ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale … · 2018-11-11 · ftm.nl ABN Amro...

ftm.nl

ABN Amro was ook als staatsbank

betrokken bij internationale

dividendfraude

Arno Wellens,

47-63 minuten

Bij weinig banken werd de frauduleuze CumEx-handel zo

fanatiek bedreven als bij de staatsbank ABN Amro. Het ministerie

van Financiën had daar sinds 2006 gedetailleerde kennis over.

Maar ook nadat het ministerie in 2008 eigenaar werd van ABN

Amro, bleef de bank willens en wetens betrokken bij transacties

waarmee belastingdiensten ernstig werden benadeeld. Het

ministerie heeft de kennis van de fraude niet met de minister

gedeeld en liet de CumEx-handel ongemoeid.

Dit stuk in 1 minuut

In juli 2014 wilde de Duitse Justitie via een rechtshulpverzoek

een inval bij de in Amsterdam gevestigde ABN Amro Clearing

Bank laten uitvoeren. Dit in het kader van het onderzoek naar de

CumEx-fraude, het grootste naoorlogse fraude-onderzoek in

Duitsland.

De afdeling Fortis GSLA werd in 2005 voor het eerst in verband

gebracht met CumEx-fraude. De Fransman Stefan Stanciu luidde

binnen Fortis de klok. Stanciu heeft in 2006 de fiscale

opsporingsdienst uitgebreid over de CumEx-fraude bij Fortis

ingelicht. Sindsdien was de kennis over de frauduleuze

dividendarbitrage binnen het ministerie van Financiën bekend: de

ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...

1 van 31 8-11-2018 09:07

FIOD maakt immers deel uit van het ministerie.

In die periode was Gerrit Zalm minister van Financiën en Joop

Wijn staatssecretaris. In september 2008, een jaar nadat Zalm en

Wijn waren afgetreden, werd ABN Amro genationaliseerd; ook

delen van Fortis worden staatseigendom. Zalm werd in november

2008 de hoogste baas bij de staatsbank, en haalde later ook

Joop Wijn naar ABN Amro. Zalm noch Wijn willen zeggen of zij in

2006 al kennis hadden van CumEx-transacties.

Compliance officer Nico Zwikker mocht de nationalisatie in goede

banen leiden. Hij was ooit de compliance officer van Fortis GSLA.

In die tijd ging hij mee naar klanten om hen te overtuigen dat er

niets mis was met CumEx-transacties. Van 2009 tot 2013 was

Zwikker hoofd Compliance van ABN Amro.

De Kirchberg Group uit Luxemburg was tot begin 2010 een volle

dochter van ABN Amro. Kirchberg hield zich bezig met

dividendarbitrage waarbij onder andere CumEx- en CumCum-

transacties werden verricht.Na een management buy-out bleef

Kirchberg exclusief zaken doen met ABN Amro. Pas eind

januari/begin februari 2016 deelde ABN Amro de Luxemburgers

opeens mee dat ze alle banden wilde verbreken. De reden:

Kirchberg hield zich volgens ABN Amro bezig met

‘dividendstrippen’.

In het beursprospectus wordt geen melding gemaakt van het

verleden van ABN Amro. Ook blijft de grote belangstelling van de

Duitse justitie voor ABN Amro Clearing Bank onvermeld.

Lees verder

Het is 2 juli 2014 wanneer de Duitse officier van justitie Anne

Brorhilker het verzoek tot een inval bij de Nederlandse

staatsbank ABN Amro van een stempel voorziet. Brorhilker geeft

leiding aan een team dat een 51 pagina’s tellend


2 van 31 8-11-2018 09:07

rechtshulpverzoek heeft opgesteld, dat naar het Landelijk

Internationaal Rechtshulp Centrum (LIRC) in Zoetermeer wordt

verstuurd. Het verzoek bevat gedetailleerde informatie over het

strafrechtelijke onderzoek naar een van de grootste financiële

schandalen uit de Duitse geschiedenis: de CumEx-fraude.

Daarbij werd de Duitse belastingdienst tussen 2001 en 2016 voor

tenminste 31,8 miljard euro benadeeld. Tientallen banken zijn bij

het schandaal betrokken. Ze opereren vanuit Londen, Abu Dhabi,

Luxemburg, Dubai, Basel en ook Amsterdam en hebben enorme

bedragen aan de Duitse staatskas weten te onttrekken. Sinds de

fraude in 2011 door de Duitse belastingdienst is ontdekt, zijn in

vier Duitse deelstaten strafrechtelijke onderzoeken gestart. De

Keulse hoofdofficier van justitie Brorhilker, uit de deelstaat

Nordrhein-Westfalen, gaat het meest voortvarend te werk. Zij wil

bij tientallen banken invallen doen en ABN Amro prijkt hoog op

haar lijst.

In de eerste pagina’s van het rechtshulpverzoek wordt

gedetailleerd uit de doeken gedaan hoe de frauduleuze

transacties werken en hoe ze in listig samenspel tussen banken,

investeerders en pensioenfondsen zijn opgezet. Het doel van de

verdachten was dividendbelasting terug te vorderen bij de Duitse

fiscus, hoewel ze wisten dat de voorwaarden voor teruggaaf

ontbraken. Volgens de Keulse hoofdofficier is de Nederlandse

staatsbank via het onderdeel Clearing bij de fraude betrokken.

Brorhilker wil dat kantoorruimten in het Amsterdamse

hoofdkantoor van ABN Amro worden doorzocht, bewijsstukken in

beslag worden genomen en een verhoor van getuigen

plaatsvindt.

Via het LIRC in Zoetermeer belandt het Duitse verzoek bij het

ministerie van Justitie en het ministerie van Financiën. Dat zorgt

onmiddellijk voor een bijzondere situatie: het ministerie van


3 van 31 8-11-2018 09:07

Financiën is sinds september 2008 immers de formele eigenaar

van ABN Amro. Op het hoogtepunt van de financiële crisis

werden Fortis Bank Nederland en de delen van ABN Amro die

eerder door het Belgische Fortis waren overgenomen

genationaliseerd. Daar hing een fors prijskaartje aan: 21,7 miljard

euro, opgebracht door de Nederlandse belastingbetalers. Er is de

overheid veel aan gelegen dat geld op een of andere manier

weer in de schatkist terug te laten vloeien. Minister van Financiën

Jeroen Dijsselbloem is van oordeel dat een beursgang daartoe

de beste oplossing is. In augustus 2013 – een klein jaar voor het

rechtshulpverzoek – sprak hij al nadrukkelijk de wens uit het

bedrijf binnen niet al te lange tijd weer een publieke notering te

bezorgen. De minister heeft daarbij een belang: een zo groot

mogelijke opbrengst voor de schatkist binnenhalen. Nieuws over

mannen in zwarte jassen met grote witte letters ‘FIOD’ op de rug

die het hoofdkantoor van ABN Amro betreden, komt daarbij zeer

ongelegen.

De FIOD voelt nattigheid

Beursgang of geen beursgang, de directeur van de FIOD, de

opsporingsdienst van de Belastingdienst – ressorterend onder

het ministerie van Financiën – laat het ministerie van Justitie op 1

september 2014 weten geen bezwaar te hebben tegen het Duitse

rechtshulpverzoek. Bovenaan de brief staat in hoofdletters:

SPOED!

