veiligheid kunnen schaden, bestaan

aanvullende regels. Het is belangrijk dat u op de hoogte bent en blijft

van de productregels voor de Duitse markt, juridische wereld en

administratieve procedures. Deze kunnen namelijk afwijken van de

Nederlandse regels en veranderen constant.

PackagingSinds 1990 zijn leveranciers in Duitsland verplicht om verpakkingsafval

terug te nemen. Het is hierbij van belang aan wie het verpakte product

is verkocht: consumenten of bedrijven. Als het eigendom van de

goederen wordt overgedragen in het buitenland, dan moeten impor­

teurs van grote hoeveelheden melding maken aan de autoriteiten via

een Vollständigkeitserklärung (statement van volledigheid). De Duitse

Kamer van Koophandel (Deutscher Industrie­ und Handelskammertag

­ DIHK) biedt uitgebreide informatie over de eisen.

Page 29: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

575656 zakendoen met Duitsland

Dankzij het vrije verkeer van personen kan een Europees staatsburger

drie maanden in een andere EU­lidstaat reizen en werken zonder een

visum aan te hoeven vragen. De enige voorwaarde is dat hij of zij een

geldig identiteitsbewijs heeft. Europeanen kunnen zich daardoor binnen

de Europese Unie overal vestigen waar zij willen.

Ondernemen over de grenzenHoewel er binnen de Europese Unie vrij verkeer van personen,

goederen, diensten en kapitaal is, blijkt grensoverschrijdend onder­

nemen niet eenvoudig. Zeker voor kleine en middelgrote onder­

nemingen kunnen administratieve verplichtingen een drempel

vormen. Het verlagen van bureaucratische barrières is een van

de speerpunten van de beleidsmakers in Brussel.

Vrij verkeer van personenBewoners van de Europese Unie kunnen zonder beperkingen reizen

in andere EU­lidstaten en Liechtenstein, Noorwegen en IJsland.

Deze drie landen maken deel uit van de Europese Economische

Ruimte (EER). Voor nieuwe lidstaten geldt een overgangstermijn.

Zelfstandige ondernemers kunnen zich vrij vestigen in alle lidstaten.

vergunningen

Page 30: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

595858 zakendoen met Duitsland

Om vrij verkeer van personen eenvoudiger te maken, zijn in Europa

regelingen getroffen rondom de erkenning van diploma’s. In sommige

vakgebieden gebeurt dit altijd, bijvoorbeeld bij artsen. Anderen moeten

eerst een test afleggen om te bepalen of de eisen die aan het diploma

zijn gesteld, passen bij de nationale standaard. Er is nog geen regel

waardoor nationale diploma’s een­op­een gelden in andere lidstaten.

Werken in een ander land in de EUU heeft het recht om in een ander EU­land een baan te zoeken, in loon­

dienst te gaan, als zelfstandige te werken of van uw pensioen te

genieten. U wordt dan op dezelfde manier behandeld als de burgers

van dat land. Een aantal rechten dat u als werknemer in de EU heeft,

geldt ook voor uw huwelijkspartner en uw familieleden.

Iedereen die langer dan drie maanden in Duitsland wil verblijven, heeft

een verblijfsvergunning nodig. EU­burgers zijn hierop een uitzondering.

Zij zijn alleen verplicht zich binnen een week na aankomst in te schrijven

bij hun lokale Einwohnermeldeamt (registratieloket voor inwoners).

Page 31: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

616060 zakendoen met Duitsland

Recht op schadevergoedingEen recht op schadevergoeding bestaat, wanneer een in het verkeer

gebracht product gebreken vertoont en er daardoor schade is ontstaan.

In de zin van de wet is een product gebrekkig, wanneer het niet de

veiligheid biedt die men, alle omstandigheden in aanmerking nemende,

mag verwachten. Het product dient met betrekking tot constructie,

fabricage en eventueel bijgevoegde instructies zo veilig te zijn, dat het

onder andere de lichamelijke integriteit van de gebruiker of een derde

niet aantast en geen eigendom beschadigt.

Eigen risicoDe wettelijke regelingen ten aanzien van productaansprakelijkheid zijn

in Duitsland vastgelegd in het Produkthaftungsgesetz. Kernpunt hiervan

is de zogenaamde risicoaansprakelijkheid: het principe van aansprake­

lijkheid ‘buiten schuld’. Dit houdt in dat een fabrikant ook als hem

geen opzet of nalatigheid ten laste kan worden gelegd, verantwoordelijk

is voor schade op grond van de wet. De wet productaansprakelijkheid

contractueel veranderen of uitsluiten is onmogelijk. Het gaat hierbij

om dwingend recht dat per definitie geldt.

De producent is uit hoofde van deze wet niet aansprakelijk, wanneer

hij bijvoorbeeld bewijst dat:

▶ hij het product niet in het verkeer heeft gebracht;

▶ het gebrek is ontstaan, nadat het product in omloop gebracht werd;

▶ het op grond van de stand van de wetenschappelijke en technische

kennis op het tijdstip waarop hij het product in het verkeer bracht,

onmogelijk was het bestaan van het gebrek te ontdekken.

product-aansprakelijkheid

Page 32: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

636262 zakendoen met Duitsland

Als een gebrekkig product persoonlijk letsel heeft veroorzaakt,

moet de fabrikant dit tot een maximumbedrag van 85 miljoen euro

vergoeden. Voor materiële schade is geen bovengrens vastgelegd,

maar de benadeelde moet in ieder geval de eerste 500 euro van de

schade voor eigen rekening nemen.

AandachtspuntenHoudt verder rekening met de volgende zaken:

EtiketteringOm de consument te informeren en beschermen, gelden er in

Duitsland strenge voorschriften voor de etikettering van producten.

