ENERGIECAFÉ

Aardgasvrije wijken

28 januari 2019

AGENDAInleiding

Presentatie Eline van den Ende (HVC)

Aanvullende informatie Peter Verheggen (Gemeente Zoetermeer)

Afsluiting

Discussietafels

DEZoBurgerinitiatief, vrijwilligers, coöperatie

Collectieve energievoorzieningen

Voorlichting aan inwoners/bedrijven/overheden van Zoetermeer

Onderzoek naar nieuwe technologiën (geothermie/waterstofgas)

Wijkgerichte aanpak (Seghwaert en binnenkort ook Palenstein)

Wordt lid en doe mee!

Eline van den Ende

Aardgasvrije wijkenWarmtetransitie met bewoners

Even voorstellen

Drs. Ir. Eline van den Ende

Adviseur wijkaanpak warmtetransitie, HVC

HVC

Aandeelhoudende gemeenten ondersteunen in de Warmtetransitie

Ondersteuning in beleid & uitvoering

✓Warmtenet regio Alkmaar

✓Warmtenet regio Drechtsteden

✓Trias Westland boring aardwarmte

✓Opsporingsvergunningen aardwarmte in Noord- en Zuid-Holland

✓Verschillende onderzoeken naar energie uit oppervlaktewater/afvalwater

✓ETP

Werk

Hoe kom je tot maatschappelijk gedragen keuzes over de warmtetransitie?

Op welke manier kan woningeigenaren handelingsperspectief geboden worden in de warmtetransitie?

Inhoud❑ Beleidsfocus warmte

❑ Keuzes maken

❑ Visies en plannen

❑ Koplopers

❑ Voorgestelde landelijke maatregelen

❑ Uitdagingen

❑ Ik heb een huis, wat nu?

Beleidsfocus warmte

2011 Energiezuinige en energie neutrale

woningen in Klimaatagenda

2012Aardbeving Huizinge

2013Max. gaswinning

Groningen: 42,5 BCM

2014Max. gaswinning

Groningen 21,6 BCM

2015Nationale Warmtevisie

2016Ruimteverwarming

onderdeel van Energierapport en

Energieagenda

2018Amendement Jetten, Besluit stop aardgaswinning

Groningen 2030, Hoofdlijnen ontwerp Klimaatakkoord

Warmte steeds belangrijker

2011 Energiezuinige en energie neutrale

woningen in Klimaatagenda

2012Aardbeving Huizinge

2013Max. gaswinning

Groningen: 42,5 BCM

2014Max. gaswinning

Groningen 21,6 BCM

2015Nationale Warmtevisie

2016Ruimteverwarming

onderdeel van Energierapport en

Energieagenda

2018Amendement Jetten, Besluit stop aardgaswinning

Groningen 2030, Hoofdlijnen ontwerp Klimaatakkoord

Warmte steeds belangrijker

Ontwerp klimaatakkoord 21 dec. 2018

Gebouwde omgeving

Landbouw en landgebruik

Mobiliteit

Elektriciteit Industrie

Doelstelling CO2 reductie 2030

20,2

14,3

3,5

7,3

2,4

1,0

3,4

Doelstelling CO2 reductie per sector in Mton

Elektriciteit

Industrie

Landbouw en landgebruik

Mobiliteit

Gebouwde omgeving

Woningen

Utiliteit

Concrete acties in 2018

Aardgas niet langer de norm

Aardgasvrij in 2050 =

1000 huizen per werkdag van het aardgas af

AlternatievenWarmtepomp

Zonneboiler

Lage temperatuur warmtenet

Warmte-koude opslag

Groen gas

Waterstof

Hout/pellet kachel

Hoge temperatuur warmtenet

Nieuwe technieken?

Keuzes maken

Infrastructuur

“Ik vind dat we bij de aanleg van nieuwe energie-infrastructuur en bij vervanging of renovatie van gasnetten een

toekomstbestendige keuze moeten overwegen tussen enerzijds gasnetten en anderzijds warmte(–koude)netten of alleen een

elektriciteitsnet.”

Kamerbrief Warmtevisie Minister Kamp (02-04-2015)

Installatie

Mogelijke energiedrager of bron

Netwerk

Energie infrastructuren

Gasnet

Aardgas, Groengas, Waterstof

Cv-ketel

Elektriciteitsnet

Groene stroom, grijze stroom

Warmtepomp

Warmtenet

Warm water vanuit:

TEO, TEA, GEO, REST

Warmtewisselaar

Installatie

Mogelijke energiedrager of bron

Netwerk

Energie infrastructuren

Gasnet

Aardgas, Groengas, Waterstof

Cv-ketel

Elektriciteitsnet

Groene stroom, grijze stroom

Warmtepomp, Zonneboiler,

anders?

Warmtenet

Warm water vanuit:

TEO, TEA, GEO, REST

Warmtewisselaar

Wat past waar?

Visies en plannen

Gemeente in de regie

“Gemeenten hebben de regierol in de transitie naar aardgasvrije wijken. In een

zorgvuldig proces zullen zij per wijk een afweging moeten maken wat de beste oplossing

is, als huizen niet langer met de traditionele cv-ketel worden verwarmd.”

Participatie als voorwaarde

“Cruciaal is dat bewoners gaan meedenken en meedoen in de transitie naar aardgasvrije

wijken.”

“Bij de gastransitie in de wijk is het belangrijk dat burgers en bedrijven zeggenschap hebben bij

de keuze van alternatieve warmtebronnen en van de maatregelen om gebouwen energiezuinig

te maken. Burgers en bedrijven dragen dan niet alleen de lasten, maar profiteren ook van de

lusten.”

Participatie

‘het in een vroegtijdig stadium betrekken van belanghebbenden [...] bij het proces van de

besluitvorming over een project of activiteit’.