Via zijn internationale netwerk vangt Stefan Stanciu de eerste

zorgelijke geluiden op

De FIOD is al jaren bekend met CumEx-transacties die de Duitse

staat zoveel schade hebben berokkend. Sterker: de

opsporingsdienst weet tot in detail hoezeer een bedrijfsonderdeel

van de huidige staatsbank daar in het verleden munt uit heeft


4 van 31 8-11-2018 09:07

weten te slaan. De door de Duitse justitie als crimineel

aangemerkte transacties werden jarenlang vanuit hartje

Amsterdam verricht. Op enkele tientallen meters van de Dam, op

Rokin 55, was Fortis Global Securities Lending & Arbitrage

(Fortis GSLA) gevestigd. Deze afdeling hoort vanaf eind jaren

negentig bij de toonaangevende Europese spelers op het gebied

van lenen en uitlenen van aandelen. GSLA speelt in op kleine

oneffenheden in de markt en probeert daar winst mee te maken.

Deze tak van sport wordt in de bankenwereld ‘arbitrage’

genoemd. Bankiers hebben ook gaten in fiscale wetgeving

ontdekt, en daar wordt vol op ingespeeld. En daar wordt

risicoloos heel veel geld mee verdiend. ‘Dividendarbitrage’

noemen ze dat, al zijn er insiders die het ‘diefstal’ noemen. De

FIOD heeft GSLA al sinds het begin van de eeuw in het vizier. De

dienst weet dat er met ingewikkelde fiscale transacties heel veel

geld wordt verdiend, maar kan de vinger er niet precies op

leggen. Pas enkele jaren later wordt de FIOD duidelijk hoe Fortis

GSLA in de champions league van de internationale CumEx-

handel is beland.

Bankier Stefan Stanciu krijgt eind 2004 door dat er iets vreselijk

mis gaat bij zijn werkgever Fortis GSLA. Het is nota bene zijn

eigen afdeling, Structured Products, waar de ellende zich

voordoet. Stanciu is een Fransman met Roemeense wortels en

werkt sinds 2002 bij Fortis. Op zijn kaartje staat Senior Equity

Derivatives Trader. Via zijn internationale netwerk vangt Stanciu

de eerste zorgelijke geluiden op. Vrienden die in Londen bij grote

banken werken, vragen hem over de enorme posities die zijn

relatief kleine afdeling opbouwt met het lenen van aandelen. Ze

willen weten waarom Fortis bereid is prijzen te betalen die boven

het marktniveau liggen.

Niet veel later hoort Stanciu van een collega van de afdeling


5 van 31 8-11-2018 09:07

Custody hoezeer die hem benijdt dat hij bij Structured Products

zit; de collega zou er veel voor overhebben als hij met Stanciu’s

baas Frank Vogel zou kunnen samenwerken. De collega

beschrijft Vogel als een fantastische handelaar die in staat is

miljoenen te verdienen zonder daarbij enig risico te lopen. Dat

doet hij steeds zo rond april, wanneer de grote beursgenoteerde

bedrijven dividenden aan hun aandeelhouders uitkeren.

Stanciu wil weten hoe zijn baas binnen een tijdsbestek van

enkele dagen risicoloos miljoenenwinsten voor de bank kan

boeken en begint een onderzoek. Al snel valt hem op dat bij het

opzetten van de ‘risicoloze’ transacties de vaste telefoonlijnen

van de bank worden gemeden. De gesprekken via deze

toestellen worden standaard opgenomen en daar lijkt geen

behoefte aan te zijn. In plaats daarvan worden mobiele telefoons

gebruikt. En het gaat steeds om grote transacties waarbij voor

miljarden aan posities worden ingenomen in aandelen als

Deutsche Bank en de Zwitserse farmaceut Novartis.

Hij berekent dat ongeveer 75 procent van de inkomsten van

Fortis GSLA uit frauduleuze transacties afkomstig is

Binnen enkele maanden komt Stanciu tot de conclusie dat hier

een fiscale zwendel van ongekende proporties gaande is. De

slachtoffers zijn vooral de Duitse en Zwitserse belastingdiensten,

die via groots opgezette CumEx-transacties dividendbelasting

terugbetalen zonder dat die ooit is geïnd. Het gaat om vele

tientallen miljoenen euro. Ook de Nederlandse fiscus draagt bij

aan de extreme winstgevendheid van de afdeling Structured

Products van Fortis GSLA. Stanciu ziet hoe er via CumCum-

transacties miljoenen wordt verdiend aan het strippen van

dividendbelasting van Shell en Unilever. Hij berekent dat

ongeveer 75 procent van de inkomsten van Fortis GSLA uit

frauduleuze transacties afkomstig is.


6 van 31 8-11-2018 09:07

De raming van de Fransman worden onder meer gestaafd door

de gepubliceerde cijfers van de bank. Fortis GSLA valt tot 2005

onder de afdeling Information Banking. ‘Strong Q2 trading results

in Information Banking due to seasonality,’ meldt het Fortis-

jaarverslag van 2004. In het zogenoemde dividendseizoen dat in

het tweede kwartaal valt, verdiende de afdeling 104 miljoen euro.

Het kwartaal ervoor en erna is het resultaat ruim 80 procent lager.

Fortis GSLA is het meest winstgevende onderdeel van de bank

en het managementteam dat onder leiding van Frank Vogel staat,

sleept bijgevolg elk jaar miljoenenbonussen binnen. Vogel hoort

bij best verdienende werknemers van heel Fortis. Hij verdient

zelfs ruimschoots meer dan topman Jean Paul Votron.

De eerste CumEx-klokkenluider

Ook Stanciu verdient goed bij de bank, maar vindt dat de fraude

tegen alle principes van het ethische bankieren indruist. In

februari 2005 besluit hij zijn bevindingen binnen de bank te

melden. Hij neemt een hogere manager in Brussel in vertrouwen;

die adviseert hem gebruik te maken van de

klokkenluidersregeling binnen Fortis. Met instemming van Stanciu

deelt de Brusselse manager de melding met Filip Dierckx, lid van

de raad van bestuur van Fortis, en met Anthony Smith-Meyer van

de afdeling compliance. Stanciu bespreekt de kwestie de

volgende ochtend met de compliance officer en spreekt af dat hij

twee dagen later naar Brussel zal komen om de melding toe te

lichten. Dat maakt hem tot de eerste CumEx-klokkenluider.

Zes uur later wordt Stiancu door Vogel ontslagen en mag hij

onder begeleiding van manager Bas Cohen het gebouw verlaten.

De volgende ochtend zit Stanciu in Brussel tegenover vier

mensen om zijn verhaal te vertellen; hij krijgt te horen dat hij

bescherming geniet onder de binnen Fortis geldende


7 van 31 8-11-2018 09:07

klokkenluidersregeling. Van de compliance-afdeling zal hij na

deze ontmoeting nooit meer iets horen en de bescherming die hij

via de klokkenluidersregeling zou krijgen, blijkt een wassen neus.

Stanciu kan definitief naar een andere baan omzien.

‘Pas nadat duidelijk werd dat de melding van Stanciu niet op

onregelmatigheden duidde, is zijn ontslagprocedure voltooid,’ liet

de persvoorlichter van Fortis in 2006 aan het zakenblad Quote

weten. De CumEx-transacties die Stanciu aan het licht had

gebrachte, waren volgens de bank legaal. ‘De economische

achtergrond van deze transacties is dat er gebruik wordt gemaakt

van een fiscale mogelijkheid die voordeel op kan leveren,’ stelde

Fortis in 2006. ‘Het in Duitsland gehanteerde settlementsysteem

maakt het technisch mogelijk dat professionele marktdeelnemers

dividend belasting terugvorderen, geheel of gedeeltelijk

(afhankelijk van jurisdictie) over dezelfde aandelen.’