Voor bepaalde producten zijn er specifieke regels. Denk aan voedings­

middelen, textiel, elektronica en gevaarlijke stoffen. Het is verplicht

de productinformatie in de Duitse taal op te stellen.

Verplichte gebruiksaanwijzingAls uw producten door de klant gemonteerd moeten worden, bent

u verplicht ze van een duidelijke Duitstalige gebruiksaanwijzing te

voorzien. De koper kan het koopcontract ontbinden als u aan deze

eis niet voldoet, of er niet in slaagt om binnen redelijke termijn een

deugdelijke gebruiksaanwijzing beschikbaar te stellen.

ProductveiligheidDe Duitse productveiligheidseisen zijn grotendeels gelijk aan de

Europese wetgeving. Het Bundesamt für Verbraucherschutz und

Lebensmittelsicherheit, een federale instantie die zich bezighoudt

met de bescherming van consumenten en de veiligheid van levens­

middelen, oefent samen met andere instanties het toezicht uit.

Page 33: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

656464 zakendoen met Duitsland

“Je moet hier wel je plaats kennen binnen een organisatie. Een chef is de baas, beslissingen worden via hem genomen en je slaat hem dus niet zomaar over. Het is een goed gebruik om mensen aan te spreken met ‘u’ en ze met respect te behandelen. Persoonlijk vind ik dat wel fijn, het schept ook veel duidelijkheid.”

Codema - Maarten de Jager

Verzekeringen en belastingenWonen uw werknemers in Nederland terwijl ze in Duitsland werken,

dan zijn ze in principe verzekerd volgens de Duitse sociale verzekeringen.

Het maakt daarbij niet uit of u als werkgever in Nederland of Duitsland

bent gevestigd. Als zij volledig werkzaam zijn in Duitsland, zijn ze in

dat land in principe ook inkomstenbelastingplichtig en worden ze

automatisch aangeslagen voor de Duitse loonbelasting; dit is een

voorheffing van de uiteindelijke inkomstenbelasting.

Er zijn uitzonderingen voor medewerkers die maximaal 24 maanden

naar Duitsland worden uitgezonden door een onderneming waaraan

ze normaal zijn verbonden. Zij kunnen in Nederland sociaal verzekerd

blijven. U heeft hiervoor wel een verklaring toepasselijke sociale

verzekeringswetgeving (formulier A1) nodig. Deze kunt u aanvragen

bij de Sociale Verzekeringsbank.

personeel

Page 34: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

676666 zakendoen met Duitsland

Soorten aanstellingen en ontslagbeschermingOp het gebied van ontslagbescherming in kleine ondernemingen is het

Duitse arbeidsrecht flexibeler dan het Nederlandse. Tijdens de eerste

zes maanden van een dienstverband hebben werknemers in principe

geen algemene ontslagbescherming. Werknemers in een bedrijf van

vijf tot tien mensen hebben ook daarna geen algemene ontslag­

bescherming. Zij kunnen wel bijzondere ontslagbescherming hebben.

De partijen die een arbeidscontract aangaan, kunnen kiezen tussen

een contract voor onbepaalde tijd (unbefristete Arbeitsverträge) of

bepaalde tijd (befristete Arbeitsverträge). Contracten voor bepaalde

tijd moeten altijd schriftelijk worden aangegaan, anders gelden ze als

een contract voor onbepaalde tijd.

Als de partijen een arbeidscontract met een proeftijd van zes maanden

overeenkomen, geldt een opzegtermijn van twee weken. Na afloop

van de proeftijd wordt de opzegtermijn voor de werkgever langer

naarmate het dienstverband langer duurt. Bij het overeenkomen van

een ontslagvergoeding wordt vaak een half bruto maandsalaris per

jaar van het dienstverband als uitgangspunt genomen.

“Als toetreder moet je je vooraf verdiepen in de regelgeving rond Duits en Nederlands personeel. Er zijn namelijk

beperkingen bij de tewerkstelling. Alle kennis die van belang is, hebben specifieke adviseurs en juristen in huis.”

Henisol - Arie Bouma

personeel

Verschillen met NederlandHet Duitse arbeidsrecht heeft in principe dezelfde uitgangspunten als

het Nederlandse, maar er zijn ook verschillen, zoals:

▶ Het Duitse rechtsstelsel kent geen algemeen wettelijk minimumloon,

maar er is wel een minimumloon voor bepaalde bedrijfstakken.

▶ Het is niet wettelijk verplicht om vakantietoeslag te betalen.

Partijen kunnen het wel afspreken in een arbeidsovereenkomst

of cao. In dat geval bedraagt de toeslag meestal een half of

heel bruto maandsalaris.

▶ Is uw werknemer arbeidsongeschikt, dan moet u zelf maximaal zes

weken het normale maandloon doorbetalen. Kleinere ondernemingen

kunnen een deel van de loondoorbetalingskosten vergoed krijgen

als ze daarvoor een verzoek indienen bij de ziekte kostenverzekeraar

van de werknemer.

▶ U heeft in Duitsland geen ontslagvergunning van het UWV nodig

en er is ook geen opzegverbod tijdens arbeidsongeschiktheid.

Werknemers met bijzondere ontslagbescherming kunnen echter

pas worden ontslagen nadat de bevoegde instantie heeft

ingestemd. Denk hierbij aan werknemers met ouderschaps­

of zwangerschapsverlof en leden van een ondernemingsraad.

▶ Als u werknemers tijdelijk naar Duitsland uitzendt, moet u de

bepalingen uit het Arbeitnehmer Entsendegesetz in acht nemen.

▶ Uitzendwerkgevers die werknemers ter beschikking willen stellen,

hebben een vergunning van het Duitse arbeidsbureau nodig.

“Wij hebben zo’n twintig Duitse personeelsleden. Die zijn goed koper dan Nederlandse werknemers en hun werkhouding is goed.”