Informeren Consulteren Adviseren Samenwerken Eigendom

Technische kaders

Onderlinge afhankelijkheden

Bijvoorbeeld:

❑ Een warmtenet heeft voldoende afnemers nodig

❑ NOM woningen realiseer je met een heel blok

ProcesRegionale energiestrategie (2019)

Transitievisie warmte (2021)

Uitvoeringsplan per wijk

Koplopers

Regionale energiestrategieDe RES zet de kaders (voor warmte):❑ Warmtevraag

❑ Warmtebronnen

❑ Warmte infra op hoofdlijnen

Regio stelt de RES waar mogelijk in samenspraak met de omgeving op.

Inzicht in opgave

Transitievisie WarmteDe transitievisie warmte biedt houvast: ❑ wel of niet vóór 2030 van start?

❑ technische kaders gemeenteniveau

❑ Evt. eerste indicatie voorkeurstechniek per wijk

Gemeente stelt de transitievisie warmte in samenspraak met de omgeving op.

Participatie transitievisie warmte

ALS START

Gem. Westland

TER CONTROLE

Gem. Alkmaar

Uitvoeringsplan Het uitvoeringsplan zet aan tot actie:❑ Energie infrastructuur per wijk

❑ Sturende maatregelen gemeente

❑ Evt. einddatum gas

Gemeente stelt de uitvoeringsplannen in samenspraak met de omgeving op.

Participatie uitvoeringsplan

TECHNIEK & PROCES

Gem. Heerhugowaard

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Gebruiksgemak

Anders, namelijk:

Duurzaamheid

Beter klimaat

Wooncomfort

Veiligheid

Energiebesparing

Eerlijkheid

Organisatie

De waarde van mijn woning

Toekomstbestendigheid

Keuzevrijheid

Leveringszekerheid

Techniek

De energierekening

Aanpassingen aan het huis

Investeringskosten

Waar wilt u het de volgende keer over hebben?

Landelijke maatregelen

Landelijke ondersteuning gemeenten❑ Leidraad: technisch economische afwegingen

❑ Landelijk expertisecentrum

❑ Kennis en leerprogramma

❑ Energieloketten

Beleidsmaatregelen❑ Isolatienorm panden

❑ Gebouw gebonden financiering

❑ Financiering onrendabele top

UitdagingenGrote uitdagingen zijn niet technisch, maar financieel en procesmatig.

Wanneer doe je het goed?

Keuzes makenHoe kom je tot maatschappelijk gedragen

keuzes over de warmtetransitie?

Op welke manier kan woningeigenaren handelingsperspectief geboden worden in de

warmtetransitie?

Proces ontwerp vanuit waarden

Inhoud

Proces Relatie

1) Wat vind je belangrijk?

2) Op welke manier moet daar invulling aan gegeven worden?

3) Hoe gaan we met elkaar om?

4 discussietafels

Welke relatie?

Welke informatie?

Op welke manier?

Overheid Bedrijfsleven

Energie coöperaties

Energieloketten(Reimarkt)

Gebouweigenaren

Isoleren & koken komen eerst

Isoleren & Ventileren

Koken Verwarmen

Peter Verheggen

Zoetermeer aardgasvrij in 2040

Hoe doen we dat??

Peter Verheggen

Programmamanager Duurzaam & GroenGemeente Zoetermeer

28-01-2019

-Aardgasvrij, waar is dat goed voor?

-Wat heeft de gemeente hier mee te maken?

-Aardgasvrij, hoe dan?

-Wie betaalt dat?

-Wanneer aardgasvrij?

-Waarom beginnen in Palenstein?

-Wat betekent het voor u?

-Waar kunt u terecht voor meer informatie?

Waarom aardgasvrij?

Welke rol speelt de gemeente?

Gemeente gaat n.a.v. beoogde klimaatakkoord:

- een keuze maken wat er in elke wijk in de plaats komt voor aardgas;

- wanneer het aardgas uit de wijk

verdwijnt.

Partners in de energietransitie INWONERS

Hoe dan?Om te beginnen, de nieuwbouw!

Bestaande bouw

54

80% GAS !

ALL ELECTRIC HERNIEUWBAAR GAS COLLECTIEVE WARMTE

• Gebouwen en energienetwerken gaan lang mee

• Wanneer aardgasvrij maken op slimme, natuurlijke momenten gepland wordt zal dit onnodige kosten voorkomen.

Wanneer aardgasvrij?

Start bouw Palenstein 1966• 78% sociale woningbouw• 22% koopwoningen

2016• Plannen voor sloop/nieuwbouw• Plannen groot onderhoud

Huurder

- de aanpassingen in uw woning rondom aardgasvrij worden meegenomen in het onderhoudsplan van uw corporatie.

- Uw woningcorporatie houdt u daarvan op de hoogte.

Koper

- Oplossingen om in één keer volledig aardgasvrij te worden nog beperkt.- Isoleren is altijd noodzakelijk. Het isoleren van vloeren, dak en spouwmuren en

het plaatsen van HR++ glas zijn ook heel rendabele maatregelen.- Neemt u een nieuwe keuken, kies dan voor koken op inductie/elektra. - Vervanging van de CV ketel mooi moment om te verkennen wat er op dat moment

voor u mogelijk is. - Voor persoonlijk advies kunt u contact opnemen met:

o Reimarkt (renovatiewinkel in de Dorpsstraat) ofo energiecoöperatie Dezo (blok voor blokproject in Seghwaert en Palenstein)

Wat betekent dit voor U, als bewoner

Discussietafels

4 discussietafels

Welke relatie?

Welke informatie?

Op welke manier?

Overheid Bedrijfsleven

Energie coöperaties

Energieloketten(Reimarkt)

AFSLUITEND