Er kon geen twijfel over bestaan: CumEx was volgens de bank

volkomen legaal

‘Sommige dingen in de financiële wereld klinken gek en lijken

raar,’ zei Frank Vogel in 2006 tegen Quote. ‘Maar als het loopt als

een eend en het kwaakt als een eend, ja sorry, dan is het gewoon

een eend.’ De vermeende legitimiteit werd onderstreept door zijn

toenmalige advocaat Remco Verkerke. Er kon geen twijfel over

bestaan: CumEx was volgens de bank volkomen legaal.

Verkerke: ‘Nico Zwikker, de directe compliance officer van GSLA,

ging zelfs mee naar klanten om uit te leggen dat de transacties in

de haak waren.’

De nieuwe staatsbank en (oud)politici

Diezelfde Nico Zwikker wordt later hoofd compliance van ABN

Amro, en mag vanaf 2009 helpen de nationalisatie van de bank in


8 van 31 8-11-2018 09:07

goede banen te leiden. Als hoofd van de compliance-afdeling

beoordeelt Zwikker of de activiteiten van de staatsbank

overeenstemmen met de geldende weten regelgeving. Hij moet

dus nagaan of de staatsbankiers zich netjes gedragen en geen

onoorbare fratsen uithalen. Dat is een belangrijke taak.

Nederlandse burgers zijn daar sinds financiële crisis van 2008

bezorgder over dan ooit. Het waren immers de banken die de

crisis hadden veroorzaakt en vervolgens door belastingbetalers

moesten worden gered. De nationalisatie van ABN Amro had de

Nederlandse belastingbetaler liefst 21,7 miljard euro gekost.

Zwikker zou, als voormalig compliance-officer van GSLA, terdege

op de hoogte moeten zijn van de reputatierisico’s die de

frauduleuze CumEx-handel met zich mee kon brengen: een

staatsbank die belastingdiensten willens en wetens benadeelt,

speelt een uiterst gevaarlijk spel.

De grote operatie om de genationaliseerde onderdelen van Fortis

en ABN Amro te integreren wordt geleid door voormalig minister

van Financiën Gerrit Zalm. Hij heeft eerder als hoofdeconoom en

als financieel directeur bij de in moeilijkheden verkerende DSB

Bank van Dirk Scheringa ruim een jaar bancaire ervaring

opgedaan. De DSB is in vergelijking met ABN Amro een

piepkleine bank, maar volgens minister Wouter Bos is Zalm de

ideale man om de Nederlandse delen van Fortis in de staatsbank

te integreren. Een van die onderdelen is dus Fortis GSLA, dat in

2006 Global Securities Financing Group (GSFG) is gaan heten.

Zalm lijkt de juiste achtergrond te hebben om korte metten te

maken met frauduleuze CumEx-praktijken binnen de staatsbank.

Als minister van Financiën was hij de baas van de FIOD. De

opsporingsdienst is uitstekend op de hoogte van wat zich

allemaal bij Fortis GSLA heeft afgespeeld: begin 2006 mocht

Stefan Stanciu op uitnodiging van de FIOD het verhaal over de


9 van 31 8-11-2018 09:07

CumEx-zwendel uitgebreid uit de doeken doen, zegt zijn

toenmalige raadsman tegen FTM. De FIOD bevestigt dat zij

destijds door de klokkenluider zijn geïnformeerd over de CumEx-

transacties bij Fortis. Zodoende was de kennis over het

frauduleuze handelen van een onderdeel van de nieuwe

staatsbank binnen het ministerie van Financiën – de nieuwe

eigenaar van de bank – dus ruimschoots aanwezig. Onbekend is

of die kennis ook met de politiek verantwoordelijke mensen werd

gedeeld.

‘Dat is voorzover ik mij kan herinneren, niet aan mij voorgelegd.

Maar u weet ook dat het geheugen zeer feilbaar is’

‘Ik ken het schandaal uit Duitsland, uit de media, en daar houdt

het mee op,’ zegt Jeroen Dijsselbloem, voormalig minister van

Financiën, over CumEx. ‘Ik weet niet of ABN Amro of onderdelen

van de bank zich daarmee bezig hebben gehouden. Dat is

voorzover ik mij kan herinneren, niet aan mij voorgelegd. Maar u

weet ook dat het geheugen zeer feilbaar is.’

Of Gerrit Zalm als minister van Financiën wellicht zélf kennis van

de CumEx-handel had? ‘Dat zou ik niet durven zeggen,’ zegt hij

tegen FTM. ‘Dat viel destijds in de portefeuille van de

staatssecretaris.’ Zalm bedoelt Joop Wijn (CDA). Voor hij

staatssecretaris werd, werkte Wijn vier jaar voor ABN Amro;

nadat hij in 2007 de politiek verliet, werd hij opnieuw bankier, nu

bij de Rabobank. In 2009 haalt Zalm hem naar ABN Amro, waar

Wijn plaatsneemt in het transitieteam dat de nationalisatie in

goede banen moet leiden. Wijn treedt in april 2010 toe tot de raad

van bestuur van de bank en wordt de baas van ABN Amro

Corporate Banking. Zo wordt hij de directe leidinggevende van

Bas Cohen, manager van ABN Amro GSFG (het vroegere

GSLA). Ook de ABN Amro Clearing Bank onder valt onder Wijns

verantwoordelijkheid. En dat is precies het onderdeel waarvoor


10 van 31 8-11-2018 09:07

de Duitse justitie in 2014 zoveel belangstelling heeft dat zij de

Amsterdamse kantoren van deze bankdivisie wil laten

doorzoeken. Wijn laat weten dat hij niets kan zeggen omdat hij

aan geheimhouding is gebonden.

Wat is precies de rol van een clearingbank?

Bij de meeste financiële transacties is er behoefte aan clearing

en settlement, het afwikkelen van mutaties. Bij clearing worden

soortgelijke transacties tegen elkaar weggestreept, zodat er een

saldo kan worden berekend. Bij transacties tussen meerdere

partijen is het wenselijk als een centraal aanspreekpunt tegoeden

en tekorten bijhoudt. Het klinkt ingewikkeld, maar het principe is

alledaags.

Heeft een studentenhuis een gemeenschappelijke pot voor

huishoudelijke uitgaven, dan zal elke deelnemer soms iets

toevoegen aan zijn saldo (als er boodschappen zijn gedaan); als

er gegeten is, gaat er iets van het saldo af. Een clearingbank

houdt al die mutaties realtime bij, zodat iedereen altijd weet wat

zijn saldo is (de ‘huislijst’). Dit is de definitie van ‘clearing’. Bij

aandelen komt het voor dat een bank meerdere koop-

verkoopopdrachten indient voor een bepaald aandeel, terwijl een

andere bank dit ook doet. Een clearing house zorgt ervoor dat

orders aan elkaar gekoppeld worden, zodat ze snel en veilig

kunnen worden afgewikkeld.