Henisol - Arie Bouma

Page 35: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

696868 zakendoen met Duitsland

belastingplichtige eenheden behandeld. Deze moeten

Körperschaftsteuer (vennootschapsbelasting), Solidaritätszuschlag

(solidariteitstoeslag) en op gemeenteniveau Gewerbesteuer

(bedrijfsbelasting) betalen.

PersonenvennootschappenPersonenvennootschappen worden anders behandeld, omdat zij

fiscaal transparant zijn en het inkomen op vennootschapsniveau

wordt toegewezen aan de individuele vennoten. In hun persoonlijke

belastingaangifte geven de vennoten ieder hun eigen deel van de

winst of het verlies van de vennootschap op. De vennootschap zelf

vult alleen ter informatie een belastingformulier in, maar krijgt wel

een aanslag voor Gewerbesteuer.

AlgemeenIn Duitsland ligt de belastingdruk van vennootschapsbelasting op 15%.

De inkomstenbelasting kan oplopen tot boven de 45%. Houd daarnaast

rekening met de lokale bedrijvenbelasting die per gemeente verschilt.

Gemiddeld bedraagt deze Gewerbesteuer ongeveer 14%. Daarnaast

kent Duitsland de solidariteitstoeslag ter financiering van de ontwikkeling

van voormalig Oost­Duitsland.

BelastingjaarBelastingen worden in Duitsland doorgaans op jaarbasis geheven.

Als het boekjaar van de onderneming niet gelijkloopt met het kalender­

jaar, bent u belasting verschuldigd in het kalenderjaar waarin het

boekjaar afloopt. Btw­belasting wordt altijd per kalenderjaar geheven,

in overeenstemming met de Europese regels hiervoor.

KapitaalvennootschappenDe fiscale status van uw onderneming wordt in eerste instantie bepaald

door de vraag of deze wel of geen rechtspersoon is. Het gaat dan om

kapitaalvennootschappen zoals een GmbH (vergelijkbaar met een bv)

of een AG (vergelijkbaar met een nv). Rechtspersonen worden als

belastingen

Page 36: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

717070 zakendoen met Duitsland

Voor de berekening van de bedrijfsbelasting vallen onder

financieringskosten ook:

▶ annuïteiten;

▶ winstdeling met stille vennoten;

▶ 20% van de leasekosten van roerende goederen;

▶ 50% van de huur van vastgoed.

De Gewerbesteuer is wettelijk geregeld op nationaal niveau, maar

wordt door lokale overheden geheven. De voorlopige aanslag wordt

berekend op basis van de winst uit onderneming. Eerst wordt een

grondslag berekend van 3,5% van de winst uit onderneming. Voor de

aanslag wordt van dit bedrag ­ afhankelijk van de lokale omstandigheden ­

200 tot 490% genomen. Sinds 2008 is deze belasting niet meer als

kostenpost aftrekbaar op de aangifte voor bedrijfsbelasting, inkomsten­

belasting of vennootschapsbelasting.

Heeft u een eenmanszaak of personenvennootschap, dan hoeft u

over de eerste 24.500 euro winst geen bedrijfsbelasting te betalen.

Met inachtneming van bepaalde regels, kunt u een groot deel van de

bedrijfsbelasting weer van uw inkomstenbelasting in hetzelfde

belastingjaar aftrekken.

“Op fiscaal gebied geldt hetzelfde: er valt prima te ondernemen, maar schakel specialisten in. Wij werken met

een Duitse boekhouder en een accountantskantoor dat lokaal de weg weet.”

Henisol - Arie Bouma

belastingen

VennootschapsbelastingIn Duitsland gevestigde vennootschappen op aandelen (AG en KGaA)

en vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid (GmbH) moeten

belasting betalen over hun wereldwijde inkomsten (onbeperkte

belastingplicht). Is uw onderneming niet in Duitsland gevestigd,

dan moet u belasting betalen over de winsten die u in Duitsland

heeft verdiend (beperkte belastingplicht).

Een rechtspersoon wordt geacht in Duitsland gevestigd te zijn als de

zetel zich in Duitsland bevindt, of de plaats van de leiding. Dat wil

zeggen: als de belangrijke beslissingen gewoonlijk in Duitsland worden

genomen. Het belastbare inkomen wordt doorgaans berekend op

basis van de winst uit onderneming, volgens de boekhoudregels die

in Duitsland gelden (HGB). Hierin staan enkele fiscale bijtellingen of

aftrekposten. De belangrijkste hiervan is de Zinsschranke

(financieringsaftrek).

Voor ondernemingen binnen een groep is de aftrekbaarheid van de

netto rentelasten beperkt tot 30% van de brutowinst (Earnings Before

Interest, Taxes, Depreciation and Amortization ­ EBITDA).

Deze beperking geldt echter niet als de netto rentelasten onder de

3 miljoen euro liggen. Financieringskosten die in het betreffende

belastingjaar niet voor aftrek in aanmerking komen, kunt u meenemen

naar een volgend belastingjaar.

BedrijfsbelastingAlle ondernemingen die in Duitsland actief zijn, betalen bedrijfsbelasting

(Gewerbesteuer). Dit geldt ook voor ondernemingen die in buitenlandse

handen zijn. De grondslag voor deze bedrijfsbelasting wordt berekend

op basis van de winst uit onderneming, na enkele aanpassingen.

De belangrijkste hiervan is de gedeeltelijke bijtelling van de

financieringskosten. Boven een vrije voet van 100.000 euro moet

25% van de financieringskosten bij de winst worden opgeteld.

Page 37: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

737272 zakendoen met Duitsland

kan de bronbelasting lager uitvallen of zelfs op nul uitkomen als gevolg

van de moeder­ dochterrichtlijn van de EU. Als moederbedrijf moet u

dan wel aan bepaalde voorwaarden voldoen ingevolge de wetgeving

tegen belastingontduiking.

