Aansprakelijkheid werkgever voor psychische ziekte Vereniging ambtenaar & recht

Marlies Vegter Bosch Advocaten

8 november 2011

2

Onderwerpen

• Oorzaken werkgerelateerde psychische ziekten

• Rechtspraak

• Dienstongeval en beroepsziekte

• Aansprakelijkheid en zorgplicht (7:658)

• Beroepsincident

Oorzaken werkgerelateerd psychisch letsel

• Schokkende gebeurtenis (agressie, ongeval)

• Angst(schade) voor ernstige ziekte

• Werkdruk, overbelasting

• Seksuele intimidatie, pesten, discriminatie

• Personeelsbeslissingen

• Bejegening

Voorbeelden uit de rechtspraak

Agressie:

• CRvB 28 april 2011, LJN: BQ4125, TAR 2011/123 – mishandeling piw’er door gedetineerde

Overval:

• Hof Den Haag, 23 december 2005, LJN: AU9629 – overval op geldautomaat

Angstschade:

• Hof ‘s-Hertogenbosch, 6 mei 2008, LJN: BD5666 – blootstelling aan asbeststof

Werkdruk/overbelasting:

• Hof ‘s-Hertogenbosch, 9 november 2010, LJN: BO4408 – 40-urige werkweek als norm

5

Seksuele intimidatie/pesten/discriminatie:

• Hoge Raad 27 mei 2011, LJN: BP9991 – discriminatie Koerdische medewerker

Personeelsbeslissingen & bejegening:

• Ktr Boxmeer, 9 augustus 2011, JAR 2011/247 – lang dienstverband, plotselinge verwijten, wisselende standpunten over wel/geen ontslag

6

Dienstongeval of beroepsziekte

• Als ziekte/ongeval in overwegende mate zijn oorzaak vindt in de aan de ambtenaar opgedragen werkzaamheden of de bijzondere omstandigheden waaronder deze moesten worden verricht

• En niet is te wijten aan eigen schuld of onvoorzichtigheid

7

Psychische ziekte

• Bij psychische ziekten eist de CRvB dat de werkzaamheden of de werkomstandigheden objectief een buitensporig karakter hadden

• Daarna wordt naar causaal verband gekeken

• Achtergrond: zeker stellen dat ziekte door het werk komt, ook omdat niet aan zorgplicht wordt getoetst

8

Buitensporig

• CRvB 28 april 2011, LJN: BQ4125, TAR 2011/123 – mishandeling piw’er door gedetineerde

• CRvB 23 maart 2006, TAR 2006/90, LJN: AX1651 – gepeste politieman

• CRvB 14 oktober 2010, LJN: BO1879 - vliegsensatie

9

• Toetsing aan buitensporigheid komt in feite neer op toetsing aan de zorgplicht. Erkent de CRvB ook met zoveel woorden

• Terecht in zaken over doorbetaling loon, maar niet bij toetsing aan de norm van 7:658 BW

• In de praktijk waarschijnlijk vergelijkbaar resultaat als civiele rechter

10

Vereisten (fout)aansprakelijkheid

• Schending zorgplicht door werkgever

• Schade, d.w.z. letsel/arbeidsongeschiktheid

• Causaal verband schade en schending zorgplicht

• Geen eigen schuld werknemer

11

Bewijslastverdeling

• Werknemer moet bewijzen dat hij schade heeft geleden door het werk

• Daarna moet de werkgever bewijzen dat hij zijn zorgplicht heeft nageleefd.

• Soms omkering bewijslast als werknemer schending zorgplicht kan bewijzen + dat verband tussen klachten en werk aannemelijk is

12

Eigen schuld

• Opzet of bewuste roekeloosheid

• Alles-of-niets systeem

• Strikte invulling: zie Pollemans/Hoondert

13

Proportionele aansprakelijkheid

• Als causaal verband tussen werk en letsel niet volledig vastgesteld kan worden

• Omstandigheden die voor rekening van werknemer kunnen komen: roken, bepaalde genetische aanleg, burn-out door prive-omstandigheden e.d. (Isala klinieken)

14

Zorgplicht algemeen

15

• Geschreven verplichtingen (Arboregelgeving, Arbeidstijdenwet)

• Ongeschreven verplichtingen:- onderzoeksplicht- optimaal veiligheidsniveau- Kelderluikcriteria

Zorgplicht werkgever bij psychische ziekten

• Artikel 3 lid 2 Arbowet => beleid gericht op voorkoming en, indien dat niet mogelijk is, beperking van psychosociale arbeidsbelasting (PSA)

• PSA = de factoren seksuele intimidatie, agressie en geweld, discriminatie, pesten en werkdruk die stress teweeg brengen

16

Algemene preventieve maatregelen

• Technische voorzieningen (noodknop, camera’s)

• Voorlichting geven

• Beleid ontwikkelen en uitdragen

• RI&E en Plan van Aanpak

• Training en instructie werknemers, bijv. op het gebied van agressie/geweld

• Aanstellen van een vertrouwenspersoon

• Klachtenregeling

• Opvangprotocol

• Toezien op naleving regelingen

• Functioneringsgesprekken

18

Maatregelen in concrete situatie: wanneer?

• Als het risico op ziekte kenbaar is of hoort te zijn

• Dus als iemand een reële klacht heeft en/of risico uit de omstandigheden blijkt

• Vgl. Hof Den Haag, 27 sept. 2011, JAR 2011/276 (Rivas); Hof Amsterdam, 20 sept. 2011JAR 2011/274 (Abn Amro)

Welke maatregelen?

Op het individu gericht

(bijv. cognitieve therapie)

of organisatorische

maatregelen

20

• Beter maatregelen die niet blijken te werken dan geheel geen maatregelen

• Beleid bijstellen

• Opvang & nazorg

21

Uitgangspunten opvang & nazorg

• Eerste opvang: koffie en aandacht

• Opvang door deskundige?

• Vrijwillige of verplichte opvang?

• Contact houden door leidinggevende

• Tijdelijk verlof

• Zo nodig doorverwijzen naar professionele hulp

22

Rechtspraak

• Is er een protocol, dan dat minutieus volgen. Vgl. Hof A’dam 28 juni 2011, LJN: BR4836 (NS)

• Regelmatig contact, traumabegeleiding: Ktr Boxmeer, 2 aug. 2005, JAR 2005/194 (speelhal)

• Idem: CRvB 1 juli 2004, TAR 2004/141 (mishandelde medewerker Sociale Dienst)

23

Beroepsincident

• Volledige schadevergoeding

• Een dienstongeval of beroepsziekte voortvloeiend uit een gevaarzettende situatie die rechtstreeks verband houdt met de uitvoering van een taak waaraan de ambtenaar zich vanwege zijn specifieke functie niet kan onttrekken

• Rechtspraak?

24

Vondelstraat 541054 GE Amsterdam

Telefoon +31 (0)20 589 04 44Mobiel +31 (0)6 380 077 71Fax +31 (0)20 685 02 31

E-mail vegter@boschadvocaten.nlWebsite www.boschadvocaten.nl