‘Settlement’ is het daadwerkelijke afwikkelen en juridisch

rechtsgeldig maken van transacties. De deelnemers aan het

systeem moeten erkennen dat het saldo dat de

clearingbankopgeeft klopt, en storten als er tekorten zijn. De

clearingbank moet in dat geval daadwerkelijk geld bewaren; dat

kunnen contanten of girale gelden zijn. Een custodian of

‘bewaarbedrijf’ zorgt voor de administratieve bewaring van


11 van 31 8-11-2018 09:07

gelden en waardepapieren, zoals aandelen waar dividend op

wordt betaald. Een bank kan ook verantwoordelijk zijn voor

clearing – dus berekeningen uitvoeren voor derden – zonder dat

zij de onderliggende stukken echt beheert.

Een bedrijf als de ABN Amro Clearing Bank (AACB) kan dus

meerdere diensten aanbieden rondom de aandelenhandel, zeker

als het enorme transacties zijn die in een flits afgewikkeld moeten

worden – kenmerkend voor dividendstrippen. Uit het strafdossier

hebben we geleerd dat de AACB bekend stond als een bank voor

handelaren die wilden strippen. Voor een succesvolle, grote

stripactie kan de AACB nog twee andere diensten aanbieden: de

verkoop van het derivaat en eventueel zelfs een krediet.

Bij strippen verkoopt een buitenlandse aandeelhouder zijn

stukken aan een handelaar die wil strippen. Om dat te laten

slagen, moet de aandeelhouder die dividend terugvraagt in

hetzelfde land zitten. Daarom spreken twee aandelenhandelaren

af dat ze stukken tijdelijk verkoper aan de handelaar die in het

thuisland zit. Laten we er een echt voorbeeld bijpakken, dat komt

uit boekhouding van Deutsche Bank. Een voor ons onbekende

Duitser (we noemen hem Günther) heeft daar een

aandelenrekening met veel aandelen Aegon, de Nederlandse

verzekeraar.

In een zeker jaar is Aegon voornemens om eind april dividend uit

te keren. Günther heeft 5.716.000 aandelen Aegon. Tegen een

koers toen van 10,325 euro zijn die 59 miljoen waard. Günther is

zeer vermogend, of mogelijk is hij een professionele partij, zoals

een pensioenfonds.

Omdat Aegon op het punt staat een paar dubbeltjes dividend per

aandeel uit te keren, zeggen we dat het aandeel ‘zwanger’ is van

de dividenduitkering. Günther verkoopt nu de aandelen ‘cum’


12 van 31 8-11-2018 09:07

(met) dividend aan de Nederlander. Aegon betaalt de

Nederlander het dividend en houdt daar 15 procent op in, het

percentage voor de dividendbelasting. In dit voorbeeld gaat het

om 514.440 euro. De Nederlander kan dat meteen terugvragen

van de fiscus. Als de verkoop vlak voor het dividend betalen niet

was gebeurd, dan had deze teruggaaf niet gedaan kunnen

worden. Door de snelle verkoop die geen ander doel dient dan in

te spelen op de teruggaaf van dividendbelasting, is de

Nederlandse overheid hier voor 514.440 euro benadeeld.

De koop van aandelen die toevallig net ‘zwanger’ zijn van

dividend, is natuurlijk niet verboden, laat staan opvallend. Wat de

banken wél had moeten opvallen, is dat de betreffende aandelen

een paar dagen later weer worden verkocht aan dezelfde

eigenaar, in dit geval Günther. Maar de bank verdient ook aan het

terugverkopen.

Een clearing bank zorgt dus voor clearing, het koppelen van

mensen en hun transacties; het settlement, de daadwerkelijke

juridische afwikkeling; en vaak ook het custody, het

administratieve bewaren van de aandelen. Als het aandeel door

dit kanaal van A naar B zijn verplaatst, moet het ook weer terug:

dat regelde de bank.Maar AACB (of ABN Amro) deed meer.

In dit voorbeeld koopt de Nederlander voor 59 miljoen euro aan

aandelen, maar dan moet hij dat geld wel even op zijn rekening

hebben. Uit het strafdossier maken we op dat een beperkte club

banken, zoals ABN Amro en het Australische Macquarie,

handelaren van krediet voorzagen als ze die 59 miljoen euro zelf

even niet hadden. Uit de voorbeelden die we hebben ingezien –

en die Justitie in Duitsland tot actie hebben aangezet – blijkt dat

banken ver wilden gaan.


13 van 31 8-11-2018 09:07

Lees verder Inklappen

Compliance en riscioprofielen

Als ABN Amro had gewild, had de bank – zodra zij staatsbezit

werd – kunnen stoppen met het strippen van dividenden en het

faciliteren van dit type transacties van klanten. Maar dat deed de

bank niet. Hoewel Duitsland in 2007 en 2009 wettelijke

maatregelen treft om CumEx tegen te gaan, resteren er nog

steeds mogelijkheden om de risicoloze winsten op te strijken

waarmee de belastingdiensten worden benadeeld. Van die

mogelijkheden tot het uitvoeren van ‘dividendarbitrage’ maakt

onder andere de ABN Amro-afdeling van Bas Cohen gretig

gebruik.

Pas in november 2012 wordt afscheid genomen van de

zogenoemde ‘Delta One Trading Desk’ waar Cohen leiding aan

geeft. Delta One is feitelijk een voortzetting van de frauduleuze

arbitrage-praktijken die bij Fortis GSLA tot ontplooiing kwamen.

Een woordvoerder van de bank liet de vakwebsite Securities

Lending Times in januari 2013 weten dat de bank grote risico’s

liever meed. ‘We hebben besloten dat Delta One-arbitrage niet

langer bij ons risicoprofiel past.’ Voor mensen die snappen hoe

Delta One-arbitrage werkt, is dat het toppunt van ironie. De

essentie van de CumEx-handel is immers dat er risicoloos geld

wordt verdiend – ten koste van de belastingdiensten.

Zakenbank Macquarie zag ABN Amro als een concurrent die in

staat was om ‘maatwerk’ te leveren voor CumEx-transacties

Ook na de nationalisatie blijft de bank een actieve speler in het

financieren van CumEx-deals, zo blijkt onder andere uit het

Duitse strafdossier waarvan FTM grote delen kan inzien. De

Australische zakenbank Macquarie zag in ABN Amro een van de


14 van 31 8-11-2018 09:07

weinige concurrenten die in staat waren om het benodigde

‘maatwerk’ te leveren om CumEx-transacties te financieren. Uit

het strafdossier blijkt tevens dat de ABN Amro Clearing Bank ook

na de nationalisatie nog altijd transacties afhandelt die

gerelateerd zijn aan CumEx en CumCum. Aan het hoofd van de

clearing bank staat bovendien een manager die daar al sinds

eind jaren negentig werkt. Hij weet exact hoe het CumEx- en

CumCum-spel wordt gespeeld en hoe er geld mee wordt

verdiend. Daarnaast bezit de staatsbank nog een trits dochters

die actief betrokken zijn bij het dividendstrippen en waarbij de

ABN Amro Clearing Bank ook een rol speelt. Een daarvan is de

Luxemburgse vennootschap Kirchberg Investment Management

SARL. Dat bedrijf wordt bemand door een team dat al jaren in de

CumEx-handel actief is en zijn sporen bij Fortis GSLA

ruimschoots heeft verdiend. De mannen – Frank Hodyas en Paul

White – zijn voorts persoonlijk bevriend met Bas Cohen, manager

van ABN Amro GSFG en de Delta One Trading Desk.