SolidariteitstoeslagSinds 1995 kennen de vennootschaps­ en inkomstenbelasting in

Duitsland een Solidaritätszuschlag (solidariteitstoeslag). Deze toeslag

wordt geheven over voorlopige inkomsten­ of vennootschaps belas­

tingaanslagen, vooruitbetaalde inkomsten­ of vennootschaps belasting

en bronbelasting. Het tarief bedraagt 5,5%. Het vennootschapsbelasting­

tarief verandert als gevolg van deze solidariteitstoeslag dus van 15%

naar 15,825% (15% plus 5,5% van 15%).

Echter, als de bronbelasting op dividend als gevolg van een belasting­

verdrag op nul uitkomt, dan kan hier geen solidariteitstoeslag over

worden berekend. Bij de berekening van de belastingdruk is rekening

gehouden met de solidariteitstoeslag.

BelastingverdragenDuitsland heeft met ruim 100 landen verdragen ter voorkoming van

dubbele belasting ondertekend. In de meeste gevallen wordt de

buitenlandse belasting op dividend en rentebaten verrekend met de

belasting die in Duitsland verschuldigd is. Een speciaal progressief

belastingvoordeel wordt verleend voor:

▶ inkomsten uit vastgoed;

▶ winst uit onderneming;

▶ inkomen uit arbeid.

belastingen

VerliescompensatieAls ondernemer kunt u een verzoek indienen om voor de vennoot­

schapsbelasting (let op: niet voor de bedrijfsbelasting) verliezen uit

het lopende belastingjaar te verrekenen met de winst in het

voorafgaande belastingjaar. Dit is mogelijk tot een bedrag van 511.500

euro. Verliezen boven deze drempel kunt u verrekenen met winsten in

toekomstige jaren. Deze voorwaartse verliescompensatie is echter

beperkt tot een bedrag van 1 miljoen euro, plus 60% van de overige

winst per jaar. Deze beperking geldt voor de vennootschaps­ en de

bedrijfsbelasting. Zo worden winsten vanaf 1 miljoen euro per boek­

jaar voor tenminste 40% belast.

BronbelastingAls uw onderneming betalingen doet, moet u in bepaalde gevallen

bronbelasting inhouden en deze afdragen aan de belastingdienst.

Dit geldt voor alle ondernemingen die beperkt of onbeperkt

belastingplichtig zijn in Duitsland, inclusief eenmansbedrijven en

personenvennootschappen. Het gaat om:

▶ Lohnsteuer (loonbelasting), die door werkgevers wordt

ingehouden en afgedragen;

▶ Een bronbelasting van 26,375% op (verkapt) dividend,

andere winstuitkeringen en inkomsten uit een stille

vennootschap of winstdelende lening.

Voor betalingen aan buitenlandse partijen kan een

ander bron belastingtarief gelden als gevolg van de

Doppelbesteuer ungsabkommen (DBA), een verdrag dat

moet voorkomen dat u dubbel belasting betaalt. Voor

dividenduitkeringen van een dochter onderneming aan

een moederbedrijf in een andere lidstaat van de EU,

Page 38: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

757474 zakendoen met Duitsland

Aangifte per maand of kwartaalAls ondernemer in Duitsland moet u in de regel op een factuur

schrijven hoeveel omzetbelasting is verschuldigd voor de levering

in kwestie. Vervolgens moet u deze belasting aan de belastingdienst

afdragen. De meeste Duitse ondernemers zijn verplicht om maandelijks

een btw­aangifte indienen. Kleine ondernemers hoeven dit maar eens

per kwartaal te doen, en sommigen zelfs helemaal niet.

Extra: jaarlijkse aangifteAls ondernemer moet u ook voor het kalenderjaar als geheel een btw­

aangifte doen. Hierin vat u de informatie samen die u in de maandelijkse

voorlopige aangiften heeft verstrekt, inclusief eventuele correcties.

Deze jaarlijkse aangifte dient u uiterlijk 31 mei van het volgende

belastingjaar in. Als een belastingadviseur uw aangifte verzorgt is dit

uiterlijk 31 december.

BetalingTegelijk met uw aangifte, moet u het netto btw­bedrag overmaken

aan de belastingdienst. Normaal moeten aangifte en betaling uiterlijk

tien dagen na het einde van iedere kalendermaand plaatsvinden.

De termijn voor aangifte en betaling kan permanent met één maand

worden verlengd als u een voorschot betaalt van 1/11e van de omzet­

belasting die u in het vorige jaar was verschuldigd.

TerugvorderingAls Europese ondernemer kunt u uw Duitse voorbelasting terug­

vorderen via een digitaal aanvraagformulier, dat u vindt op

belastingdienst.nl. U moet de bijbehorende facturen in dat geval

óók digitaal aanleveren. Dit kan tot en met 30 september van het

jaar na de levering. U stuurt het aanvraagformulier naar een bevoegd

belastingkantoor in Nederland. Dit belastingkantoor stuurt het aanvraag­

formulier door naar de Duitse belastingdienst. Deze zal bij eventuele

vragen over het formulier rechtstreeks contact met u opnemen.

belastingen

De uitkomst hiervan is dat belastbaar inkomen in Duitsland wordt

belast tegen het tarief dat zou gelden als het wereldwijde inkomen in

Duitsland belast werd.

OmzetbelastingAls u in Duitsland onderneemt, bent u Umsatzsteuer (omzet belasting)

verschuldigd wanneer u goederen of diensten levert tegen vergoeding

in geld of natura. Bij invoer wordt ­ net als bij binnenlandse goederen

en diensten ­ omzetbelasting geheven, Einfuhrumsatzsteuer genaamd.