Ook Nico Zwikker, hoofd compliance, kent Hodyas en White nog

goed uit de tijd dat hijzelf CumEx-transacties bij klanten

aanprees. Hodyas en White nemen in april 2010 een aantal

dochters van ABN Amro over, waaronder Kirchberg. Ze doen dat

via een zogenoemde management buy-out. Daarmee staan deze

directe dividendstripactiviteiten voor het eerst buiten de bank. Dat

betekent echter niet dat ABN Amro het spel opgeeft. ABN Amro

Clearing Bank blijft, onder het toeziend oog van Zwikker, met de

dividendstrippende ex-dochters zakendoen door de transacties te

af te wikkelen en zelfs te financieren. En daar worden bij CumEx-

deals doorgaans zeer royale transactievergoedingen voor

betaald.

De Duitse officier van justitie Brorhilker stelt in haar

rechtshulpverzoek over bewijzen te beschikken die aantonen dat


15 van 31 8-11-2018 09:07

ABN Amro Clearing Bank betrokken is bij CumEx-handel. Het

betreft effectentransacties die de bank heeft uitgevoerd voor

fondsen die door de hoofdverdachten worden gebruikt om de

Duitse belastingdienst te misleiden. Het rechtshulpverzoek bevat

een overzicht van mensen en vennootschappen die door de

Duitse justitie als hoofdverdachten worden gezien. Op die lijst

staan ook enkele klanten van de ABN Amro. Bijvoorbeeld de Brit

Grenville Solomon, een van de directeuren van Zeta Financial

Partners (ZFP) uit Dubai. ZFP bankiert ook bij de vestiging van

ABN Amro in het emiraat, zo blijkt uit de stukken die in bezit zijn

van FTM.

De bank gaat naar de beurs

De zwarte jassen van de FIOD hoeven niet bij ABN Amro

Clearing Bank (AACB) aan de Amsterdamse Gustav Mahlerlaan

binnen te vallen. Het verzoek wordt door een officier van justitie

van het Functioneel Parket afgewezen. Hij meent dat een

vrijwillige informatieoverdracht volstaat. Nadat een zevenkoppige

delegatie van ABN Amro onder begeleiding van top-advocaat

Joost Italianer de vordering in ontvangst heeft genomen, krijgen

de FIOD-medewerkers op 24 oktober 2014 uiteindelijk een

harddisk met informatie overhandigd die ze naar Keulen kunnen

sturen. De door Brorhilker gewenste getuigenverhoren gaan niet

door. Twee van de bankiers blijken niet voor de AACB te werken

en een ander is actief voor de Londense tak van de clearingbank.

Dat blijkt een valide reden om een verhoor te kunnen afwijzen.

Als de officier van justitie ze wil horen, zal ze een nieuw

rechtshulpverzoek moeten indienen. In Engeland.

Zes dagen later blaast minister Dijsselbloem de geplande

beursgang van de bank af

In maart 2015 bericht Het Financieele Dagblad over fraude bij het


16 van 31 8-11-2018 09:07

kantoor in Dubai. Bijna de gehele top van het ABN Amro-kantoor

is ontslagen: ze zouden hebben meegewerkt aan fraude door

Indiase private-bankingklanten. Minister Dijsselbloem is niet door

de bank op de hoogte gesteld van de affaire in Dubai. Anderhalve

week later verschijnt het jaarverslag van de staatsbank; er

ontstaat commotie wanneer blijkt dat zes van de zeven

topbestuurders bij de bank een salarisverhoging hebben

gekregen. De publieke verontwaardiging is groot: het gaat hier

om een staatsbank. Minister Dijsselbloem zegt dat

salarisverhogingen juridisch zijn te verdedigen, ‘maar moreel is

het slecht te begrijpen.' Zes dagen later blaast hij de geplande

beursgang van de bank af. Dat besluit kan op politieke bijval

rekenen, ook van Dijsselbloems partijgenoot Henk Nijboer

(PvdA): ‘Een ABN op eigen benen moeten we kunnen

vertrouwen. Dat gaat duidelijk niet vanzelf. Terwijl medewerkers

worden ontslagen en ondernemers moeilijk krediet krijgen, stelt

de top het eigen financieel gewin voorop.’ Later treedt ABN

Amro-commissaris Peter Wakkie terug en zien de bestuurders af

van hun beloning.

Gerrit Zalm blijkt tussendoor ook nog eens een brief van

toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) te hebben gehad,

onthult het FD diezelfde maand: ABN Amro krijgt een

'onvoldoende' voor de aanpak van corruptierisico's. ‘Integriteit is

dé risicofactor voor banken,’ schrijft de krant later. Na een

opmerkelijk korte periode neemt Dijsselbloem eind mei toch het

besluit om de bank nog voor het einde van het jaar naar de beurs

te brengen.

Ruim voor de beursgang, op 11 augustus 2015, komt weer een

werknemer ABN Amro in opspraak. ‘Justitie verdenkt ABN-

bankier van miljoenenfraude,’ schrijft Het Financieele Dagblad.

Die bewuste bankier is Willem Pieter V., directeur bij de ABN


17 van 31 8-11-2018 09:07

Amro Clearing Bank. Volgens de bank zouden de activiteiten van

V. ‘buiten het zicht’ hebben plaatsgevonden. Wat het FD niet

weet, is dat de acties van de ABN-bankier verband houden met

dividendstrippen, zo laten anonieme bronnen FTM recentelijk

weten. Een woordvoerder van het Openbaar Ministerie bevestigt

dat: ‘In het onderzoek waar je naar informeert gaat het om een

verdachte die in het buitenland, met in het buitenland

beursgenoteerde fondsen, winst heeft behaald met transacties

aangaande dividendstripping.’

De Keulse officier van justitie heeft inmiddels haar aandacht

gevestigd op de Duitse tak van de AACB in Frankfurt. Op 27

oktober 2015 krijgt de clearingbank het verzoek haar inzage te

geven in de handelsdata van een aantal vennootschappen die

gelieerd zijn aan hoofdverdachte Zeta Financial Partners (ZFP)

Dubai. De bank belooft te zullen meewerken.

ABN Amro maakt al wel een reservering van 150 miljoen euro

voor eventuele claims

Op 27 oktober klinkt ook het officiële startschot voor de

beursgang van ABN Amro. Over de belangstelling van de Duitse

justitie voor ABN Amro Clearing Bank is nog niets uitgelekt; ook

het beursprospectus meldt er niets over. Onder het kopje

‘Discussions with tax authorities in Switzerland and Germany’

wordt wel kort melding gemaakt van de CumEx-activiteiten die de

betreffende belastingdiensten grote schade hebben berokkend:

‘De Groep [ABN Amro, red.] heeft informatieverzoeken van

autoriteiten ontvangen met betrekking tot dergelijke

klantcontacten in het verleden, en het kan niet worden uitgesloten

dat de Groep in de toekomst mogelijk wordt beïnvloed door

officiële onderzoeken. De Groep zou kunnen worden

onderworpen aan verzoeken om belasting en rente te betalen,


18 van 31 8-11-2018 09:07

evenals mogelijke andere sancties, die van materieel belang

kunnen zijn.’