TariefSinds 2007 geldt een omzetbelastingtarief van 19% voor de levering

van goederen en diensten in Duitsland. Daarnaast geldt een laag btw­

tarief van 7% voor bepaalde goederen. Denk aan boeken, kranten,

voedingsmiddelen en (sinds 2010) accommodatiediensten.

VrijstellingVoor bepaalde goederen en diensten geldt een omzetbelastingtarief

van 0%. Bijvoorbeeld voor goederen die worden geëxporteerd naar

landen binnen én buiten de EU. Andere goederen en diensten zijn

vrijgesteld van omzetbelasting, zoals geneeskundige diensten en

levering van vastgoed. Voor deze laatste categorie is de aftrek van

voorbelasting niet toegestaan.

Fiscaal nummer en btw-nummerAls in Duitsland geregistreerde ondernemer krijgt u doorgaans één

fiscaal nummer voor alle belastingen, inclusief de omzetbelasting.

Daarnaast krijgt u een btw­nummer van de Bundeszentralamt für

Steuern.

Page 39: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

777676 zakendoen met Duitsland

AdviesRaadpleeg een belastingspecialist voor een maatwerkadvies

voor uw onderneming.

Hulp van HLB InternationalDeze reisgids is geschreven met hulp van HLB International,

een internationaal netwerk van accountants en belastingadviseurs.

In Duitsland heeft HLB onder andere een kantoor in Düsseldorf.

HLB Deutschland GmbH

National Secretariat

Steinstrasse 27

D­ 40210 Düsseldorf

Telefoon: +49 (0)211 323 91 93

E­mail: hlb@hlb­deutschland.de

Kijk op www.hlbi.com voor de contactgegevens van een kantoor bij u in de buurt.

internettip

Page 40: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

797878 zakendoen met Duitsland

Betalingstermijnen en renterechtVolgens de meeste Nederlandse exporteurs houden Duitse

ondernemingen zich goed aan de betalingstermijnen. Meestal liggen

deze tussen de dertig en zestig dagen, maar dit verschilt per sector en

contractomvang. Kortingen voor een snelle betaling zijn gebruikelijk.

Sinds 2000 hebben Duitse bedrijven recht op rente bij een

betalingsachterstand van hun klanten. Tenzij in het contract anders

is overeengekomen, kan de rente dertig dagen na ontvangst van de

factuur worden gevorderd zonder eerst een aanmaning te versturen.

Een bankrekening openenAls u zich in Duitsland als ondernemer vestigt (bijvoorbeeld via een

GmbH), kunt u pas een bankrekening openen als u de bank een

notarieel oprichtingsbewijs kunt overleggen. Bij het openen van een

rekening gelden de algemene voorwaarden van de bank in kwestie en

de bepalingen van het Bürgerliches Gesetzbuch, het Duitse burgerlijk

wetboek.

Nadat u een rekening heeft geopend en daarop het minimum start­

kapitaal van 25.000 euro heeft gestort, doet de notaris de aanmelding

bij het Amtsgericht (kantongerecht) in de plaats waar uw bedrijf

statutair is gevestigd.

betalingsverkeer

Page 41: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

818080 zakendoen met Duitsland

Bancaire incasso (binnenlands betalingsverkeer)Duitsland kent twee vormen van een Lastschrift, ofwel het bancaire

incasso.

1. Einzugsermächtigungsverfahren

Hierbij heeft de betrokkene tot zes weken na de laatste rekening­

afsluiting van de bank het recht de afboeking te herroepen.

Dit betekent dat het geïncasseerde bedrag weer van de rekening kan

worden afgeschreven, zonder dat de rekeninghouder er invloed op heeft.

2. Abbuchungsverfahren

In dit geval moet de debiteur de afboeking binnen twee dagen na

afschrijving tegenspreken. Als dit niet gebeurt, kan hij het bedrag niet

meer terugboeken. Deze incassovorm heeft de voorkeur, maar de

keuze van bancaire incasso verschilt per branche. De bank van de

geïncasseerde kan ook van bovengenoemde rechten gebruikmaken.

SEPASEPA (Single Euro Payments Area) is een initiatief van de Europese

Unie en de gezamenlijke Europese banken uit de 27 EU­landen,

Noorwegen, Liechtenstein, IJsland en Zwitserland. Het doel ervan

is harmonisatie van het eurobetalingsverkeer binnen Europa. Het gaat

hierbij in eerste instantie om giraal betalingsverkeer en betalingen met

betaalkaarten en creditcards, en om de interbancaire betaalsystemen

die deze betalingen mogelijk maken. Met SEPA wil men een concu r­

rerende markt voor betalingsverkeer realiseren. Door de invoering

van SEPA wordt het Europese betalingsverkeer overzichtelijker,

goedkoper en sneller.

betalingsverkeer

Hierbij geldt als basis het rentepercentage dat de Europese Centrale

Bank toepast bij herfinancieringtransacties, plus 5%. Uit angst om de

afnemer als klant te verliezen, maken crediteuren doorgaans weinig

gebruik van dit recht.

Betaalwijzen Elektronisch bankieren is in Duitsland sterk in opkomst. Veruit de

meeste rekeningen worden betaald via een elektronische overschrijving.

Cheques worden nog maar weinig gebruikt. Internationale

overboekingen lopen via de centrale banken, daarom duren ze vaak

langer dan in Nederland.

BetalingsinstrumentenNormale overboekingen aan begunstigden in binnen­ en buitenland

komen het meeste voor. Dit gebeurt meestal elektronisch, maar ook

nog op papier. In het particuliere betalingsverkeer zijn betalingen met

een pinpas en creditcards gebruikelijk.

EU-standaardbetalingenGrensoverschrijdende betalingen tot 50.000 euro naar

EU­landen moeten door de bank worden getarifeerd als een

binnenlandse betaling. U biedt ze aan in een standaardvorm

volgens EC II­criteria, dus met een IBAN­nummer en de

BIC­code van de bank.