Er is al een reservering van 150 miljoen euro gemaakt voor

eventuele claims. Wat niet in het prospectus staat, is dat ook

onderdelen van de bank zelf – met name Fortis GSLA en de ABN

Amro Clearing Bank – direct betrokken zijn geweest bij CumEx-

transacties. Wel wijst het prospectus op de dividendarbitrage-

activiteiten van twee buitenlandse dochters, een in Duitsland en

een in Luxemburg. Die dochters waren inmiddels verkocht. Hoe

ze heetten en wanneer ze werden verkocht, vermeldt het

prospectus niet; vragen van FTM daarover wenst ABN Amro niet

te beantwoorden. Door eigen onderzoek achterhaalt FTM wie de

Luxemburgse dochter is: Kirchberg Investment Management. En

die dividendstrippende dochter doet ten tijde van de beursgang

nog gewoon zaken met de ABN Amro Clearing Bank.

In Duitsland besteedt de pers dan al enkele jaren veelvuldig

aandacht aan CumEx, en is duidelijk dat de jacht op de fraudeurs

is ingezet. Maar in Nederland is er geen journalist of analist die

het onderwerp op de agenda zet. De passages in het prospectus

vallen niemand op.

De beursgang op 20 november 2015 is volgens Gerrit Zalm een

‘mijlpaal’. De introductie verloopt naar tevredenheid en de bank is

na ruim zeven jaar weer terug op de Amsterdamse beurs. De

verkoop van de eerste 20 procent van de aandelen van de bank

levert de schatkist 3,3 miljard euro op.

De Luxemburgse dochter

De beantwoording van de vragen die Brorhilker vlak voor de

beursintroductie aan de clearingbank in Frankfurt stelde, verloopt

minder voortvarend. Ondanks de toezegging dat de bank volledig


19 van 31 8-11-2018 09:07

zou meewerken, blijkt dat in de praktijk niet gemakkelijk te zijn.

Eind november, een maand na haar verzoek inzage te krijgen in

de handelsdata van ZFP Dubai, krijgt officier Brorhilker van ABN

Amro Clearing Bank Frankfurt te horen dat de Amsterdamse en

Londense collega’s geen data kunnen leveren. Verschaffing

daarvan druist volgens de bank in tegen het Nederlandse en

Britse recht. Als ze die data wil krijgen, zo suggereert de AACB in

Amsterdam en Londen, heeft Brorhilker een rechtshulpverzoek

nodig.

De bank heeft ‘ineens’ waargenomen dat er handelstransacties

plaatsvinden die tegen de ‘principles of fair and orderly trading’

ingaan

De Keulse officier laat zich niet uit het veld slaan. In januari 2016

klopt ze opnieuw aan bij de AACB, nu met vragen over een serie

vennootschappen die in 2010 nog volle dochters van de ABN

Amro waren, waaronder Kirchberg Investment Management uit

Luxemburg. In februari 2016, een maand nadat Brorhilker weer

bij de bank aanklopte, legt ABN Amro Clearing Bank juist deze

Kirchberg-bedrijven handelsbeperkingen op. De bank heeft

‘ineens’ waargenomen dat er handelstransacties plaatsvinden die

tegen de zogeheten ‘principles of fair and orderly trading’ ingaan.

Oftewel: de Kirchberg groep voert zaken uit die geen daglicht

kunnen velen.

Twee weken later verbreekt de bank de relatie met de groep

Kirchberg-vennootschappen. In haar opzeggingsbrieven stelt de

AACB dat Kirchberg handelsstrategieën hanteert die

onverenigbaar zijn met het risicoprofiel van de bank. Ze doen er

aan ‘dividendstrippen’, stelt ABN Amro. Maar de voormalige

dochterbedrijven van ABN Amro voeren deze strategieën al vele

jaren zo uit. De bank heeft daar nooit een probleem van gemaakt;

die heeft tot nu toe altijd alle transacties afgewikkeld en


20 van 31 8-11-2018 09:07

gefinancierd. Aangezien het bestaan van de Kirchberg-groep

gebaseerd is op deze handelspraktijken, nemen ze een driest

besluit: ze slepen de ABN Amro voor de rechter.

Op 25 februari 2016 kruisen in de Amsterdamse rechtbank de

ABN Amro en een aantal van voormalige dochters de degens.

Kirchberg heeft tot eind juni de tijd om een andere clearingbank

te vinden, tot die tijd eist de groep ‘dat het AACB in elk geval zal

worden verboden verdergaande beperkingen op te leggen dan zij

de afgelopen vijf jaar jegens de Kirchberg Group in praktijk heeft

gebracht.’ Zonder die garantie vreest de Kirchberg-groep voor de

continuïteit van haar bedrijf, zo blijkt uit het vonnis van de

rechtbank. ABN Amro verzet zich tegen die eis: zij ‘wenst geen

activiteiten te faciliteren die verband kunnen houden met

dividendstripping. Dat is handel in aandelen die

belastingontwijking beoogt. In Nederland en ook in andere

Europese landen wordt deze handel in toenemende mate

bestreden. De fiscus kan zich onder omstandigheden ook

verhalen op degenen die de transacties hebben gefaciliteerd.’ De

bank betoogt voorts dat ‘indien er sprake is van dreigende

discontinuïteit, dat [komt] doordat de Kirchberg Group zelf door

marktmisbruik en belastingontduiking maatschappelijk ongewenst

gedrag vertoont.’

ABN Amro wordt door de rechter in het gelijk gesteld. De bank

heeft immers ‘een eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid

om te voorkomen dat ontoelaatbare transacties plaatsvinden’.

Commotie in Duitsland

Eind 2015, begin 2016 wordt in Duitsland duidelijk hoeveel

banken bij het CumEx-spel zijn betrokken en welke schade de

schatkist erdoor heeft opgelopen: circa 12 miljard euro. Het

‘dividendstrippen’ brengt de Duitse gemoederen steeds meer in


21 van 31 8-11-2018 09:07

beweging. Er worden politieke debatten gevoerd: de overheid

moet zorgen dat het geld bij de banken wordt teruggehaald. In

februari besluit de Bondsdag tot een parlementaire enquête.

De enquêtecommissie is hardnekkig. Ze weet vrijwel zeker dat

die documenten bij ABN Amro moeten liggen

In augustus 2016 vraagt deze parlementaire

onderzoekscommissie documenten op bij de vestiging van ABN

Amro in Frankfurt. Op 17 augustus laat de bank via haar

advocaat weten dat de betreffende documenten zich niet in

Frankfurt of in Amsterdam bevinden. Maar de enquêtecommissie

is hardnekkig. Ze weet vrijwel zeker dat die documenten bij ABN

Amro moeten liggen. Op 8 september 2016 besluit de commissie

het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken in te schakelen: dat

moet aan Nederland vragen of ABN Amro bereid is de gevraagde

documenten te leveren. Het verzoek valt uiteindelijk op de

deurmat van het hoofdkantoor in Amsterdam. Maar ABN Amro

reageert niet. Een woordvoerder van de bank laat FTM weten:

‘De bank is zeer terughoudend om op vrijwillige basis

vertrouwelijke (klant, bank) informatie te verstrekken. Hier kunnen

belangen van derden in het geding komen en forse

aansprakelijkheidsrisico’s uit voortvloeien. Het verzoek waaraan

FTM refereert was afkomstig van een openbare

onderzoekscommissie (niet van een autoriteit) en had geen

juridische grondslag.’

Ook de Duitse financiële toezichthouder Bafin komt in beweging

en stuurt vele honderden banken en vermogensbeheerders een

vragenlijst. Ook ABN Amro ontvangt de lijst. De hoofdvraag: heeft

uw bank in de periode 2000-2012 rond dividenddatum transacties

verricht waarbij er meerdere keren dividendbelasting werd

teruggevorderd?


22 van 31 8-11-2018 09:07

Het nieuws over de vragenlijst van de toezichthouder wordt in

Nederland opgepikt: de Telegraafonthult in maart 2016 dat ABN

Amro voorkomt op een lijst van banken die zich mogelijk hebben

beziggehouden met dividendfraude. ‘Van justitie heeft de bank

naar eigen zeggen niks te vrezen,’ schrijft de krant. ‘“Wij zijn in

deze kwestie niet onder verdenking gesteld,” aldus een

woordvoerder. Maar volgens ingewijden speelde ABN Amro een

veel duisterder rol dan het nu doet voorkomen.’ Ook Het

Financieele Dagblad heeft het nieuws over de grootschalige

fraude met CumEx-transacties in het vizier. De woordvoerder van

ABN Amro meldt 'in nauw en goed contact met de Duitse

autoriteiten over deze kwestie' te staan en verwijst naar de

reservering van 150 miljoen euro die in het beursprospectus

stond vermeld.

In november volgt meer nieuws over frauduleuze praktijken bij de

bank die nog steeds voor het grootste deel staatsbank is. Het

Financieele Dagblad heeft documenten waaruit blijkt dat de

Duitse vennootschap ‘Mainhattan Finance & Trading GmbH – het

vroegere Fortis-onderdeel GSLA Finance Holding GmbH in

Frankfurt – in oktober 2012’ voor 98 miljoen euro is aangeslagen

door de Duitse fiscus wegens ‘illegaal dividendstrippen in de

periode 2007-2009’. ABN Amro laat het FD wederom weten ‘in

nauw en goed contact’ met de Duitse autoriteiten te staan. ‘We

zijn transparant en werken volledig en constructief mee met de

autoriteiten.’

Brorhilker is het beu

In Keulen zit iemand die daar anders over denkt. De vragen van

officier van justitie over ZFP Dubai en de Kirchberg-

vennootschappen vallen in droge aarde, die de bank slechts

overgiet met verbale welwillendheid, zo blijkt uit de


23 van 31 8-11-2018 09:07

correspondentie die de Keulse officier van justitie in oktober 2017

met ABN Amro begon. Via andere bronnen weet Brorhilkeris dat

de bank wel degelijk over de gezochte informatie beschikt, maar

de bank traineert maandenlang. Brorhilker stelt de officier steeds

vragen over de Kirchberg-groep: vennootschappen die eerder

volle dochters waren. Wanneer ABN Amro opnieuw talmt, wordt

Brorhilker het beu. Eind maart 2018 wijst ze ABN Amro erop dat

weigerachtige getuigen door de politie gedwongen kunnen

worden medewerking te verlenen. Dat heeft effect. De advocaat

van de bank verontschuldigt zich en laat weten dat de bank intern

niet heeft kunnen reconstrueren hoe de vergissing is gemaakt om

zo lang te dralen.

Binnen het ministerie van Financiën was zowel voor als ten tijde

van de nationalisatie gedetailleerde kennis voorhanden over de

CumEx-transacties. FTM wilde weten of deze informatie tot op

het hoogste niveau werd gedeeld. Werd minister Dijsselbloem ten

tijde van de nationalisatie door zijn ambtenaren geïnformeerd

over de frauduleuze praktijken binnen de bank? Wat heeft het

ministerie ondernomen om de frauduleuze dividendarbitrage na

de nationalisatie tegen te gaan? Niet veel, zo blijkt uit de

antwoorden die FTM van het ministerie ontving. ‘De informatie

waar FTM naar verwijst is nooit gedeeld met de minister omdat

de afdelingen die indertijd bij de nationalisatie betrokken waren er

niet mee bekend waren.’

Op de vraag of Gerrit Zalm en Joop Wijn, oud-bestuurders van

ABN Amro, tijdens hun bewindsperiode bij het ministerie van

Financiën zijn geïnformeerd over de frauduleuze praktijken bij het

toenmalige Fortis, komt geen eenduidig antwoord: ‘In zijn

algemeenheid geldt dat bewindspersonen niet actief betrokken

zijn bij fiscale aangelegenheden van individuele

belastingplichtigen.’


24 van 31 8-11-2018 09:07

Reactie ABN Amro:

‘We werken volledig mee aan de onderzoeken van de autoriteiten

en we zijn transparant,’ laat de ABN Amro-woordvoerder bij

herhaling weten.

De mededelingen in het prospectus over ABN Amro Clearing

Bank gaan niet over het onderzoek van de Duitse officier van

Justitie. Het betreft volgens de ABN Amro-woordvoerder ‘een

algemene beschrijving van risico’s van het clearing bedrijf en is

niet specifiek geschreven op het cum/ex dossier.’

‘De risico’s over het cum ex dossier die destijds bekend waren,

zijn op een andere plek in die prospectus beschreven’ De

woordvoerder verwijst daarbij naar 295 (en 296 red.).’

Op specifieke vragen wenst de bank niet in te gaan. ‘Het

onderzoek van de Duitse autoriteiten loopt nog. Als je specifieke

vragen hebt, kun je je mogelijk tot hen richten.’

Jan Willem Hoevers van de Brauw Blackstone Westbroek,

advocaat van ABN Amro:

‘Wij kunnen over individuele dossiers helaas geen mededelingen

doen.’


Reacties van genoemde mensen:

Jeroen Dijsselbloem en Gerrit Zalm, beiden voormalig

minister van Financiën:

Over het rechtshulpverzoek over de gewenste inval bij de bank in

2014 kan oud-minister Jeroen Dijsselbloem zich niets

herinneren en vragen over het prospectus zijn niet aan hem

besteed. Dijsselbloem: ‘Ik kan daar geen antwoord op geven. Het

kan zijn dat ik in mijn 5 jaar als minister van Financiën over

CumEx ben geïnformeerd, maar dat weet ik niet meer.’


25 van 31 8-11-2018 09:07

Gerrit Zalm laat weten dat hij kennis had van CumEx, van de

vroegere CumEx-activiteiten van onderdelen van de bank en ook

van de belangstelling van de Duitse justitie voor enkele van die

onderdelen. ‘Wat misschien interessant is om te doen, is kijken

wat daarover in het beursprospectus staat,’ zegt Zalm. Verder wil

hij er niet op ingaan: ‘Ik zit niet meer bij ABN Amro. Vragen over

de bank verwijs ik door naar ABN Amro.’

Joop Wijn (via de woordvoerder van zijn huidige werkgever

Adyen):

‘Dhr. Wijn kan zich de journalistieke belangstelling voor dit

onderwerp goed voorstellen en zou u ook graag van dienst zijn

met de beantwoording van uw vragen, maar hij wordt daarin

helaas beperkt door een geheimhoudingsplicht. Als voormalig

staatssecretaris is hij gebonden aan een wettelijke

geheimhoudingsplicht die onverkort van kracht is gebleven na

afloop van zijn ambtstermijn (en secundair ook aan het

staatsrechtelijke gebruik om geen publieke uitspraken te doen op

het directe terrein van een ambtsopvolger).

Met betrekking tot ABN Amro is de heer Wijn gebonden aan een

Non-Disclosure verplichting (zoals gebruikelijk bij ABN Amro) en

aan het bankgeheim. De heer Wijn realiseert zich dat dit

teleurstellend kan overkomen, maar hoopt op uw begrip voor de

wettelijke beperkingen waarmee hij nu eenmaal te maken heeft.