Page 42: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

838282 zakendoen met Duitsland

Betalingsverkeer via ABN AMROUw lokale betalingsverkeer regelen we via ons kantoor in Duitsland.

Wij kunnen voor u:

Rekeningen openenZoals een rekening­courant, zowel voor ingezeten als niet­ingezeten.

Maar ook een eurorekening of rekeningen in belangrijke vreemde

valuta.

Betalingen doenLokale en internationale (spoed)overboekingen en batchbetalingen.

Hulp van een ervaren handelspartner Wanneer u zakendoet over de grens, krijgt u vroeg of laat met bank­

zaken te maken. Bijvoorbeeld omdat u:

▶ betalingen wilt doen naar of in het buitenland;

▶ betalingen van uw buitenlandse zakenpartners wilt ontvangen;

▶ met financieringsvraagstukken te maken krijgt;

▶ risico’s wilt afdekken.

Dan is het prettig als u ondersteuning krijgt van een Nederlandse

bank. Een bank die uw taal spreekt en handelsgeest deelt. ABN AMRO

kan u op verschillende gebieden ondersteunen. Met onze producten

en diensten, jarenlange internationale ervaring en handige internet­

tools helpen wij u om efficiënt en succesvol in Duitsland zaken te doen.

dit kan ABN AMROvoor u betekenen

Page 43: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

858484 zakendoen met Duitsland

Soepel Europees betaalverkeer met SEPASEPA (Single Euro Payments Area) is een initiatief van de Europese

Unie en de gezamenlijke Europese banken uit de 27 EU­landen,

Noorwegen, Liechtenstein, IJsland en Zwitserland. Zij ontwikkelden

samen uniforme betaalproducten, waarmee u in deze landen een stuk

eenvoudiger zakendoet. De belangrijkste voordelen van SEPA op een rij:

OverzichtelijkDezelfde voorwaarden, rechten en plichten in alle SEPA­landen.

GoedkoperLagere kosten door geautomatiseerde verwerking.

SnellerKortere verwerkingstijd van betaalopdrachten.

SEPA biedt u mogelijkheden om alle betalingen binnen Europa uit te

voeren vanuit één rekening. Zo kunt u vanaf uw Nederlandse rekening

gelden incasseren van uw afnemers binnen heel Europa. Bovendien

worden betalingsgegevens meegestuurd tijdens het volledige

betalingsproces. Dit maakt betalingen ontvangen en verwerken veel

eenvoudiger.

dit kan ABN AMRO voor u betekenen

Op abnamro.nl/sepa ziet u welke SEPA-betaalmiddelen ABN AMRO op dit moment aanbiedt en hoe u hiervan gebruik

kunt maken. Ook vindt u hier uitgebreide informatie over welke stappen u moet nemen om klaar te zijn voor SEPA.

internettip

Online inzicht en controleDigitaal betaalsysteem Access Online geeft u altijd en overal inzicht in

en controle over al uw betaalstromen. Met Access Online kunt u al uw

bankrekeningen aansturen. Zowel nationaal als internationaal en van

andere banken. Meer informatie vindt u op: abnamro.nl/accessonline.

Cash PoolingDoor het samenvoegen van saldi kunt u uw liquiditeit eenvoudiger

beheren. U kunt het saldo van uw rekeningen in Frankrijk en andere

landen automatisch overboeken naar uw ABN AMRO rekening(en)

in Nederland. Cash Pooling is een verzamelnaam voor verschillende

oplossingen voor het handig omgaan met uw betaalrekeningen,

zowel binnen als buiten Nederland.

Rapportages leveren Intradag en elektronische einde dag­informatie over mutaties op

rekeningen, ook van andere banken.

Page 44: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

878686 zakendoen met Duitsland

Betalingsrisico’s beperkenInternationaal zakendoen kan betekenen dat u met relatief onbekende

handelspartners of economisch minder stabiele landen te maken krijgt.

Maar ook in de westerse zakenwereld kunt u voor onaangename ver­

rassingen komen te staan. Bijvoorbeeld doordat uw inkopen niet gele­

verd of uw leveringen niet betaald worden. Door duidelijke afspraken

te maken over zowel levering als betaling, beperkt u de risico’s van

buitenlandse handel tot een minimum.

Er zijn drie mogelijkheden om uw betalingsrisico’s af te dekken:

1. Documentair krediet: zekerheid voor de im- en exporteur

Hiermee verplicht de bank van de importeur zich tot betaling van het

afgesproken bedrag en schakelt voor de naleving van de transactie de

bank van de exporteur in.

2. Documentair Incasso: leveren na betaling

Biedt de exporteur de zekerheid dat de importeur pas over de han­

delsdocumenten kan beschikken als deze heeft betaald.

3. Bankgarantie: zekerheid en vertrouwen

U verkleint het risico van uw klanten op niet­betalen of niet­leveren.

ABN AMRO stelt zich garant. Zo wordt u een aantrekkelijke partij voor

relaties in binnen­ en buitenland.

dit kan ABN AMRO voor u betekenen

Internationale groei financierenIn aanvulling op reguliere financieringsvormen, is lease of factoring in

veel gevallen een passende manier om uw internationale activiteiten

te laten groeien. Via onze dochtermaatschappijen kunnen we u hier­

mee helpen in uw financieringsbehoefte te voorzien. We adviseren u

bijvoorbeeld over de mogelijkheden om uw export naar of bedrijfs­

middelen in Duitsland te financieren.

LeaseVia ABN AMRO Lease kunt u bedrijfsmiddelen financieren in Duitsland.

Onze leaseoplossingen zijn toegespitst op lokale wet­ en regelgeving.