Hij laat weten altijd op een verantwoordelijke wijze te hebben

gehandeld.

Twee openbare feiten kunnen voor uw aannames en duiding van

belang zijn:

1: De heer Wijn werd pas per 1 juli 2010 operationeel

verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken bij enkele

voormalige onderdelen van Fortis Bank Nederland. Tot die tijd


26 van 31 8-11-2018 09:07

was hij (in de zg. transitie-fase voorafgaand aan de fusie)

toebedeeld aan ABN Amro N-share. Hij maakte geen deel uit van

de RvB van Fortis Bank Nederland en had geen zeggenschap

over de bedrijfsvoering.

2: Het Tax-department viel gedurende de gehele periode onder

de CFO.’

Voormalig hoofd compliance van ABN Amro Nico Zwikker:

Nico Zwikker zit in de auto en wordt verrast als FTM hem op 30

oktober belt met vragen over zijn rol bij Fortis GSLA. ‘Het is even

wat moeilijk voor me en u verrast me een beetje,’ zegt Zwikker.

Hij belooft terug te bellen. De vragen krijgt hij ook per mail

toegestuurd. Terugbellen doet hij niet. Enkele dagen later zegt hij

dat hij per mail zal reageren. Dat gebeurt niet. Zwikker krijgt twee

keer een deadline toegestuurd. Na het overschrijden van de

eerste antwoordt hij: ‘Ik ben mij nog aan het beraden.’ Lang na

het verstrijken van de tweede deadline laat hij het volgende per

mail weten: 'Na overweging van uw verzoek wil ik u graag in deze

kwestie verwijzen naar mijn voormalige werkgever, ABN Amro.'


Reacties van ministerie en toezichthouders:

De Autoriteit Financiële Markten (AFM):

Vraag van FTM: Is de toezichthouder nog steeds van mening dat

het prospectus van ABN Amro de informatie bevatte waardoor

beleggers een verantwoord oordeel konden vellen over de bank

en de risico's die ze liep?

‘Het prospectus is door de AFM getoetst en vrijgegeven,’ zegt

een woordvoerder. ‘Dat betekent dat we menen dat er voldoende

informatie in staat om de markt goed te informeren.’

De Nederlandsche Bank (DNB):


27 van 31 8-11-2018 09:07

DNB oefent prudentieel toezicht uit. Dat houdt in dat zij zich

vooral bezighoud met de stabilieit van de financiële sector.

Oftewel: ervoor zorgen dat banken niet omvallen. Het

gedragstoezicht wordt door de AFM uitgevoerd. Binnen het

wettelijk kader waarbinnen DNB opereert is er echter wel enige

ruimte om gedragingen van financiële instellingen aan de orde te

stellen. Ook DNB let erop dat deze bedrijven een integere en

beheerste bedrijfsvoering kennen en heeft oog voor de

maatschappelijke betamelijkheid waarmee deze organisaties te

werk gaan.

Vraag van FTM: Het is FTM inmiddels duidelijk dat DNB goed

van de CumEx handel op de hoogte was. Heeft DNB afgelopen

15 jaar Nederlandse financiële instellingen op enigerlei wijze

trachten te ontmoedigen om deze handelsstrategieën uit te

voeren? Op welke manier heeft DNB dat gedaan? Is DNB

tevreden over de resultaten die het daarmee behaalde?

Antwoord DNB: 'DNB is de laatste vijftien jaar bij herhaling tegen

transacties aangelopen, waarvan het duidelijk is dat die

uitsluitend fiscaal gericht zijn en niet stroken met de geest van de

wet. Wij hebben altijd laten blijken dat dit niet de bedoeling kan

zijn.'

Ministerie van Financiën:

De genoemde informatie is opgenomen in het prospectus uit

november 2015. In het prospectus is onder meer op pagina 295

informatie opgenomen over de gesprekken met de Duitse

autoriteiten en de onderzoeken van de Duitse autoriteiten. In het

prospectus is ook aangegeven dat er informatieverzoeken zijn

geweest en dat ABN AMRO verzocht kon worden belasting te

betalen. Ook in de jaarverslagen van 2015, 2016 en 2017 is

informatie opgenomen over de gesprekken met de Duitse


28 van 31 8-11-2018 09:07

autoriteiten. In de jaarverslagen wordt aangegeven dat ABN

AMRO hiervoor een voorziening getroffen heeft.

ABN AMRO dient op basis van het eerste lid van artikel 5:13 Wft

alle gegevens in het prospectus op te nemen die van belang zijn

voor het vormen van een verantwoord oordeel door potentiële

beleggers. Dit betreft bijvoorbeeld gegevens over het vermogen,

de financiële positie, het resultaat en de vooruitzichten van de

uitgevende instelling. Verder dient in het prospectus vermeld te

worden of de verantwoordelijkheid voor de in een prospectus

verstrekte informatie berust bij de uitgevende instelling, haar

leidinggevend of toezichthoudend orgaan of het bestuur, de

aanbieder, de aanvrager van de toelating tot de handel op een

gereglementeerde markt of de garant (artikel 5:13, derde lid, Wft).

In het geval van het prospectus van ABN AMRO lag de

verantwoordelijkheid voor de inhoud van het prospectus bij de

onderneming (zie ook pagina 128 van het prospectus). Om die

reden was het prospectus in het proces richting beursgang in

november 2015 geen onderdeel waarvoor goedkeuring van de

minister noodzakelijk was. Het ministerie van Financiën was niet

verantwoordelijk voor het prospectus en was er daarom beperkt

bij betrokken. ABN AMRO heeft het prospectus voorafgaand aan

publicatie in november 2015 gedeeld met het ministerie van

Financiën. Het was niet de taak van de staat als aandeelhouder

om voor te schrijven wat in het prospectus diende te worden

opgenomen. De minister moest wel goedkeuring geven aan

onder andere besluiten over het aantal te plaatsen aandelen, het

vaststellen van de prijs en de allocatie van aandelen. De AFM

toetst of het prospectus, conform de prospectusverordening, alle

verplichte informatie bevat en of het prospectus consistent en

begrijpelijk is.



29 van 31 8-11-2018 09:07

Over de auteur

Arno Wellens

Gevolgd door 849 leden

Wandelende rekenmachine. Schrijft over de euro en

belastingontduiking en kamerplanten.

Volg deze auteur en blijf op de hoogte via e-mail

Volg Arno Wellens

Over de auteur

Eric Smit


Mede-oprichter van FTM. Als voormalig professioneel squasher

gewend om klappen te incasseren en uit te delen.


Volg Eric Smit

Over de auteur

Siem Eikelenboom


Siem Eikelenboom werkte eerder als onderzoeksjournalist bij

Zembla, Nova en het Financieele Dagblad.


Volg Siem Eikelenboom

Dit artikel zit in het dossier

The CumEx Files


30 van 31 8-11-2018 09:07


Hoe banken en brokers Europese belastingdiensten voor

miljarden beroofden.

Volg dit dossier en blijf op de hoogte via e-mail

Volg dossier


31 van 31 8-11-2018 09:07

ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale … · 2018-11-11 · ftm.nl ABN Amro...

Documents

Transcript of ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale … · 2018-11-11 · ftm.nl ABN Amro...