De voordelen van leasen zijn:

▶ financiering tot 100% van de aanschafwaarde is mogelijk;

▶ de aflossing wordt afgestemd op de economische levensduur

van het object;

▶ uw maandelijkse lasten staan vast;

▶ u hoeft niet onnodig beslag te leggen op uw werkkapitaal.

FactoringABN AMRO Commercial Finance in Duitsland kan op basis van uw

handelsstromen de cashflow van uw onderneming optimaliseren door

de inzet van uiteenlopende creditmanagementdiensten.

Grip op risico’sIn het buitenland liggen mogelijkheden, maar ook bedreigingen. Als u

op de kansen let, dan bewaken wij de risico’s. Terwijl u op de kansen

let, werken onze verzekerings­, treasury­ en trade­specialisten nauw

samen om de risico’s die u loopt in kaart te brengen, ook in het buiten­

land. Zo kunt u onnodige risico’s vermijden en andere indekken of

verzekeren.

Page 45: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

898888 zakendoen met Duitsland

1. Algemeen

www.xing.de In Duitsland is XING (spreek uit: crossing) het meest gebruikte online platform voor

zakelijke contacten. LinkedIn kennen veel Duitsers helemaal niet, maar beide diensten

hebben veel gemeen. XING wordt veel gebruikt om te netwerken en in toenemende

mate voor actieve carrièreplanning en recruitment. Het is niet meer weg te denken uit

de dagelijkse communicatie in het Duitse bedrijfsleven. XING is ook in het Nederlands

beschikbaar en heeft wereldwijd meer dan 10 miljoen leden.

www.dnhk.orgDe vereniging Nederlands­Duitse Handelskamer begeleidt vanuit vestigingen in Den Haag,

Berlijn en Düsseldorf ondernemers met zakendoen in het buurland. Tot de dienstverlening

behoort marktonderzoek, fiscale vertegenwoordiging, salarisadministratie in Duitsland,

personeelsbemiddeling en juridisch advies ­ vooral gericht op het Duitse arbeids­ en

vennootschapsrecht.

nuttigeadressenBuitenlandse plannen? Oriënteer u online

Vlekkeloos betalingsverkeer, financieringen of risicobeperking. Voor elk aspect van internationaal zakendoen

bieden wij oplossingen die aansluiten bij uw specifieke situatie en plannen. Daarnaast adviseren wij u op

vele gebieden: zowel over kansen en ontwikkelingen als over praktische zaken in het buitenland.

Op abnamro.nl/internationaal vindt u meer informatie.

Zakendoen in Duitsland? Uw relatiemanager helpt u op wegIn Nederland is uw relatiemanager uw vaste aanspreekpunt, ook voor uw financiële zaken in Duitsland.

Hij of zij zorgt ervoor dat uw zaken wereldwijd geregeld worden en schakelt waar nodig specialisten voor u in,

hier of in Duitsland. Onze relatiemanagers hebben veel ervaring met internationaal zakendoen en kennen de

weg in het buitenland. Zij kunnen u dus goed op weg helpen.

Praktische vragen? Stel ze aan onze International DeskOok de adviseurs van onze International Desk Netherlands staan voor u klaar. Zij adviseren u bij het

zakendoen over de grens en adviseren u uitgebreid over - onder andere - lokale vestigingseisen, wetgeving

en financieringsmogelijkheden. Neem voor meer informatie contact op per e-mail:

[email protected], of bel (020) 629 55 92.

Nederlands-Duitse HandelskamerNassauplein 30

2585 EC Den Haag

Telefoon: 070­3114­100

Telefax: 070­3114­199

E­mail: [email protected]

www.dnhk.org

Page 46: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

919090 zakendoen met Duitsland

Netherlands Business Support Office (NBSO)Friedrich Ebert Anlage 36

60325 Frankfurt am Main

Deutschland

Telefoon: +49 69 244 333 133

E­mail: info@nbso­frankfurt.de

www.nbso­frankfurt.de/

Stadthausbrücke 1-320355 Hamburg

Deutschland

Telefoon: +49 40 37644 458

E­mail: info@nbso­hamburg.de

www.nbso­hamburg.de/

Nikolaistrasse 6-10D­04109 Leipzig

Deutschland

Telefoon: +49 341 1298 370

E­mail: [email protected]

www.nbso­leipzig.de

Friedrichstrasse 15D­70174 Stuttgart

Deutschland

Telefoon: +49 711 4903 9830

E­mail: info@nbso­stuttgart.de

www.nbso­stuttgart.de

nuttige adressen

www.exportduitsland.nlGateway to Germany adviseert en begeleidt Nederlandse mkb­bedrijven

bij het opzetten van commerciële activiteiten op de Duitse markt.

Kantoor Utrecht

Gateway to Germany BV

Museumlaan 2

3581 HK Utrecht

E­mail: [email protected]

Telefoon: +31 30 252 66 40

www.ixpos.deHet iXPOS German Business Portal is een centraal platform dat al

uw vragen over zakendoen in Duitsland naar de juiste kanalen stuurt.

Het doel van deze organisatie is om de Duitse markt transparanter

te maken voor buitenlandse bedrijven die zich in willen vestigen

in Duitsland.

www.bfai.deGermany Trade & Invest biedt u veel nuttige informatie over zakelijke

mogelijkheden. Ze kunnen u helpen als u zakelijke relaties met

Duitse bedrijven wilt aangaan. Met de gratis internetdienst kunnen

buitenlandse en Duitse bedrijven hun commerciële interesses snel

en gemakkelijk publiceren.

Kantoor München

Gateway to Germany BV

Theresienstrasse 6­8

D ­ 80333 München

E­mail: [email protected]

Telefoon: +49 89 288 90 436

Page 47: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

939292 zakendoen met Duitsland

3. De Duitse overheid in Nederland

Duitse ambassade in Den Haag

Groot Hertoginnelaan 18­20

2517 EG Den Haag

Telefoon: 070 ­ 342 0600

Website: www.duitse­ambassade.nl

4. Douanezaken

www.douane.nlDe Douane is een onderdeel van de Belastingdienst. De Douane heeft

3 kerntaken: goederen stoppen, toepassing van wet­ en regelgeving

bewaken, en belastingen heffen en innen. Hier vindt u informatie over

alle regelgeving en documenten m.b.t. internationaal ondernemen.

www.zollamt.deDe Duitse douanedienst: Bundesministerium der Finanzen is onder

meer verantwoordelijk voor realisatie van het in­ en uitvoerbeleid.

5. Belastingen / fiscale zaken

www.hlb-deutschland.deDeze reisgids is geschreven met hulp van HLB International, een inter­

nationaal netwerk van accountants en belastingadviseurs. In Duitsland

heeft HLB onder andere een kantoor in Düsseldorf.

HLB Deutschland GmbH

National Secretariat

Steinstrasse 27

D­ 40210 Düsseldorf

Telefoon: +49 (0)211 323 91 93

E­mail: hlb@hlb­deutschland.de

nuttige adressen

2. Nederlandse overheid

agentschapnl.nlAgentschap NL is gespecialiseerd in duurzaamheid, innovatie, samen­

werking en internationaal ondernemen. Ondernemers, kennisinstellingen

en overheden kunnen er terecht voor informatie, advies, financiering

en netwerken. Bij de divisie NL EVD Internationaal kunt u terecht voor

uitgebreide landenrapportages, informatie over subsidie, seminars en

handelsmissies of om een zakenpartner te vinden.

internationaalondernemen.nlUitgebreide informatie over internationaal ondernemen en een over­

zicht van activiteiten die door verschillende partijen in Nederland

worden georganiseerd.

syntens.nlAgentschap van het ministerie van Economische Zaken op het gebied

van innovatie.

minbuza.nlMinisterie van Buitenlandse Zaken.

De Nederlandse ambassade en consulaten in Duitsland

niederlandeweb.deNederlandse ambassade in Berlijn en Nederlands consulaat­generaal

in Düsseldorf en München.

Netherlands Business Support Offices (NBSO’s)Een NBSO is een steunpunt van de Nederlandse overheid waar

u terecht kunt voor praktische ondersteuning bij uw activiteiten

in Duitsland. U vindt ze in te Frankfurt am Main, Hamburg, Stuttgart

en Leipzig.

Page 48: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

959494 zakendoen met Duitsland

vormt als onafhankelijke federatie van ruim 35 bilaterale landencentra,

ook wel bekend als business councils, hét platform voor ondernemers

die internationaal actief zijn.

Vanuit de landencentra initieert en organiseert het NCH talloze

activiteiten om u als ondernemer te ondersteunen bij uw stappen

op bekende en onbekende buitenlandse markten.

7. Geraadpleegde bronnen

▶ Anwaltskanzlei Strick

▶ CIA factbook

▶ Gateway to Germany

▶ HLBI

▶ Medewerkers van de Nederlandse ambassade

en de Nederlandse consulaten­generaal in Duitsland

▶ Nederlands­Duitse Kamer van Koophandel

▶ NL EVD Internationaal (Agentschap van het ministerie

van Economische Zaken)

www.strick.deStrick advocaten is gespecialiseerd in Nederlands­Duitse betrekkingen

Strick ­ Rechtsawälte Wirtschaftsprüfer Steuerberater in Kleve biedt

Nederlandse ondernemers die in Duitsland zaken (willen) doen of een

dochteronderneming willen opstarten, alomvattend juridisch en fiscaal

advies. Zij doen aanbevelingen in samenwerking met uw Nederlandse

adviseurs die uw bedrijfsstructuren goed kennen.

Postfach 1961

D ­ 47517 Kleve

Telefoon: + 49­2821­72220

E­mail: [email protected]

6. Nuttige organisaties in Nederland

www.kvk.nl/internationale_handelDe Kamer van Koophandel in uw regio kan u adviseren over export­

documenten, heffingen en subsidiemogelijkheden.

www.fenedex.nl Fenedex is een vereniging van Nederlandse exporteurs en andere

internationaal opererende ondernemingen. Fenedex brengt kennis

en ervaring bij elkaar en verrijkt die. Zo stelt Fenedex haar leden in

staat om succesvol te ondernemen op buitenlandse markten.

www.nch.nlDe stichting Nederlands Centrum voor Handelsbevordering (het NCH)

Page 49: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

979696 zakendoen met Duitsland

naar DuitslandOndanks nieuwe technologieën waarmee zakendoen in het buitenland velen

malen gemakkelijker is geworden, blijft fysiek contact met lokale leveranciers,

afnemers en partners vaak toch nog noodzakelijk.

Veel landen en steden die interessant zijn voor Nederlandse ondernemers,

zijn bereikbaar met KLM. KLM biedt gunstige vertrektijden en vele vluchten

per dag naar talloze bestemmingen in Duitsland. Waaronder 6 vluchten per

dag naar Frankfurt.

Ga naar klm.nl voor het actuele vluchtschema en tarieven.

Page 50: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

9898 zakendoen met Duitsland

Colofon

Deze publicatie is een uitgave van ABN AMRO en is onderdeel van de

serie Zakelijke Reisgidsen. Een serie gidsen over internationaal zakendoen.

Contact:ABN AMRO International Desk Netherlands:

Telefoon: +31 (0)20 ­ 629 55 92

E­mail: [email protected]

Distributie:U kunt de serie zakelijke reisgidsen vinden op:

www.abnamro.nl/internationaal

© ABN AMRO, mei 2012Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen van ABN AMRO Bank. Teksten zijn afgesloten op 9 mei 2012.

Page 51: ABN AMRO zakenreisgids "zakendoen met Duitsland"

abnamro.nl/internationaal